Visie 9 februari 2018 - editie Limburg

Regio Limburg Vrijdag 9 februari 2018

Laaggeschoolden leven 8 jaar minder lang Laaggeschoolden krijgen op hun 53ste al ernstige gezondheidsproblemen en ze sterven bijna 8 jaar vroeger dan hooggeschoolden. Dat blijkt uit een nieuw advies van de Strategische Adviesraad voor Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid.

Volgens het ACV staan die cijfers haaks op het pensioenbeleid van de regering.

‘Het argument dat we langer moeten werken omdat we allemaal langer leven gaat niet op.’

Meer ouders hebben recht op zorgverlof

> p. 2

www.beweging.net

ALLEMAAL TEGEN PESTEN

Erven en huis kopen voortaan goedkoper

Mika: ‘Ik ben niet meer boos op mijn pesters’

> p. 3

> p. 13

MyTrustO lanceert app voor schuldbemiddeling op maat

> p. 12

> p. 8

Skiplannen tijdens de krokusvakantie?

INGEDEKT TEGEN ZWARTE SNEEUW

> p. 5

www.cm.be

Acteur Matteo Simoni ‘IK WIL IEDERE DAG VOOR DE VOLLE 100 PROCENT LEVEN’

> p. 20

www.acv-online.be

jaargang 75 ¬ visie nummer 3 afgiftekantoor brussel x ¬ p910695 volgend nummer op 23 februari 2018

Regionieuws > p. 16

2

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

MyTrustO lanceert app voor schuldenbegeleiding op maat

‘Ik hoop dat mensen de stap naar begeleiding sneller zullen zetten’ Drie miljard euro. Dat was eind 2017 het totale bedrag aan achterstallige betalingen bij allerlei leningen en kredieten in ons land.

MyTrustO geeft mensen met schulden de kans die terug te betalen zonder extra kosten. Met een nieuwe app wil de dienst de drempel om hulp te vragen verlagen.

V

olgens de Centrale voor kredieten aan particulieren van de Nationale Bank van België daalde het aantal kredietovereenkomsten met achterstallige betalingen in 2017. De Centrale stelt dat consumenten er voor het eerst sinds 2008 opnieuw in slagen om een betalingsachterstand recht te zetten. Toch blijven meer dan 360 000 Belgen geconfronteerd met schulden tot gemiddeld bijna 12 000 euro per persoon. En dat terwijl een op de zeven Belgen onder de armoedegrens leeft.

ID – Jan Van der Perre

360 000

AANTAL BELGEN MET SCHULDEN

Drie jaar geleden zag de schuldbemiddelingsdienst MyTrustO, met de steun van beweging.net Antwerpen, het levenslicht.

Intussen is de dienst in alle Vlaamse regio’s en Brussel actief. Om nog eenvoudiger contact op te nemen, is er nu ook de MyTrustO App, beschikbaar voor Apple en Android. Dat moet de drempel om hulp te zoeken nog verlagen. Zodra die stap gezet is, wordt een plan uitgewerkt om de schulden aan te pakken. Ook schuldeisers kunnen een beroep doen op het project waar-

VERWOORDING

‘Nog 87 euro en ik ben schuldenvrij’, vertelt Christel Troffaes. Ze deed een beroep op MyTrustO om achterstallige betalingen zonder extra kosten te vereffenen. bij alles draait om ‘anders omgaan met schulden’ en ethisch verantwoord invorderen (EVI). Heel wat bedrijven en organisaties, waaronder CM, het ACV en Familiehulp ondertekenden al het charter van de EVI-community.

‘Bij klassieke invorderingsprocedures komen veel extra kosten kijken zoals gerech-

telijke kosten of advocatenlonen’, vertelt Patrick Van Buggenhout, gerechtsdeurwaarden en een van de initiatiefnemers.

‘Dat maakt het probleem alleen erger en verkleint de kans dat schuldeisers terugbetaald worden. MyTrustO maakt een schulddossier op en betrekt daarbij alleen de schuldeisers en de schuldenaar. Onder begeleiding van een gerechtsdeurwaarder

bekijken ze de mogelijkheden om de schulden af te betalen. Dat gebeurt met wederzijds respect. ’

Realiteit is nooit simpel Dat beaamt Christel Troffaes. Zij nam contact op met de dienst na een moeilijke periode. ‘Bij MyTrustO luisterden ze naar mijn verhaal en zochten ze samen met mij

LAAT HET KIND IN JE LOS Ook al behoor ik al lang niet meer tot de doelgroep van Ketnet, hun campagne tegen pesten weet ik wel te smaken.

Misschien zag je ze hier of daar al passeren, wie wil meedoen zet vier stippen op zijn hand. Met elke STIP zeg je ‘Samen Tegen Iemand Pesten’. Ik hoor het Tinne Oltmans graag zingen in het campagnelied: Iedereen, schiet in actie.

Aan kinderen kan je wel uitleggen dat pesten niet ‘cool’ is. Dat je andere kinderen kwetst als je hen uitlacht met hun sproeten, rode haar of een vreemd accent. Door erover te praten en erbij stil te staan, leren ze begrip hebben voor een ander. #stipit, die hashtag kan wat mij betreft niet vaak genoeg gedeeld worden.

En eigenlijk stopt het nut van die campagne niet bij kinderen en jongeren.

Ook wij, volwassenen, hebben nog veel te leren. Want pesten is een gedrag dat niet stopt eens je volwassen wordt. Het is het gedrag waarbij iemand herhaaldelijk om allerlei redenen wordt lastiggevallen met als doel die persoon buiten te sluiten of op een andere manier te kwetsen. ‘Macht’ staat hierin centraal. Pesten gaat met andere woorden over hoe we met mensen, met elkaar (niet moeten) omgaan. Hoe we kunnen opkomen voor elkaar. Hoe we met macht (niet moeten) omgaan.

Dan gaat het niet meer om lachen met sproeten of ros haar, maar over sociale rechtvaardigheid, solidariteit en dis-

criminatie en opkomen voor diegenen die steun kunnen gebruiken in plaats van hen weg te pesten uit onze samenleving. Er zijn vele redenen om het kind in onszelf los te willen laten – alhoewel volwassen zijn ook zijn voordelen heeft – maar laat dat er één van zijn. Een terugkeer naar het evidente gevoel dat het uitsluiten van mensen, om welke reden dan ook dus echt niet ‘cool’ is, om even in het jargon te blijven.

Linde De Corte Algemeen Secretaris beweging.net

3

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Huis kopen en iets erven worden goedkoper

‘Kopers van dure huizen gaan erop vooruit’ Ik heroverde mijn gevoel van eigenwaarde Christel Troffaes

naar een oplossing op maat’, getuigt ze.

‘Dienstverlening richt zich meestal op welomlijnde doelgroepen en gebruikt termen als kansarmen of laaggeschoolden.

Maar niet iedereen past perfect in zo’n welomlijnd kader.’ Het verhaal van Christel is allesbehalve standaard of eenvoudig. Maar, zegt ze, dat is het haast nooit als het over schulden gaat. ‘Ik zocht en vond zonder diploma mijn weg in de journalistiek. Maar ik gaf mijn job op zodat ik voor mijn zwaar gehandicapt zoontje kon zorgen. Na zijn overlijden was ik 14 jaar lang van de arbeidsmarkt weggeweest. Er was veel veranderd. Ik verwerkte tegelijk ook een vechtscheiding en gleed weg in een burn-out. Met een uitkering kan je vandaag echt niet meer leven.’

Een maatschappelijk werkster van het ziekenfonds raadde Christel aan om contact op te nemen met MyTrustO. ‘Ik ben nog altijd blij als ik de stem hoor van de begeleider’, zegt ze. ‘Tijdens het intakegesprek kon ik mijn verhaal doen. De realiteit is nooit simpel. Het is nooit één onbetaalde rekening of factuur die aan de oorzaak ligt. Wat wel duidelijk is: het gaat razendsnel. Ik hoop dat mensen door de app de stap naar begeleiding sneller zullen zetten.’

Eigenwaarde Na ongeveer een jaar begeleiding is Christel zo goed als schuldenvrij. ‘Nog 87 euro te gaan. Een groot deel van mijn schulden kon ik afbetalen dankzij alimentatie waar ik nog recht op had. Mijn begeleider raadde me aan om op mijn strepen te staan en dat op te eisen. Toen ik mijn gelijk haalde, had ik meteen ook mijn gevoel van eigenwaarde heroverd.

Het gaf me de moed om ook de andere problemen aan te pakken. Nu kan ik met mijn dochter met een schone lei opnieuw iets opbouwen.’

Amélie Janssens Personen met schulden en schuldeisers kunnen contact opnemen met MyTrustO via de app, info@mytrusto.be, 03/220 12 00 (werkdagen tussen 9u en 12u) of www.mytrusto.be

Bij de Vlaamse belastingdienst staan er enkele belangrijke wijzigingen op til. Tegen de zomer wordt de aankoop van een eigen woning een stuk goedkoper, doordat de registratierechten dalen van 10 naar 7 procent. Ook een nieuwe erfbelasting is op komst, waarbij het hoogste tarief van 65 procent op de schop gaat.

W

ie een woning of appartement koopt in Vlaanderen, moet daar een aankoopbelasting of registratierechten op betalen. Vandaag bepaalt het kadastraal inkomen (KI), of de geschatte jaarlijkse huuropbrengst, welk tarief verschuldigd is. Voor woningen met een KI hoger dan 745 euro geldt het groot beschrijf. Dat komt neer op een belasting van 10 procent van de aankoopsom. Is het KI lager dan 745 euro, dan moet je maar 5 procent registratierechten betalen. Daarnaast zijn er nog vrijstellingen mogelijk: het gewoon en verhoogd abattement.

7 procent registratierechten Maar tegen de zomer wijzigen de spelregels. De Vlaamse regering hervormt de registratierechten, omdat het systeem van het kadastraal inkomen achterhaald is. Wie in de toekomst een gezinswoning koopt, betaalt standaard 7 procent registratierechten. Het klein beschrijf en het gewoon en verhoogd abattement verdwijnen. Wel is er een korting voorzien voor

wie een bescheiden woning koopt van minder dan 200 000 euro. Die geniet een vrijstelling van belasting op de eerste schijf van 80 000 euro. In de kernsteden en in de Vlaamse rand geldt de korting tot een aankoopprijs van 220 000 euro.

Wie binnen de vijf jaar na aankoop de gezinswoning ‘ingrijpend energetisch renoveert’, betaalt maar 6 in plaats van 7 procent. Daarvoor moet je wel de verwarming, koeling en luchtcirculatie volledig vervangen en minstens driekwart van de muren en het dak (na)isoleren. Het tarief van 10 procent blijft bovendien behouden voor wie in vastgoed investeert. Tenzij je de woning vervolgens voor negen jaar verhuurt via een sociaal verhuurkantoor, want dan geldt toch het standaardtarief van 7 procent.

‘Er zijn twee groepen die erop vooruitgaan door deze hervorming’, zegt Sandra Rosvelds van de studiedienst van beweging.net. ‘Dat zijn enerzijds de kopers van zeer bescheiden woningen en anderzijds de kopers van duurdere huizen. De verliezers zijn kopers van woningen van meer dan 200 000 euro die vandaag onder het klein beschrijf vallen. Neem als voorbeeld een huis van 230 000 euro met een KI van 600 euro. In het huidige systeem betaal je 9 750 euro registratierechten, maar in het nieuwe systeem loopt de belasting op tot 16 100 euro. Daarom zou het beter zijn om de vrijstelling van 80 000 euro geleidelijk af te bouwen, in plaats van een strikte grens van 200 000 of 220 000 euro te hanteren.’

Nieuwe erfbelasting De nieuwe tarieven voor de registratierechten zijn zo goed als beklonken. Over een nieuwe erfbelasting wordt er nog volop onderhandeld in de Vlaamse regering.

Wel is er al eensgezindheid dat het hoogste tarief van 65 procent bij een erfenis van een broer, zus of een derde naar omlaag moet. Sommige regeringspartijen vinden ook dat de langstlevende partner te veel erfbelasting moet betalen. Hun voorstel is om alles wat in gemeenschap is opgebouwd vrij te stellen. Dat geldt vandaag trouwens al voor de gezinswoning.

Een derde idee dat op tafel ligt is een erfenissprong, waarbij ouders hun erfenis binnen het jaar doorgeven aan hun kinderen zonder schenkingsrechten te betalen.

‘Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein (Open VLD) heeft een budget van 117 miljoen euro voor deze hervorming’, zegt Sandra Rosvelds. ‘Voor beweging.net is het belangrijk dat het een budgetneutrale operatie blijft. Want er zijn heel wat noden in de samenleving waarvoor de overheid middelen nodig heeft.

De verlaging van het hoogste tarief van 65 procent kan men compenseren door diverse achterpoortjes te sluiten. Maar de vrijstelling van het volledige gemeenschappelijk vermogen van partners zou 160 miljoen euro kosten en dat is veel te veel. Beter is om hier een vrijgestelde som in te voeren en alles daarboven toch te belasten.’

Leen Grevendonck

4

ÂŹ post

Visie ÂŹ vrijdag 9 februari 2018

VACATURE M/V

UW GEDACHT Auto vaker laten staan?

CM zoekt • Business Specialist Uitkeringen • Stafmedewerker data-analyse en productbeheer voor CM-verzekeringen • Stafmedewerker CM-Zorgkas • Facilitator e-gezondheidszorg Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek 0HHU LQIR ZZZ FPMREV EH

Okra zoekt • Educatief Medewerker 9ROWLMGV â RQEHSDDOGH GXXU +DVVHOW 0HHU LQIR ZZZ RNUD EH

Visie zoekt • Journalist (specialisatie sociaaleconomische thema’s) Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek 0HHU LQIR ZZZ EHZHJLQJ QHW

ACV zoekt

• Stafmedewerker Vormingsdienst – juridisch • Functioneel analist • Infrastructure engineer • Software engineer • Informatica operator

Dat er iets moet veranderen aan ons autogebruik, daar ben ik mij van bewust. Maar in plaats van de automobilist te demoniseren, moet de overheid de moed tonen om te belasten op verbruik, niet op het bezit van een auto. Nu betaalt iedereen die een auto koopt btw, belasting op inverkeersstelling en wegenbelasting. Die worden al deels berekend op CO2-uitstoot, maar met het aantal afgelegde kilometers of het gebruik van de openbare weg wordt geen rekening gehouden. Bovendien leiden lage emissiezones ertoe dat mensen die al die belastingen hebben betaald op steeds meer plaatsen niet meer mogen rijden. Je kunt toch niet verwachten dat mensen die hebben geĂŻnvesteerd in een auto hem in de garage laten staan?

Thomas Rau pleit voor het einde van bezit, en daar zit zeker iets in. IdeeĂŤn zoals autodelen kunnen een oplossing zijn voor mensen die zich geen auto kunnen veroorloven. Jonge mensen worden nu met die ideeĂŤn opgevoed, zij zullen makkelijk hun weg vinden in nieuwe mobiliteit. Maar we moeten er wel rekening mee houden dat dat voor ouderen veel minder evident is. ĂŹĂŹĂŹ /HRSROG 9HUUHWK ,WHJHP

Kinesitherapeuten

Het is jammer dat bij de tarieven van de kinesitherapeuten (Visie nr. 1) geen verplaatsingsvergoeding wordt vermeld. Nu moet ik mij aan CM-leden steeds verantwoorden omdat ik een vergoeding vraag waar ik als geconventioneerde kinesitherapeut recht op heb.

Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek 0HHU LQIR ZZZ DFY RQOLQH EH

Procura zoekt

• Hoofdboekhouder (m/v) Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek 0HHU LQIR ZZZ EHZHJLQJ QHW

GECITEERD

ĂŹĂŹĂŹ :LP 9DQVWHHQYRRUW

Voor de normale behandelingen bij de patiĂŤnt thuis, mag de kinesitherapeut een toeslag van 1,01 euro vragen voor

verplaatsingskosten. Hiervoor is geen terugbetaling voorzien. Behalve in bepaalde situaties zoals bij palliatieve thuiszorg en ernstige aandoeningen. Dan is er wel terugbetaling.

Verhoogde tegemoetkoming

Ik ben gescheiden en moet elke maand alimentatie betalen aan mijn ex-partner. Voor een gepensioneerde is dat geen klein bedrag. Van mijn pensioen houd ik in realiteit een pak minder over. Toch kom ik niet aanmerking voor de verhoogde tegemoetkoming voor medische kosten. Dat begrijp ik niet. ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Bij het inkomensonderzoek voor de verhoogde tegemoetkoming is het ziekenfonds verplicht om het alimentatiegeld mee te tellen. Zowel bij wie het betaalt als bij wie het ontvangt. CM heeft er al meerdere keren op aangedrongen om dit te veranderen. Tot nu toe echter zonder resultaat.

Eenpersoonskamer

Een lezer liet in Visie nr. 1 weten dat hij een hospitalisatieverzekering had afgesloten met keuze voor een eenpersoonskamer. Toen hij moest worden opgenomen, was er geen eenpersoonskamer beschikbaar. Mij is hetzelfde overkomen, in een groot ziekenhuis. Als je vooraf duidelijk een eenpersoonskamer hebt gevraagd, is het de beste oplossing om dan naar huis te gaan en een nieuwe afspraak te maken. In mijn geval was er na een uur toch een eenpersoonskamer beschikbaar.

Als patiĂŤnt mag je er vriendelijk maar vastbesloten op staan dat wat is afgesproken ook wordt uitgevoerd. ĂŹĂŹĂŹ +DQV 'H :XOI 0HUHOEHNH

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

Verenigd Koninkrijk viert 100 jaar vrouwenstemrecht

Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.

1. Peulvrucht; 2. misdadig; 3. toeschouwer; 4. schaakstuk; 5. rookgerei; 6. vogel; 7. iel; 8. snoer; 9. prijzig; 10.dakspar; 11. deurkruk; 12. voorschrift; 13. verschoten; 14. militair hoofddeksel.

Citaat 3

1

V B E O E O L

2

S V N O E O D R

3 D K IJ R K

I

N

E R

4

L O E P T E R K

5

A O S M B A T

6

V P O A U O W R

7 M T A G U E

I

K R

8

K T O D O R E D

9

V D R U E U R E

10 S K E O P E M R 11 K G L

E N K

L

12 R U E K G K E

L

13 V A

E

I

I

A G L

14 Z K E IJ P

I

T

N E

Š De Puzzelaar

+RQGHUG MDDU JHOHGHQ NRQGHQ YURXZHQ LQ KHW 9HUHQLJG .RQLQNULMN YRRU KHW HHUVW QDDU GH VWHPEXV WUHNNHQ -DUHQODQJ SURWHVWHHUGH GH VXIIUDJHWWHEHZHJLQJ YRRU YURXZHQVWHPUHFKW 0DDU KXQ SURWHVW ZHUG GRRU GH RYHUKHLG KDUGKDQGLJ RQGHUGUXNW 8LWHLQGHOLMN PRHVW GH UHJHULQJ WRFK WHJHPRHWNRPHQ HQ ]H NHQGH KHW JHGHHOWHOLMN VWHPUHFKW WRH ,Q NUHJHQ %ULWVH YURXZHQ YROZDDUGLJ VWHPUHFKW QHW ]RDOV PDQQHQ ,Q %HOJL­ GXXUGH KHW QRJ WRW YRRUDOHHU YURXZHQ DOJHPHHQ VWHPUHFKW NUHJHQ 1X ]LMQ HU QRJ VWHHGV ODQGHQ ZDDU YURXZHQ KXQ VWHP QLHW NXQQHQ XLWEUHQJHQ ]RDOV 6DXGL $UDEL­

Het citaat is van Godfried Bomans: “Veel verdriet komt voort uit de vrees om gelukkig te zijn�

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

5

Veilige vakantie gewenst

Zo dek je je in tegen zwarte sneeuw De krokusvakantie staat voor de deur. Dit verlof werd ooit ingevoerd om de sombere wintermaanden te doorbreken. Voor vele wintersportliefhebbers is het dan ook een periode van losgehen. Ga je de piste op? Lees dan zeker deze zes tips en tricks door.

1 CM-reisbijstand op de piste

De CM-reisbijstand geldt wereldwijd voor kinderen en jongeren met kinderbijslag. Voor andere CM-leden is er een geografische beperking, maar in de meeste skioorden zit je goed. Opgelet: skiën buiten de piste valt niet onder de reisbijstand.

Moet je in het ziekenhuis worden opgenomen? Contacteer dan Mutas binnen de 48 uur. Leg je Europese verzekeringskaart voor en betaal nooit je factuur in een buitenlands ziekenhuis. De alarmcentrale van Mutas is 24 uur op 24 bereikbaar op 0032 2 272 09 00.

Ambulante kosten betaal je wel ter plaatse. Hou de bewijzen bij en bezorg ze eenmaal thuis aan CM. Bij dossiers van meer dan 200 euro geldt per rechthebbende een franchise van maximaal 60 euro. Bij dossiers onder de 200 euro wordt meestal 75 procent van de kosten terugbetaald.

Info en voorwaarden: www.cm.be/reisbijstand

2 Verkeersregels

Wist je dat er ook verkeersregels bestaan op de piste? Deze zijn opgesteld door de Internationale Skifederatie (FIS) en kunnen doorslaggevend zijn qua aansprakelijkheid bij een ongeval. Een voorbeeld: klim of daal je te voet, dan moet dat altijd aan de zijkant van de piste gebeuren.

In totaal zijn er tien pisteregels. Vraag ernaar in je skigebied.

3 Conditiecheck

Skiën en snowboarden zijn sporten met een hoge intensiteit. Zorg ervoor dat je hartslag tijdens het sporten afgestemd is op je conditie. Neem tijdig een pauze.

4

Bescherming tegen de kou

Het gure weer in de bergen kan voor jong en oud pittig zijn. Sneeuwval, wind of mist kunnen je bovendien plots overvallen. Je bent dus maar beter goed be-

DIT STOP JE ZEKER IN DE KOFFER • Valhelmen voor heel het gezin. In veel landen zijn ze sowieso verplicht voor kinderen, maar ook een must voor volwassenen. Huren kan vaak ook ter plaatse.

• Zonnecrème, een lippenbalsem met UV-filter en aftersun.

• Zonne- of skibrillen tegen sneeuwblindheid.

• Warme (thermische) kleding, handschoenen en waterdichte schoenen om onderkoeling te voorkomen.

• Drinkbussen om altijd gehydrateerd te blijven.

schermd. Hou de weersvoorspellingen in de gaten en neem je voorzorgen. Draag skiof snowboardkledij en waterdichte, isolerende handschoenen. Kleed je in laagjes.

Vervang natte kledij en sokken door droge reservekledij en zoek tijdig beschutting bij slecht weer. Zorg dat je oren, neus, lippen, wangen, tenen en vingers warm blijven.

Zweten je handen, trek je handschoenen dan even uit, zo kan het vocht verdampen.

Heb je het koud, drink dan iets warms en verwarm onderkoelde lichaamsdelen in de oksel of lies. Is het weer heel erg guur, blijf dan binnen.

jonge kinderen naar 5 Met de bergen Berglucht is gezond, ook voor kinderen. Besteed extra aandacht aan gepaste kledij.

Smeer je kinderen (en jezelf) goed in om ze

te beschermen tegen de zon. Sneeuw weerkaatst UV-straling waardoor je extra snel kunt verbranden. Vergeet zeker ook niet de ogen van je kroost te beschermen en neem zonnebrillen mee. Hou baby’s bij voorkeur helemaal uit de zon.

6 Altijd op zak

Zorg dat je je Europese ziekteverzekeringskaart in het buitenland altijd op zak hebt. Deze kun je gratis aanvragen via de CM-website. Check ook of je reisgenoten er eentje hebben.

Je identiteitskaart moet je altijd en overal kunnen laten zien. Ook op de piste. Iedere skiër (betrokkene of getuige, al dan niet verantwoordelijk) moet zich bij een ongeval kunnen legitimeren.

Marion Aussems

DE VOORZET

TIJD VOOR MENSEN

Voor de huisartsen gaat het om een administratieve vereenvoudiging, wat toelaat om efficiënter te werken. Achteraf corrigeren van getuigschriften zal niet meer nodig zijn. En de uitwisseling van gegevens verloopt perfect beveiligd.

Voor de ziekenfondsen, die van in het begin hun schouders onder het project gezet hebben, is de invoering van het eAttest een historische stap

richting digitalisering van de dienstverlening.

Met de nieuwe toepassing geven we mee gestalte aan de sociale zekerheid van morgen.

Door volop de kaart te trekken van online toepassingen, kunnen we de efficiëntie en de toegankelijkheid ervan alleen maar verhogen.

Maar bovenal bieden toepassingen als het eAttest ons de mogelijkheid om meer dan ooit in te zetten op dienstverlening waarmee we echt het verschil kunnen maken. Minder administratie betekent dat er tijd vrijkomt voor kerntaken waarmee we de gezondheid van onze leden effectief bevorderen, zoals preventie of maatschappelijk werk. Om die reden kunnen we de komst van het elektronisch getuigschrift alleen maar toejuichen. Want we steken onze tijd liever in mensen dan in papieren.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

CMziekenfonds

Na een geslaagde testperiode komt het eAttest – het elektronisch getuigschrift - op kruissnelheid. Voortaan mogen alle huisartsen elektronische getuigschriften afleveren. Het getuigschrift gaat in dat geval rechtstreeks naar het ziekenfonds. Na enkele voorafgaande controles, krijgt de huisarts meteen een bevestigingsnummer.

Dit wordt toegevoegd aan het ontvangstbewijs dat de patiënt van zijn huisarts krijgt na betaling. Als ziekenfonds zorgen we automatisch voor de terugbetaling op de rekening. Bij problemen kan de patiënt steeds te-

recht bij zijn ziekenfonds. Met het ontvangstbewijs en het daarop vermelde bevestigingsnummer is nazicht meteen mogelijk.

Voor de patiënt betekent dat veel minder rompslomp. Hij moet geen doktersbriefjes meer in de brievenbus van zijn ziekenfonds droppen en loopt ook geen risico meer dat hij getuigschriften kwijtgeraakt, waardoor hij weer naar de dokter moet voor een nieuw exemplaar. Met het eAttest kan hij bovendien rekenen op een snellere terugbetaling.

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

Moet je binnenkort naar de huisarts, dan is de kans groot dat je geen papieren doktersbriefje meer zal meekrijgen. Het zogenaamde getuigschrift voor verstrekte hulp gaat digitaal. En dat heeft alleen maar voordelen, zowel voor patiënten als voor artsen en ziekenfondsen.

6

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

EN WONEN V IJ L B IS U H D O S S IE R : T

Met de scooter naar het bos Genieten van je oude dag in je eigen huis. In de praktijk is dat niet altijd evident. Met ondersteuning op maat is het vaak mogelijk om langer in je eigen omgeving te blijven. ‘Durf hulp te vragen als je op de sukkel bent’, adviseren Paul en Mathilde. Slimme oplossingen, nuttige adressen en handige tips, dit dossier zet je op weg.

hebben veel gereisd en als vrachtwagenchauffeur reed ik heel het land door. Wij willen bezig blijven.’

Zo kwamen Paul en Mathilde in de Thuiszorgwinkel terecht. ‘Ik had gelezen over de scooters. We hebben er info gevraagd.

Dankzij mijn scooter kan ik samen met mijn kinderen gaan wandelen

P

aul Ceusters is 81. Samen met zijn echtgenote Mathilde (73) woont hij in een appartement in Begijnendijk. Op het gelijkvloers, zo blijkt. Een bewuste keuze. ‘Ik kan niet goed meer uit de voeten en zo is alles dichtbij’, verklaart Paul. ‘We hebben zelfs een tuintje.’

Paul

Nadien is er een maatschappelijk werkster van de CM-dienst Thuis Blijven Wonen bij ons geweest om alles te regelen. Ze heeft met ons ook bekeken hoe we ons huis nog konden aanpassen. We wachten op een badlift. Een bad doet deugd voor mijn spieren en voeten. Maar zonder lift is het moeilijk om eruit te geraken. Ik heb geen kracht meer, ik wil niet vallen.’

Dat kleine tuintje is belangrijk. ‘Zo kom ik nog wat buiten’, zegt Paul. ‘Ook al moet ik goed opletten. Ik ben al gevallen tijdens het klussen op ons terras.’

Zolang het kan, willen we genieten

Wandelen De maatschappelijk werkster had nog een tip. ‘Ze raadde ons oprijgoten voor de auto aan’, legt Paul uit. ‘Zo kunnen we mijn scooter meenemen en tot bij onze kinderen rijden om een wandeling te maken. Of we gaan naar het bos waar ik als kind vaak speelde.’

Paul heeft een bloedziekte en een slechte voet. ‘De dokters weten niet goed wat er aan de hand is. De zenuwen in mijn voet sterven af. Ik heb geen gevoel meer en ik heb spierkrampen. Ik kan moeilijk stappen. Hangt het samen met mijn bloedaandoening? We weten het niet.’

Bezig blijven Mathilde wordt even stil. ‘Toen Paul niet

Compagnie Gagarine

Mathilde

Paul Ceusters: ‘We zijn niet gemaakt om in de zetel te zitten.’ meer mee kon naar de markt hier vlakbij, wisten we dat er iets moest gebeuren. Het moment waarop je beseft dat er hulp no-

dig is, is confronterend.’ Paul lacht: ‘Er is niet veel goed meer aan mij. Maar wij zijn niet gemaakt om in de zetel te zitten. We

HOE MANTELZORG HAALBAAR HOUDEN? Werknemers kunnen loopbaanonderbreking voor medische bijstand, tijdskrediet of palliatief verlof aanvragen. Ben je werkloos, dan kun je een aanvraag indienen voor vrijstelling van werkloosheid voor mantelzorg. Onder bepaalde voorwaarden kun je ook een aanmoedigingspremie zorgkrediet krijgen.

De dienst CM-Oppas aan huis zorgt ervoor dat de mantelzorger er met een gerust gemoed eens tussenuit kan.

Als thuiszorg even niet meer lukt, dan geeft tijdelijke opvang in dagverzorgingscentra, centra voor kortverblijf of een herstelverblijf (na een operatie of ernstige ziekte) de mantelzorger wat ademruimte.

Wist je dat … … de Samana Mantelzorgtelefoon een luisterend oor biedt? Je kunt iedere werkdag bellen van 10 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur op 078 15 50 20. … www.zelfzorgvoormantelzorgers.be een online training is waarmee Samana je draagkracht als mantelzorger wil vergroten?

Mathilde: ‘Het is niet leuk als je moeilijker je plan kunt trekken. Toch is het belangrijk om hulp te vragen. Alles wat ons kan helpen, daar staan we voor open. Want zolang het kan, willen we genieten en samen dingen blijven doen.’

