VISIE 17 - 26 oktober 2023

| VLAAMS-BRABANT - BRUSSEL | 26 ¬ 10 ¬ 2023 | MAANDELIJKSE UITGAVE | volgend nR 07.12.2023 | AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X | jaargang 79 | p806000 |

17

BL AD ME T EEN MENING VOOR EEN WERELD IN BEWEGING

UITGEBREID SOCIAAL ENERGIETARIEF

450.000 gezinnen wachten nog steeds

Ive Marx (UA) ‘Flexi-jobs: problematisch systeem’

Parkeerkaarten niet veilig voor scancars

Kan ik zelfstandige in bijberoep blijven als ik mijn job verlies?

Regio Klimaat: kleine daad, groot resultaat

Spelen met vuur

W

e verwachten van onze politici dat ze met wezenlijke problemen bezig zijn. Maar we krijgen vooral spektakel- en symboolpolitiek. Waarbij, en dat is nog veel ergerlijker, elk begin van sociale vooruitgang moet worden afgekocht met een stuk sociale achteruitgang.

Vanaf 1 januari hebben alle werknemers recht op vijf dagen opleiding per jaar, tenzij de sector minder beslist. Maar wel in ruil voor nachtarbeid in de e-commerce, zonder overleg. De dwangbuis van de loonnorm, ja, die mag versoepelen. Maar alleen als we de indexering opofferen, klinkt het. Want, zegt het VBO, dat is ook een beperking van de vrijheid van loononderhandelingen. Nonsens uiteraard, in de privésector is de indexering precies het resultaat van vrije onderhandelingen.

¬ Foto ID / Elise Roymans 2 ¬ VISIE

zelfs loonblokkering vanuit de politiek, halen veel hardwerkende Vlamingen en gepensioneerden het einde van de maand niet meer. Terwijl de bedrijfswinsten historisch hoog zijn. Wat zou dan de logische oplossing zijn? Lonen meer laten stijgen, hogere pensioenen. Een fiscale hervorming die ervoor zorgt dat arbeid wat minder en kapitaal wat meer bijdraagt. Maar niet voor liberale politici. Hun antwoord: Werk om rond te komen nog wat belastingvrij bij, boven op je baan of pensioen, in een superflexibel oproepcontract. Weet je wat, we noemen het flexi-jobs, dat klinkt goed.

Nog zoiets: het minimumloon gaan we met 35,7 euro bruto per maand verhogen op 1 april. En de regering wil er netto nog serieus wat bijsteken.

Maar alleen in ruil voor de uitbreiding van flexi-jobs naar twaalf extra sectoren.

Mensen die niet rondkomen hebben geen andere keuze dan in dit systeem te stappen.

Binnenkort zullen diezelfde liberale politici dan wel vaststellen dat we met een groot gat in de staatskas zitten. Dat het nog moeilijker wordt om zorg, pensioenen, openbaar vervoer, onderwijs ... te financieren. En dat we, alweer volgens diezelfde liberalen, niet anders kunnen dan besparen. Twee keer raden wie dat het meest zal voelen: de hardwerkende Vlaming die de bus moet nemen om op zijn flexi-job te geraken.

Laat me even bij die flexi-jobs stilstaan. Na jaren van opgelegde zware loonmatiging tot

Politici spelen met vuur. Mensen die hard werken voelen dat ze niet meer vooruitgaan in

Kort.

Geld

Denk aan je jobbonus Wie in aanmerking komt voor de jobbonus, krijgt vanaf volgende maand een brief van de Vlaamse overheid. De jobbonus is een premie voor werknemers met de laagste lonen.

Werknemers in Vlaanderen, maar ook grensarbeiders die in Vlaanderen wonen en in het buitenland werken, hebben recht op een jobbonus als ze minder dan 2.700 euro bruto per maand verdienden in de eerste jaarhelft van 2022 en minder dan 2.900 euro in de tweede jaarhelft. Voor wie deeltijds werkt, wordt het loon omgerekend alsof je voltijds zou werken. Er wordt enkel rekening gehouden met dat refertemaandloon.

Als je recht hebt op de jobbonus, krijg je de brief op papier, of via de eBox als die geactiveerd is. In die brief staat het bedrag (maximaal 650 euro) en de berekening ervan. Je vindt er ook instructies om je rekeningnummer door te geven.

Wie in 2022 zijn rekeningnummer doorgaf en de jobbonus ontving, zal nu automatisch de jobbonus ontvangen als hij of zij er nog recht op heeft. Wie voor de eerste keer recht heeft op de jobbonus of van rekeningnummer veranderd is, kan zijn nieuwe rekeningnummer doorgeven via www.burgerprofiel.be.

ENQUÊTE

Verplaatsingskosten voor stagiairs het leven. Ze hopen vooral om niet verder achteruit te gaan. Terwijl extreme rijkdom voor enkelen alsmaar aangroeit. Dat leidt tot terecht ongenoegen. Tot klassieke politieke partijen die steeds kleiner worden. Tot extreme partijen die alsmaar groter worden. Tot spanningen en polarisering in de samenleving die alsmaar verder oplopen.

Tegelijk weten we wat er moet gebeuren om die spiraal te stoppen. In Nederland zou de splinternieuwe politieke partij van de ‘saaie’ Pieter Omtzigt, die pleit voor meer ‘bestaanszekerheid’ en voor een ‘vernieuwd sociaal contract’, bij de verkiezingen volgende maand zomaar de grootste partij van het land kunnen worden.

Niet dat ik zit te snakken naar saaie politici. Wel naar politici met een hart voor gewone mensen.

Jong ACV roept stagiairs op om een enquête in te vullen. Uit een brede bevraging van Jong ACV eerder dit jaar bleek dat stagiairs heel wat vragen hebben over mobiliteit en verplaatsingskosten. Nelis Jespers van Jong ACV: ‘We horen dat stagiairs niet weten wat ze mogen vragen aan hun werkgever.’ Verplaatsingskosten kunnen bovendien fors oplopen.

‘Ik deed huisbezoeken, moest van de ene vestiging naar de andere, volgde vormingen op verplaatsing, maar mijn hoge brandstofkosten werden niet vergoed’, zo getuigt een stagiair. ~ Vul de enquête in voor eind november op hetacv.be/stagiairs

Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.beweging.net/abonnementvisie ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Sim Geerts, Sofie Buysse, Martine Creve ¬ Hoofdredactie An-Sofie Bessemans, Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬

Marc Leemans, Voorzitter ACV

VISIE ¬ 3

Actueel. Hervorming uitgebreid sociaal energietarief voor half miljoen gezinnen blijft uit

Laat de winter de regering koud?

Voorbije zomer moesten bijna een half miljoen gezinnen opnieuw op zoek naar een energieleverancier. In juli verloren zij immers hun recht op het uitgebreid sociaal energietarief.

De federale regering beloofde een alternatief. Het hervormd systeem zou op 1 januari 2024 van start gaan.

Maar hoewel de hervorming volgens energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) ‘momenteel binnen de schoot van de regering besproken wordt’, blijven concrete voorstellen uit. De deadline halen wordt zo met de dag moeilijker. ¬ Tekst Nils De Neubourg ¬ Foto ID / Jef Van den Bossche

H

et uitgebreid sociaal tarief voor energie was de opvallende afwezige in de federale begrotingsmaatregelen.

Tussen die onlangs gepresenteerde maatregelen stond alleen een regeling voor wie in een appartementsgebouw met één centrale verwarmingsinstallatie woont. Die bewoners zullen voortaan – als ze voldoen aan bepaalde voorwaarden – een beroep kunnen doen op een sociaal tarief. Maar over een hervorming van het systeem voor uitgebreide sociale energietarieven repte geen enkele regeringspartij een woord. Nochtans beloofde de regering eerder zo’n hervorming. Die zou overigens al op 1 januari 2024 ingaan.

Een hervorming zou welkom zijn, want afgelopen juli verloren 450.000 kwetsbare gezinnen hun recht op het uitgebreid sociaal tarief. Die uitbreiding kwam er in februari 2021 om mensen zonder kleerscheuren door de coronacrisis te loodsen.

450.000 extra gezinnen werden beschermd tegen oplopende energiekosten,

4 ¬ VISIE

boven op de groep die sowieso al recht had op een sociaal tarief. Door de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis verlengde de regering die tijdelijke maatregel, tot afgelopen juli dus. Ondertussen bereikte de gasprijs twee weken geleden nog het hoogste peil sinds begin dit jaar.

Schulden, loonbeslag, uithuiszetting In juni riepen vijf armoedeorganisaties met een open brief de regering nog op om snel werk te maken van een alternatief voor de weggevallen regeling. Want als die er niet komt, moeten kwetsbare gezinnen de komende, koude wintermaanden zonder steun door. ‘Het is dan slechts een kwestie van maanden tot een jaar voor we opnieuw een stijging in schuldenproblematiek, loonbeslagen en uithuiszettingen zullen vaststellen’, waarschuwden de organisaties in de brief.

Terwijl de kans om het uitgebreid sociaal energietarief te hervormen deze legislatuur zienderogen daalt, komen beweging.

net en het ACV met een concreet voorstel voor een getrapt systeem. ‘Momenteel is het alles of niets’, zegt Sandra Rosvelds van beweging.net. ‘Zo heeft een alleenwonende ouder met twee kinderen en met een bruto jaarinkomen van 27.806 euro recht op het voordeel. Maar als die ouder één euro meer verdiende, valt het sociaal tarief weer helemaal weg.’ De oplossing ligt volgens het voorstel in een stelselmatige afbouw van het sociaal tarief naarmate het inkomen stijgt. ‘Daarvoor ontwikkelden we een fijnmazige formule, zodat er geen steile inkomensvallen meer zijn.’

Technische drempels Federaal parlementslid Nahima Lanjri (CD&V) diende in maart een soortgelijke resolutie in. ‘Het sociaal energietarief moet hervormd worden, zodat niet alleen mensen met een bepaald statuut er aanspraak op kunnen maken. Het kan niet de bedoeling zijn dat iemand met een uitkering recht heeft op een sociaal tarief, maar iemand met een gelijk inkomen uit werk niet. En wie er recht op heeft, zou het

Opinie Maria (42) uit Kessel-Lo

‘Ik vraag me af hoe andere alleenstaande ouders het redden’ ‘Heel even tot 18 of 19 graden verwarmen, en dan snel weer de thermostaat naar beneden draaien.’

Zo ging Maria om met de eerste koudeprik van deze herfst. Maria heeft twee kinderen van acht en tien jaar in co-ouderschap. ‘Omdat we een verhoogde tegemoetkoming hebben en een kwetsbaar gezin zijn, hadden we tot voor kort recht op het sociaal tarief. Maar dat is gestopt in juli. Ik hoop van harte dat het terugkomt, want dat heeft ons toen enorm geholpen. Nu ben ik bang wat de komende winter zal brengen aan verwarmingskosten.’

‘Ik doe er alles aan om het verbruik zo laag mogelijk te houden, tot zelfs een tweede lening om de ramen en de ketel te vervangen. Onlangs ben ik nog naar een goedkopere leverancier overgeschakeld. De voorschotfacturen heb ik bewust hoog genoeg gezet, om niet op verrassingen te botsen bij de afrekening. Maar de onzekerheid daarover weegt ook op me. Natuurlijk letten we heel hard op ons verbruik. Gelukkig leren mijn kinderen daarover op school. Ik vraag me af hoe andere alleenstaande ouders het redden.’

automatisch moeten krijgen. Helaas is er tijdens de begrotingsopmaak geen budget vrijgemaakt voor zo’n hervorming.’

