Regio Kempen (Turnhout) vrijdag 11 januari 2019
Scheiden doet kinderen lijden Kinderen van gescheiden ouders blijven te vaak in de kou staan. Dat blijkt uit een onderzoek van KAJ. Er wordt te weinig stilgestaan bij het feit dat een echtscheiding ook voor kinderen een ingrijpende gebeurtenis is. Het grootste pijnpunt blijkt dat kinderen geen normale band kunnen opbouwen met hun ouders en vaak met nog heel veel vragen blijven zitten. Op basis van hun praktijkonderzoek wil KAJ nu aanbevelingen doen voor scholen en het gerecht. Geen moment te laat, want ieder jaar gaan meer dan twintigduizend getrouwde koppels uit elkaar, en dan zijn daar de cijfers van niet getrouwde stellen die uit elkaar gaan nog niet meegerekend.
ABONNEE
> p. 2-3
FACT CHECK
Zorgt Europa voor welvaartstoerisme met uitkeringen na 1 dag?
6
> p. 9
www.beweging.net
www.cm.be
www.acv-online.be
manieren om een bezoek aan je zorgverlener betaalbaar te houden
> p. 6-7 jaargang 75 ÂŹ visie nummer 01 afgiftekantoor brussel x ÂŹ p910695 volgend nummer op 25 januari 2019
> p. 6
Regionieuws > p. 13
2
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Gelukkig Nieuwjaar Ik wens je een positieve gezondheid, een extra pakje tijd en een gezonde combinatie arbeid, gezin en vrije tijd. Voor een 2019 waarin iedereen telt. In de geest van Kerstmis, maar ook die van de Warmste Week. Oud en Nieuw komen immers samen. In de spiegel. Een oud gedicht herinnert ons eraan: “‘t is goed in ‘t eigen hert te kijken Nog even voor het slapen gaan Of ik van dageraad tot avond Geen enkel hert heb zeer gedaan. Of ik geen ogen heb doen schreien Geen weemoed op een wezen lei Of ik aan liefdeloze mensen een woordeke van liefde zei… “
Alice Nahon Van de vele goede voornemens die we in deze periode nogal eens hebben, hoop ik dat er een mag domineren. Omdat ze de basis vormt voor vriendschap, vruchtbare samenwerking en efficiënt beleid. Laat 2019 het jaar worden van herwonnen fatsoen in onze communicatie en ons gedrag. Omdat in elke mens, elk project en elke groep goed, beter en best zit. Goed: omdat niemand bewust kwaad wil doen, ook al mag dat soms zo lijken. Beter: omdat er bij alles en iedereen wel ruimte voor verbetering is, ook al hoeft dat niet alle aandacht te krijgen. Best: omdat ‘je best doen’ voor iedereen een uitgangspunt is en daarom vertrouwen verdient. We lezen in reacties op Facebook, Twitter, online kranten, Messenger, Instagram, blogs, … al te vaak haatdragende, beledigende of verwijtende berichten. Deze reacties verleggen voortdurend de grens van hoe we met elkaar omgaan, ook in gewone gesprekken. Laat ons daarmee stoppen. We kunnen zonder en het ontneemt eenieder de kans om het mooie van sociale media te gebruiken. We stonden nooit zo dicht bij elkaar. Laat ons in 2019 veranderen van ‘die heb ik het eens goed gezegd’ naar ‘daar heb ik iets moois gesteund’. Peter Wouters Voorzitter beweging.net
KAJ laat jongeren praten over echtscheiding
‘Kinderen mogen g Je zou denken dat echtscheiding vandaag geen taboe meer is, maar toch blijven kinderen van gescheiden ouders te vaak in de kou staan. Dat blijkt uit een praktijkonderzoek van KAJ. Ze kunnen nergens terecht met hun vragen en bouwen geen normale band op met hun ouders.
I
n 2017 werden er 23 059 echtscheidingen geregistreerd. Dat was een beetje minder dan de jaren voordien, maar het blijft een aanzienlijk aantal. Zeker als je er ook nog de relatiebreuken bij niet-gehuwde koppels bijtelt. Voor de betrokken koppels is een scheiding natuurlijk een ingrijpend iets, maar het spreekt voor zich dat de impact voor de kinderen in het gezin minstens even groot is. Praktijkonderzoek van KAJ leert dat kinderen en jongeren – ook vele jaren na de scheiding – nog met vragen blijven zitten, en niet altijd over de scheiding durven te praten. Wat begon als een lokaal groepsgesprek, wordt nu een landelijke campagne. Hannelore Michel van KAJ vertelt hoe de bal aan het rollen is gegaan. ‘Het bleek dat in onze Bornemse afdeling een op de twee jongeren gescheiden ouders had. Dat is boven het gemiddelde, dus leek het wel een goed idee om daarover eens van gedachten te wisselen.’ ‘Snel werd duidelijk dat de jongeren eigenlijk nooit kunnen praten over dat onderwerp. De gesprekken bleken een uitlaatklep. Heel wat vragen en problemen kwamen aan de oppervlakte. Na enkele gesprekken waren onze jongeren enthousiast om iets te doen, zodat de volgende generaties kinderen minder te lijden zouden hebben onder een echtscheiding.’
Geen normale band De jongeren van KAJ ondernamen actie. ‘We hebben een analyse gemaakt van de gesprekken met onze jongeren. Daaruit kwam vooral dat ze het erg vonden dat ze geen normale band met hun ouders hebben kunnen opbouwen. De jongeren hebben het gevoel dat ze niet altijd gesteund worden door hun ouders.’ Daarom trok KAJ eind november de straat op in Gent. ‘We trokken met een spandoek naar de Korenmarkt. We wilden duidelijk maken dat de jongeren een band willen met hun beide ouders, en dat ze willen voelen dat ze door beide ouders gesteund worden. Veel mensen stopten en spraken ons aan. Meer dan we verwacht hadden. Jongeren stopten, maar ook ouders en stiefouders. Zij vertelden dan dat het voor hen ook niet altijd makkelijk is, en dat stiefouders ook vaak het gevoel hebben dat ze verkeerd begrepen worden.’ De bevraging van KAJ toonde dat ook in de gezinnen waar de scheiding al een tijdje in het verleden lag, toch niet alles verwerkt bleek. ‘De meeste jongeren mi-
u De Bornemse KAJ-jongeren trokken naar Gent om de voorbijgangers duidelijk te maken dat een echtscheiding ook voor kinderen een ingrijpende gebeurtenis is.
nimaliseren het in het begin als je met hen praat. Ze doen alsof ze van de scheiding weinig nadeel hebben ondervonden. Ze nemen het ook op voor hun ouders. Als je er dan dieper op ingaat, dan erkennen ze dat de echtscheiding toch een grotere impact had dan ze eerst wilden toegeven. Ouders zijn en blijven verantwoordelijk voor hun kinderen, maar dat gevoel hebben de jongeren niet altijd.’ ‘Door de gesprekken werd een muur gesloopt. Het hielp de jongeren om alles te verwerken, ook al was de scheiding misschien tien jaar geleden. De wonden die werden geslagen bepalen de rest van je leven.’
Jongeren als postduif Wat kan dan beter? ‘Communicatie is het sleutelwoord. Ouders moeten met hun kinderen blijven samenzitten om hobby’s, schoolresultaten, de regeling rond vakanties enzovoort te bespreken. Liefst met beide ouders erbij. Ouders moeten ook onderling met elkaar blijven praten. Zelfs al zijn ze gescheiden. Veel kinderen van gescheiden ouders fungeren als postduif, om boodschappen van de ene naar de andere ouder te brengen, maar dat willen ze helemaal niet.’ Een ander pijnpunt is dat jongeren het gevoel krijgen dat ze nooit gehoord worden. ‘Als bij een scheiding een regeling wordt afgesproken, dan lijkt die eeuwig
3
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
n geen postduiven zijn’ ‘Mijn pa stopte in de lagere school al met alimentatie te betalen, omdat hij niet wou dat dat geld naar mijn ma ging.’ Britt, 23 jaar
‘Mijn ouders communiceren enkel nog via de advocaat. Ze praten al jaren niet meer. Negen of tien jaar, of nog langer misschien.’
‘Ik mocht van mijn stiefpa geen tv kijken, want het was zijn tv. Hij nam zelfs de afstandsbediening mee naar het werk, terwijl ik 22 jaar was.’
Lukas, 23 jaar
Daan, 24 jaar
‘Alles wat er misgaat is volgens mijn ma mijn papa zijn fout.’ Silke, 21 jaar
‘Er kwam een moment dat mijn ouders elkaar niet meer wilden zien. Ze kwamen niet meer aan de deur. Ik werd dan afgezet bij mijn oma.’
‘In goede en in slechte dagen, dat is niet gebeurd van mijn vaders kant. Ik geloof er niet in. Liefde bestaat wel, maar dat komt en dat gaat.’
