Inleiding: Commons als noodzaak Commons en huisvesting
boekvoorstelling
Commons en trage wegen Commons en voedsel Governance als commons Epiloog: Met commons aan de slag
boekvoorstelling
Moderator: dagvoorzitter Sven Speybroeck
Veelkleurig gezelschap... INDIGO + externen
boekvoorstelling
Annette Kuhk (red.), Dirk Holemans (red.), Pieter Van den Broeck (red.), Lieven De Cauter, Bernard Hubeau, Guy Vloebergh, Constanza Parra, Frank Moulaert, Pavlos Delladetsimas Nele Verdonck, Marie Mistiaen, Geert Depauw, Nele Aernouts, MichaĂŤl de Potter de ten Broeck Steven Clays, Sofia Saavedra Bruno, Hans Leinfelder, Dries Elst Jose Luis Vivero-Pol, C.M. Deh-Tor, Annelies Beyens, Kaat Segers Nico Moons, Griet Celen, Michel Bauwens, Jef Peeters
Commons en voedsel | landbouw Garanties voor toegang bio-landbouw Coรถperatieve werking en CSA Commoning in voedselvoorziening
https://ruimtemodel.vlaanderen/
5
Sterk gefragmenteerd Landbouwgronden onder druk (andere bestemmingen, andere functies, schaalver6 groting, divcersifiĂŤring binnen landbouw, verkoop,...)
The price for the little “cracks” in the urban landscape
change of land use of 'small fragments' in the urban periphery (Dugernier et al. 2014). A plot of If you take the actual yield from 450 m² in the northern part of agricultural production into Brussels is just a shred of the account, a price of 25,000 €/ ha to original agricultural landscape, 30,000 €/ ha seems reasonable (see Vilt, 23.04.18). In 1995, the average price was around 14,600 €/ ha, whereas in 2009 it was about 28,300 €/ ha (Bomans et al., 2014: 17). In 2018, the federation of the notarial profession published for the first time a barometer on agricultural land in Belgium, which documents a further price increase: "The but it is a popular format on the average price in Flanders varies market for single-family homes. If from 37,000 € / ha in Flemish you assume an average rent of 260 Brabant to 64,000 € / ha in the € / ha per year, the income for provinces of Antwerp and West such a plot is 12 € / year for use as Flanders." These are of course agricultural area. This price is averages, and the peaks are even partly a reflection of the value for higher (in extremis up to 135,000 use for agriculture, but is also € for a ha, cf. Verhoeve, 2016). determined to a large extent from the lease legislation. The average In 2014, researchers from Anteagroup and VITO calculated market price for building plots at such a location, however, is the expected added value for a
around 217 € / m², which corresponds in size to the net residual value (i.e. after deduction of investments and other costs, cf. Dugernier, 2014, page 41). This huge price gap between the land use agriculture and housing leads to speculation on land use changes. Land prices for agricultural land risk being expressed per square meter instead of per hectare, as is the case for building plots. The comparison with prices for housing areas seems to make a higher price for agricultural land more plausible, at least for those who have no interest or experience with agricultural activities. Speculation explains the higher prices for agricultural land in or near urban areas (Dugernier et al., 2014, p.41), even for the small 'cracks' in an urban landscape. 7
Hedendaagse commons
8
AFNs, CSA Bio Land funds Urban Gardening
Solidariteit | Lokale gemeenschappen Lokale kwaliteit? Steun door lokale overheden? e.g. food charters Ruimere sociaal-ecologische transitie?
9
Concrete voorbeelden van ‘landed commons’ voor landbouw en voedselproductie toegang tot landbouwgrond voor bio-boeren
10
Common pool resource = landbouwgrond, ook: bodemvruchtbaarheid Eindig > gronden worden uitgeput Lange termijn inspanning is nodig Bredere effecten, bv. ecosystem services
11
Selling land Land/ Money as a gift Buying cooperation shares (emphyteutic lease)
User agreement with conditions
Land owners
Private owners Municipalities Public centres for social welfare Church councils ‘Believers’ with money Cf. SHWS 24.02.17
Shareholders cooperation
Organic Farmers businessplan
BioLandfund Coöperation
Can be a CSA CSAcommunity
Ambassadors cooperation Crowdfunding 12
Land and Main commoners
2014 – 2019: van1 pilot naar 7 projecten 17 ha in totaal | 810.000 euro 10 startende boeren Vitamientjes voor 2500 mensen (groenten en fruit) => maatwerk, altijd weer nieuwe vragen... How can a farmer be bound to organic farming, given that no additional conditions can be imposed in a regular lease contract? What would be an acceptable financial compromise for the cooperative in the purchase of land given the pressure on land prices on the one hand and the limited yield for the farmer on the other hand? Which costs are realistic for letting land to a farmer? What if a farmer stops after three years when De Landgenoten pays a lease for 27 years? What if a plot is already being used by other farmers? What if subsidies for the operational cost of the cooperative evaporate? 13
Local host communities, tied to wider communities of practice
3 deeltijdse medewerkers, Raad van bestuur, 40 ambassadeurs 1000 aandeelhouders
14
Commons en huisvesting Gronden ‘delen’? Wooncoöperatieve? Perceel en bebouwing gescheiden? Collectieve Woonvormen? Sociale huisvesting?