Ook Kris Verduyckt die voor Vooruit lid is van de federale commissie energie onderschrijft de oproep van Lanjri. ‘Het is goed dat budget werd vrijgemaakt zodat voortaan ook mensen die in een appartementsgebouw met collectieve verwarming wonen aanspraak kunnen maken op het sociaal tarief, maar verdere stappen zijn dringend nodig.’

Of het uitgesloten is dat op 1 januari 2024 een nieuw systeem van kracht gaat? Het kabinet van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) bevestigt dat het voorstel tot hervorming met het getrapte systeem sneuvelde tijdens de begrotingsonderhandelingen. ‘De principes zijn echter niet verworpen. De regering werkt verder om ervoor te zorgen dat het voorstel ofwel wordt aangenomen, ofwel wordt opgenomen in het volgende regeerakkoord.’

Afgelopen week werd het budget voor de gezondheidszorg voor 2024 afgeklopt na overleg met de ziekenfondsen, zorgverstrekkers en de regering. Elk jaar loopt dat proces moeizamer. Elk jaar zwellen de dreigementen aan. ‘Dit overlegmodel werkt niet’, klonk het afgelopen week bij verschillende vertegenwoordigers van artsensyndicaten. Nochtans zitten we gewoon samen rond de vergadertafel en mag iedereen zijn zegje doen, waarna er gestemd wordt. ¬ Luc Van Gorp, Voorzitter CM

Enkel God voor ons allen?

U

kent vast de uitdrukking, ‘Elk voor zich en God voor ons allen.’ Dat lijkt soms de visie van bepaalde vertegenwoordigers van de artsenvakbonden op onze sociale zekerheid: eerst het eigen budget veiligstellen, voor er gepraat kan worden over het geld dat we nodig hebben voor gezamenlijke projecten.

Daar zit het fundamenteel fout.

Het zijn nochtans net die multidisciplinaire projecten, waarin verschillende soorten zorgverleners samenwerken rond de patiënt, die het meest effectief zijn om de uitdagingen in onze gezondheidzorg aan te pakken.

Onze bevolking wordt ouder en zorgbehoevender, het aantal langdurig zieken stijgt jaar na jaar, het aantal mensen met mentale problemen eveneens. Onder meer door de vergrijzing is bijvoorbeeld diabetes in opmars. In de diabeteszorg werken we vandaag met ‘diabetesteams’.

Daarin zit niet alleen een gespecialiseerde arts, maar ook een verpleegkundige, diëtist en psycholoog. En dan hebben we het nog niet over de preventieve inspanningen in de eerstelijnszorg bij de huisarts, of zelfs nog laagdrempeliger, op scholen door sensibilisering over gezonde voeding.

ziek is, maar ook voorkomen dat mensen ziek worden. Dat kan enkel door te denken vanuit ‘brede’ gezondheid.

Artsen kunnen volgens mij de trekkers zijn in die transformatie, vanuit hun expertise en hun netwerk.

Daarvoor moeten we wel weg van het hokjesdenken, naar een aanpak vanuit een team zorgverleners van diverse pluimage die een patiënt omkaderen. Om die verandering in te zetten, moet ook het geld anders worden ingezet. Niet vanuit de vraag hoeveel elke zorgverlener nodig heeft, maar vanuit de vraag: ‘Hoeveel hebben we samen nodig om onze patiënt goed te verzorgen?’

Gezond zijn en blijven is vandaag al lang niet meer enkel te danken aan een goede relatie met je arts. Het gaat om zoveel meer relaties, met je werkgever, met je naasten, met jezelf. We moeten af van het oude denken over gezondheid: niet enkel focussen op genezen wie

VISIE ¬ 5

1.

BOEK JEFFERSON

Egel op speurderspad Op een dag vindt de egel Jefferson zijn kapper, de das Edgar, in zijn kapsalon terug met een mes in de borst. Een geit die onder de droger ligt schrikt wakker en ziet Jefferson aan voor moordenaar. Samen met zijn vriend, de big Gijsbert, vertrekt Jefferson op groepsreis in de hoop de ware dader te vinden. Dit grappige jeugdboek van Jean-Claude Mourlevat, doet je met andere ogen naar dieren kijken, voor lezers vanaf 10 jaar.

2.

FILM KUMA ANIME

Festival voor animatiefilms Liefhebbers van Japanse anime komen deze herfst aan hun trekken. Niet enkel draait de beroemde regisseur Hayao Miyazaki’s nieuwste film The Boy and the Heron in de zalen, ook vindt de zevende editie van het Kuma Anime Film Festival plaats in Brugge.

Daar vind je op 1 november dromerige films voor alle leeftijden.

PSYCHISCHE ZORG

Gratis groepssessies mentaal

S

inds kort kunnen psychologen gratis groepssessies rond mentaal welzijn en veerkracht op zogenaamde ‘vindplaatsen’ organiseren. Dat zijn laagdrempelige plekken, zoals scholen en OCMW’s.

‘Door in te zetten op preventie, voorkomen we dat jongeren met hun problemen blijven zitten’, vertelt Emilie Hendrikx, psychologe bij het CLB. De gratis groepssessies zijn

mogelijk doordat de overeenkomst van de zogenaamde eerstelijnspsycologie recent verder is uitgebreid. Die overeenkomst maakte het in 2019 al mogelijk dat je acht sessies per jaar bij de psycholoog terugbetaald krijgt.

Uit een studie van CM blijkt dat de terugbetaling een enorme stijging teweegbrengt in het aantal mensen dat een beroep doet op psychologische zorg. Bovendien kreeg 44

WONEN

~ Kumafestival.com

Breintrein

6 ¬ VISIE

De Gentse volksraadpleging over betaalbaar wonen en gemeentelijk publiek vastgoed toont aan dat mensen publieke panden en gronden willen reserveren voor betaalbaar wonen, zegt beweging.net. De organisatie vraagt actie van minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA).

Beweging.net en Welzijnszorg willen dat gebouwen en gronden die door de overheid verkocht worden, gebruikt worden voor een sociaal woonbeleid. Ze roepen steden en gemeenten op een ‘Urgentieplan inzetbare gronden en panden’ op te maken. ‘De uitbreiding van het sociaal woonaanbod is prioritair. 185.000 wachtenden rekenen op hen’, zegt Gilbert Pex, directeur politieke werking van beweging.net.

© CC WIKIPEDIA

‘Gebruik overheidsgebouwen en -gronden voor sociaal wonen’

Kasteel Terbiest in Sint-Truiden werd in 1949 door de staat aangekocht om er een tuinbouwschool te vestigen. Onlangs zette het GO! het domein te koop.

Waar woonwijken worden weggevaagd en dit ‘het maaien van het gras’ wordt genoemd, waar duizenden vrouwen en kinderen sterven en alsnog tot terrorist worden verklaard, daar is iets mis met de menselijkheid.

RAMSEY NASR OVER DE ONTMENSELIJKING VAN PALESTIJNEN IN DE OORLOG TUSSEN ISRAEL EN TERREURORGANISATIE HAMAS.

WERK

welzijn procent van de mensen die deze terugbetaling gebruiken, voordien geen terugbetaalde zorg voor hun mentale problemen. Het budget voor de gezondheidszorg in 2024 dat vorige week werd goedgekeurd, omvat ook extra investeringen in vindplaatsen. Daarnaast wordt ook de crisiszorg versterkt. ~ Bekijk ook de videoreportage op visie.net

HET CIJFER

14,7% Volgens het Federaal Planbureau bedroeg in 2021 het aandeel vrouwen in langdurige arbeidsongeschiktheid 14,7 procent van de beroepsactieve bevolking, terwijl dat bij mannen 8 procent was. Belangrijker nog is dat de situatie lijkt te verslechteren, met name bij de groep van 50-plussers, zo blijkt uit de studie Vrouwen en gezondheid in België.

Onterecht geweigerde arbeidsongevallen voor de rechtbank De cijfers van het ACV over arbeidsongevallen die verzekeraars niet erkennen, hebben hun vruchten afgeworpen. In april bracht Visie die cijfers, die ook leidden tot de spraakmakende Panoreportage, naar buiten. Nu maakt Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) middelen in de begroting vrij, zodat het agentschap voor beroepsrisico’s Fedris door

verzekeraars onterecht geweigerde ernstige arbeidsongevallen voor de rechtbank kan brengen. Stijn Gryp van het ACV reageert tevreden, maar wil nog een stap verder gaan en stelt dat het oordeel van Fedris dat de weigering onterecht is, bindend hoort te zijn. ‘Juridisch kan dat. Dan is het aan de verzekeraar om de bewijslast te dragen en aan te tonen dat het niet om een arbeidsongeval gaat.’

opendeurweek

13 - 18 november • ontdek ons totaalaanbod hulpmiddelen en gezondheidsoplossingen • vrijblijvend persoonlijk advies • hartelijk welkom in onze 37 Goed thuiszorgwinkels We verwelkomen je graag tijdens onze opendeurweek.

Een afspraak is niet nodig. Samen vinden we het antwoord op al jouw zorgvragen.

15 % korting op heel veel producten

www.goed.be/opendeur

VISIE ¬ 7

Interview. Filmmaker Ken Loach legt in The Old Oak de voedingsbodem van racisme bloot KEN LOACH (87) is meester van de sociaal-realistische film.

Hij won verschillende prijzen op het filmfestival van Cannes.

‘Zonder de werknemers kom je nergens, gebeurt er niets’ 8 ¬ VISIE

‘Nog één keertje.’ Dat moet grootmeester in de sociale cinema Ken Loach gedacht hebben toen hij enkele jaren geleden aan zijn laatste film The Old Oak begon. Een blik op de falende regering en de ploeterende werkmens was voor hem voldoende om zijn camera weer op te nemen. ¬ Tekst Lies Van der Auwera

H

et decor van The Old Oak: een troosteloze, niet nader genoemde Britse oud-mijnwerkersstad. De lokale bevolking, krap behuisd, kan amper de eindjes aan elkaar knopen.

Lang vergeten zijn ze, door hun eigen regering aan hun lot overgelaten.

Groot is hun verbazing wanneer een bus vol Syrische vluchtelingen onaangekondigd wordt gedropt in hun straat. Al na vijf minuten loopt de spanning hoog op en knettert het van de xenofobe uitspraken.

Waarom wilt u uitgerekend dit verhaal brengen?

LOACH ¬ ‘Vergeef me alvast de lange aanloop die ik maak om op je vraag te antwoorden. (lacht) Werk is een van de basispijlers in ons leven. Je spendeert er zoveel tijd aan. Vroeger waren de zaken goed geregeld voor arbeiders. Wie ziek werd, kreeg een uitkering bijvoorbeeld. Veel van die verworven rechten zijn vernield door het beleid van oud-premier van het Verenigd Koninkrijk Margaret Thatcher (1979-1990, red.). De Iron Lady voerde een oorlog tegen de georganiseerde arbeid en zette winst bovenaan de agenda. In 1984 was er een grote mijnwerkersstaking, waarbij de dorpelingen uit mijn film op de eerste rij stonden. Helaas, Thatcher heeft de strijd gewonnen.

