Provinciaal memorandum 2024 by beweging.net

Sterke provincies duurzame toekomst! Provinciaal Memorandum 2024

v.u. Lies De Winter, Haachtsesteenweg 579, 1030 Schaarbeek

Inhoudstafel

Inleiding

Mobiliteit

p. 6

Energie

p. 10

Water

p. 16

Wonen

p. 20

Werk

p. 24

Onderwijs

p. 26

Sociale cohesie

p. 28

Plattelandsbeleid

p. 30

Democratie

p. 32

Ruimtelijke ordening

p. 34

Inleiding Situering: een nieuw elan Sinds een aantal jaren zoeken de provincies een nieuw elan. In 2018 werd hun bestuurlijke rol behoorlijk afgeslankt. De persoonsgebonden bevoegdheden – jeugd, cultuur, sport, welzijn gingen naar andere bestuursniveaus (Vlaams, dan wel lokaal). Met hun grondgebonden bevoegdheden behielden de provincies niettemin een omvangrijk takenpakket, waaronder ruimtelijke ordening, wonen, mobiliteit, plattelandsbeleid, water- en natuurbeheer, klimaat- en energiebeleid, landbouw, werk en economie. Daarnaast hebben zij ook nog steeds een opdracht als gangmakers van regionaal beleid. Met de zogenaamde ‘gebiedsgerichte samenwerking’ coördineren de provincies de zoektocht naar oplossingen voor complexe regionale problemen. Afgelopen bestuursperiode bleven de provincies niet bij de pakken neerzitten. Eens te meer speelden ze een belangrijke rol in het rampenbeheer, zoals recent nog bij de extreme regenval in West-Vlaanderen, en ook tijdens de coronacrisis waren ze erg aanwezig. Ook in de luwte bleven ze initiatieven nemen en nieuw beleid ontwikkelen. Ze profileerden zich steeds meer als ‘unieke streekmotoren’: een dynamisch middenbestuur tussen de lokale besturen en Vlaanderen.

Toekomst van de provincies Beweging.net blijft overtuigd van de meerwaarde van de provincie, om verschillende redenen. Allereerst omwille van de eenvoudige vaststelling dat er altijd nood zal blijven aan een bestuursniveau tussen gemeente en gewest: sommige problemen zijn nu eenmaal te groot voor het gemeentebestuur, maar te specifiek en streekgebonden voor het gewest. Die problemen dreigen tussen wal en schip te vallen wanneer ze niet door provinciebesturen worden opgenomen. Het provinciebestuur vormt daarom een cruciale schakel in de bestuurlijke ketting tussen gemeente en gewest. Voor die uitdaging verkiest beweging.net een democratisch gelegitimeerde bestuursvorm in de vorm van de provinciebesturen, in plaats van nieuwe artificiële en in transparante overlegorganen waarin burgers geen enkele inspraak hebben. Provincies zijn bovendien historisch gegroeide regio’s waar mensen zich sterk mee identificeren, in die zin genieten ze ook meer legitimiteit dan kunstmatig gecreëerde regio’s. De provincies beantwoorden bovendien goed aan hoe burgers hun dagelijks leven organiseren: zij leven, werken en bewegen zich nog vooral binnen de eigen provincie. Juist daarom blijft de provincie de aangewezen schaal waarop dit ‘middenbestuur’ best georganiseerd wordt. Bovendien vereisen heel wat maatschappelijke uitdagingen een regionale aanpak. Tussen de verschillende provincies bestaan er namelijk grote verschillen. Ze kampen met verschillende soorten problemen. Om recht te doen aan die verschillen blijft er nood aan een ‘middenbestuur’ dat sterke voeling heeft met het terrein, en gezien hun historische ervaring en expertise zijn de provincies daar nog altijd het best geplaatst voor. Afgelopen bestuursperiode bewezen de verschillende provinciebesturen bovendien dat zij nog steeds heel wat in hun mars hebben als creatieve beleidsontwikkelaar. Juist door hun wat aparte status ontstaat er op provinciaal niveau ruimte voor innovatie. 4

Eigen innovatiecentra, praktijkgericht onderzoek, partnerschappen met bedrijven, proefprojecten rond nieuwe woonvormen: de provinciebesturen bleken de afgelopen jaren aanjagers van innovatie. Juist in die rol van innovator kunnen zij een meerwaarde betekenen voor de lokale besturen, die daar op dit moment nauwelijks aan toekomen. Toevallig of niet vallen heel wat provinciale bevoegdheden te rijmen met het klimaatbeleid en zo kan ook de provincie de transitie naar een klimaatneutrale samenleving helpen versnellen. Er is ten slotte een belangrijke link met Europa. De provinciebesturen vormen een belangrijke schakel tussen het EU-beleidsveld en het werkveld van burgers en organisaties, bijvoorbeeld bij het aanvragen en opstarten van EU-projecten. De provincies spelen hierin een belangrijke rol voor de lokale besturen, als ondersteuner en expert in de regionale en ontwikkelingsfondsen van de EU. Vraag blijft wie die rol zal opnemen als de provincies dat niet meer doen? In een tijd van grote beleidsuitdagingen ziet beweging.net het dan ook niet als prioritair om nieuwe organen en bestuurslagen te creëren, met alle opstartkosten en leergeld van dien. In een landschap van bestuurlijke versnippering zorgen de provinciebesturen voor de broodnodige continuïteit en samenhang. De provinciebesturen blijken het ideale niveau om de bestuurlijke verrommeling met meer dan duizend tussenstructuren tegen te gaan. Kortom, de provincies bestaan en ze werken. Laten we ons concentreren op wat echt belangrijk is. Beweging.net pleit daarom tegen een verdere afslanking en versnippering van de provinciale bevoegdheden, maar integendeel voor een verdere versterking van de interbestuurlijke samenwerking tussen Vlaamse overheid, provinciale en lokale besturen. Voor beweging.net is het cruciaal dat de provincies kunnen opereren binnen een duurzaam kader, dat bovendien voldoende dynamisch is om een slagkrachtige streekbeleidsmaker te zijn. Een al te strak keurslijf hindert die provinciale dynamiek. Beweging.net roept dan ook op tot bestuurlijke rust en continuïteit voor de provincies. De afschaffing van de provincies is al te veel een mediagenieke idée-fixe geworden, waarvan de bestuurlijke winst of democratische meerwaarde in de praktijk niet is aangetoond.