Selena, 18 jaar
Thomas, 22 jaar
‘Ik moet veel energie en moeite steken in het gezin. Ik ben de enige die kan rijden. Naar de bank, naar de winkel, naar de tandarts …’
KINDERRECHTENCOMMISSARIS BRUNO VANOBBERGEN:
te gelden. Ook al word je ouder, ook al verander je van school, ook al verandert de relatie met (een van) je ouders. Nooit komt nog eens een sociaal werker langs om te vragen hoe het met je gaat.’ De enquête is een eerste stap in een groter traject. ‘KAJ werkt volgens het principe zien, oordelen en handelen. We zitten nu nog in de fase van zien. We zoeken andere jongeren die ook willen getuigen. Als we voldoende verhalen hebben verzameld, kijken we welke acties we nog zullen ondernemen. Misschien zullen we enkele aanbevelingen voor scholen of het gerecht doen.’ Wim Troch
‘Vermijd geruzie met de kinderen erbij’ ‘We krijgen op het Kinderrechtencommissariaat elk jaar zo’n 1 250 meldingen. Bijna een kwart daarvan zijn vragen of klachten over echtscheidingen. Het is dus effectief een belangrijk thema, ook al kunnen we soms heel weinig doen aan de specifieke situatie van het gezin in kwestie.’ ‘Sinds 2014 is er wel verbetering merkbaar. Jongeren ouder dan 12 jaar worden bij een echtscheiding automatisch uitgenodigd bij de familierechter. Zij kunnen dan hun verhaal doen, vooraleer de rechter uitspraak doet over het
hoederecht of de omgangsregeling. Voor kinderen jonger dan 12 is zo’n onderhoud ook mogelijk, maar dat moet je aanvragen. Op juridisch vlak is dat zeker een sprong vooruit, maar in de praktijk is er toch een groot verschil in aanpak tussen rechters onderling. Niet alle rechters zijn gevormd om met kinderen te praten. Zo’n gesprek in een justitiepaleis kan voor een kind intimiderend overkomen. Daarom zijn er ook familierechters die naar de school van het kind trekken, om daar – in een vertrouwde omgeving – te praten.’
‘Wat ik ouders kan adviseren bij een echtscheiding, is absoluut om juridische conflicten te vermijden. Geef de bemiddeling een kans. Een ouderschapsplan is een instrument om na te denken hoe je na de scheiding het ouderschap samen vorm kunt geven. Studies uit het verleden tonen ook aan dat de negatieve effecten van een scheiding het grootst zijn wanneer ouders ruziemaken terwijl hun kinderen erbij zijn. Dat is dus echt iets wat je moet vermijden.’
Titus Simoens
Omran, 23 jaar
4
¬ hoe gaat het met u?
KNIPSELS Zes dagen in ziekenhuis Een opname in een ziekenhuis in België duurt gemiddeld 6,4 dagen. Dat blijkt uit de gegevens over 2016 van het Europese statistiekbureau Eurostat. België staat op de zevende plaats in de lijst van 25 EU-lidstaten waarvan data beschikbaar zijn. De gemiddelde ziekenhuisverblijven variëren tussen vijf en tien dagen. Nederland scoort met 4,5 dagen het laagst. In de meeste EU-landen lag de totale opnameduur in 2016 lager dan vijf jaar eerder. Een ziekenhuisverblijf duurt gemiddeld het langst in Tsjechië (9,6 dagen), Kroatië (9,3 dagen), Frankrijk (9,1 dagen) en Duitsland (9 dagen).
Ook voor zieke kleuters onderwijs aan huis Het onderwijs voor zieke kinderen breidt uit. Kinderen die langdurig ziek thuis zitten hebben sinds 1 januari al vanaf de eerste kleuterklas recht op gratis tijdelijk onderwijs aan huis (TOAH). Voordien was dat vanaf 5 jaar. TOAH wordt georganiseerd door de school waar het kind als leerling is ingeschreven. Per 9 halve dagen afwezigheid kan er 4 uur tijdelijk onderwijs aan huis aangeboden worden. Voor chronisch zieke kinderen die door hun ziekte vaak afwezig zijn van school versoepelt de regelgeving. Zij krijgen automatisch recht op TOAH en moeten dat niet telkens opnieuw aanvragen. Daarnaast wordt het mogelijk gemaakt dat de extra uren TOAH ook op school worden gegeven.
181 gemeenten hebben beweegcoach Sinds mei 2017 verwezen huisartsen al 3 845 patiënten naar een beweegcoach. Die geeft tips over hoe ze meer beweging kunnen inbouwen in het dagelijks leven en stelt in overleg een beweegplan op maat op. In 181 Vlaamse gemeenten zijn al coaches actief. Het project Bewegen op verwijzing wordt vergoed door de Vlaamse overheid. Een deelnemer heeft gedurende twee kalenderjaren recht op een aantal uren begeleiding. Hij kan die opnemen per kwartier voor individuele coaching of groepscoaching. Een kwartier individuele coaching kost vijf euro, een kwartier groepscoaching één euro. Mensen met een verhoogde tegemoetkoming betalen respectievelijk 1 euro en 0,5 euro per kwartier.
✔ www.bewegenopverwijzing.be
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Bevolkingsonderzoek Aangeboren Aandoeningen
1 prik, 12 ziektes opsporen bij je baby In Vlaanderen wordt bij bijna elke pasgeboren baby bloed geprikt. Maar waarom? Via een bevolkingsonderzoek worden twaalf zeldzame, maar ernstige aangeboren aandoeningen vroegtijdig opgespoord. Die geven bij de geboorte vaak niet onmiddellijk symptomen. Sinds 2019 wordt ook mucoviscidose opgespoord.
E
en pasgeboren baby lijkt bij de geboorte meestal kerngezond. Uitzonderlijk wordt na een tijdje duidelijk dat er iets grondig fout is. Dit kan een aangeboren aandoening zijn. De meeste van deze aandoeningen zijn stofwisselingsziekten of hormonale aandoeningen. Typisch aan aangeboren aandoeningen is dat de schade ernstiger wordt naarmate de tijd verstrijkt. Wat er juist misloopt, hangt uiteraard af van de ziekte. Het kan gaan om hersenletsels, ernstige handicaps, chronische ziektes en soms ook om plots overlijden. Om deze aandoeningen op tijd te kunnen behandelen, organiseert de Vlaamse Overheid het Bevolkingsonderzoek Aangeboren Aandoeningen. Sinds 2019 wordt daarbij ook de stofwisselingsziekte mucoviscidose opgespoord.
Waarom deelnemen? Als een aandoening vroeg genoeg vastgesteld wordt, dan kan de arts ze in de meeste gevallen op een doeltreffendere manier behandelen. Zo vermijd je dat de gezondheid van je kindje in gevaar komt of kun je het verloop van de ziekte afremmen.
Hoe deelnemen? Voor de opsporing is een bloedstaal nodig: met een prik in de rug van de hand van de
u Je baby moet het prikje tussen de 72 en de 96 uur na de geboorte krijgen. baby worden enkele druppels bloed opgevangen op een bloedkaartje. Dit onderzoek werd vroeger ook de hielprik genoemd, maar een prik in de hiel is pijnlijker. Je baby krijgt dit prikje op de vierde dag, tussen 72 en 96 uur na de geboorte. Voor een correcte analyse van het bloedkaartje is het heel belangrijk dat dit bloedstaal op het juiste tijdstip wordt afgenomen. Bij een thuisbevalling, een poliklinische bevalling of een kort verblijf op de materniteit neemt de vroedvrouw thuis een bloedstaal af. Als je thuis bevalt, of voor de vierde dag de materniteit verlaat, zorg dan dat je een afspraak hebt gemaakt met een vroedvrouw die bij je thuis kan langskomen.
Wat met het resultaat? Als het screeningsonderzoek niet afwijkend is, dan word je niet op de hoogte gebracht. Als je binnen de drie weken na het prikje niets verneemt, is alles oké. Bij een afwijkend resultaat wordt je arts telefonisch en schriftelijk verwittigd. Je arts zal je hierover informeren en met jou bespreken wat de volgende stappen zijn. Een
screening is namelijk geen diagnose. Daarom is er bij een afwijkend resultaat een tweede bloedprik nodig. Die wordt meestal drie weken na de eerste uitgevoerd. Als ook het resultaat van de tweede test afwijkend is, word je doorverwezen naar een gespecialiseerd centrum of een gespecialiseerde arts. Het centrum of de arts werkt de diagnose verder uit en stelt een behandeling voor. Denk je dat er iets mis is met je baby, ook al gaf de screening geen afwijkend resultaat, ga dan toch naar de kinderarts. Ziektes kunnen namelijk ook gemist worden tijdens een screening. Het is dan aan de kinderarts om de nodige onderzoeken aan te vragen. Het Bevolkingsonderzoek Aangeboren Aandoeningen is gratis voor alle baby’s die in Vlaanderen worden geboren. Is er verder onderzoek nodig, dan is er terugbetaling vanuit de ziekteverzekering. Michiel Verplancke
✔ www.aangeborenaandoeningen.be
Ontdek de bruisende wereldstad Berlijn 6-daagse citytrip met de bus
Geef je ogen de kost aan de vele architecturale hoogstandjes die deze stad rijk is. Vele jaren na de val van de muur zie je hier nog altijd de restanten van dit indrukwekkende bouwwerk. Naast historische vind je hier ook veel futuristische en moderne gebouwen. Bovendien bezoeken we ook de garnizoensstad Potsdam. Je verblijft in een viersterrenhotel in de Berlijnse wijk Lichtenberg. Ga mee van 28 april tot 3 mei 2019 voor 776 euro. De toeslag voor een single kamer bedraagt 190 euro. Er zijn opstapplaatsen in Antwerpen, Gent en Genk. Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be
VACATURE M/V • Financieel medewerker Kazou • B2B-medewerker Gezondheidsbevordering • Operationeel coördinator/ directie-assistent • Expert/medewerker CM-Zorgkas Schaarbeek – onbepaalde duur – 100 % Meer info: www.cmjobs.be
Seizoenswerkers gezocht voor zomer 2019 Om alles in onze hotels in Tsjechië en Zwitserland in goede banen te leiden, is er het hele seizoen een team van contractuele medewerkers ter plaatse. Zij werken mee als kok, barmedewerker, schoonmaker, afwasser, restaurantmedewerker, magazijnier enzovoort. Heb jij zin in een buitenlands avontuur of ken je iemand die hiervoor geknipt is? Ben je het volledige zomerseizoen – van juni 2019 tot september 2019 - beschikbaar? Surf dan naar onze website en lees er alles over werken bij Intersoc: www.intersoc.be/jobs Meer info via 02 246 47 44 of www.intersoc.be/jobs
¬ hoe gaat het met u?