Gas, water, elektriciteit, gezondheid … zowat alle basisvoorzieningen zijn geprivatiseerd. Sindsdien hebben mensen veel ingeboet. Ze zijn in de steek gelaten door hun eigen regering. En ze zijn kwaad, verbitterd.’

‘Dat is zo’n belangrijk verhaal, maar hoe vertel je dat? Mijn scenarist Paul (Laverty, red.) zei dat dit sluimerend ongenoegen pas echt duidelijk zou worden als vluchtelingen in deze context opduiken, onaangekondigd

dan nog. Hoe mensen dan reageren, vertelt zoveel over hun eigen levenskwaliteit. Een buurman in de film zegt: Liefdadigheid begint thuis. We hebben zelf amper iets, is wat hij bedoelt. Dat verglijdt naar We willen geen vreemdelingen hier en dat wordt dan racisme of vreemdelingenhaat.’

Bent u niet bang dat extreemrechts uw verhaal zal kapen?

LOACH ¬ ‘Nee, eigenlijk niet. Het verhaal toont net waar die woede vandaan komt. Die mensen zijn verlaten en hebben geen perspectief, enkel uitzichtloosheid. Dat is net het punt dat ik wil maken: het proces tonen, hoe het zover komt. Dezelfde dorpelingen waren ooit de grootste voorvechters van solidariteit. Ze worden niet geboren als racisten.’

‘Als arbeiders zouden beseffen hoeveel macht ze hebben’, verzucht hoofdpersonage TJ, uitbater van pub The Old Oak op een bepaald moment.

LOACH ¬ ‘Zonder de werknemers kom je nergens, gebeurt er niets. En dat is hun grote kracht. Verpleegsters, dokters, postbedienden,

treinpersoneel, ze kwamen vorig jaar eindelijk weer op straat voor betere lonen. Maar de basis van het systeem – de privatisering – stelt men nog niet in vraag. Ik hoop dat dat hete hangijzer ook vroeg of laat ter discussie komt.’

Is het vandaag anders filmmaken dan in uw beginjaren?

LOACH ¬ ‘Absoluut, helemaal anders.

In mijn begindagen in de jaren 60 waren we allemaal zo activistisch en politiek geëngageerd. We schaarden ons achter Washington noch Moskou, er was immers een ‘nieuw links’. In die jaren ligt de basis voor mijn hele verdere leven en carrière.’

‘Vandaag is de wereld zo kwetsbaar en fragiel, veel gevaarlijker ook. En dat is een perfecte voedingsbodem voor extreemrechts. Tegelijk draag je als filmmaker wel een verantwoordelijkheid. Wij als makers staan middenin de wereld en zijn direct emotioneel betrokken. Daaruit put ik mijn inspiratie. Kijk naar het verleden en trek daar lessen uit. Ik probeer dat ook in mijn films te steken.’

Vanaf 25 oktober loopt The Old Oak in de Belgische bioscopen VISIE ¬ 9

Interview. Volgens socioloog Ive Marx organiseert overheid haar eigen belastingontwijking

Volgens liberale partijen zorgen flexi-jobs voor meer banen. Maar de overheid organiseert haar eigen belastingontwijking, reageerde socioloog Ive Marx scherp. Wat is er aan de hand?

‘Flexi-jobs blijven een problematisch systeem’ ¬ Tekst Simon Bellens ¬ Foto Wouter Van Vooren

D

e laatste begrotingsonderhandelingen van de federale regering mondden uit in een flinke uitbreiding van het flexi-jobsysteem. Voortaan kan bijklussen in maar liefst 22 sectoren, van het onderwijs over de garage- en de evenementensector, tot zelfs in de kinderopvang.

Volgens de liberalen is het statuut een absoluut succesverhaal en creëert het banen, maar de vakbonden wijzen er al sinds het ontstaan in 2015 op dat het de financiering van de sociale zekerheid uitholt. Werkgevers betalen immers een verlaagde sociale bijdrage voor een flexi-jobber, en in tegenstelling tot op voltijdse werkuren, betalen werknemers geen belastingen op een flexi-loon.

‘Door de overheid zelf georganiseerde belastingontwijking’, reageerde socioloog aan de Universiteit Antwerpen Ive Marx scherp. ‘We zitten in een neerwaartse spiraal waarbij we de hoge fiscale lasten op werknemers proberen te verhelpen door nieuwe koterijen te bouwen, zoals flexijobs. Maar dat versterkt het probleem. Ten gronde is er een veel grotere fiscale hervorming nodig, die de lasten eerlijker verdeelt, en waarmee we de lasten op arbeid voor iedereen kunnen laten dalen.’

Maar de recente uitbreiding veranderde ook de spelregels. De sociale bijdrage stijgt van 25 naar 28 procent, en de lonen moeten de sectorbarema’s volgen in plaats van de minimumlonen. Dat moet oneerlijke concurrentie tegengaan. Bovendien kwam er een loonplafond van 12.000 euro per jaar.

Is het liberale hoera-verhaal van goedkope werkkrachten voor werkgevers daarmee niet van de baan? De regering gaf de vakbonden gelijk in hun zorgen.

MARX ¬ ‘De scherpste kantjes zijn er nu inderdaad afgevijld. Maar het blijft problematisch. Men creëert de situatie waarin twee werknemers in hetzelfde bedrijf totaal anders belast worden voor hetzelfde werk.

Omdat enkel wie al vier vijfde werkt of gepensioneerd is een flexi-job mag uitoefenen, gaat het bovendien om werk voor wie al werk heeft. Ten koste van wie geen werk heeft. In een land waarin nog steeds veel groepen geen toegang vinden tot de arbeidsmarkt is dat toch een probleem?’

‘Bovendien weten we eigenlijk niet of het voor meer tewerkstelling zorgt. Alleen het Rekenhof maakte in 2019 een evaluatie van flexi-jobs in de horeca.’

Goed een derde van alle flexi-jobs bleek toen het gevolg van een verschuiving van voltijdse naar flexi-banen.

MARX ¬ ‘Maar dat kunnen we nog niet zeggen over het systeem als geheel. Deels houdt het wellicht voltijdse tewerkstelling in stand. Als een horecazaak er goed door kan blijven draaien in piekseizoenen bijvoorbeeld. Maar er zijn ook situaties, met name in de nieuwe sectoren, waarin een werkgever kiest voor een flexi-jobber, terwijl hij ook iemand deeltijds had kunnen aanwerven.’

Uit een enquête van ACV Limburg bleek dat ruim de helft van de flexi-jobbers de bijbaan heeft ‘om de rekeningen te kunnen betalen’.

MARX ¬ ‘Dat strookt niet altijd met de objectieve situatie. Het is vast een welkom inkomen, maar dat betekent nog niet dat flexi-jobs terechtkomen bij wie ze het meest nodig heeft. Ik durf te wedden dat vooral mensen die al werk hebben, ze uitoefenen, als leuke bijverdienste, en niet mensen die zich lager in de inkomensverdeling bevinden.’

‘Ongetwijfeld vervullen flexi-jobs soms een reële nood, maar je maakt geen beleid omdat het in pakweg tien procent van de gevallen terechtkomt bij wie het echt nodig heeft.

Daar zit een ruimer probleem. Wellicht komen veel sociale maatregelen ten goede aan wie het het minst nodig heeft.’

IVE MARX is hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen en directeur van het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck. Tweewekelijks verschijnt zijn column in De Standaard.

10 ¬ VISIE

Geheime prijsafspraken doen geneesmiddelenbudget ontsporen

© LAYLA AERTS

We vragen het aan.

Factcheck.

Martin Willems, United Freelancers

Kan ik zelfstandige in bijberoep blijven als ik mijn baan in loondienst verlies?

‘Als je een vaste baan hebt, en daarnaast werkt als zelfstandige in bijberoep, mag je dat bijberoep toch nog blijven uitoefen als je jouw hoofdberoep verliest en een werkloosheidsuitkering krijgt.’

©BELGA

‘Daarvoor moet je aan vier voorwaarden voldoen. Ten eerste moest je het bijberoep al uitoefenen toen je nog als werknemer tewerkgesteld was, en wel minstens drie maanden voorafgaand aan de uitkeringsaanvraag. Verder is het belangrijk dat je het bijberoep aangeeft wanneer je de uitkeringsaanvraag indient.’

De tien duurste geneesmiddelen waren in 2021 goed voor bijna de helft van het totale budget. Voor acht van die tien was er een geheime prijsafspraak tussen overheid en producent. Het aantal nieuwe geneesmiddelen met zulke afspraken blijft stijgen en lijkt de uitgaven steeds verder op te drijven.

U

it cijfers van het Riziv blijkt dat het bedrag dat de overheid jaarlijks uitgeeft aan geneesmiddelen steeds hoger oploopt. Tussen 2014 en 2021 ging het om een stijging van vier naar net geen zes miljard euro. Dat komt vooral door de geneesmiddelen die via de ziekenhuisapotheken worden verstrekt. De uitgaven daarvan zijn meer dan verdubbeld, terwijl de terugbetalingen via de reguliere apotheken bijna gelijk bleven.

Volgens een analyse van de CM-studiedienst slorpen de tien duurste geneesmiddelen maar liefst 43 procent van het totale budget op. Zes van die tien middelen worden

bovendien pas sinds 2016 of later terugbetaald. Wat elk van hen exact kost, is een goed bewaard geheim, weet Caroline Lebbe van CM. ‘Acht van de tien duurste geneesmiddelen worden via geheime prijsafspraken terugbetaald. Dat aantal contracten blijft bovendien toenemen.’

Een onderzoek van nieuwsmedium Apache leert dat het aantal geneesmiddelen met een geheime prijsafspraak tussen 2018 en 2022 is gestegen van 78 naar 115.

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) formuleerde samen met het Riziv 52 voorstellen om de terugbetaling van medicijnen te verbeteren, maar een verbod op geheime

afspraken zat daar niet tussen. Adjunct-voorzitter van het Riziv Pedro Facon zei daarover op Radio 1 dat ons land niet als enige de prijzen openbaar kan maken, omdat dat nefast zou zijn voor onderhandelingen met de farmabedrijven.

CM-voorzitter Luc Van Gorp pleit daarom voor een grensoverschrijdende aanpak. ‘De farmasector boekt steeds grotere winsten, terwijl andere zorgsectoren op de kleintjes moeten letten. We moeten blijven ijveren voor meer transparantie over de kostprijs van ontwikkeling en productie van geneesmiddelen. We moeten op Europees niveau kunnen onderhandelen over redelijke prijzen.’

‘De zelfstandige activiteit mag je bovendien niet tussen 7 en 18 uur uitoefenen op weekdagen. Dat is wanneer je normaal gesproken als werknemer aan de slag zou zijn. Doe je dat wel, dan moet je dat op je controlekaart aangeven en vermindert je maandelijkse uitkering. Zolang het jaarlijkse inkomen uit het bijberoep niet hoger is dan 5.210 euro, vermindert de uitkering niet.’

‘Sommige activiteiten zijn tot slot expliciet uitgesloten om als zelfstandige in bijberoep te combineren met een uitkering. Bijvoorbeeld activiteiten in de horeca, of beroepen die alleen na 18 uur uitgeoefend kunnen worden zoals nachtwaker. Voor artistieke activiteiten gelden dan weer bijzondere regels.’ ~ United Freelancers organiseert webinars over zelfstandigheid in bijberoep tussen 14 november en 4 december, telkens om 19u.

Je kunt ze ook nadien bekijken.