15 beleidsaanbevelingen rechtvaardig en duurzaam

voor

nieuwe

provinciebesturen:

sociaal,

Het mag duidelijk zijn, beweging.net pleit voor de provincies. Dat betekent vanzelfsprekend niet dat we geen verbeterpunten zien of kritiek hebben. Daarom lanceren we in dit memorandum verschillende voorstellen en aanbevelingen voor een beter, en vooral een socialer en duurzamer provinciaal bestuur. De provinciebesturen kunnen nog altijd een groot verschil maken in het leven van mensen. Het is voor beweging.net cruciaal dat ze die verantwoordelijkheid zo zorgvuldig en sociaal mogelijk blijven invullen. Solidariteit blijft daarin een sleutelwoord voor beweging.net. Met dit memorandum wil beweging.net haar visie op het provinciaal beleid uiteenzetten. Provinciebesturen hebben nog altijd krachtige hefbomen in handen voor een sociaal rechtvaardig en duurzaam beleid. Bijvoorbeeld wat mobiliteit betreft. Maar ook in een rechtvaardige energietransitie, de introductie van nieuwe woonvormen en een flankerend arbeidsmarktbeleid hebben provincies een belangrijke rol te spelen, om maar enkele voorbeelden te noemen. In dit memorandum doen we daarom verschillende beleidsaanbevelingen. Dit memorandum formuleert zijn aanbevelingen zo algemeen mogelijk, juist om tegemoet te komen aan de verscheidenheid tussen de verschillende provincies. Iedere provincie is anders en heeft haar eigen specificiteit: bepaalde problemen zijn meer prangend in de ene provincie dan in de andere. Provinciale prioriteiten worden daarom best lokaal bepaald. Dit memorandum kan als leidraad en inspiratie dienen. 5

Mobiliteit

Breid de fietsnetwerken verder uit. Waarom willen we dit?

Met de uitrol van de fietssnelwegen en fietsknooppunten ontpopten de provincies zich de laatste jaren als aanjagers van de fietsmobiliteit. Steeds meer mensen kunnen zich vandaag beter, veiliger en verder verplaatsen met de fiets. De keuze voor de fiets als vervoersmiddel wordt zo steeds interessanter, mede dankzij de sleutelrol van de provincies. Visie beweging.net. Voor beweging.net blijft de fiets het democratisch vervoersmiddel bij uitstek. Het is goedkoper, duurzamer en gezonder dan een wagen. We pleiten daarom voor een verdere uitbreiding van de fietsnetwerken. Fietsen is voor beweging.net niet alleen een duurzame, maar ook een sociale hefboom: in de zoektocht naar werk bijvoorbeeld, maar ook voor de opbouw van sociale netwerken en een rijkere vrijetijdsbeleving. Voor beweging.net is het daarom cruciaal dat bij de uitbouw van de fietsnetwerken prioriteit gegeven wordt aan gebieden en wijken die momenteel slecht ontsloten zijn en met relatieve vervoersarmoede kampen. Ook is het voor beweging.net cruciaal dat de economische functie van de fietsnetwerken ten volle erkend wordt. Daarom moet er extra ingezet worden op de ontsluiting van slecht bereikbare werkplekken. Ten slotte kan fietsmobiliteit een rol spelen in de betere ontsluiting van maatschappelijke diensten, zoals ziekenhuizen, dienstencentra, scholen, OCMW’s en sportaccommodatie.

Hoe willen we dit realiseren?

Breng vervoersarme gebieden, slecht bereikbare werkplekken en slecht bereikbare maatschappelijke diensten beter in kaart en bouw hierover expertise op binnen de provincie, bijvoorbeeld door bereikbaarheidsanalyses uit te voeren naar Nederlands model.

Geef bij uitrol infrastructuur en subsidies extra aandacht aan vervoersarme gebieden en slecht bereikbare werkplekken.

Geef bij de ondersteuning aan lokale besturen extra aandacht aan vervoersarme wijken en bied hierover expertise aan.

Zoek nog sterker naar dwarsverbanden tussen economie en mobiliteit, zodat de fiets een hefboom kan worden tegen werkloosheid én arbeidstekorten. Ondersteun middenveldorganisaties om mensen die minder vertrouwd zijn met fietsen, vooruit te helpen, zowel door hen het fietsen aan te leren als door betaalbare fietsen ter beschikking te stellen. Beweging.net ontwikkelde daarvoor succesvolle modellen als Free Willie, Fietsbiebs en fietsscholen. Zet ook in op het verbreden van de fietspaden. De toename van het aantal fietsers, de verschillende snelheden tussen gewone en elektrische fietsen en de variëteit aan fietsen en hulpmiddelen – bakfietsen, maar ook driewielers, handbikes en rolstoelgebruikers - maakt dat er ook op een fietspad vlot moet kunnen voorbijgestoken worden. Pas daarom de richtlijnen van het nieuw Fietsvademecum toe bij de aanleg of heraanleg van fietspaden.

Sinds 2021 is er een routeplanner voor fietssnelwegen via fietssnelwegen.be, een initiatief van alle Vlaamse provincies en het Brussels gewest. Maak die routeplanner beter bekend zodat nog meer mensen van het bovenlokaal fietsnetwerk gebruik maken.

Mobiliteit

Stimuleer de uitrol van deelmobiliteit. Waarom willen we dit?

De provincies werden de laatste jaren steeds actiever in de uitrol van projecten rond autodelen, zij het door subsidies, educatie, ondersteuning aan gemeenten, expertiseopbouw dan wel door bewustmaking. Door hun bovenlokale werking en opgebouwde ervaring kunnen zij een sleutelrol spelen bij de verdere uitrol en het opschalen van deze systemen, zeker in kleinere en landelijke gemeenten. Momenteel loopt hier in Vlaams-Brabant al een interessant proefproject rond. Visie beweging.net. Deelsystemen zijn voor beweging.net een belangrijk instrument in de strijd tegen vervoersarmoede. We pleiten voor het STOP-principe, maar erkennen ook dat voor bepaalde types verplaatsingen en gebruikers de wagen onontbeerlijk is. Autodelen is daarbij niet alleen duurzamer dan wagenbezit, het is vaak ook democratischer. Zo is het goedkoper voor wie niet dagdagelijks de auto nodig heeft, op voorwaarde dat het op een sociale manier wordt uitgebouwd en de toepassing van sociale tarieven mogelijk wordt gemaakt. Momenteel zit autodelen duidelijk in de lift bij klimaatbewuste middenklassers in de steden. Vervoersarme gebieden, denk aan sommige landelijke gebieden en sociale woonwijken zijn vooralsnog onontgonnen terrein. De lage vraag door een grotere spreiding van bewoners of onvoldoende kennis en beperkte middelen bij inwoners maakt het voor deelwagenaanbieders minder aantrekkelijk om daar een aanbod te voorzien. Voor beweging.net hebben de provinciebesturen door hun bovenlokale rol belangrijke troeven in handen om de bekendheid en toegankelijkheid van deze systemen te verhogen, bijvoorbeeld door lokale besturen hierrond te sensibiliseren.

Hoe willen we dit realiseren?

