Voorwoord
Plaatsvooreensterkelokaledemocratie
Plaatsvoorwonenennatuur
Plaatsvooriedereen
Plaatsvoor welzijn Plaatsvoor
Beste lezer, Zes jaar duurt een lokale beleidsperiode Zes jaar! Dat is zeker een periode waarin veel kan gebeuren en veel kan veranderen Zes jaar geleden was er bv nog geen oorlog in Oekraïne en dus geen sprake van Oekraïense vluchtelingen en nooddorpen Ook de COVID-pandemie moest nog komen. Zes jaar geleden woedde het klimaatprotest nog in alle hevigheid, omdat het beleid te traag en te vrijblijvend was. Vandaag zijn de Green Deal en het Dubai-akkoord richtinggevend, ook voor de gemeenten Zes jaar geleden was armoede een grote zorg, vandaag is het dat nog steeds Structureel zagen we nauwelijks verbetering, hoewel bij veel mensen armoedebestrijding toch hoge prioriteit geniet Integendeel, de pandemie en de energiecrisis hakten er extra in.
Zes jaar geleden werd er al gesproken over de nieuwe regeling van De Lijn, begin 2024 ging ze ook effectief van start Zes jaar geleden waren er nog 86 sociale huisvestingsmaatschappijen en 48 sociale verhuurkantoren sociale huisvestingsmaatschappijen, vandaag zijn er nog 41 woonmaatschappijen met de gemeenten als belangrijkste actor. Zes jaar is dus best lang. Er kan heel wat gebeuren, er kan ook heel wat gerealiseerd worden Veel gemeenten hebben hun uiterste best gedaan om aan vragen en noden van hun burgers tegemoet te komen Sommige gemeenten zijn echte voorlopers en tonen hoe het anders en beter kan Daar willen we graag inspiratie uit halen
Ook nu staan de gemeenten voor belangrijke uitdagingen: uitvoering geven aan het klimaatbeleid, opvang en integratie van vluchtelingen en nieuwkomers voorzien, de wooncrisis aanpakken, langdurig werkzoekenden aan een job helpen, de bouwshift realiseren, een milieu- en waterbeleid voeren, participatie met burgers organiseren, Mogelijks komen daar vanuit het Vlaamse niveau nog nieuwe bevoegdheden bij Om op al deze uitdagingen een antwoord te bieden, is een zekere schaalgrootte van de gemeente noodzakelijk geworden. Een fusie met naburige gemeente(n) mag geen taboe zijn als het leidt tot een betere dienstverlening aan de bevolking en beter bestuur van de gemeente Het biedt kansen aan het gemeentepersoneel om te professionaliseren, om zich beter te weren tegen fraude, onwettige inmenging of cybercriminaliteit
Schaalgrootte hoeft niet te betekenen dat mensen verdere verplaatsingen naar het gemeentehuis moeten maken. Ook in een grote gemeente kan de dienstverlening dicht bij de mensen georganiseerd worden. Ook in een grote(re) gemeente kan er nog goed samengewerkt worden met het middenveld en kunnen kleine kerkdorpen zich nog ontwikkelen als nabije gemeenschap
Het belangrijkste is en blijft wat een gemeente met haar bevoegdheden doet Welk beleid zal er gevoerd worden? Voor ons als sociale beweging is het heel simpel. Een overheid is er voor haar burgers, voor alle burgers. Ze zorgt ervoor dat kwetsbare mensen geholpen worden, spanningen in de samenleving aangepakt worden, de essentiële diensten, zoals mobiliteit, wonen, vrije tijd en zorg voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn, al is het door de gaten in het aanbod zelf in te vullen of te zorgen dat ze ingevuld worden. Samenwerking met het middenveld en burgerinitiatieven zijn vanuit ons perspectief altijd een meerwaarde en verhogen de betrokkenheid en versterken de ‘gemeen-schap’
Om de volgende lokale beleidsploegen te inspireren richting een sociaal-rechtvaardig, duurzaam en democratisch beleid, presenteren we als beweging.net 36 voorstellen. Ze zijn concreet, haalbaar, sociaal en duurzaam.
We wensen u veel inspiratie toe
Voorzitter bewegingnet
Als bestuursniveau dat het dichtst bij de mensen staat, heeft het lokaal bestuur een belangrijke rol te spelen om het geloof van burgers in de democratie te herstellen. De manier waarop beslissingen tot stand komen speelt hierbij een belangrijke rol Efficiëntie, transparantie, participatie en rechtvaardigheid moeten meer centraal staan in dat proces
Burgers hebben recht op de best mogelijke vertegenwoordiging die hun bekommernissen en vragen omzet in concreet beleid In de gemeente zijn dat de verkozen gemeenteraadsleden Opdat zij hun rol ten volle kunnen spelen, moet de gemeente meer gaan inzetten op de ondersteuning van gemeenteraadsleden Want de samenleving wordt almaar complexer en de beleidsdossiers die in de gemeenteraad komen ook.
Geloof in de lokale democratie heeft ook baat bij een transparant functioneren van de gemeenteraad De tijd dat beslissingen achter gesloten deuren boven het hoofd van de burger werden genomen is definitief voorbij. Inwoners eisen steeds meer een stem op in het debat. Voor beweging.net zijn de bestaande adviesraden daartoe de aangewezen weg, mits er geïnvesteerd wordt in ondersteuning en hun werking. Door adviesraden in de toekomst ook burgerparticipatie te laten organiseren, creëert men een efficiënt kanaal om de stem van de burger in het beleid te laten klinken
Maar ook het middenveld heeft in deze een belangrijke rol te spelen als vertegenwoordigers van heel wat groepen binnen onze maatschappij. Een lokaal bestuur heeft alles te winnen bij het aangaan van een (h)echt partnerschap met het middenveld
Tenslotte is ook rechtvaardigheid een belangrijke voorwaarde voor geloof in de democratie. Wij denken dan aan een eerlijke verdeling van de fiscaliteit, waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen We denken ook aan een langetermijnvisie op het beheer en ontwikkelen van de publieke gronden Die zijn te waardevol om snel-snel te verkopen aan commerciële spelers Ook het camerabeleid van de gemeente hoort in dit rijtje thuis. We willen de dunne lijn tussen het borgen van de veiligheid enerzijds of een surveillance-overheid die haar burgers voortdurend volgt anderzijds, mee bewaken
Om dit alles in praktijk te brengen lanceert bewegingnet volgende voorstellen:
Herwaardeer de gemeenteraad
Kies voor een schaalgrootte die kwaliteitsvolle dienstverlening garandeert
Geef stem aan de burger
Zet in op sterke lokale overlegplatformen
Maak werk van een lokale taxshift
Houd de lokale meerwaarden in publieke handen
Zorg voor een transparant camerabeleid
Ook op lokaal niveau is het belangrijk dat de gemeente goed en transparant geleid wordt. Burgers verdienen een goede dienstverlening. Dat betekent dat beslissingen gedragen zijn en transparant. Dat betekent ook dat de gemeente een duidelijke visie heeft en voldoende en sterke ambtenaren heeft om uitvoering te geven aan het beleid.
Maar de democratie is het ook aan zichzelf verplicht om goed te functioneren. De gemeenteraad moet de tijd en ruimte krijgen om haar rol te vervullen. Nu uitdagingen en dossiers almaar technischer en complexer worden, moeten gemeenteraadsleden beter ondersteund worden. Zij moeten hun contro-lerende rol waar kunnen maken, ze moeten de stem van de bevolking kunnen vertolken, maar ze moeten ook technisch onderlegd zijn om correcte beslissingen te nemen.
DE GEMEENTERAAD HERWAARDEREN, IS DE DEMOCRATIE EREN :-)
Versterk de werking van de gemeenteraad.
De gemeenteraad moet opgewaardeerd worden, zodat ze o m haar rol als vertegenwoordiging van de bevolking en als controleorgaan van het Schepencollege ernstig kan nemen. Een aantal wijzigingen dringen zich op. We pleiten voor een ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraadsleden, zodat ze hun werk in de gemeenteraad beter kunnen voorbereiden. Maar er is meer mogelijk. Laat niet de burgemeester, maar een voorzitter de gemeenteraad voorzitten. Wees creatief in de manier van vergaderen met meer dynamische vormen van besluitvorming, zoals dat ook in de coronaperiode kon Verdedig mee het idee om het statuut van de gemeenteraadsleden te verbeteren door bv meer politiek verlof Voorzie voldoende tijd voor informatie en overleg tijdens het beleidsvoorbereidende proces van dossiers Vraag op geregelde tijdstippen in de legislatuur naar een evaluatie van het lokale meerjarenplan, afgesproken in het kader van de beleids- en beheerscyclus Werk samen met de hele gemeenteraad (meerderheid en oppositie) een visie voor de gemeente op lange termijn uit, dat mee richting geeft aan het beleid over meerdere beleidsperiodes heen
Ondersteun gemeenteraadsleden in hun functie en rol.
Ook op gemeentelijk niveau dreigen debatten almaar meer te polariseren Sommigen hebben er belang bij emoties op te poken, waardoor redelijke argumenten en nuances geen kans meer krijgen. Daar is niemand bij gebaat. De democratie is gebaat bij luisteren, in dialoog gaan en overleg. Niet alleen met haar burgers, ook met de gemeenteraadsleden, zowel in de oppositie als in de meerderheid. We hebben sterke en gemotiveerde politici nodig om tot gedragen en onderbouwd beleid te komen Daarom moeten gemeenteraadsleden goed opgeleid en begeleid worden om zich te verdiepen in een aantal thema’s en uitdagingen, om in dialoog te gaan met burgers, in hun omgang met social media en in hun relaties met de schepenen en de ambtenaren Toegang tot informatie, betrokkenheid bij beleidsprocessen en samenwerking zijn daarbij cruciaal
Ook de volgende legislatuur zal een nieuwe fusi ronde met zich meebrengen. De ervaring leert kan gepaard gaan. Of de volgende Vlaamse r financieel gestimuleerd met een sterke enveloppe, dan wel naar een meer verplicht verhaal gaat, zal moeten blijken. Gemeenten kunnen alvast de oefening maken.
Meer bevoegdheden vergt betere bestuurskracht. Meer en meer bevoegdheden van het federale en Vlaamse niveau worden doorgeschoven naar het gemeentelijk niveau. Elke gemeente moet zich afvragen op welke manier en op welke schaal ze zich organiseert om de burger een kwaliteitsvolle dienstverlening aan te bieden Immers, de inwoners verdienen dat! Hiervoor dient een gemeente kwaliteitsvol personeel in te schakelen Geconfronteerd met de krapte op de arbeidsmarkt kan samenwerking of een fusie een oplossing bieden voor gemeenten Bovendien worden de dossiers waarmee lokale besturen worden geconfronteerd steeds complexer en verscheidener, waardoor dus een steeds grotere specialisatie en professionalisering van de ambtenaren nodig is. Lokale besturen hebben het soms moeilijk om deze evolutie te volgen en doen vervolgens beroep op externe partners om de nodige know how te verschaffen (consultants) Vanuit beweging net zijn we echter overtuigd van het belang van sterke openbare diensten en publieke dienstverlening Om deze reden en vanuit efficiëntie oogpunt, is het dan ook aangewezen om de krachten te bundelen in plaats van per lokaal bestuur een volledige dienstverlening uit te bouwen of beroep te moeten doen op externe consultants
Maak van een fusie geen taboe. We weten dat dit een gevoelig debat is in vele gemeenten, maar het buikgevoel is doorgaans niet de beste raadgever Vermijd als politicus om de gemoederen te verhitten en het debat te polariseren Bekijk een fusie-operatie zo rationeel mogelijk en maak een grondige oefening over de voor- en nadelen van een fusie-operatie voor de bevolking en communiceer daar openlijk over Bij een dergelijke operatie is het immers nodig om voldoende draagvlak te creëren bij de bevolking Het opzetten van participatieve processen is hiervoor aangewezen. Belangrijk is om participatie serieus te nemen en ver weg te blijven van schijnparticipatie. Betrek ook het middenveld als partner in de ganse operatie Door haar verankering in de brede bevolking kan het middenveld helpen het draagvlak te vergroten Hetzelfde geldt voor de oppositie Een fusie is idealiter het project van de ganse gemeente
Waak over de toegankelijkheid van de dienstverlening.
Vanuit efficiëntie oogpunt is een fusie van gemeentelijke diensten een goede zaak. Het laat toe om de expertise te vergroten en een rationalisering van middelen door te voeren Vaak wordt dan ook aan een centralisatie van de diensten gedacht Begrijpelijk, maar dit mag niet ten koste van de dienstverlening aan de burger gaan Nabijheid en toegankelijkheid moeten daarbij het leitmotiv blijven Het kan niet de bedoeling zijn dat de drempel voor minder mobiele burgers vergroot
‘Co-creatie, burgerparticipatie, ... ’ heel wat lokale besturen hebben er de mond van vol. In tal van Vlaamse steden en gemeenten worden goed bedoelde initiatieven genomen om de burger te laten participeren in het beleid. Burgerparticipatie is dan ook broodnodig om het vertrouwen in ‘de politiek’ te herstellen, mits ze op de goede manier georganiseerd wordt. Versta: betrek alle democratische actoren en bevolkingsgroepen en neem het proces en de uitkomst ervan ernstig.
Maar initiatieven op vlak van burgerparticipatie mogen niet gezien worden als een alternatief voor de bestaande adviesraden. Voor beweging.net zijn ze complementair en hebben ze beide een duidelijke rol te spelen. De één zorgt voor verdieping in het debat, de ander voor de verbreding en de betrokkenheid van velen. Beweging.net vraagt dan ook:
Investeer in adviesraden.
Heel vaak worden initiatieven opgezet zonder de bestaande adviesraden te betrekken. De algemene kritiek is dat de adviesraden oubollig zijn en niet meer naar behoren functioneren. Maar heeft dat niet eerder te maken met een gebrek aan goede omkadering, duidelijke taakstelling, ondersteuning en respect voor de adviserende rol?
Geef bestaande advies- en overlegorganen de mogelijkheid om op een duurzame manier zelf burgerinspraak te organiseren.
Geef ze de mensen en de middelen om werk te maken van participatie-initiatieven. Door burgerinspraak te organiseren via de adviesraden, garandeer je dat de stem van de burgers een plaats krijgt in het beleidsproces, en vermijd je de creatie van allerlei participatie-initiatieven die langs en los van elkaar staan. Op die manier creëer je een win-win situatie: burgers voelen zich betrokken bij het adviesproces en het advies wordt verrijkt met inzichten van burgers
Zet in op inclusie via het middenveld en maak werk van de NIVEA-reflex: niet invullen voor een ander. Heel wat beleidsbeslissingen worden top genomen waardoor ze vaak doel missen De r middenveldorganisaties die vanuit hun vertegen digingsfunctie mee aan tafel zitten tijden adviesproces is essentieel om de stem van spe doelgroepen te horen en beleidsbeslis efficiënter te maken Elke Vlaamse stad of gem beschikt over een bloeiend middenveld Dat is u de wereld Hen betrekken in het participatietra gebruik maken van hun expertise, deskund werkkracht en draagkracht zou eigenlijk e brainer moeten zijn voor elk lokaal bestuur
Een sterk lokaal overlegplatform (LOP) is de plaats bij uitstek om samen met onderwijsactoren, de lokale overheid en het lokale middenveld aan de slag te gaan met gelijke onderwijskansen. Elk kind, ongeacht de socio-economische en culturele achtergrond, heeft het recht om zich ten volle te ontplooien. Elke betrokken lokale actor kan daartoe zijn steentje bijdragen in het LOP.
We hameren er vanuit beweging.net dan ook op om als lokaal bestuur werk te maken van daadkrachtige, divers samengestelde LOP’s die ruimte maken voor zelfreflectie en hun prioriteiten aanpassen aan de lokale realiteit.
Formuleer duidelijke doelstellingen en creëer een duidelijke structuur. Definieer duidelijke doelstellingen voor het lokale overlegplatform, zodat het LOP aan de slag kan gaan met heldere prioriteiten Zorg ook voor een heldere en gestructureerde organisatie met rollen en verantwoordelijkheden voor deelnemers, leiderschap en coördinatie
Maak werk van diversiteit en inclusie binnen het LOP.
Het ideale lokale overlegplatform vormt een weerspiegeling van de gemeenschap die het vertegenwoordigt. Maak ook werk van inclusieve processen en mechanismen om de betrokkenheid van alle belanghebbenden te waarborgen, met oog voor minderheidsgroepen.
Zet in op communicatie naar en betrokkenheid van de lokale gemeenschap.
Een effectieve communicatie met de bredere lokale gemeenschap helpt om het bewustzijn te vergroten en belanghebbenden aan te sporen om deel te nemen aan het lokale overlegplatform. Maak gebruik van verschillende communicatiekanalen, zoals sociale media, nieuwsbrieven, bijeenkomsten en lokale media om het waardevolle werk van het LOP te belichten.
Reik de nodige tools aan om volop te kunnen participeren in het LOP. Bied trainingen aan die inspelen op de noden van de deelnemers aan het LOP Een thema als gelijke onderwijskansen wordt immers veelvuldig onder de loep genomen, en er verschijnen continu nieuwe inhouden en materiaal om mee aan de slag te gaan Zorg voor toegang tot informatie en deskundige middelen om de deelnemers te ondersteunen bij het nemen van weloverwogen beslissingen
Evalueer en stuur bij indien nodig.
Evalueer regelmatig de effectiviteit van het lokale overlegplatform en pas waar nodig aan Luister daarbij naar de feedback van deelnemers en belanghebbenden om verbeteringen aan te brengen
Gemeenten hebben inkomsten nodig om beleid te voeren voor hun burgers. Belastingen zijn nodig om, naast inkomsten van andere overheden, voldoende middelen te verzamelen om alle opdrachten en diensten aan burgers op te nemen. Belastingen moeten daarom rechtvaardig, billijk, democratisch, en efficiënt zijn. Vandaag zijn de voornaamste bronnen van inkomsten de aanvullende personenbelasting (APB) (= 39 % van de inkomsten), de opcentiemen op de onroerende voorheffing (O.V.) (= 44 % van de inkomsten) en een aantal lokale belastingen en retributies (= 17 % van de inkomsten).
Voor beweging.net is het cruciaal dat gemeenten streven naar een rechtvaardige verdeling van de fiscale druk. Forfaitaire belastingen voor alle burgers, zoals die in veel gemeenten bestaan, zijn per definitie een slecht idee want ze ondergraven het draagkrachtprincipe. Ze leveren veel problemen op aan de onderkant van de inkomensladder.
Verder zijn er vandaag nieuwe fiscale modellen beschikbaar die de lokale druk tussen burgers en bedrijven eerlijker verdelen. In veel gemeenten dragen bedrijven in verhouding tot de gezinnen namelijk minder bij in de investeringen van het lokale bestuur, aangezien ze alleen via de opcentiemen van de onroerende voorheffing bijdragen. Voor gezinnen gebeurt dit ook nog eens via de personenbelasting.
Zoek alternatieven voor forfaitaire belastingen. Belastingen die voor iedereen even hoog zijn ongeacht het inkomen (forfaitaire belastingen) zijn per definitie onrechtvaardig Toch zijn er nog heel wat gemeenten die een algemene milieu- of gemeentebelasting heffen Het kan niet de bedoeling zijn dat mensen die van een vervangingsinkomen leven, alleenstaanden en éénoudergezinnen met eerder lagere inkomens evenveel moeten betalen als de hogere inkomens. Gemeenten zouden in hun meerjarenplanning dan ook pistes moeten uitwerken om die forfaitaire belastingen af te bouwen door andere, meer rechtvaardige en progressieve financieringsbronnen aan te boren.
Voer een sociaal retributiebeleid. Vuilniszakken, containerparken, bibliotheekdiensten, vrijetijdsbeleving: voor heel wat van hun diensten rekenen gemeenten een bedrag aan. Het is belangrijk dat lokale besturen voor de basisdiensten ook mogelijkheden tot sociale correcties voorzien, door kortingen te koppelen aan de verhoogde tegemoetkoming bijvoorbeeld. Een sociaal retributiebeleid is het sluitstuk van een rechtvaardig sociaal beleid Gemeenten zouden daarom in samenspraak met maatschappelijke werkers en verenigingen op zoek moeten gaan naar de meest democratische retributiemodellen
Maak de lokale bedrijfsbelasting duurzamer en rechtvaardiger.
Vervang de belasting op drijfkracht en andere verouderde bedrijfsbelastingen door een model waarbij ruimtebeslag en energieverbruik - met een differentiatie al naargelang de herkomst van de energiebron - deel uitmaken van de inspanningen die steden en gemeenten doen voor het bereiken van hun klimaatdoelen Verfijnen kan met het onderscheid tussen agrarische en niet agrarische bedrijfsvestigingen, vrije (dienstverlenende)beroepen en middenstand en bedrijven, per categorie van hinderlijkheid Start met een relatief hoog basisbedrag zodat vrije beroepen en managementvennootschappen bijdragen Door de druk eerlijker te verdelen tussen bedrijven en burgers kunnen bepaalde forfaitaire belastingen afgevoerd worden
Onderzoek een gedifferentieerde onroerende voorheffing tussen rechts- en natuurlijke personen.