Zie ook https://www.youtube.com/watch?v=xVwy7e9tw0c
Commons en huisvesting
Variaties van collectiviteit Wooncoรถperatieven Community Land Trust Model van tuinwijken Cohousing
WooncoĂśperatieve Kalkbreite ZĂźrich Marie Mistiaen, Nele Verdonck
Traditie... Middenklasse, maar ook sociale mix Lidgeld, aandeelhouderschap, huur lager Overheidssubsidies? Achtergestelde leningen!
Wooncoรถperatieve Collectief Goed Nele Verdonck Marie Mistiaen Guy Vloebergh
> Woningen UIT de markt tillen Betaalbare woningen voor grote gezinnen in structurele armoede Voorbeeld Merksem Samen renoveren Hechte samenwerking
Wooncoรถperatieve Collectief Goed
Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad Arm in Arm Dienstenhuis Centrum Algemeen Welzijn De Ideale Woning Coรถperatieve vennootschap 3 soorten aandeelhouders - Maatschappelijk doel (min. 248 aaandelen) - Huurders (2 tot 10 aandelen) - Natuurlijke of rechtspersonen (min. 10 aandelen)
Raad van bestuur Bewonersgroepen > participatie Juridische uitdagingen (wooncoรถperatieve, samenwonen buiten gezinsverband, vergunningen, ...), Startkapitaal, integratie van sociale woningbouw en coรถperaties?
Community Land Trust Brussels (Stichting en vzw) Geert De Pauw Hybride eigendomsmodel: gemeenschapsgrond + woonst ‘Stewardship’ en beheer door gemeenschap Cf.Dudley Neighbours (Boston), Champlain Housing Trust (Burlington), Cano Martin Pena CLT (San Juan), Gramby four streets CLT (Liverpool)
Community Land Trust Brussels -
Collectief beheer? (techniciteit, geen financiĂŤle autonomie,...) Vorming en begeleiding! (cf. Buurthuis Bonnevie, CIRE, Convivence) Participatie: Ledenwerking CLTB!
=> opschalen van de werking CLTB + meer CLT’s
Brusselse coรถperatieve tuinwijken Nele Aernouts
Beheerd door huurderscoรถperatieves (common pool ressource) Toegang tot en controle over huisvesting (urban commons)
Enige grootschalige toepassing van housing commons in BelgiĂŤ 9175 woningen
Van faciliterende overheid... (interbellum, socialistisch, nationale maatschappij goedkope woningen 1919) Naar controlerend en regulerend (60s nationale maatschappij voor huisvesting: coĂśperatief > sociale huisvesting, tuinwijk > hoogbouw)
Brusselse coöperatieve tuinwijken Nele Aernouts
Huurdercoöpratieves ‘differential commoning’ Coöperatief gedachtengoed toen en nu?
...inwoners kiezen niet voor coöperatieve... participatie in bestuur? Fusie met andere huisvestingsmaatschappijen > grotere afstand Tegelijk: engagement in gemeenschapshuis, meer betrokken bij raad van bestuur, lokale beheerscomittées, sociale cohesie, collectieve organisatie, ... > betekenis geven aan ‘coöperant zijn’
Juridische vormgeving van cohousing projecten Michaël de Potter de ten Broeck 2017 Vlaamse resolutie voor experimentele woonvormen (proefomgeving) “het gebrek aan een aangepast regelgevend kader belet niet dat vandaag reeds cohousingprojecten juridisch vorm wordt gegeven.” (p. 142)
Cohousers als natuurlijke persoon of als rechtspersoon? Omvorming van eengezinswoning naar cohousing?
Juridische vormgeving van cohousing projecten MichaĂŤl de Potter de ten Broeck Omvorming van eengezinswoning naar cohousing -
Eerder kleinschalig > appartementsrecht Fiscaal gunstig verwerven? > elke cohouser koopt rechtstreeks een wooneenheid aan (niet: samen aankopen in onverdeeldheid)
-
Statuten van mede-eigendom indien vergunde plannen
Commons en trage wegen
Gedeeld gebruik? Onderhandeling, afspraken, opbouw van een netwerk
Stapsgewijze OPSCHALING via bovenlokale verbindingen
Hove Edegem
Kontich Mortsel
Lint
Boechout
CONFLICT leidt naar ONDERHANDELING
1
3
2conflict pachters
jachtg ebied
LANDED COMMON?
Governance als commons
ak@humanarc.be
dirk.holemans@telenet.be
Pieter.Vandenbroeck@kuleuven.be
Onderzoeksproject IWT | SBO 2018