Maak lokale besturen nog meer bewust van elektrische deelsystemen, en bied hierover expertise aan.

Bied bij ondersteuning aan lokale besturen extra aandacht aan vervoersarme plekken, zoals landelijke gebieden en sociale woonwijken, en bied hierover expertise aan.

Geef bij subsidies extra aandacht aan vervoersarme gebieden, zowel stedelijk als landelijk.

Zet als partner van gemeenten en actor in de vervoerregio’s mee in op deelsystemen bij de ruimtelijke en mobiliteitsplanning. Beweging.net ontwikkelde hierrond ervaring in Vlaams-Brabant met projecten in sociale woonwijken.

Onderzoek in hoeverre de ruimtelijke beleidsinstrumenten deelsystemen kunnen stimuleren. Onderzoek ook in hoeverre dienstwagens van de provincie buiten de werkuren met burgers gedeeld kunnen worden.

Energie

Stimuleer warmtenetten tussen industrie, landbouw en woonwijken. Waarom willen we dit? De provincies wierpen zich de laatste jaren op als een ambitieuze speler in de energietransitie. Via provinciale initiatieven en ondersteuning van lokale besturen jagen zij mee de omschakeling aan. Zeker voor kleinere gemeenten is die provinciale begeleiding broodnodig omdat zij vaak de middelen niet hebben om zelf een klimaatbeleid te voeren. Door hun verbindende rol in het bestuurlijke landschap blijken de provincies goed geplaatst om de introductie van nieuwe circulaire technologieën te faciliteren, zoals warmtenetten, maar ook andere hernieuwbare energiebronnen. Innovatie zit in het DNA van de provincies. Er lopen al heel wat interessante proefprojecten. Visie beweging.net. Voor beweging.net is het cruciaal dat de transitie naar een duurzame samenleving de komende jaren versnelt en verdiept, maar ook dat dit op een sociale en democratische wijze gebeurt. Solidariteit is daarbij een sleutelwoord: solidariteit met huishoudens die niet de middelen hebben om te isoleren, zonnepanelen of warmtepompen te installeren. Warmtenetten zijn daarom een veelbelovende technologie. Ze bieden een gemeenschappelijke warmteoplossing voor hele wijken en buurten. Niettemin vergen warmtenetten maatwerk. Niet overal is hun aanleg haalbaar, wenselijk of zelfs duurzaam. Dat is sterk bepaald door regionale factoren. Door hun bovenlokale rol en hun voeling met het regionale economische weefsel hebben de provinciebesturen heel wat troeven in handen om een gangmaker te zijn in dit vraagstuk. Dit verhaal overstijgt natuurlijk dat van de warmtenetten alleen, het betreft alle hernieuwbare energiebronnen. Afgelopen jaren hebben de provincies mooi werk geleverd met de Energielandschappen. Vertrekkend vanuit een visie en een ruimtelijke schets van een regio brengen zij daarin, samen met lokale besturen en andere actoren, opportuniteiten voor hernieuwbare energie in kaart. Dit werk verdient verderzetting.

Hoe willen we dit realiseren?

Verdiep de expertise over warmtenetten, en heb daarbij oog voor mogelijke risico’s zoals lock-in-effecten, duurzaamheidsoverwegingen en financiële haalbaarheid.

Ondersteun (kleinere) gemeenten in dit vraagstuk en ga op zoek naar dwarsverbanden met het economisch en landbouwbeleid.

Onderzoek hoe ruimtelijke beleidsinstrumenten gebruikt warmtenetten te stimuleren, met name bij nieuwbouw.

kunnen

worden

Blijf inzetten op Energielandschappen als instrument om opportuniteiten voor hernieuwbare energie in kaart te brengen.

Energie Stimuleer collectieve wijkrenovaties. Waarom willen we dit? De provincies zijn een belangrijke gangmaker in de transitie naar een duurzame samenleving. Via ondersteuning, steunpunten, initiatieven en subsidies jagen zij de omschakeling aan. Ook in de ondersteuning aan gemeenten en bewustmaking rond collectieve wijkrenovaties traden zij de afgelopen jaren steeds meer op de voorgrond. Een aantal interessante projecten onder begeleiding of in samenwerking met de provincie werden afgelopen bestuursperiode al opgestart

Visie beweging.net. Met een collectieve aanpak kunnen we de omschakeling naar energiezuinige woningen versnellen. Vandaag gaan er meer aandacht en middelen naar een individuele benadering van burgers. Collectieve projecten worden nog te sporadisch opgestart. Nochtans brengen collectieve projecten duidelijk schaalvoordelen met zich mee. Een collectieve aanpak is bovendien sociaal en democratisch: gemeenschappelijke projecten kunnen huishoudens met onvoldoende middelen ondersteunen en ontzorgen. Financiële drempels, maar ook kennis- en tijdtekort worden hierdoor aangepakt. Beweging.net is dus een groot pleitbezorger van collectieve wijkrenovaties en ziet daarin een sleutelrol weggelegd voor de provincies.

Hoe willen we dit realiseren?

Geef bij subsidies en ondersteuning aan organisaties en besturen prioriteit aan kwetsbare buurten waar de renovatienood hoog is en de beschikbare middelen van eigenaars schaars zijn. Bouw expertise op over collectieve wijkrenovaties en ondersteun gemeenten en organisaties met kennis en expertise. Maak lokale besturen bewust over de drempels waar kwetsbare huishoudens mee kampen. Trek mee aan de kar voor de oprichting van bovenlokale taskforces die kostenefficiënte modellen op maat van de gemeenten uitwerken.

Onderzoek hoe ruimtelijke beleidsinstrumenten collectieve wijkinstrumenten kunnen stimuleren.

Energie Laat mensen participeren in bovenlokale energiecoöperaties. Waarom willen we dit? De provinciebesturen treden steeds meer op de voorgrond in de energietransitie. Ze nemen initiatieven, bouwen expertise op en bieden ondersteuning aan lokale besturen en andere partners. Naar energiecoöperaties spelen de provinciebesturen een proactieve rol. In verschillende provincies faciliteren zij al interessante projecten. Met hun eigen ontwikkelingsmaatschappijen, partnerschappen met bedrijven en de Diensten Economie, stimuleren zij de zoektocht naar innovatie. Visie beweging.net. Wind en zon zijn natuurlijke rijkdommen met een gelijk gebruiksrecht voor alle burgers. Om dat te garanderen houden we het beheer van dit gemeengoed, onze ‘commons’, best in eigen handen en laten we het niet over aan (multinationale) commerciële spelers. Dat kan onder andere door burgers rechtstreeks financieel te laten participeren via coöperaties in windenergieprojecten. Dit zal ook het draagvlak bij de lokale gemeenschap voor deze projecten versterken. Burgerenergiecoöperaties zijn bovendien betrouwbare partners in de energietransitie. Andere landen, regio’s en provincies, steden en gemeenten namen al initiatieven om burgerparticipatie te versterken in energieprojecten. Het Nederlandse klimaatakkoord uit 2019 voorziet tot 50 % burgerparticipatie bij onshore wind- en zonprojecten. Wallonië werkt aan een wettelijk kader. De provincies Oost-Vlaanderen, Limburg en tientallen steden en gemeenten, verankerden een draagvlakmodel met burgerenergiecoöperaties in een provincieraadsof gemeenteraadsbesluit. De EU-regelgeving rond energiegemeenschappen vereist trouwens een level playing field voor burgerinitiatieven met ondersteunende maatregelen ter bevordering van energiegemeenschappen waarin burgers centraal staan.