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
5
CM-voordelen in de kijker Om het nieuwe jaar goed in te zetten, stellen we je vier voordelen voor uit het aanbod van CM.
NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER
VACCINATIES
THUISOPPAS ZIEKE KINDEREN
Wat?
Wat?
Vraag het vervoer telefonisch steeds aan bij de dienst Ziekenvervoer van CM: 078 15 95 95. Die is 24 uur op 24, 7 dagen op 7 bereikbaar. Doe dit zo snel mogelijk en bij voorkeur een dag op voorhand. Wie op deze manier vervoer aanvraagt, krijgt van CM enkel een rekening voor zijn persoonlijk aandeel: het remgeld.
CM biedt tegemoetkomingen voor twee extra vaccins aan, tegen meningokokken B en het Humaan Papillomavirus (HPV) bij jongens. Meningokokken B zijn bacteriën die vooral van zuigeling tot adolescent ernstige infecties kunnen veroorzaken, zoals een hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Bepaalde vormen van HPV kunnen echter genitale kankers, mond- of keelkankers uitlokken. Om baarmoederhalskanker te voorkomen, was het vaccin al opgenomen in het standaard vaccinatieschema van de Vlaamse Overheid voor meisjes van het eerste secundair. Nu voorziet CM ook een tegemoetkoming voor het HPV-vaccin voor jongens. Daarnaast biedt CM ook een tegemoetkoming aan voor vaccins tegen pneumokokken, het griepvaccin en reisvaccins zoals buiktyfus, gele koorts en hepatitis A.
Voordeel?
Hoe?
Wie geen terugbetaling ontvangt van een hospitalisatieverzekering, krijgt een tegemoetkoming van 75 procent van de volgende ziekenhuiskosten: de oplegkosten voor de terugbetaalbare geneesmiddelen, het wettelijk persoonlijk aandeel voor het verblijf in de kamer en het wettelijk persoonlijk aandeel voor de medische en paramedische honoraria. Voor alle andere kosten zoals ereloon- en kamersupplementen, medisch gebruiksmateriaal en niet-vergoedbare geneesmiddelen is geen tegemoetkoming voorzien.
Voor een rit van of naar het ziekenhuis betaal je per rit nog 30 euro remgeld als het om liggend vervoer gaat, 15 euro bij zittend vervoer en 20 euro voor rolstoelvervoer. Voor een nierdialyse reken je per rit 8 euro bij liggend vervoer en 4 euro voor zittend en rolstoelvervoer. Bij een oncologiebehandeling komt het per rit op 16 euro voor liggend vervoer en 8 euro voor zittend en rolstoelvervoer. Heb je de verhoogde tegemoetkoming, dan betaal je telkens de helft van bovenstaande bedragen bij vervoer voor een nierdialyse of een oncologische behandeling.
Vraag bij aankoop van het vaccin aan de apotheker een BVAC-attest. Bezorg het attest aan je CM-ziekenfonds. Laat je je vaccineren in een reisvaccinatiecentrum, download dan het aanvraagformulier op de CM-website, laat het invullen en ondertekenen door het centrum dat het reisvaccin toedient. Bezorg het ingevulde formulier aan je CM-ziekenfonds.
✔ www.cm.be/ziekenhuisopname
✔ www.cm.be/ziekenvervoer
✔ www.cm.be/vaccinaties
ZIEKENHUISOPNAME Wat? De factuur van een ziekenhuisopname kan hoog oplopen. Met een hospitalisatieverzekering ben je hier het best tegen bescher md . Maar met het solidaire voordeel Tegemoetkoming Ziekenhuisopname wil CM toch een stukje vangnet bieden aan een kwetsbare doelgroep die geen beroep kan doen op een hospitalisatieverzekering en dus niet beschermd wordt tegen onverwachte ziekenhuiskosten.
Hoe? Bezorg de ziekenhuisfactuur aan je regionaal ziekenfonds, samen met het aanvraagformulier dat je vindt op de CMwebsite.
Voordeel?
Moet je naar het ziekenhuis? Dan regelt CM voor jou k wa liteitsvol en betaalbaar niet-dringend ziekenvervoer. Dat geldt voor een opname of consultatie in het ziekenhuis of bij een ontslag uit het ziekenhuis, maar ook bij een oncologische behandeling of een nierdialyse.
Hoe?
Voordeel? Voor de aankoop van een of meerdere vaccins uit bovenstaande vijf categorieën kun je jaarlijks een tegemoetkoming krijgen, tot 15 euro voor alle vaccins samen. Voorwaarden vind je op de CM-website. Ook de ziekteverzekering betaalt vaccinaties terug.
Wat? Als je kind plots ziek wordt, valt het soms niet mee om een oppas te vinden. CM helpt mee en voorziet een gekwalificeerde oppas aa n hu is. Je kunt van deze dienst gebruik maken voor zieke kinderen tot en met 12 jaar of tot 21 jaar voor kinderen met een beperking of langdurige ziekte. Het zieke kind moet lid zijn van CM.
Hoe? Je kunt een aanvraag indienen door te bellen naar 078 05 01 09 of door een formulier in te vullen op de CM-website. Aanvragen moeten gebeuren op weekdagen vóór 13 uur voor oppas de werkdag nadien. Bij aanvragen na 13 uur of op zaterdag is oppas mogelijk vanaf de tweede daaropvolgende werkdag. Geef het doktersbriefje af aan de oppas.
Voordeel? De oppas kan langskomen van maandag tot en met zaterdag van 7 tot 20 uur, voor minimaal vier uur en maximaal negen uur per dag, voor maximaal vijf werkdagen per kind/per ziekte. Je betaalt 5 euro per uur of 1,75 euro per uur indien je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming.
✔ www.cm.be/skoebidoe-oppas
Michiel Verplancke
DE VOORZET
Stefan Dewickere
Jaar na jaar sneuvelen de warmterecords. De klimaatopwarming is wetenschappelijk bewezen. De nefaste gevolgen zijn gekend. Een stijging van de wereldtemperatuur is echt geen cadeau dat we aan de komende generaties willen schenken. Toch zijn de woorden wel degelijk uitgesproken. En niet door om het even wie. Ze komen uit de mond van een van de machtigste mannen van onze planeet. Toen het in de Verenigde Staten plots eens kouder was dan normaal, opperde de man dat we best wat klimaatopwarming kunnen gebruiken. Weg dus met de stren-
ge milieunormen voor wagens. En laat ons meteen ook wat nieuwe steenkoolcentrales bouwen. Het is klinkklare nonsens. We zetten onze toekomst op het spel. En toch zijn er mensen die geloof hechten aan dergelijke uitspraken. Dat verontrust mij nog het meest. Objectieve feiten lijken er niet meer toe te doen. We leven in een tijdperk waarin emoties en persoonlijke opinies het debat beheersen. Wie het luidste roept, vindt gehoor. Fake news gaat meteen de wereld rond. En het gaat al lang niet meer om een fait divers. Steeds meer opiniemakers en politici maken er zich schuldig aan. Zelfs van een georganiseerd meningsverschil is vaak geen sprake meer. ‘Ik heb gelijk.’ Waarom? ‘Omdat ik gelijk heb.’ Wie vanuit waarheid handelt, heeft het steeds moeilijker om zich staande te houden in deze
emotie-oorlog. Ik geef toe, ik heb ook al getwijfeld of ik het nog kon opbrengen om voortdurend tegen deze negatieve stroom in te roeien. Al besef ik dat opgeven gewoon geen optie is. Vandaag is het belangrijker dan ooit dat we met zoveel mogelijk gelijkgestemden in waarheid blijven staan en ons niet laten opjutten door emoties of de waan van de dag. Dat we ons blijven verzetten tegen een kille samenleving door steeds opnieuw nuance, schakering en diversiteit in het debat aan te brengen. Omdat ik ervan overtuigd ben dat de waarheid uiteindelijk zal zegevieren. Ik hoop van ganser harte dat 2019 meteen - letterlijk of figuurlijk - het jaar van de waarheid mag worden. Luc Van Gorp, Voorzitter CM
CMziekenfonds
‘We kunnen wel wat klimaatopwarming gebruiken.’ Komt je brein ook in opstand wanneer je een dergelijke uitspraak hoort?
CMziekenfonds
NA DE WAARHEID
6
¬ hoe gaat het met u?
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Tarieven zorgverleners 2019
Wat betaal je bij de huisarts? Sinds 1 januari mag de huisarts meer aanrekenen. Voor een raadpleging in zijn praktijk zal je daar als patiënt niet veel van merken. Want de terugbetaling door de ziekteverzekering stijgt mee. Je betaalt dus niet meer uit eigen zak. Je kunt de kostprijs voor gezondheidszorg op zes manieren ook zelf beperken.