Anneleen Vermeire

WAT ALS HET PLOTS MIS GAAT? Met het persoonlijk alarm is hulp altijd binnen handbereik. In nood verwittig je met een druk op de knop de zorgcentrale. Je kunt het alarm uitbreiden met slimme detectoren zoals een val- of bewegingsdetector.

Ben je onverwacht ontslagen uit het ziekenhuis? Valt je mantelzorger plots weg? De Organisator Dringende Thuiszorg geeft je advies en hulp op maat in samenwerking met de thuiszorgpartners. Neem contact op met je ziekenfonds.

Wist je dat … Wist je dat … … je in sommige regio’s ’s nachts hulp aan huis kunt krijgen?

Contacteer je ziekenfonds voor de mogelijkheden in je buurt.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

7

Wist je dat …

… CM als Zorgmakelaar woonassistentie biedt in verschillende groepen assistentiewoningen?

Surf naar www.cm.be/zorgmakelaar of www.checkassistentiewoning.be.

3X

WAAKZAAM VOOR...

… VALLEN Een op de drie thuiswonende ouderen valt minstens een keer per jaar.

Een ziekenhuisopname, invaliditeit, schrik, de gevolgen na een val zijn vaak groter dan wat blauwe plekken. Probeer vallen te voorkomen. Blijf in beweging en gebruik hulpmiddelen. Verplaats je rustig. Voorzie voldoende verlichting en laat niets rondslingeren. Zorg voor een veilige trap, keuken en badkamer. Onderhoud het tuinpad en de oprit.

Draag ook stevige schoenen, verzorg je voeten en laat naar je ogen kijken als je zicht achteruit gaat. Met een telefoon binnen handbereik of met een persoonlijk alarm kun je altijd hulp vragen. Je vindt nog meer tips op www.valpreventie.be.

… VEREENZAMING Een tachtiger gebruikt bijna drie keer zo vaak antidepressiva als een dertiger.

Eenzaamheid los je niet op met een pilletje. Tijd maken voor ouderen is belangrijk.

Er bestaan verschillende initiatieven om vereenzaming tegen te gaan. In heel wat regio’s brengen vrijwilligers je op je bestemming. Je ziekenfonds kan je meer vertellen over de mogelijkheden.

Voor bepaalde verplaatsingen (taxi, niet-dringend ziekenvervoer … ) kun je mogelijk een tegemoetkoming krijgen. Neem ook hiervoor contact op met je ziekenfonds.

Samana en OKRA organiseren activiteiten en vakanties voor ouderen.

… (ONDER)VOEDING 5 tot 12 procent van de ouderen die thuis wonen, krijgt onvoldoende of niet de juiste voedingsstoffen binnen.

Depressie of dementie, niet goed ter been of ziek zijn, eenzaamheid of armoede, het zijn maar enkele factoren die het risico op ondervoeding verhogen. Ook geneesmiddelengebruik en verminderde smaak- of reukzin kunnen ervoor zorgen dat ouderen onvoldoende eten. Alert zijn is de boodschap.

Info en ondersteuning?

Het Infopunt Chronisch Zieken (078 05 08 05, infochronischzieken@cm.be) helpt je verder. Je kunt ook terecht bij de dienst Maatschappelijk Werk of het Thuiszorgcentrum van je ziekenfonds. Op www.cm.be/thuiszorg vind je veelgestelde vragen.

Tegemoetkomingen Voor veel producten en diensten kun je mogelijk een tegemoetkoming krijgen. Soms heb je zelfs recht op een extra uitkering omdat je zorgbehoevend bent. De Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds wijst je de weg. Daarnaast geven sommige steden en gemeenten een gemeentelijke mantelzorgpremie. Informeer je over de voorwaarden.

Welke hulp heb jij ingeschakeld om thuis te blijven wonen?

Laat het ons weten via lezers@visieredactie.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

Nico Van Dam

… ook zorgwonen of kangoeroewonen mogelijk is? Een aparte woongelegenheid binnen een gezinswoning biedt privacy, en de zekerheid dat mantelzorgers in de buurt zijn. Om stedenbouwkundig in orde te zijn, werd een regeling uitgewerkt. De voorwaarden en het meldingsformulier vind je op de website van CM.

HOE GAAT HET MET U?

… je zorgoverleg kunt aanvragen bij een complexe thuiszorgsituatie met verschillende hulpverleners? Patiënt, mantelzorgers en hulpverleners zitten dan samen rond de tafel.

‘Geen valentijnsgekte voor ons’ ‘Ik pendel elke dag tussen drie steden’, vertelt Sarah Wilberts (34) uit Leuven.

‘Mijn werk is in Brussel en mijn vriend woont in Mechelen waardoor ik veel onderweg ben. Tja, je moet iets overhebben voor de liefde! Maar er is verbetering op komst: binnenkort gaan we samenwonen en vermindert mijn pendeltraject.

Mijn vriend en ik doen trouwens niet mee aan heel de valentijnsgekte. We proberen zo veel mogelijk tijd voor elkaar vrij te maken omdat we graag bij elkaar

?!

willen zijn en samen iets leuks willen doen. We zien niet in waarom dan plots die ene dag zo speciaal zou zijn. Neen, en liever ook niet het cliché dat het bij ons elke dag Valentijn is. Zo zeemzoet zijn we nu ook weer niet (schatert).’

Je moet iets overhebben voor de liefde!

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Wanneer wordt gratis abonnement bij De Lijn omgezet naar MOBIB-kaart?

De gratis abonnementen bij De Lijn voor personen met een handicap worden geleidelijk aan vervangen door een MOBIBkaart.

aan te vragen. Je moet er wel vijf euro voor betalen. Eens je dat hebt gedaan, dan krijg je de MOBIB-kaart thuisgestuurd.

Sommige personen met een handicap hebben recht op een gratis netabonnement van De Lijn. Tot 24 jaar krijgen ze een Buzzy Pass, vanaf 25 jaar een Omnipas. Dat zijn kartonnen abonnementen.

Die worden dit voorjaar vervangen door MOBIB-kaarten. Het gaat om een aanzienlijk aantal. Daarom gebeurt de omschakeling gefaseerd. Ze is gestart midden december 2017 en zal ongeveer twee maanden duren.

Je hebt recht op gratis vervoer met De Lijn als je bent ingeschreven bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Ook als je een tegemoetkoming krijgt van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid (Personen met een handicap) of als de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) je bijzondere ondersteunende maatregelen bij tewerkstelling toekent (BTOM).

De overgangsperiode loopt tot 31 maart.

Tot dan zullen de Lijncontroleurs geen boete uitschrijven als mensen met een handicap gratis reizen maar nog geen MOBIB-kaart kunnen tonen.

Voor vragen over je abonnement: Tel. 070 220 200

Je wordt per brief verwittigd dat je de kaart zal ontvangen. Je hoeft ze zelf niet

Infochronischzieken@cm.be Tel. 078 05 08 05

KNIPSELS Korting waterfactuur Als je recht hebt op het sociaal tarief voor water, dan krijg je 80 procent korting voor je waterfactuur. Daarvoor hoef je in principe niets zelf te doen. De watermaatschappij kent het voordeel toe op basis van de gegevens die ze krijgt via de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Is dat niet het geval, dan moet je zelf de korting aanvragen met een attest dat je recht op het sociaal watertarief bewijst. Dat kan bijvoorbeeld met een attest van de Zorgkas of met een brief van de Federale overheidsdienst Sociale Zekerheid. Die brieven werden vanuit de overheid pas eind december 2017 verstuurd. Daarom mag je uitzonderlijk tot 28 februari 2018 bij de watermaatschappij het voordelig tarief aanvragen.

Slaap- en kalmeermiddelen minderen De nieuwe campagne ‘Slaap- en kalmeermiddelen, denk eerst aan andere oplossingen’ van minister van Volksgezondheid Maggie De Block promoot gezonde alternatieven om stress- en slaapproblemen aan te pakken. Apothekers verkochten in 2016 460 miljoen dosissen slaapen kalmeermiddelen, goed voor 1,26 miljoen dosissen per dag. Die bieden nochtans geen duurzame oplossing, ze werken alleen in op de symptomen. Bovendien kun je na twee weken al verslaafd geraken. Daarnaast kunnen er nevenwerkingen optreden. Gezonder leven door evenwichtig te eten en voldoende te bewegen is daarom een beter idee.

Website voor slachtoffers Slachtoffers van een misdrijf of een ongeval vinden voortaan informatie op de website www.slachtofferzorg.be. Je vindt er tips om te verwerken wat is gebeurd. Dat gaat niet vanzelf. Het vraagt tijd en energie. Als je iets ergs overkomt, moet je een aantal praktische en administratieve zaken regelen. Soms moet je ook juridische zaken afhandelen. De website zet alles voor jou op een rij. Er wordt toegelicht hoe je een klacht indient en hoe je schadevergoeding kunt krijgen. En je krijgt eveneens advies over hoe je het best omgaat met de media. www.slachtofferzorg.be

Medicinale cannabis voor chronische pijnpatiënten Op 24 februari organiseert ’t Lichtpuntje een informatienamiddag over medicinale cannabis bij chronische pijn. ’t Lichtpuntje is een vereniging van chronische pijnpatiënten die behoort tot de Vlaamse Pijnliga. De infosessie vindt plaats van 13.30 uur tot 17 uur in het vormingscentrum, Smekenstraat 61 in Oostmalle. www.tlichtpuntje.be

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Week tegen Pesten

‘Alleen op de speelplaats’ ‘Ik ben niet meer boos op mijn pesters’, zegt Mika Ramaekers (18) uit Heusden-Zolder. Wat begon als een onschuldig grapje op de lagere school, mondde uit in jarenlang pestgedrag. ‘Op den duur sta je bijna helemaal alleen.’

I

k ben altijd iets dikker geweest’, zegt Mika. ‘Dat was de trigger voor een paar klasgenoten om grapjes te maken. Na een tijd zijn die grapjes niet meer leuk, maar het was niet meer te stoppen. Het was een spelletje geworden. Twee jongens namen de leiding, en het verspreidde zich als een virus. Uiteindelijk werd ik het dikzakje van de school.’

Meedoen of toekijken De pesterijen begonnen in het eerste leerjaar en duurden vijf jaar. Ze hadden grote gevolgen voor de jonge Mika. ‘Ook kinderen uit hogere klassen deden eraan mee.

Daar kun je moeilijk tegenop. De andere kinderen deden dan ook maar mee, of keken toe. Mijn vrienden durfden niet meer met me om te gaan. Ik werd steeds minder uitgenodigd op verjaardagsfeestjes, en ieder jaar kwamen er minder mensen naar mijn feestje.’

Een wegsmeltende vriendengroep, alleen rondhangen op de speelplaats, steeds als laatste uitgekozen worden in de turnles, het gaf Mika’s zelfbeeld een flinke knauw.

‘Je voelt je slecht en begint heel negatief te denken over jezelf. Ben ik echt zo dik? Ik deed geen moeite meer om contact te zoeken, je wist nooit waarop het zou uitdraaien. Ik kwam vaak huilend thuis. Gelukkig stond mijn mama altijd voor me klaar. Ik kon mijn hart bij haar uitstorten.’

Hopen op beterschap Mika’s mama ondernam actie. ‘Daar kwamen dan klasgesprekken van. Na zo’n ge-

Mine Dalemans

8

¬ hoe gaat het met u?

Mika Ramaekers: ‘Jij als toekijker kan het verschil uitmaken.’ sprek hoopte ik dat het pesten voorbij zou zijn. Vaak ging het een week of twee goed.

Maar plots zei iemand weer iets en ging de bal opnieuw aan het rollen. In mijn ervaring hebben die gesprekken niet veel geholpen; de oplossing was van korte duur.’

Alles veranderde toen het gezin verhuisde en Mika naar een andere school ging. ‘In mijn nieuwe school werd ik helemaal niet gepest. Oké, er werd wel eens een grapje gemaakt, maar ik hoefde niet elke dag tien keer dezelfde flauwiteiten te aanhoren.

Nochtans was ik niet zo veel veranderd, al had ik wel een groeischeut doorgemaakt.

Dat laatste jaar lagere school was fantastisch. Ook op de middelbare school werd ik heel goed aanvaard.’

Praat erover Mika voelt geen rancune tegenover de mensen die zijn kindertijd hebben verpest.

‘Die pesterijen hebben me deels ook gemaakt tot wie ik ben. Al begrijp ik dat het mensen onzeker kan maken. Maar ik heb die periode achter me gelaten, ik wil niet

meer boos zijn op die pesters. Misschien was er ook wel een reden voor hun gedrag, ging er thuis iets verkeerd, of hadden ze het emotioneel moeilijk.’

Hoe kinderen die gepest worden het best kunnen reageren, vindt Mika een moeilijke vraag. ‘Bij mij was de school de gevarenzone, thuis was ik veilig. Vandaag krijg je die rust niet door de sociale media. Het belangrijkste lijkt me dat je over het pestgedrag praat tegen een vertrouwenspersoon.

Iemand aan wie je alles kunt vertellen en die je steunt. Pesten wordt ook meer bespreekbaar. Er wordt veel meer op gewezen dat het niet oké is.’

Bram Dehouck Van 2 tot 9 februari vond de Week tegen Pesten plaats. Vandaag organiseert Ketnet een Antipestival. Op hun website kun je het Manipest ondertekenen. Wat kun je zelf doen tegen pesten? Je leest het op www.kieskleurtegenpesten.be.

Bulgarije, de parel van de Zwarte Zee 15-daagse cultuur- en verwenvakantie

We starten de reis met enkele culturele trekpleisters van Bulgarije. Het hoogtepunt is ongetwijfeld Nessebar, een authentiek middeleeuws stadje, maar ook Rila, Plovdiv en Varna zullen je positief verbazen.

Nadien kom je helemaal tot rust in het viersterrenhotel Sandy Beach in Albena, op 100 meter van het strand. Na 6 dagen in Albena vervolgen we onze culturele rondreis door Bulgarije.

Prijs en periodes: Van 30 mei tot 13 juni of van 27 augustus tot 10 september 2018 voor 1 399 euro. De toeslag voor een single kamer bedraagt 224 euro.

Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc-werkvakanties

Welkom op ons infomoment voor nieuwe vrijwilligers Op 20 februari 2018 organiseren we een infomoment voor nieuwe vrijwilligers in Brugge. Zin om komende zomer de handen uit de mouwen te steken in een van onze hotels in het buitenland? Dan is dit het ideale moment om meer te weten te komen over onze werking en om al je vragen te stellen.

Je vindt meer informatie en een inschrijvingsformulier op onze website: www.intersocwerkvakanties.be/infomomenten-vrijwilligers.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

9

Weer aan het werk

Stefaan Van Hul

‘Frustratie tastte mijn zelfvertrouwen aan’

Filip Ruys: ‘Toen ik de job kreeg bij de dienst gebouwbeheer, werd ik ongerust. Zou ik weer tegen een muur lopen?’

Een val, een hersenletsel … Plots zag het leven van Filip Ruys (43) er helemaal anders uit. Hij verloor zijn job en zijn zelfvertrouwen, maar hij knokte terug. ‘Ik had grote honger om weer aan de slag te gaan.’

V

roeger was dit één grote ruimte’, vertelt Filip als we binnenkomen. ‘Maar CM heeft een binnenmuur geplaatst zodat ik in alle rust kan werken. Mijn collega’s waren daar ook blij mee. Eindelijk die vreselijke printers de mond gesnoerd (lacht).’