Hoe willen we dit realiseren?

Ontwikkel in navolging van Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant, Antwerpen en Limburg een provinciale visie op de rol van energiecoöperaties in de energietransitie.

Informeer en ondersteun burgers en verenigingen die energiecoöperaties willen oprichten. Bouw hierover expertise op en identificeer de meest voorkomende drempels. Betrek voor de eigen hernieuwbare energieprojecten burgers zoveel als mogelijk, en stel een participatie van 50% voorop.

Water

Zet in op collectieve oplossingen voor circulair waterverbruik. Waarom willen we dit?

De provincies zijn de grootste waterloopbeheerder van Vlaanderen. Ze staan in voor het dagelijks onderhoud, maar ontwikkelen ook oplossingen in de droogteproblematiek. In een context van toenemende waterschaarste, maar tevens extreme wateroverlast, wordt de sturende rol van de provincies steeds belangrijker. Visie beweging.net. Drinkbaar water is een schaars goed en in onze gebieden geldt dat des te meer. Door de hoge bevolkingsdichtheid, de hoge verhardingsgraad en drukte aan economische activiteiten zijn we bijzonder gevoelig aan ‘waterstress’. In de toekomst zullen we dus bedachtzamer met onze watervoorraden moeten omgaan. Meer water hergebruiken is daarbij cruciaal – naast zuiniger watergebruik, betere doorsijpeling en buffering. Wat circulair watergebruik betreft, zitten we duidelijk in een projectfase met veel goede, maar alleenstaande voorbeelden. Beweging.net pleit daarom voor een meer coherent en dwingend waterbeleid. Meer bepaald pleit beweging.net voor een sociaal waterbeleid dat volop inzet op gemeenschappelijke oplossingen, zoals grijs- en zwartwatersystemen op buurtniveau, collectieve regenwaterbuffers en lokale hergebruiksystemen tussen industrie, huishoudens en landbouw.

Hoe willen we dit realiseren?

Verdiep de expertise over circulair waterverbruik en collectieve oplossingen, zoals zwart- en grijswatersystemen, collectieve waterbuffers en lokale hergebruiksystemen tussen industrie, landbouw en huishoudens. Ondersteun (kleinere) gemeenten in dit vraagstuk en ga op zoek naar dwarsverbanden met het economisch en landbouwbeleid.

Onderzoek hoe ruimtelijke beleidsinstrumenten gebruikt kunnen worden om circulair waterverbruik te stimuleren, met name bij nieuwbouw.

Blijf van de droogteproblematiek een prioriteit maken door maximaal in te zetten op ontharding, buffering en zuinig waterverbruik.

Ondersteun burgers en middenveldorganisaties door te blijven sensibiliseren rond waterbesparende maatregelen, belang van ontharding en opsparen van regenwater via watertonnen. Rationaliseer het beheer van de onbevaarbare waterlopen door alles samen te brengen bij de vijf provincies. Zo kan er op een efficiënte manier ondersteuning voorzien worden voor de gemeenten rond wateruitdagingen en kunnen duurzame dwarsverbanden tussen milieu, economie en landbouw gelegd worden.

Water

Creëer mogelijkheden voor openluchtzwemmen. Waarom willen we dit?

De provincies zijn een belangrijke beheerder van waterpartijen doorheen Vlaanderen. Zij hebben bovendien heel wat expertise inzake waterbeheer en bieden hierin broodnodige ondersteuning aan gemeenten. Als uitbater van recreatiedomeinen zijn ze ten slotte ook een belangrijke vrijetijdsaanbieder. Visie beweging.net. De zomers worden steeds warmer en duren steeds langer. Tegelijkertijd zijn het aantal plekken voor openluchtzwemmen schaars in Vlaanderen, in tegenstelling tot in onze buurlanden. Onderzoek toont bovendien aan dat zwembaden duurder worden. Daarnaast zagen we de afgelopen jaren dat de toegang tot bewaakt openluchtzwemmen aan steeds meer voorwaarden gekoppeld werd, ook bij de provinciale domeinen. Zwemmogelijkheden worden op die manier minder democratisch verdeeld: wie geen toegang heeft tot een privézwembad of zich geen ticket kan veroorloven, moet op andere manieren naar verkoeling zoeken. Beweging.net pleit daarom voor een democratisering van het openluchtzwemmen. Iedereen moet in principe toegang hebben tot zwemwater op een warme dag. Ook voor families die klein behuisd zijn en zich geen verre vakanties kunnen veroorloven. Eén van de voor de hand liggende oplossingen is om meer vrije zwemzones toe te staan in openlucht. De Vlaamse Regering is op weg om daarvoor een belangrijke hefboom te creëren met een nieuw decreet waardoor gemeenten aan minder voorwaarden moeten voldoen om openluchtzwemmen toe te staan. Het initiatief ligt nu bij de lokale besturen. Toch kunnen de provincies in dit dossier wel degelijk een belangrijke rol spelen. Als eigenaar bijvoorbeeld, door zwemmen in hun waterpartijen toe te staan én gemeenten te stimuleren bij de creatie van nieuwe zwemzones. Provincies kunnen helpen bij het garanderen van de veiligheid en netheid in de nieuwe zwemzones. Tegelijkertijd roept beweging.net de provincies op om ook de toegankelijkheid van de eigen provinciale domeinen goed te bewaken en rekening te houden met financiële, digitale (bij reservering) en bereikbaarheidsdrempels voor bepaalde groepen. Onbedoelde en bedoelde uitsluiting van bepaalde groepen moet absoluut vermeden worden.

Hoe willen we dit realiseren?

Maak een provinciaal zwemplan op. Identificeer mogelijkheden voor vrije zwemzones zeker in eigen beheer - en koppel daaraan acties om mogelijke drempels weg te werken. Informeer en ondersteun gemeenten in hun zoektocht naar vrije zwemzones. Bouw hierover expertise op.