Inschrijven is noodzakelijk. www.hetacv.be/ unitedfreelancers-webinars

VISIE ¬ 11

Achtergrond. Scancars bemoeilijken parkeren voor mensen met een handicap

Parkeerkaarten in het vizier In steeds meer steden en gemeenten duiken scancars op. Dat zijn auto’s met een arsenaal aan slimme camera’s. Op hun weg door de stad controleren ze geparkeerde wagens op parkeerovertredingen.

Maar in tegenstelling tot de parkeerwachter houden ze maar weinig rekening met wie over een parkeerkaart voor personen met een handicap beschikt. Bovendien is het parkeerbeleid in elke gemeente anders. Het middenveld vraagt uniforme regels. ¬ Tekst Djorven Ariën ¬ Foto Mine Dalemans

M

et een parkeerkaart voor personen met een handicap heb je het recht om te parkeren op voorbehouden plaatsen en in de blauwe zone.

Bovendien kun je met de kaart in veel steden en gemeenten ook op niet-voorbehouden plaatsen gratis parkeren. De parkeerkaart is gekoppeld aan een persoon, en niet aan een voertuig. De kaart mag alleen worden gebruikt als de persoon voor wie de kaart bestemd is het voertuig bestuurt of als passagier meerijdt.

‘Scancars brengen het recht om gratis te parkeren in het gedrang’, zegt Johan Tourné, directeur van Samana. ‘We krijgen veel klachten van mensen die onterecht beboet worden. De scanwagens controleren enkel de nummerplaat en niet de parkeerkaart.’

‘In verschillende steden en gemeenten moeten houders van een parkeerkaart zich op voorhand registreren om gratis te kunnen blijven parkeren op niet-voorbehouden plaatsen. Niet iedereen is vaardig om dat digitaal te doen. Het alternatief is langsgaan bij het loket, maar daar zijn de openingsuren beperkt.’

In onder meer Antwerpen, Oostende, Sint-Niklaas, Genk en Ninove bestaat er al een systeem van verplichte registra-

12 ¬ VISIE

tie voor houders van een parkeerkaart.

Overal worden afzonderlijke registratiesystemen gebruikt.

‘Als je niet geregistreerd bent, loop je een grote kans op een boete’, gaat Tourné verder. ‘Mensen worden opgezadeld met opzoekwerk en administratie. Iedere verplaatsing vereist een andere voorbereiding naargelang de gemeente. Daarnaast verschilt de betaling van de parkeerretributies per gemeente en is de informatie over de betaal- of vrijstellingsvoorwaarden onvolledig.’

Nog meer drempels Wat de registratiesystemen gemeenschappelijk hebben, is dat ze beperkingen opleggen aan het aantal nummerplaten die geregistreerd kunnen worden. Meestal zijn dat er slechts twee, en de activatie kan tot een week duren. ‘Dat leidt tot nog meer drempels’, meent Tourné. ‘Mensen met mobiliteitsproblemen zijn vaak afhankelijk van familieleden, vrienden, vrijwilligers, zorgpersoneel – elk met een eigen nummerplaat. Het aantal nummerplaten dat je kunt registreren wordt beperkt, terwijl de zorg net door zoveel mogelijk schouders gedragen zou moeten worden. Kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven wordt zo afgeremd. Mensen voor wie

een parkeerkaart een bittere noodzaak is, sluiten zich uiteindelijk op.’

Bijna half miljoen parkeerkaarten Personen bij wie een verminderde gezondheidstoestand aanleiding geeft tot beperkte of verminderde verplaatsingsmogelijkheden moeten aan een aantal voorwaarden voldoen om de parkeerkaart te krijgen. Eind 2022 waren er 476.114 parkeerkaarten in omloop.

‘Het zijn heus niet enkel ouderen’, zegt Karine Rochtus van CM. ‘Het probleem sleept al lang aan, maar de oplossing blijft uit. De verplichte registratie van een of twee nummerplaten is in strijd met de regelgeving die bepaalt dat de kaart niet gelinkt is aan een voertuig maar aan de gebruiker ervan. Wij zijn voorstander van een eenvormig nationaal systeem. Daarbij willen we in alle steden en gemeenten gratis en onbeperkt parkeren op niet-voorbehouden plaatsen mogelijk maken voor parkeerkaarthouders. Aan zee moet je nu vaak wel betalen of krijg je korting.

Hoe kun je dat allemaal weten?’

‘Bovendien gaat het om mensen die het financieel sowieso al moeilijker hebben.

Iemand die bijvoorbeeld van bij de geboorte een handicap heeft en nooit kan werken, heeft recht op hetzelfde bedrag als het leefloon, wat amper leefbaar is. Bovendien hebben ze door de handicap vaak extra kosten.’

Okra, Kando, beweging.net en Samana roepen op om de regelgeving in alle gemeenten gelijk te maken en het aantal nummerplaten niet te beperken.

Ze pleiten ook voor een mogelijke registratie bij de betaalautomaat op straat. Zo is papierwerk vooraf via de gemeentelijke administratie niet nodig.

MS-patiënte Yana (28) is het gedoe beu

‘Ik heb al een beperking en word nu nog meer beperkt’ ‘Op goede dagen rij ik zelf met de wagen, maar vaak ben ik ook afhankelijk van mijn vriend, mijn oma en mijn mama. Omdat we maar twee nummerplaten kunnen registreren, levert dat soms een boete op. Ik moet dan bewijzen dat ik het was door een foto naast de nummerplaat te nemen. Nadien werd de boete kwijtgescholden, maar dat was wel een heel gedoe.’

‘Voordien reed ik ergens naartoe zonder nadenken. Nu moet ik vooraf opzoeken of ik me moet registreren. Vaak denk ik: laat het maar, ik blijf wel gewoon thuis. Je hebt al die beperking en dan moet je je nog eens verantwoorden en registreren. Dan loopt de emmer al rap over. Dat maakt dat je sneller thuisblijft, aan iemand anders vraagt om iets mee te brengen en dat je plaatsen gaat vermijden.’

Website en app Minister voor personen met een handicap Karine Lalieux (PS) wil het recht op parkeren met een parkeerkaart voor personen met een handicap digitaliseren.

Daarvoor ontwikkelt ze een applicatie voor zowel web als mobiel. Die moet er vanaf eind 2024 voor zorgen dat de parkeerkaarthouder en zijn vaste chauffeur steeds overal te lande kunnen parkeren. Daarnaast komt een kortlopend recht zonder limieten voor wie veel van chauffeur wisselt.

Niet-digitale gebruikers kunnen terecht bij het gemeenteloket om de registratie en het opgeven van de nummerplaat in orde te laten brengen. Koen Peeters van Okra hamert er niettemin op dat wie minder digitaal vaardig is niet in de kou mag blijven. ‘Een sms-service komt er niet meteen en mensen kunnen wel terecht bij het gemeenteloket, maar zal dat ook een oplossing bieden voor mensen die vaak van chauffeur wisselen?

Het kan toch niet zo moeilijk zijn om de registratie ook op fysieke parkeerautomaten mogelijk te maken?’

VISIE ¬ 13

14 ¬ VISIE

IN BEELD TURNHOUT, 17 OKTOBER 2023

10:39

Zorgend vrijwilligen Nu de dagen weer donkerder en korter worden, komt Allerheiligen dichtbij. Begraafplaatsen vol chrysanten sieren de graven. Germaine uit Turnhout laat dit jaar haar oog vallen op een waaier bloemen. Ze krijgt daarbij assistentie van Mohamed Alabdullah.

De 47-jarige Syriër zorgt voor vervoer van huis naar het kerkhof met een tussenstop in De Geheime Tuin.

Enkele jaren geleden kreeg Mohamed te horen dat voltijds werken niet meer kon. Zijn rugklachten speelden hem te veel parten. Thuiszitten was geen optie voor hem, dus ging hij aan de slag als vrijwillige chauffeur voor CM. Een band met je ‘vaste klanten’ bouw je snel op. Een man met dialyse bracht hij regelmatig naar het ziekenhuis, voor een jonge vrouw die slecht ter been was, deed hij boodschappen.

En vandaag zit Germaine naast hem op de passagierszetel. ~ cm.be/zorgend-vrijwilligerswerk

Foto Maarten De Bouw

VISIE ¬ 15

Uit ervaring. De meteropnemer ELKE MAAND LATEN WE IEMAND AAN HET WOORD DIE VANUIT ZIJN OF HAAR WERK NAAR DE WERELD KIJKT. DEZE MAAND IS DAT METEROPNEMER SAM*.

‘In de kelder lees je de geschiedenis van de bew Een ticket om in elk huishouden binnen te komen, dat heeft meteropnemer Sam* op zak. Achter de voordeur schuilt fabelachtige rijkdom, schrijnende armoede en alles daartussen. Dat zijn beroep ook een sociale functie heeft, daarin zit voor Sam de schoonheid. ‘Zelfs de postbode komt niet voorbij de deur. Daar doe je dan toch iets mee.’ ¬ Tekst Lies Van der Auwera ¬ Illustratie Peter Goes

H

ij werkte één jaar als meteropnemer toen de energiecrisis uitbrak. ‘Als meteropnemer sta je dan mee in de frontlijn’, vertelt Sam. ‘Mensen overspoelden me met vragen, ik zag veel paniek. Dan zet ik me even neer om naar de mensen te luisteren en samen de papieren te bekijken.’

Om kwart voor acht ’s morgens drukt Sam op de eerste bel. ‘Zodra de deur opengaat, ruik ik al meteen: staat er water in de kelder, is er een huisdier, wat hebben ze gisteren gegeten?’

‘Met mijn uniform, petje inbegrepen, weet ik achterdocht meestal gauw om te buigen. En eenmaal de drempel over, stap ik telkens een nieuwe wereld binnen. Door de gang, door de living, door de keuken naar de kelder. Ik zie alles.’

Couscous ‘De zin die ik het vaakst hoor: Ik was nét aan het opruimen. Er is veel schaamte bij

De zin die ik het vaakst hoor: ‘Ik was nét aan het opruimen.’

Er is veel schaamte bij mensen over hoe hun huis eruitziet. ¬ METEROPNEMER SAM

16 ¬ VISIE

mensen over hoe hun huis eruitziet. Vaak val ik ’s ochtends binnen, wanneer ouders en kinderen volop boterhammen smeren. Maar lang niet iedereen eet ’s morgens brood, weet ik nu. Veel mensen eten rijst. En ik tref geregeld mensen aan van wie de living ook de slaapkamer blijkt.’

‘Ik kom niet altijd gelegen. Soms kom ik bij mensen die net nachtdienst hadden, of die nog wakker zijn en niet al te nuchter. Eenzaamheid zie ik ook vaak. Zo trof ik onlangs een man aan die bibberend in een versleten kamerjas opendeed. Alles zag geel van de nicotine, van plafond tot vloer. Die man kwam nooit buiten. Dan wring ik me wel eens in een gesprek en blijf ik wat langer hangen.’

‘Culturen hebben heel eigen geuren en ritmes. Zo zie ik bij 90 procent van de

mensen met Marokkaanse roots een volledig betegelde kelder, ingericht als tweede keuken. De keuken boven is voor koekjes en thee, beneden bereidt de grootmoeder grote schalen met couscous. De echte keuken zit dus in de kelder. Ik krijg er trouwens steevast iets te eten of te drinken.’

Dienstbode ‘Huisjesmelkerij is een reëel probleem.