Sinds 2019 geeft de Vlaamse decreetgever gemeenten de mogelijkheid om de opcentiemen op de onroerende voorheffing te differentiëren In de praktijk blijkt die maatregel zijn oorspronkelijke bedoeling toch wat voorbij te schieten, namelijk het remediëren van de discrepanties tussen het kadastraal inkomen (KI) en de werkelijke huurwaarde Goede initiatieven zoals in Geel en Londerzeel om te differentiëren tussen natuurlijke personen en rechtspersonen, met progressieve tarieven voor rechtspersonen, werden door hogere instanties vernietigd Lokale besturen zouden in samenwerking met VVSG moeten onderzoeken in hoeverre het wenselijk is om die piste verder te bewandelen en welke andere juridische mogelijkheden er zijn Een aantal gemeenten kiezen er nu voor om de verouderde belasting op drijfkracht te vervangen door een gedifferentieerde onroerende voorheffing op industriële KI’s Volgens bewegingnet is het wenselijker om via een echte bedrijfsbelasting te werken, eerder dan ze te integreren in de onroerende voorheffing Dat staat toe om fijnmaziger, gerichter en breder te werken Niet alle bedrijven worden namelijk gevat door een industrieel KI
Onderzoek de mogelijkheden van een progressieve onroerende voorheffing.
Een aantal gemeenten experimenteren met systemen om de opcentiemen op de onroerende voorheffing progressiever te maken, zoals in Geel waar er verschillende schijven zijn naargelang het KI groter wordt Aangezien het verband tussen het KI en de werkelijke huurwaarde in heel wat gemeenten erg gedateerd is, zal dit niet overal een goede optie zijn Een andere piste is om te differentiëren naargelang de oppervlakte Gemeenten zouden moeten onderzoeken welke criteria in hun gemeente het best zijn om progressiviteit te introduceren Wat alle gemeenten wel kunnen doen, is hun bewoners sensibiliseren om verbouwingen en nieuwe comfortelementen aan te geven bij de Algemene Administratie van Patrimoniumdocumentatie. Zo kan de druk tussen de verschillende type eigenaars eerlijker verdeeld worden.
Voer draagkrachtbelastingen in. Gemeenten genieten grote autonomie wat fiscaliteit betreft Gemeenten zouden daarom verder moeten onderzoeken hoe ze de nood aan inkomsten kunnen spreiden naar draagkracht Goede fiscale modellen daarvoor zijn de belastingen op tweede verblijven, de belastingen op zwembaden en zwemvijvers, leegstandsheffingen maar ook andere vermogenscriteria zijn denkbaar, zoals golfbanen
Met hun vergunningsverlening, maar ook met de eigen investeringen creëren lokale besturen vastgoedmeerwaarden. Het is cruciaal dat lokale gemeenschappen op de één of andere manier mee kunnen genieten van die meerwaarden. Dat kan op verschillende manieren: door een slim grond- en pandenbeleid te voeren, op een verstandige manier stedenbouwkundige lasten op te leggen, nieuwe fiscale pistes te verkennen ...
Al die zaken staan of vallen met een sterke onderhandelingspositie van lokale besturen. Investeer daarom in expertise bij de ambtenarij, in monitoring-systemen en in systematische kaders. Door zich te verdiepen in de gecreëerde meerwaarden, kunnen lokale besturen een einde maken aan de bestuurlijke naïviteit. Schrijf dus geen blanco cheques, maar laat een deel van de meerwaarden terugvloeien naar de gemeenschap. Maatschappelijke meerwaarde creëren kan ten slotte ook door speculatie tegen te gaan met specifieke heffingen.
Investeer in expertise over stedenbouwkundige lasten.
Stedenbouwkundige lasten leggen bijkomende verplichtingen op bij een vergunning Ze vinden hun oorsprong in het voordeel dat een begunstigde uit de vergunning haalt, en in de bijkomende taken die een overheid door de uitvoering van deze vergunning op zich moet nemen Een gelijkaardige omgevingsvergunning kan op de ene locatie worden uitgereikt mét lasten en op een andere locatie zónder lasten Een gemeente heeft vanaf 1 januari 2024 een stedenbouwkundige verordening nodig om financiële lasten te kunnen opleggen Werk daarom een doortimmerd kader uit en investeer in meerwaarde-expertise bij de ambtenarij om de onderhandelings-
Wil men als lokaal bestuur echt controle verwerven op de meerwaarde die ontstaat, dan blijft de strategische aankoop van grondposities een belangrijk instrument Vanuit een visie op de toekomst van de gemeente en een zicht op de geplande publieke investeringen, kan het lokale bestuur gronden en panden verwerven waarvan de prijzen momenteel nog gunstig zijn (maar waarvan de prijs in de toekomst als gevolg van de geplande ingrepen zal stijgen) of waaraan een risico verbonden is dat tot gevolg heeft dat private ontwikkelaars minder geneigd zijn hier te investeren. Dat klinkt drastisch, maar vraagt vooral een investering in de transactiekost, de investering voor aankoop kan in principe volledig terug worden verdiend. Een andere optie is zich gedeeltelijk in te kopen of te onteigenen Verkoop of terbeschikkingstelling moeten ten slotte voor specifieke doeleinden en onder duidelijke voorwaarden b Op die manier kunnen besturen den in publieke handen houden en uitschakelen
Voer een proactief grondbeleid.
Voer een proactief grondbeleid met behoud van publieke grondposities en toepassing van erfpacht en opstalformules zodat betere ruimtelijke sturing mogelijk is en ook betaalbaarheid gerealiseerd kan worden Lokale besturen moeten rekening houden met onvoorziene aankopen in de begroting Snelheid van beslissen is cruciaal De eigen grondpositie versterkt bovendien de onderhandelingspositie met ontwikkelaars, doordat er bijvoorbeeld ruilmogelijkheden ontstaan Een andere minder bekende optie is de last tot grondafstand om er sociale woningen op te laten bouwen
Onderzoek bijkomende meerwaardebelastingen.
Onderzoek de mogelijkheden van lokale meerwaardeheffingen op wijzigingen die buiten de planbaten vallen Het gaat dan om wijzigingen van stedenbouwkundige voorschriften die een substantiële verhoging van dichtheid, een vermeerdering van aantal bouwlagen of een verhoging van bouwhoogte of bouwdiepte genereren Zulke heffing kan in een apart belastingreglement gevat worden Gemeenten genieten grote fiscale autonomie, ze mogen hier dan ook gebruik van maken Verschillende gemeenten hebben hier al modellen rond Een andere piste is een ‘greenfieldontwikkelingsheffing’ die bouwen in buitengebied afraadt
Activeer de activeringsheffing
Om grondspeculatie tegen te gaan hebben gemeenten een nuttig instrument in handen: de activeringsheffing De meeste gemeenten zijn niet verplicht om die te heffen Toch kan het nuttig zijn om te onderzoeken in hoeverre dit instrument potentieel in uw gemeente heeft om speculatie te remmen Lokale besturen kunnen daarbij fijnmazig te werk gaan, door de heffing ruimtelijk te differentiëren en progressieve tarieven te hanteren, in tijd bijvoorbeeld, maar ook in functie van het aantal percelen of de ligging van een belastingplichtige Onderzoek welke criteria in uw gemeente het beste bijdragen aan een activeringsbeleid In het kader van de bouwshift is differentiatie aangewezen tussen de kern en het buitengebied, waarbij onderbenutting in de kernen prioriteit krijgt Zie het register van onbebouwde percelen ten slotte niet als een ‘moetje’, maar als een krachtig instrument om de grondvoorraad actief te monitoren en in gesprek te gaan met eigenaars
Inventariseer leegstand en verwaarlozing. Gemeenten hebben heel wat financiële instrumenten in handen om leegstand en verwaarlozing tegen te gaan: de leegstands- en verwaarlozingsheffing Investeer daarom in een goede en rechtlijnige inventarisatie van leegstaande woningen en gebouwen, evenals verwaarlozing Door actief en maximaal te inventariseren kunnen lokale besturen beter zicht krijgen op de problematiek, maar hebben ze ook een goede aanleiding om in dialoog te gaan met eigenaars en samen te zoeken naar oplossingen
Pas het reglement zo nodig aan
Haal het onderste uit de kan met leegstands- en verwaarlozingsheffingen.
Met de heffingen zelf kunnen gemeenten fijnmazig te werk gaan door de tarieven ruimtelijk te differentiëren, te differentiëren naar oppervlakten, de heffing progressief te verhogen in de tijd of te verhogen in functie van het aantal percelen van een belastingplichtige Zorg in ieder geval voor een minimale heffing en stem de heffing af op de waarde van het pand, de huurwaarde bijvoorbeeld Gemeenten kunnen ook werken met een leegstandsbeheerder en een vrijstelling geven aan panden die in beheer worden gegeven aan de gemeente Gemeenten kunnen ten slotte ook opcentiemen heffen op de gewestelijke heffingen op leegstaande bedrijfsgebouwen, en die op onbewoonbare woningen
Wie al wandelend door het centrum van een stad of gemeente al eens de blikomhoog richt, heeft het al gemerkt: wie op weg is, wordt gezien. Veiligheidscamera’svan politie of private eigenaars zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Veel mensen stellen zich daar maar weinig vragen bij. Wij verwachten van een lokaal bestuur wel dat er doordacht en slim mee omgaan. We willen geen surveillance-politiek waarin alles en iedereen wordt gemonitord. Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden met de burgers wat kan en wat niet kan. Iedereen moet weten wat er met de data gebeurt en hoelang ze bewaard worden.
Wees transparant en betrek uw inwoners bij het debat.
Bij de opmaak van het camerabeleid is het belangrijk dat inwoners, verenigingen, ondernemers en professionals bevraagd en betrokken worden Dat verhoogt het draagvlak voor het gevoerde camerabeleid Deze taak kan worden toevertrouwd aan een ambtenaar Om ook de bevolking te sensibiliseren kan de gemeente zelf camerawandelingen organiseren Met deze methodiek krijgen inwoners inzicht in het aantal en het gebruik van de camera’s Geef burgers de kans om in dialoog te gaan met de politiecommissaris e Geef duidelijk aan welk doel elke camera heeft en wie de beelden beheert en/of toegang heeft tot de beelden
Voor camera-wandeling: www wieopwegis be
Vermijd sluipende uitbreiding van functies. Toch pleiten we ook voor voorzichtigheid Vermijd het verzamelen van niet-essentiële gegevens Breid de functies van de camera’s niet zomaar uit Het is niet omdat het kan, dat het ook wenselijk is
Maak gebruik van het beleidskader dat VVSG heeft gemaakt. De gemeente hoeft het warm water niet zelf uit te vinden. VVSG deed al veel denkwerk en maakte een beleidskader op om op een doordachte manier om te gaan met privacy en veiligheid Onnodig om veiligheid en privacy tegenover elkaar te plaatsen in het debat
www vvsg be/kennisitem/vvsg/verantwoord-camerabeleid
Wonen is een basisrecht. Om een stabiel leven te kunnen uitbouwen hebben mensen nood aan een dak boven hun hoofd. Maar een woning vinden wordt een steeds grotere uitdaging Zowel de private koop- en huurmarkt, als de markt van sociale woningen kennen hun problemen waardoor dit basisrecht onder druk komt te staan Aanbod en betaalbaarheid zijn daarvan de grootste
Wonen mag dan al een Vlaamse bevoegdheid zijn, lokale besturen beschikken over heel wat hefbomen om hierin een verschil te maken Voor bewegingnet is het evident dat er daarbij speciale aandacht gaat naar de groepen die het moeilijk hebben om hun eigen stek te vinden in de schaarse markt Denk daarbij aan alleenstaanden, éénoudergezinnen, huishoudens met maar één inkomen en grote gezinnen. Een solide woonmaatschappij is hierin een essentiële partner.
Maar om een antwoord te bieden op de grote uitdagingen, zal er ook creativiteit nodig zijn en een andere manier van bouwen en wonen Nu al zien we een tendens naar gemeenschappelijk wonen en woningdelen. Door de demografische evolutie naar steeds kleinere gezinnen en alleenstaanden zal deze trend zich alleen maar doorzetten. Dit stelt lokale besturen voor heel wat uitdagingen op het vlak van regelgeving. Samenwerking tussen verschillende beleidsdomeinen zal nodig zijn om deze nieuwe vormen van wonen duurzaam te verankeren en deel te laten zijn van de oplossing
Maar naast het aanreiken van oplossingen voor het aanbod en de betaalbaarheid, moeten lokale besturen ook nadenken over hoe wonen kan verzoend worden met de schaarse beschikbare open ruimte De tijd van lintbebouwingen en ongebreidelde verkavelingen is voorbij Wonen moet de beschikbare ruimte delen met natuur, landbouw, economie en recreatie Het lokale bestuur is daarbij het aangewezen niveau om de regierol op zich te nemen en een visie te ontwikkelen voor haar ruimtelijke toekomst.
Volgende voorstellen zullen je helpen om deze visie in praktijk om te zetten:
Maak van betaalbaar wonen dé topprioriteit
Stimuleer woningdelen en gemeenschappelijk wonen
Realiseer een echte bouwshift
Help klimaat en buurten vooruit met meer publiek groen
Uw burgers vragen erom. Niet in het minst zij die vandaag in uw gemeente al lang wachten op een betaalbaar woonaanbod en zich hebben ingeschreven voor een sociale woning. Het zijn vaak alleenstaanden en huishoudens met één inkomen, maar ook grote gezinnen. Daarnaast zijn er nog de gezinnen die over onvoldoende middelen beschikken om een eigen woning te verwerven op de private markt. En de nieuwkomers. De woonnood van deze groepen ter harte nemen kan enkel door het aanbod serieus te verhogen en niet langer de schaarste te verdelen. Met deze 10 voorstellen kan uw gemeente het verschil maken.
De grond van de zaak is de zaak van de grond. De woonmaatschappij van uw gemeente moet de eerste kans krijgen om publieke en semi-publieke (bv. Kerkfabriek) gronden en panden in te zetten voor betaalbaar wonen. Maak samen met de woonmaatschappij een plan om het aangepast voorkooprecht voor wonen in te zetten. Geef gronden en gebouwen in erfpacht aan sociale en duurzame woonontwikkelaars die opkomen voor collectieve woonvormen zoals cohousing, Community Land Trust, coöperatief wonen
Zet de nieuwe woonmaatschappij in als hefboom voor betaalbaar wonen.
Ga voor een inhaalbeweging om sneller meer betaalbare wooneenheden te realiseren in uw gemeente Neem deel aan het modulair bouwprogramma Naast sociale huurwoningen zijn er nu ook sociale budgethuurwoningen, privaat ingehuurde en sociale koopwoningen (hou het grondaandeel in publieke handen) mogelijk Geef een ambtenaar de opdracht om het inhuren en aankopen van bestaande woningen door de woonmaatschappij te stimuleren (SVK-woningsysteem)
Realiseer het aangepast Bindend Sociaal Objectief binnen het voorzien tijdbestek.
Gebruik het Bindend Sociaal Objectief als een minimum Maak een reglement op om in private ontwikkelingen een sociale last op te leggen van 15 % tot 25 % betaalbaar wonen Leg in ruimtelijke uitvoeringsplannen zones vast voor betaalbaar wonen Grotere private bouwprojecten moeten zowel sociale als budgethuurwoningen bevatten
Maak een opportuniteit van de renovatieopgave voor betaalbaar wonen. Ingrijpend renoveren is voor de helft van de huishoudens onbetaalbaar Start met collectieve renovaties Bekijk waar de woonmaatschappij een rol kan opnemen
Eigenaars die hun huurwoning willen verkopen of tegen de renovatie opzien kunnen in ruil voor sociale inhuring hun woning laten renoveren door de woonmaatschappij
Neem maatregelen voor compacte en collectieve woonvormen. Inbreiden is het nieuwe uitbreiden. Het aantal eenpersoonshuishoudens en nieuw samengestelde gezinnen neemt toe Het individueel woonmodel botst op zijn limieten Ga voor grondgebonden rijwoningen, gestapelde woonvormen en dorpse typologieën
Maak plaats voor aanbieders van collectieve woonvormen en faciliteer projecten Zet expertise in, stel locaties ter beschikking, organiseer een open oproep
Maak een plan om de beschikbare woonruimte beter te gebruiken. Geef aan waar optoppen, opsplitsen, uitbreiden of combineren met andere functies zoals wonen boven supermarkten, winkels, scholen ... voor extra wooneenheden kan zorgen. Maak woningdelen en solidair samenwonen via de melding tijdelijk wonen bekend bij de bevolking. Maak een gemeentelijk reglement ‘woningdelen’. Ondersteun verenigingen (o.a. vzw Orbit, vzw Samenhuizen) die hierrond werkzaam zijn. Pak ook het misbruik aan van verhuurplatformen door illegale aanbieders, die meer panden dan toegestaan aanbieden of meer verhuren dan 120 dagen per jaar, te bestraffen met hoge leegstandtaksen of boetes voor stedenbouwkundige inbreuken
Innoveer met nieuwe betaalbare formats. Van een woning ben je huurder of eigenaar. Coöperatief wonen is een nog weinig bekende mengvorm. In een wooncoöperatie is de bewoner aandeelhouder van de coöperatieve vennootschap. Je huurt bij jezelf, aan kostprijs. De huur die je betaalt is berekend op basis van de reële kosten, niet op basis van de winst van een projectontwikkelaar. Contacteer en faciliteer deze wooncoöperaties, analyseer de vijf proeftuinen die vandaag lopen rond coöperatieve woonvormen in Vlaanderen op lokale toepassingen.
www.omgeving.vlaanderen.be/nl/ruimtelijk-beleid-en-planning/leertrajectcooperatieve-woonprojecten
Geef de burger een actieve rol in de bouwshift.
De burger als projectontwikkelaar Verschillende concepten kunnen hier ingezet worden Zo is pand-gebonden renovatie, het ontdubbelen van rijwoningen of gestapeld wonen een tool voor de opvang van de bevolkingsgroei in de wooncentra in combinatie met een ingrijpende renovatie naar lage energiewoningen Ze hebben meer woonkwaliteit dan klassieke appartementen en zijn aantrekkelijker voor (eenouder)gezinnen Daarnaast kunnen bestaande woningen opgesplitst worden tot een tweegezinswoning of kan de tussenliggende ruimte tussen twee woningen opgevuld worden met nieuwe wooneenheden mits enkele stedenbouwkundige voorwaarden De gemeente kan deze ontwikkeling stimuleren door goede architecturale modellen aan te reiken
wwwarchitectuurwijzerbe/category/wonen/gestapeld-wonen/
Maak een doelgroepenplan en zorg voor voldoende nood- en doorgangswoningen.
Participeer aan de (jaarlijkse)projectoproepen vanuit Vlaanderen om het aanbod aan tijdelijke woongelegenheden te verhogen. Werk samen met welzijnsactoren en het maatschappelijk middenveld aan een doelgroepenplan voor kwetsbare woningzoekers zoals dak- en thuislozen, jongeren die uit de Jeugdzorg komen, erkende asielzoekers, ... Steun verenigingen en initiatieven die daarbij helpen (Housing cafés, vzw Homie, vzw Huren voor buren, vzw Orbit, ...). Werk samen met het CAW rond Housing First.
Lokaal besturen hebben meer mogelijkheden gekregen, om een beleid te voeren rond de tijdelijke huisvesting van arbeidsmigranten, via het aangepast normenkader in de Vlaamse Wooncode Bewaak de kwaliteit en zorg mee voor (tijdelijke) huisvesting van arbeidsmigranten die veelal naar aanleiding van grote bouwwerven of seizoenarbeid in uw regio komen werken Modulaire woonunits kunnen snel voor extra woonaanbod zorgen maar ook leegstaande assistentie-woningen kunnen omgezet worden in sociale woningen Deze laatste worden best met voorkeur ingezet voor kandidaten die nood hebben aan een aangepaste woning
huursubsidie Met de gemeentelijke huursubsidie kan het lokaal bestuur de kloof dichten in afwachting dat deze huurders toegang krijgen tot de recent aangepaste voorwaarden van de Vlaamse huursubsidie (vermoeden conformiteit) en de Vlaamse huurpremie (schrapping verplichte inschrijving woonmaatschappij) Ondersteun kwetsbare burgers met een financiële tussenkomst in de huurwaarborg Voorkom uithuiszettingen door preventieve woonbegeleiding en actieve bemiddeling
wwwhugovanderstadtbe/wp-content/uploads/2018/09/Hugo-VanderstadtHefbomen-voor-kernversterkingpdf (Inzichten in woontypologieën voor kernversterking)
wwwvlaamsbouwmeesterbe/nl/subsite/mp2022 (Meesterproef sociaal wonen)
Er is een groot tekort aan betaalbare woningen. Ook op de huurmarkt zijn de kwaliteitsvolle en betaalbare woningen schaars. Daarom moeten we creatief omgaan met de bestaande woningen. Nu gezinnen kleiner zijn en het aantal alleenstaanden groeit, kunnen heel wat woningen opgedeeld worden zodat er twee of meer gezinnen kunnen wonen.