Bewaak de toegankelijkheid van de provinciale domeinen, zowel in het prijs-, reserverings- als mobiliteitsbeleid. Heb daarbij extra oog voor families zonder eigen vervoer, weinig digitale vaardigheden en weinig of geen besteedbaar vrijetijdsbudget. Met de UITPas is er bijvoorbeeld een goed model dat vrijetijdsbeleving betaalbaarder moet maken. Ook de toegankelijkheid van gebouwen en domeinen moeten een belangrijk aandachtspunt blijven.

Wonen

Experimenteer met nieuwe woonvormen en stimuleer sociale huisvesting. Waarom willen we dit?

Van oudsher zijn de provinciebesturen een belangrijke partner in het woonbeleid. Woonvraagstukken overstijgen namelijk de gemeentegrenzen. Als intermediair bestuursniveau zijn de provinciebesturen uitstekend geplaatst voor het ontwikkelen van een geïntegreerd woonbeleid. Bovendien zijn zij een belangrijke steunpilaar voor vernieuwende initiatieven door impulsfinanciering, ondersteuning en sensibilisering. Daarenboven hebben de provincies heel wat ervaring met het introduceren van nieuwe woonvormen. Visie beweging.net. Duurzaam ruimtegebruik is broodnodig. We hebben er alle belang bij de open ruimte te vrijwaren. Tegelijkertijd is de nood aan betaalbare én kwaliteitsvolle woningen hoog. Hoe kunnen we die twee met elkaar verzoenen? Dat is een belangrijk vraagstuk voor beweging.net omdat we altijd een sterke pleitbezorger zijn geweest van sociaal wonen. Ook problemen van dak- en thuisloosheid verdienen daarbij bijzondere aandacht. Voor beweging.net moet daarom meer ingezet worden op innovatie en variatie in woonvormen, naast de uitbreiding van de sociale huisvesting. Denk aan gestapeld wonen als gezinsvriendelijke meergezinswoning, samenhuisconcepten, clusterappartementen (studio’s rond gemeenschappelijke leefruimte). Het zijn allemaal combinatievormen die voor eenpersoonshuishoudens tot betaalbare woonoplossingen kunnen leiden. Het bestaand patrimonium kan op een veel betere manier benut worden. Daarnaast moeten ook aanbieders van collectieve woonvormen en wooncoöperaties meer plaats krijgen in een goed en evenwichtig verdichtingsverhaal. Het collectief opdrachtgeverschap biedt veelbelovende mogelijkheden voor het creëren van een aantrekkelijke en betaalbaarder woonomgeving. Totstandkoming van alternatieve woonvormen gaat echter erg moeizaam. Voor beweging.net hebben de provincies belangrijke hefbomen in handen die de transitie kunnen versnellen. Ook de sociale huisvesting blijft in dit verhaal enorm belangrijk. Daarom roepen we provincies op om bedachtzaam om te gaan met de verkoop van publieke gronden en sociale huisvestingmaatschappijen voorrang te geven.

. 20

Hoe willen we dit realiseren?

Versterk de expertise over collectieve woonvormen en – coöperaties. Stimuleer de oprichting van wooncoöperaties door advies aan te bieden en expertise te delen.

Faciliteer het opsplitsen van goedgelegen woningen door een eerste architectenadvies aan te bieden. Met Kamp C in Antwerpen en de Huisdokters in Limburg zijn er verschillende goede modellen waarbij individuele burgers advies over renovaties kunnen inwinnen, ook rond duurzaam wonen en circulair bouwen bijvoorbeeld.

Informeer en stimuleer lokale besturen, organisaties én burgers in hun zoektocht naar innovatieve woonoplossingen.

Versterk de expertise over innovatieve woonoplossingen in landelijke gebieden.

Onderzoek hoe ruimtelijke beleidsinstrumenten aangewend kunnen worden om nieuwe woonvormen te stimuleren, bijvoorbeeld door meer toe te laten in bestaande woningen.

Wend het provinciale gronden pandenbeleid aan om sociaal wonen te stimuleren. Dat kan in de eerste plaats door gronden in publieke handen niet te verkopen, maar in te zetten voor sociale huisvesting, door sociale huisvestingmaatschappijen voorrang te geven bij verkoop bijvoorbeeld, of gronden in erfpacht te geven.

Maak werk van een rollend fonds naar het model van Vlabinvest voor strategische grondaankopen.

Ontwikkel, naar het voorbeeld van de provincie Antwerpen, samenwerkingsverbanden tussen verschillende actoren op het terrein met als doel om de woningen op de private huurmarkt, die vandaag in minder goede staat verhuurd worden, verduurzaamd worden en aan betaalbare huurprijzen worden aangeboden.

Wonen

Stimuleer kwaliteitsvolle verdichting van kernen. Waarom willen we dit?

Ruimtelijke ontwikkelingen overstijgen administratieve en bestuurlijke grenzen. Een bovenlokale visie op het ruimtegebruik is daarom noodzakelijk. De provincies zorgen voor afstemming tussen lokale en bovenlokale ontwikkelingen en proberen op die manier de ruimere samenhang te bewaken. De provincies spelen zo een sleutelrol in de transitie naar een duurzamer ruimtegebruik. Visie beweging.net. Beweging.net heeft steeds geijverd voor een duurzaam ruimtelijk beleid met bijzondere aandacht voor betaalbaar en sociaal wonen. Hierbij blijven we de nadruk leggen op de leefbaarheid van de bestaande kernen. Hoe verzoenen we spaarzaam ruimtegebruik met een betaalbaar en kwaliteitsvol woonaanbod? Voor beweging.net ligt een deel van het antwoord in een sterkere verdichting en inbreiding van de woonkernen, in plaats van in een verdere uitbreiding van woon- en werkgebieden ten koste van open ruimte. Door een combinatie van intelligente ingrepen binnen het bestaande bouwoppervlak kan het woonaanbod gevoelig uitgebreid worden: herinrichting van onderbenutte gebieden, herverdeling van bestaande ruimte, groepering van functies, aanpassingen aan bestaande gebouwen (optoppen, uitsplitsen, uitbouwen…). Tegelijkertijd biedt ‘inbreiding’ ook kansen voor een hogere levenskwaliteit. Denk aan een betere bereikbaarheid, aanwezigheid van voorzieningen, en hogere sociale cohesie. Daarbij is het steeds noodzakelijk om te bewaken dat er ook in kerngebieden voldoende groen en open ruimte aanwezig is. Kortom, dat er op een slimme manier aan inbreiding wordt gedaan. Vandaag ontbreekt het veel lokale besturen echter aan expertise en personeel om deze complexe processen in goede banen te leiden. Het ontbreekt aan werkbare beleidskaders om deze ontwikkelingen af te wegen en kwalitatief in te bedden. Voor beweging.net hebben de provincies daarom een sleutelrol in de verdere bewustmaking en begeleiding van lokale besturen bij de duurzame en sociale verdichting van de kernen.

. 22

Hoe willen we dit realiseren?