Soms ligt er in de kelder een matras naast de meter. Dan woont daar echt iemand.’

‘Ik zie schrijnende armoede, maar ook extreme rijkdom. In een buitenwijk

Kort.

ONTSLAG

Opzeg door de werknemer eenvoudiger vanaf 28 oktober

woners’ Ooit belde ik aan bij een vrouw bij wie onder haar deurmat een luik naar de kelder zat. Daar woonde een dienstbode. ¬ METEROPNEMER SAM

huis ligt dan vol boeken of platen. Er zijn mensen die niets weggooien, en zelfs cornflakesdozen bijhouden. Dan moet ik me een weg banen door de spullen, als de deur al opengaat.’

waar de Indische gemeenschap woont, hebben veel huizen een schuilkelder. Beneden in de kelders wonen dienstbodes, die staan te strijken tussen rijen frigo’s gevuld met frisdranken.

Ooit belde ik aan bij een vrouw bij wie onder haar deurmat een luik naar de kelder zat. Daar woonde een dienstbode.’

Verzamelwoede ‘Sommige mensen gebruiken de kelder als vuilnisbelt. Dan kan ik amper binnen. Ik bots ook wel eens op verzamelwoede. Elke vierkante centimeter van het

‘Bijzondere plekken en ontmoetingen kleuren mijn werk. In een klein dorp moest ik eens in alle vroegte de meter van de kerk gaan opnemen. In een kerk binnenraken is op zich al een uitdaging. Naast de kerk was een man papiertjes aan het oprapen. Toen ik hem vroeg of hij me kon helpen, bleek hij de burgemeester te zijn. Hij had van opruimen zijn dagelijks ochtendritueel gemaakt. Hij had de sleutel van de kerk op zak, en nodigde me uit voor koffie op het gemeentehuis nadien.’

‘Voor deze baan mag je niet bang van aard zijn. Spinnen, muizen, ratten zijn mijn dagelijkse metgezellen. En af en toe verdwalen hoort er ook bij.

Een kelder vertelt veel verhalen.

Je kunt er de geschiedenis van de bewoners aan aflezen.’

* Sam is een schuilnaam

Vanaf 28 oktober verandert de opzegtermijn bij ontslag door de werknemers. Onder druk van het ACV wordt de termijn bij een ontslag dat je zelf neemt verkort tot maximaal 13 weken. Concreet komt dit erop neer dat werknemers die ofwel hun aangetekende brief versturen vanaf woensdag 25 oktober of hun opzegbrief laten aftekenen door hun werkgever vanaf zaterdag 28 oktober onder de nieuwe regels vallen. Aan de regels over ontslag door de werkgever verandert niets. ~ hetacv.be/rekentool/bereken-je-opzeg

GELD

Financieel kwetsbare jongeren gratis naar arts Meer dan 400.000 jongeren tot en met 24 jaar die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming, kunnen sinds deze maand gratis naar de huisarts of naar de arts-specialist. Om kosteloos op consultatie te kunnen, maakt de huisarts voor hen een globaal medisch dossier aan. Let op: een niet-geconventioneerde arts kan nog steeds supplementen aanrekenen. Een overzicht van welke artsen al dan niet geconventioneerd zijn in je buurt vind je op de online tool van CM. ~ cm.be/zorgverleners-opzoeken

VACATURES (M/V/X) Het ACV zoekt • Software engineer – Schaarbeek ~ hetacv.be/jobs

CM zoekt • Service center consulent – Vlaanderen • Stafmedewerker sociaal ondernemen – Oost-Vlaanderen & Vlaams-Brabant • Product owner gezondheid, welzijn en participatie – Vlaanderen • Teamverantwoordelijke medische administratie, recuperaties en ongevallen – Vlaams-Brabant • Netwerkcoördinator – regio Waasland • Woonassistent – regio Meetjesland ~ cm.be/jobs

Beweging.net zoekt • Adviseur onderzoek en ontwikkeling – Schaarbeek • Boekhouder – Schaarbeek • Projectmanager voetpadentool – Schaarbeek ~ beweging.net/vacatures

VISIE ¬ 17

Jouw regio. Vlaams-Brabant en Brussel

KLIMAATUITDAGINGEN AANPAKKEN

Brusselaars tonen wat je zelf kunt doen Kan je grote maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, ontbossing en waterschaarste aan zonder de moed te verliezen? Twee Brusselse projecten, Bûûmplanters en opensource, bewijzen alvast dat het kan. ¬ Tekst Tijs De Geyndt ¬ foto bûûmplanters

N

iet te veel woorden aan vuil­ maken, in gang schieten en doen.’ Het is het leidend prin­ cipe dat Schaarbekenaar Yoeri Bellemans en zijn trouwe trawanten drijft sinds ze actief waren in jeugdvereniging en jeugdhuis.

‘Ik pas ervoor om aan de zijlijn te staan roepen, ik denk na over wat we zelf kun­ nen doen en dan gaan we ervoor.’ Zo ont­ stond zeven jaar geleden het idee voor Bûûmplanters. Na één boom en twee struiken stond zijn eigen stadstuintje vol.

‘We hadden ervaring met projectsubsi­ dies en vroegen er een aan om bomen te kunnen planten in onze straat.’ Daarna volgden bomen voor buren, bomen als cadeau voor familieleden en vrienden, ...

Doe daarbij nog een succesvolle crowd­ fundingcampagne en een sneeuwbal­ effect maakt dat wat begon als klein initiatiefje alleen in 2023 al zorgt voor 70.000 extra bomen.

‘We treffen nu de voorbereidingen om midden november, als het plantseizoen aanbreekt, opnieuw uit de startblokken te

18 ¬ VISIE

schieten. Tot maart werken we samen met scholen, lokale besturen en particu­ lieren uit Brussel en de Rand om zoveel mogelijk bûûmen te planten.’ Van speel­ plaatsen tot privétuinen of het aanleggen of uitbreiden van bossen. ‘Sensibilisering is daarbij een belangrijk aspect, maar eigen ervaring door de handen uit de mouwen te steken zorgt voor meeste im­ pact bij de deelnemers. ‘Over 30 jaar staan ‘hun’ bûûmen er als alles goed gaat nog steeds.’

Gutsend water tijdens hete zomer Op een bijna gelijke manier kwam een tweede project van de grond. ‘Tijdens de hete zomer van 2018 viel ons op hoeveel opgepompt water er bij werven meteen wegliep in de riolering. Het gevoel: ‘dju, waarom wordt hier niets mee gedaan?’ bekroop ons opnieuw.’ Tijdens vele vrij­ willigersuren werd aan alle mogelijke deuren geklopt om het probleem op tafel te krijgen. ‘Uiteindelijk vonden we naast de Brusselse Agentschappen voor Leefmi­ lieu en Netheid ook gehoor bij enkele bouwbedrijven en gemeenten.’

Opensource.Brussels was geboren.

Open Source installaties besparen duizen­ den liters zuiver leidingwater en regenwa­ ter van verspilling. Met middelen van het Brussels Gewest wordt watergebruik in wijken in kaart gebracht en gekoppeld aan -toekomstige- werven. ‘Vorst speelt hier een pioniersrol.’ Een nood wordt gekop­ peld aan een zelfvoorzienende oplossing, zoals door regenwater te gaan opvangen van grote daken van publieke gebouwen of bij particulieren, wat dan gemeentelijke plantsoenen van water kan voorzien.

‘Vorst is momenteel maar een van de 19 Brusselse gemeenten die hierop inzet, er is dus nog enorm potentieel.’ Yoeri hoopt dat de tastbare resultaten van Vorst ook andere gemeenten wakkerschudden om innovatief te werk te gaan.

Sneeuwbal blijft rollen Bûûmplanters en Opensource geven goes­ ting en inspireren tot actie. Precies wat Yoeri en co. willen. ‘Op onze website vind je de agenda met alle plantacties die we voorzien. Iedereen is van harte welkom om te komen helpen. Daarnaast zijn aan­ vragen voor nieuwe boomplant acties ook steeds welkom.’

Het gedacht van Vlaams-Brabant en Brussel Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

‘Moet het terugsturen van online aankopen betalend worden?’

‘Er is altijd iemand anders die de prijs betaalt’

Katrien (41)

Katrien speelt improvisatietheater bij Improrlando en houdt van zure beren.

Het is de bedoeling dat de sneeuwbal ver­ der blijft rollen. Sensibiliseren, maar dus vooral mensen helpen om te doen. Door te ondersteunen bij het wegnemen van fi­ nanciële, praktische en wetgevende drem­ pels. ‘Vanaf 2024 hebben we van de Vlaamse Overheid voor drie jaar middelen gekregen om lokale verenigingen en bur­ gerinitiatieven te ondersteunen met ken­ nis en materiaal om onder hun eigen naam een Bûûmplanters of Opensource organisatie te starten. Dan kunnen ze nadien zelfstandig aan de slag en wie weet weer anderen inspireren. We helpen iedereen die de sneeuwbal mee wil laten rollen met plezier op weg.’ ~ Info: yoeri.bellemans@buumplanters.be www.buumplanters.be www.opensource.brussels

Andrés (83)

Andrés woont in Kessel-Lo en is grootvader.

‘Ik heb nog nooit een feestje gegeven vol online arti­ kelen of 16 paar schoenen besteld en nadien gratis teruggestuurd… Enkel een jurk omdat die echt te klein bleek. Ik vind het niet nodig om dit gratis te houden, want er is altijd iemand anders die de prijs hiervoor betaalt. Het geeft meer gerij op de baan want die pakjes moeten natuurlijk ook weer terug. Je kan enkel veel spullen bestellen en terugsturen als je geld genoeg hebt. ’

‘De klant is koning en de markt regeert’ ‘Kleren of schoenen kopen in de winkel: geen pro­ bleem. Ik kan passen, me voor spiegel van alle kanten bekijken en een ander model kiezen. Betalen en weg.

Terugsturen kan niet, tenzij er een echte fout in zit.

Maar bij online aankopen loopt het anders. In Neder­ land wordt tot 40% van de online gekochte vrouwen­ kleding teruggestuurd. Gratis, want de klant is koning en de markt regeert. Maar wie betaalt de dubbele vervoers- en verwerkingskosten en de impact op het milieu? Kafka zou er een dikke kluif aan hebben.’

‘De dupe van het gratis verhaal’ ‘Het terugsturen van online aankopen zou betalend moeten worden. Hoewel de minister de werkomstan­ digheden van pakjesbezorgers wil verbeteren, zijn zij samen met het milieu de dupe van het gratis verhaal.

Daardoor kopen mensen meer: als het niet goed is, stuur je het toch gewoon terug. Er wordt ook meer vernietigd, veel teruggestuurde spullen worden niet hergebruikt. En er worden nog meer ritten gereden.

Hopelijk gaan mensen meer nadenken over hun aan­ koop: is dit wel nodig of kun je het bijvoorbeeld niet (69) Ria houdt zich graag bezig beter in de winkel kopen?’

Ria

met vrijwilligerswerk en woont in Wilsele-Putkapel

VISIE ¬ 19

Jouw regio. Provincie Antwerpen

DEBAT OVER BERGING LANGLEVEND NUCLEAIR AFVAL

Waarheen met ons kernafval?