Zo’n aparte kantoorruimte is absoluut nodig voor Filip. ‘Door mijn ongeval kan ik niet tegen een overdaad aan prikkels. Vooral verschillende geluiden en fel licht spelen mij parten. Dan word ik vermoeid, krijg ik hoofdpijn en is de concentratie weg.’

Harde werker

gebracht. Gelukkig had ik geen blijvend fysiek letsel. Na een week ontsloegen ze mij al uit het ziekenhuis.’

‘Niets mis met mij’ Filip probeerde de draad weer op te pikken in zijn eigen kantoor. Maar dat lukte hem niet meer. ‘Ik speelde niets meer klaar en voelde dat ik in de weg begon te lopen. Dat zorgde voor een enorme druk op mijn collega’s. We waren maar met vier. Als iemand wegvalt, moet de rest een grote brok werk overnemen. Dat zorgde wel voor wat wrevel, vooral omdat ze niet zagen dat er iets mis was met mij.’

Filip zelf begreep ook niet wat er mis was met hem. Hij voelde zich toch niet ziek?

‘Toen de dokters me vroegen hoe het ging, zei ik maar goed. Als ze vroegen of ik nog ergens last van had, zei ik: valt goed mee. Ik besefte totaal niet wat er scheelde, en dacht dat ik het gewoon verloren was. De vele frustraties gaven mijn zelfvertrouwen een flinke deuk.’

Voor zijn ongeval was Filip het nochtans gewoon om elke dag lang en hard te werken. Hij was vennoot in een architectenbureau, werkte als vrijwilliger bij de brandweer en organiseerde hier en daar een sportwedstrijd. ‘Ik werkte heel veel’, zegt Filip. ‘Soms was ik van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat bezig.’

De twijfels begonnen te groeien. Hij sprak over zijn problemen met de adviserend arts van CM. Die voelde dat er iets niet klopte en stuurde hem naar de neuroloog. Daar ontdekten ze een hersenletsel. Filip begon een intensief revalidatietraject van drie maanden.

‘Maar tijdens een zaalvoetbalwedstrijd viel ik met mijn hoofd op een betonnen trap.

Ik werd onmiddellijk naar het ziekenhuis

‘De eerste dagen voelde ik mij daar niet op mijn gemak. Ik kwam er mensen tegen die weer leerden lopen of spreken. Terwijl ik

Aan de slag

nog steeds dacht dat er niet echt iets met mij scheelde. Maar na een tijdje kwam ik ook lotgenoten tegen die net als ik geen fysieke beperkingen hadden, maar wel tegen dezelfde muren botsten.’

Tijdens zijn revalidatie ontdekte Filip de prikkels die hem vooral stoorden: licht en geluid. Daarmee kon hij aan de slag. ‘Nu wist ik dat er een reden was voor mijn problemen en kon ik er iets aan doen.’

Onmiddellijk na zijn revalidatie begint Filip een stage als klusjesman en letterzetter in het ziekenhuis waar hij verbleef. Op die manier leerde hij zijn eigen grenzen af te tasten. Twee werkdagen per week waren op dat moment al meer dan voldoende voor hem.

Keer op keer afgewezen ‘Na die stageperiode kreeg ik honger om weer aan de slag te gaan. Ik ging zelfstandig op zoek naar een job, als klusjesman of letterzetter. Ik durfde niet te solliciteren voor mijn oude functie. Mijn zelfvertrouwen stond nog op een laag pitje, en ik wilde niet nog eens in de afgrond duikelen. Ik hield me vast aan wat ik zeker wist dat ik kon.’

Maar de sollicitatiegesprekken liepen altijd af met een sisser. Ofwel vond de werkgever Filip overgekwalificeerd, ofwel was hij bang om iemand in zijn situatie aan te nemen. Als hij door zijn hersenletsel al een job had moeten opgeven, waarom zou hij dit dan wel kunnen?

Op waarde geschat Ook bij CM solliciteerde hij voor de functie van koerier en klusjesman, maar CM had een andere job voor hem in gedachten: ‘CM bood me op basis van mijn cv een job aan bij de dienst gebouwbeheer’, vertelt Filip.

‘Ik was blij dat ik zo’n kans kreeg, maar tegelijkertijd werd ik ongerust. Zou ik dit wel kunnen? Zou ik weer tegen een muur lopen?’

Inmiddels had Filip de hulp ingeschakeld van Divergent, een centrum dat mensen met een arbeidsbeperking begeleidt in hun zoektocht naar werk. Samen met CM en Filip stippelde Divergent een werktraject uit met de bedoeling om Filip geleidelijk aan meer dagen te laten werken en meer verantwoordelijkheden te geven.

‘Dat is met verve gelukt. CM maakte voor mij een apart kantoor, waar ik ongestoord kan werken. Ik kreeg de tijd om mijn werk en mijn verantwoordelijkheden op te bouwen. Dat was heel belangrijk. Mijn diensthoofd, de persoon van Divergent en ik evalueerden geregeld mijn situatie: Hoe is de dag of de week verlopen? Waar ging het mis?

En hoe kan ik dat in de toekomst voorkomen?’

‘Mijn zelfvertrouwen heb ik stilaan terug.

Ik zit goed in mijn vel. Ik werk weer 80 procent en overzie met mijn team onder andere veertig gebouwen. ’s Morgens sta ik met goesting op om aan het werk te gaan.’

Michiel Verplancke www.divergent.be www.cm.be/arbeidsongeschikt

10

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Herstructurering leidt tot meer dan enkel jobonzekerheid

‘Het voortbestaan van je gezin wordt bedreigd’ Meer dan 1 200 mensen verliezen hun job nadat Carrefour een reorganisatie aankondigde. ‘De psychologische en maatschappelijke gevolgen van een reorganisatie mag je niet onderschatten’, zegt professor Hans De Witte.

zijn loyaliteit af en is de werknemer minder geneigd om nog zijn best te doen.’

I

‘We zien ook dat een reorganisatie leidt tot meer conflicten op de werkvloer’, vult professor Elfi Baillien aan. ‘In een normale werkomgeving draaien conflicten meestal rond meningsverschillen over de taakinhoud. Maar de stress na een aankondiging van herstructurering leidt ertoe dat conflicten ook op persoonlijk vlak uit de hand kunnen lopen. Dat kan zelfs leiden tot ongewenst gedrag en pesterijen. Aan de slachtofferzijde komt dat vooral omdat de stress en onzekerheid hen uitputten en dat maakt van hen een makkelijke prooi. Daders van die pesterijen zijn in een eerste fase boos op de onderneming maar werken het ook uit op de collega’s. Er is onderlinge concurrentie en sommige werknemers beginnen anderen te pesten om de situatie de baas te kunnen.’

n 2017 waren 10 619 werknemers van kleine en grote bedrijven betrokken bij een herstructurering. ‘Als een bedrijf of organisatie een herstructurering aankondigt, veroorzaakt dat veel onzekerheid bij alle werknemers’, legt Hans De Witte van de KU Leuven uit. Hij onderzoekt de gevolgen van jobonzekerheid bij werknemers. ‘Ze weten dat er jobs zullen sneuvelen maar weten nog niet wie moet vertrekken, wanneer dat zal gebeuren en welke begeleiding er voorzien wordt. Die onzekerheid heeft een negatieve impact op zowat alles: op de werknemer zelf, zijn houding ten opzichte van zijn bedrijf en zelfs zijn blik op de maatschappij.’

Werknemer en zijn gezin ‘Het welzijn van de betrokken werknemer daalt in sterke mate. De onzekerheid over zijn job geeft stress. En we weten uit onderzoek dat die stress nadelige gevolgen heeft.

Je slaapt slechter, bent sneller geirriteerd en je wordt angstiger. Dat verwerk je na-

tuurlijk ook thuis. Daar kunnen de onderlinge relaties onder lijden. Bovendien wordt je voortbestaan en dat van je gezin bedreigd als een deel van het gezinsinkomen wegvalt. Dat creëert opnieuw angst.’

Bedrijf ‘De binding met je onderneming daalt, het vertrouwen ebt weg. Als werknemer heb je naast je gewone arbeidscontract ook een psychologisch contract met je bedrijf. Dat gaat over de verwachtingen die beide partijen hebben. Het bedrijf verwacht bijvoorbeeld loyaliteit van de werknemer. En de werknemer verwacht werkzekerheid en kansen om zich te ontplooien. Een werknemer ziet een herstructurering als een breuk van dat psychologische contract. Hij vindt dat hij niet krijgt wat hij verdient, want hij heeft in principe niets misdaan.

En toch valt zijn werkzekerheid weg. Dat maakt hem kwaad en geïrriteerd, ook omdat jaren van inzet in één beweging van tafel worden geveegd. Daardoor brokkelt

Collega’s

Maatschappij en politiek ‘Uit ons onderzoek blijkt ook dat betrokken werknemers vaak anders naar de maatschappij beginnen te kijken’ gaat Hans De Witte verder. ‘Vanuit hun onzekerheid en

ontevredenheid hebben ze makkelijker de neiging om anderen te viseren. Ze krijgen het gevoel dat die anderen dingen krijgen waar zij zelf recht op hebben. Dat kan zelfs hun politiek stemgedrag beïnvloeden.’

Consumenten ‘Een herstructurering kan ook het gedrag van consumenten wijzigen, ook al zijn ze niet rechtstreeks betrokken’, besluit Hans De Witte. ‘Zij zullen afwegen of de herstructurering fair is verlopen en of ze in verhouding staat tot het doel van de organisatie. Als een financieel gezond bedrijf een herstructurering aankondigt om nog meer winst te maken, dan vinden mensen dat niet rechtvaardig. En dan kunnen ze reageren. Toen Renault in 1997 de sluiting aankondigde, protesteerden veel gewone burgers met een sticker op hun auto met daarop ‘Dit is mijn laatste Renault’. En brouwerij AB Inbev kwam terug op de beslissing om de productie van Hoegaarden te stoppen na groot protest in de streek rond Leuven.’

Amélie Janssens

Herstructureringen AANTAL BETROKKEN WERKNEMERS 2016

2015

2014

2013

2012

Collectief ontslag

12 042

5 209

5 830

8 865

16 707

Faillissement

22 697

25 337

28 534

30 099

27 504

MEEST GETROFFEN SECTOREN

Metaalverwerking

Distributie

Agro & Voeding Belga

BRON: FOD WASO

De Carrefour Hypermarkt in Genk bleef dicht na de aankondiging van de herstructurering. ‘De onzekerheid over hun job maakt de werknemers boos en wantrouwig’, zegt prof. Hans De Witte.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

11

Loopbaansparen sinds 1 februari van start

Een spaarpotje van verlof?

Werknemers kunnen voortaan sparen voor extra verlof dat ze kunnen opnemen wanneer zij dat willen. Dat er over dat loopbaansparen geen nationale cao kon worden afgesloten, betreurt het ACV. ‘De wettelijke regeling laat nog heel wat vragen onbeantwoord die een algemene cao had kunnen oplossen.’

C

oncreet kunnen werknemers vanaf nu een aantal zogenoemde tijdselementen oppotten, bijvoorbeeld overuren die niet moeten worden ingehaald, extralegaal verlof of compensatiedagen. Op termijn wil de regering het ook mogelijk maken om geldpremies in tijd om te zetten. Je wettelijke verlofdagen komen niet in aanmerking. Terecht, zegt het ACV. Werknemers zijn vrij om de dagen uit hun ‘spaarpot’ later op te nemen als betaalde vakantie. Wie bijvoorbeeld na tien jaar werken – en sparen – nood heeft aan een rustpauze, kan daarvoor zijn opgespaard verlof gebruiken.

De maatregel kadert in de wet op wendbaar en werkbaar werk en moet werknemers meer controle geven over hun loopbaan.

Een onderneming die het loopbaansparen wil invoeren, moet daarvoor aankloppen bij het paritair comité van de sector. Dat krijgt dan zes maanden de tijd om een sectorale cao uit te werken die bepaalt welke tijdperiodes een werknemer kan opsparen, binnen welke periode hij die kan opsparen en hoe hij opgespaarde tijd kan opnemen. Lukt het niet om een sectorakkoord

af te sluiten, dan kunnen ondernemingen zelf loopbaansparen invoeren. Werknemers kunnen evenwel niet verplicht worden om in het nieuwe systeem te stappen.

‘Nationale cao noodzakelijk’ Na het afspringen van het sociaal overleg over een nationale cao waarschuwt het ACV voor onduidelijkheden in de wetgeving. ‘Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je van job verandert?

Of als je bedrijf sluit? De wet voorziet wel een systeem van uitbetaling. Maar dat gaat in tegen het concept van tijd sparen. Bovendien is niet duidelijk of die dagen worden uitbetaald aan het loon op het moment dat je ze spaarde dan wel aan het loon wanneer je vertrekt of zonder werk valt. Met de huidige wet moeten die regels vastgelegd worden door de sector, en als die niet tot een akkoord komt, krijgen ondernemingen vrij spel. Dat zal leiden tot enorme versnippering. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de spaarpot van iemand die overstapt naar een andere baan in een sec-

verlof tor zonder akkoord over loopbaansparen?

Het is duidelijk dat het systeem nood heeft aan algemene, duidelijke regels. Het is jammer dat het overleg daarover vastgelopen is.’

Het ACV benadrukt ook dat bestaande stelsels zoals het tijdskrediet in geen geval mogen worden uitgehold door de nieuwe maatregel. ‘Het loopbaansparen is een heel individueel systeem. Iedereen moet zelf maar tijd opsparen om rustpauzes te kunnen inlassen als het nodig is, maar niet iedereen kan dat. Tijdskrediet is een stuk solidairder.

Bovendien bestaat het risico dat bedrijven de nieuwe regeling zullen a a nwe nde n a l s e e n goedkope manier om hun personeel flexibeler in te zetten. Bijvoorbeeld door ze overuren te laten presteren en hen die later onder zachte dwang te laten opnemen als opgespaarde dagen. Enkel duidelijke afspraken kunnen die scenario’s vermijden. Dat meerderheidspartij Open VLD de wet amper een week nadat ze in voege trad, wil wijzigen bewijst dat de sociale partners dit beter in eigen handen houden.’

Jelgher Wandels

DE FOCUS

BLAUWE VEEHANDELAARS

Acvonline

het.acv

Ere wie ere toekomt. Nog voor burn-out een spijtig begrip werd, had het ACV begin jaren 2000 al door dat er iets grondigs fout zat met het evenwicht tussen werk, gezin en zorg.

Het ACV nam toen het voortouw om het systeem van tijdskrediet en landingsbanen uit te werken. Tegelijk werd ook gewerkt aan de uitbouw van de zorgverloven (voor ouderschap, palliatieve zorg en zwaar zieke familieleden). Zodat wie tijd nodig heeft voor zorg of opleiding of omdat hij of zij het op het einde van de loopbaan wat rustiger aan wil doen, een beetje minder kan werken. En daarbij kan rekenen op de sociale zekerheid om het inkomensverlies gedeeltelijk te dekken.

Dat dit positieve effecten heeft op de levenskwaliteit van heel veel mensen is overduidelijk. Dat daardoor mensen langer aan het werk kunnen blijven ook.