Maak een provinciaal inbreidingsplan op. Identificeer mogelijkheden voor inbreiding binnen de provincie en koppel daaraan acties om mogelijke drempels weg te werken.

Informeer en ondersteun gemeenten in hun zoektocht naar inbreidingsmogelijkheden. Bouw hierover expertise op.

Wend het provinciale gronden pandenbeleid aan om inbreiding te stimuleren.

Onderzoek hoe ruimtelijke beleidsinstrumenten aangewend kunnen worden om inbreiding te stimuleren.

Werk een plan uit om aan woonruimteherverdeling te doen en gemeenten hierin te ondersteunen. Denk aan woningdelen, kleinere units met collectieve woonruimte en het stimuleren van woonmobiliteit.

Stimuleer bovenlokale taskforces rond wonen met onder andere de sociale partners, middenveldorganisaties en kennisinstellingen. In die taskforce kunnen zij problemen op de woningmarkt signaleren die het lokale beleid overstijgen en, belangrijk, samen naar oplossingen zoeken.

Werk

Maak de verbinding tussen sociale economie en reguliere economie. Waarom willen we dit?

De provinciebesturen spelen een belangrijke rol in de sociale economie. Ze stimuleren samenwerking met de reguliere economie, ondersteunen gemeenten bij de lokale sociale economie en stimuleren proeftuinen en experimenten. Visie beweging.net. Het thema van integratie op de arbeidsmarkt blijft brandend actueel. Beweging.net heeft daarbij altijd benadrukt dat de sociale economie in Vlaanderen een onschatbare maatschappelijke waarde heeft. Naast haar sterke focus op sociale tewerkstelling, streeft zij ernaar de vaardigheden van haar medewerkers te versterken. Hierdoor vormt ze een naadloze link naar activering en armoedebestrijding. De aangeboden diensten, zoals sociale restaurants, kringwinkels, groenonderhoud en verpakkingswerk bieden op hun beurt waardevolle hulp aan mensen met een beperkt inkomen. Om de sociale ondernemingssector optimaal te laten floreren, is het essentieel dat deze sector goed wordt ondersteund en alle kansen krijgt om zich verder te ontwikkelen. Dit komt in de eerste plaats ten goede aan de mensen die erin tewerkgesteld zijn, waardoor zij zichzelf kunnen versterken. Voor beweging.net is het cruciaal dat ook de provinciebesturen de sociale economie blijven stimuleren. Heel wat bedrijven in de reguliere economie blijken de sociale economie nog niet te kennen en er zijn nog heel wat blinde vlekken.

Hoe willen we dit realiseren?

Verhoog de zichtbaarheid en bekendheid van de sociale economie binnen de provincie, door middel van bewustmaking bij bedrijven. Stimuleer inclusief ondernemerschap.

Stimuleer lokale besturen om de lokale sociale economie te versterken door ondersteuning en expertise aan te bieden.

Ondersteun sociale ondernemingen om nieuwe doelgroepen te bereiken. Maak gebruik van provinciale data om drempels en kansen te identificeren.

Zet in op sociale clausules bij openbare aanbestedingen en promoot dit op andere bestuursniveaus.

Ontwikkel initiatieven om de afstand tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verkleinen.

Maak gebruik van de expertise binnen de sociale economie over het sociaal ondernemen.

Onderwijs

Zet in op initiatieven die leerachterstand, schooluitval en ongekwalificeerde uitstroom verkleinen. Waarom willen we dit?

De provincies zijn niet alleen een onderwijsaanbieder, ze bieden ook ondersteuning aan lokalen besturen en ontwikkelen zelf initiatieven in de zoektocht naar oplossingen voor complexe uitdagingen zoals levenslang leren, gekwalificeerde uitstroom en doorstroom naar de arbeidsmarkt. De provinciebesturen voeren van oudsher een flankerend onderwijsbeleid waarbij ze de samenwerking tussen verschillende partners coördineren: de lokale besturen, het brede onderwijsveld, ondernemingen, organisaties en het middenveld. Projecten zoals de provinciale zomerscholen tonen aan dat de provincies hier een belangrijke rol opnemen.

Visie beweging.net. Beweging.net heeft steeds geijverd voor een kwalitatief en democratisch onderwijsaanbod. Alle kinderen en jongeren hebben recht op onderwijs. De openbare . besturen moeten erover waken dat dit leerrecht gegarandeerd wordt, met bijzondere aandacht voor de groepen voor wie dit minder evident is. Vandaag kampt ons onderwijs met grote uitdagingen die vooral kinderen en jongeren uit kwetsbare groepen treffen. Zij krijgen vaker te maken met leerachterstand, schooluitval en ongekwalificeerde uitstroom. Afgelopen jaren bewezen verschillende provinciebesturen dat zij hefbomen in handen hebben om die problemen aan te pakken.

Hoe willen we dit realiseren?

Stimuleer samenwerkingsverbanden rond levenslang leren gericht op de meest kwetsbare groepen.

Stimuleer en ondersteun lokale besturen om samenwerkingsverbanden op te zetten rond de ontwikkeling van het jonge kind als preventie tegen schooluitval en ongekwalificeerde uitstroom. De provincie Antwerpen kan hiervoor als voorbeeld dienen. Zet sterk in op initiatieven zoals de zomerscholen om leerachterstanden terug te dringen.

Wees gangmaker in innovatieve oplossingen om onderwijs dichter bij de arbeidsmarkt aan te bieden, de schoolloopbaan van leerlingen te ondersteunen en de motivatie van leerlingen en leerkrachten te versterken. Zulke dwarsverbanden tussen onderwijs en arbeidsmarkt kunnen ook deel van de oplossing zijn voor de vele knelpunten op de arbeidsmarkt. Wees gangmaker in het realiseren van hybride leeromgevingen. Dit is een nieuw onderwijsconcept dat onderwijs door leerkrachten aanbiedt op school maar ook op de werkvloer van een bedrijf/ organisatie én in een gesimuleerde werkomgeving. De provincie speelt een trekkersrol in de uitrol van het vernieuwend pedagogisch concept, ze ondersteunt scholen en bedrijven/instellingen en ontwikkelt als bestuur, eventueel in samenwerking met andere actoren, gesimuleerde werkomgevingen waarin leerkrachten en leerlingen kunnen opereren. De realisatie van hybride leeromgevingen motiveert leerlingen, brengt onderwijs dichter bij de realiteit van een werkomgeving en stelt leerlingen beter in staat om een studiekeuze te maken.

Sociale cohesie

Stel onderbenut patrimonium ter beschikking van verenigingen en andere sociale initiatieven. Waarom willen we dit?

Provincies hebben een groot aantal gebouwen en gronden in hun beheer. Zij hebben bovendien heel wat terreinkennis en expertise inzake herbestemming van onroerend goed. Daar liggen niet alleen kansen voor gebruik en zelfs gedeeld ruimtegebruik door verenigingen, maar ook voor de ontsluiting van onderbenut patrimonium voor andere initiatieven zoals bijvoorbeeld opvangcentra voor asielzoekers. Visie beweging.net. Voor beweging.net is een bloeiend verenigingsleven cruciaal voor de sociale cohesie in de samenleving. Kwalitatieve en betaalbare infrastructuur is cruciaal voor die verenigingen, voor de organisatie van hun vergaderingen, activiteiten en feesten. En juist daarover groeit bezorgdheid. Uit een bevraging van beweging.net naar aanleiding van de Week van de Vrijwilliger in 2023 blijkt dat 1 op de 4 respondenten moeite heeft om een betaalbare ruimte voor de eigen activiteiten te vinden in de nabije omgeving. Beweging.net pleit er daarom voor dat de provincies als patrimoniumbeheerder leegstaande of onderbenutte gebouwen ontsluiten voor verenigingen. Beweging.net gelooft ook erg in gedeeld ruimtegebruik als alternatief voor klassieke systemen van zaalverhuur. Daarbij staan organisaties zelf in voor het gemeenschappelijk beheer, onderhoud en reservaties van een gedeelde locatie. Verschillende voorbeelden wijzen uit dat dit een duurzaam alternatief kan zijn waarbij organisaties zaken zelf in handen nemen en zo de beheerder ontlasten. Met de Vast-Goedprojecten ontwikkelde beweging.net hiervoor een werkbaar model. Ten slotte liggen er hier volgens beweging.net kansen voor extra opvangplaatsen voor asielzoekers. De opvangcrisis is een uitdaging die we met elkaar moeten aanpakken. De provincies moeten daarom samenwerken met de federale overheid om ervoor te zorgen dat de beschikbare middelen efficiënt worden ingezet. Het gebruik van onderbenut patrimonium voor opvanginitiatieven is een kans voor de Vlaamse provincies om een bijdrage te leveren aan de oplossing van de opvangcrisis.

Hoe willen we dit realiseren?

Inventariseer welke gebouwen en gronden geschikt zijn voor gebruik door verenigingen en andere sociale initiatieven.

Ga samen met verenigingen op zoek naar een alternatieve invulling voor onderbenutte en/of leegstaande gebouwen.

Onderzoek in hoeverre provinciale gebouwen na de werkuren ter beschikking gesteld kunnen worden aan verenigingen.

Ondersteun nieuwe initiatieven die provinciale infrastructuur ontsluiten voor verenigingen, bijvoorbeeld door gedeeld ruimtegebruik. Met de Vast-Goedprojecten in Antwerpen heeft beweging.net daarvoor een succesvol model ontwikkeld.

Onderzoek in samenspraak met de federale overheid hoe de beschikbare middelen efficiënt kunnen worden ingezet voor opvanginitiatieven.

Plattelans beleid

Stimuleer initiatieven die sociale cohesie bevorderen. Waarom willen we dit?

Uit onderzoek blijkt duidelijk dat de leefbaarheid van een kern samenhangt met de mate waarin burgers kunnen participeren aan beleid. Door burgers te stimuleren zelf (in cocreatie) initiatief te nemen in de dorpskernen op het platteland, zal niet alleen de sociale cohesie maar ook de algemene leefbaarheid verhogen. Doordat mensen elkaar ontmoeten leren ze elkaar kennen, verdragen ze meer van elkaar, zijn ze bereid om elkaar te helpen en soms ook informele zorg op zich te nemen. Door de inzet van mensen uit de lokale gemeenschap, de buurt, de wijk, het dorp ontstaan nieuwe netwerken en verhoogt de sociale cohesie. Visie Beweging.net. Wij willen creatief en volwaardig samenleven. De samenleving moet alle kansen bieden opdat mensen zonder enige vorm van discriminatie hun leven kunnen uitbouwen in een gezin, als alleenstaande, of in welke vorm dan ook. Bijzondere aandacht gaat naar de ontplooiingskansen van kinderen en jongeren. De gemeenschap erkent, stimuleert en ondersteunt deelname aan het verenigingsleven. Ouderen nemen daar ook een volwaardige plaats in, maar ook mensen met een chronische ziekte, mantelzorgers, en mensen in armoede. Burgers worden gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid te nemen in het creëren van een warme en zorgzame samenleving. De inzet voor de ander, voor de buurt en voor de lokale omgeving is een hoog maatschappelijk goed.

Hoe willen we dit realiseren?

Steun verenigingen financieel op het vlak van infrastructuur, zowel voor gebouwen en de buitenruimte als voor de inrichting van de gebouwen en/of de buitenruimte en mogelijkse kwaliteitsondersteuning die hiermee gepaard gaat. De initiatieven moeten het dorp in zijn geheel ten goede komen en toegankelijk zijn voor het hele dorp. Stimuleer gemeenten om de publieke dorpsruimte (straten, pleinen, zachte verbindingen...), al dan niet tijdelijk, in te richten met aandacht voor (informele) ontmoeting en het verminderen van de impact van de auto op de ruimte/het straatbeeld door o.a. duurzame alternatieven te voorzien voor parkeergelegenheid. Zet in op openstellen en/of kwaliteitsvol inrichten van publieke, semipublieke of private buitenruimte in of rond een dorp, gericht op ontmoeting, een zorgzame buurt en sociale inclusie (bijvoorbeeld pastorietuinen, tuinen van (zorg)instellingen, troostplekken …).

Stimuleer gemeenten en organisaties bij de inrichting van toegankelijk en beleefbaar groen (bijvoorbeeld wandellussen, kerkwegels, trage wegen, water ophouden en stockeren in de dorpskern).

Stimuleer de inrichting van groenblauwe infrastructuur.

Democratie

Creëer een duurzaam kader voor burgerparticipatie via adviesraden. Waarom willen we dit?

Op provinciaal niveau zijn er heel wat belangrijke adviesraden zoals de PROCORO, de Provinciale Minaraad en andere thematische adviesraden. In die raden is er experimenteerruimte rond burgerparticipatie. Visie beweging.net We willen het vertrouwen in ‘de politiek’ herstellen en burgerparticipatie is daarvoor een belangrijk instrument, mits het op een correcte manier wordt ingezet. Slecht uitgevoerde vormen van burgerparticipatie kunnen juist onbedoelde negatieve effecten hebben en dat willen we vermijden. Daarom benadrukken we vanuit beweging.net het belang van impactvolle en ‘volwassen geworden’ vormen van burgerinspraak. ‘Volwassen geworden‘ betekent in de eerste plaats dat alle democratische actoren een rol krijgen in dit verhaal. Het betekent ook dat je burgerinspraak met een zekere regelmaat en op een ernstige manier inzet, dat je ervoor zorgt dat alle bevolkingsgroepen betrokken zijn en dat je de resultaten ernstig neemt. Burgerinspraak moet ook niet in de plaats komen van bestaande advies- en overlegorganen. In tegendeel, door in te zetten op een kruisbestuiving tussen nieuwe vormen van burgerinspraak en bestaande advies-en overlegorganen krijg je sterke, gedragen en onderbouwde adviezen.