Eind vorig jaar besliste de federale regering om het hoogradioactief en langlevend afval op termijn diep in onze Belgische ondergrond te bergen. Alleen door dit afval in een stabiele grondlaag te stoppen, kunnen we het gedurende honderdduizenden jaren isoleren van mens en milieu. Daarmee is een princiepsbeslissing afgeklopt, maar zijn we nog lang niet klaar met belangrijke vragen over hoe dit nu in de praktijk moet gaan gebeuren.

O

genomen? Wie neemt ze en kunnen ze teruggedraaid worden? Hoe kiezen we een of meer sites voor deze berging? Hoe gaan we die installaties voor meerdere eeuwen controleren? Het zijn allemaal vragen die tijdens het maatschappelijk debat aan bod zullen komen. De verwachting is dat dit nog wel enkele decennia in beslag zal

© NIRAS

m op deze vragen een antwoord te formuleren startte de Koning Boudewijnstichting een breed maatschappelijk debat met alle betrokken partijen, deskundigen, maar ook met middenveldorganisaties en de bevolking. Wat zijn de volgende beslissingen die moeten worden

op dit moment wordt het hoogactief afval nog bovengronds opgeslagen in Dessel

18 ¬ VISIE

nemen en dat een effectieve diepe berging nog niet voor morgen zal zijn.

In de Kempense klei?

Hoogactief afval ontstaat bij de productie van elektriciteit in kerncentrales, bij onderzoek en bij medische of andere nucleaire toepassingen. Het beheer van dat afval op langere termijn gaat ons allen aan. Maar natuurlijk zal het debat in de Kempen wat nadrukkelijker worden gevolgd. Zo werd de eerste kernreactor van ons land in de jaren 60 gebouwd in Mol en is er nu al een opslagplaats voor laag- en middelactief kortlevend afval op site in Mol en Dessel. Uit het onderzoek van HADES, het ondergrondse laboratorium in Mol, is nu ook gebleken dat de laag Boomse klei diep onder Mol zeer geschikt is om langlevend afval te bergen. Het is dus zeker mogelijk dat naast laag- en middelactief afval ook langlevend afval in de toekomst in onze regio geborgen wordt.

Frederik Loy (CD&V) is schepen van Nucleaire Zaken in Mol en voorzitter van de Regionale Nucleaire CoördinatieCel: ‘De bevraging Nu voor Morgen die de Koning Boudewijnstichting opstartte is inderdaad niet toegespitst op één specifieke locatie. Het hele Belgische grondgebied blijft daarmee in het vizier als toekomstige bergingslocatie. Wat ik echter wel onthouden heb uit de diepe geothermie boringen in onze regio, is dat je hier in de Kempen blijkbaar heel snel én heel diep kan boren. De Antwerpse maar ook de Limburgse Kempen zouden beter met wat verhoogde aandacht naar dit dossier kijken.’

Zijn jouw borsten gezond?

Kanker blijft heel veel mensen treffen. Iedereen kent wel iemand die vecht tegen de ziekte. De genezingskansen zijn nog altijd sterk afhankelijk van welke kanker er ontdekt wordt. Over het algemeen behoren borstkanker, dikkedarmkanker en baarmoederhalskanker tot de kankers waarbij de patiënt de grootste kans heeft om volledig te herstellen. Het is dan ook bij die drie kankers dat CM heel erg inzet op preventie.

AS © NIR

Preventie doen we door screening. Over heel Vlaanderen werden er de voorbije maand acties opgezet om het belang van screening in de verf te zetten. In de provincie Antwerpen zetten de netwerkcoördinatoren van CM de schouders onder een project in Mechelen (screening van dikkedarmkanker), in Hoboken (baarmoederhalskanker) en in Boom (borstkanker).

Visie sprak met Liana Dooms die het project in Boom mee ondersteunde. Liana: ‘Borstkanker is de vaakst voorkomende kanker bij vrouwen. Er vroeg bij zijn is belangrijk. Want hoe sneller je het gezwel opspoort, hoe groter de kans op een volledig herstel. Regelmatig je borsten screenen is dus letterlijk van levensbelang. Dat kun je zelf doen, voor de spiegel in de badkamer, maar regelmatig een mammografie laten uitvoeren is ook onmisbaar. En daar zet Gezondheidsfonds CM zich graag mee voor in.’

Frederik Loy, schepen van Nucleaire Zaken in Mol

De hele maand oktober werd er in Boom aandacht besteed aan een goede borstkankerscreening. Uit cijfers van het Centrum voor Kankeropsporing blijkt dat kwetsbare groepen minder vaak gebruik maken van die gratis screening. Liana: ‘CM kan deze kwetsbare doelgroep makkelijker bereiken, dus sloegen we de handen in elkaar. De resultaten van dit project tijdens de voorbije maand oktober mogen we pas binnen een half jaar verwachten. We zijn hoopvol dat er nu meer bewustwording is rond het belang van een goede screening.’

Bij Jef Deckx, ACV-militant en betrokken bij STORA, het lokale Desselse partnerschap dat de nucleaire activiteit in het belang van de bevolking van dichtbij opvolgt, horen we eenzelfde geluid. ‘Dat de gemeente Dessel de berging van het laagactief kortlevend afval op haar grondgebied heeft aanvaard, betekent niet dat ze ook kandidaat is om het hoogactief langlevend afval te bergen. Wel is het onmiskenbaar zo dat onze gemeente op een of ander manier betrokken zal zijn, al is het maar omdat al dat afval nu al in Dessel ligt opgeslagen.’

MEER INFO? Alles over het maatschappelijk debat: www.nuvoormorgen.be Meer info over de nucleaire activiteit in de regio: www.stora.org Studie- en Overleggroep Radioactief Afval in Dessel www.moavzw.be Mols Overleg Nucleair Afval vzw www.streekplatformkempen.be Standpunt Nucleair Veilige Kempen (2018)

actie kankerscreening in Boom

CONTACTEER JOUW REGIO ACV provincie Antwerpen ¬ 02 244 30 00 ¬ CM provincie Antwerpen 03 221 93 39 ¬ beweging.net provincie Antwerpen ¬ 015 29 25 50

VISIE ¬ 19

Jouw regio. Limburg

WEERBAAR OP HET WERK

‘Ik wilde leven, niet meer geleefd worden’ Vandaag zien we een sterke stijging in het aantal personen die door ziekte of invaliditeit niet aan de slag zijn. Het aantal arbeidsongeschikten stijgt zelfs sneller dan het aantal werkenden. Het CM-project ‘Weerbaar op het werk’ wil dit groot onevenwicht aanpakken.

‘Met het project ‘weerbaar op het werk’ wil CM vermijden dat mensen uitvallen op het werk’, vertelt Jolien Geuens van CM.

¬ Tekst Cathelijne Jennes & Vicky Jans ¬ Foto Guy Puttemans

M

et ’Weerbaar op het werk’ wil CM een gids zijn voor arbeidsongeschikten. Tegelijkertijd willen we ook preventief werken, om te vermijden dat mensen uitvallen op het werk’, vertelt Jolien Geuens van CM. ‘Zodat je als werknemer (opnieuw) sterk in je schoenen staat.’

Jouw voorkeur Je krijgt een handig overzicht van verschillende diensten die geschikt zijn voor iedere situatie. ‘Want niet iedereen gaat graag individueel in gesprek met iemand.

Sommigen volgen bijvoorbeeld liever een webinar. Zo kunnen onze leden zelf kie-

zen wat ze nodig achten’, legt Jolien uit.

‘Als arbeidsongeschikte heb je in eerste instantie contact met je ziekenfonds voor de communicatie met de arbeidsgeneesheer. Maar we willen met CM meer doen dan dat. Het is een moeilijke periode, daarom is het belangrijk om je ondersteund te voelen.’

Wat biedt CM aan? De twee belangrijkste pijlers zijn de CM-Gezondheidsacademie en de CM-gezondheidsconsulent. CM-leden kunnen jaarlijks een gratis gesprek met zo’n consulent inplannen. Bovendien biedt de CM-Gezondheidsacademie extra activiteiten aan in jouw buurt. ‘We zochten een goede mix van thema’s. De infosessies, workshops, cursussen of webinars kunnen gaan over veerkracht, het ontwikkelen van talenten maar even goed over het financiële of administratieve werk dat erbij komt kijken’, vult Jolien aan.

‘Tot slot voorziet CM ook in mentale hulpverlening via de diensten BloomUp en Mindlab. En vind je in het handige overzicht ook hoe je een ‘Terug-naar-werk-coördinator’ kan bereiken. De coördinator start een begeleiding op om te kijken hoe je het beste terug aan het werk gaat’, sluit Jolien af.

Dal

Wendy, samen op de foto met Mustafa Harraq van het ACV: ‘Vroeger dacht ik dat ik altijd maar bezig-bezig moest zijn.’

18 ¬ VISIE

Uit een diep dal kruipen, neemt tijd in beslag. Dat ondervond Wendy die in 2021 met een burn-out werd geconfronteerd.

Twee jaar lang werkte ze aan zichzelf en haar weg terug. ‘Vandaag geef ik nog altijd les maar heel andere vakken en in

een kleinere school’, vertelt Wendy. Het is één van de beslissingen die ze nam tijdens haar herstelperiode. ‘Ik heb ervoor gekozen mij professioneel te laten begeleiden en heb alles in mijn leven onder de loep genomen: werk, omgeving, voeding, activiteiten … Ik pakte mijn fysieke klachten aan, iets wat ik altijd maar had uitgesteld. Ik stelde lijstjes op met wat ik wilde en wat ik niet wilde.

Er werden niet meteen grote knopen doorgehakt ‘want als je slecht in je vel en je hoofd zit, is het niet goed om drastische beslissingen te nemen’, zegt Wendy.

Geleidelijk aan werd het haar duidelijk hoe ze haar leven wilde inrichten. ‘Hoe ik wilde leven en niet meer geleefd wilde worden’, zegt Wendy. Of er een toverformule tegen een burn-out is? ‘Allicht niet, maar voor mij hielp het enorm om terug te keren naar de bron, om bewuster te leven. Dat klinkt zweverig’, lacht Wendy, ‘zeker als ik er nog bij vertelt dat je aan meditatie en ademhalingsoefeningen doe en ga wandelen in de natuur.’

Zelfzorg ‘Feit is dat we meer voor onszelf moeten zorgen. Ik zorg ervoor dat ik voldoende slaap en let op mijn voeding. Ik sport meer, omring me met leuke mensen en trek er regelmatig op uit. Allemaal zaken waarvoor ik vroeger weinig of geen aandacht had. Ik dacht dat ik altijd maar bezig-bezig moest zijn.’ Zo besliste Wendy bijvoorbeeld ook om sociale media links te laten liggen. ‘Ik wil echt met mensen praten in plaats van te swipen en te scrollen op een scherm.’

Het gedacht van Limburg Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE ¬ Tekst Bart Bynens

DE STELLING

© VICKY JANS

‘Camera’s op straat geven me een veiliger gevoel’

Pandemie

~ Hoe kan CM jou helpen?

Vind het handige overzicht via campaigns.cm.be/weerbaar-op-het-werk. ~ Een burn-out heeft niet enkel veel impact op jouw leven maar ook op de levens van de mensen om je heen. Wat als je partner of collega een burn-out heeft?

Bekijk gratis het webinar van ACV innovatief met burn-outcoach Mustafa Harraq en ervaringsdeskundige Wendy op www.hetacv.be/webinars/welzijn.

Wim (46)

© MINE DALEMANS

werkt als productie­ arbeider en is sportman in hart en nieren.