Toch werd door opeenvolgende regeringen flink bespaard in het stelsel. Tijdskrediet kan enkel nog voor welomschreven motieven zoals zorg of opleiding. De leeftijdsgrens voor een landingsbaan moet van 50 naar 60. Maar nu is er weer wat goed nieuws. Zoals je op

bladzijde 13 kan lezen werden de sociale partners het vorige week eens over belangrijke verbeteringen. Zoals voor ouders van een gehandicapt kind die ouderschapsverlof of tijdskrediet willen opnemen. En voor alleenstaande ouders tillen we de netto uitkering bij zorgverlof voor de kinderen tot boven de Europese armoedenorm. En ook werken we in een beweging het verschil weg naargelang de leeftijd. Dat is niet meer dan logisch. De opbrengsten van de economische heropleving mogen niet enkel naar aandeelhouders stromen. Mensen die hieraan keihard werken, vaak zelfs te hard, moeten daar ook hun deel van krijgen. Met bijvoorbeeld meer levenskwaliteit dankzij de zorgverloven, het tijdskrediet en de landingsbanen.

Het stoort dan ook enorm dat een sociaal akkoord van eind 2016 om 1/10de ouderschapsverlof te kunnen opnemen nog altijd politiek

geblokkeerd is. Met dat 1/10de kunnen mama’s en papa’s iedere week een halve dag, woensdagnamiddag bijvoorbeeld, vrij nemen. Of kunnen co-ouders om de twee weken een volledige vrije dag opnemen. Opnieuw een kleine maar voor veel mensen belangrijke stap voorwaarts. Zo zien de liberalen in de regering het echter niet. Ze blokkeren dit 1/10de ouderschapsverlof door het te koppelen aan een uitbreiding van zondagswerk. Een lelijke koehandel. Terwijl het akkoord van eind 2016 al een afruil was tussen werkgevers en werknemers. Nu willen de liberalen de werknemers een tweede keer doen betalen voor deze verbetering. Een beetje meer levenskwaliteit en welzijn kan blijkbaar niet zonder dat we inleveren op… jawel, levenskwaliteit en welzijn.

Ik roep minister van werk Peeters op om de blauwe veehandelaars te laten voor wat ze zijn. En voluit gas te geven voor 1/10de ouderschapsverlof.

Marc Leemans, ACV-voorzitter

Een beetje meer levenskwaliteit en welzijn kan blijkbaar niet zonder dat we inleveren op… jawel, levenskwaliteit en welzijn.

12

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Ongelijkheid slaat diepe gezondheidskloof tussen laag- en hoogopgeleiden

Laaggeschoolden halen pensioenleeftijd niet in goede gezondheid Laaggeschoolden krijgen vanaf hun 53ste ernstige gezondheidsklachten en sterven vroeger dan hooggeschoolden, die 18 jaar langer gezond blijven. Dat blijkt uit cijfers van de Strategische Adviesraad voor Welzijns-, Gezondheidsen Gezinsbeleid. ‘Dit bewijst dat de regering fout zit met haar pensioenbeleid’, zegt het ACV. Wie lager staat op de sociale ladder loopt een hoger risico op mentale gezondheidsproblemen en vindt moeilijker de weg naar gezondheidszorg. Mannen van 25 zonder diploma secundair onderwijs hebben nog amper 28 gezonde levensjaren voor de boeg en sterven bijna 8 jaar vroeger dan hooggeschoolden, die gemiddeld tot hun 71ste gezond blijven. Tot die opmerkelijke conclusies kwam de Strategische Adviesraad voor Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid (SAR WGG) in een nieuw advies.

Om de sociale ongelijkheid in welzijn en gezondheid terug te dringen, stelt de raad een nieuwe Vlaamse gezondheidsdoelstelling voor. ‘We moeten ervoor zorgen dat de gezondheidskloof tegen 2030 met 25 procent verkleint’, zegt emeritus hoogleraar Jan De Maeseneer, voorzitter van de

SAR WGG. ‘Zorginstellingen, buurtwerkingen, sociale partners en de overheid dragen daarvoor een gedeelde verantwoordelijkheid.’

Gezondheidskloof ‘Er liggen veel factoren aan de grondslag van die grote gezondheidskloof’, legt Jan De Maeseneer uit. ‘Dat laaggeschoolden vaak zware fysieke arbeid doen, speelt natuurlijk een rol. De praktijk leert bijvoorbeeld dat ze vaak al ver vóór de pensioenleeftijd uitvallen met ernstige gezondheidsproblemen door slechte arbeids- en leefomstandigheden. Maar ook de inkomenskloof ligt mee aan de basis. Laaggeschoolden verdienen vaak heel wat minder da n hooggeschoolden. Ze gaa n daardoor bijvoorbeeld wonen in goedko-

pere buurten, waar de luchtkwaliteit soms te wensen overlaat - bijvoorbeeld door de nabijheid van industrieterreinen of verkeerswegen. Die sociale factoren in combinatie met een lagere deelname aan prevent ieve zorg veroor za ken gezondheidsproblemen. En die blijven aanslepen, omdat doktersbezoeken vaak worden uitgesteld om financiële redenen. Laaggeschoolden hebben doorgaans ook minder sociaal contact. Ze vereenzamen en lopen meer kans op een depressie. Al die factoren moeten worden aangepakt willen we de nieuwe doelstelling halen. Dat vergt inspanningen van alle betrokkenen. We hebben er vertrouwen in dat Vlaanderen er met een ambitieus actieplan in kan slagen om de sociale gezondheidskloof te verkleinen.’

Langer leven, langer werken?

Volgens het ACV staan de resultaten van de studie haaks op een aantal maatregelen van de regering. ‘Bij haar aantreden trok de regering de pensioenleeftijd op naar 66 in 2025 en naar 67 in 2030’, zegt Herman

Wat je moet weten over studentenwerk 475 uren Studenten kunnen elk jaar, ook buiten vakantieperiodes, 475 uren werken tegen een lagere sociale bijdrage. Meer werken mag, maar dan geldt de normale bijdrage. Op je persoonlijke urenteller op w w w. studentatwork.be zie je hoeveel uren je al hebt gewerkt.

15 jaar Wie 15 jaar is, de eerste twee jaar van zijn secundair heeft afgerond en nog onderwijs volgt, mag een studentenjob doen. Zorg er altijd voor dat je een arbeidscontract krijgt van je werkgever. Er geldt een proefpe-

riode van drie dagen, waarin jij of je werkgever het contract nog kunnen verbreken.

Belastingen en kinderbijslag Houd rekening met hoeveel je verdient of hoeveel dagen je per kwartaal werkt. Dat kan een impact hebben op de belastingen die je ouders betalen, of je kan je kinderbijslag verliezen.

Meer informatie vind je op www.acv-enter.be, via de Infolijn Studentenarbeid 02 244 35 00 of in de nieuwe brochure ‘Lonend Studentenwerk’.

Fonck van het ACV. ‘Haar argument was dat we met z’n allen langer moeten werken omdat we langer leven. Maar deze studie haalt dat helemaal onderuit. Want dat we langer leven betekent niet dat we langer gezond zijn. De resultaten tonen aan dat de gemiddelde laaggeschoolde 25-jarige de pensioenleeftijd niet in gezonde omstandigheden haalt. Dat hoeft ook niet te verbazen: het is uitgerekend die groep die de fysiek zwaarste jobs doen. Bovendien blijft de werkdruk verhogen en wordt er meer flexibiliteit verwacht, waardoor de arbeidsomstandigheden er nog meer op achteruitgaan. Laaggeschoolden doen trouwens ook vaak repetitief werk en hebben weinig grip op hun job. Dat verhoogt het risico op depressies en burn-outs. De regering moet dus dringend maatregelen nemen om werk werkbaarder te maken, zodat de gezondheidskloof verkleint en laaggeschoolden langer in goede gezondheid kunnen werken en leven.’

Jelgher Wandels

Hoe denk jij over politiek beleid?

Hoe ervaar jij de combinatie van werk en gezin? Is jouw koopkracht verbeterd of verminderd? En hoe denk jij over belastingen en sociale zekerheid? Het zijn enkele vragen uit de enquête ‘Jouw stem, onze toekomst’ waarin ACV Voeding en Diensten peilt naar wat er leeft bij de werknemers in haar sectoren. Met die bevraging neemt de centrale een aanloop naar de federale en regionale verkiezingen van 2019. De resultaten zullen mee bepalen welke standpunten ACV Voeding en Diensten inneemt.

Deel jouw mening voor 31 maart op https://acv-voeding-diensten.acv-online.be.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

13

Voortaan meer ouders recht op zorgverlof voor kind met handicap Er zijn enkele belangrijke wijzigingen op komst aan de stelsels voor tijdskrediet en thematische verloven.

Zo wordt de term ‘kind met een handicap’ uitgebreid. Vakbonden en werkgevers hebben daarover een akkoord bereikt binnen de Nationale Arbeidsraad (NAR).

D

e aanpassingen zijn nog een gevolg van het interprofessioneel akkoord van 2017-2018. Begin 2017 hadden de sociale partners afgesproken om een budget van 1,6 miljoen euro opzij te zetten voor welvaartsvastheid. In het akkoord van de NAR krijgt dat geld nu een bestemming. Wat verandert er precies?

1. Definitie ‘kind met handicap’ verbreed Normaal gesproken kun je ouderschapsverlof opnemen totdat je kind 12 jaar is en tijdskrediet met zorgmotief totdat je kind 8 jaar is. Maar wie een kind met een handicap heeft kan die verloven opnemen totdat zijn of haar kind de leeftijd van 21 jaar bereikt. Vandaag hebben enkel ouders van kinderen met ernstige lichamelijke beperkingen recht op die soepelere leeftijdsvoorwaarde. Dankzij het akkoord van de sociale partners wordt binnenkort ook de participatie en zelfredzaamheid van het kind en de belasting van het gezin mee in aanmerking genomen. Dat betekent dus dat meer ouders uitgebreidere rechten zullen krijgen, bijvoorbeeld wie een kind met een zware vorm van autisme heeft.

Ouderschapsverlof of tijdskrediet opnemen voor een kind met een handicap kan tot de leeftijd van 21 jaar. De sociale partners verruimen nu de definitie van ‘kind met een handicap’.

2. Uitkering alleenstaande ouders verhoogt

3. Leeftijdsdiscriminatie opgelost

Nog goed nieuws is dat de uitkeringen voor alleenstaande ouders die een thematisch verlof opnemen voor de zorg van hun kind stijgen met 14 procent. Dat is het geval bij ouderschapsverlof, zorgverlof of palliatief verlof. Dankzij die verhoging is de netto-uitkering in lijn met de Europese armoedegrens van 1 157 euro. Eerder steeg de bruto-uitkering bij een voltijdse onderbreking al op 1 juni 2017 met 35 procent.

Ten slotte komt er een einde aan de leeftijdsdiscriminatie in het stelsel van thematische verloven voor de zorg van een kind. Door een ingreep van de regering vorig jaar hadden alleenstaande ouders vanaf 50 jaar die zo’n verlof opnemen plots lagere uitkeringen dan ouders jonger dan 50 jaar. Vakbonden en werkgevers vragen nu om die discriminatie zo snel mogelijk weg te werken.

ACV-CSC METEA WEEKENDS @ CORSENDONK CLUBS Van vrijdag 9 maart tot zondag 11 maart 2018

Zeemans arrangement @ Corsendonk Duinse Polders - Blankenberge Prijs per volwassene: € 110,50 Twee overnachtingen inclusief vol pension

EXTRA PROGRAMMA

Van vrijdag 13 april 2018 tot zondag 15 april 2018

Van vrijdag 9 maart tot zondag 11 maart 2018

Bobbejaanland arrangement

Wellness en gezond arrangement

Prijs per volwassene: € 131,50 Kind 6-14 jaar: € 83,50 / Kind 2-5 jaar: € 72,50 Twee overnachtingen inclusief vol pension, inclusief speciale kinderbuffetten

Prijs per volwassene: € 129,50 Twee overnachtingen inclusief half pension

@ Corsendonk De Linde - Retie

@ Corsendonk Sol Cress - Spa

ë Vrijdagavond: Zeemansliederen in de cafetaria of film Titanic in congreszaal ë Zaterdag voormiddag: wandeling met gids doorheen de haven van Blankenberge ë Zaterdagnamiddag: bezoek aan de Mercator in Oostende ë Zaterdagavond: Visbarbecue, inclusief dranken à volonté ë Zondagvoormiddag: Begeleide strandwandeling “schelpen zoeken”. Wie de meest verschillend soorten schelpen gevonden heeft krijgt een prijs.

EXTRA PROGRAMMA

alcoholvrije vruchtencocktail en dinerbuffet

ë Op zaterdag: 1 dagticket voor Bobbejaanland per persoon, lunchpakket voor mee te nemen naar Bobbejaanland ë Op zondag: Animatie voor de kinderen in de voormiddag: speeltuin, minigolf, circus initiatie, springkasteel,… Late check-out tot 12:00

ë Zaterdag in de voormiddag: 3 uur relaxen in de

A. Ruzettelaan 195, 8370 Blankenberge E: info.duinsepolders@corsendonkhotels.com T: +32 50 43 24 00

Kasteelstraat 67, 2470 Retie E: info.delinde@corsendonkhotels.com T: +32 14 38 99 80

Spaloumont 5, 4900 Spa E: info.solcress@corsendonksolcress.com T: +32 87 77 23 53

EXTRA PROGRAMMA ë Vrijdagavond: Welkomstdrankje bij aankomst:

thermen van Spa

ë Zaterdagnamiddag: voor de vrouwen: workshop makeup en voor de mannen: Parcours Vita in de bossen ë Zaterdagavond: healthy 3-gangendiner aan tafel geserveerd

Enkel voor leden van ACV-CSC METEA

‘Groot verschil’ ‘De sociale partners hebben in goed overleg dit budget ingevuld’, reageert Mathieu Verjans, nationaal secretaris van het ACV. ‘Wij vragen nu aan bevoegd minister Kris Peeters om snel het nodige wetgevende werk te doen. Want deze aanpassingen maken voor heel wat mensen een groot verschil.’

Leen Grevendonck

Kartuizercenter is beste vergaderlocatie Het Nederlandse vaktijdschrift Meetings verkoos het Kartuizercenter tot beste vergaderlocatie in België. Het center maakt deel uit van ACV Voeding en Diensten en telt negen zalen verspreid over Brussel, Anderlecht en Mechelen.

Vorig jaar ontving het Kartuizercenter meer dan 8 000 bezoekers.

Die waarderen vooral de inrichting van de zalen, de service en de flexibiliteit.

Goed om weten is dat verenigingen die verbonden zijn aan beweging.net een fikse korting genieten op de huurprijs.

www.kartuizercenter.be

14

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Zijn er te veel jobs of te weinig werknemers in Vlaanderen?

‘Werkgevers moeten anders aanwerven’ De ‘war on talent’ was enkele jaren geleden al een veelgebruikte uitdrukking. Vandaag heeft men het over ‘krapte op de arbeidsmarkt’ om aan te duiden dat steeds meer vacatures moeilijk ingevuld raken.

Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen?

A

ls de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod, is er sprake van krapte op de arbeidsmarkt. Anders gezegd: als er op de arbeidsmarkt meer vacatures zijn dan werkzoekenden.

De cijfers De statistieken van VDAB (zie hiernaast) tonen dat het aantal vacatures de afgelopen vijf jaar telkens steeg. Aan de aanbodzijde daalde het aantal werkzoekenden in diezelfde periode. Er zijn dus steeds minder potentiële werknemers voor steeds meer openstaande jobs.

300 000

En hoe komt dat?