Steden en gemeenten kunnen hier sterker op inzetten. Zo lossen ze meerdere problemen op en wordt ruimte efficiënter gebruikt. Dat vergt samenwerking tussen schepenen van ruimtelijke ordening, woonbeleid, sociaal beleid en burgerzaken (i.v.m. codes in het rijksregister).
Er bestaan vandaag al veel vormen en namen voor gemeenschappelijk wonen en woningdelen: zorgwonen, co-wonen, duo-wonen, kamerwonen (hospitawonen), cohousing, huisdelen, samen huren, gemeenschapshuis, intergenerationeel en solidair wonen, melding tijdelijk wonen. Voor elk geldt een apart reglement. Dat kan eenvoudiger wat ons betreft.
Woningdelen promoten kan ook zonder omslachtige voorwaarden en procedures.
We willen hier vooral het co-wonen/duowonen stimuleren, een ondergeschikte woning delen in een bestaand woongebouw, net als het zorgwonen met dezelfde ruimtelijke impact, maar dan zonder de leeftijdsvoorwaarden of zorgbehoevendheid. Het is een vorm van samenwonen waar je zelf voor kiest en het biedt mogelijkheden voor starters, senioren en alleenwonenden om betaalbaar te wonen
Doel is om een tweede wooneenheid te creëren in een bestaande woning zonder de eigendom te splitsen, zonder uitbreiding of bijkomende verharding Dit is een nieuw woontype dat nog niet in de codex ruimtelijke ordening opgenomen is Het kan via een richtlijnenkader toegepast worden in alle woningen zonder daaraan een vergunningsaanvraag te koppelen
Maak het ‘huisdelen’ breder bekend.
Huisdelen als woongroep of leefgemeenschap in een eengezinswoning of appartement, kan nu al! Huisdelen kan altijd en zonder vergunning Het is wat velen vandaag al doen, denk maar aan mensen die na hun studies samen een huis delen Je wordt dan aanzien als een gezin met niet-verwante personen De gemeente kan bewoners en onderhuurders ondersteunen via praktische informatie: modelcontract voor medehuur of onderhuur, voor onderlinge afspraken in een bewoners- of medehuurpact Geef ook de risico’s aan wat betreft de gevolgen voor de sociale zekerheid (uitkeringen)
Stimuleer vormen van cohousen. Bij co-housen wordt er minimaal één ruimte gedeeld Ieder huishouden heeft een eigen (compacte)private woning De gemeente kan groepen die willen ‘samen huizen’ helpen door hen een geschikt pand of grond aan te bieden Belangrijk voorwaarde: de groep kiest zijn medebewoners zelf en neemt samen alles in zelfbeheer
Pas de regelgeving aan om diverse vormen van woondelen gezamenlijk te benaderen
Maak een leidraad woondichtheid (gebiedsgerichte benadering verdichten) met een richtlijnenkader gemeenschappelijk wonen en woningdelen als Beleidsmatige Gewenste Ontwikkeling (BGO). Voordeel: minder strak en is later aanpasbaar en mogelijkheid tot omzetting in een aparte verordening of als deel van de bouwcode
Maak een webpagina waar je alle vormen van gemeenschappelijk wonen en huisdelen bekend maakt (Gent).
www.stad.gent/nl/wonen-bouwen/alternatieve-woonvormen
Doe een projectoproep rond beschikbare panden of gronden/projecten die je wil reserveren voor collectieve woonvormen.
Geef gemeenschappelijk wonen een plek in ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP).
Voorzie (financiële) ondersteuning voor nieuwe woonvormen (Brugge).
www brugge be/nieuwe-woonvormen-subsidiereglement-dd-26-september-2022
www youtube com/watch?v=tIO1GSkDhm8 (webinar woningdelen beweging academie )
www.samenhuizen.be/nl/types (duidelijk onderscheid in alle woonvormen)
share vlaamsbrabant be/Wonen/Digitale%20sessies%20gemeenschappelijk%20wonen% 202021-2022/ (webinars woningdelen provincie Vlaams-Brabant)
www mechelen be/mechelen nieuwe-algemene-stedenbouwkundigeverordening ontwerp (ontwerp algemene stedenbouwkundige verordening - Mechelen)
www.grimbergen.be/gemeenschappelijk-wonen (gemeenschappelijk wonen gedefinieerd - Grimbergen)
bertem meetingburger net/Pages/HandleFile ashx?id=c926920a-be43-4f1d-a63af4ac02877164 (Beleidskader Alternatieve Woonvormen - Bertem)
leuven be/cohousing (Hospitawonen - Leuven)
De bouwshift is een ambitieus plan om de manier waarop we wonen en ruimte gebruiken te veranderen. Het doel is om minder ruimte te verspillen aan lintbebouwingen en verkavelingen, en meer ruimte te creëren voor natuur, landbouw en recreatie. Het is ook een kans om onze woonomgeving aantrekkelijker, duurzamer en klimaatbestendig te maken. Een stad of gemeente speelt een belangrijke rol in het vormgeven van de ruimtelijke toekomst van haar grondgebied. Daarom vragen we de volgende stappen te ondernemen:
Vervang het huidig structuurplan door een nieuw beleidsplan ruimte. Maak een vertaalslag naar concrete doelstellingen en acties voor de gemeente Dit plan vervangt het huidig structuurplan en bevat duidelijke regels over waar en hoe er gebouwd mag worden, hoe de mobiliteit georganiseerd wordt en hoe de open ruimte beschermd en versterkt wordt
Betrek inwoners, maatschappelijk middenveld en belanghebbenden bij het opstellen en uitvoeren van het beleidsplan ruimte.
Gebruik de expertise en ervaring van de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (Gecoro) en organiseer een participatief proces waarin iedereen zijn mening en ideeën kan delen Kijk en leer van de goede voorbeelden van andere steden en gemeenten die al aan de slag zijn gegaan met de bouwshift, zoals Pelt, Puurs-SintAmands, Geel, Zwijndrecht, Mechelen en Brugge
Maak van de bouwshift een positief verhaal dat de voordelen en mogelijkheden van een nieuwe manier van wonen en ruimtegebruik laat zien.
Toon aan dat verdichting en inbreiding niet betekenen dat mensen moeten inboeten aan comfort of privacy, maar dat ze juist kunnen leiden tot een hogere woonkwaliteit en leefbaarheid. Zorg voor een divers en betaalbaar woningaanbod dat aangepast is aan de noden en wensen van de verschillende doelgroepen. Stimuleer het gebruik van collectieve en gedeelde voorzieningen, zoals energie, mobiliteit, groen en diensten. Creëer aangename en veilige publieke ruimten die ontmoeting en sociale cohesie bevorderen.
Zorg voor architectuur die de schaal en nabijheid weerspiegelt. Doe dit met aantrekkelijke pleinen of straten voor fietsers en voetgangers, groene ruimten in de buurt, en slimme inrichting die ontmoetingen stimuleren Vermijd een eenzijdige focus op appartementen of woontorens, maar kies voor een mix van rijwoningen en appartementen, en dorpse typologieën die de tegenstelling tussen appartementen en vrijstaande woningen overstijgen (gestapelde woonvormen) Zorg ook voor betaalbare sociale huur- en koopwoningen
Meng functies waar mogelijk. Verweef zoveel als kan Een groter inbreidingsproject kan woon- met andere dienstverlenende functies combineren zoals kinderopvang, een fietsbieb, horeca, buurtwinkels, kleinhandel en ook nog collectieve woonvormen bevatten Investeer in een projectregisseur voor de coördinatie Leg lage huurprijzen op tijdens de eerste jaren om handelszaken en sociale ondernemers de kans te geven hun zaak op te bouwen
Versterk uw onderhandelingsruimte bij het verlenen van omgevingsvergunningen voor projecten.
Raadpleeg de Vlaamse Bouwmeester of werk samen met een (intergemeentelijke) kwaliteitskamer. Maak gebruik van gerenommeerde studiebureaus voor ontwerpend onderzoek en landschappelijke wensbeelden om de diversiteit in typologieën en eigenaarschap, betaalbaar aanbod, collectieve energiesystemen, gedeelde diensten (deelmobiliteit) en ruimten te waarborgen Betrek de deskundigheid van de woonmaatschappij waartoe uw gemeente behoort tijdig bij grotere woonontwikkelingen
Wees selectief bij het vrijgeven van woonreservegebieden.
Herbestem, indien betaalbaar, of bevries woonreserve-gebieden. Geef ze enkel vrij voor collectieve en sociale woonprojecten. Beperk de zones voor verdichting en markeer woongebied waar bebouwing niet langer wenselijk is.
Voer een sociale last in van mininimum 15 % sociale huurwoningen in gemengde woonprojecten.
Om gemengde woonprojecten te realiseren maar ook om de bouwshift te bekostigen en de planschadevergoedingen te kunnen betalen voor gronden waar niet meer mag gebouwd worden. Met de goedkeuring van het instrumentendecreet moet de afweging worden gemaakt of de gemeente dit doet via een ‘stedenbouwkundige financiële last’, dan is de opmaak van een verordening verplicht, dan wel via het heffen van belastingen met een belastingreglement op bijvoorbeeld het aantal bijkomende wooneenheden, tweede verblijven of meerwaarden.
Pas uw bouwvoorschriften aan en gebruik deze voor klimaatdoelen zoals de bouwshift.
Stel voorwaarden vast voor het opdelen van meergezinswoningen en functiewijzigingen, met aandacht voor nieuwe vormen van compact wonen, woningdelen en collectieve woonvormen. Eis minimale private buitenruimte, duurzame mobiliteit met een nadruk op actieve en collectieve vervoersmodi, aangepaste fiets- en autoparkeernormen, hemelwaterbuffering, een bepaald percentage groen en bomen, en stimuleer circulair, klimaatadaptief en natuurinclusief (ver)bouwen. Voorzie fossielvrije en collectieve energiesystemen. Gebruik aansprekende beelden om burgers mee te nemen in het verhaal.
Screen bestaande wijken op herontwikkeling en combineer renovatieopgave met nieuwbouw.
Geef de burger ontwikkelingskansen voor kleinschalige verdichting door het opsplitsen of optobben van zijn woning mogelijk te maken Vergroen en onthard straten
Maak een sociaal-ruimtelijke scan. Zet in op plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Maak plaats voor initiatieven in de deeleconomie (Fietsbieb, repaircafé) en richt de publieke ruimte zo in dat meerdere groepen er gebruik van kunnen maken (bv. beweegtuin).
www vlaamsbouwmeester be/nl/publicaties/bouwmeester-gids-samen-wonenontwerpen (Inspiratiegids Samen Wonen)
www ar-tur be/tools/toolbox-dorpse-architectuur (Toolbox Dorpse Architectuur)
www bondbeterleefmilieu be/artikel/stedenbouw-kan-ook-zo (Stedenbouw kan ook zo)
www vrp be/post/de-bouwcode-als-klimaattool (De bouwcode klimaattool)
www giraff be (Project beweging academie)
www omgeving vlaanderen be/sites/default/files/2023-05/Sociale buurten Eindrapport FINAAL pdf (Handleiding samenwerken aan sociale buurten)
Bomen zorgen voor verkoeling bij hitte en halen CO² uit de lucht. Twee ongelooflijk belangrijke eigenschappen die we hard nodig hebben in tijden van klimaatverandering. Ook heel wat struiken, planten en bloemen dragen bij tot meer klimaatbestendigheid, biodiversiteit en schone lucht. Denken we maar aan het vasthouden van water in bodems, bestuiving door insecten en het opvangen van fijnstof. Als we publiek groen ook inzetten voor het mentaal en fysiek welzijn van inwoners dan is het plaatje helemaal compleet.
Maak van ontharding en vergroening een essentieel onderdeel van een gemeentelijk beleidsplan ruimte.
Hou de doelstelling van het Lokaal Energie en Klimaat Pact om tussen 2021 en 2030 1m² per inwoner te ontharden voor ogen Hanteer de 3/30/300-vuistregel Iedereen moet vanuit zijn woning 3 bomen kunnen zien, zorg voor 30 procent bladerdek in elke buurt en maak dat elke inwoner toegang heeft tot een park of andere groene ruimte op maximaal 300 meter van de woning Het is immers bewezen dat groen een positief effectief heeft op het fysiek en mentaal welzijn Dit is meteen een concrete uitwerking van het principe ‘health in all policies’, waarbij gezondheid niet als een apart beleidsdomein wordt beschouwd maar doorwerkt op alle domeinen. Koppel aan het beleidsplan ruimte ook een sociale dimensie door extra aandacht te hebben voor wijken waar kwetsbare gezinnen wonen.
Richt groene ruimtes zo in dat ze ook kansen bieden tot ontmoeting voor wie in de buurt woont.
Zeker in buurten met veel hoogbouw en gesloten bebouwing en weinig privé tuinen is toegang tot kwaliteitsvol publiek groen belangrijk. Voorzie bijvoorbeeld rond (ouderen)zorginstellingen publiek groen met zitbanken, educatieve prikkels en speelprikkels zodat het zowel voor volwassenen als kinderen een oase wordt die een boost geeft aan lichaam en geest. Ook (sociale) appartementsgebouwen zijn gebaat bij groene ontmoetingsruimte in de buurt.
Organiseer participatie met buurtbewoners en lokale verenigingen. Er zijn diverse campagnes die gemeenten en burgers/buurtbewoners tot actie brengen voor een betere publieke ruimte: De Grond der Dingen, Tuinstraten, Leefbuurten, Giraff, ze inspireren en verbeelden de toekomst Geef ze de ruimte om participatie van onderuit te organiseren Zo kunnen bewoners mee nadenken over een nieuwe invulling van de publieke ruimte Ook jeugd- en ouderenverenigingen en verenigingen waar armen het woord nemen zijn interessante stakeholders om bij het planningsproces te betrekken Zij weten goed waar de noden zitten bij hun doelgroep
Ondersteun acties en campagnes die inzetten op vergroening. Stimuleer mensen om hun straat en gevels te vergroenen. Ondersteun acties zoals het Nationaal Kampioenschap Tegelwippen. Geef zelf het voorbeeld en breng groene zones aan in de plaats van (of tussen) parkeerplaatsen Het geeft meteen een ander gevoel in de straat
www giraff be (Project beweging academie)
www lokaalklimaatpact be (Lokaal Energie en Klimaatpact)
www tuinstraten be (vergroening straatbeeld)
www groenpark com (Roeselare)
Steeds meer mensen hebben het gevoel er niet meer bij te horen. Ze hebben het gevoel dat hun ‘ruimte’ in onze samenleving onder druk komt te staan en dreigen weggedrukt te worden Bewegingnet roept lokale besturen dan ook op om oog te hebben voor deze kwetsbare groepen en via hun beleid terug ruimte te creëren Laten we dan ook de uitdrukking omdraaien: in het oog, is in het hart
Er niet bij horen is een gevoel dat heel sterk leeft bij mensen in armoede. De armoedecijfers liegen er niet om: 1 op de 7 Vlamingen leeft in armoede Daarbij gaat het niet enkel over het financiële aspect Het gaat over huisvesting, gezondheid, werk, vrijetijdsbesteding, onderwijs, en vaak een combinatie ervan Lokale besturen kunnen op heel wat van deze domeinen een verschil maken. Zelfs op minder evidente bevoegdheden zoals werk en onderwijs is er wel degelijk ruimte om de nodige initiatieven te nemen
Lokale besturen staan hier niet alleen voor Vrijwilligers en verenigingen kunnen mee helpen om de sociale doelstellingen van het lokaal beleid te realiseren. Helaas komt ook hun ruimte onder druk te staan. Zowel financieel, emotioneel als fysiek zijn er uitdagingen om vrijwilligers en verenigingen ademruimte te geven en hen te laten doen wat ze best doen: vrijwilligen
Speciale aandacht moet ook gaan naar jongeren Ook zij hebben nood aan ruimte Jongeren maken een wezenlijk deel uit van onze samenleving. Zijn verdienen dan ook een plaats in onze publieke ruimte. Lokale besturen houden dus best rekening met jongeren wanneer ze invulling geven aan de publieke ruimte Maar niet alleen de publieke ruimte is belangrijk voor de ontplooiing van jongeren
Jongeren en zeker jeugdbewegingen hebben nood aan een eigen plaats. Helaas lijkt het slecht gesteld met de kwaliteit van de jeugdlokalen. Er moet dus geïnvesteerd worden in meer kwalitatieve ruimtes voor jeugdbewegingen
Aan de hand van volgende inspiratievoorstellen kan je maatregelen nemen die voldoende ruimte creëren voor iedereen in onze samenleving:
Maak werk van een sterk lokaal armoedebeleid
Zet in op het verminderen van armoede
Creëer werkkansen voor kwetsbare doelgroepen
Creëer ruimte voor vrijwilligers
Geef ruimte aan jongeren
Zet in op brede school als knooppunt van de samenleving
Lokale besturen staan het dichtst bij de burgers en zijn daarom vaak het best geplaatst om een antwoord te formuleren op hun noden. In armoedebestrijding hebben lokale besturen een belangrijke regierol. Ze hebben een uniek mandaat om partners samen te brengen en lokale samenwerking tot stand te brengen. De laatste jaren blijkt dat er heel wat lokale besturen de hand aan de ploeg slaan om een doortastend armoedebeleid te voeren. Hun initiatieven kunnen inspirerend werken. Participatie, opsporing en objectivering zijn daarbij de sleutelwoorden voor beweging.net.
Betrek armoedeverenigingen bij het beleid. Echte participatie van armoedeverenigingen kunnen lokale besturen bereiken door structureel overleg te organiseren, ze actief te bevragen over beleidsvoorstellen, en door ze vormingen te laten organiseren voor medewerkers Armoedeverenigingen hebben heel wat expertise en ervaring in huis Onderzoek toont aan dat gemeenten die inzetten op participatie een sterker armoedebeleid ontwikkelen Betrek armoedeverenigingen bijvoorbeeld ook bij het opstellen van een lokaal armoedebestrijdingsplan dat onderdeel is van de meerjarenplanning. Gemeenten kunnen armoedeverenigingen ook op andere manieren ondersteunen, bijvoorbeeld door infrastructuur of andere diensten ter beschikking te stellen.
Zet in op armoedeopsporing. Er is op lokaal niveau nog veel ruimte om actiever aan opsporing en toeleiding te doen Lokale besturen kunnen armoede sneller opsporen door laagdrempelige ontmoetingsplaatsen (zoals sociale kruideniers, ruilwinkels of uitleendiensten) te ondersteunen, samen te werken met brugfiguren en wijkwerkers om minder goed bereikbare groepen te bereiken, en armoedeverenigingen en andere middenveldorganisaties in die opdracht een rol te geven Ook de toetsing van de leesbaarheid en begrijpbaarheid van de eigen communicatie kan helpen om laaggeletterde groepen beter te bereiken
Maak de OCMW-hulp objectiever. Zorg ervoor dat OCMW’s een aantal instrumenten gebruiken die hun hulpverlening objectiever maken Gebruik bij een intake bijvoorbeeld een rechtenverkenner om na te gaan waarop iemand recht heeft Al te vaak worden cruciale rechten, zoals energiepremies, sociale tarieven voor appartementsbewoners, de verhoogde kinderbijslag, verhoogde tegemoetkoming en in regel zijn met de ziekteverzekering, niet nagekeken en dus ook niet uitgeput Om de aanvullende hulp te objectiveren, kan de REMI-tool gebruikt wordt, die op basis van wetenschappelijk onderzoek referentiebudgetten berekent voor verschillende type profielen Ten slotte kunnen OCMW’s erover waken dat ze de documentenlast bij de toekenning van het leefloon niet nodeloos verzwaren, door documenten niet dubbel op te vragen en zoveel mogelijk op te vragen via de Kruispuntbank Sociale Zekerheid
Laat het BCSD wegen op het armoedebeleid. Er wordt weinig gebruik gemaakt van de decretale mogelijkheid om onafhankelijke experts op te nemen in het bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD) Toch zou dat een goede piste zijn om bijstand te objectiveren In heel wat gemeenten heeft het BCSD bovendien een uitgesproken beleidsgerichte rol gekregen en kunnen zij patronen uit individuele dossiers op de beleidstafel brengen Daarbij is het cruciaal dat de voorzitter van het BCSD tevens opgenomen is in het college en dat de sociale dienst beleidssignalen kan geven of beleidsinitiatieven kan nemen Een versterking van de rol van het BCSD kan gemeenten helpen om het sociaal beleid breder en kwaliteitsvoller te bespreken
Zonder een kwaliteitsvol en betaalbaar dak boven je hoofd is het onmogelijk om uit de armoede te raken.