KIES VOOR EEN GECONVENTIONEERDE ZORGVERLENER Een geconventioneerde zorgverlener heeft het akkoord met de ziekenfondsen aanvaard. Hij moet zich houden aan de afgesproken tarieven. Dat zijn de bedragen in het overzicht hiernaast. Een niet-geconventioneerde zorgverlener heeft het akkoord met de ziekenfondsen niet aanvaard en mag supplementen aanrekenen. Die moet je volledig uit eigen zak betalen. Soms is de zorgverlener gedeeltelijk geconventioneerd. Dan werkt hij op bepaalde tijdstippen wel tegen conventietarief, op andere niet. Via www.cm.be/conventie kun je opzoeken of je zorgverlener geconventioneerd is. Ook de CM-consulent kan je die info geven.
NEEM EEN GLOBAAL MEDISCH DOSSIER Bij de huisarts doet iedereen zijn voordeel met een globaal medisch dossier (GMD). In het GMD verzamelt de huisarts alle gegevens over je gezondheid. Als je je huisarts je GMD laat beheren, betaal je minder uit eigen zak. De huisarts die je raadpleegt, moet wel toegang hebben tot je GMD. Een keer per jaar mag je huisarts je een bedrag aanrekenen voor het bijhouden van je GMD. Dat betaalt de ziekteverzekering je volledig terug. Chronisch zieke mensen en ouderen met een GMD krijgen ook een hogere terugbetaling voor een huisbezoek.
Je doet er goed aan om met gezondheidsklachten eerst naar de huisarts te gaan. Hij kent je medische geschiedenis het best en is goed geplaatst om te oordelen of verdere doorverwijzing naar een specialist nodig is. Bij de huisarts betaal je minder remgeld dan bij de specialist. Verwijst je huisarts je door, dan betaal je met een GMD minder remgeld voor de eerste raadpleging in het kalenderjaar bij de meeste specialisten. Je huisarts geeft je daarvoor een formulier van doorverwijzing mee. Dat bezorg je samen met het attest van de specialist aan je ziekenfonds voor een hogere terugbetaling.
BEKIJK JE RECHT OP VERHOOGDE TEGEMOETKOMING Heb je een laag inkomen of krijg je een tegemoetkoming voor een handicap, dan kun je recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming. Je krijgt dan een hogere terugbetaling voor gezondheidszorg en je betaalt zelf minder remgeld. De CM-consulent kan voor jou nagaan of je ervoor in aanmerking kunt komen.
7
¬ hoe gaat het met u?
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
GA ELK JAAR NAAR DE TANDARTS Verstrekking
Honorarium
Remgeld
Remgeld verhoogde tegemoetkoming
Raadpleging
€26,27
€6
€1,50
Raadpleging met GMD
€26,27
€4
€1
Raadpleging tussen 18 en 21 uur met GMD
€30,46
€4
€1
Raadpleging tussen 21 en 8 uur met GMD
€52,17
€4
€1
Raadpleging in weekend en feestdagen overdag met GMD
€39,22
€4
€1
Huisbezoek met GMD
€38,88
€14,60
€3,03
Huisbezoek tussen 18 en 21 uur met GMD
€51,69
€16,76
€4,74
Huisbezoek ’s nachts tussen 21 en 8 uur met GMD
€89,41
€30,02
€7,07
Huisbezoek weekend en feestdagen met GMD
€58,32
€19,01
€5,03
Beheer GMD
€31,00
€0
€0
Oogarts/gynaecoloog/orthopedist en andere
€26,27
€12
€3
Cardioloog
€39,38
€12
€3
Pediater of kinderarts
€39,38
€12
€3
BIJ KINESIST
Dermatoloog
€33,67
€12
€3
Kiezen voor een geconventioneerde zorgverlener is voordeliger. Bij kinesisten heeft dat nog meer invloed. Want als je een beroep doet op een niet-geconventioneerde kinesist krijg je een kwart minder terugbetaald dan bij een geconventioneerde collega.
Neus-keel-oorarts
€29,04
€12
€3
€64
€3,50
€0
€113,5
€9,50
€0
Als je elk jaar naar de tandarts gaat, krijgt tandbederf minder kans en kun je dure behandelingen voorkomen. Ben je in 2018 bij de tandarts geweest en kreeg je een terugbetaling, dan betaal je in 2019 voor vaak voorkomende tandprestaties minder remgeld. Met kinderen ga je het best twee keer per jaar op controle bij de tandarts. Voor het geld hoef je het niet te laten. Gewone tandzorg wordt tot de leeftijd van 18 jaar volledig terugbetaald bij tandartsen die de conventietarieven respecteren. Voor drie types materiaal mag de geconventioneerde tandarts bij jongeren een toeslag aanrekenen mits je je geïnformeerde toestemming geeft. Orthodontie valt niet onder gewone tandzorg. Voor bepaalde tandzorg gebruikt de tandarts specifieke materialen die de kwaliteit van de behandeling verhogen.
HUISARTSEN
SPECIALISTEN
LEER WIJKGEZONDHEIDSCENTRUM KENNEN Ga je naar een wijkgezondheidscentrum en laat je je er inschrijven. Dan hoef je niets te betalen voor de huisarts. Ook andere zorgverleners die eraan verbonden zijn, rekenen je geen honorarium aan. In principe ben je verplicht om je altijd door de huisartsen van het wijkgezondheidscentrum te laten verzorgen.
Tekst: Martine Creve Illustratie: Rutger Van Parys
Vanaf 18 jaar
Mondonderzoek tot 67ste verjaardag (eenmaal per jaar) verjaardag
Zonder terugbetaalde tandzorg in 2018
Parodontaal mondonderzoek tot 55 (eenmaal per jaar)
ste
Met terugbetaalde tandzorg in 2018
Voor de behandeling van courante problemen zoals nekpijn of een verrekking krijg je terugbetaling volgens het algemeen tarief (A-tarief). Voor de behandeling van dezelfde aandoening heb je recht op terugbetaling van 18 sessies per kalenderjaar tegen het normale tarief. Meer sessies worden aan een lager tarief terugbetaald. In sommige situaties, bijvoorbeeld na een operatie, kun je 60 beurten per kalenderjaar terugbetaald krijgen. Daarvoor geniet je in bepaalde gevallen gedurende drie maanden een hogere tegemoetkoming (B-tarief).
TANDARTSEN
Zonder terugbetaalde tandzorg in 2018
TERUGBETALING
Met terugbetaalde tandzorg in 2018
CHECK
Verwijderen tandsteen per kwadrant/per kalenderjaar
€14,5
€3,5
€9
€0
€7,25
Vulling op één tandvlak
€31,5
€6
€12
€0
€1
Vulling op twee tandvlakken
€47,5
€9
€18
€0
€1
Vulling op drie of meer tandvlakken
€63
€9
€18
€0
€1
Bijkomend honorarium voor adhesieve technieken (witte vulling) op blijvende tanden, per tand
€12
€3
€4,5
€0
€0
€40,5
€7
€14
€0
€1
Extractie (trekken) van een tand (vanaf 53ste verjaardag)
KINESITHERAPEUTEN In praktijk Individuele zitting van 30 minuten (Tarief A)
€22,26
€5,89
€2,39
Individuele zitting van 30 minuten (Tarief B)
€22,26
€4,36
€1,67
Individuele zitting van 30 minuten (Tarief A)
€23,63
€7,50
€3,15
Individuele zitting van 30 minuten (Tarief B)
€23,63
€5,05
€1,92
Bij patiënt thuis
Meer informatie: www.cm.be/tarieven
8
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Hormoonverstoorders
Zo houd je chemische stoffen uit je lijf Chemische stoffen in voeding, kledij of schoonmaakproducten kunnen je hormoonhuishouding in de war sturen. Hoe houd je hormoonverstoorders tegen? Wij vroegen toxicoloog Jan Tytgat om tips. ‘Terug naar grootmoeders tijd: eten uit glazen bokalen en spelen met houten speelgoed kan helpen om blootstelling te vermijden.’ Wat zijn hormoonverstoorders? Professor Jan Tytgat: ‘Hormoonverstoorders zijn chemische stoffen die in een menselijk lichaam de werking van hormonen gaan nabootsen of verstoren. In totaal bestaan er zo’n 800 hormoonverstoorders. Ze komen voor in verschillende producten: van plastic, kleding, cosmetica tot pesticiden.’