250 000

Sarah Vansteenkiste van het Steunpunt Werk: ‘We kunnen deze evoluties op verschillende manieren verklaren. Aan de ene kant is het een gevolg van de positieve conjunctuur. De economie trekt aan en er komen jobs bij. Dat wijst op een herstel na een periode van crisis en is dus zeker positief.

Daarnaast worden we al enkele jaren geconfronteerd met grote aantallen werknemers die de arbeidsmarkt verlaten. De zogenaamde babyboomers (de generatie die geboren is tussen 1945 en 1960, red.) bereiken de pensioenleeftijd en moeten worden vervangen.

Tussen 2011 en 2016 verlieten zowat 300 000 werkende vijftigplussers de Vlaamse arbeidsmarkt. Volgens onze projectie zullen dat er tussen 2021 en 2026 ongeveer 405 000 zijn. En er zijn in verhouding minder nieuwe beroepskrachten die hun intrede doen op de arbeidsmarkt. Bovendien doen jongeren alsmaar langer over hun studies, wat de toetrede tot de arbeidsmarkt steeds meer verlaat. We verwachten dat die tendens zich verder zal zetten. Dat alles leidt ertoe dat de krapte op de arbeidsmarkt structureel kan worden.’

Maar er zijn toch veel werkzoekenden?

Stijn Gryp van de ACV-studiedienst: ‘De werkloosheidscijfers dalen sinds 2015 heel snel. Bij de laaggeschoolden is de verhouding tussen het aantal vacatures en het aantal werkzoekenden bijvoorbeeld zo goed als in evenwicht. En je kan met die groep werkzoekenden niet altijd zomaar de vacatures invullen. Veel heeft te maken met de competenties van de werkzoekende, discriminatie op de arbeidsmarkt en de aantrekkelijkheid van de jobs. Daarnaast zie je wel duidelijk de wanverhoudingen tussen het aantal vacatures voor hooggeschoolden en het aantal mensen met een hoger diploma dat werk zoekt. Er zijn veel meer vacatures dan werkzoekenden. Bovendien geven werkloosheidscijfers de in- en uitstroom niet weer. De groep werkzoekenden is geen statisch gegeven.’

KRAPTE OP DE ARBEIDSMARKT Evolutie aantal ontvangen vacatures 258 124

229 570

229 697

228 987

153 739

159 088

220 000

179 308

215 562

210 000 202 766

100 000

200 000

50 000 0

230 000

226 671

200 000 150 000

Evolutie aantal niet-werkende werkzoekenden

190 000 2013

2014

2015

2016

2017

2013

2014

2015

2016

2017

Verhouding aantal vacatures en aantal werkzoekenden naargelang scholingsgraad

Evolutie van het aantal niet-werkende werkzoekenden per openstaande VDABvacature

120 000

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0

laag

midden

werkzoekenden

vacatures

hoog

‘08

‘09 Totaal

‘10

‘11

‘12

‘13

‘14

‘15

‘16

‘17

Hooggeschoold

Bron: VDAB (bewerking Steunpunt Werk)

Sarah Vansteenkiste: ‘Als we het vandaag puur op de aantallen bekijken, is er op dit moment wel voldoende arbeidsaanbod. Er zijn de werkzoekenden die bij de VDAB gekend zijn. En ook bij de werkende bevolking is er nog potentieel. Zo’n 120 000 deeltijdse werknemers geven aan dat ze eigenlijk meer willen werken.’

Wat kunnen we eraan doen?

Sarah Vansteenkiste: ‘De oplossing ligt voor een deel bij de werkgevers en hoe zij aanwerven. Zij mikken nog te vaak op de usual suspects. Ze moeten beter nadenken over de eisen die ze in vacatures stellen.

Want mits opleiding en bijscholing kunnen meer mensen in aanmerking komen voor een job. Aan de kant van de werkzoe-

kenden en inactieven moeten we ook de inzetbaarheid verhogen. Dat gebeurt ook door bijscholing.’

Stijn Gryp: ‘Vandaag leggen de regering en de werkgevers de verantwoordelijkheid te vaak bij de werkzoekenden. Wie niet wil werken gaat men strenger activeren en sanctioneren. Maar daar is natuurlijk niet alles mee gezegd. In veel gevallen is het werkaanbod niet aantrekkelijk door de loon- en arbeidsvoorwaarden, de werkuren of de kwaliteit van het werk. Of is er gewoon nood aan opleiding om in een bepaalde job aan de slag te kunnen. Werkgevers zoeken nog te vaak de perfecte werknemer die meteen rendeer t. Er zijn nochtans systemen om dat op te vangen

zoals de individuele beroepsopleiding (IBO, red.). Daarmee kan een werkgever een werkzoekende binnen zijn bedrijf opleiden en hij betaalt in die periode enkel een productiviteitspremie bovenop de werkloosheidsuitkering. Daarnaast horen we ook nog steeds verhalen van discriminatie op de arbeidsmarkt. Werkgevers willen niemand die te oud en te duur is en mensen met een handicap of een andere herkomst vinden moeilijker werk. Je kan dus niet zomaar de verantwoordelijkheid bij de werkzoekenden leggen.’

Amélie Janssens

15

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

ZEGT

Kazerne Dossin en directeur Christophe Busch nieuwe Ambassadeurs voor de Vrede

‘Soms zijn radicale standpunten heel legitiem’ Christophe Busch, directeur van Kazerne Dossin, mag zich sinds kort Ambassadeur voor de Vrede noemen van Pax Christi Vlaanderen. Zijn boodschap is om vooral niet in angst te leven. ‘Zonder overdrijven zijn dit de beste tijden voor ons om in te leven.’

De kans dat je sterft doordat er een wasmachine op je valt, is groter dan dat je omkomt bij een terreuraanslag.

V

Christophe Busch, directeur Kazerne Dossin

ijf jaar geleden opende Kazerne Dossin in Mechelen de deuren.

Sindsdien heeft België een uniek museum over de Holocaust en mensenrechten dat niet enkel wil herinneren, maar ook lessen wil trekken uit het verleden. Aan het hoofd van het museum staat criminoloog Christophe Busch, die expert is in thema’s als polarisering en radicalisering. Pax Christi Vlaanderen benoemde onlangs zowel het museum als zijn directeur tot Ambassadeur voor de Vrede. Dat vormt de aanleiding voor een bezoek aan de kazerne en een gesprek met Christophe Busch.

Zelf ben ik verrast door de rol die de Belgen gespeeld hebben bij de deportaties.

‘De administratie heeft een register aangemaakt van Joden die zich op Belgisch grondgebied bevonden. Er waren burgers die Joden verklikten. En de politie heeft mee Joden gearresteerd en naar de Dossinkazerne gebracht. Maar er waren ook Belgen die zich op risico van eigen leven hebben verzet tegen de deportaties. Zo is de helft van de Joden in ons land kunnen onderduiken in kloosters, instellingen en bij gezinnen thuis. Er is het verhaal van twee Antwerpse agenten die weigerden mee te doen aan de razzia’s, omdat zij vonden dat de Joden geen misdrijf gepleegd hadden.

En het verzet heeft het twintigste treintransport vanuit de Dossinkazerne gesaboteerd, waardoor gevangenen zijn kunnen ontsnappen. Het is belangrijk om van

Thomas Legrève

Waarom heeft Mechelen een museum over de Holocaust en mensenrechten?

Christophe Busch: ‘Tegenover het museum ligt de Dossinkazerne, een voormalige legerkazerne uit de 18de eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezetten de Duitsers België en zij kozen de kazerne uit als verzamelkamp voor Joden en Roma. Tussen juli 1942 en september 1944 worden 25 482 Joden en 352 Roma hiernaartoe gebracht en vervolgens weggevoerd per trein naar het concentratiekamp van Auschwitz-Birkenau en enkele kleinere kampen. De meesten van hen worden onmiddellijk na aankomst in het kamp gedood in de gaskamers. Amper 5 procent overleefde de gruwel. Kazerne Dossin is dus enerzijds een lieu de mémoire voor de slachtoffers van de Jodenvervolging. Anderzijds hebben wij ook een educatieve opdracht en willen wij bezoekers inzicht geven in massageweld.’

genstanders moet kunnen, denk aan het hoofddoekendebat. Welke plaats hebben religieuze tekens in onze samenleving?

Mag een moslima een hoofddoek dragen achter het loket of niet? Daarover moeten wij kunnen praten. Het wordt pas een probleem als tegenstanders van moslims het debat kapen en hen afschilderen als een minderwaardige groep. We moeten erover waken dat we over het juiste onderwerp blijven praten en niet verglijden in een polarisering van wij tegenover zij.

Hoe doe je dat? Niet door te proberen te bemiddelen tussen Filip Dewinter en Fouad Belkacem (ex-Sharia4Belgium, red.), want die zullen hun mening geen centimeter opschuiven. In de plaats daarvan moet je de grote groep in het midden aanspreken.’

Christophe Busch voor de portrettenwand in Kazerne Dossin. ‘Elke foto in kleur of sepia is van een persoon die de deportatie vanuit de Dossinkazerne naar het concentratiekamp overleefde. Dat is amper 5 procent.’

deze geschiedenis de vijftig tinten grijs te tonen.’

Hoe maakt Kazerne Dossin de vertaalslag naar het heden?

‘Wij leggen de tijdloze mechanismen bloot die een samenleving doen afglijden naar massageweld en schending van mensenrechten. De Holocaust is helaas geen uniek voorbeeld. Denk aan de apartheid in ZuidAfrika, de onderdrukking van de zwarte burgerbevolking in de Verenigde Staten en de genocide in Rwanda. Wij willen onze bezoekers alert maken voor die mechanismen. Scholengroepen zijn een typisch publiek dat wij ontvangen, maar sinds kort zijn maandag en woensdag flikkendag in het museum. Dan komen politieagenten hier opleiding volgen. De politie zette met ons een samenwerking op, omdat agenten vaak in aanraking komen met misdadi-

gers en dat beïnvloedt hun perceptie van sommige groepen. Hoe ga ik om met de stijgende islamofobie? Wat doe ik als er haatberichten via Whatsapp de ronde doen binnen het korps? Welke invloed hebben mechanismen zoals groepsdruk, gehoorzaamheid en zwijgcultuur op mij? Wat als ik voor een moreel dilemma geplaatst word, doordat ik vluchtelingen moet oppakken die in eigen land gefolterd dreigen te worden? Dat zijn enkele vragen waarover zij reflecteren.’

Hoe denkt u over de toenemende polarisering in onze samenleving?

‘Belangrijk om aan te stippen is dat polarisering op zich geen probleem hoeft te zijn. Radicale standpunten zijn in sommige gevallen heel legitiem. Zo ben ik een radicaal aanhanger van de mensenrechten. Ook een debat met felle voor- en te-

Die grote groep in het midden voelt zich vandaag vooral angstig. Is dat ook terecht?

‘Nee. Zonder overdrijven zijn dit de beste tijden voor ons om in te leven. Er is politie die over ons waakt, een rechtstaat die onze grondrechten beschermt, toegankelijke gezondheidszorg, enzovoort. Ieder van ons heeft een grote kans om een lang en comfortabel leven te leiden. Toch zijn we enorm angstig door de moslimterreur.

Maar de kans dat je sterft doordat er een wasmachine op je valt, is groter dan dat je omkomt bij een terreuraanslag.

Het wereldbeeld van mensen wordt volgens mij negatief beïnvloed doordat de media overmatig veel aandacht geven aan rampzalig nieuws. Verhalen zoals dat van de Britse Jill Hicks lees je bijna nooit. Zij overleefde de bomaanslag in Londen van 2005, maar verloor daarbij haar beide benen. Toch koos Jill Hicks ervoor om niet te getuigen over al het leed dat de bom veroorzaakte, maar wel over de goedheid van de mens die zij ervaarde. Zij vertelt over de hulp die de politie bood, de aanmoedigingen in het revalidatiecentrum en de steun van haar omgeving. Om de angst weg te nemen, hebben wij meer zulke verbindende en hoopgevende verhalen nodig.’

Leen Grevendonck

16

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

LIMBURG NEVEN-

EFFECT

Valentijnsverlangen Nog een week en daar is valentijn weer. Jammer dat ook deze dag tot één groot commercieel festival is verworden. Na Moederdag, Vaderdag en alle standaard feestdagen, hebben de winkeliers al jaren de 14de februari uitgezocht om hun assortiment, voorzien van een hartje of roosje, aan de volle prijs te etaleren.

Verantwoordelijke uitgevers regio Limburg: beweging.net Carien Neven, ACV Jean Vranken, CM Lizy Cosemans Wil je reageren op de regionale bladzijden? Contacteer dan de redactie Visie Limburg - Mgr. Broekxplein 6 - 3500 Hasselt - tel. 011 29 08 70 - limburg@beweging.net - limburg.beweging.net Een Visie gemist? Ga naar www.visielimburg.be

DE SLEUTEL VAN DE EINDGRACHT

Op zoek naar verbindingen in een appartementsblok Afgelopen zaterdagvoormiddag. Het appartementsgebouw aan de Eindgracht 2 in Genk ligt er rustig bij. Aan de deurbellen doet Martien verwoede pogingen om bewoners naar beneden te laten komen. Daar staan een aantal tafels en stoelen gezellig opgesteld. Er is spek met eieren, zelfgemaakte tiramisu, koffie, thee en wat cava. Want er valt iets te vieren.

En toch verklaren zovelen dat ze niet aan Valentijnsdag meedoen. Maar is het werkelijk de vercommercialisering van het feest die het appeal van valentijn vermindert?

Nee, het feit dat de ‘valentijnsbusiness’ elk jaar grotere omzetten draait zou een echte romanticus niet mogen stoppen. En dat gebeurt ook niet. Er is maar één manier om een romanticus af te stoppen, en dat is door hem te geven wat hij wil. En daar gaat het mis. De focus van valentijn is namelijk verlegd van mensen die verlangen, naar mensen die al hebben wat ze willen.

Waar het vroeger om de anonieme liefde draaide, zijn nu bestaande koppels het lijdend voorwerp. Valentijn is een dag geworden waarop bestaande relaties worden herbevestigd met geschenkjes, in plaats van een dag waarop mensen hun liefde voor het eerst uiten. Geen anonieme briefjes meer, maar dure etentjes en juwelen.

Vanuit commercieel oogpunt is dat een meesterzet. Schuilt er bij een ontluikende liefde al genoeg romantiek in één geplukte paardenbloem, dan moet je binnen een bestaande relatie gegarandeerd de portemonnee opentrekken.

Verlangen is commercieel niet interessant, bevestiging des te meer.

Die veranderde focus haalt heel veel romantiek uit Valentijnsdag. Romantische films gaan over hopeloze zoektochten naar ware liefde, romantische muziek gaat over de onbereikbare geliefde waar de zanger slechts van kan dromen. Cupido houdt zich niet bezig met zij die elkaar al hebben gevonden, hij is immers een romanticus.

Vrijgezellen, gooi die schroom van je af en maak je liefde kenbaar, luidkeels of anoniem en maak van valentijn weer een echte romantische dag.

Red Valentijnsdag en ga ervoor. Het draait niet om het resultaat, niets zo wild romantisch als een harde afwijzing. Het verlangen, en daarmee de romantiek, neemt niemand van je af.

Aan de hand van een uniek verhalenboekje over de bewoners brengt Torenhoog #2 mensen bij elkaar.

“Het project heet TORENHOOG #2”, vertelt de Genkse schepen van cultuur Anniek Nagels enthousiast, “In veel appartementsgebouwen in het centrum leven mensen vaak naast elkaar. Er is ook heel wat verloop.

Mensen die wachten op een andere woning, jongeren die verhuizen naar de wijken, ouderen die dan weer vanuit de wijken naar het centrum komen omdat de bank, het ziekenfonds, de winkel dichtbij is. We horen verhalen van eenzaamheid, vluchtige ontmoetingen en dat mensen elkaar niet kennen. Daarom ging de stad de uitdaging aan om de mensen in de appartementsblokken te verbinden.“ Hiervoor werd Martien Vanhaverbeke, enthousiaste ‘verhalenraapster’, aangesproken. Samen met de Genkse tekenaar Michaël Olbrechts ging ze de afgelopen maanden in Eindgracht 2 op zoek naar verhalen van bewoners. Dat gebeurde via gesprekken in de eigen huiskamer, maar ook dankzij toevallige ontmoetingen in de trappenhal of de lift. De verhalen werden gevat in tekeningen en gebundeld in het boekje ‘De sleutel van de Eindgracht’.

“Dit boekje is een weerslag van deze ontmoetingen en is een ingang om het gesprek met elkaar op te starten”, vertelt Martien. “Iedere bewoner heeft zijn uniek verhaal, maar we hebben het ook vaak gehad over waar je elkaar ontmoet en hoe dat dan verloopt.” Zo geven de bewoners aan dat bijvoorbeeld de reorganisatie van de afvalafhandeling er nu voor zorgt dat ze elkaar niet meer ontmoeten bij de afvalbak.

Ondertussen zijn de stoelen volgelopen en zitten bewoners, jong en oud, gezellig te keuvelen. “Deze slotontmoeting met dit boekje, is een prachtig event. Nu weten we waarover we kunnen praten en kennen we mekaar al een beetje. Dit moeten we verderzetten en ik wil dat op me nemen”, zegt bewoonster Tina.

Wijkmanager Annelies reageert: “We hebben ook straatfeestsubsidies die je hiervoor kunt aanvragen, dus kom maar af.”

En zo werd het weer wat warmer daar in de Eindgracht.

JOUW IDEE OP ‘IEDEREEN BURGEMEESTER’ Carien Neven, secretaris beweging.net Limburg

INFO ERFENISRECHTEN

maandag 12 februari 2018 om 20:00 CC-Gruitrode Raf Terwingen, licentiaat in de rechten en het notariaat en federaal volksvertegenwoordiger, informeert je over de nieuwe goedgekeurde wet die het erfenisrecht beter regelt.

Gratis deelname. Iedereen welkom.

Info: beweging.net Bree/Meeuwen-Gruitrode/ Opglabbeek, Etienne Cordeel, 089 46 29 71

Beweging.net daagt iedereen uit om de volgende drie weken nog goede ideeën voor zijn stad of gemeente te delen op www.iedereenburge meester.be. In eigen naam of voor je vereniging of organisatie kan je je mening nog kwijt tot eind februari. Naast eigen ideeën posten, kan je ook andere ideeën beoordelen en erop reageren. En het ene idee brengt het andere mee.

Het online participatieplatform ‘Iedereen Burgemeester’ is toegankelijk sinds april 2017. In Limburg registreerden 130 mensen en verenigingen zich op deze site. Dit leverde al 156 nieuwe ideeën op voor het gemeentelijk beleid. Maar er is nog ruimte voor veel meer ideeën!

De voorstellen zijn erg divers. Zo wil Mimi graag dat er deelwagens komen in Diepenbeek, terwijl de leden van Okra St.-Katarina Hasselt willen dat er in het stads-

centrum overal gratis wifi ter beschikking komt. Maar één ding hebben alle ideeën gemeen: ze willen bijdragen aan de toekomst van onze gemeenten.

De platformen staan nog tot 28 februari online. Daarna worden de ideeën verwerkt en overhandigd aan de gemeentelijke politieke partijen. Hopelijk nemen ze zoveel mogelijk ideeën over in hun partijprogramma.

Grijp die kans om jouw idee nu nog te delen op Iedereen Burgemeester.

www.iedereenburgemeester.be

17

¬ Limburg

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

INFOSESSIE (VOOR IEDEREEN) INFOSESSIE (VOOR IEDER EEN)

Erfenisrecht - lezing door een notaris

• As, 15/03, van 20 tot 22 u • CM-leden 3 euro, niet-leden 6 euro

• Hamont-Achel, 19/02, van 19 tot 21.30 u • 3 euro

INFOSESSIE (VOOR IEDER EEN)

Creativi

Loopbaanbegeleiding Een gezonde balans tussen werk en privé is belangrijker dan ooit. De juiste weg kiezen ligt niet altijd voor de hand. De dienst CM-loopbaanbegeleiding ondersteunt je hierbij en daagt je uit om je groeiproces zelf in handen te nemen. Naast algemene informatie kun je tijdens de infosessie ook een kort individueel gesprek voeren met onze loopbaanbegeleiders. Zo weet je meteen of loopbaanbegeleiding iets voor jou is.

NU

NU

NU

NU

NU

NU NU

• Hasselt, 28/02, van 20 tot 22 u • Gratis

tijd

NU

• Hengelhoef, 19/02, 26/02, 05/03 en 12/03, telkens van 20 tot 21 u • CM-leden 35 euro, niet-leden 60 euro

I.s.m. de gemeente As.

NU

Spreekster: Anneke Vander Steene

I.s.m. Dienstencentrum de Kring.

Spreekster: Annelies Smolders

cr

NU

Yoga is hot en dat is maar normaal als je naar de voordelen kijkt: een betere nachtrust, soepele spieren, een ontspannen gevoel… Wil je ook graag starten met yoga maar denk je dat je niet lenig genoeg bent? Goed nieuws! Je hoeft je helemaal niet in vreemde bochten te wringen als je inschrijft voor de kennismakingsreeks van CM. Wat mag je dan wel verwachten?

Zachte yogahoudingen, ademhalingsoefeningen en een gevoel van diepe ontspanning aan het einde van iedere les. De cursus bestaat uit 4 sessies.

Krijg opnieuw controle over je slaap.

Verwacht je aan een praktische uitleg over slaap, slaapproblemen en vooral wat je eraan kunt doen.

NU

Yoga

Het nieuwe erfrecht is complex. Wanneer je met ziekte en zorg geconfronteerd wordt, is het nuttig om over een aantal zaken na te denken. Wanneer verkoop je best het huis? Hoe zit het met successierechten? Is een testament noodzakelijk? Wat met schenkingen?... Want als je goed geïnformeerd bent sta je steviger in je schoenen.

NU

CURSUS (VOOR IEDER EEN)

Slaapwel, beter slapen kun je leren

e a ti v i TIJ D

Ruilactie

Wil jij ook iemand blij maken?

Dan is de creativitijd-swap van Samana iets voor jou: een groot ruilproject waarbij elke deelnemer iets maakt om cadeau te geven aan een ander. Zo schenk je iemand wat van je tijd én creativiteit. Hoe werkt het? Je verstuurt cadeautjes naar iemand die je niet kent. In ruil krijg je zelf ook cadeaus toegestuurd. Schrijf je voor 20 maart 2018 in voor dit gratis project!

Meer info: www.creativitijd-samana.be, Mirella Claesen 0470 22 26 27 of creativitijd.limburg@samana.be

ONTMOETING (VOOR MANTELZORGERS) CURSUS (VOOR IEDER EEN)

‘Kind en ouder’-yoga Wil je wat tijd doorbrengen met je kind, los van de alledaagse routine? Om samen te bewegen, creatief te zijn, te fantaseren?

Dan is deze lessenreeks iets voor jullie. Via yogahoudingen, visualisaties, massages en ademhalingsoefeningen ga je op een speelse en luchtige manier op weg. Voor kinderen tussen vijf en tien jaar.

Spreekster: Christel Grondelaers • Hengelhoef, 21 en 28/02 en 07, 14, 21 en 28/03, telkens van 16 tot 17 u • CM-leden 60 euro, niet-leden 84 euro

Ontmoetingsgroep voormalige mantelzorgers

Deelname is gratis voor elke Limburger ouder dan 18 jaar.

De persoon voor wie je gezorgd hebt, is al een poosje overleden.

Verdriet en gemis blijven aanwezig. De uitdaging is ermee leren omgaan. Je kunt daarvoor terecht op een avond voor voormalige mantelzorgers. Ontmoeting en ervaringsuitwisseling staan hier centraal. Geen grote theorieën, gewoon leren van elkaar. Je kunt er zelf je verhaal doen of gewoon luisteren naar de anderen. Ann Onkelinx (psychologe en experte in rouwverwerking) begeleidt de avond.

Spreekster: Ann Onkelinx

CM Limburg

• Hasselt, 26/02, van 19.30 -22 u • 3 euro

INFO? Meer info vind je via de website www.cm.be/agenda. Zorg ervoor dat je bent ingelogd op de Limburgse CM Website! Op de startpagina kun je kiezen voor Limburg door je postcode in te geven.

INSCHRIJVEN? - Via e-mail: wegwijs.limburg@cm.be Geef duidelijk aan: - voor welke activiteit je wilt inschrijven - je naam, adres, rijksregisternummer en telefoonnummer - Telefonisch op het nummer 011 28 02 80

CONTACT Een vraag voor CM? Op www.cm.be vind je heel wat info. Je kunt ook terecht bij het contactcenter: stuur een mail naar limburg@cm.be of bel naar 011 28 02 11

donderdag

8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u

vrijdag

8.30 - 12.00u

maandag dinsdag VOOR AF IN S C HRI J V EN VOOR A L ON Z INI T I AT IE V E EN V ERP L ICH T!

woensdag

De CM-Zorglijn kun je contacteren op het nummer 011 28 02 81 of via mail naar zorglijn.limburg@cm.be

18

¬ uw job, ons werk

Agenda ACADEMIE – OKRA

. 12.2: musicologe Veerle Stinckens geeft een luisterlezing over ‘Symfonie 1 van Gustav Mahler’. In De Markthallen, Herk-de-Stad om 14:00. Meer info: Magda Mertens, 013 55 20 95 . 13.2: Pierre Diriken, dr. Geografische Wetenschappen, spreekt over de kantelmomenten in de ontstaansgeschiedenis van Haspengouw en Kortessem. In De Mozaïek, Kortessem om 19:00. Info: Ivo Castro, 0475 98 63 36 . 19.2: Filip Blokken, organist, vertelt over orgels en orgelmuziek. In zaal Berenhof, Berenhofstraat 12, Veldwezelt om 19:00. Daarna is er een orgelrecital in de kerk. Info: Odette Biets, 089 71 77 33 . 23.2: film ‘Murder on the Orient Express’ in The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstr. 38 in Koersel om 14:00. Meer info vind je op de website en de Facebookpagina van OKRA Limburg

BEZOEK – PASAR

. 28.2: aan Jessa Ziekenhuis met rondleiding op verschillende afdelingen. Samenkomst: Stadsomvaart 11, Hasselt om 19:00. Vooraf inschrijven en info: Rita Meekers, 0493 53 82 16

INFO – OKRA

. 21.2: opfrissing van de wegcode voor voetgangers, fietsers en gemotoriseerde voertuigen. Moeilijke verkeerssituaties in de eigen omgeving komen ook aan bod. In O.C. Sint-Katarina, zaal A, Nic. Cleynaertslaan, Hasselt om 14:00.

Info: Freddy janssens, 011 22 74 78

KOKEN – PASAR

. 13.2: koken voor dummy’s. In De Mozaïek, Dorpsstraat, Kortessem om 18:00. Info: Peter Joris, 0475 85 84 58

WANDELEN – PASAR

. 11.2: in Bokrijk. Vertrek: Bokrijklaan 1, Genk om 14:00. Meer info: Pasar Alken, 0494 57 09 35 . 4.3: dauwwandeling met achteraf spek en eieren. Vertrek: Ballasthoeve, Ballaststraat 75, Overpelt vanaf 7:30. Inschrijven voor 23.2 en meer info: Pasar Overpelt, Robert Plessers, 0478 21 10 66 . 4.3: bibbertocht met en voor een goed doel. Vertrek: Stokkemerbaan 147 in Stokkem om 8:00. Inschrijven voor 28.2 en info: Pasar Dilsen, 0494 57 00 32

ROUW Pastoraal Centrum Tulpinstraat 75 - Hasselt 7+21 maart, 4+18 april en 2 mei telkens van 10:00 tot 16:30

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

Luc Wouters fluit stoelendans naar werk Vrijdag 26 januari 2018 haalde Luc Wouters (foto rechts) nog een laatste keer zijn scheidsrechterfluit boven aan de interimkantoren in Hasselt.

De gewezen nationale voetbalscheidsrechter floot er de stoelendans van de (her)intreders op de arbeidsmarkt.

Dat er ondanks de vele vacatures toch nog werklozen zijn, leidt vaak tot onbegrip.

“Vele nieuwe werknemers krijgen echter onvoldoende of zelfs geen kansen op de arbeidsmarkt,” zegt André Neskens (foto midden) van ACV-Limburg. “Ondanks de toenemende krapte op de arbeidsmarkt slagen sommige groepen van (her)intreders er maar niet in aan de slag te geraken.

Lage diploma’s, afkomst, een handicap, een verleden … maakt dat ze niet aan de hoge verwachtingen van heel wat werkgevers (kunnen) voldoen waardoor hun talenten onbenut blijven.”

Tijdens een stoelendans naar werk mochten voorbijgangers een poging doen een stoel (job) te bemachtigen. Luc Wouters beoordeelde met zijn kennersoog de prestaties en deelde links en rechts gele/rode

kaarten uit, die de afstand tot de arbeidsmarkt symbolisch vergrootte. De winnaars kregen een dag- of weekcontract “want meer zit er vaak niet in,” zegt André.

Onderschat positieve sfeer op werkvloer niet Deze week was het de Vlaamse week tegen pesten. Bij confectiebedrijf Buseloc-Sopletex vzw in Peer hadden ze dat goed begrepen. De vakbondsafgevaardigden sloegen de handen in elkaar en werkten een positieve anti-pestcampagne op de werkvloer uit.

“Een positieve werksfeer is immers belangrijk,” zegt ACV-afgevaardigde Vicky Moors. “Het maakt dat werknemers zich goed in hun vel voelen en graag komen werken. En gelukkige werknemers zijn nu eenmaal gemotiveerde werknemers!” Ook de directie was meteen gewonnen voor deze toffe campagne en maakte er tijd en ruimte voor.

Badges met de 4 anti-pest stippen werden uitgedeeld. Affiches en een toelichting tijdens de pauze nodigden iedereen uit om een week lang de badges tijdens het werk

te dragen. “Tijdens de vorming van het ACV horen we regelmatig dat we rond positieve actiepunten moeten werken.

Een pestvrije werkvloer vonden we zeker de moeite waard om onze schouders onder te zetten,” aldus Vicky.

(

Op de foto poseren de vakbondsafgevaardigden Heidi, Vicky, Marleen & Leontine (1e rij van links naar rechts) en Petri, Johnny, Rachel & An (2e rij van links naar rechts) #stipit #movetegenpesten

HOOG)TIJD VOOR EEN BASISINKOMEN?

Een basisinkomen is een maandelijkse toelage, genoeg om van te leven, zonder er iets voor te doen. Niemand die controleert of je het geld wel goed besteedt, niemand die zich afvraagt of je het wel verdient.

Wat betekent dat ‘genoeg om van te leven’? Wie gaat dat betalen? En ‘voor iedereen’, willen we dat wel?

BURN-OUT info ACV-Bijblijven Meer dan 10% van onze actieve bevolking zit thuis met een burnout. Ben jij de volgende?

Wil je je graag bekwamen in het begeleiden van groepen die samenkomen rond rouw en rouwverwerking? Dan kan je bij CCV, partner in Christelijk Vormingswerk, gedurende 5 woensdagen een vormingsprogramma volgen.

Kom naar de GRATIS infoavond van ACV-Bijblijven op woensdag 28 februari om 19.00 uur in Het Bewegingshuis in Hasselt (tegenover station). Tijdens deze info krijg je de kans om je in te schrijven voor vervolgdagen met praktische tips, fysieke & mentale technieken om te herbronnen. Wees er zeker bij!

Meer info: gerda.linssen@ccv.be 0472 44 65 39

INFO & INSCHRIJVING via activiteiten.acv-limburg.be!

Kom mee denken en praten over de mogelijkheden en belemmeringen voor een basisinkomen in België.

Jij bent van harte welkom op: • woensdag 21.02.2018 om 19.30 uur in het BICC ‘T Poorthuis - Peer • maandag 26.02.2018 om 19.30 uur in CC Mozaïek - Kortessem • donderdag 08.03.2018 om 19.30 uur in het Stadhuis - Genk Begeleiding: Koen Buntinx (ACV-vormingsdienst Limburg) en Mieke Dury (Vormingplus Limburg)

Deelname aan deze infoavond kost 5 euro, ACV-leden betalen 3 euro.

Meer info én inschrijven via www.vormingpluslimburg.be of 011/560 100.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 9 februari 2018

19

In de zorg - Uit de zorgen

Ambitieus project moet 500 vluchtelingen aan het werk helpen in zorgsector Vijfhonderd erkende vluchtelingen binnen 3 jaar aan een duurzame job helpen in de zorgsector, dat is het doel van het super-ambitieuze project ‘In de zorg – Uit de zorgen’. Voor het grensoverschrijdend project, dat eind januari werd voorgesteld in het Provinciehuis in Hasselt, slaan

Familiehulp, Internationaal Comité, Limburgs Platform Vluchtelingen en ACV-Limburg de handen in elkaar samen met partners uit Nederlands Limburg en de Duitse regio Aken. Provincie Limburg is één van de belangrijkste financiële partners.

Verontwaardiging

Investering

Het project ontsproot aan de persoonlijke verontwaardiging van projectleider Dirk

Anderzijds zijn er erkende vluchtelingen, die een plaats moeten krijgen in onze

ceptie van en over vluchtelingen. Nu is deze -op zijn zachts gezegd- niet al te positief,” aldus Dirk. “Dit moet en kan anders, ook in de relatie zorggever-patiënt.” Aan de andere kant wil het project vluchtelingen met een groot hart voor zorg via opleidingen en stages begeleiden tot duurzame jobs in een sector waar de nood zeer hoog is. “Niet enkel omwille van de toename van oudere mensen maar ook omdat met de leeftijd de complexiteit van de zorg toeneemt en er een evolutie plaatsvindt van instellingenzorg naar thuiszorg.”

Organisaties Acht Belgische, Nederlandse en Duitse organisaties zetten de komende drie jaar hun schouders onder dit project. Zo ook

ACV-Limburg. “Wij zullen vooral vanuit de Vormingsdienst onze expertise inzake Nederlands op de werkvloer ter beschikking stellen,” licht voorzitter Jean Vranken toe.

E-book Het project, dat ook de felicitaties van Europarlementariër Marianne Thyssen kreeg, zit nu in een studiefase. Vanaf augustus dit jaar wordt het menens met stages en jobs voor vluchtelingen in de deelnemende organisaties met vervolgens -en hopelijk- een uitbreiding naar andere organisaties. In oktober 2020 zal het project zijn eindevaluatie kennen met een E-book en een congres als kers op de taart.

Gedeputeerde van Economie Erik Gerits investeert vanuit de provincie Limburg 200.000 euro in het project.

Van Laethem van Familiehulp rond de vluchtelingenproblematiek. Carien Neven van beweging.net en Chris Baltussen van Vluchtelingenwerk Nederlands Limburg brachten de nodige partners rond de tafel en het project was een feit. Van twee noden werd een deugd gemaakt. Enerzijds leidt de ontgroening en de vergrijzing van de maatschappij tot een krapper wordende arbeidsmarkt die een enorme druk legt op onze zorgsector. Zoals gedeputeerde Marleen Van Rijnsbergen van Nederlands Limburg het stelde: “Een probleem in de zorgsector wordt al snel een maatschappelijk probleem.”

samenleving. Gedeputeerde van Economie Erik Gerits droeg het project van meet af aan een warm hart toe. “Een zinvolle job geeft vluchtelingen een plaats in onze samenleving, weg uit de sociale vangnetten. Als dat dan ook nog in de zorg kan, spelen we hiermee in op een gigantische uitdaging waar we vandaag voor staan.” Het geloof in dit project blijkt uit de investering van 200.000 euro.

Perceptie Het project steunt op twee pijlers. “We willen aan de ene kant werken aan de per-

GET YOUR FACTS STRAIGHT! Maak op donderdag 1 maart op alternatieve wijze kennis met gendergerelateerd geweld via kunst, foto’s & cartoons. In workshops getuigen mensen met een migratieachtergrond over hoe zij vaak het slachtoffer zijn van machtsmisbruik omwille van hun tijdelijke illegaliteit. Dit alles wordt afgewisseld met live muziek.

Met G-facts wil ACV-Limburg op een andere manier naar gender kijken. Momenten om te beleven en te inspireren. In maart 2018 focust G-facts op gendergerelateerd geweld. Je bent om 19.30 uur welkom in Het Bewegingshuis in Hasselt (tegenover station). Dit moment is gratis. Wel graag inschrijven via activiteiten.acv-limburg.be. #kijk #luister #beleef #feelit

De Irakees Firas getuigde tijdens de lancering van het project hoe hij in Nederland zijn beroep als arts kon verderzetten dankzij de hulp van een jobcoach: “Je kan hard werken en gemotiveerd zijn, als niemand je steunt wordt het heel moeilijk.”

ACV-HOUTHALEN gaat verbouwen!

We steken ACV-Houthalen in een nieuw kleedje.

Daarom zal ons kantoor in Houthalen: • op maandag 26 februari GESLOTEN zijn • vanaf dinsdag 27 februari tijdelijk gehuisvest zijn op de gelijkvloerse verdieping in het voormalige kantoor van de Werkwinkel naast de CM We hopen je spoedig terug op onze vertrouwde locatie te mogen ontvangen in een vernieuwd kantoor!

20

Visie ÂŹ vrijdag 9 februari 2018

FILM

EN OMGAAN MET KRITIEK ACTEUR MATTEO SIMONI OVER GELUK

‘Ik heb helemaal geen zin om volwassen te worden’ Matteo Simoni is de laatste jaren niet van het scherm weg te denken. Hij kon al menig Vlaming bekoren met zijn rollen in ‘Marina’, ‘Safety First’ en ‘Callboys’.

In ‘Patser’ laat hij zich van een heel andere, zeg maar meer duistere, kant zien.

meer terugkomen: je eerste lief, je eerste keer achter het stuur. Nu besef ik maar al te goed dat je daar met volle teugen van moet genieten.’

Verwachtingen Onlangs werd Matteo Simoni getipt als beloftevolle acteur op het filmfestival in Berlijn. De druk en verwachtingen die dat met zich meebrengt, laat hij niet aan zijn hart komen. ‘Ik laat me niet leiden door wat anderen vinden of verwachten. Je kunt nooit een rol spelen die iedereen goed vindt. Ik weet bijvoorbeeld dat er kritiek zal komen omdat ik

A

Gewoonte

‘Het zijn de dingen die ons bang maken die het leven interessant maken’ – Matteo Simoni

957

ls de ietwat oenige callboy Devon of de klunzige Simon ‘Smos’ Vos kennen we hem al. Maar in ‘Patser’, de nieuwste van Adil El Arbi en Bilall Fallah, haalt Matteo Simoni zijn duistere kantje naar boven. In de moderne gangsterfilm vertolkt hij de jonge Adamo, die met zijn vrienden een ware bendeoorlog ontketent in de straten van Antwerpen. ‘Ik heb inderdaad nog nooit zo’n rol gespeeld. Niet omdat ik dat niet wilde, maar omdat ik daar gewoon nog niet voor gevraagd werd.

Ik ben dus heel blij dat Adil en Bilall mij de kans hebben gegeven om Adamo te vertolken. Nu kan ik laten zien dat ik ook andere rollen aankan.’

Matteo Simoni: ‘Iedereen is ooit eens de mislukkeling van zijn eigen sjtoeme fouten. Het komt erop aan dat achter je te laten en gewoon door te zetten.’

‘De draaiperiode van Patser was heel heftig, ik heb me vaak best onzeker gevoeld. Als blanke Limburger een Marokkaanse Antwerpenaar vertolken is niet eenvoudig. Ik moest de leefwereld van de hoofdpersonages leren kennen, maar ook dat moeilijke taaltje onder de knie krijgen. Ik heb de tekst wel honderd keer van buiten geleerd. Het heeft me bloed, zweet en tranen gekost, maar ik ben wel trots op het resultaat. Ik vind dat trouwens ook niet erg, dat het soms moeilijk liep. Ik kom graag uit mijn comfortzone. Volgens mij zijn het net de dingen die ons uitdagen of die ons bang maken die het leven interessant maken. Ik wil niet dat de dingen een

gewoonte worden. Niet in mijn leven, niet in de liefde of de vriendschap en dus ook niet in mijn werk.’

Patser Patsergedrag. De term was me volledig onbekend voor ik de film zag. Maar je hebt de essentie ervan al snel door: champagne, knappe vrouwen, blitse auto’s, en vooral: doen alsof je heel belangrijk bent. ‘Zelf ben ik helemaal geen patser. Als 16-jarige heb ik met mijn maten weleens tegen een aantal schenen geschopt, maar dat doet elke puber, toch? Bommetjes gooien, belleketrek

WIN

WIN EEN DUO-TICKET VOOR ‘PATSER’

Visie mag tien duo-tickets weggeven voor ‘Patser’ met onder meer Matteo Simoni. Geef vóór 21 februari antwoord op deze vraag: Welk personage vertolkt Matteo Simoni in ‘Patser’? a. Devon b. Simon c. Adamo Neem online deel via www.beweging.net (klik op de banner ‘Visiewedstrijd’). Of stuur een kaartje met het juiste antwoord naar Visie, wedstrijd Patser, postbus 20, 1031 Brussel.

COLOFON

doen, of af en toe iets in brand steken dat niet mag. Maar we vielen nooit anderen lastig. Ik nam trouwens nooit het voortouw, want geloof het of niet, vroeger wilde ik vooral niet opvallen. Maar ik denk wel dat het patsergegeven in de film heel herkenbaar is: iemand willen zijn, ergens voor staan, respect afdwingen. Elke jongere is daarmee bezig en gaat op zoek naar een eigen identiteit.’

Geluk ‘Wat is geluk? Die vraag stelt Adamo zich aan het einde van de film. En iedereen stelt zich die weleens. Het antwoord vervalt al gauw in clichĂŠs: de mensen die je graag ziet dicht bij je hebben, gezond zijn. Maar voor mij is geluk vooral beseffen dat je elke dag voor de volle 100 procent moet leven. Je moet iedere dag nemen zoals hij is, ook als het slecht gaat. Dat hoort nu eenmaal bij het leven. Het heeft geen zin om voortdurend te lopen muggenziften, of om op elkaars kap te zitten. Dat is toch allemaal weggegooide tijd? Probeer er gewoon zĂŠlf het beste van te maken. Want voor je het weet ben je volwassen. Ik ben onlangs dertig geworden, dat is toch maf? Ik word stilaan echt volwassen, maar ik heb daar helemaal geen zin in. Er zijn al zoveel dingen gepasseerd die nooit

als blanke een Marokkaan speel. Negatieve kritiek krijgen is natuurlijk nooit leuk, maar ik kan er intussen wel mee om. Het doet me trouwens meer als een vriend zegt dat iets niet goed was, dan als een journalist dat schrijft. Je moet die dingen in onze stiel kunnen relativeren, want er zal altijd wel iemand commentaar hebben. We stellen tenslotte allemaal weleens teleur. Iedereen is ooit weleens de mislukkeling van zijn eigen sjtoeme fouten. Het komt erop aan dat achter je te laten en door te zetten. Daar heb ik de druk of verwachtingen van anderen niet voor nodig.’

Ontnuchtering ‘Veel mensen denken dat een carrière als acteur enkel glitter en glamour is. Maar het is een job als een ander. Ik werk ook soms lange dagen, of ik heb ook soms ruzie met mijn vriendin omdat ik er te weinig voor haar ben. Nu bijvoorbeeld, als er een nieuwe film uitkomt, kan het soms heftig zijn.

Ik tel dan echt af tot de première en de interviews voorbij zijn, tot ik er even tussenuit kan. En dan boek ik gelijk een ticket naar Bali. (lacht) Of ik ga surfen. Dat doe ik ontzettend graag. En ik heb daar ook nood aan, om op het water te liggen en de nietigheid van mijn bestaan te voelen. Om me mee te laten glijden op de golven. Zo kan ik de drukte achter me laten. Mijn carrière of ambities zijn dan even onbestaande. En dan besef ik dat ik ook maar een deeltje ben van een grote wereld. Ik wil altijd met beide voeten op de grond blijven staan.’ Jelgher Wandels

9LVLH LV HHQ WZHHZHNHOLMNV OHGHQEODG LQEHJUHSHQ LQ KHW OLGPDDWVFKDS YDQ &0 HQ $&9 9RHGLQJ HQ 'LHQVWHQ $&9 &6& 0(7($ $&9 ERXZ LQGXVWULH HQHUJLH HQ $&9 7UDQVFRP Ï 9HUDQWZ 8LWJ QDW SDJ /LQGH 'H &RUWH Ï +RRIGUHGDFWHXU +LOGH 9DQ 0DOGHUHQ Ï 5HGDFWLH EHZHJLQJ QHW HQ $&9 /HHQ *UHYHQGRQFN $POLH -DQVVHQV -HOJKHU :DQGHOV 0RQLTXH %UDDP 'DYLG 9DQEHOOLQJKHQ .DUHQ =HOGHUORR .ULV 6L[ *LDQQL *UHFR 5RRQL 7KHHERRP 0DUMDQ &DXZHQEHUJ Ï 5HGDFWLH &0 'LHWHU +HUUHJRGWV FR¸UGLQDWLH 0DUWLQH &UHYH (ULF 'H 0DHJG 6DUDK 9DQGRRUQH $QQHOHHQ 9HUPHLUH 0LFKLHO 9HUSODQFNH Ï 9RUPJHYLQJ %DUW *HYDHUW 5XWJHU 9DQ 3DU\V Ï 5HGDFWLH 9LVLH 3% %UXVVHO WHO Ï OH]HUV#YLVLHUHGDFWLH EH Ï 'UXN &ROGVHW 3ULQWLQJ 3DUWQHUV $ *RVVHWODDQ *URRW %LMJDDUGHQ Ï $UWLNHOV UHJLRQDOH EODG]LMGHQ YDOOHQ RQGHU GH UHVS YHUDQWZ XLWJHYHUV Ï