Gemeenten die het sociaal objectief sociale huisvesting nog niet hebben gehaald, moeten een plan maken om dat te halen Gemeenten kunnen de inhuur van private woningen door de woonmaatschappij faciliteren door eigenaars in contact te brengen met de woonmaatschappij Ook kunnen ze hun eerdere financiële steun aan deze inhuuractiviteit voortzetten Heel wat lokale besturen komen tussen met premies om huur- en energiekosten te drukken voor de meest kwetsbare groepen Ten slotte kunnen OCMW’s een preventieve rol spelen door uithuiszettingen door wanbetalingen zoveel mogelijk te vermijden Informatie over oplopende energieschulden zijn een belangrijk knipperlicht
Heb oog voor kinderen en jongeren. Lokale besturen kunnen een groot verschil betekenen voor kinderen en jongeren door een toegankelijk aanbod aan buitenschoolse opvang te ontwikkelen, een sociaal kinderopvangbeleid te voeren, scholen te sensibiliseren rond armoede in de gemeente, en een lokaal beleid te ontwikkelen voor jongeren zonder diploma en werk.
Maak het vrijetijdsaanbod toegankelijker.
Lokale besturen kunnen financiële drempels wegnemen door het UiTPAS-systeem breder bekend te maken, maar ze kunnen ook op andere manieren drempels wegnemen, door bijvoorbeeld kortingen te koppelen aan de EDC-kaart Denk aan het belang van begrijpelijke communicatie, een mobiel aanbod, brugfiguren en vrijetijdsbemiddelaars, en inspraak van armoedeverenigingen
Armoede is een reëel probleem. Meer dan 1 op 7 Vlamingen leeft met een armoederisico. Daarmee wordt bedoeld dat niet alle sociale grondrechten gerealiseerd zijn. Mensen ondervinden problemen op vlak van huisvesting, gezondheid, werk, vrijetijdsbesteding, onderwijs, ... en dat dikwijls gecombineerd. Geld (inkomen) is een spil, maar niet de enige. Het zoeken naar hefbomen om armoede te verminderen, moet dan ook op alle vlakken gebeuren.
Hanteer het NIVEA- principe in beleidsvorming. NIVEA staat voor Niet Invullen Voor Een Ander Vaak schieten goed bedoelde maatregelen hun doel voorbij omdat niet echt geluisterd wordt naar de doelgroep zelf
Mensen in armoede kunnen zelf best verwoorden waar ze nood aan hebben en wat voor hen drempels zou wegwerken Ga als beleidsmaker in dialoog met ervaringsdeskundigen In de armoedeverenigingen, via een armoede- of welzijnsraad of werf een ervaringsdeskundige in armoede aan
Sla de brug tussen ouders en h l f b fi
Brugfiguren die aan de schoolpoo moeilijke band met de school verb oudercontacten komen, of waarom armoedevriendelijk schoolbeleid m armoede opgroeien Om dat beleid Brugfiguren kunnen daar een belan
Ontwikkel dienst- en organisatie-overstijgende trajecten. Het Geïntegreerd Breed Onthaal biedt al een waaier aan kansen om de eerste stap naar de hulpverlening te vergemak-kelijken De vervolgtrajecten, de begeleiding van cliënten, moet ook verder geïntegreerd blijven Iemand die in eerste instantie op zoek is naar een inkomen heeft meestal ook problemen op andere vlakken Maak het overleg tussen diensten gemakkelijker en vertrek vanuit het hele verhaal van de cliënt Hoe meer de problemen opgesplitst worden, hoe meer drempels de cliënt ervaart
Voer de UiTPAS in.
Ook mensen in armoede hebben recht op vrijetijdsactiviteiten Om de financiële drempel te verlagen, is de UiTPAS een goed instrument Omdat iedereen van het aanbod zou moeten kunnen genieten, is het belangrijk dat de UiTPAS over heel Vlaanderen uitgerold wordt én dat er een voldoende ruim vrijetijdsaanbod is, ook voor (jonge) kinderen Verder is er een breed plan nodig om het systeem bekend te maken en mensen toe te leiden Ook hierin geldt dat de beste strategie die van samenwerking met lokale armoedeverenigingen is
Tegelijkertijd moet het ook voldoende interessant blijven voor lokale actoren om actief in te zetten op het werven van kwetsbare deelnemers Zorg daarom voor voldoende middelen om 80 % van de kost voor een activiteit voor mensen met het recht op een kansentarief als lokale overheid zelf te dragen
Hanteer het ‘click call face’-principe voor dienstverlening. De digitale kloof wordt groter en groter Niet iedereen beschikt over internet, een computer of smartphone, noch over de vaardigheden om er goed mee overweg te kunnen Bijna één op vijf Belgische gezinnen in armoede heeft geen internetaansluiting thuis Hou daar rekening mee in alle dienstverlening E-loketten zijn heel handig, voor wie er zijn weg in vindt Daarnaast moet de mogelijkheid blijven bestaan om te bellen of aan een fysiek onthaal terecht te kunnen Zonder afspraak of meerkost
Werk vervoersarmoede weg. Naast een goed uitgewerkt openbaar vervoersplan, zijn ook investeringen in lokale deelmobiliteit belangrijk Deelwagens en deelfietsen, ook in wijken met meer armoede Niet alleen het aanbod is belangrijk, ook het informeren over alle mogelijkheden en het stimuleren van het gebruik ervan Zomaar een dure elektrische bakfiets ter beschikking stellen in een buurthuis is niet voldoende Leer mensen hoe ze die vlot kunnen gebruiken, organiseer fiets- en autorijlessen Ondersteun de oprichting van een Fietsbieb of Free Wiellie
Zet in op schuldbemiddeling.
De gemeente is zowel schuldeiser (voor onbetaalde facturen) als schuldbemiddelaar (via het OCMW) Om te vermijden dat mensen verder in armoede geduwd worden door snel oplopende schulden, is een duidelijk beleid rond onbetaalde facturen en schuldbemiddeling noodzakelijk De beste schuldbemiddeling start bij de schuldeiser die mensen zo snel als mogelijk de weg wijst naar de schuldbemiddeling en niet wacht tot de schulden hoog zijn opgelopen We verwachten dat ook een gemeente-schuldeiser mensen snel en gericht naar schuldbemiddeling doorverwijst Dat betekent tegelijkertijd dat ook de capaciteit van het OCMW om mensen ook in een vroeg stadium schuldbemiddeling aan te bieden, moet worden versterkt.
Het creëren van werkgelegenheid voor kwetsbare doelgroepen, zoals mensen met een handicap, langdurig werklozen, jongeren zonder diploma en anderen, draagt bij aan hun betere participatie in onze samenleving. Werk speelt een cruciale rol in het bestrijden van armoede en het verminderen van ongelijkheid. Door mensen de kans te geven een eigen inkomen te verdienen, kunnen zij hun levensomstandigheden verbeteren en meer financiële onafhankelijkheid bereiken. Werk biedt niet alleen financiële zekerheid, maar ook een gevoel van eigenwaarde, sociale interactie en structuur in het dagelijks leven.
In ons land ligt de verantwoordelijkheid voor tewerkstellingsbeleid voornamelijk bij de federale en Vlaamse overheid. Beide niveaus proberen via verschillende maatregelen, zoals activeringsbeleid, zoveel mogelijk mensen actief te laten deelnemen aan de arbeidsmarkt. Steden en gemeenten hebben echter ook middelen om vooral kwetsbare groepen op een duurzame wijze aan werk te helpen. Het is daarbij essentieel om vanaf het begin te denken in termen van loopbaantrajecten die leiden naar stabiele en langdurige banen.
Neem clausules gericht op sociale tewerkstelling op in openbare aanbestedingen.
Verschillende overheidsinstanties kunnen de sociale economie versterken via openbare aanbestedingen Dit kan worden bereikt door sociale clausules met betrekking tot sociale tewerkstelling op te nemen Door specifieke eisen te stellen, zoals het creëren van arbeidsplaatsen voor langdurig werklozen, mensen met een arbeidsbeperking of mensen uit achtergestelde gemeenschappen, zorgt de overheid ervoor dat een breder scala aan mensen toegang heeft tot werkgelegenheidskansen
Zie de sociale ondernemingen als partner. Bied ondersteuning aan sociale economiebedrijven en beschouw hen als partners van de gemeente Aan de ene kant hebben zij de steun en samenwerking met de gemeente nodig, aan de andere kant beschikken ze over veel expertise als het gaat om het bereiken van kwetsbare doelgroepen Behandel hen als partners en niet alleen als uitvoerders van het beleid
Maak werk van co-creatie met betrokken partijen. Gebruik de regierol sociale economie en werk om VDAB, vakbonden, werkgeversorganisaties, maatwerkbedrijven, organisaties, scholen, welzijnspartners, werkplekarchitecten en gewone bedrijven op een actieve manier te betrekken Elk van hen kent wel een stukje van de puzzel die nodig is om een efficiënt lokaal tewerkstellingsbeleid te voeren
Maak werk van tijdelijke werkervaring en vermijd gemeenschapsdienst. Voor het activeren van mensen zonder werk hebben gemeenten intussen een heel instrumentarium ter beschikking Het systeem van artikel 60 heeft zijn effectiviteit bewezen in het activeren van leefloongerechtigden Zet ook in op kwaliteitsvolle trajecten voor kwetsbare jongeren om hen duurzaam toe te leiden naar een job Maar niet elk instrument is even kwaliteitsvol De recent geïntroduceerde ‘gemeenschapsdienst’ voor langdurig werkzoekenden is volgens ons ten zeerste te vermijden Er zijn voldoende alternatieven voor handen
Maak steeds link met armoedebestrijding. Voor sommige mensen kan de sleutel tot het bestrijden van armoede liggen in goede, langdurige banen van hoge kwaliteit. Het verminderen van uitkeringen, het opleggen van verplichte gemeenschapsdiensten of he e oplossingen.
Fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en bescherming tegen werkloosheid zijn cruciaal. Ieder individu heeft het potentieel om waardevol bij te dragen aan de samenleving Daarom moet in het lokale tewerkstellingsbeleid altijd de link met armoedebestrijding worden gelegd
Creëer buurten zonder langdurige werkloosheid.
‘Buurten Zonder Langdurige Werkloosheid’ zijn gebaseerd op het succesvolle Franse model 'Territoires zéro chômeur de longue durée' Dit initiatief heeft bewezen duurzame werkgelegenheid te scheppen en langdurige werkloosheid na enkele jaren tot nul terug te brengen in kansarme buurten Via lokale werkgelegenheidscomités en bijbehorende werkgevers worden de vaardigheden van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities benut om op maat gemaakte banen te creëren In Vlaanderen wil SAAMO op verschillende plaatsen, al dan niet in samenwerking met bestaande sociale ondernemingen, dergelijke projecten opstarten, gericht op mensen die ver verwijderd zijn van de arbeidsmarkt, zoals vrouwen die na zorgtaken willen terugkeren of individuen met een arbeidsbeperking
Dit biedt niet alleen zekerheid, stabiliteit en een vast inkomen, het versterkt ook de gezondheid, het mentale welzijn en verbetert de levenskwaliteit van deelnemers en hun gezinnen Het aanbieden van langdurige arbeidscontracten aan mensen die anders weinig kansen krijgen op de arbeidsmarkt bevordert niet alleen sociale inclusie, maar versterkt ook de algehele gemeenschap Mits een goede combinatie van ondernemerschap in activiteiten met hoge maatschappelijke meerwaarde en overheidssteun kunnen deze projecten zelfs heel wat terugverdieneffecten genereren
https://atd-vierdewereldbe/onze-acties/wetten-en-zienswijzenveranderen/buurten-zonder-langdurigewerkloosheid/#:~:text=Het%20project%20%27Buurten%20zonder%20 langdurige,ondersteuning%20en%20eventueel%20een%20opleiding. (Buurten zonder langdurige werkloosheid - ATD-Vierdewereld)
Vrijwilligers en verenigingen zijn het zout en peper van onze samenleving. Zij vervullen een essentiële rol in tal van domeinen en zonder de dagdagelijkse inzet van vrijwilligers zou onze samenleving een stuk stroever draaien. Ze detecteren niet-ingevulde behoeftes en vullen ze belangeloos in. Ze halen hun voldoening uit het feit dat ze een verschil kunnen maken in de maatschappij. Het is belangrijk dat lokale besturen hen daarin erkennen.
Dat kan door tal van obstakels weg te nemen en de verschillende vormen van vrijwilligerswerking met gerichte maatregelen te ondersteunen. Zo creëer je een kwalitatieve ruimte voor vrijwilligers in de brede zin van het woord: emotioneel, financieel en fysiek.
Geef vrijwilligers vertrouwen en responsabiliseer hen. Een lokaal bestuur moet niet alles zelf organiseren Het lokale middenveld beschikt over heel wat expertise en werkkracht en kan best wel wat verantwoordelijkheid aan Treed als lokaal bestuur op als regisseur en facilitator Bv stel kwalitatieve vergaderaccommodatie ter beschikking vanuit de gemeente, maar laat het dagelijkse beheer in handen van vrijwilligers of organisaties.
Laat vrijwilligers doen waar ze goed in zijn, namelijk vrijwilliger zijn. Verminder de administratieve lasten en bureaucratie voor vrijwilligers. Dit kan door subsidiereglementen en aanvraagprocedures eenvoudiger en sneller te maken, waar mogelijk te werken met kruispuntbanken zodat informatie over de organisaties gedeeld kan worden en te werken met een verenigings- of vrijwilligersloket.
Breng de noden van organisaties en hun vrijwilligers in kaart.
Houd daarbij rekening met de grote verscheidenheid aan uitdagingen en verwachtingen Daarbij kan een rol weggelegd zijn voor de lokale adviesraden
Zet in op een impactreflex.
Bekijk bij nieuwe regelgeving wat de impact is op vrijwilligers en organisaties
Schenk aandacht en geef erkenning aan de verschillende initiatieven en de inspanningen van vrijwilligers
Indexeer de werkingsmiddelen van organisaties. Om hun maatschappelijke rol maximaal te kunnen vervullen hebben organisaties ook financiële ruimte nodig Om toegang tot de werking of activiteiten zo laagdrempelig mogelijk te houden is er immers vaak geen ruimte om lidgelden te verhogen
Werk een specifiek ruimtebeleid uit voor kansengroepen.
Maak daarvoor werk van een gedifferentieerd prijs- en huurbeleid
Stimuleer lokale organisaties om in te zetten op de UiTPAS.
Bijvoorbeeld: wanneer er meer dan 5 % leden deelnemen aan kansentarief, vervalt de derving vanuit de vereniging en staat de lokale overheid in voor de volledige derving.
Benut alle beschikbare ruimtes.
Doe dit door de rol van lokale parochiezalen in samenwerking met de parochies te herwaarderen Stimuleer ook scholen en zorginstellingen om hun ruimtes open te stellen voor verenigingen Het is ook aangewezen om de leegstand in de gemeente in kaart te brengen en een alternatieve invulling te geven aan leegstaande gebouwen (tijdelijk of permanent), afgestemd op de noden van de betrokken organisaties en vrijwilligers Let wel, zet niet alleen in op ruimtes in de stedelijke of gemeentelijke kern
Zet in op gedeeld ruimtegebruik als aanvulling op het klassieke systeem van zaalverhuur.
Creëer ‘verenigingshuizen’ waar vrijwilligers en organisaties instaan voor het gemeenschappelijke beheer. Als lokaal bestuur kan je hier volop een regisseursrol spelen en partners bij elkaar brengen (cf Vast-Goed in Antwerpen)
Streef naar continuïteit in het beheren van beschikbare ruimtes en in de gemaakte afspraken, ook over verschillende beleidsperiodes heen.
Maak werk van een totaaloverzicht van het gemeentelijk aanbod en zorg voor afgestemde procedures en reservatiesystemen.
Het is daarbij belangrijk dat het reservatiesysteem eenduidig en gebruiksvriendelijk is en zowel de beschikbaarheid, de volledige kostprijs en als de reservatieprocedure omvat
INFOENGOEDEPRAKTIJKEN
Vast-Goed Antwerpen: www vast-goed net
Jongeren hebben nood aan ruimte om zich fysiek, mentaal en sociaal te kunnen ontplooien. Een veilige en toegankelijke ruimte stelt hen in staat om in contact te komen met diversiteit en helpt hun burgerzin te ontwikkelen. Jeugdorganisaties hebben die ruimte ook nodig om hun werking op een veilige en kwalitatieve manier te ontplooien. Helaas moeten we vaststellen dat het heel wat jongeren en jeugdorganisaties ontbreekt aan kwalitatieve ruimte, zowel fysiek als emotioneel. Als lokaal bestuur kan je deze ruimte creëren:
Zet in op hang en speelplekken. Maak daarbij ook werk van hangplekken voor jongeren en betrek kinderen en jongeren bij het vorm geven van de publieke ruimte Onze openbare ruimte is immers nog te weinig afgestemd op kinderen en jongeren Bij de heraanleg van het openbaar domein gaat er onvoldoende aandacht naar het integreren van speelelementen en groen. Jongeren die samenkomen in de gedeelde publieke ruimte worden ook vaak als een probleem aanzien. Dat is jammer, want jongeren hebben nood aan ruimte waar ze gewoon kunnen ‘hangen’.
Niet elke jongere is even mobiel, zet dan ook in op een open ruimte die breed toegankelijk is.
Ook kinderen en jongeren met een handicap hebben recht op een plaats in de publieke ruimte waar ze zich kunnen ontplooien
Elke jeugdvereniging verdient een kwaliteitsvol jeugdlokaal. In 2022 deden Scouts en Gidsen Vlaanderen, Chirojeugd Vlaanderen, FOS Open Scouting KLJ en KSA, in samenwerking met Vives Hogeschool, een grootschalig onderzoek naar de staat van jeugdlokalen bij 928 groepen De resultaten waren ontluisterend Zo bleek 58 % van de lokalen niet goed geïsoleerd 45 % van de lokalen kan onvoldoende verwarmd worden Bijna de helft geeft aan te klein behuisd te zijn en een derde heeft te weinig speelruimte Om hier een antwoord op te kunnen bieden is het belangrijk de situatie op het terrein te kennen Breng dan ook de toestand van de jeugdlokalen binnen de gemeente in kaart en treed in dialoog met de jeugdorganisaties, de eigenaars van de lokalen en het bredere middenveld
Uit bovenvermeld onderzoek bleek bv. dat een derde van de jeugdlokalen niet brandveilig is Sensibiliseer rond de risico’s van onveilige lokalen en ondersteun initiatieven om de kwaliteit van jeugdlokalen te verbeteren door de drempel voor subsidies zo laag mogelijk te maken Stel indien nodig als lokale overheid kwalitatieve lokalen ter beschikking van de jeugdorganisaties Denk daarbij zeker na over gedeeld ruimtegebruik
Voorzie laagdrempelige meldpunten op evenementen waar jongeren terecht kunnen met klachten of problemen (grensoverschrijdend gedrag, agressie, ...).
Zorg er voor de nodige professionele begeleiding en discretie De ruimte die gecreëerd wordt voor jongeren moet veilig zijn Jongeren worden immers geconfronteerd met heel wat uitdagingen en problemen Het is belangrijk om hen op zo’n momenten een helpende hand te reiken Een mooi voorbeeld hiervan zijn de meldpunten op festivals voor grensoverschrijdend gedrag
Zet voldoende in op sensibilisering rond drug- en alcoholgebruik.
Werk hiervoor samen met middenveldorganisaties die de nodige expertise hebben en de jongeren vlot kunnen bereiken Dit kan door een campagne ‘geen alcohol –16' te voeren, de nodige aandacht te hebben voor de problematiek in het gemeentelijk infoblad, infomomenten te voorzien voor organisaties en burgers rond alcohol- en druggebruik.
De school van de toekomst is een brede en open school. Elke school is een kruispunt van maatschappelijke noden en uitdagingen. Kansarmoede, een te lage ouderbetrokkenheid, gebrekkige kennis van het Nederlands bij leerlingen, mentaal welzijn, ... deze thema’s klinken voor geen enkele school vreemd.
We geloven dan ook sterk in scholen die deze maatschappelijke uitdagingen aankaarten en ruimte maken om ermee aan de slag te gaan. Toch zijn we er ons van bewust dat we in een context van een oplopend lerarentekort en een groeiende plan- en taaklast al heel wat van ons onderwijzend personeel vragen. De oplossing ligt in een sterk partnerschap tussen de school, de ouders en de buurt zodat elk kind zich ten volle kan ontwikkelen. We roepen lokale besturen op om scholen te ondersteunen en te ontzorgen in de weg hier naartoe.
Breng de noden van scholen in kaart en bekijk waar een lokaal bestuur kan ondersteunen, alvorens concrete stappen te ondernemen. Is er nood aan sterke brugfiguren? Ontbreekt bepaalde expertise? Of pleit de school voor een contactpunt van de gemeente op school?
Onderzoek samen met scholen hoe ruim de schooluren kunnen worden ingezet v Zo zijn er heel wat organisaties die taall vrijetijdsactiviteiten organiseren Op die manier deze organisaties en verlaag je tegelijkertijd de aan dergelijke activiteiten te participeren Zor scholen kennis maken met verenigingen en ini hierop in te zetten wordt de school ingebed in het lokale weefsel enkel kan versterken Denk in het organiseren van zomerklassen
Zet in op een sterke brugfigurenwerking. Dit zijn vertrouwenspersonen die actief zijn op een of meerdere scholen, waar ze bruggen slaan tussen de school, de ouders en de buurt. Op die manier wordt een ideale biotoop gecreëerd waar kinderen zich maximaal kunnen ontplooien. Zij kunnen bepaalde drempels verlagen voor ouders maar ook voor het onderwijzend personeel om met bepaalde uitdagingen aan de slag te gaan.