Mirthe (19)

is studente sociale wetenschappen, geeft dansles en is speelpleinbegeleidster.

© GERDA BROECKMANS

Voor burn-outcoach Mustafa Harraq van ACV Limburg is het niet verwonderlijk dat mensen in onze maatschappij afhaken.

‘Mensen krijgen nu dagelijks evenveel prikkels als de gemiddelde mens in de middeleeuwen in zijn hele leven. Geen wonder dat we onszelf verliezen en ons verdoven met games, Netflix, drank, pillen … En dat al vanaf zeer jonge leeftijd.’ Vandaag zijn er 560.000 langdurig zieken in België, van wie 60 procent spanningsklachten heeft. ‘En er staan er nog eens zoveel op het punt om ook in die statistieken terecht te komen. Dat is een regelrechte pandemie. Naast zelfzorg is het dan ook belangrijk dat werknemers juist omkaderd worden, zodat ze hun werk voor een lange periode goed kunnen doen.’

Gerda (72)

woont in Hasselt en heeft een grote interesse in culturele en sociale geschiedenis.

Duidelijke afspraken nodig over gebruik van camerabeelden‘ Hoe vervelend ik die flitsboete die ik meer dan eens in mijn brievenbus krijg ook vind, ik beschouw meer camera’s in de samenleving niet als een bedreiging voor mijn privacy. Uiteraard op voorwaarde dat er duidelijke afspraken bestaan over hoe en wanneer die beelden gebruikt mogen worden en dat deze afspraken gerespecteerd worden.

Ik denk ook dat er nu meer criminele feiten aan het licht komen doordat er sneller en duidelijker bewijsmateriaal ter beschikking is. Zo kan er ook vlot en efficiënt opgetreden worden.

‘Het gebruik van camera’s heeft invloed op je privacy‘ Ik vind het zeker een positief punt dat er camera’s in openbare ruimtes zijn die onze veiligheid waarborgen. Zolang je niks verkeerd doet, zullen de beelden waarschijnlijk niet gebruikt worden.

Dus zolang het voor de openbare veiligheid is en enkel bevoegde diensten toegang hebben tot de beelden, heb ik hiermee geen probleem. Maar langs de andere kant heeft het gebruik van camera’s ook wel een invloed op je privacy. Het feit dat particulieren camera’s aan hun huis kunnen hangen vind ik minder leuk.

‘Voor mij liever geen Big Brother’ Het aantal camera’s op straat is de jongste tijd niet meer bij te houden. Ik stel mij ernstige vragen bij het nut ervan en bij de inbreuken op onze privacy.

Volgens politici verhogen zij onze veiligheid en zijn ze nodig om de criminaliteit in te perken. Wetenschappelijk onderzoek toont nochtans aan dat camera’s meestal niet werken als afschrikmiddel.

Een ander probleem vormt de gegevensbescherming. Het is voor mij onduidelijk wat er met de geregistreerde data gebeurt. Voor mij liever geen ‘Big Brother is watching you’ maatschappij die de burger op al zijn stappen volgt.

CONTACTEER JOUW REGIO limburg@beweging.net VISIE ¬ 19

Jouw regio. Oost-Vlaanderen

Ann groeide op in een GEWELDDADIG GEZIN

‘Ik voelde mij alleen op de wereld’ Van jongs af altijd schrik hebben omdat bij je papa elk moment de stoppen kunnen doorslaan en hij extreem gewelddadig wordt.

Zien hoe je mama tot bloedens toe geslagen wordt en zelf in de brokken delen omdat je haar probeert te beschermen. Het overkwam Ann Audenaert (50) uit Moerzeke en het tekende haar leven. ¬ Tekst Martine Creve ¬ Foto James Arthur

B

ij ons thuis heb ik niets anders gekend dan geweld. Mijn ouders waren amper 16 en 19 toen ik werd geboren. Twee kinderen die zelf werden opgezadeld met een kind, waar ze niet voor hadden gekozen’, begint Ann haar verhaal. ‘In het weekend gingen ze op café en vaak was ik mee. Ik viel er als kind soms in slaap en werd wakker gemaakt toen mijn ouders beslisten om te vertrekken. We gingen te voet naar huis.

Het was telkens bang afwachten of mijn vader agressief zou uithalen naar mijn moeder. Zou het al onderweg gebeuren, viel hij haar thuis aan of bleef hij kalm?

Alcohol was vaak de trigger voor geweld.’

Braver zijn ‘Voor de televisie staan om een tijdschrift te nemen net op het moment dat in het voetbal een goal werd gemaakt. Dat was genoeg om mij af te ranselen’, herinnert Ann zich. ‘Maar vaak was er geen directe aanleiding voor zijn woede.’ Ann nam zich voor nog braver te zijn, beter op te letten,

18 ¬ VISIE

goede punten te halen op school. Dan kon haar vader daarover al geen ruzie maken, dan zou hij misschien stoppen met slaan.

Dat was niet het geval. ‘Als slachtoffer leg je een deel van de schuld bij jezelf’, legt Ann uit. ‘Ik vroeg mij als kind ook af of zijn gedrag door mij kwam.’

Bloed in de gang Erover praten met haar mama, met vrien­ dinnetjes of met leerkrachten deed Ann nooit. Ze vertelde aan niemand wat er zich thuis afspeelde. Een kind blijft loyaal naar zijn ouders. Niemand probeerde ook te achterhalen hoe ze zich voelde, terwijl veel mensen wisten wat er gebeurde. ‘We woonden in een klein dorp, iedereen ken­ de iedereen. We woonden eerst in een appartement. Buren moeten de hevige ruzies gehoord hebben, het bloed in de gang gezien hebben’, merkt Ann op. ‘Toen mijn been in het gips lag door een echt ongeluk, mocht ik met de juf van het der­ de leerjaar die in onze straat woonde met de auto mee naar school. In de klas gaf ze

mij een bankje met een kussentje voor mijn voeten. Wellicht wilde ze zo begrip tonen, mij warmte geven. Maar ze heeft nooit iets gevraagd of gezegd over mijn situatie thuis.’

Gordijn dicht ‘Bij mijn grootvader aan moederszijde voelde ik mij veilig’, geeft Ann toe. ‘Hij was mijn beschermengel, zag mij heel graag. Vaak ben ik er met mama naartoe gevlucht. Maar telkens keerde zij terug naar mijn vader. Nu ik zelf kinderen heb, besef ik hoe zwaar dit moet geweest zijn voor mijn pépé. Ik was acht jaar toen hij is overleden aan kanker.’

Een keer is Ann als klein meisje hulp gaan vragen bij een politieagent die rechtover haar grootmoeder woonde. ‘Als kind ben je ervan overtuigd dat die je zal redden’, weet Ann. ‘Ik belde aan. De man keek van de eerste verdieping naar beneden, zag mij staan en trok de gordijn dicht. Ik voel­ de mij alleen op de wereld.’

Kijk niet weg Toen ze 23 was, heeft Ann de eerste keer gesproken over wat ze heeft meegemaakt.

‘Mijn vader had mij het ziekenhuis in ge­ slagen omdat ik had gelogen dat ik in de les zat terwijl ik met mijn vriend naar de jaarmarkt was. Ik ben toen thuis wegge­ gaan’, zucht ze. ‘Later heb ik een boek ge­

Het gedacht van Oost-Vlaanderen

‘Kijk niet weg van intrafamiliaal geweld. Want geweld binnen vier muren is geen privézaak.’

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

‘Pakjes gratis terugsturen moet verboden worden’ Smartdrop?

© JAMES ARTHUR

schreven. In Als je nest niet veilig is vertel ik wat ik als kind heb beleefd, gezien, ge­ voeld. Daarmee wil ik enerzijds het pu­ bliek sensibiliseren. Kijk niet weg van intrafamiliaal geweld. Want geweld bin­ nen vier muren is geen privézaak. Als je vermoedt dat er iets niet klopt, verwittig dan politie of neem contact op via 1712.

Dat kan anoniem. Anderzijds wil ik ouders aanspreken die gewelddadig zijn: doe je kinderen dit niet aan. Als je erkent dat er problemen zijn, kun je eraan werken.’

Trauma

Bernard (74)

Bernard Casteels, grafisch vormgever uit Mariakerke, actief in pensioen en grootvader

Meer bewuste aankopen

© JAMES ARTHUR

‘Ik heb als kind geweld met de paplepel meegekregen’, zegt Ann. ‘Dan pik je be­ paald gedrag op. Ik kon bijvoorbeeld heel erg boos worden. Hoe sneller in gezinnen met intrafamiliaal geweld wordt ingegre­ pen, hoe sneller je kinderen kunt aanleren om op een andere manier te reageren. Zo kun je voorkomen dat ze zelf pleger of slachtoffer worden.’ Ann beseft nu dat de gezinssituatie waarin haar beide ouders opgroeiden, geen voorbeeld was. Doordat ze thuis als kind voortdurend met zware agressie werd geconfronteerd, liep ze een trauma op dat haar schade heeft berok­ kend. ‘Nu nog flitsen er steeds taferelen van vroeger door mijn hoofd. Ik kan niet naar bed gaan en gewoon in slaap vallen.

Ik moet lezen of tv-kijken tot ik wegzink.

Er zijn dagen dat ik niet kan functioneren.

Vroeger vocht ik daartegen, nu laat ik dat toe. Maar de dag nadien moet ik er weer staan.’

Mert (22)

Mert Topkaya, student maatschappelijk werk

INFOAVOND

Dit initiatief is een samenwerking van Gezonde Buurt, vzw Zijn (Beweging tegen Geweld), eerstelijnszone Dender en politiezone Hamme-Waasmunster.

De toegang is gratis. Vooraf inschrijven.

Gratis retourzendingen aanbieden moedigt consu­ menten aan om impulsieve aankopen te doen zonder na te denken over de gevolgen voor het milieu. Door gratis retourneren te verbieden, zouden consumen­ ten meer bewust aankopen, waardoor ze zorg­ vuldiger nadenken over hun behoeften en voorkeuren. Dit zou kunnen leiden tot minder verspilling, minder CO2-uitstoot door transport en uiteindelijk een positieve impact hebben op het milieu. Het verbod op gratis retourneren zou hierdoor zowel milieuvriendelijker als economisch verantwoord(er) zijn.

Impact op het milieu

© WOUTER VAN VOOREN

Op 16 november om 19.30 uur vindt in CC Jan Tervaert in Hamme een infoavond plaats over de impact van familiaal geweld op kinderen. Ann Audenaert stelt er haar boek Als je nest niet veilig is voor.

In ons gezin kopen we zelden iets online.

Wij kopen nog altijd dicht bij huis in klassieke middenstandswinkels. De zeldzame keren dat we toch iets online aankochten, was dat omdat het product niet in de reguliere handel verkrijgbaar was.

Bij die aankoop speelde kwaliteit en prijs een rol maar niet de tijdspanne waarin het product werd geleverd. Het voornemen van de overheid om de formule van ‘smartdrop’ (lees: duurzaam verzenden) te propageren, lijkt mij een stap vooruit om de geld verspillende transporten in te dijken.