Hoe willen we dit realiseren?

Creëer een haalbaar financieringskader voor adviesraden om werk te maken van participatie-initiatieven.

Garandeer impact door burgerinspraak te faciliteren in adviesraden met een wettelijke of decretaal verankerde opdracht. Zo garandeer je dat de stem van burgers een plaats krijgt in het beleidsproces, en vermijd je de creatie van participatiekoterijen.

Waardeer de vertegenwoordigingsfunctie van middenveldorganisaties. Aandacht voor de betrokkenheid van specifieke doelgroepen in het adviesproces, is cruciaal. Niet iedereen zal de mogelijkheden hebben of zich geroepen voelen om te participeren aan een burgerbevraging, een enquête of een referendum, maar de belangen van die doelgroepen moeten wel via andere kanalen hun weg vinden naar het definitieve advies.

Ruimtelijke Ordening

Ontwikkel een duurzaam en sociaal ruimtelijk beleid. Waarom willen we dit?

De provincies hebben een uitgebreide taak als het aankomt op ruimtelijke beleid. Zij hebben kennis en expertise, met name in de ondersteuning van lokale besturen. De provincie creëert beleidskaders waar ook gemeenten en steden een duidelijk verbintenis aangaan en op inzetten. De provinciebesturen hebben een cruciale rol in het tegengaan van de versnippering van het ruimtelijke beleid over de verschillende grondgebieden. Visie beweging.net. Beweging.net pleit voor een duidelijke toekomstvisie in de provincie over de ruimtelijke uitdagingen: ontharding, waterbeheersing, provinciale domeinen en inplanting van bedrijvigheid. Heel wat vraagstukken die in dit memorandum aan bod kwamen zijn ook ruimtelijke ordeningsvraagstukken, denk aan problemen van vervoersarmoede, betaalbaar wonen en een duurzame transitie naar hernieuwbare energiebronnen. We vragen daarom dat de provinciebesturen hun ruimtelijke beleidsinstrumentarium aanwenden in de zoektocht naar oplossingen voor woonuitdagingen, door een voortrekkersrol te spelen in de introductie van nieuwe woonvormen, in te spelen op de verschillende woonbehoeften van jong en oud, de sociale component te respecteren bij aansnijding van nieuwe woongebieden of reconversie van bestaande woongebieden, en vervoersarmoede tegen te gaan door alleen nog woonzones te ontwikkelen in de nabijheid van voorzieningen en openbaar vervoer. De strategie om vanaf 2040 geen extra oppervlakte meer te gaan verharden, mag er niet toe leiden dat bedrijvigheid geen ruimte meer krijgt om te groeien. Dat zou een negatieve impact hebben op de werkgelegenheid in de provincies. Creativiteit zal dus noodzakelijk zijn. We denken hierbij aan de initiatieven omtrent de bedrijventerreinen van de toekomst, incl. industriële hoogbouw, opslag van hemelwater op de terreinen, gedeelde energievoorzieningen met warmtenetten en zonnepanelen, recyclage en andere duurzaamheidsaspecten. Om de leefbaarheid van de woongebieden en het wegennet te vrijwaren en toch de bedrijvigheidsambities niet te fnuiken moeten bedrijven meer opties hebben dan enkel en alleen het vrachtvervoer over de weg. Scheepvaart, ook op kleinere waterwegen (denk aan het experiment met onbemande duwvaart in de Westhoek) en vervoer over het spoor verdienen waar mogelijk stimulansen en investeringen in de infrastructuur. Hiervoor zal ruimte voor multimodale overslagpunten noodzakelijk zijn. Ontspanning moet, ten slotte, nabij kunnen. Daarom pleiten we voor de maximale ontwikkeling van kwalitatieve groengebieden, zonder versnippering. Landschapsparken, natuurdomeinen en bossen zijn een must. Maar ook multifunctioneel gebruik van ruimte voor landbouw en ruimte voor wateropvang kunnen mogelijkheden bieden in de buurt of wijk. 34

Hoe willen we dit realiseren?

Gebruik het ruimtelijk beleidsinstrumentarium om woon-, vervoers- en energieuitdagingen aan te pakken.

Stimuleer studies rond mobiliteitsimpact bij creatie van bedrijvigheid, in de zoektocht naar alternatieven voor vrachtvervoer, bijvoorbeeld over het water en het spoor.

Wees een aanjager in de zoektocht naar innovatie oplossingen voor duurzaam ruimtegebruik door bedrijven.

Stimuleer de zoektocht naar gedeelde infrastructuur voor ontspanning over gemeentegrenzen heen, door de maximale ontwikkeling van groengebieden.

Zoek naar innovatieve oplossingen, bijvoorbeeld in wateropvang of naar dwarsverbanden met landbouwterreinen, om nabije ontspanningsmogelijkheden te creëren.

Overzicht voorstellen Mobiliteit 1. Breid de fietsnetwerken verder uit. 2. Stimuleer de uitrol van deelmobiliteit.

Energie 3. Stimuleer warmtenetten tussen industrie, landbouw en woonwijken. 4. Stimuleer collectieve wijkrenovaties. 5. Laat mensen participeren in bovenlokale energiecoöperaties.

Water 6. Zet in op collectieve oplossingen voor circulair waterverbruik. 7. Creëer mogelijkheden voor openluchtzwemmen.

Wonen 8. Experimenteer met nieuwe woonvormen en stimuleer sociale huisvesting. 9. Stimuleer kwaliteitsvolle verdichting van kernen.

Werk 10. Maak de verbinding tussen sociale economie en reguliere economie.

Onderwijs 11. Zet in op initiatieven die leerachterstand, schooluitval en ongekwalificeerde uitstroom verkleinen.

Sociale cohesie 12. Stel onderbenut patrimonium ter beschikking van verenigingen en andere sociale initiatieven.

Plattelandsbeleid 13. Stimuleer initiatieven die sociale cohesie bevorderen.

Democratie 14. Creëer een duurzaam kader voor burgerparticipatie via adviesraden.

Ruimtelijke ordening 15. Ontwikkel een duurzaam en sociaal ruimtelijk beleid.

Op de hoogte blijven van onze standpunten? Volg ons!

beweging.net

www.visie.net

@BewegingNet

www.beweging.net

beweging.net_

www.visie.net/de-gids

Samen met deze partners bouwen wij aan een

Sterk Netwerk