INFOENGOEDEPRAKTIJKEN
Stad Gent werkt in meer dan 40 basisscholen en 13 secundaire s Info vind je in hun podcast: https://stad gent/nl/onderwijscentrum schoolgezin/wij-slaan-de-brug-podcast
Met lokaal sociaal beleid kunnen lokale besturen een wezenlijk verschil maken in het dagelijkse leven van mensen. Vanaf het prille begin tot aan het einde van het leven komen burgers in aanraking met sociaal beleid Lokale besturen kunnen daarbij zowel actor zijn met eigen initiatieven, als regisseur die het bestaande aanbod in kaart en met elkaar in contact brengt Het sociaal beleid is een belangrijk instrument om gelijke kansen te creëren en zij die geconfronteerd worden met moeilijkheden een duwtje in de rug te geven.
De plaats waar je wieg staat is immers voor een groot stuk bepalend voor de kansen en mogelijkheden die je krijgt in het leven Bewegingnet wil dit anders zien Iedereen moet uitzicht hebben op een gezond en geslaagd leven, ongeacht je economische en culturele achtergrond. Daarvoor is het belangrijk om reeds van bij het prille begin in te zetten op kinderopvang Het is een belangrijke meerwaarde in de ontwikkeling en ontplooiing van kinderen Daarnaast biedt het ook kansen aan ouders om zich professioneel te ontplooien
Maar ook later in het leven van een kind is er nood aan opvang. Na school of tijdens vakanties maakt buitenschoolse opvang voor ouders wel degelijk een verschil. Ook voor de kinderen kan buitenschoolse opvang emanciperend werken Via buitenschoolse opvang helpt een lokaal bestuur dus de kansen van kinderen en ouders te vergroten
Maar niet alleen kinderen hebben baat bij een sterk lokaal sociaal beleid. Ook in het leven van volwassenen maken lokale besturen het verschil. De zorg voor de sociale dimensie van het lokaal beleid loopt idealiter als een rode draad door de verschillende beleidsdomeinen Van onderwijs en wonen, over mobiliteit en ruimtelijke ordening, tot vrijwilligersbeleid en samenleven, elk domein heeft een bijdrage te leveren aan het lokaal sociaal beleid.
Een sociaal beleid moet ook duurzaam zijn Zeker op het vlak van zorg stelt dit lokale besturen soms voor moeilijke keuzes Maar om die duurzaamheid te garanderen houdt een lokaal bestuur best vast aan een eigen publiek zorg- en welzijnsaanbod, naast de andere inrichters.
Mee gestalte geven aan een duurzaam en rechtvaardig sociaal beleid kan aan de hand van volgende voorstellen:
Voer een sociaal beleid dat toegankelijk en nabij is
Houd de publieke zorg in publieke handen
Maak ruimte voor zorg en welzijn
Bewaak mee de sociale functie van kinderopvang
Zorg voor voldoende buitenschoolse kinderopvang
In hun zoektocht naar hulp botsen veel gezinnen op heel wat drempels: ze weten niet waar te beginnen, ervaren praktische en administratieve bezwaren, of beginnen simpelweg te laat met zoeken. Van lokale besturen wordt de laatste jaren verwacht dat ze een doortastend sociaal beleid voeren, om onderbescherming tegen te gaan en de samenhang tussen het lokale hulpverleningsaanbod te versterken. Juist door hun nabijheid en terreinkennis kunnen lokale besturen een groot verschil maken voor gezinnen. Omdat armoedebestrijding een essentieel luik is van het sociaal beleid, wijden we daaraan een apart hoofdstuk. Hier gaan we in op de verschillende modellen en initiatieven waarmee lokale besturen toegankelijkheid en nabijheid van hulp en zorg kunnen garanderen.
Zorg ervoor dat het Huis van het Kind ook écht een lokaal huis is. Sinds een tiental jaren worden er in alle Vlaamse gemeenten Huizen van het Kind opgericht: laagdrempelige onthaalplekken waar verschillende vormen van gezinsondersteuning ‘samenhuizen’. Uit ervaring blijkt dat die Huizen van het Kind echt een verschil kunnen maken wanneer lokale besturen heel betrokken zijn bij het Huis, door bijvoorbeeld het Lokaal Loket Kinderopvang te integreren of een eigen gezinsaanbod onderbrengen in het Huis, met ruilwinkels bijvoorbeeld. Bovendien blijkt het een grote meerwaarde wanneer het Huis echt een huis is met een eigen voordeur. Dat wil zeggen dat er in verschillende gemeenten nood is aan een fysieke, voldoende grote en herkenbare locatie, zodat het Huis niet louter online bestaat is of een bijhuis is van een andere gemeentedienst. We roepen gemeenten daarom ook op om in hun eigen patrimonium op zoek te gaan naar mogelijkheden, daar waar het Huis nog geen eigen locatie zou hebben
Zet in op laagdrempelige en buurtgerichte zorg, zoals inloopteams en inloophuizen.
Veel (aanstaande) ouders vinden ni onmiddellijk aansluiting bij klassie vormen van dienst- of hulpverlening O die moeilijk bereikbare groepen houv te kunnen bieden, ontstonden nieu initiatieven zoals ‘inloopteams’ Door in zetten op zulke laagdrempelige plekk waar ouders zonder afspraak binn kunnen lopen met hun vragen, kunn lokale besturen groepen ondersteun die ze via andere kanalen moeilij bereiken. Verschillende lokale bestu onder-steunen inmiddels zulke ‘inloo modellen’ ook voor andere groepen, zo inloophuizen en ontmoetings-plekk voor lotgenotencontact.
Maak het de burger eenvoudiger in zijn zoektocht naar antwoorden. Veel burgers zitten met vragen, maar vinden simpelweg de weg niet naar het aanbod Ze botsen op digitale drempels, struikelen over doorverwijzingen of weten gewoon niet waar te beginnen Met het Geïntegreerd Breed Onthaal kunnen lokale besturen als regisseur een samenwerkingscultuur tot stand brengen tussen de verschillende onthaaldiensten in hun gemeenten Ook in de eigen administratie kunnen lokale besturen ‘breder onthalen’ door in te blijven zetten op fysieke loketten, wijkteams, een cultuur van warm onthaal bij hun eigen medewerkers te creëren, en verbinding te zoeken met ‘vindplaatsen’, zoals lokale dienstencentra, jeugdhuizen en scholen Door digitale drempels weg te nemen, maar ook het binnenlopen zonder afspraak mogelijk te maken, kunnen mensen geholpen worden die niet onmiddellijk het juiste administratieve schuifje voor hun vraag vinden Kortom, houd de eigen diensten toegankelijk, ook voor zij die niet goed te been zijn of digitaal moeilijker hun weg vinden.
Versterk mantelzorgers.
Mantelzorgers nemen in onze samenleving heel veel zorg op, maar hebben zelf ook zorg nodig Lokale besturen kunnen daarin een rol van betekenis spelen door in dialoog te gaan met lokale mantelzorgverenigingen en samen te werken aan een lokaal aanbod voor mantelzorgers, denk aan vorming, informatiebijeenkomsten, psychologische ondersteuning en lotgenotencontact Verschillende gemeenten werken ook met een mantelzorgpremie als middel om mantelzorgers te steunen en erkennen Naast een kleine financiële ondersteuning is die premie ook een vorm van waardering voor hun dagelijkse inzet en een manier voor lokale besturen om contact te maken met de mantelzorgers in hun gemeente, die anders wat onder de radar blijven
Creëer zorgzame buurten met het middenveld. Toegankelijke en buurtgerichte zorg kan alleen floreren als nieuwe initiatieven ‘van onderuit’ voldoende ruimte krijgen en middenveldorganisaties ten volle hun rol mogen spelen Door in dialoog te gaan met lokale welzijnspartners en verenigingen kunnen lokale besturen onderzoeken hoe ze ruimte kunnen creëren voor nieuwe initiatieven, in de letterlijke dan wel figuurlijke zin Lokale besturen kunnen daarbij niet alleen financiële, maar ook praktische of morele ondersteuning bieden, zonder daarbij al te instrumentaliserend of sturend te werk te gaan
De coronacrisis heeft nog maar eens aangetoond hoe cruciaal de rol van lokale besturen is als zorg- en welzijnsaanbieder. Ze zorgden voor broodnodige continuïteit op een heel kwaad moment. Door een eigen publiek zorg- en welzijnsaanbod te garanderen naast de andere organisatoren, kunnen lokale besturen mee waken over de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid. In het zorg- en welzijnslandschap zijn lokale besturen vandaag dus zowel actor als regisseur, en het is belangrijk dat ze die twee rollen goed scheiden.
Niettemin blijven we erbij dat het afstoten van lokale zorg- en welzijnsdiensten een heel slecht en zelfs kortzichtig idee is. Met hun publieke zorg- en welzijnsdiensten houden lokale besturen namelijk heel wat bestuurskracht in democratische handen. Bovendien blijkt afstoting of commercialisering in de praktijk meestal helemaal niet goedkoper uit te pakken en leidt het soms ook tot een verlies aan kwaliteit. Uiteindelijk zijn het de lokale besturen die de kastanjes uit het vuur moeten halen, omdat de zwaarste zorgvormen financieel nu eenmaal verlieslatend zijn en dus niet ‘interessant’. Ondanks de gecreëerde wettelijke mogelijkheden roepen we lokale besturen daarom op te weerstaan aan de lokroep van de commercialisering en afstoting van publieke zorgdiensten.
Erken in de meerjarenplannen de meerwaarde van een eigen publiek zorgaanbod.
Volgens art 60 §6 van de organieke OCMWwet kan een lokaal bestuur niet zomaar een bestaand aanbod van publieke dienstverlening stopzetten of afstoten Dit kan pas wanneer het lokaal bestuur duidelijk aantoont dat er geen behoefte meer is aan dit aanbod in de gemeente Erken dus in de meerjarenplannen de meerwaarde van het eigen zorgaanbod en stippel pistes uit om dit aanbod te versterken en te vernieuwen. Het publiek zorgaanbod creëert bovendien tewerkstellingskansen voor personen die moeilijk ingang vinden in het reguliere arbeidscircuit.
Grijp niet naar privatisering of afstoting als besparingsinstrument, want dat is contraproductief.
Ga op zoek naar alternatieve oplossingen bij financiële krapte Een grondige analyse van de kostenstructuur, de financieringsstromen en de werkingsprocessen geven inzicht in de financiële rendabiliteit van de dienstverlening en in de mate waarin de dienstverlening haar doelen realiseert Een lokaal bestuur kan deze inzichten gebruiken om de financiële leefbaarheid van haar dienstverlening te verbeteren Bij privatisering zijn het dikwijls de lokale besturen die de kastanjes uit het vuur moeten halen, omdat de zwaarste zorgvormen en minst gefortuneerd doelgroepen financieel nu eenmaal verlieslatend zijn en dus niet ‘interessant’ voor andere spelers De gaten die daar vallen, komen uiteindelijk toch bij de gemeente, dus de burger, terecht
Kies zo nodig voor de samenwerking met andere openbare aanbieders. Maar bouw bij publieke verzelfstandiging van zorg- en welzijnsdiensten voldoende checks & balances in die verder democratische controle mogelijk maken Een publiekrechtelijke vorm valt daarbij te verkiezen Ga zeker niet in zee met als non-profit vermomde commerciële spelers en bouw formele waarborgen in over de betaalbaarheid, performantie en kwaliteit van de dienstverlening Er moet bovendien voldoende democratische controle gegarandeerd blijven in verzelfstandigde entiteiten die belangrijke publieke taken opnemen en in zeer belangrijke mate met publieke middelen werken
Versterk het eigen aanbod.
Lokale besturen kunnen nog meer doen om de kwaliteit van hun eigen aanbod te versterken Dat kan door gebruikers bijvoorbeeld meer inspraak te geven, te experimenteren met nieuwe woon- en opvangvormen en ruimte te laten voor vernieuwing
Schrijf geen blanco cheques.
Bouw steeds sterke waarborgen in wanneer gronden, gebouwen, leningen of subsidies beschikbaar gesteld worden aan zorgspelers, zowel wat kwaliteit, toegankelijkheid, betaalbaarheid, transparantie, lokale inbedding, als loons- en arbeidsvoorwaarden betreft. Spring zuinig om met tendering, en als er zo nodig toch getenderd wordt, bouw dan voldoende waarborgen in voor kwaliteit, lokale inbedding, transparantie, loons- en arbeidsvoorwaarden.
De laatste jaren is men steeds meer gaan inzien dat welzijn en zorg een belangrijke ruimtelijke dimensie hebben. Slimme ruimtelijke ordening kan namelijk het welzijn in je gemeente bevorderen. Zo kan de inrichting van een wijk of een straat een groot verschil maken voor de gezondheid van de bewoners. Door de impact van de auto te verminderen bijvoorbeeld, maar ook door ruimte te maken voor ontmoeting, ontspanning, verkoeling, fietsen en wandelen. Lokale besturen hebben bovendien heel wat hefbomen in handen waarmee ze plaats kunnen maken voor nabije en kleine zorg, ingebed in de lokale gemeenschap. Nieuwe woonvormen, woonzorgwijken, innovatieve bouwstijlen: het zorglandschap is bezig aan een architecturale makeover. Door in dialoog te gaan met initiatiefnemers kunnen lokale besturen mee ruimte geven aan die nieuwe, kleinschalige initiatieven.
Maak ruimte voor nabije en kleinschalige zorg.
Grondprijzen maken het vaak moeilijk voor zorgvoorzieningen om ‘nabij’ te blijven, op een centrale locatie in de gemeente Dat is geen gunstige evolutie, want juist die nabijheid van zorg is een belangrijk goed Denk aan de nabijheid van openbaar vervoer en andere voorzieningen, maar ook aan de inbedding in de lokale gemeenschap Lokale besturen zouden daarom in hun ruimtelijk beleid, bij het aansnijden van nieuwe ontwikkelingen bijvoorbeeld, steeds plaats moeten reserveren voor welzijn en zorg Ook door middel van de stedenbouwkundige lasten bij nieuwe projecten kunnen lokale besturen, zowel financieel als in natura, ruimte maken voor welzijn en zorg
Ga proactief op zoek naar geschikte en leegstaande gebouwen.
Ga op zoek naar leegstaande gebouwen, bijvoorbeeld in het eigen patrimonium, voor welzijnsvoorzieningen, zeker in wijken waar er nu tekorten en grote zorgnoden zijn Met renteloze leningen en subsidies voor innovatienoden kunnen bovendien prikkels worden gecreëerd voor organisatoren om zich in minder aantrekkelijke wijken te vestigen
Ga voor gezonde buurten.
De omgeving heeft een hele grote impact op het welzijn van de bewoners, denk maar aan de aanwezigheid van groen, schaduw, verkoeling, of water, maar ook aan de mate waarin de omgeving voetgangers beschermt en ontmoetingen faciliteert Juist in armere wijken heeft de ruimtelijke ordening vaak een negatieve impact op de volksgezondheid D di l ij di i t d t i h i t lijk b l id k l k l
Neem de drempels naar nieuwe woonconcepten weg.
België heeft een verouderende bevolking in oude woningen De vergrijzing stelt enorme uitdagingen aan ons woonbeleid Een woonplaats op de oudere dag moet namelijk voldoen aan heel wat specifieke noden, denk maar aan alles wat toegankelijkheid betreft Maar een woonplaats is meer dan een dak alleen Is de woning voldoende bereikbaar bijvoorbeeld? Vast staat dat de vergrijzing niet alleen aanpassingen van woningen zal vragen, maar ook aanpassingen van onze woonvormen, onze woonattitudes en het beleid Door stedenbouwkundige reglementen aan te passen en actief met ouderen op zoek te gaan naar oplossingen, kunnen lokale besturen de drempels naar nieuwe woonconcepten wegnemen Heel wat nieuwe woonvormen maken namelijk opmars, maar die botsen dikwijls op praktische bezwaren of koudwatervrees van oudere inwoners Door hen actief te begeleiden kunnen lokale besturen daar echt werk van maken
Ontwikkel een sociaal parkeerbeleid. Ruimte maken voor welzijn betekent ook rekening houden met personen met een handicap Steeds meer steden en gemeenten zetten scanwagens in om geparkeerde auto’s te controleren Voor personen met een handicap is dit een probleem Hun blauwe parkeerkaart wordt namelijk niet gescand door de wagen die alleen naar nummerplaten kijkt Verschillende gemeenten introduceren daarom nieuwe digitale registratiesystemen Die systemen zijn vaak erg ingewikkeld en perken de bewegingsvrijheid van personen met een handicap in Zo kunnen ze moeilijker spontaan meerijden met een buur of mantelzorger, wat met de parkeerkaart vroeger wel kon Veel thuiszorgdiensten worden met dezelfde problemen geconfronteerd Bewegingnet pleit daarom voor een toegankelijk en uniform parkeerbeleid, dat bewegingsvrijheid van parkeerkaarthouders respecteert en niet uitsluitend digitaal werkt
Een sterke kinderopvang is een hefboom voor je gemeente, zowel economisch als sociaal. Het biedt jonge ouders de mogelijkheid om actief te participeren aan de arbeidsmarkt. Bovendien versterkt kinderopvang de draagkracht van ouders en creëert het kansen voor ontmoeting tussen jonge ouders. Maar bovenal, en dat is de sociale functie, is het een meerwaarde voor de ontwikkeling van kinderen, zeker van kinderen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden. Investeren in kinderopvang levert dus alleen maar maatschappelijke meerwaarde op.
Breng de kinderopvangnoden in kaart op wijkniveau. Zorg dat je goede cijfers en gegevens hebt over de lokale noden aan kinderopvang, tot op wijkniveau Weet wat de noden zijn van (toekomstige) ouders, van inwijkelingen en nieuwe wijken Bouw meer expertise op en blijf die ook actualiseren en verfijnen
Leg sociale accenten in de uitbreidingsadviezen aan het Agentschap Opgroeien.
Gebruik die verzamelde gegevens voor de adviezen aan Opgroeien bij nieuwe uitbreidingsrondes Er is grote nood aan nieuwe inkomensgerelateerde plaatsen (trap 2 én trap 3) in wijken met voornamelijk lage-inkomenshuishoudens In hun adviezen kunnen lokale besturen sommige Mattheuseffecten dus deels corrigeren door juist die wijken prioriteit te geven sociale en in de lannen. Regering kindervan hun t ideale leggen, bediende groepen plaatsen ijn een van die ning ook ven in de vrijheid rechten-
Maak werk van een laagdrempelig Lokaal Loket Kinderopvang. Het Lokaal Loket is hét aanspreekpunt voor ouders die met een opvangvraag zitten Niet alle ouders vinden echter even goed hun weg in een digitale omgeving Zorg er daarom voor dat het loket ook een fysieke en toegankelijke locatie heeft, waar ouders makkelijk terecht kunnen met eventuele vragen Gebruik het loket om ouders wegwijs te maken in het aanbod en proactief hun rechten te verkennen, bijvoorbeeld wat tussenkomsten en verlaagde tarieven betreft Voor veel ouders is dit namelijk niet eenvoudig Zorg dat ook lokale toeleiders, zoals de OCMW’s, de consultatiebureaus van K&G, Huizen van het Kind, makkelijk terechtkunnen bij het Loket Zo wordt het loket een open en proactieve bemiddelaar Zorg er ten slotte voor dat zowel de medewerkers van het Lokaal Loket als de OCMW’s families proactief kunnen ondersteunen bij het aanmaken van een attest inkomenstarief
Maak werk van een sterk lokaal netwerk rond de kinderopvang. Zowel het Lokaal Loket Kinderopvang als het Lokaal Overleg Kinderopvang - beiden verplicht door de Vlaamse overheid - bieden kansen om sterke samenwerkingsverbanden op te zetten binnen de gemeente, bijvoorbeeld rond inhoudelijke ondersteuning en vorming. Lokale coördinatie maakt een wezenlijk verschil zowel voor gezinnen als voor organisatoren. Zorg er daarom voor dat organisatoren altijd goed weten waar ze terechtkunnen met hun vragen binnen hun gemeente, of naar waar ze vragen van ouders kunnen doorverwijzen. Zo kunnen lokale besturen de kinderopvanginitiatieven als het ware inbedden in een sterk lokaal netwerk. Zorg ten slotte voor een goede representatie van verschillende soorten gebruikers in het Lokaal Overleg, zodat verschillende noden gecapteerd kunnen worden in deze adviesraad
Leg sociale klemtonen in het lokale subsidiebeleid. Met eigen, aanvullende subsidies kunnen lokale besturen nieuw aanbod stimuleren en zelfs sturen, door bijvoorbeeld renteloze leningen of subsidies aan te bieden voor kinderopvanginitiatieven in onderbediende wijken Ook kunnen ze eigen patrimonium ter beschikking stellen aan gunstige voorwaarden Lokale besturen kunnen met eigen subsidies bovendien inspelen op specifieke noden, bijvoorbeeld dringende en inclusieve opvang Zo kunnen tijdelijk plaatsen bij gecreëerd worden met eigen subsidies De Antwerpse OKIDO’s zijn hier een goed voorbeeld van: het zijn laagdrempelige initiatieven zonder wachtlijsten, gericht op de sociaal meest kwetsbare
Zorg mee voor flexibele en occasionele opvangplaatsen. Er is een hele grote nood aan flexibele opvangplaatsen, voor mensen die onregelmatige uren hebben bijvoorbeeld Ook voor mensen die werk zoeken of een opleiding volgen, is er nood aan tijdelijke opvangplaatsen Daarnaast is er een sterke vraag naar ‘laagdrempelige voortrajecten’ in de kinderopvang voor mensen die weinig vertrouwd zijn met de kinderopvang De nood is dus hoog, en met hun subsidiebeleid kunnen lokale besturen hierop inspelen, zoals eerder al aangegeven Maar ook door goed te coördineren met het Lokaal Loket kunnen zulke dringende noodvragen opgevangen worden Zo kunnen lokale besturen afspraken maken over het opnamebeleid en de spreiding van occasionele en flexibele plaatsen
Gebruik de publieke kinderopvang om sociaal beleid te voeren. Met de eigen kinderopvanginitiatieven hebben de lokale overheden een krachtig instrument in handen om tegemoet te komen aan specifieke lokale noden en tekorten. Zorg er daarom voor dat er zeker in de eigen gemeentelijke initiatieven voldoende occasionele en flexibele plekken zijn, zoals eerder aangegeven. Zorg bij plannen voor uitbreiding in de eerste plaats voor aanwezigheid in onderbediende wijken. Houd zeker 10 % van de plaatsen vrij voor kinderen in bijzondere situaties. Dat is de maximale ruimte die momenteel decretaal verplicht is, maar niets houdt een gemeente tegen om een eigen proactief opnamebeleid uit te werken. Een andere piste is om het aantal publieke trap 3-plaatsen (plussubsidie) uit te breiden: daar wordt 30 % van de plaatsen voorbehouden voor kwetsbare gezinnen. Werk ten slotte actief samen met toeleiders om naar oplossingen te zoeken voor ouders in opvangproblemen
Ondersteun en ontzorg kinderopvanginitiatieven.