Stevie (41)

Stevie Van Vooren, leraar uit Evergem

We leven in een samenleving waarin online shopping ingeburgerd is. Defecte of overbodige aankopen kun­ nen we makkelijk terugsturen naar de verkoper. Het is goed dat we deze bescherming hebben, maar ik vrees dat we er soms niet bij stilstaan wat voor im­ pact al die teruggezonden pakketten hebben op het milieu. Zelf probeer ik heel bewust om te springen met wat ik online koop. Als ik kleren of schoenen online koop, let ik er steeds op dat ik de juiste maat selecteer en ik koop enkel wat ik nodig heb.

~ gezondheidenparticipatie.oostvlaanderen@cm.be of 09 267 57 35

VISIE ¬ 19

Jouw regio. West-Vlaanderen

BASISBEREIKBAARHEID MIST DOEL

Waar is onze bus naartoe?

M

et het decreet basisbereikbaarheid maakte de Vlaamse overheid in 2019 haar hernieuwde mobiliteitsvisie concreet: “Vlaanderen zet in op efficiënter, duurzamer en flexibeler openbaar vervoer, afgestemd op ons fiets- en wegennetwerk.” Mooie woorden, maar de praktijk ziet er volgens veel reizigers en middenveldorganisaties niet zo goed uit.

¬ Tekst Nele De Wachter Met de invoering van nieuwe vervoersplannen, volgde De Lijn een aantal basisprincipes. Het aanbod zou meer aangepast worden aan de vraag. Concreet werden de lijnen op drukke assen versterkt en komen er nu ‘vervoersknooppunten’ (hoppinpunten) waar reizigers kunnen overstappen.

Op een andere buslijn of naar een ander vervoermiddel. De focus van het nieuwe vervoersplan ligt dus meer op de drukke assen en de wegen daarnaartoe. Dat

betekent dat die versterkt worden, met meer capaciteit of nieuwe haltes. Andere stops, die weinig of zo goed als niet gebruikt worden, werden afgeschaft.

Weinig inspraak Dat hebben reizigers gemerkt. Veel afgeschafte haltes, andere routes langs wijken en niet meer erdoor, trajecten die niet meer in een keer afgelegd kunnen worden, maar met een, twee of soms zelfs drie

De nieuwe evoluties in mobiliteit en het principe van combimobileit juichen we toe, maar niet ten koste van het aanbod dat er nu is. ¬ GAËLLE BEEUSAERT, provinciaal directeur beweging.net

18 ¬ VISIE

overstappen. En dat allemaal op basis van cijfers en kaarten. Niet op basis van gesprekken met wie eigenlijk centraal staat in dit verhaal: de reizigers zelf. Adviesraden met gebruikers werden niet of veel te laat geraadpleegd. De plannen lagen al vast op het moment dat ze op tafel kwamen. Nog vóór de effectieve invoering, was al duidelijk wat de grootste knelpunten zouden worden. Het protest dat nu overal de kop opsteekt, was voorspeld en had volgens heel wat middenveldorganisaties voorkomen kunnen worden met echte inspraak vooraf.

Een onvolledige aanbod Het beloofde ‘Vervoer op Maat’ blijft dode letter. Om tegemoet te komen aan de basisbereikbaarheid zou een net van alternatieven uitgewerkt worden. Niet de belbus, want die verdwijnt in januari ook, maar deelfietsen, deelwagens, deeltaxi’s of busvervoer op maat (de ‘Flexbus’). De verantwoordelijkheid voor het uitwerken van deze alternatieven ligt voor een groot deel bij de lokale besturen. Daar zien we vandaag weinig concrete oplossingen. De vraag is of dit in januari al anders zal zijn.

Reacties uit Het Veld

DE KWETSBARE REIZIGER

Brenda Tanghe, Brugge ‘Door mijn handicap heb ik moeite met lezen en onthouden van informatie. De Lijn veranderde de nummers van alle lijnen hier in Brugge en dat is erg verwarrend voor mij.

Ik nam uit gewoonte bus 3 aan het station om thuis te raken na een uitstap naar Sint-Jozef. Maar toen reed de bus naar Sint-Kruis in plaats van Sint-Andries. Ik panikeerde en stapte af aan de eerste bushalte. Ik durfde geen bus meer te nemen en heb toen naar mijn man gebeld om me te komen halen. De reactie bij De Lijn is dan: “Ze moeten maar goed lezen.’ Dat is voor mij heel moeilijk.’

DE BUSSCHAUFEUR

Ruth Debaes, chauffeur in Kortrijk en ACV-afgevaardigde ‘Vanaf januari worden sommige lijnen gebundeld, waardoor we enkele wijken links moeten laten liggen. We hebben daarbij het gevoel dat we die – vaak oudere of kwetsbare – mensen daar in de steek laten. Wij vangen de klachten van de reizigers, ook als er afgeschafte ritten zijn door gebrekkig materiaal, terwijl wij er zelf niets aan kunnen doen.’

Het materiaal blijkt ook een heikel punt: ‘We hebben in Kortrijk bussen moeten afstaan aan andere stelplaatsen, omdat we ‘nog reserve’ hadden, maar daardoor konden we de defecten niet meer opvangen en zaten we met veel meer afgeschafte ritten. Soms moeten we een defecte bus de weg op sturen om een nog defectere bus te vervangen …

De Lijn moet dringend meer garagepersoneel aanwerven en meer investeren in materiaal. De budgetten moeten hoger: in plaats van de aankoop van elektrische privéwagens te subsidiëren, kon men dat geld ook in duurzaam openbaar vervoer investeren.’

Recht op basisbereikbaarheid Beweging.net ligt ook wakker van de aanpassingen. Gaëlle Beeusaert, provinciaal directeur in West-Vlaanderen: ‘De nieuwe evoluties in mobiliteit en het principe van combimobileit juichen we natuurlijk toe, maar dat mag niet ten koste gaan van het aanbod en de bereikbaarheid die er nu is. Buslijnen die wegvallen, zijn eenzijdige beslissingen die leiden tot vervoersarmoede bij tal van bevolkingsgroepen: ouderen, kinderen, kwetsbare mensen, maar zeker ook voor het (jammer genoeg) groter worden deel van onze samenleving die met financiële problemen kampt.’ Basisbereikbaarheid is voor beweging.net echt een recht, dat ook van cruciaal belang is voor sociale inclusie: ‘Daarom willen we geïntegreerd openbaar vervoer met extra aandacht voor een sociaal vervoersplan en dus focus op plaatsen waar de vervoersnood het hoogst is. Als we ons openbaar vervoer willen inschakelen om auto’s van de weg te halen, moeten we ook maken dat dit betaalbaar is voor mensen.’

DE ACTIEVOERDER

Luc Ghyselbrecht, Gistel ‘Lijn 50 in Gistel is een rechtstreekse en korte lijn tussen Gistel en Oostende. Om het half uur, langs een rustige en veilige baan. Ze wordt veelvuldig gebruikt door vele scholieren van Oostende en Gistel, bezoekers AZ Damiaan en WZC St. Monica, pendelaars die vlug in Oostende Station willen geraken ... Vanaf 6 januari 2024 is er een wijziging voor lijn 50. Die bus zal dan via de veel drukkere Torhoutsesteenweg verlopen in plaats van de Gistelsesteenweg . Een langer en veel trager traject dus om van Gistel naar Oostende te raken en omgekeerd. De gebruikers van die (drukke) lijn 50 begrijpen die beslissing niet. Een veel gehoorde opmerking: ‘Die wijziging werd bekokstoofd door mensen die wellicht zelf nooit de bus nemen.’

Met beweging.net Gistel voelden we de ongerustheid en zijn we een petitie gestart. We hopen hiermee alsnog de Vervoerregio en de Lijn op andere gedachten te brengen.’

Contact. West-Vlaanderen CM in West-Vlaanderen Contacteer ons via 050 44 05 00, westvlaanderen@cm.be of kijk op www.cm.be/kantoren voor de dienstverlening.

ACV in West-Vlaanderen Contacteer ons via www.hetacv.be/contact of 051 23 58 00. Boek een afspraak (telefonisch of op kantoor) via www.afspraakACV.be.

Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net

VISIE ¬ 19

Rapper

Brihang gevat in 5 woorden

Vader Vlaams-brabant en brussel

‘Mijn muziek ontstaat altijd vanuit mezelf en m’n eigen leefwereld. Maar het heeft een hele tijd geduurd voor ik aan mezelf kon toegeven dat mijn vaderschap een grote rol zou spelen op mijn nieuwe plaat. Maar ik móést het er wel over hebben, want het had de laatste jaren gewoon een enorme impact. Ik wilde het dan niet alleen over de schone kant hebben, want het is bij momenten ook heftig. Die kant wordt vaak weggelachen met de woorden dat het toch ook heel mooi is. Dat klopt, maar ik heb mij wel hard moeten aanpassen aan die nieuwe fase in mijn leven.’

Handen

Uitspreken

‘In mijn schrijfplek is er ook een kot met werkgerief: materiaal om mee te beeldhouwen en te klussen. Een idee voor een videoclip werk ik daar meestal zelf uit. Maar de plaats is nogal beperkt.

Als ik ooit verhuis en wat meer ruimte heb, voel ik dat ik weer meer wil beeldhouwen. Of gewoon met mijn handen bezig wil zijn. Als ik iets op het dak kan herstellen, vind ik dat gewoon de max.

Zulke fysieke handelingen mis ik soms. Muziek schrijven is nogal statisch op je laptop tokkelen.’

‘Ik ben dan wel veel met taal bezig, toch krijg ik zelf ook niet altijd alles gezegd. Mijn vrouw reageerde verbaasd na het luisteren naar mijn nieuwe plaat. Ze zei: Je zegt wel echt álles wat er op je lever ligt. Van sommige zaken wist ze het misschien eigenlijk wel ergens, maar die had ik nog nooit zo uitgesproken. Hoewel ik wel dingen durf te zeggen en benoemen, wacht ik dikwijls te lang. Mijn vrouw is degene die soms aan de alarmbel trekt en zegt dat we moeten praten.

Soms wou ik dat ik haar eens voor was.’

Morsen ‘Voorlezen op school moest altijd snel gaan, en een volledig boek lezen was moeilijk met mijn dyslexie.

Daar heb ik mijn liefde voor taal niet ontdekt. Wel door rapmuziek, en poëzie. Dat laatste was een openbaring: het is vaak kort, de betekenis kun je dikwijls zelf invullen en je kunt spelen met de manier waarop je het leest. Je neemt ook je tijd om erover na te denken. Nog steeds staan mijn teksten vol met taalfouten, maar ik heb er ondertussen vrede mee. Op een podium staan heeft ook niet het dwingende van het voorlezen in de klas vroeger. Ik sta mezelf toe om fouten te maken of iets niet goed uit te spreken. Het is als in mijn muziek: Morsen is pas morsen als je het afdroogt, morsen is het belangrijkste ooit. Je moet durven morsen en fouten maken. Dat kan ook gewoon kunst zijn.’

Vervelen ‘Soms moet ik even niks om handen hebben om weer op gang te komen. Voor mijn nieuwe plaat heb ik me teruggetrokken in een huisje in de Ardennen, zonder internet of tv. Zo herontdekte ik het belang van vervelen. De dag van vandaag krijg je continu prikkels. Op een dood moment neem je je telefoon en scrol je. Maar niets doen kan zo inspirerend zijn. In dat huisje kon ik alleen schrijven. En wandelen, waarvan ik toen pas echt de kracht ontdekte. Niet alleen voor je lichaam, het helpt evengoed om te ventileren of je gedachten te verzetten.’

¬ Tekst Nils De Neubourg ¬ Foto Alexandre Popelier