Waarom passen we er beter voor op? ‘Hormonen spelen een belangrijke rol in je lichaam, in elke levensfase. Maar vooral in je kindertijd, puberteit of tijdens je zwangerschap vermijd je het best chemische stoffen. Je hormonen zullen uiteindelijk bepalen of je uitgroeit tot man of vrouw. Met elke stof die daarmee interfereert, moet je voorzichtig zijn. Uit onderzoek blijkt dat
chemische stoffen, zeker in hogere concentraties, vruchtbaarheidsproblemen kunnen geven. Vermoedelijk zijn er nog meer gezondheidseffecten mogelijk, onder meer voor onze weerstand tegen infecties en bij het ontstaan van kanker. En ook lage dosissen zouden schadelijk kunnen zijn. Er is evenwel geen sluitend bewijs dat kleine sporen ons ziek of onvruchtbaar zouden maken. Daarvoor is nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig.’
beeld, word je blootgesteld aan weekmakers of zogenaamde ftalaten, een van de meest notoire hormoonverstoorders. Wat we wel kunnen doen, is ze zoveel mogelijk bannen. Als je er oog voor hebt en zo gezond mogelijk leeft, zou je er geen hinder van mogen ondervinden. Het is niet bewezen dat je per definitie een kortere levensloop zal kennen als je in contact komt met hormoonverstoorders.’ Sarah Vandoorne
Kunnen we de stoffen vermijden? ‘Volledig vermijden kan niet: synthetische producten zijn overal. Van zodra je een glas water drinkt uit een plastic fles, bijvoor-
✔ Meer info via www.gezinsbond.be/
hormoonverstoorders. De juiste labels kun je opzoeken via www.labelinfo.be.
6 tips om hormoonverstoorders te bannen … … op je bord
… aan het fornuis
… in je kleerkast
Spoel en schil eerst je groenten en fruit voor je ze opeet. Biologische voeding wordt geproduceerd zonder pesticiden en zal dus minder hormoonverstoorders bevatten. Verkies voeding uit glazen bokalen in plaats van plastic verpakkingen, zoals in grootmoeders tijd. Warm geen plastic potjes op in de microgolfoven om te vermijden dat er nog meer hormoonverstoorders vrijkomen. Kies liever voor glas en porselein.
Vermijd potten, pannen en bestek van plastic of teflon. Gebruik in de plaats materiaal van glas, roestvrij staal of gietijzer. Was plastic potjes eerst een aantal keer af vooraleer je ze gebruikt. Bij het koken en afwassen kunnen hormoonverstoorders vrijkomen. Zo kan de binnenlucht in je huis vervuild geraken. Ventileer daarom voldoende.
Kleding van klassieke vezels, zoals wol, linnen of katoen, bevatten minder hormoonverstoorders dan kledij van synthetische materialen, zoals polyester of viscose. Let vooral op kinderkledij met mooi ogende motiefjes van plastiek. Was steeds je nieuwe kleren vooraleer je ze aandoet. Ook nieuw beddengoed was je het best voor je je lakens vervangt.
… tijdens het spelen Plastic speelgoed heb je in alle kleuren en is vaak goedkoop. Toch kies je beter voor speelgoed uit natuurlijk materiaal, zoals hout. Let erop dat het hout vernist werd met ecologische verf. Was een knuffel vooraleer je je kind ermee laat spelen.
… voor de spiegel In veel verzorgingsproducten en cosmetica, zoals zeep of lippenbalsems, zitten hormoonverstorende stoffen. Daarom zijn ze moeilijk te vermijden. Kies daarom liever voor producten van natuurlijke of biologische stoffen. Vraag raad aan je apotheker of dermatoloog. Ook in zonnebrandolie, die noodzakelijk is om huidkanker te voorkomen, zitten vaak hormoonverstoorders. Stop zeker niet met smeren als je de zon opzoekt, maar vraag je apotheker om alternatieven.
… bij de opkuis Gebruik schoonmaakproducten zonder parfum, kleurstoffen of oplosmiddelen. Zoek naar ecolabels zoals Nordic Swan en Ecogarantie. Zet je ramen open nadat je gekuist hebt.
¬ uw job, ons werk
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
9
Stemming in Europees Parlement:
Welvaartstoerisme met uitkeringen na 1 dag? In een parallel universum, daar leefde volgens enkele kranten het Europees Parlement na zijn laatste stemming van 2018. Want Europeanen zouden na één dag werken in ons land voortaan recht hebben op een Belgische werkloosheidsuitkering. Onjuiste informatie, bleek snel. Maar de politieke verontwaardiging was de experts nog sneller af. Hoe zit het nu echt?
B
ij een stemming over een compleet pakket aan Europese maatregelen over sociale rechten sprong de ééndagregel eruit. Maar die regel zou nog niet betekenen dat je als buitenlander na een Belgische werkcarrière van één dag automatisch recht zou hebben op een uitkering, zoals werd gezegd. Buitenlanders moeten, net zoals Belgen, nog steeds een hele periode gewerkt hebben voor ze een uitkering krijgen. Daarvoor komen ook buitenlandse werkperiodes in aanmerking. De vraag is alleen, vanaf wanneer mag je werk in het buitenland meetellen? Bovendien volgen er nog onderhandelingen na de stemming van het Europees Parlement. Die één dag kan ook zo weer van tafel verdwijnen. Maar ook wanneer de regel van één dag er doorkomt, verandert dat niet veel. Pas eind 2016 werd hier de regel ingevoerd dat je eerst drie maanden in België moet werken voor je een uitkering kan aanvragen. Tot oktober van dat jaar volstond ook hier één Belgische werkdag. ‘Maar in de praktijk zag je dat bijna alle buitenlanders gewoon lang genoeg in België zelf gewerkt hadden om recht te hebben op een uitkering’, verduidelijkt Frederic De Wispelaere, onder-
zoeker bij het onderzoeksinstituut HIVA van de KU Leuven.Voor heel 2016 vroegen slechts 493 buitenlandse werkzoekenden een Belgische uitkering aan na minder dan drie maanden in België te hebben gewerkt. Dat is slechts 0,1% van alle werklooheidsuitkeringen dat jaar. Ook van buitenlanders die specifiek naar België trokken voor een uitkering was geen sprake. ‘Als je naar de cijfers kijkt, was dat fenomeen van welvaartstoerisme bijna onbestaande. Integendeel: we zagen dat een deel arbeidsmigranten uit de nieuwe lidstaten, zoals Bulgarije en Polen, terugkeerden naar hun eigen land. Wanneer ze daar dan werkloos werden, hadden ze die Belgische werkperiodes nodig om in hun thuisland een uitkering aan te vragen. Het aanvaarden van buitenlandse werkperiodes is dus noodzakelijke sociale bescherming voor die terugkeermigratie’, aldus De Wispelaere.
Vooral buurlanden De Wispelaere ziet België dus geen magneet worden voor burgers uit de armere Europese lidstaten. ‘Het zijn sowieso niet in de eerste plaats de Polen of de Bulgaren die hier een uitkering krijgen, maar voor-
Europese beperking dieseldampen op werk
al arbeiders uit onze buurlanden, bijvoorbeeld Frankrijk en Nederland. En er zijn eveneens Belgische arbeidsmigranten die op basis van dezelfde regels in andere lidstaten uitkeringen ontvangen.’ Europa wil met deze maatregelen vastleggen hoe ook werkperiodes in een ander land meetellen voor die berekening. De Wispelaere: ‘De regelgeving is een logisch gevolg van een van de basisprincipes van de EU: dat je vrij bent om binnen de Europese grenzen te werken en sociale rechten op te bouwen. Het maakt dus niet uit waar je gewerkt hebt, zolang je maar voldoende hebt gewerkt.’
Kijk naar de cijfers, welvaartstoerisme is bijna onbestaande.
Europese onderhandelaars bereikten in december een finaal akkoord over de herziening van de lijst met gevaarlijke en kankerverwekkende stoffen op de werkvloer, inclusief dieseldampen. Europees Parlementslid Claude Rolin (cdH) maakte zich als onderhandelaar in Visie van 1 juni 2018 al sterk ook de andere onderhandelaars te kunnen overtuigen om ook giftige dieseldampen in te lijst op te nemen. In vele sectoren, zoals de bouw- en distributiesector, komen werknemers vaak in aanraking met die dampen. Onderzoekers spreken zelfs over 4 500 jaarlijkse overlijdens in Europa door dieseldampen. Net voor de kerst kwamen alle onderhandelaars tot een akkoord waarin Rolin inderdaad zijn slag thuishaalde. Binnenkort zullen er dus behalve voor diverse schadelijke stoffen ook maximumwaarden bestaan voor dieseldampen op de werkvloer.
Frederic De Wispelaere, HIVA KU Leuven
Maar net zoals België de regel met drie maanden in 2016 invoerde, bedacht iedere lidstaat haar eigen regels. Om aan die onoverzichtelijke situatie nu een einde te maken, wil Eurocommissaris Marianne Thyssen het Belgisch systeem met drie maanden als Europese regel. Het Parlement verkiest één dag. Onderhandelingen zullen uitwijzen welke periode het uiteindelijk wordt. Nils De Neubourg
CEO’s verdienden nu al jaarloon werknemers Gisteren vierden we in België de bedenkelijke Fat Cat Friday. Het is de dag dat grote bedrijfsleiders, de fat cats, al even veel hebben verdiend als hun werknemers zullen verdienen gedurende het hele komende jaar. Het fenomeen komt overgewaaid uit Groot-Brittannië. Daar werd het vorige week vrijdag al ‘gevierd’. Omdat Belgische werknemers net iets meer verdienen dan de Britten, duurde het bij ons tien dagen voordat CEO’s een gemiddeld jaarloon van een werknemer hadden verdiend. Bij ons dus geen Fat Cat Friday maar een donderdag, 10 januari.
VACATURE M/V ACV BIE zoekt
• Administratief medewerker financiële dienst en dienst bestaanszekerheid
Belga
Brussel – onbepaalde duur – 100 %
u Er zijn nauwelijks werkzoekenden die de grens oversteken louter om in België een werkloosheidsuitkering op te strijken, blijkt uit onderzoek van de KU Leuven.