Er zijn heel veel verschillende manieren waarop organisatoren lokale initiatieven kunnen ondersteunen en deels ontzorgen Denk aan gezamenlijke groepsaankopen faciliteren, logistieke steun aanbieden met de eigen technische dienst, collectieve vormingen aanbieden en ervaringsuitwisselingen organiseren Door gerichte vorming en informatie aan te bieden, kunnen lokale besturen organisatoren bovendien sensibiliseren rond de sociale functie van de kinderopvang
Stimuleer de doorgaande lijn tussen kinderopvang en school.
Door samenwerkingsverbanden op te zetten tussen scholen en kinderdagverblijven kan de zogenaamde ‘doorgaande lijn’ gestimuleerd worden Zo ontstaan er kansen om ouders in een informele context kennis te laten maken met de schoolse context en zorg je voor meer continuïteit
De nood aan buitenschoolse opvang is heel hoog. Niet alleen de ouders van baby’s en peuters hebben nood aan opvang, maar ook voor ouders van schoolgaande kleuters en kinderen is de combinatie werk-gezin niet eenvoudig. Op schooldagen, maar ook tijdens de vakantie blijkt de zoektocht naar opvang voor veel ouders een grote uitdaging. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de lokale besturen. Met het nieuwe decreet Buitenschoolse Opvang en Activiteiten (BOA) hebben zij namelijk de regierol voor de buitenschoolse opvang in handen gekregen. Zij mogen nu een eigen lokaal beleid rond buitenschoolse opvang voeren, en kunnen eigenhandig over de verdeling van de middelen beslissen. Dat brengt kansen met zich mee, maar ook verantwoordelijkheden. Beweging.net roept lokale besturen daarom op om een democratisch beleid te voeren en oplossingen te zoeken voor alle kinderen in hun gemeente.
Zorg voor een democratisch, sociaal en nabij aanbod.
Verlies geen groepen uit het oog, maar voorzie een breed aanbod in de gemeente, dat bereikbaar en betaalbaar is voor alle inkomensgroepen De buitenschoolse opvang kan emanciperend werken, als een plek waar schoolachterstanden worden weggewerkt, waar kinderen nieuwe ontwikkelingskansen krijgen en kansen voor nieuwe ontmoetingen ontstaan Verlies die emancipatorische functie niet uit het oog bij de programmatie van het aanbod Het concept van de Brede School kan hier inspirerend werken Neem dit ook op in de beleidsdoelstellingen.
Bouw een sterk overlegmodel uit. De beste opvang komt tot stand in overleg Spreek dus zowel met de organisatoren van buitenschoolse kinderopvang als met de ouders en de kinderen Zorg dat alle noden worden gecapteerd, ook van minder mondig ouders of van kinderen uit kansarme groepen Ga ook in dialoog met sport- en cultuurverenigingen in de gemeente en bekijk welke rol zij kunnen opnemen in de opvang van kinderen en jongeren na de schooluren
Maak de informatie eenvoudig toegankelijk voor alle ouders.
Niet voor alle ouders zijn digitale omgevingen even vanzelfsprekend en dat durven we wel al eens te vergeten Zorg er daarom voor dat er ook een fysieke en laagdrempelige loketwerking mogelijk is, ook fysieke brochures zijn belangrijk
Zorg voor inkomensgerelateerde tarieven.
Werk zoveel mogelijk met inkomensgerelateerde tarieven in de buitenschoolse opvang Ontwikkel een sociaal voorrangsbeleid en werk met sociale tarieven met automatische rechtentoekenning Zorg ten slotte dat toeleiders weten waar ze terechtkunnen met de vragen van ouders
Voorzie flexibele opvangplekken.
Heel wat ouders hebben onregelmatige werkuren of hebben te maken met onvoorziene omstandigheden. Er is daarom nood aan flexibele opvangplekken met voldoende ruime openingsuren Zorg dat er ook altijd plaatsen worden opengehouden voor onvoorziene en flexibele opvangnoden
Elk kind is anders en sommigen hebben specifieke noden.
Ten slotte is er grote nood aan opvang die openstaat voor kinderen met een beperking en specifieke zorgnood Voorzie ook voor deze groep opvangoplossingen buiten de schooluren
Creëer kansen voor kortgeschoolde werkzoekenden. In de opvangsectoren wordt er veel deeltijds gewerkt, vaak ook met gesplitste uren en taken Dat is niet altijd de voorkeur van de betrokken medewerkers of organisaties zelf, maar is vooral een gevolg van de aard van het werk Om werken in de buitenschoolse kinderopvang aantrekkelijker te maken, kan men binnen het nieuwe lokale samenwerkingsverband zoeken naar mogelijkheden om medewerkers in te zetten in een breder netwerk, over meerdere organisaties of sectoren heen, door uren en taken te verbreden Voorzie ten slotte omkadering voor kortgeschoolde begeleiders in een leerof opleidingstraject Bied voldoende mogelijkheden om de combinatie leren en werken open te houden
Hittegolven, extreme neerslag, veranderende biodiversiteit, … We kunnen er niet omheen, de klimaatverandering is zich volop aan het voltrekken, vele goede voornemens en klimaatakkoorden ten spijt Het mag dan ook duidelijk zijn dat ons de volgende decennia heel wat uitdagingen te wachten staan Dit zal van iedereen een inspanning en een mentale switch vragen Niets doen is niet langer een optie Ook lokale besturen kunnen hun steentje bijdragen door een duidelijke klimaatpolitiek te voeren die als een groene draad door verschillende beleidsdomeinen loopt.
Het eerste domein dat in gedachte komt is natuurlijk mobiliteit De manier waarop we ons verplaatsen is de laatste jaren gewijzigd Ja, de wagen neemt nog steeds veel plaats in in ons dagelijks leven, maar andere vervoersmodi winnen terrein. Fietsen, stappen en openbaar vervoer vormen een alternatief. Nadenken hoe we deze verkeersstromen in goede banen kunnen leiden zonder afbreuk te doen aan levenskwaliteit en toegankelijkheid is essentieel om mensen mee te krijgen in het verhaal
Het brengt ook uitdagingen mee op het vlak van ruimtelijk ordening en de inrichting van het openbaar domein. De alternatieve vervoermodi eisen hun plaats op, de tijd van koning auto is voorbij Ook die laatste ondergaat trouwens een metamorfose De elektrificatie, ook van de fiets trouwens, is in volle gang en brengt de nodige uitdagingen met zich mee waar lokale besturen een sociaal rechtvaardig antwoord op moeten bieden. En het gaat snel. Want om de klimaatdoelstellingen te halen, zetten hogere overheden alles op alles om de elektrificatie te versnellen.
De inrichting van het openbaar domein is ook een belangrijke sleutel tot klimaatadaptatie Plaats maken voor groen en water en de natuur terug toelaten in onze leefomgeving moeten er mee voor zorgen dat de gevolgen van de klimaatverandering draagbaar zijn.
Niet alleen mobiliteit en ruimtelijke ordening moeten veranderen, ook de manier waarop we omgaan met grondstoffen en goederen vergt een mentaliteitswijziging De focus komt daarbij te liggen op hergebruik en duurzaam aankoopbeleid, zowel voor de burger als voor het openbaar bestuur.
Volgende voorstellen zetten je alvast op weg:
Boost het openbaar vervoer
Renoveer op wijkniveau
Laat geen water verloren gaan
Versterk de lokale circulaire economie
Neem drempels inzake elektrische mobiliteit weg
Geef stappers en trappers alle kansen
Geef als gemeente het goede voorbeeld sociaal en duurzaam aan te kopen.
Kwaliteitsvol openbaar vervoer is onmisbaar om onze mobiliteit te verduurzamen en iedereen volop te laten participeren in de samenleving. Er is echter nog werk aan de winkel om tot een betrouwbaar en fijnmazig openbaar vervoersnetwerk te komen in Vlaanderen. Stads- en streekvervoer met bussen en trams is weliswaar in hoofdzaak een aangelegenheid van het Vlaams gewest, lokale besturen hebben ook een rol te spelen. Met het decreet basisbereikbaarheid zitten ze mee aan tafel in de vervoerregio’s om het regionaal aanbod uit te teken. Als wegbeheerder zijn ze verantwoordelijk voor haltes en Hoppinpunten aan gemeentewegen. Genoeg hefbomen om het openbaar vervoer mee een boost te geven!
Ga voor een maximale invulling van mobiliteitsknooppunten. Goed uitgebouwde mobiliteitsknooppunten zijn belangrijk om de combinatie van verschillende verplaatsingsmiddelen in de praktijk te brengen, van de bus tot de deelfiets. Zet in op toegankelijke Hoppinpunten waar niet alleen openbaar vervoer en deelmobiliteit samenkomen, maar ook andere diensten aangeboden worden (van afhaalpunt postpakketten tot satellietloket van gemeentelijke diensten). Zeker in dorpen waar diensten verdwenen zijn kunnen Hoppinpunten een hefboom zijn om ze terug bereikbaar te maken voor wie minder mobiel is. Gebruik hiervoor de ontwerpwijzer Hoppinpunten en betrek burgers en verenigingen bij het ontwerp. Maak bus- en tramhaltes toegankelijk voor iedereen.
Nog al te vaak worden personen met een beperkte mobiliteit geconfronteerd met drempels op weg naar een perron, het gebrek aan een geleidelijn of het gebrek aan een verhoogd perron zodat ze vlot in de bus kunnen stappen Op dit moment zijn slechts 15 % van alle Vlaamse bushaltes zelfstandig toegankelijk voor personen met een beperking Als gemeente ben je verantwoordelijk voor de inrichting en dus ook toegankelijkheid van haltes die aan gemeentelijke wegen liggen Geef prioriteit aan haltes gelegen aan maatschappelijke voorzieningen en haltes die vaak gebruikt worden door personen met een verminderde mobiliteit Wees ambitieuzer dan het Vlaams Masterplan toegankelijkheid en ga voor 100 % toegankelijke haltes tegen 2030
Werk vervoer op maat uit voor kwetsbare inwoners. Wijzigingen in het openbaar vervoersaanbod of circulatieplannen kunnen als gevolg hebben dat verplaatsingen van kwetsbare inwoners binnen de gemeente moeilijker worden. Onderzoek of er voor hen geen lokale oplossingen kunnen gevonden worden zoals een buurtbus of fietstaxi. Hiervoor kan samengewerkt worden met vrijwilligers of mensen met een grote afstand tot de reguliere arbeidsmarkt.
Investeer in overleg en participatie in de gemeente en vervoerregio.
De voorbije legislatuur werd één van de grootste hervormingen van de voorbije decennia in het openbaar vervoer uitgevoerd. Als gemeente zit je mee aan tafel in de vervoerregio om het openbaar vervoersplan en mobiliteitsplan uit te tekenen en bij te sturen. Het is belangrijk dat de gemeente deze taak ter harte neemt, er man- en vrouwkracht voor voorziet en haar oor te luisteren legt bij burgers om hiaten in het aanbod te detecteren.
Verbeter de doorstroming voor bussen. Bussen zitten te vaak vast in het verkeer. Met vrije busbanen en een doordacht circulatieplan kunnen bussen vlotter door de gemeente rijden waardoor vertragingen vermeden worden.
www wegenenverkeer be/zakelijk/documenten/ontwerprichtlijnen/hoppinpunten (Ontwerpwijzer Hoppinpunten)
https://euprojecten oost-vlaanderen be/nl/details/buurtbus-347/ (Buurtbus BeverenWaas)
https://regionetleuven be/maak-een-mobipunt/ (Maak een mobiPunt)
www vlaanderen be/kennisplatform-toegankelijke-haltes/masterplan-toegankelijkheid (Kennisplatform toegankelijke haltes)
De energiecrisis maakte duidelijk dat huishoudens die in een energieverslindend huis met fossiele verwarming wonen het meest kwetsbaar zijn voor hoge energieprijzen. Vaak ontbreekt het hen aan kennis en middelen om hun woning te renoveren. Een collectieve aanpak op buurtniveau zorgt ervoor dat ook deze woningen aangepakt kunnen worden. Een stad of gemeente bekleedt een unieke positie om wijkrenovaties op te starten. Ze kent haar burgers en buurten, heeft toegang tot data over woningen en is de spil in een netwerk van intercommunales, energiecoöperaties, woonmaatschappijen, studiebureaus en sociale organisaties. Bovendien maakt elke gemeente bij de start van een nieuwe beleidsperiode een meerjarenplan op met budgetten voor infrastructuurwerken. Een uitgelezen moment om wijkrenovaties in te plannen en af te stemmen met andere werken in buurten.
Breng stakeholders samen. Zet als regisseur van woon- en ruimtelijk beleid alle partijen samen Dit kan ook gemeente overschrijdend Laat bewoners samen met studiebureaus, middenveldorganisaties, woonmaatschappijen, burgercoöperaties en andere stakeholders wijkrenovatieplannen uittekenen Zo blijft het niet bij vrijblijvende klimaattafels en weten bewoners met renovatieplannen tijdig dat er voor hun buurt een collectief project zit aan te komen
Ontwikkel een aparte aanpak voor appartementsgebouwen.
Een renovatie van een appartementsgebouw is ook een collectieve aanpak maar de uitdaging is complexer omwille van mede-eigenaarschap Maak gebruik van de Vlaamse ondersteuning bij renovatiemasterplannen van VME’s
Zoek naar synergiën met nuts-, onthardings- en vergroeningswerken. Neem dit ook mee in bestekken die je in de markt zet voor studiebureaus en aannemers Dit betekent meer leef- en wooncomfort in de buurt en is een extra argument om bewoners te overtuigen om in een wijkrenovatie in te stappen
Detecteer de noden bij burgers op vlak van ontzorging en financiële steun.
Maak hiervoor de vernieuwde werking van het gemeentelijk woonenergieloket beter bekend via infosessies en communicatiecampagnes zodat vragen van burgers sneller bij de gemeente terecht komen en tot een collectief antwoord kunnen leiden Ook OCMW-klanten die premies uit stookoliefonds of gas-en elektriciteitsfonds krijgen kunnen gebaat zijn bij de instap in een collectief project en gerichte financiële ondersteuning
Oriënteer gemeentelijke subsidies voor energie-renovaties maximaal richting collectieve projecten en kwetsbare huishoudens.
Ondersteun burgerenergiecoöperaties en lokale energiegemeenschappen.
Zo kunnen burgers, publieke instellingen en kmo’s gezamenlijk hernieuwbare energieprojecten met sociale insteek opstarten in hun omgeving Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen op een bedrijventerrein of publiek gebouw waar de groene stroom ook gebruikt wordt voor laadpalen die ter beschikking staan van de buurt Of een coöperatieve windmolen waar een lokaal bestuur een aandeel voor mensen met een beperkt inkomen voorfinanciert zodat ook zij genieten van groene burgerstroom Maar ook energieopslag in een wijkbatterij kan binnen een lokale energiegemeenschap gerealiseerd worden
INFOENGOEDEPRAKTIJKEN
https://wijkwerf energent be (Wijkwerf - Gent)
https://www eeklo be/powerup (Power Up - Eeklo)
https://www genk be/openlab-waterschei-nieuwtexas (Nieuw Texas - Genk)
https://energent be/projecten/investeringsprojecten/warmte-heat-as-aservice/potuitpark/ (Warmtenet Potuitpark - Gent)
Water wordt wel eens het nieuwe goud genoemd. Zeker in een sterk verhard Vlaanderen is een goede waterhuishouding een uitdaging. Om te vermijden dat proper water een schaars goed wordt én dat we bij elke hevige regenval rampenplannen moeten afkondigen moet een lokaal bestuur gedurfde keuzes maken.
Ken geen vergunningen toe aan bouwprojecten in overstromingsgevoelige gebieden.
Zorg dat stedenbouwkundige verordeningen en vergunningen volledig in lijn liggen met de doelstellingen voor klimaatadaptatie. In dit geval: meer waterbuffering mogelijk en overstromingsrisico’s beperken Met een gedegen watertoets voorkom je nog gebouwd wordt in overstromingsgevoelige gebieden en dat projecten een eheer van grondwater en oppervlaktewater in het gedrang brengen
Laat geen grondwater verloren gaan bij bouwprojecten.
Laat het wegpompen van bemalingswater naar de riolering enkel toe als de bouwheer heeft aangetoond dat er geen alternatief is. Voorzie zelf zoveel mogelijk een alternatief door bv. tankwagens ter beschikking te stellen die het opgepompte grondwater in een waterbufferzone kunnen lozen.
Verlaag de parkeernorm bij woonprojecten om meer ontharding mogelijk te maken.
Koppel dit aan een aanbod deelwagens met voorbehouden parkeerplaatsen en laadpalen zodat er meer mogelijkheden voor volledige ontharding en vergroening ontstaan die ook de biodiversiteit ten goede komt Tussenoplossingen zoals parkeervakken met waterdoorlatende grasdallen worden best tot een minimum beperkt
Zet in op collectief hergebruik van regenwater in dichtbebouwde zones.
Vlaanderen is zeer kwetsbaar voor waterschaarste Dat houdt een financieel risico voor burgers, bedrijven en overheden in De waterfactuur zal sterk stijgen als er niet rationeler met water wordt omgesprongen Dit kan leiden tot waterarmoede: geen toegang tot voldoende kwalitatief water om aan basisbehoeften te voldoen of een te groot gedeelte van je beschikbaar inkomen aan de waterfactuur moeten besteden Koppel daarom als gemeente uw ruimtelijke visie aan een doordacht hemelwater- en droogteplan (verplicht voor gemeenten vanaf 2024). Zet hierbij in op collectief hergebruik van hemelwater in dichtbebouwde zones door het op te vangen via publieke daken in regenwatertanks en regenwaterputten met voldoende filtering. Met gefilterd regenwater kunnen burgers en gemeentelijke diensten gebouwen of wagens poetsen of planten bewateren. Landbouwers kunnen het gebruiken om hun gewassen water te geven in droge periodes.
Laat regenwater infiltreren in de bodem daar waar het kan. Daar waar meer open ruimte nabij is kan je hemelwater laten infiltreren in de bodem zodat de grondwaterreserves tijdig worden aangevuld. Dit kan door wadi’s aan te leggen in publieke parken en andere groenzones en regenwaterafvoer, waar het kan, af te koppelen van de riolering en af te leiden naar waterbufferingsgebied. Zowel hergebruik als infiltratie verminderen de kans op ondergelopen straten, kelders en huizen omdat de riolering minder water moet slikken bij hevige regenval. Het doet ook de kosten voor waterzuivering dalen. Met Operatie Perforatie hebben Aquafin en Infopunt Publieke Ruimte tips opgelijst en omgezet naar een stappenplan voor lokale besturen, ondernemingen en burgers. Er komt ook een onthardingsscan aan vanuit het Departement Omgeving die op basis van een GIS-analyse kansen voor ontharding detecteert in een gemeente.
Zorg voor een betere waterkwaliteit en meer gratis publieke zwemzones.
Werk met de bevoegde instanties en burgers samen om de kwaliteit van de waterlopen in je gemeente te monitoren en te verbeteren. Door slim om te gaan met regenwater zal er bijvoorbeeld bij hevige regen minder overtollig vervuild water via de overstortwerking van de riolering in waterlopen terecht komen
https://www vlaanderen be/de-watertoets (Watertoets)
https://omgeving vlaanderen be/nl/klimaat-en-milieu/groene-economie/green-dealbedrijven-en-biodiversiteit/operatie-perforatie-stappenplan-om-te-ontharden (Operatie Perforatie)
https://www gentsmilieufront be/actueel/water/1050-publicatie-wijkwater/ (Wij(k)water - opvangen, hergebruiken en infiltreren van hemelwater bij kerken)
Elk product dat we kopen heeft een ecologische voetafdruk. Er zijn grondstoffen en materialen nodig om ze te maken en de productie zorgt voor CO²-uitstoot. Met wetgeving kunnen we fabrikanten aanzetten tot meer ecologisch ontwerp en producenten en consumenten doen kiezen voor herstelbare producten. De federale Repair-score en de Europese wetgeving rond ecodesign zijn stappen vooruit wat dat betreft. Ook lokale besturen kunnen onze economie in een meer circulaire richting duwen door hun inwoners en bedrijven de mogelijkheden te geven om spullen en materialen te laten herstellen, delen en recycleren.
Richt permanente inzamel- en herstelpunten voor elektro op. Dit kan je doen in samenwerking met kringwinkels, recyclageparken, tweedehandswinkels, repair cafés en andere circulaire pioniers. Heel vaak worden elektronische toestellen bij een defect in een container in het recyclagepark gedumpt waardoor ze verder beschadigd worden en niet meer te herstellen zijn Het ontbreekt aan bewustzijn bij de consument en aan mog zamelen’ en te laten herstellen
Ondersteun herstel- en deelinitiatieven van burgers en vrijwilligersverenigingen.
Klusbib, Fietsbieb, Tournevie, Er zijn verschillende projecten vanuit het middenveld en burgers die inzetten op herstel en hergebruik Hen ondersteunen kan met een subsidie, maar ook door ruimtes voor opslag en herstellingen kosteloos of tegen een kleine vergoeding ter beschikking te stellen Of door
Maak opleidingen en vacatures voor professionele herstellers bekend. Via lokale jobbeurzen en campagnes kan je vacatures voor herstellers in de kijker zetten Geef hierbij extra aandacht aan kortgeschoolde profielen Stimuleer de samenwerking tussen de VDAB en lokale actoren in de circulaire en sociale economie
Ondersteun samenwerkingsverbanden tussen de circulaire, de reguliere én de sociale economie. Dat kan de vorm aannemen van een sociaal-circulaire hub waar partners uit de reguliere economie, sociale economie en een lokaal bestuur elkaar ontmoeten en projecten uitwerken
Ga als gemeente bewust om met (kantoor)meubilair en ICT-hardware.
Geef het een tweede leven wanneer het niet langer gebruikt wordt door gemeentepersoneel en bezoekers Dat kan door het aan een kringwinkel te schenken of, in het geval van computers en laptops, ter beschikking te stellen van initiatieven die werken rond digitale inclusie
Hubs voor circulair en sociaal ondernemerschap: https://www circulairwerkt be/ INFOENGOEDEPRAKTIJKEN
Proefprojecten Repair zkt Hub: https://repairshare.be/2023/03/16/the-e-fileselektro-anders-sorteren/
De elektrificatie van onze mobiliteit is in volle ontwikkeling. Elektrische fietsen zijn goed ingeburgerd en we zien stilaan meer elektrische wagens in het straatbeeld. Een positieve evolutie die hopelijk de CO2-uitstoot van ons mobiliteitssysteem kan terugdringen. Maar die elektrificatie werpt ook nieuwe vragen voor lokale besturen op, die, wat beweging.net betreft, een sociaal-rechtvaardig antwoord behoeven.
Voorzie in elke deelgemeente elektrische deelwagens en elektrische deelbakfietsen.
We moeten niet alleen de omslag naar elektrische wagens maken, maar ook naar minder wagens Voor wie een elektrische wagen te duur is en voor wie niet dagdagelijks een (tweede) wagen nodig heeft, kan een elektrische deelwagen een volwaardig alternatief zijn voor een eigen wagen Alleen is het voor aanbieders van deelwagens vandaag weinig interessant om in buurten waar weinig vraag is een aanbod te voorzien
Er zijn vooral in landelijk gebied en sociale woonwijken nog drempels (verspreide bewoning, te weinig kennis, enkel digitale reservatiesystemen, te duur) waardoor deelmobiliteit niet van de grond komt Nochtans kan het daar een interessante aanvulling zijn op het openbaar vervoersaanbod
Een lokaal bestuur kan stimulerend werken naar zowel aanbieders als burgers Idealiter voorzie je een aanbod van deelwagens en deelbakfietsen aan een lokaal of een buurthoppinpunt waar ook andere mobiliteitsopties of lokale diensten aanwezig zijn
Koppel aan de opstart van een deelaanbod een kennismakingstraject voor de buurtbewoners dat voldoende tijd voorziet om het aanbod uit te testen Maak afspraken met aanbieders rond sociale tarieven, voorfinanciering abonnementskosten en waarborgen en derdebetalersregelingen zodat ook mensen met een beperkt inkomen van het aanbod kunnen gebruik maken Voorzie een opstartsubsidie voor aanbieders maar koppel dit aan voorwaarden rond toegankelijkheid voor kwetsbare gebruikers
Meer tips vind je in de inspiratiegids voor lokale besturen van bewegingnet en Autodelennet
Zorg voor transparante en betaalbare tarieven aan publieke laadpalen. Lokale besturen kunnen, naast de concessieopdracht van de Vlaamse overheid aan TotalEnergies en Engie, op eigen initiatief publieke laadpalen plaatsen Het is daarbij belangrijk dat tarieven aan laadpalen duidelijk geafficheerd worden zodat burgers weten wat een laadbeurt kost Voorzie een maximumtarief aan publieke laadpalen zodat elektrisch rijden niet te duur wordt voor wie niet thuis of op het werk kan laden Voer een rotatietarief in voor elektrische wagens die volgeladen zijn en toch op een laadvak blijven staan Schrijf in aanbestedingen in dat publieke laadpalen van 100 % groene stroom moeten worden voorzien
Zorg op basis van een behoefte- en ruimtelijke analyse voor een laadpalenplan of een update van een laadpalenplan en vermijd zoveel als mogelijk publieke laadpalen in straten, maar groepeer ze in laadeilanden op buurtparkings. Dit verlaagt de parkeerdruk in straten en creëert meer ruimte voor zachte mobiliteit (fietsers, voetgangers) en groene ontmoetingsplekken. Maak dit plan op in overleg met netbeheerder Fluvius zodat laadpalen kunnen ingepland worden op plaatsen waar het net dit aankan of Fluvius gerichte investeringen kan doen om het middenspannings- en laagspanningsnet te versterken voor geclusterd laden.
Geef inwoners een premie bij de aankoop van elektrische wagen als ze die delen met buurtbewoners via een erkend autodeelsysteem zoals Dégage.
https://www vlaanderen be/publicaties/lokaal-laden (Leidraad Lokaal laden)
https://www gemeentevoordetoekomst be/artikel/vorselaar-maakt-autodelen-mogelijkvoor-iedereen (Sociaal tarief en buddywerking autodelen Vorselaar)
https://stad gent/nl/mobiliteit-openbare-werken/lage-emissiezone/subsidies-enpremies-milieuvriendelijke-mobiliteit/subsidie-elektrische-deelwagen-voorparticulieren#:~:text=Als%20je%20als%20Gentse%20inwoner,subsidie%20tot%204 50 0%20euro%20aanvragen (Premie Gent bij aankoop elektrische wagen als je hem deelt)
https://www autodelen net/nl/toolkit/praktijkgids-autodelen-iets-voor-socialewoonwijken/ (Praktijkgids ‘autodelen in sociale woonwijken’)
Zo goed als iedereen doet verplaatsingen te voet en steeds meer mensen springen op de fiets. Dat toonde het laatste Vlaams Onderzoek Verplaatsingsgedrag aan. Toch moeten we vaststellen dat de wegeninfrastructuur nog op veel plaatsen afgestemd is op de auto waardoor die vaak als snelste en veiligste optie wordt gezien. Dat kan beter en we rekenen daarvoor ook op lokale besturen.
Voer een circulatieplan in. Daarmee kan de gemeente doorgaand autoverkeer uit de centrumgebieden en woonwijken weren en omleiden via ringwegen Dat creëert nieuwe (adem)ruimte voor zachte weggebruikers en bewoners Zorg ervoor dat het plan gestoeld is op participatie van adviesraden en burgers en oog heeft voor sociale rechtvaardigheid zodat kwetsbare buurten de winsten ervaren en niet de lasten
Verhoog de verkeersveiligheid met een zone 30 in de hele bebouwde kom.
Voer een algemene zone 30 in kernen, woonwijken en activiteitenzones in (uitgezonderd wegen die geen verblijfsfunctie hebben en waar gescheiden verkeer en veilige interactie op kruispunten mogelijk is) Als je 30 km/u rijdt met de auto is de kans op een ongeval kleiner en als er toch een ongeval met een kwetsbare weggebruiker
plaatsvindt heeft die veel meer overlevingskans Bovendien zorgen lagere snelheden voor minder luchtvervuiling, geluidsoverlast en sluipverkeer
Pas de 8 tot 80+-norm toe bij de inrichting van de publieke omgeving. Maak voetgangersinfrastructuur en publieke gebouwen toegankelijk voor iedereen van 8 tot 80 jaar (en ouder) zodat iedereen zich gemakkelijk, veilig en zelfstandig kan verplaatsen Vermijd dat de evolutie naar meer e-mobiliteit zorgt voor drempels Zo brengen laadkabels en laadpalen op voetpaden de toegankelijkheid in het gedrang Een goed vertrekpunt voor een analyse van de ruimtelijke omgeving op vlak van toegankelijkheid is de Walkabilityscore
Voorzie overdekte fietsenstallingen.
De aanwezigheid van fietsenstallingen maakt fietsen aantrekkelijker Zeker in dichtbebouwde wijken is het een uitdaging om fietsen veilig te kunnen stallen Wees daarom creatief Zo kunnen ook leegstaande panden ingezet worden om fietsen te stallen Plaats waar het kan een fietsbox op een autoparkeerplaats Voorzie ook stalruimte voor buitenmaatse fietsen zoals bakfietsen Denk hier aan wanneer je een Hoppinpunt inricht.
Verbreed de fietspaden.
Vandaag rijden fietsers met speedpedelecs, bakfietsen, elektrische fietsen en gewone fietsen samen op een fietspad Pas de fietspaden daarom aan deze groeiende diversiteit aan Dat kan door fietspaden breder te maken waar het kan, maar ook door via borden op te roepen tot hoffelijkheid onder fietsers en aandacht te vragen voor kwetsbare fietsers In sommige gevallen is het voor iedereen veiliger dat speedpedelecs op de autoweg fietsen waar een maximumsnelheid van 50 km/u geldt in plaats van op een fietspad
Zet in op fietslessen voor (jong)volwassenen. Dit kan door organisaties te ondersteunen die fietslessen willen geven Er zijn in onze samenleving volwassenen die nooit geleerd hebben om te fietsen, dat is een onderschat probleem Besteed hierbij ook aandacht aan het verkeersreglement
Ondersteun niet-commerciële initiatieven die inzetten op fietsherstel, hergebruik van fietsen en verkeersveiligheid. Door initiatieven van burgers en verenigingen die inzetten op fietsherstel en hergebruik te ondersteunen vergroot je het betaalbaar aanbod in de gemeente. Ook lokale groepen die werken rond verkeersveiligheid verdienen ondersteuningen. Dit kan onder meer door middelen uit het verkeersfonds aan te wenden.
Bied fietsers en voetgangers alternatieve routes via trage wegen.
Zo krijgen dergelijke wegen een belangrijke functie als alternatief voor de wegen met druk autoverkeer Ze leiden kinderen veilig naar school Ze vormen shortcuts tussen woonwijken, bieden mogelijkheden voor een groene omgeving en zetten aan tot stappen of trappen
s://www vlaanderen be/mobiliteit-enopenbare-werken/onderzoek-verplaatsingsgedrag-vlaanderen-ovg
Coalitie van 30 (kennisplatform voor implementatie zone 30 in bebouwde kom): https://www.coalitievan30.be/
8 tot 80+-norm: https://www vlaanderen be/mobiliteit-en-openbarewerken/verkeer/8-tot-80-norm
Memorandum lokale verkiezingen Vlaamse ouderenraad: https://www vlaamseouderenraad be/wat-denken-we/verkiezingsmemoranda/8-speerpunten-voor-eenleeftijdsvriendelijk-lokaal-beleid
Kennisnetwerk Iedereen op fiets: https://www defietsschool be/iedereen-op-de-fiets
Trage wegen: https://www tragewegen be/
Een lokaal bestuur heeft een voorbeeldfunctie. Wat we verwachten van bedrijven, organisaties en burgers mogen we zeker en vast ook verwachten van onze overheden. Een sociaal en ecologisch duurzaam aanbestedingsbeleid is daarom een must. Niet alleen om een voorbeeld te stellen, ook om de juiste impulsen aan de markt te geven.
Eis respect voor milieu en mens in elke overheidsopdracht.
Integreer in elke overheidsopdracht de eis dat mensen- en arbeidsrechten en milieuvoorwaarden worden gerespecteerd Bedrijven die niet aan ketenzorg doen moeten worden uitgesloten Productfiches van de Vlaamse overheid die duurzaamheidscriteria voor overheidsaankopen formuleren en sectorinitiatieven die toezien op de toepassing van ketenzorg kunnen helpen bij de controle
Vraag bij bouwprojecten om maximaal te werken met circulair en natuurlijke materialen.
Schrijf in aanbestedingen voor bouwprojecten in dat er maximaal moet gewerkt worden met circulaire en natuurlijke (biobased) materialen Gebouwen zelf kunnen klimaatneutraal zijn, maar de materialen waaruit ze zijn opgetrokken zijn dat heel vaak niet Cement wordt bijvoorbeeld gebruikt in zowat elk bouwproject, maar cementproductie heeft een hoge CO2-uitstoot Er zijn alternatieven voor klassiek cement op de markt die tot 80 % minder CO2-uitstoot genereren Voor isolatie kan gekozen worden voor natuurlijke materialen zoals hennep, houtvezel, vlas of zelfs schelpen Ook gerecupereerde materialen kunnen gebruikt worden Zo leent recuperatiehout zich goed voor houtskeletbouw, gevel- en vloerbekleding en andere toepassingen.
Kies voor sociaal en ecologisch duurzame promo- en werkkledij voor gemeentepersoneel.
Kledij is een productgroep met een grote hefboom voor meer sociale duurzaamheid in de keten. De productie van grondstoffen voor kledij en textiel, en de confectie gebeurt vaak in landen met weinig of geen wetgeving rond arbeidsrechten. De Fair Wear Foundation voldoet aan de meeste criteria voor een goed controlesysteem voor naleving van arbeidsrechten. Het is dus uitermate zinvol om te kijken of de leverancier van kledij aangesloten is bij de Fair Wear Foundation.
Besteed ook bij ICT-aankopen extra aandacht aan een ethische clausule. In de toeleveringsketens voor ICT zijn mensenrechtenschendingen en milieuschade schering en inslag. Daarnaast is het interessant om de levensduur van hardware te verlengen en onderhoudsclausules te onderhandelen met leveranciers die vaker geneigd zijn om nieuwe toestellen aan te bieden. Denk bij de aankoop ook aan refurbished laptops en smartphones.
Neem clausules gericht op sociale tewerkstelling op in openbare aanbestedingen.
Verschillende overheidsinstanties kunnen de sociale economie versterken via openbare aanbestedingen. Door specifieke eisen te stellen, zoals het creëren van arbeidsplaatsen voor langdurig werklozen, mensen met een arbeidsbeperking of mensen uit achtergestelde gemeenschappen, zorgt de overheid ervoor dat een breder scala aan mensen toegang heeft tot werkgelegenheidskansen (overgenomen uit Fiche werkkansen)
Fair wear foundation: https://www fairwear org/
Circulair kantoorgebouw Kamp C: https://www kampc be/tcentrum/circulair-bouwen-tcentrum
Stad Leuven zet in op fair ICT: https://fairictflanders catapa be/goedevoorbeelden/pilootorganisaties/#StadLeuven pilootorganisatie
Schone Kleren in aanbestedingen stad Sint-Niklaas: https://www cleanekleren be/blog/sint-niklaas-wordt-volledig-clean
Let’s face it, de diverse samenleving is een feit en ‘is here to stay’. Bovendien zorgen allerlei internationale uitdagingen en conflicten ervoor dat mensen de nood voelen om hun leven achter zich te laten en bij ons een nieuwe toekomst uit te bouwen Omgaan met diversiteit en migratie op een humane wijze in goede banen leiden, is niet enkel een taak voor hogere overheden
Lokale besturen kunnen wel degelijk ook een verschil maken. Zij zijn immers het bestuur dat het dichtst bij de mensen staat en oplossingen moet bieden voor de dagdagelijkse realiteit Hun impact op het verwelkomen en laten samen-leven van mensen met een diverse achtergrond is groot, of ze hier nu nieuw zijn of al generaties lang in de gemeente wonen.
Jammer genoeg moeten we vaststellen dat de uitdagingen op dat vlak nog groot zijn Op tal van domeinen is er nog heel wat werk aan de winkel om de diverse samenleving ingang te laten vinden in de dagdagelijkse realiteit Mensen botsen nog te vaak op obstakels om hun weg in onze samenleving te vinden en volwaardig te kunnen deelnemen.
Ook officiële instellingen en organisaties weerspiegelen nog te weinig de diverse realiteit Bewegingnet roept lokale besturen op om oog te hebben voor dit probleem en maatregelen te nemen om de diversiteit te laten doorbreken in alle geledingen van de samenleving door de obstakels weg te nemen.
Het wegnemen van deze obstakels vergt een continue inspanning over verschillende beleidsdomeinen heen Het goede nieuws is dat lokale besturen er niet alleen voor staan Onze steden en gemeenten beschikken immers over een rijk en divers middenveld dat mee deze uitdagingen kan tackelen.
Je vindt alvast de nodige inspiratie in volgende voorstellen:
Wees een gastvrije gemeente
Pak racisme en discriminatie aan
Zorg dat de leraarskamer een spiegel van de maatschappij is
Zorg voor een gezonde sociale mix op alle scholen
Zorg voor huisvesting van nieuwkomers
Versterk de positie van arbeidsmigranten
Zorg voor menswaardige opvang voor mensen zonder wettig verblijf
De opvangcrisis voor mensen op de vlucht sleept al geruime tijd aan. Lokale besturen spelen een essentiële rol bij het aanpakken van deze crisis. Dit gaat verder dan enkel een positieve reactie te tonen wanneer er een opvanginitiatief op het grondgebied wordt geopend. Het gaat ook om acties om mensen op de vlucht te ondersteunen en een gastvrije omgeving te creëren.
Zet in op opvangmogelijkheden en huisvesting. De gemeente voorziet in zoveel opvangplaatsen als mogelijk voor minderjarige en/of meerderjarige mensen op de vlucht. Op deze manier kan directe hulp geboden worden aan mensen die op de vlucht zijn. Daarnaast is het van groot belang dat lokale overheden erkende vluchtelingen helpen bij het vinden van geschikte huisvesting wanneer zij de lokale opvang verlaten. Door gerichte ondersteuning te bieden, kan de integratie en zelfstandigheid van deze mensen bevorderd worden.
Stimuleer en faciliteer verenigingsleven en vrijwilligerswerk.
De gemeente stimuleert en ondersteunt haar inwoners om zich in te zetten voor de vrijwillige begeleiding van mensen op de vlucht, bijvoorbeeld als pleegouder of als voogd van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen De gemeente zet initiatieven op om mensen op de vlucht te betrekken in het lokale verenigingsleven, bij vrijetijdsactiviteiten, en ondersteunt vrijwilligers die zich hiervoor inzetten Lokale initiatieven die vluchtelingen betrekken bij het verenigingsleven en vrijetijdsactiviteiten zijn van onschatbare waarde voor hun integratie De gemeente denkt en bouwt mee aan goed doordachte modellen voor community based sponsorship waarbij lokale groepen instaan voor het onthaal van mensen op de vlucht die via hervestiging naar België komen
Financier mee de internationale solidariteit. De gemeente kan ook financieel bijdragen aan de opvang en bescherming van mensen op de vlucht aan de buitengrenzen van de EU of in de regio van conflicten via steun aan ngo’s of VN-organisaties Door deze steun te bieden draagt de gemeente bij aan de humanitaire hulp op grotere schaal
Verwijder drempels in de dienstverlening.