Vragen om info, motivatiebrief en gedetailleerd CV via mail aan walter.notredame@acv-csc.be
10
¬ uw job, ons werk
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Hoe zou het nog zijn met het eenheidsstatuut? Vijf jaar geleden voerde België het eenheidsstatuut in, een gemeenschappelijk statuut voor alle werknemers. Het onderscheid tussen arbeiders en bedienden is immers achterhaald. Maar in hoeverre is de eenmaking al voltooid?
WAT IS ER GELIJKGETROKKEN?
WELKE VERSCHILLEN ZIJN ER NOG?
Onder druk van het Grondwettelijk Hof zijn er sinds 1 januari 2014 al belangrijke verschillen tussen arbeiders en bedienden weggewerkt. De basis daarvoor is een compromis dat de sociale partners en de regering destijds hebben bereikt.
Er zijn nog een heleboel verschillen tussen arbeiders en bedienden die weggewerkt moeten worden. Al die verschillen zijn historisch gegroeid en verweven in ons arbeidsrecht en in de sociale zekerheid. Het is dus een hele kluif voor de sociale partners om het eenheidsstatuut verder te onderhandelen. Het ACV geeft prioriteit aan het gelijktrekken van het gewaarborgd loon bij ziekte en het vakantiegeld.
Gelijke opzegtermijnen Alle werknemers vallen onder dezelfde ontslagregeling. Een opzegtermijn wordt sinds 2014 opgebouwd volgens anciënniteit in de organisatie en wordt uitgedrukt in weken. Als je zelf je ontslag geeft, moet je een opzegtermijn respecteren van maximaal 13 weken.
Carenzdag afgeschaft Als je vroeger als arbeider minder dan 14 dagen arbeidsongeschikt was, dan kreeg je de eerste dag ziekte niet uitbetaald. Noch door de werkgever, noch door het ziekenfonds, tenzij er op sectoraal of bedrijfsniveau een andere regeling was afgesproken. De zogenaamde carenzdag is sinds 2014 afgeschaft.
Recht op outplacement bij ontslag Met de invoer van het eenheidsstatuut is het recht op outplacement bij ontslag uitgebreid naar alle werknemers met minstens dertig weken opzeg, ongeacht hun leeftijd.
Proefperiode afgeschaft
Vakantiegeld minder voordelig voor bedienden Het vakantiegeld voor arbeiders en bedienden wordt op een andere manier geregeld. Bij arbeiders wordt het enkel en dubbel vakantiegeld berekend op het volledige loon dat tijdens het vakantiedienstjaar verdiend is, dus met eindejaarspremies inbegrepen. De vakantiekas betaalt het volledige bedrag in een keer uit in mei of juni. Bij bedienden wordt het vakantiegeld rechtstreeks door de werkgever betaald. Het enkel vakantiegeld is het loon dat verder doorloopt tijdens de periode waarin de bediende zijn verlof opneemt. Het dubbel vakantiegeld wordt berekend op basis van het loon in de maand dat een bediende zijn hoofdverlof opneemt en is dus minder voordelig dan dat van een arbeider.
Minder gewaarborgd loon bij ziekte voor arbeiders Als je als bediende ziek wordt, krijg je van je werkgever een gewaarborgd loon gedurende één maand. Daarna val je terug op het ziekenfonds. Als arbeider is de zaak iets complexer. Tijdens de eerste week ziekte krijg je een normaal loon van je werkgever. Daarna krijg je gedurende een week 85,88 procent van je normaal loon. Van de vijftiende tot de dertigste dag val je terug op een ziekte-uitkering (60 procent van je loon), dat bijgepast wordt door de werkgever met 25,88 procent van je brutoloon.
Vóór 2014 bestonden er verkorte opzegperiodes voor startende werknemers, met aanzienlijke verschillen tussen arbeiders en bedienden. Die proefperiode bestaat niet meer. Wel voorziet de nieuwe ontslagregeling kortere opzegtermijnen in het begin van de looptijd van een contract.
En dan resten er nog tijdelijke werkloosheid, het collectief overleg en de paritaire comités, het tijdstip voor de betaling van het loon, de sociale verkiezingen enzovoort. Leen Grevendonck
ACVBIE en LBC-NVK ruilen leden voor betere belangenbehartiging In afwachting van een volwaardig eenheidsstatuut wisselen arbeiderscentrale ACV bouw industrie & energie (ACVBIE) en bediendevakbond LBC-NVK opnieuw leden uit. Na de chemieen petroleumsector zijn nu onder meer de papiersector en de bouw en aanverwante sectoren aan de beurt.
‘Door het eengemaakte werknemersstatuut vervagen de afstanden tussen werknemersgroepen’, zegt Stefaan Decock,
Guy Puttemans
Binnenkort valt er een brief in de bus bij zo’n 6 000 ACV-leden over de ‘ledenruil’ tussen ACVBIE en LBC-NVK. Concreet maken de bedienden van de papiersector en de bouw en aanverwante sectoren de overstap van LBC-NVK naar ACVBIE. Omgekeerd zal LBC-NVK vanaf dit jaar ook de arbeiders uit de dagbladsector vertegenwoordigen, meer specifiek de grafische bedrijven die voor de grote mediaconcerns werken.
syndicale werking in een bedrijf of sector aanstuurt. Zo bundel je de middelen en kom je sterker voor de dag naar de werkgever toe.’
u ACVBIE en LBC-NVK ruilen leden om zo alle werknemers binnen eenzelfde sector te kunnen vertegenwoordigen. ‘De oude klassenstrijd is passé, samen staan we sterker’, zegt Patrick Vandenberghe, voorzitter van ACVBIE.
algemeen secretaris van LBC-NVK. ‘De statuten van arbeiders en bedienden zijn voorbijgestreefd. Arbeiders doen evengoed denkwerk en bedienden moeten soms ook uitvoerende taken doen. Die
evolutie roept de vraag op hoe we dan op de sterkst mogelijke manier de belangen kunnen behartigen van de ACV-leden. Het antwoord is dat het veel beter is wanneer een en dezelfde ACV-centrale de
‘De oude klassenstrijd tussen arbeiders en bedienden is passé’, vindt ook Patrick Vandenberghe, voorzitter van ACVBIE. ‘We zijn allemaal werknemers met dezelfde verzuchtingen rond inspraak, loon- en arbeidsvoorwaarden. Maar lange tijd hebben de werkgevers geprofiteerd, tussen aanhalingstekens, van die opdeling door bedienden en kaderleden betere voorwaarden te geven. Die tijd is voorbij.’ Een jaar geleden kwamen de 12 000 bedienden van de chemie- en petroleumsector al over van LBC-NVK naar ACVBIE. ‘Hoewel er in het begin toch wat ongerustheid was, stel ik vast dat die transitie vlot verlopen is’, zegt Patrick Vandenberghe. ‘Iedereen zag heel snel in dat we samen sterker staan. De solidariteit is verbeterd en iedereen heeft nu meer oog van elkaars problemen. Dat toont aan dat we allemaal één ACV zijn.’
¬ uw job, ons werk
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
11
ACV naar de rechter tegen ‘cash for car’ De ‘cash for car’-regeling, waarbij werknemers hun bedrijfswagen kunnen inwisselen tegen geld, ondermijnt de sociale zekerheid. En het is geen garantie voor een duurzamere mobiliteit. Daarom trekt ACV samen met ABVV, IEB (Inter-Environnement Bruxelles), Climaxi en Climate Express naar het Grondwettelijk Hof om de ‘cash for car’-wetgeving aan te vechten.
Maar dat voorstel van de sociale partners werd ondertussen ook door de regering mismeesterd, stelt het ACV. ‘In het wetsontwerp van de regering zijn er weinig stimulansen voorzien voor een vergroening van het bedrijfswagenpark. De defi nitie van een milieuvriendelijke wagen blijft vaag en met heel wat achterpoorten, zoals voor eindereekswagens of hybride wagens.’
‘Dat komt omdat er geen voorwaarden ingebouwd zijn’, stelt Mathieu Verjans, nationaal secretaris van het ACV. ‘Zo is het perfect mogelijk dat je een bedrijfswagen casht. En dat je met dat geld een goedkopere en misschien nog meer vervuilende auto koopt. En het restbedrag, waarop dus geen bijdragen of belastingen zijn betaald, steek je op zak.’
Belga
D
e ‘cash for car’-regeling laat toe dat werknemers een bedrijfswagen kunnen inwisselen tegen een extra vergoeding. Met dat principe wil de federale regering het aantal bedrijfswagens op de weg naar beneden halen, en zo de mobiliteitsknoop ontwarren. Een nobel streven, maar toch schort er een en ander aan de regeling. Zo zullen op de vergoeding die werknemers krijgen in ruil voor hun salariswagen amper sociale zekerheidsbijdragen of belastingen worden afgehouden. Bovendien zal de wetgeving ook geen soelaas brengen voor problemen inzake duurzamere mobiliteit, luchtkwaliteit of klimaatopwarming.
u De regering wil werknemers aanmoedigen om hun bedrijfswagen om te ruilen voor een duurzamer vervoersmiddel. Alleen is de ‘cash for car’-regeling niet goed uitgewerkt. ‘Cash for car’ is volgens het ACV niet meer dan een fiscale constructie waar duurzame mobiliteit en de sociale zekerheid het slachtoffer van zijn.
Mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget, ontwikkeld door de sociale partners, zou een mooi alternatief voor de ‘cash for car’-regeling kunnen zijn. Het mobiliteitsbudget houdt in dat als
werknemers hun bedrijfswagen inleveren, ze van hun werkgever een jaarlijks budget krijgen. Daarmee kunnen ze dan zelf hun vervoersmiddelen kiezen en financieren. Dat kan door de bedrijfsauto in te wisselen voor een milieuvriendelijker model of door te kiezen voor een duurzaam transportmiddel (zoals een elektrische fiets of een treinabonnement). Als er nog budget over is, kan dat alsnog cash worden verkregen.
Volgens het ACV zou het veel beter zijn om de Ecoscore te gebruiken als criterium. De Ecoscore beoordeelt namelijk de globale milieuvriendelijkheid en gezondheidsimpact van een voertuig in plaats van enkel de CO2-uitstoot. Er is in het wetsontwerp ook geen sprake meer van een maximumbedrag voor het totale mobiliteitsbudget, noch van een minimumbedrag voor duurzame mobiliteitsmiddelen en een maximumgrens voor het bedrag dat alsnog gecasht kan worden. Het ontwerp van de regering is complex en maakt in combinatie met ‘cash for cars’ heel wat misbruiken mogelijk. Het verhoogt het risico op omzetting van echt loon naar een mobiliteitsbudget of een mobiliteitsvergoeding. ‘We vrezen dat het mobiliteitsbeleid van deze regering uitdraait op een grote teleurstelling’, besluit Verjans. ‘Te meer omdat er geen werk is gemaakt van een beter uitgebouwd en aantrekkelijker openbaar vervoer. Of van een duurzaam uitdoofscenario voor salariswagens waarbij de werknemers niet hoeven in te binden op hun inkomen. Of van een hogere en veralgemeende fietsvergoeding. Drie maatregelen waarmee je écht stappen zet richting een duurzame mobiliteit.’ Wim Troch
DE FOCUS
HOGERE LAGERE LONEN
Acvonline
het.acv
Volgende week starten de interprofessionele onderhandelingen tussen de vakbonden van werkgevers en werknemers. Dat gebeurt in de zogenaamde Groep van 10. We zullen proberen om afspraken te maken over de kwaliteit van werk en over inkomen. En dat voor de komende twee jaar. Aan een akkoord hangt de afspraak vast dat er voor die thema’s sociale vrede komt. Centraal in die onderhandelingen staat voor het ACV meer dan ooit het inkomen van mensen. De voorbije maanden werd steeds duidelijker dat vele mensen met moeite de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Zeker wie het moet rooien met een laag loon heeft het niet gemakkelijk. Terwijl vaak net die mensen zwaar belastend werk hebben. De enorme inzet van die mensen moet men ook via hun loon waarderen. Wetenschappelijk onderzoek rond lonen toont een extreme ongelijkheid aan: bedrijfsleiders of CEO’s hebben uitgerekend deze week, op 10 januari, al verdiend waarvoor een doorsnee werknemer de rest
van het jaar, zijnde nog eens 354 dagen, moet werken. Die loonkloof is veel te groot. Om daaraan te verhelpen moeten we vragen stellen bij die toplonen. Maar ook het verhogen van de lagere lonen kan die onredelijke spanning mee verkleinen. Daarom gaat het ACV in de onderhandelingen voor een stevige loonsverhoging, en zeker voor de laagste lonen. We zetten heel bewust in op een bruto verhoging. Toegegeven, de verlokking van een of andere netto premie of netto voordeel is groot. Dat heeft onmiddellijk een sterk effect. Maar de gevolgen op langere termijn zijn nefast. Hoe meer loon zonder sociale bijdragen wordt betaald, hoe minder middelen er zijn voor pensioen, voor de ziekteverzekering of voor werkloosheidsuitkeringen. Dat zou betekenen dat mensen de opslag die ze nu krijgen later zelf moeten betalen onder vorm van bijvoorbeeld een lager pensioen. Of zelf moeten opdraaien voor een dure privéverzekering. Terwijl die laagste lonen ook al de laagste pensioenen hebben. Dat kan de bedoeling niet zijn. Dat korte ter-
mijn denken is trouwens ook hét grote probleem met de taks shift van de regering : wat de ene hand geeft, neemt de andere terug af. Door hogere accijnzen en btw nu. En later door besparingen. Want er ligt nog een openstaande taks shift factuur van 5 miljard te wachten. Die volgt na de verkiezingen. Als we erin slagen om een akkoord te maken over fatsoenlijke verbeteringen van de lonen boven index, moet de volgende regering wel zorgen dat die opslag niet volledig verdwijnt via de belastingbrief. Uit onze berekeningen blijkt dat de lagere lonen, door de steile afbouw van de werkbonus, hun winst fiscaal vaak direct kwijt zijn. Zo betalen lagere lonen ook nog eens hogere belastingen. Ook dat kan niet de bedoeling zijn. We willen dus ook eerlijker belastingen. Maar daarvoor moeten we rekenen op een volgende regering.
Marc Leemans, voorzitter ACV
Daarom gaat het ACV voor een stevige loonsverhoging, en zeker voor de laagste lonen.
12
¬ uw job, ons werk
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Werk in overvloed in sociale economie en toch veel mensen op wachtlijst voor job Ruim 7 500 mensen staan op een wachtlijst voor een job in de sociale economie. Tegelijk roept de sector om extra arbeidskrachten, maar de noodzakelijke overheidssteun ontbreekt om nieuwe aanwervingen te doen. ‘Nochtans is het goedkoper voor de overheid om te investeren in de sociale economie, dan om al die duizenden mensen een werkloosheidsuitkering te betalen’, zegt het Vlaams ACV.
V
Meer dan 24 000 mensen uit kansengroepen werken vandaag in de sociale economie. Maar de vraag is groter dan het aanbod. Zo heeft VDAB aan ruim 7 500 mensen een ‘recht op maatwerk’ toegekend, maar door een gebrek aan arbeidsplaatsen kunnen zij niet aan de slag. Maar 15 procent van de werkzoekenden die dat recht krijgt, heeft zes maanden later minstens één maand in de sociale economie gewerkt. Zo toont een onderzoek van het HIVA (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, KU Leuven) aan.
ID - Patrick De Roo
oor sommige mensen is een baan op de gewone arbeidsmarkt geen haalbare kaart. Allerlei redenen kunnen daarin meespelen, zoals een lage scholingsgraad, een handicap, armoede of psychische problemen. In de sociale economie vinden zij een duurzame en zinvolle job, met de nodige begeleiding. Denk aan kringloopwinkels, de lokale diensteneconomie en maatwerkbedrijven.
u Volgens de sector is er genoeg werk in de sociale economiebedrijven om de komende jaren 5 000 extra banen te creëren. Maar zonder overheidsgeld kan dat niet.
Historische achterstand
rendabel voor een sociaal economiebedrijf om extra jobs te creëren voor kansengroepen. En dat is zeer jammer, zeker omdat de sector een enorm groeipotentieel heeft. Volgens de werkgeversfederaties is er genoeg werk in de bedrijven om de komende jaren 5 000 extra banen te creëren. Maar zonder overheidsgeld kan dat niet.’
‘De lange wachtlijst is het gevolg van een historische achterstand die opgebouwd is door een tekort aan overheidssubsidies’, zegt Sam Coomans, expert van de ACV-studiedienst. ‘Zonder die middelen is het niet
Voor de sociale economiebedrijven is het frustrerend dat zij geremd worden in hun groei. Maar voor de werknemers die op de wachtlijst staan is deze situatie ronduit
dramatisch. Zolang zij niet een job op maat kunnen uitoefenen, blijven zij werkloos
5 000
extra banen in sociale economie is voor overheid besparing van
5 miljoen
Vakbond roept op tot meer respect in maatwerkbedrijven Dat de sociale economie op haar grenzen stuit om uit te breiden, is ook ACV bouw - industrie & energie (ACVBIE) niet ontgaan. Steeds vaker komen er klachten van werknemers dat de werkdruk te hoog is. En dat vormt al eens aanleiding voor conflicten op de vloer. In een campagne vraagt de vakbond meer respect voor elkaar. ‘De mensen moeten tegenwoordig niet harder werken, maar véél harder werken’, zegt Dirk Desart, begeleider in het maatwerkbedrijf REVAM in Eeklo. ‘Als we vroeger veertig palletten moesten verwerken op een dag, dan is dat nu tachtig. In een maatwerkbedrijf krijg
je normaal gezien aangepast werk, maar het is niet meer aangepast te noemen. Mensen klagen dat het allemaal veel te snel moet gaan. Het ziekteverzuim is ook hallucinant gestegen. Op vrijdag is gemakkelijk een op de vier ziek.’ ‘De economische realiteit in de maatwerkbedrijven wordt steeds dwingender’, bevestigt Steven Vandesande, secretaris bij ACVBIE. ‘Bij de publieke opinie leeft soms het idee dat deze bedrijven bezigheidstherapie aanbieden, maar dat is niet zo. De werkdruk is ongelooflijk toegenomen, omdat de klant altijd maar meer wil en sneller. Maatwerkbedrijven zijn er om
werk te geven volgens het tempo en de talenten van de persoon. Maar dat wordt erg bemoeilijkt nu. En dan kan het gebeuren dat er al eens woorden vallen. Daarom voeren wij nu een campagne die de hoge werkdruk aankaart en iedereen oproept om op een respectvolle manier met elkaar om te gaan. In de bedrijven hebben wij zo’n 25 000 brooddozen uitgedeeld, met daarop de slogan respect is broodnodig.’ ‘Die brooddozen hebben veel succes bij ons’, zegt Dirk Desart. ‘Het is de beste actie die ik gezien heb in de negen jaar dat ik hier werk. Het steekt de mensen een hart onder de riem dat de vakbond hun grieven serieus neemt. Nu de directie nog.’
en zien zij veelal hun uitkering drastisch verminderen in de tijd. De onzekerheid en het gebrek aan sociale contacten zetten een domper op hun mentaal welzijn. Plus hoe langer je inactief bent, hoe moeilijker het wordt om de draad van het werkende leven weer op te pikken.