Lokale overheden moeten actief bezig zijn met het wegnemen van belemmeringen die de toegang van vluchtelingen tot essentiële diensten beperken Zorg voor duidelijke en
omgeven is door negatieve beeldvorming op een positieve manier presenteert. Dit kan bijvoorbeeld van toepassing zijn op bepaalde wijken, beroepen, groepen mensen, of moeilijke onderwerpen. In onze omgeving schuilen talloze diverse verhalen van e verantwoordelijkheid van lokale n beeld te brengen, met als doel
Word deel van het netwerk van solidaire steden en gemeenten.
Dit netwerk is er voor alle lokale besturen die een engagement opnemen voor mensen op de vlucht Het gaat daarbij over het creëren van opvangplaatsen, over het aanbieden van kwaliteitsvolle ondersteuning of over het financieel steunen van opvang en bescherming voor mensen op de vlucht Het geeft de gemeente erkenning als gastvrije gemeente
We hebben allemaal belang bij een samenleving in harmonie. Het opdrijven van spanningen tussen diverse groepen in de samenleving helpt niemand vooruit. Discriminatie en racisme zijn ernstige problemen die de rechten, de waardigheid en de kansen van veel mensen aantasten. Daarom is het belangrijk dat het gemeentebestuur een actieve rol speelt in het bevorderen van gelijkheid en diversiteit in de gemeente. Een doeltreffend antidiscriminatiebeleid draagt bij aan een rechtvaardige en harmonieuze gemeenschap.
Voer praktijktesten uit op de huur- en arbeidsmarkt. Praktijktesten zijn een manier om te controleren of mensen gelijk behandeld worden op de huur- en arbeidsmarkt, ongeacht hun afkomst, geslacht, leeftijd of andere kenmerken. Praktijktesten houden in dat twee vergelijkbare kandidaten worden gestuurd naar een verhuurder of een werkgever, maar met een verschillend kenmerk, bijvoorbeeld een andere naam of een hoofddoek. Als de ene kandidaat anders behandeld wordt dan de andere, dan is er sprake van discriminatie. Praktijktesten kunnen helpen om discriminatie op te sporen en aan te pakken. Werk samen met experts en organisaties die ervaring hebben met praktijktesten. Zij kunnen adviseren over hoe praktijktesten op een goede en wettelijke manier uitgevoerd kunnen worden. Acteurs kunnen worden ingeschakeld bij praktijktesten op de huurmarkt.
Betrek het middenveld bij het beleid rond discriminatie en racisme. In gemeenten zijn er vaak heel wat organisaties die opkomen voor de belangen van verschillende groepen mensen, zoals mensen met een migratieachtergrond, mensen met een handicap, mensen in armoede, enzovoort. Deze organisaties weten veel over de problemen en de behoeften van hun leden Luister naar deze organisaties en betrek ze bij het maken van beleid Dit gaat breder dan enkel beleid rond racisme en discriminatie Zij kunnen waardevolle informatie en inzichten geven over hoe beleid effectiever en inclusiever kan worden gemaakt Het betrekken van deze organisaties bij het beleid is niet alleen eerlijk, maar ook essentieel voor het bevorderen van gelijkheid en het bestrijden van discriminatie in de gemeente
Voer een diversiteit- en inclusiebeleid voor het personeel van lokale besturen.
Als gemeentebestuur geeft men het voorbeeld voor de inwoners. Daarom is het belangrijk dat een diversiteit- en inclusiebeleid wordt gevoerd voor het eigen personeel. Dit betekent dat ervoor gezorgd wordt dat het personeel een afspiegeling is van de diversiteit in de gemeente, en dat iedereen zich welkom en gerespecteerd voelt in de organisatie. Dit kan gedaan worden door positieve acties te nemen om meer diversiteit te krijgen in het personeel, bijvoorbeeld door mensen met een migratieachtergrond of een handicap extra te ondersteunen of aan te moedigen om te solliciteren. Dit betekent ook dat toegestaan wordt dat het personeel levensbeschouwelijke symbolen draagt, zoals een hoofddoek of een kruisje. Verder moet ervoor gezorgd worden dat er snel en streng wordt opgetreden tegen discriminatie of racisme binnen de organisatie, bijvoorbeeld door een duidelijke klachtenprocedure te hebben en sancties op te leggen Dit alles zal niet alleen gelijkheid en rechtvaardigheid bevorderen binnen de werkomgeving, maar ook het belang van een inclusieve samenleving benadrukken waarin diversiteit als een kracht wordt gezien
Begeleid slachtoffers van discriminatie en racisme.
Als gemeentebestuur moet ook gezorgd worden voor de slachtoffers van discriminatie en racisme in de gemeente. Hen informeren over de verschillende mogelijkheden die ze hebben om hulp te krijgen, om te bemiddelen of om een klacht in te dienen is essentieel. Er zijn verschillende instanties die zich bezighouden met discriminatie en racisme, zoals het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, het Vlaams Mensenrechteninstituut en Unia. Duidelijk en transparant uitleggen wat deze instanties doen, hoe ze kunnen helpen en hoe ze te bereiken zijn, zorgt ervoor dat de slachtoffers weten dat ze niet alleen staan en dat ze discriminatie en racisme kunnen aankaarten en bestrijden
Zet in op historisch bewustzijn omtrent racisme en discriminatie. In de aanpak van racisme en discriminatie kunnen gemeentes een actieve rol spelen in het bevorderen van historisch bewustzijn Door in te zetten op herinneringseducatie kunnen inwoners bewust gemaakt worden van de diepgewortelde impact van racisme en discriminatie in de geschiedenis zoals ten tijde van de holocaust en het kolonialisme Een concreet voorbeeld van herinneringseducatie is het plaatsen van herinneringsstenen, die dienen als tastbare getuigenissen van het leed dat mensen hebben ondergaan als gevolg van racisme en discriminatie Het doel van herinneringseducatie is niet alleen om het verleden te gedenken, maar ook om bewustwording te creëren over de voortdurende gevolgen van racisme en discriminatie in het heden
Wanneer we naar het lerarenkorps kijken moeten we helaas vaststellen dat het geen weerspiegeling is van onze maatschappij. Voor beweging.net wordt het hoog tijd om de diversiteit van de samenleving ingang te laten vinden in de leraarskamer. Alle kinderen hebben recht op rolmodellen die hen inspireren, begeleiden en helpen. Ongeacht hun achtergrond.
Een diverser lerarenkorps maakt dat diverse denkkaders met elkaar in contact komen. Dat helpt leerlingen en studenten om een open houding aan te nemen tegenover mensen met verschillende identiteitskenmerken. Het leidt tot minder vooroordelen, en schaaft met andere woorden hun burgerschap bij.
Lokale overheden kunnen een leidende rol op zich nemen door binnen hun eigen onderwijsinstellingen het juiste voorbeeld te geven en een actief diversiteitsbeleid te voeren naar scholen in hun gemeente.
Breng de concrete uitdagingen op het vlak van diversiteit in kaart en werk een diversiteitsvisie uit die vertaald wordt in concrete stappen op het terrein.
Zet daarbij een lerend netwerk op van partners en experten uit de onderwijswereld en het middenveld in de gemeente
Verken en overwin obstakels voor leerkrachten met een handicap. Luister naar leerkrachten met een beperking en de belangenorganisaties die hen vertegenwoordigen Enkel zo krijg je een diepgaand begrip van de hindernissen die zij ervaren Beoordeel het beleid op mogelijke tekortkomingen en identificeer specifieke gebieden waar verbeteringen nodig zijn
Maak werk van toegankelijke schoolgebouwen. Onderwijsinstellingen zouden moeten voldoen aan bepaalde normen en richtlijnen voor toegankelijkheid om mensen met een beperking in staat te stellen te komen werken. Ondersteun initiatieven in die richting en geef zelf het goede voorbeeld in het gemeentelijk en stedelijk onderwijs.
Sensibiliseer en stimuleer scholen om wervingsinspanningen te doen waarbij ze actief op zoek gaan naar leerkrachten met een diverse achtergrond.
Dit kan onder meer door vacatures bekend te maken in verschillende gemeenschappen
Draag de visie op diversiteit ook actief uit door toe te staan dat het personeel levensbeschouwelijke symbolen draagt, zoals een hoofddoek of een kruisje.
Zet in op cultuursensitieve studiebegeleiding. Jongeren die tot minderheidsgroepen behoren, worden vaker verkeerdelijk doorverwezen naar het BSO of BUSO Dat verkleint de kans dat ze ooit in het leraarsberoep terechtkomen Studiekeuzebegeleiders moeten over de juiste tools beschikken om de werkelijke competenties van leerlingen te meten
Investeer in initiatieven die zorgen voor een vlottere integratie van leerkrachten in de groep van de nieuwkomers. Hierbij is een solide taalondersteuning een essentieel onderdeel
Leerlingen hebben baat bij een school die de diversiteit in de buurt weerspiegelt en tegelijkertijd een gezonde balans weet te behouden tussen kansrijke en kansarme leerlingen. Wanneer dit niet het geval is, dreigen scholen bestaande ongelijkheden te vergroten en schoolse segregatie te versterken.
Vanuit beweging.net dragen we vrijheid van onderwijs hoog in het vaandel, maar zowel de onderwijsverstrekkers als de leerlingen zelf hebben baat bij een gezonde sociale mix. Voor ons moeten de gelijke toegang van kansengroepen en het realiseren van een sociale mix opnieuw de ambitie worden. Op die manier zullen leerlingen de nodige competenties verwerven om met diversiteit in de samenleving te leren omgaan.
Lokale besturen moeten inzetten op monitoring van diversiteit in de scholen die binnen hun grondgebied gevestigd zijn en ingrijpen wanneer er een duidelijke oververtegenwoordiging of ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen wordt vastgesteld.
Met het nieuw mechanisme in het inschrijvingsdecreet, ter vervanging van het systeem van dubbele contingentering waarbij scholen verplicht werden om plekken vrij te houden voor ondervertegenwoordigde groepen, wordt een gezonde sociale mix te weinig gegarandeerd en het bestaan van concentratiescholen in stand gehouden. Vandaag kunnen scholen echter tot max. 20 % van de plaatsen openhouden voor ondervertegenwoordigde groepen als de lokale overheid hierop aanstuurt. Wanneer er een duidelijke oververtegenwoordiging of ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen wordt vastgesteld, moeten lokale besturen gebruik maken van deze bepaling, uiteraard in samenspraak met de betrokken school
Zet als lokaal bestuur in op ondersteuning in het opzetten en uitrollen van een inschrijvingssysteem, zeker wanneer er wordt ingezet op een digitale procedure. Lokale besturen hebben de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat digitale aanmeldsystemen eerlijk, efficiënt en transparant zijn, zodat ouders en studenten met verschillende socio-economische en culturele achtergronden gelijke kansen hebben om zich aan te melden voor scholen en de toewijzing van plaatsen eerlijk verloopt en gebaseerd is op duidelijke criteria. Hierbij verwachten we van een lokaal bestuur dat het samenwerkt met het middenveld om drempels voor kwetsbare doelgroepen weg te werken Het lokale overlegplatform (LOP), dat als bemiddelaar optreedt bij inschrijvingsproblemen, is hier uitermate voor geschikt
Zet in op informatiecampagnes die ouders kunnen helpen om een brede schoolkeuze te maken.
Lokale overheden moeten een beleid voeren voor huisvesting van nieuwkomers om integratie te bevorderen, economische groei te ondersteunen en mensenrechten te waarborgen. Dit beleid is cruciaal gezien de algemene wooncrisis. Concurrentie rond schaarste creëert verdeeldheid en dat moeten we vermijden door een inclusief en rechtvaardig huisvestingsbeleid te ontwikkelen. Het is belangrijk te erkennen dat het niet de bedoeling is groepen tegen elkaar op te zetten in de strijd om betaalbare woningen. Het vinden van kwalitatieve en betaalbare huisvesting vormt een essentiële stap voor een succesvolle integratie in onze samenleving.
Maak een gemeentelijke verordening voor de huisvesting van tijdelijke arbeidskrachten.
Grotere bouwwerven (Oosterweel) en bouwprojecten (Ineos, nieuwe stations) doen vaak beroep op arbeidsmigranten Deze leggen extra druk op het nu al beperkt woonaanbod van de lokale huisvestingsmarkt Steden en gemeenten maken dan best afspraken, samen met de betrokken werkgevers, omtrent de huisvestingsmogelijkheden van dezetijdelijke arbeidsmigranten
Om steden en gemeenten daarin te ondersteunen heeft de Vlaamse overheid een afwijkend kader voor arbeidskrachten ontwikkeld met het oog op huisvesting van arbeidskrachten op grotere schaal Dit kader voorziet algemene woningkwaliteitsnormen voor kamerwoningen Steden en gemeenten moeten dit kader echter nog vertalen naar hun lokaal beleid Daarvoor is een verordening noodzakelijk
Versterk handhaving.
Niet alle huurwoningen voldoen aan de nodige kwaliteitsnormen, waardoor kwetsbare huurders vaak in accommodaties belanden die ondermaats zijn Het is essentieel om te focussen op handhaving en regelmatige inspecties uit te voeren bij panden waar er twijfels bestaan over hun naleving van kwaliteitsstandaarden.
Geef ook nieuwkomers een plek in het nieuw toewijzingsreglement van de woonmaatschappij.
Met de komst van de woonmaatschappij volgt ook een aangepast toewijzingsreglement dat zal worden verfijnd door een toewijzingsraad Naast het Gewestelijk regelgevend kader is er lokaal maatwerk mogelijk Nieuwkomers zullen net als een aantal andere doelgroepen met hoge woonnood moeten rekenen op de plaatsen binnen het aandeel ‘versnelde toewijzingen’ (pijler 2, 20 % verplicht) of binnen het facultatief aandeel ‘toewijzing aan specifieke doelgroep’ (maximum 1/3 van de toewijzingen) Betrek zowel lokale welzijnsactoren als regiovertegenwoordigers van de doelgroep nieuwkomers bij de opmaak van het toewijzingsreglement Voor de versnelde toewijzingen verwijzen we graag naar het voorstel van Huurpunt en VVSG om deze doelgroepen te rangschikken
Binnen dat afwegingskader kan gekozen worden welke doelgroepen in de weging worden meegenomen en welke in een vast contingent
Zet in op Melding Tijdelijk Wonen.
In Vlaanderen bestaat de mogelijkheid om ongebruikte ruimtes in een woning ter beschikking te stellen aan erkende vluchtelingen of mensen wiens huis onbewoonbaar is geworden. Dit kan worden gedaan door burgers die hiervoor een melding moeten maken bij de gemeente. Het is van groot belang om heldere informatie te verspreiden over deze opties voor tijdelijke huisvesting en om ondersteuning te bieden aan inwoners die bereid zijn een deel van hun woning beschikbaar te stellen.
Steun burgerinitiatieven die zich bezighouden met woonkansen voor nieuwkomers.
Anderstalige nieuwkomers en mensen in kwetsbare maatschappelijke posities ondervinden vaak hindernissen bij het vinden van geschikte huurwoningen Om hen te ondersteunen bij het verkrijgen van betaalbare en goede huisvesting, bieden burgerinitiatieven soms assistentie Ze ondersteunen bij het leggen van contacten met vastgoedmakelaars, het doorzoeken van advertenties en bieden begeleiding tijdens huisbezoeken Ze verdienen erkenning en subsidiëring door de gemeente
In Vlaanderen en Brussel verblijven heel wat arbeidsmigranten. Onder hen zijn er heel wat die kwetsbaar zijn voor oneerlijke, onveilige of ongezonde woon- en werkomstandigheden. Steden en gemeenten kunnen en moeten een belangrijke rol spelen om de positie van arbeidsmigranten te versterken.
Zorg voor goede informatieverstrekking en aansprekingspunt voor arbeidsmigranten.
Het informeren van arbeidsmigranten verdient serieuze aandacht Arbeidsmigranten zijn voor verschillende zaken afhankelijk van de gemeente Bijvoorbeeld, mensen met een gecombineerde vergunning moeten naar het gemeentehuis voor het verkrijgen van een werkvergunning Deze gelegenheden bij de gemeente bieden uitstekende mogelijkheden om informatie te verstrekken Het is belangrijk om tijdens deze momenten gedetailleerde informatie te geven over de rechten van arbeidsmigranten, met name met betrekking tot huisvesting en werk
Organiseer arbeidsmigratie zelf op een ethische manier. Veel steden en gemeenten zijn ook werkgever in sectoren waarin er een personeelstekort in is Denk bijvoorbeeld aan de zorg Voor deze sectoren wordt er soms naar arbeidsmigratie gekeken om openstaande vacatures in te vullen Zorg in dat geval voor ethische arbeidsmigratie in de publieke (zorg)sector Daaronder verstaan we het beschermen van de rechten van arbeidsmigranten, het waarborgen van eerlijke behandeling en het verantwoord beheren van arbeidsmobiliteit
Maak een gemeentelijke verordening voor de huisvesting van tijdelijke arbeidskrachten.
Grotere bouwwerven (Oosterweel) en bouwprojecten (Ineos, nieuwe stations) doen vaak beroep op arbeidsmigranten Deze leggen extra druk op het nu al beperkt woonaanbod van de lokale huisvestingsmarkt Steden en gemeenten maken dan best afspraken, samen met de betrokken werkgevers, omtrent de huisvestingsmogelijkheden van deze tijdelijke arbeidsmigranten
Om steden en gemeenten daarin te ondersteunen heeft de Vlaamse overheid een afwijkend kader voor arbeidskrachten ontwikkeld met het oog op huisvesting van arbeidskrachten op grotere schaal Dit kader voorziet algemene woningkwaliteitsnormen voor kamerwoningen Steden en gemeenten moeten dit kader echter nog vertalen naar hun lokaal beleid. Daarvoor is een verordening noodzakelijk.
Elk individu heeft fundamentele mensenrechten, ongeacht zijn/haar migratiestatus. Lokale overheden spelen een cruciale rol bij het waarborgen van deze rechten voor alle inwoners, inclusief mensen zonder wettig verblijf. Mensen zonder wettig verblijf kunnen kwetsbaar zijn voor uitbuiting, misbruik en discriminatie. Een positief beleid kan bijdragen aan het beschermen van hun waardigheid en het voorkomen van misstanden. Een positief beleid kan bijdragen aan het opbouwen van vertrouwen tussen de lokale gemeenschap en mensen zonder wettig verblijf. Dit kan sociale cohesie bevorderen en de veiligheid in de gemeenschap ten goede komen.
Versterking van toekomstperspectieven voor mensen zonder wettig verblijf via projecten.
De federale overheid ondersteunt experimentele projecten die gericht zijn op het opvangen en oriënteren van mensen zonder wettig verblijf Het hoofddoel is om hen op een waardige manier te begeleiden naar een duurzaam toekomstperspectief door lokale samenwerkingen met overheden en sociale organisaties te bevorderen Hierbij is de samenwerking met de lokale overheid cruciaal
Verbetering van de toegang tot medische zorg voor mensen zonder wettig verblijf.
Mensen zonder wettig verblijf hebben recht op dringende medische zorg, maar de mate waarin dit wordt toegepast, varieert sterk. Ze ervaren vaak obstakels, waardoor onbehandelde gezondheidsproblemen ernstige gevolgen kunnen hebben. Het proactief verstrekken van medische kaarten aan deze groep kan de toegang tot zorg verbeteren, administratieve processen vereenvoudigen, zorgverleners zekerheid bieden en spoedeisende situaties verminderen.
Overwinnen van obstakels voor onderwijs voor kinderen zonder wettig verblijf.
Hoewel onderwijs een fundamenteel recht is in België voor alle kinderen tussen 5 en 18 jaar, inclusief die zonder wettig verblijf, blijken er obstakels te zijn voor hun inschrijving en aanwezigheid op school. Ondanks het verbod op scholen om deze leerlingen te weigeren, ervaren ze financiële drempels en discriminatie vanwege hun verblijfsstatus.
Lokale overheden en onderwijsinstellingen kunnen een cruciale rol spelen bij het waarborgen van gelijke kansen, bijvoorbeeld door ouders te sensibiliseren, investeringen te doen om onderwijskosten te verlichten en gratis openbaar vervoer aan te bieden voor leerplichtige kinderen
Verbetering van de toegang tot sociale voordelen voor mensen zonder wettig verblijf.
Mensen zonder wettig verblijf staan voor grote financiële uitdagingen omdat ze geen toegang hebben tot legaal werk, uitkeringen of andere sociale voordelen Lokale overheden kunnen echter basisdiensten en sociale voordelen verstrekken, vergelijkbaar met ondersteuning door het OCMW voor behoeftigen. Dit kan onder andere door toegang te bieden tot voordelen zoals naschoolse opvang, gratis vuilniszakken of kortingskaarten voor vervoer.
Op de hoogte blijven van onze standpunten?
beweging.net
@BewegingN
beweging.net
Volg ons!
Samen met deze partners bouwen wij aan een