Terugverdieneffecten ‘Het ACV pleit er daarom voor dat de Vlaamse overheid de komende vijf jaar 5 000 extra plaatsen in de sociale economie creëert’, zegt Sam Coomans. ‘Dat is zelfs de meest voordelige optie in euro’s geteld. Als de overheid namelijk 5 000 doelgroepwerknemers aan een job helpt, samen met het nodige omkaderingspersoneel, kost dat haar jaarlijks 5 miljoen euro minder dan wanneer ze aan al die mensen een werkloosheidsuitkering betaalt. En dat is zelfs een zeer voorzichtige berekening.’ ‘Ook andere terugverdieneffecten kan je verwachten zoals extra economische groei of hogere btw-inkomsten door de verhoogde koopkracht. Het is dus vanuit financieel oogpunt de logica zelve dat de sociale economie en haar werknemers de boost krijgen die ze verdienen. Ook sociaal is dat absoluut te verdedigen. Zo geraken mensen die al heel lang tevergeefs op zoek zijn naar werk aan de slag. Regeringsplannen om werkloosheidsuitkeringen sneller te laten dalen bieden die waarborg helemaal niet.’ Leen Grevendonck
16
Visie ¬ vrijdag 11 januari 2019
Y PLEASURES EN TALENTEN TITUS DE VOOGDT OVER ‘DE DAG’, GUILT
‘Bij mij gaat het om het creëren van iets’ Dat een verhaal altijd twee kanten heeft, is een oude volkswijsheid die nu ook op het televisiescherm gehoor krijgt. In de televisieserie ‘De Dag’ wordt een gijzeling in een bank twee keer verteld: zowel door de ogen van de gijzelnemers en de gijzelaars, als door de ogen van de politie en de familieleden die buiten in spanning afwachten. Een van de gijzelnemers is Titus De Voogdt.
mij wel een van de leukste en – misschien raar om te zeggen – meest bevredigende rollen die ik heb kunnen spelen, omdat het een heel complex personage was. Die rol was evenwichtig uitgewerkt en zat mooi in het scenario verwerkt, zodat het gewoon klopte.’ Je bent ook erg actief in het theater. Is er een groot verschil tussen spelen op een televisieset of spelen in een schouwburg? ‘Als je op een lege scène in een theaterzaal je verhaal begint met ik sta hier in een bos, dan heeft heel de zaal zoiets van ah ja, oké, die mens staat in een bos, en voor de rest van de avond zit je in een bos. In film gaat dat niet. Als je daar op een parking staat en je zegt dat je in een bos staat, dan zal geen enkele kijker meegaan in dat verhaal.’
A
ls we op een decemberochtend afspreken in een koffiebar in Gent is het nog donker, maar dat deert Titus De Voogdt niet. ‘Het is niet zo dat ik mezelf echt een ochtendmens voel, hoor’, vertelt hij. ‘Ik lag gisteren om 2 uur in mijn bed, dus ik heb niet zo veel geslapen. Ik vind opstaan moeilijk, maar dan bedoel ik vooral die eerste tien minuten. Mezelf uit bed hijsen is een marteling, maar ik ben supergelukkig met een lange dag. Uitslapen is voor mij goed voor een keer per maand, en dan geniet ik daar ook van. Ik heb trouwens ook twee kinderen, die vroeg wakker zijn. (lacht) Maar toch heb ik liever een actieve dag dan een hele voormiddag in mijn bed.’
‘Mezelf uit bed hijsen is een marteling, maar ik ben supergelukkig met een lange dag.’ – Titus De Voogdt telwijze. Niet alleen voor de kijkers, maar ook voor de acteurs. ‘In de meeste gevallen is het lezen van een scenario een hele opdracht. Zo’n scenario leest niet als een roman. Meestal is dat ploeteren en zwoegen. Maar bij De Dag heb ik het hele scenario in één keer uitgelezen. Ik wilde na elke aflevering weten hoe het verder zou gaan.’
COLOFON
ID/ Jonas Lampens
Dezer dagen is Titus De Voogdt te zien in De Dag op Vier. Op donderdagavond worden twee afleveringen na elkaar getoond en dat doen ze niet zomaar, want de reeks – die vertelt over een gijzeling in een bank – laat de gebeurtenissen vanuit twee perspectieven zien. Eerst word je meegenomen in hoe de politiediensten en de rest van de buitenwereld de gijzeling ervaren, daarna wordt in de volgende aflevering getoond hoe de mensen in de bank alles beleven. Een heel originele, maar vooral meeslepende ver-
Je bent acteur, maar je hebt een diploma beeldhouwen, en je bent een handige harry. Op welk talent ben je het meest trots? ‘Die handigheid is wel iets waar ik trots op ben. In mijn atelier staan, of
Titus De Voogdt: ‘Zelfs al kende ik het scenario, toch vond ik het spannend om naar De Dag te kijken.’ Heb je zelf naar het resultaat gekeken? ‘Ik heb zelfs speciaal een Telenetabonnement genomen om de reeks thuis in mijn sofa – samen met mijn vrouw – te kunnen bekijken. Het gekke is dat ik – zelfs al kende ik het scenario zo goed – het nog spannend vond om naar te kijken.’ Als je naar televisie kijkt, is dat dan ontspanning voor jou, of kijk je eerder om iets bij te leren? ‘Ik kijk heel veel reeksen op Netflix. Ik kijk eigenlijk naar alles. Zowel voor ontspanning als om iets bij te leren. Je referentiekader wordt groter. Als een regisseur tijdens een opname zegt dat hij iets wil zoals in een bepaalde reeks, dan helpt het als je weet hoe die reeks eruitziet. Het is ons beroep. Mensen die met mode bezig zijn, zullen ook wel meer modebladen lezen dan de gemiddelde mens. Ik haal er altijd wel iets uit: een personage of een verhaallijn, of hoe een acteur een bepaalde emotie aanpakt. Het probleem is dat ik reeksen die maar half goed zijn ook wil uitkijken. Ik voel me daar niet schuldig over, hoor. Een beetje
goede pulp mag er ook zijn. Mijn guilty pleasure is Discovery Channel. Als ik even mijn verstand op nul wil zetten, dan kijk ik naar programma’s over mensen die antiek zoeken of auto’s restaureren. Die dingen vind ik supertof.’ In De Dag speel je een gijzelnemer, in de Britse BBC-reeks The Missing speel je een pedofiel. Is het een extra uitdaging om de slechterik van dienst te spelen? ‘Ik geniet van elke rol die ik speel. Op zich maakt het niet echt zo veel uit wat dat dan precies is. Het is natuurlijk zo dat elke acteur steeds een beetje voor hetzelfde gevraagd wordt. Daar zit wel wat rek op, maar je hebt nu eenmaal mensen die er meer uitzien als een advocaat, en anderen die er meer als een patser uitzien. Ik vind het niet erg om vaak voor dezelfde soort rollen gecast te worden, maar het is echt wel leuk om eens iets nieuws te kunnen doen. In The Missing was dat een pedofiel. Dat stond voordien niet echt op mijn verlanglijstje van rollen, maar het was voor
‘Ik geniet van elke rol die ik speel.’ – Titus De Voogdt in de keuken. Want ook in de keuken heb je handigheid nodig. Het gaat bij mij om het creëren van iets. Dat kan iets metselen, timmeren, lassen of smeden zijn, maar evengoed kan het een gerecht zijn. Daar ben ik goed in en dat doe ik graag. Er zijn ook veel dingen die ik niet goed kan, hoor. Zwemmen of muziek spelen, bijvoorbeeld. Maar je probeert te focussen op de dingen die je wel kunt, en daar ben ik tevreden mee.’ Bij een nieuw jaar horen plannen en voornemens. Wat mag 2019 voor jou brengen? ‘Ik zoek altijd naar een goede balans tussen werk en mijn vrije tijd. En dat mijn vrije tijd evenwichtig verdeeld is tussen mijn vrouw en mijn twee kinderen, mijn vrienden en mezelf. Dat ik tijd heb om in mijn atelier te werken of met mijn boot te gaan varen, bijvoorbeeld. Als ik de balans zo kan houden dat iedereen gelukkig is, dan is het voor mij meer dan genoeg. Daar hoeven niet per se verre reizen bij te zijn. Als er een soort stabiliteit is, is dat al heel veel.’ Wim Troch
Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV bouw - industrie & energie en ACV-Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Peter Wouters • Hoofdredacteur: Hilde Van Malderen • Redactie beweging.net en ACV: Nils De Neubourg, Leen Grevendonck, Wim Troch, Monique Braam, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six, Gianni Greco, Rooni Theeboom, Marjan Cauwenberg • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Sarah Vandoorne, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (13-15) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •