Regio Vlaamse Ardennen (Oudenaarde) Vrijdag 27 januari 2017
VERENIGINGEN IN VLAANDEREN Moeilijk een Vlaming te vinden die geen lid is van sociale organisaties en verenigingen, van ziekenfonds en vakbond tot sport- en jeugdvereniging, maar ook vrijetijdsbewegingen, milieuorganisaties, enzoverder. Samen de dingen aanpakken zit in ons bloed, niet om winst te maken, maar om ons leven beter te maken, ons te amuseren en te zorgen voor elkaar. Sociale organisaties en verenigingen zijn geen overheid en geen bedrijven, maar iets daartussen: het middenveld. Verenigingen, sociale organisaties en middenveld zijn vaak zo vanzelfsprekend dat ze onderbelicht blijven. Daarom zetten we ze in deze Visie in de schijnwerpers. Wat betekenen sociale organisaties en verenigingen voor Vlaanderen, vandaag en morgen?
www.beweging.net
www.cm.be
www.acv-online.be
jaargang 73 ÂŹ visie nummer 02 afgiftekantoor brussel x ÂŹ p806000 volgend nummer op 10 februari 2017
2
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
3
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
HET MIDDENVELD UITGELEGD Het ‘middenveld’ is een woord dat we allemaal gebruiken, maar waar niet iedereen zich echt iets bij kan voorstellen. Met een eigenzinnig woordenboek en concrete voorbeelden en cijfers proberen we een beeld te schetsen van wat dit containerbegrip eigenlijk inhoudt.
organisaties van het middenveld kunnen ruis uit de geluiden halen. Dat helpt om de politieke agendasetting zo dicht mogelijk te laten aansluiten op wat er in de samenleving leeft.’
V
akbond: Ja, ook de vakbonden zijn prominente middenveldorganisa-
ONS MIDDENVELD
I
k zei laatst nog tegen m’n neefje Arturio: ‘We moeten
financieel, AIN kan je, als je een auteur in nood bent, ook
opkomen voor een maatschappij waarin de verzuiling
psychologisch en maatschappelijk begeleiden. Daardoor
en de link tussen organisatiemodellen en verpoliticite-
heb ik nu gratis m’n eigen therapeute, mevrouw Alice Den
ring tot een minimum worden beperkt.’ Het ventje keek
Dicken, die me twee keer per week probeert te redden van
me met onbegrip en ietwat angstig aan, mede omdat hij,
de zelfmoord, en dan zegt ze bij voorbeeld: ‘Ach Herman,
ties. Vakbonden onderhandelen namens
eerder dan het Nederlands, het Italiaans beheerst, want
het water van de Leie is veel te koud en te diep om erin te
de aangesloten werknemers met de
de man van m’n nicht Sylvia, van welks koppel Arturio de
springen’, wat me toch wel helpt. Dan heb je ook de gezins-
aatschappelijke middenveld: een
overheid en de werkgeversfederaties.
vrucht is, heeft Toscaanse roots. Maar het is toch waar
bond. Daar ben ik voorlopig op de een of andere wijze geen
algemeen overzicht en indeling van
Zij staan ook in voor de uitbetaling van
zeker? Men kan niet vroeg genoeg op de hoogte gebracht
lid van, omdat ik geen gezin heb. Ik heb wel m’n ex-vrouw,
werkloosheidsuitkeringen en proberen die
worden omtrent de doelstellingen van het middenveld.
bij wie ik kinderloos ben gebleven, en m’n huidige verloofde,
zo hoog mogelijk te houden. In België zijn
Dat is in Vlaanderen eigenlijk wel prima gestructureerd.
die pas aan kinderen wil denken vanaf ongeveer 2022 (ze
M
het middenveld 1. Sociaal-Economisch: vakbonden en
zes op de tien werknemers aangesloten
Men is hier vrij om tot om het even welke bond, organisa-
is nog maar 25 jaar oud), maar ik ben er wel van overtuigd,
werkgeversorganisaties
bij een vakbond, daarmee behoren we tot
tie, fonds of vereniging te behoren, en niemand zal je een
via bekentenissen van anderen, dat een gezinsbond veel
Voorbeelden: ACV, VBO (federaal), Boe-
de absolute wereldtop.
strobreed in de weg leggen. Neem nu mij. Ik ben lid van het
goeds kan verrichten. Hetzelfde voor milieu- en consumen-
Infografiek © De Verenigde Verenigingen
renbond, Unizo (Vlaams), ... 2. Sociaal-Cultureel: vormingsinstellingen, doelgroepenorganisaties (vrouwen, gepensioneerden, migranten, …) en themaorganisaties (vredesbeweging, natuur, dierenrechten, …) Voorbeelden: Pasar, Davidsfonds, KVLV, Netwerk Bewust Verbruiken, Welzijnszorg, Pax Christi, Rode Kruis, Autisme
Voorbeelden: VSKO, de koepel van katho-
Centraal, Natuurpunt, …
lieke scholen, oudervereniging VCOV, of de koepel van scholieren VSK,...
3. Gezondheid & Welzijn: zorgaanbieders en hun koepels, patiëntenverenigingen, ziekenfondsen, vakbonden
V
erenigingen: het middenveld heeft een belangrijke maatschappelijke
W
instoogmerk: kenmerkend voor het maatschappelijk middenveld is dat
het geen winstoogmerk heeft.
P
olitieke agendasetting: zoals emeritus hoogleraar en socioloog Luc
christelijke ziekenfonds,
tenverenigingen. Als je,
yndicalisatiegraad: 58 procent van
geloof ik, je zou het aan
gewone burger zijnde,
de Belgische loontrekkenden zijn
m’n medewerkster en
S
aangesloten bij de vakbonden. Enkel in
ex-echtgenote Tania
Scandinavië ligt dat percentage nog ho-
De Metsenaere moeten
ger. Die syndicalisatiegraad stijgt hier de
vragen, die regelt al die
laatste jaren nog, in tegenstelling tot de
dingen, betaalt het lid-
wereldwijde tendens.
geld, keilt het tijdschrift
Betreed toch af en toe het middenveld, want daar kan je opgevangen en geholpen worden.
van de CM bij het oud
M
Herman Brusselmans
door deze verenigingen ervan op de hoogte wordt gebracht dat je pakweg je dieselauto van tien jaar beter naar de sloop kunt brengen, of dat je, bij de aankoop
utualiteiten: een deel van het mid-
papier et cetera. Het is
denveld levert ook diensten aan
erg constructief om een medewerkster te hebben. Zelf trek
zuiginstallatie, een kenner moet meenemen naar de winkel,
van een elektronische af-
Huyse zegt, zijn middenveldorganisaties
mensen, zoals de mutualiteiten die zor-
ik er mij allemaal weinig van aan. Ik lig hier meestal in m’n
dan is dat alleen maar prima. Moeten we, in het kader van
een onmisbare schakel tussen bevolking
gen voor de terugbetaling van de gezond-
hangmat erotische romannetjes te lezen en sigaretten te
dit alles, pleiten voor autonome, onafhankelijke en neutrale
esparingen: het middenveld be-
en politiek, zodat de politiek weet wat er
heidszorg. Met 4,5 miljoen leden is CM
roken, schrijf zelf nu en dan een boek, en voor de rest ga ik
organistaties, en is - zoals ik aan m’n neefje Arturio sugge-
spaarde in 2015 4,9 procent bovenop
in de samenleving leeft. Het collectief is
het grootste ziekenfonds van het land.
met m’n hond wandelen, hou ik me bezig met m’n verloofde
reerde – verzuiling volledig uit den boze, of valt het met die
Lena, en kijk ik naar Dagelijkse Kost, Blokken, Het Journaal,
verzuiling nog redelijk mee? Nou, ik zeg altijd: bewandel de
Iedereen Beroemd en Thuis. Wat me opvalt in Thuis is dat
gulden middenweg en je schoenen zullen minder verslijten.
B
Voorbeelden: Caritas Vlaanderen, CM,
rol, zeker het gedeelte dat we onder het
de besparingen van de afgelopen beleids-
sterker dan het individu. Huyse: ‘Burgers
Emmaüs, maar ook grote ziekenhuizen.
‘verenigingsleven’ catalogiseren speelt
periode. Het verdict na 5 jaar: organisaties
hebben belangen. De verdediging ervan is
een grote rol in het sociale contact dat
zijn minstens 12 procent en tot bijna 40
uitermate zwak als die vanuit de positie
niemand ostentatief lid is van een werkgeversorganisatie.
Ja, in het midden is het veilig toeven. Vandaar: hoezeer je
mensen hebben. Het leert mensen met
procent van hun middelen kwijt.
van een individu gebeurt. Vele verenigin-
Ik ben dat wel, namelijk van Auteurs In Nood, slechts een
ook het individualisme beleeft aan de zijkanten, betreed
4. Onderwijs: aanbieders van onderwijs en
Kaatje De Coninck
vorming en hun koepels, organisaties
elkaar omgaan, samenwerken en rekening
gen bieden collectieve ondersteuning. We
paar maanden geleden opgericht door de befaamde ro-
toch af en toe het middenveld, want daar kun je opgevan-
van stakeholders (ouders, leerlingen,
houden met verschillende meningen en
weten dat de signalen uit de samenleving
mancier Christophe Van Gerrewey (schrijver van de novelle
gen en geholpen worden, en van de zijkant naar het midden
personeel, ..)
noden.
over het algemeen dubbelzinnig zijn. De
Pas Op, Tante Sonja! en de roman Het Purperen Pispaaltje),
en terug is een kleine stap, die gemakkelijk uit te voeren
en met AIN wil hij, via werving door middel van giften en
valt zonder dat je per se hoeft te struikelen.
crowdfunding, poen bij elkaar schrapen om daarmee auteurs die in nood zijn financieel te helpen, doch niet alleen
Herman Brusselmans
LIEFDE MOET JE OOK VOELEN
‘Liefde’ is waarschijnlijk titelkandidaat
heel uiteenlopend zijn, al hebben ze stuk
jesmakers: je moet het vooral voelen.
lijk blijven verdedigen wat goed is voor de
in een wedstrijd ‘moeilijk uit te leggen
voor stuk gemeen dat winst geen doel op
Daarom vind je onderaan deze Visie door-
mensen. Iedereen zal op zoek blijven naar
begrippen’, al zullen ‘sociale organisaties’,
zich is. Als er winst is, wordt die niet uit-
lopend initiatieven van middenveldorgani-
een gelukkig leven, naar levenskwaliteit.
‘verenigingen’ en ‘middenveld’ ook hoog
gekeerd aan aandeelhouders, maar vloeit
saties en verenigingen.
Met goede relaties tussen mensen. Een
eindigen. Menig liedjesmaker struikelde al
ze terug naar de werking. Je zou dus ook
De wereld is voortdurend in verandering.
gezonde leefomgeving met plaats voor
over ‘liefde’, dus ik onderneem liever een
kunnen zeggen: het middenveld, sociale
Morgen hebben we de handen vol met
iedereen. Zinvol en gewaardeerd werk.
poging voor ‘middenveld’, ‘sociale organi-
organisaties en verenigingen zijn geen
uitdagingen die gisteren nog niet beston-
Gezonde eerlijke voeding. Enzovoorts. Op
saties’ en ‘verenigingen’.
bedrijven, ze zijn ook geen overheid, maar
den. Maar evengoed bereiken we morgen
de vraag hoe dat te bereiken, zal meer dan
iets daartussen – zoals men het ooit is
eindelijk verbetering, vooruitgang in een
eens het antwoord zijn: zeg, als wij nu eens
In 2016 fietsten 12 376 fietsers samen ruim
wijd netwerk van gemeenschappen waar mensen
gaan noemen, middenveld.
moeilijk dossier waar we al jaren samen
hier en nu de handen in elkaar zouden slaan?
1 miljoen kilometer bijeen, een actie van
met een beperking voor 100 procent meetellen. De
Wereldsolidariteit en kwb. Die werden symbo-
foto toont het KUBB-toernooi dat ze organiseerden
lisch ‘overhandigd’ aan Bioracer, de marktlei-
voor mensen met een beperking, kinderen uit lage-
der in fietskledij, in de hoop hen te overtuigen
re scholen, en mensen uit rusthuizen. Zo brachten
de kaart te trekken van ‘schone sportkledij’.
ze uiteenlopende doelgroepen dichter bij elkaar.
Mensen die de krachten bundelen om samen meer te doen dan alleen. Organi-
voor ijveren.
saties van elkaar, voor elkaar. De doelstel-
Vaak zegt een beeld meer dan duizend
Ook in een wereld in verandering zullen
lingen van sociale organisaties kunnen
woorden. En, vraag dat maar aan lied-
sociale organisaties vooroplopen en tege-
Patrick Develtere voorzitter beweging.net
De Ark Vlaanderen maakt deel uit van een wereld-
4
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
5
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
AL 283 VUILNISBAKJES IN WC VOOR MANNEN MET INCONTINENTIEPROBLEMEN
VERENIGINGEN STEKEN SAMEN HANDEN UIT DE MOUWEN Van De Panne tot Maasmechelen en van Essen tot Tienen. Overal in Vlaanderen maken verenigingen het verschil voor mensen in hun buurt, gemeente of regio. Visie trok Vlaanderen rond en stelde lukraak drie vragen: 1. Wie zijn jullie? 2. Wat doen jullie? 3. Noem één realisatie of hoogtepunt.
GENT
MECHELEN
NADENKEN OVER IDEALE WIJK
DRIEGANGENMENU VOOR IEDEREEN
1. Het project ‘Wij de Wijk’ werd in 2015 opgestart door sociale huisvestingsmaatschappij Volkshaard in Gent en wordt
1. Mechelse Hattrick vzw belichaamt het sociale engagement
gerealiseerd in samenwerking met beweging.net.
van voetbalclubs KV en KRC Mechelen. Eén van haar projec-
2. Het doel is om de dialoog met de bewoners in een tiental
ten is de Volkskeuken.
wijken in enkele Oost-Vlaamse gemeenten te verbeteren.
2. Een team van vrijwilligers bereidt elke zondag een driegan-
Samen met vrijwilligers ter plaatse helpt beweging.net om
genmenu aan drie euro in lokaal dienstencentrum Den
bewoners meer te betrekken bij de buurt. Daarvoor wordt
Deigem. De Volkskeuken is er in de eerste plaats voor Me-
onder meer een babbelbox en ontmoetingsmoment (foto) ingezet.
chelaars die het financieel minder hebben, maar iedereen is
3. De bewoners kunnen in dialoog gaan met de huisvestingsmaatschappij en
welkom. ‘Zo proberen we de integratie van kansengroepen te
de lokale overheid. Ze kunnen klachten melden en ideeën formuleren voor
stimuleren en het sociaal isolement van mensen in armoede
een ‘ideale wijk van morgen’. Vrijwilligers en
of eenzaamheid te doorbreken.’
buurtbewoners geven een eerste aanzet
3. Het project wordt in grote mate gestuurd door de vrijwilligers,
hiervoor door bijvoorbeeld een
waarvan enkelen zelf uit de kansengroepen komen. Ze wor-
zwerfvuilactie te organiseren.
den bij de hele werking betrokken: het samenstellen van de menu, boodschappen doen en koken.
IZEGEM
EEN HART VOOR INDIA HASSELT
varingsreis in India met Wereldsolidariteit.
VOETBAL VERBINDT JONGEREN
2. De vzw heeft zes stevige projecten opgestart in het zuiden van India. Zo leren ongeschoolde meisjes een beroep aan in de
een tehuis. 3. ‘Zien wie je tegenkomt, in hun schoenen staan en mee op weg gaan, was het le-
gageerde vrijwilligers die een brug willen slaan tussen
HOMEPARTY’S ROND ENERGIEVERBRUIK
maatschappelijk kwetsbare jongeren uit de verschillende Hasseltse wijken. 2. ‘We willen deze jongeren nog beter begeleiden binnen
1. ‘Samen Energiek’ is een project van beweging.net Leuven en
hun leefwereld, waarin sport een belangrijk onderdeel
beweging.net Brussel-Halle-Vilvoorde, samen met het provinci-
is’, zegt voorzitter Tarik Affrane. ‘We zoeken naar
aal Steunpunt Duurzaam Bouwen. In een twintigtal gemeenten
Degryse (foto), dochter van Rita. ‘Ze sprak
manieren om hun deelname aan de samenleving te
in Vlaams-Brabant organiseren ze homeparty’s waarbij er een
voortdurend nieuwe mensen aan om mee meer dan twintig jongeren naar India ge-
1. Atlas Limburg is een vereniging van Limburgse, geën-
LEUVEN EN BRUSSEL
vensmotto van mijn mama’, vertelt Nele
te vechten tegen onrecht. Zo zijn er al
dat is het allesbehalve, het leidt zelfs tot sociaal isolement. ‘Mannen die kampen met urineverlies blijven weg uit openbare gebouwen en horecazaken’, legt Gerrit Ribbens van Samana uit. ‘Ze kunnen hun incontinentiemateriaal nergens discreet achterlaten.’
ermee. Vrijwilligers van Samana uit de
geleden werd ze diep geraakt door een er-
kunnen oudere leprapatiënten terecht in
een banaal probleem bij hoge nood. Maar
de vijf mannen ouder dan 65 jaar kampt
Vandenberghe uit Izegem. Twintig jaar
dankzij het microfinancieringsproject en
Een mannen-wc zonder vuilnisbakje lijkt
Incontinentie treft veel mensen. Een op
1. Samugam België is opgericht door Rita
naaischool, houden 300 gezinnen geiten
In openbare herentoiletten ontbreekt vaak een vuilnisbak. Dat is heel vervelend voor mannen met incontinentie. Maar in de streek rond Mechelen en in de Kempen zijn er wel opvallend veel wc’s met vuilnisemmers. Daar zorgden plaatselijke vrijwilligers van Samana voor.
versterken via onderwijs, toegang tot de arbeidsmarkt
warmtescan van de woning wordt gemaakt.
en het verenigingsleven.’
2. Eerst evalueert een vrijwillige lesgever het energieverbruik van de
3. ‘We hebben een voetbaltoernooi georganiseerd met
bewoners aan de hand van energiefacturen en metingen. Vervol-
trokken om er stage te doen in een van de
verschillende Limburgse teams waaraan ook een
gens trekt hij met een warmtecamera door het huis om energie-
projecten.’
team met vluchtelingen deelnam. Nadien was er een
verliezen op te sporen. Een deskundige van het Steunpunt geeft
eetfestijn met ruimte om te praten en kennis te ma-
op basis van die beelden duurzaam verbouwadvies.
ken met onze vereniging.’
3. Het project krijgt een vervolg. Vrijwilligers in de gemeenten krij-
bij KUKA nv in Houthalen, een Duits bedrijf dat gespecialiseerd is in automatisering en roboSamana versterkt de weerbaarheid van chronisch zieke en zorgbehoevende mensen en hun mantelzorgers. Het focust op uitstappen, vorming en informatie, huisbezoeken en ontmoeting, altijd vanuit de goesting en het talent van zieken en vrijwilligers, zoals hier op een activiteit van de regio Waas en Dender.
tisering. ‘We willen mee nadenken over innovatie en de toekomst, en wat dit voor de werknemers en onze rol als vakbond kan betekenen.’
te gaan. Ze bezochten tientallen horecazaken om de uitbaters te overtuigen een vuilnisbakje te plaatsen. ‘Voor hen is het een kleine moeite, maar voor veel mannen betekent het een wereld van verschil’, aldus Gerrit Ribbens. Horeca-uitbaters die beloofden een vuilnisemmertje te plaatsen, kregen enkele maanden later opnieuw een Samanavrijwilliger op bezoek. Ze hielden duidelijk woord. Liefst 283 zaken plaatsten er een en maakten hun toilet toegankelijk voor mensen met incontinentie. Het succes van de Mechelse en Kempische vrijwilligers werkt inspirerend. Dit jaar plannen Samana-vrijwilligers uit alle hoeken van Vlaanderen café- en resvuilnisbak.
keld worden in het lokaal klimaatbeleid.
seerde een bedrijfsbezoek
besloten twee jaar geleden om op pad
taurantbezoeken om te ijveren voor de
gen een opleiding thermografie. Daardoor kunnen ze ingescha-
ACV-Limburg organi-
streek rond Mechelen en de Kempen
De wekelijkse turnles op woensdag is populair bij
De Vlaamse Houtsnij-
Femma Lutselus Diepen-
dersgilde werd opgericht
beek, vooral bij de 60-plus-
eind 1991 en telt zo’n
sers. ‘Femma houdt ons
200 leden in Vlaanderen
jong.’ Omdat hun zaal werd
en Nederland. Naast het
afgebroken, kregen de dames een ander onderkomen: de turnzaal van de school waar ze vroeger zelf nog school liepen!
organiseren van culturele Voor leuke feesten zijn de leden van Okra De Goe-
uitstappen, wordt vooral
de Herder in Sint-Katelijne-Waver altijd te vinden.
de kunst van het hout-
Of het nu gaat om het nieuwjaarsfeest of het pan-
snijden gepromoot.
nenkoekenfeest, de sfeer zit er altijd goed in!
6
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
7
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
PROFESSOREN OVER DE KRACHT VAN SOCIALE ORGANISATIES IN ONZE MAATSCHAPPIJ
INFORMATIE GEVEN. ONDERSTEUNEN. ADVISEREN. HEEL WAT MIDDENVELDORGANISATIES ZETTEN IN OP HET VERSTERKEN VAN MENSEN OP ALLE MOGELIJKE MANIEREN VIA EEN BREED SCALA AAN VORMINGEN.
‘ZONDER MIDDENVELD KRIJG JE EEN GRIEZELIGE SAMENLEVING’ De rol van het middenveld zorgt tegenwoordig voor heel wat animo. Met voor- en tegenstanders van vakbonden, ziekenfondsen en andere organisaties die een stem hebben in het democratische debat. We vroegen twee wijze heren, KU Leuven-professoren Rudi Laermans (socioloog) en Marc Hooghe (politicoloog), om hun licht te laten schijnen over de rol die de sociale organisaties te spelen hebben. Een gesprek over verleden, heden en toekomst.
ingepalmd door de christendemocraten en
is meer momentaan en doelgericht. Een
Laermans: ‘Om vormen van directe demo-
HOE DOEN ZE DAT BIJ…
de socialisten. De liberalen volgden een klein
organisatie gaat meestal uit van continuïteit
cratie goed te laten werken, heb je het mid-
Scouts en Gidsen Vlaanderen
beetje. Nadien was het moeilijk om bijvoor-
en jongere mensen hebben dat minder. Die
denveld trouwens ook nodig om mensen
Martijn Van Cauwenberg: ‘Wij hebben een hele waaier van vormingen voor ver-
beeld een nieuwe vakbond op te richten.
willen bij team Oosterweel zitten, een aantal
rond informatie te mobiliseren en niet enkel
schillende doelgroepen. Onze oudste groep, de Jins, kunnen op Jintro gaan.
Bovendien waren de oude organisaties, zoals
jaren meedoen en dan zijn ze weer weg
te laten afgaan op overheidsinformatie. Ik
Daarbij willen we hun blik verbreden door hen opdrachten en uitdagingen voor te
het vroegere ACW en nu beweging.net, zo
naar een ander topic. Ik zie het als een uit-
verwijs terug naar Oosterweel. Daar had je
schotelen om hen te confronteren met zichzelf en een groep. Learning by doing,
slim om nieuwe gevoeligheden op te nemen
daging om daar iets aan te doen.’
verschillende discussies die zich ook ver-
dat zit heel erg in ons DNA gebakken. Daarnaast bieden we voor de jongeren
taalden in zeer dossiergedreven debatten.
die scoutsleider willen worden ook de opleiding Animator aan. Daarin zitten een
Dat is voorbeeldig, zelfs in zijn hardheid.
aantal handvaten zoals hoe ga je om met pesten, ouders of moeilijk gedrag? Hoe
Er werd niet zomaar wat geroepen. Onze
maak je een spelvoorbereiding en hoe organiseer je een goede vergadering? Na-
democratie is te veel gekanteld naar prag-
dien kunnen ze nog een stapje verder gaan en de cursussen voor Hoofdanimator
matisme en besturen. Men laat te weinig
of Instructeur volgen. In al die opleidingen hebben we veel oog voor groepsdyna-
discussie toe. Zeker op Vlaams niveau mis-
mica.’
als thema. Ik denk maar aan ontwikkelingssamenwerking. Dat kwam op de agenda in de jaren ‘60 en ‘70.’ Tegenwoordig staat het middenveld onder druk. Hoe zien jullie dat evolueren? Hooghe: ‘Er wordt vanuit twee kanten aan het middenveld geknaagd. Van onderuit. IndividuMichael De Lausnay
Stel dat er geen middenveld zou zijn, in welke samenleving leven we dan? Laermans: ‘In een totaal geïndividualiseerde of in een totalitaire. Daar was wel een middenveld, maar dat werd compleet van bovenaf gestuurd. In beide gevallen zou je geen demper hebben tegen de
Politicoloog Marc Hooghe (l.) en socioloog Rudi Laermans (r.) zijn optimistisch: ‘Het middenveld zal sterk veranderen, maar het heeft zijn eigen toekomst in handen.’
en die niet meer hun weg vinden naar de grote groepen. En van bovenaf door politieke par-
Uit geen enkele studie blijkt dat de ziekteverzekering minder zou kosten als je ze privatiseert. Marc Hooghe
tijen die het willen wegduwen. Het middenveld
sen we zo te veel momenten.’ ACV Maar het geraakt ook niet vooruit.
Pieter Deforche: ‘Per jaar komen er meer dan 10 000 militanten naar onze vor-
Laermans: ‘(lacht) Oké, ik heb niet gezegd
mingen. Voor beginners bieden we de eerste vier jaar een traject aan waarin
dat de democratie snel werkt of efficiënt is.
heel wat basisvaardigheden worden getraind. Werknemers zitten vaak in een
heeft daar voor een deel zijn eigen toekomst
Laermans: ‘Die problematiek is niet nieuw.
Mij gaat het er over dat er nu een oneven-
ondergeschikte rol, ze zijn geconditioneerd om te luisteren naar hun baas. Als
in handen. Kijk maar naar het nieuwe sociale
Maar sowieso moet je het idee dat je beta-
wicht is tussen bestuur en ideologie. En
ze syndicaal afgevaardigde zijn, moeten ze een gesprek kunnen voeren op basis
akkoord dat onlangs gesloten is. Voor de rege-
lende leden je graadmeter zijn, laten varen.
nog veel meer op het Europese niveau. Daar
van gelijkwaardigheid. Wij proberen hun basisvaardigheden te versterken, door
ring is het toch handig dat ze een dossier naar
Dat is in alle sectoren zo. De tijd dat de
heeft de technocratie het overgenomen van
bijvoorbeeld het opbouwen van hun zelfvertrouwen. En daarnaast zijn er vormin-
een democratische discussie.’
gen die meer gericht zijn op kennis over sociale wetgeving, arbeidscontracten,
staatsmacht.’
je één beweging die met één partij praatte
N-VA het meest op het primaat van de
de sociale partners kan sturen? Als je verge-
kopers van cd’s iets zeiden over de populari-
Hooghe: ‘Ik zie natuurlijk wel de tegenkri-
en dat werkte zolang je met dominante
politiek staat en tegen een rol voor het
lijkt met andere landen, blijkt dat het sociale
teit van een popgroep is ook voorbij.’
tiek. Onze West-Europese democratieën
politieke partijen zat die dertig of veertig
middenveld in de besluitvorming is. Want
overleg dat wij hebben tamelijk efficiënt is.
Hooghe: ‘Maar het middenveld moet zijn
Dus het middenveld is nog niet uitge-
mingen volgen die meer gespecialiseerd zijn, zoals bijvoorbeeld Hoe omgaan met
streven naar het compromis, naar overleg.
procent van de kiezers hadden. Dat is niet
zij hebben nooit een georganiseerd en
Kijk ook eens naar de mutualiteiten. Er is geen
legitimiteit wel af en toe bewijzen met een
speeld?
sociale media. Die initiatieven zijn een beetje afhankelijk van centrale tot centrale.‘
De prijs die we misschien betalen voor
meer het geval, want nu is er een enorme
verankerd Vlaams nationalistisch midden-
enkele studie waaruit blijkt dat het minder zou
betoging van 100 000 mensen. Je moet la-
Hooghe: ‘Het middenveld zal zeer sterk
een consensuscultuur is dat je effec-
versnippering. Dus zou het een verstan-
veld gehad.’
kosten als je dat privatiseert. Politieke partijen
ten zien wat je kan en dat zoveel mensen je
veranderen. Maar als er geen tussenveld is,
CM
tief minder radicaal snelle wijzigingen kan
dige strategie zijn van het middenveld om
kunnen het belang daarvan inzien. Dus mid-
steunen. En dat doet de vakbond nog altijd.
is het een griezelige samenleving.’
Stijn De Cock: ‘We hebben vanuit CM een heel aanbod aan educatie. Dat gaat
doorvoeren.’
te proberen met een aantal partijen aan
denveldorganisaties moeten laten zien dat zij
Die maken het zichtbaar.’
Laermans: ‘Het middenveld is in Vlaanderen
voor de dienst Gezondheidspromotie van infosessies en cursussen over een ge-
Laermans: ‘Alles gaat trager, maar je
agendasetting te doen en hen te overtui-
hebt meer draagvlak. Het middenveld
gen. Dat was trouwens vroeger het grote
heeft trouwens een belangrijke rol inzake
dilemma van de milieubeweging. Moest
agendasetting. Zij zorgen voor de signaal-
er een milieupartij komen? Of moesten ze
functie binnen de democratie door nieuwe
hun thema’s proberen te verwezenlijken
thema’s aan te kaarten. Dat is een zeer
binnen andere partijen? Dezelfde discus-
belangrijke democratische functie, want
sie speelde binnen de vrouwenbeweging.’
politieke partijen kunnen wat dat betreft
Laermans: ‘Van dat verzuild model heb
bijzonder doof zijn voor wat er in de sa-
je nu nog altijd een erfenis. Want rond de
menleving speelt.’
communautaire breuklijn is nooit een zuil
‘Het menselijk kapitaal van het middenveld vind je nergens anders terug.’
een efficiënte oplossing bieden.’
sociale zekerheid enzoverder. De meer ervaren militanten kunnen later nog vor-
zo gezet binnen een aantal sectoren, met
zonde levensstijl, tot educatieve pakketten waarmee leerkrachten in de klas aan
Laermans: ‘Een andere kwestie is hoe je in
Er gaan ook stemmen op om meer een
alles wat daar rond zit aan kleinere organi-
de slag kunnen. Met CM-Beweging organiseren we regelmatig infosessies over
tijden van sociale media nog duurzame leden
beroep te doen op de directe democratie
saties. Dat gaat altijd geëngageerde men-
maatschappelijke gezondheidsthema’s waarvoor we aandacht willen vragen
aantrekt of hen tijdelijk mobiliseert. Bij een
via bijvoorbeeld een referendum. Zijn zulke
sen aantrekken. Op dat vlak ben ik wel opti-
zoals over hoe omgaan met (on)betrouwbare gezondheidsinfo of in het verleden
dossier als Oosterweel heeft het middenveld
beslissingen dan voldoende gedragen, als
mistisch. Uiteindelijk zijn de geëngageerde
ook orgaandonatie. Daarnaast is er ook een aanbod vanuit andere diensten, ik
een zeer mobiliserende kracht en dat zal altijd
je het middenveld ervantussen laat?
mensen de kracht van het middenveld.
denk maar aan onze regionale dienstencentra of de dienst Zorg. Dan gaat het bij-
hun sterkte blijven. Alleen is de vraag wat je
Hooghe: ‘Dat kan, maar in de praktijk wordt
De dames van Femma Eversel (Heusden)
voorbeeld over een cursus over omgaan met dementie als mantelzorger, vroeg-
daartussen doet. Wat is de draagkracht van
zoiets bijna altijd gedragen door een aantal
organiseren niet enkel activiteiten voor hun
tijdige zorgplanning, … Ik denk dat onze belangrijkste drijfveer aansluit bij een
Waarom is dat nooit verankerd geraakt?
een organisatie op momenten dat er niet ge-
organisaties. Ik zou wel huiverachtig staan
creatieve leden, ze vergeten ook de alleen-
baseline die CM hanteert: Samen staan we gezond in het leven, wat er ook gebeurt.
Hooghe: ‘Omdat ze eigenlijk te laat waren.
mobiliseerd moet worden?’
tegenover een beleid puur op basis van
staanden niet met hun Alleenstaandendag.
We ondersteunen mensen en zetten hen op weg naar een gezonde levensstijl.
Rudi Laermans
ontstaan. Alleen maar een beetje in de
De grote instellingen die in de tweede helft
directe democratie. Dan krijg je Brexit-toe-
Dat menselijk kapitaal. Dat vind je nergens
We geven hen tools om hiermee aan de slag te gaan. Maar wie het nodig heeft,
Maar de link tussen partijen en het mid-
jaren ‘30, maar om historische redenen
van de negentiende eeuw zijn ontstaan,
Kijken jullie dan vooral naar de jongeren. Is
standen, waarbij mensen zo’n referendum
anders terug.’
binnen zijn specifieke (gezondheids)situatie, staan we ook bij. Dit alles met een
denveld is wel minder strak dan vroeger.
heeft dat verhaal zich niet doorgezet.
zoals het begin van de sociale zeker-
hun engagement niet veel veranderd?
gebruiken als uitlaatklep genre Voilà, we
Hooghe: ‘Dat hoeft ook niet. Vroeger had
Dus het is geen toeval dat met name de
heid en de arbeidersbeweging, werden
Hooghe: ‘Veranderd wel, verminderd niet. Het
hebben het eens goed gezegd.’
Eversel (Heusden)
receptie van beweging.
organiseren niet enkel
net Anzegem is een geza-
activiteiten voor hun
menlijke organisatie van
creatieve leden, ze ver-
kwb en Femma. Die laatste kwb voor de bediening en een eenvoudige maar leuke quiz waarbij twintig families met een prijs, dit jaar een orchidee, naar Meer foto’s? Kijk op beweging.net/meerfotos
huis kunnen.
laagdrempelig aanbod, regionaal en vaak zelfs lokaal georganiseerd.’
De dames van Femma
De jaarlijkse nieuwjaars-
zorgt voor de hapjes, de
Hilde Van Malderen
geten ook de alleenVzw EVA-centrum uit Ekeren opende een solidaire
staanden niet met hun
buurtwinkel, waar de producten twee aankoopprijzen
Alleenstaandendag.
kennen: een lagere voor mensen met een laag inko-
Fanfare SNK Weelde staat voor muziek en
men, terwijl solidaire klanten de marktprijs betalen.
plezier voor jong en oud en is intussen al
Op de opening voorzitter Sus Schauwen en Isabella
112 jaar oud. ‘Dit is de tofste hobby die er is
Laenen, meter van het project en buurtbewoonster.
– in de meest fantastische groep die er is!’
Den Babbelhoek Herentals, een praatgroep Nederlands voor anderstaligen, kookte mee voor de 11.11.11.-brunch in zaal ’t HOF. Op de foto deelnemers uit Palestina, Syrië, Armenië, Vlaanderen, Thailand en Argentinië, omringd door lekkere gerechten uit hun thuisland.
8
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
9
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
VERENIGINGEN EN SAMENWERKING DOEN
BUURT, GEMEENTE, REGIO, PROVINCIE, WERKVLOER EN VLAANDEREN BRUISEN Uniek participatiemodel Het inspraakmodel waarbij lokale groepen het eerste en het laatste woord krijgen, is uniek voor het middenveld. De leden van de organisatie bepalen mee de koers van de organisatie. Daarnaast werken sociale organisaties vaak samen met andere organisaties en dat op alle mogelijke niveaus. Snel gezegd, signalen oppikken en wisselwerking tussen organisaties en niveaus. Maar hoe gaat het er concreet aan toe? Over een problematiek die op veel plaatsen tegelijk leeft, kan met verschillende regio’s en nationaal worden nagedacht. In de nationale bestuursorganen zijn alle regio’s vertegenwoordigd. Burn-out, files, eenzaamheid. Op elk niveau kan iets gedaan worden, maar er zijn ook oplossingen mogelijk die voor alle gemeenten en alle regio’s goed kunnen zijn.
Wat niet alleen in de gemeente kan worden aangepakt kan op het niveau van de regio of de provincie worden aangepakt. Voor veel organisaties zijn de regio’s en de provincies ook bestuursniveaus tussen de gemeentelijke werking en de nationale werking. Mobiliteit in de hele regio verbeteren, de toegankelijkheid en bereikbaarheid van zorginstellingen en ziekenhuizen aankaarten, eigen energie opwekken, sociale economie organiseren, specifieke plannen voor werk-
‘Niet onderhandelaars, maar afgevaardigden hebben het laatste woord over ontwerp van interprofessioneel akkoord’ De vakbond pakt problemen op de werk-
de Algemene Raad van het ACV. In die
vloer aan, via overleg als het kan, via actie
Algemene Raad geven ze aan de voorzitter
als het niet anders kan. Vaak komt dezelf-
en algemene secretaris een onderhande-
de problematiek in verschillende bedrijven
lingsmandaat mee. De onderhandelaars
voor en worstelen andere mensen in an-
gaan daarmee naar de onderhandelingen
dere bedrijven met hetzelfde. Problemen
met de werkgevers in de Groep van 10. Ze
of verzuchtingen die vaker voorkomen,
koppelen natuurlijk regelmatig terug naar
pakt de vakbond structureel aan. Daarvoor
het Nationaal Bestuur. Als de onderhande-
is doorheen de jaren een systeem van
laars tot een ontwerp IPA komen, hebben
informatiedoorstroom en raadpleging
de afgevaardigden het laatste woord.
gegroeid. Vakbondsafgevaardigden en -secretarissen overleggen samen en
Zo evalueren tientallen raadplegingsver-
inventariseren vragen en problemen.
gaderingen momenteel het ontwerp IPA
Om dan naar collectieve oplossingen te
dat de onderhandelaars bereikten op 11
zoeken via sociaal overleg in het bedrijf,
januari 2017. Op de Algemene Raad van
de sector, de Nationale Arbeidsraad of de
31 januari valt de finale beslissing. Zo
Groep van 10.
heeft iedereen bij ACV een stem in het al dan niet goedkeuren van het IPA. Meer
Zo gaat dat ook met bijvoorbeeld een
informatie over het ontwerp IPA vind je op
interprofessioneel akkoord (IPA). Afgevaar-
www.acv-online.be
digden komen samen in ondernemingskernen, beroepsbesturen en tenslotte in
gelegenheid, milieu, …
Mee bouwen aan betaalbare gezondheidszorg
Gemeenten bruisen van het verenigingsleven en sociale organisaties die het leven aangenamer maken. Mensen maken samen beweging. Door te verenigen in de gemeente, maar ook door samen te werken met andere organisaties, op alle niveaus: in de gemeente, in de regio, in de provincie, in Vlaanderen. De wisselwerking tussen verschillende organisaties en verschillende niveaus is uniek voor het middenveld.
Wat lokaal in de gemeente leeft, wordt aangepakt door een vereniging. Dat je weet wat je betaalt als je bij de dok-
tarieven houden. Ziekenfondsen en art-
Ontspanning, jeugdlokalen, sportinfrastructuur, problematiek van sluikstor-
ter langsgaat, heeft alles te maken met
sen bepalen ook welke nieuwe accenten
ten, tekort kinderopvang, onderhouden van wandelwegen, organiseren
akkoorden die ziekenfondsen en artsen
gelegd worden. In de onderhandelingen
evenementen, inspraak organiseren over verkeersarm centrum, …
jaarlijks of tweejaarlijks met elkaar afslui-
houdt CM daarbij maximaal rekening
ten. In de zogenaamde medicomut maken
met de signalen die ze ontvangt van haar
vertegenwoordigers van ziekenfondsen
leden. Onder meer via de algemene ver-
en artsen afspraken over de terugbetaling
gadering, samengesteld uit vrijwilligers,
van medische prestaties. Artsen die het
kunnen leden mee bouwen aan onze ge-
akkoord aanvaarden (geconventioneerde
zondheidszorg en tegelijkertijd te waken
artsen) moeten zich aan de vastgelegde
over de betaalbaarheid ervan.
Verenigingen werken samen. Vrouwenorganisaties, vakbonden en gezinsverenigingen denken samen na en nemen initiatieven voor beter werk/privé-evenwicht. Ziekenfonds en andere organisaties organiseren samen een info-avond over gezonde voeding. Armoede-organisaties en milieubewegingen organiseren campagnes samen met scholen, jeugdverenigingen en sportorganisaties. Illustratie: Maarten Defossez
Knap werk van de tieners van Arktos Limburg! Deze coole graffitimuur in het nieuwe inleefatelier in de sporthal van basisschool De Boomgaard was het resultaat van vier De jongerenwerkloosheid is nergens zo hoog als in Limburg. Daarom verenigen een 20-tal welzijns- en jongerenorganisaties zich in het J-Salk platform. Geregeld zetten ze zich samen aan tafel om samen oplossingen te zoeken voor die hoge jeugdwerkloosheid.
weken hard werken. ARKTOS is een expertisecentrum voor jongeren tussen 6 en 25 jaar die moeilijker aansluiting vinden op school, werk of samenleving.
Naast haar financieel adoptie-
Sol vzw gaat samen met kinderen
programma bouwde Adoptie Sri
op zoek naar dat wat hen doet stra-
Lanka vzw al 16 kleuterscholen
len en gebruiken daarvoor muziek,
verspreid over Sri Lanka. In de
woord, dans, workshops en theater.
namiddag worden de kleuter-
‘Het Labyrint’ is een sensorische beleving met boodschap voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Via een krinkelkronkel weg gaan ze op zoek naar de grootste schat ter wereld. En die vinden ze ook!
scholen ook voor verschillende Enthousiaste leerlingen van het Atheneum
andere doeleinden gebruikt,
van Herzele maakten en verkochten heer-
zoals voordrachten of het or-
lijke pompoensoep op de markt. ‘Een ple-
ganiseren van een plaatselijke
zante manier om wat geld te verzamelen
‘Kind en Gezin’. Denk aan het
voor ontwikkelingssamenwerking’, klinkt
wegen, meten en vaccineren
het bij het plaatselijke 11.11.11-comité.
van baby’s.
10
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
HET VENTIEL DAAGT MENSEN MET JONGDEMENTIE UIT
11
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
PROJECT MIDDENVELD EN POLITIEK TEGEN SCHULDEN OP SCHOOL
‘DIE TWINKEL IN ZIJN OGEN DOET OOK MIJN OGEN FONKELEN’ Patrick De Jaegere (58) uit Hulste kreeg op zijn vijftigste te horen dat hij aan jongdementie lijdt. Zijn vrouw Gudrun Callewaert (54) richtte samen met hem Het Ventiel op, een project dat mensen met jongdementie uit het isolement haalt. ‘Voor alles wat niet meer lukt, zoeken we iets nieuws in de plaats.’
SAMEN VOOR MENSELIJKE AANPAK ONBETAALDE SCHOOLFACTUREN
dat kunnen ze wel.’
Als sociale organisaties en politiek de handen in elkaar slaan, kunnen ze samen een nog groter verschil maken, zoals dit project rond onbetaalde schoolfacturen dat wijd wordt gedragen door onder meer Welzijnszorg, MyTrustO, Cera, de onderwijskoepels én minister Hilde Crevits.
ingang vindt op scholen om het armoede-
nieuwe boeken? In de lagere school kan
Allemaal vrijwilligers
Vorig jaar bleek uit een rondvraag van
Een breed gedragen samenwerking van
probleem breder aan te pakken en onbe-
het gaan om een beleid rond verjaardagen,
Intussen zijn er al 52 buddy’s bij Het
SOS Schulden op School vzw dat een
Welzijnszorg, het Netwerk tegen Armoede,
taalde facturen te vermijden. ‘Scholen zijn
nog te vaak is het daar de gewoonte dat
Ventiel, allemaal vrijwilligers. Ze doen
stijgend aantal ouders de schoolfactuur
MyTrustO, SOS Schulden op school, de
dikwijls bereid om oplossingen te zoeken
elke ouder de hele klas trakteert.
activiteiten in groep of met hun tweeën.
niet meer kan betalen, en dat scholen om
onderwijskoepels, Cera en dus minister
voor ouders die het financieel moeilijker
Ze gaan wandelen met de wandelclub. Ze
die te innen steeds meer incassobureaus
Crevits. Zij heeft 150 000 euro vrijge-
hebben. Vaak bestaan er al initiatieven,
Nota in de agenda
lukt almaar moeilijker. Dat frustreert mensen met dementie. Maar nieuwe dingen proberen en daar enthousiasme in vinden,
Maandelijkse rekeningen
Secundaire scholen kunnen bijvoorbeeld
Maar deze aanpak is curatief, en komt
nadenken over hoe ze de eerste week van
maar in het spel als het eigenlijk al te laat
het nieuwe jaar betaalbaar kunnen houden.
is. De bedoeling is dat het project een
Is er een uitleensysteem mogelijk voor
inschakelen, een aanpak die een soms al
maakt voor dit project, ook Welzijnszorg
zoals een sociaal fonds’, legt D’hondt uit.
Samen met de school wordt ook beke-
maken kunst in een atelier bij een buddy-
broze relatie met kinderen uit kansarme
en Cera investeren mee om de financie-
‘Maar het blijft moeilijk voor scholen om
ken hoe de mogelijkheden die er al zijn,
tator Chris Van den Abeele schreef het in
kunstenaar en stellen hun werk tentoon.
gezinnen nog meer onder druk zet. ‘Het
ring rond te krijgen.’
armoede te herkennen en er adequaat op
beter kunnen worden ingezet, en hoe de
grote letters boven het aanrecht in de keu-
En als een activiteit te zwaar wordt, dan
gaat daarbij om onbetaalde rekeningen
te reageren. De gemiddelde leerkracht is
drempel voor ouders om zelf om hulp te
ken van Patrick en Gudrun. Zo kan Patrick
verzinnen ze iets nieuws. ‘Alles kan’, zegt
voor warme maaltijden, excursies en op-
Concreet zullen scholen vanaf het
wit en komt uit de betere middenklasse, je
komen vragen, verlaagd kan worden. ‘Veel
nooit vergeten dat ze in juli 2013 samen
Gudrun. ‘Zo plannen we ook workshops
vang over de middag – de zogenoemde
schooljaar 2017-2018 de mogelijkheid
kan die niet kwalijk nemen dat die bij een
scholen hebben een sociale kas, maar hoe
de top van de Mont Ventoux bereikten. En
met muziek. Zolang de buddy’s en de
boterhammentaks. Op sommige scholen
krijgen om vrijwillig in te stappen in een
kind dat nooit in orde is met zijn taken, de
breng je dat aan? Veelal geven ouders ook
dat ze mekaar nodig hadden om daarin te
mensen met jongdementie zich amuse-
moet je tot 1,5 euro per kind per middag
vormingstraject waar ze begeleid worden
armoedeproblematiek niet herkent.’
aan dat ze niet weten bij wie ze daarvoor
slagen. Het project Te Gek!? organiseerde
ren, is het goed.’
betalen voor opvang. Als je weet dat er
terechtkunnen’, aldus Bert D’hondt (Wel-
gezinnen zijn die van een weekbudget van
zijnszorg). ‘Er bestaan nog scholen waar
Patrick Holderbeke
gaan fietsen, fitnessen of paardrijden. Ze Mijne maat, ik zie u graag. Radio-presen-
een alternatieve Tour de France voor mensen met jongdementie. Enkele BV’s gingen mee als buddy. En ook Patrick fietste mee. ‘Die tour was het begin van iets moois’,
Gudrun Callewaert: ‘Mijn man Patrick heeft jongdementie, maar we blijven uitdagingen
vertelt Gudrun. ‘Patrick was geen fietser.
zoeken.’
Toen hij gevraagd werd, begon hij te
De naam Het Ventiel is niet toevallig geko-
50 euro leven, is dat een enorme kost’,
zen. ‘Iedereen is welkom om energie bij te
zegt Bert D’hondt van Welzijnszorg vzw.
pompen of stoom af te laten, zoals lucht
‘Zelfs fundamentele basiskosten als op-
in een fietsband’, verduidelijkt Gudrun. ‘De
vang worden dus voor veel ouders moei-
Scholen zijn vaak bereid om oplossingen te zoeken voor ouders die het financieel moeilijker hebben. Maar het blijft moeilijk voor hen om armoede te herkennen en er adequaat op te reageren.
kinderen een nota in de agenda krijgen dat een schoolrekening niet betaald is: niet echt de beste manier om een kind zich goed te laten voelen. Daarnaast zijn er een
liefde voor mensen met dementie staat
lijk om te dragen. Maar als je als gezin
trainen. Hij had weer een doel, een reden
nu naar de dokter.’ Tot haar verbazing
job stopzetten. ‘Dat was zwaar’, vertelt ze.
centraal. Ik wil geen bord boven de deur
moet kiezen tussen het betalen van de
om op te staan. We kenden geen andere
stemde Patrick meteen toe.
‘Mijn werk was mijn hobby. Er moest iets
met huis voor jongdementie. We moeten
energiefactuur of de schoolrekening, wat
mensen met jongdementie. Voor Patrick
De huisarts verwees hen naar een neuro-
in de plaats komen.’
buiten komen. Dementie mag geen taboe
kies je dan?’
Bert D’hondt, Welzijnszorg
de diagnose kreeg, wisten we niet eens
loog. Het verdict volgde snel: jongdemen-
dat die ziekte bestond. In Frankrijk leerden
tie. ‘Daar hebben we geluk gehad’, zegt
Inspiratie
ze spreken geen wartaal. Ze zijn eerlijk en
Vrijwillig engagement
door een vormingsmedewerker gespecia-
Daarom wordt in tweede instantie gewerkt
echt van start. Welzijnszorg hoopt het
we lotgenoten kennen. We konden onszelf
Gudrun. ‘Dokters denken vaak aan een
De Tour van Te Gek!? gaf haar inspiratie.
leren iedereen om zichzelf te zijn.’
Welzijnszorg vzw bestrijdt armoede en
liseerd in armoede, een ervaringsdeskun-
aan concrete beleidsmaatregelen op maat
project minstens 2 jaar te kunnen voort-
zijn, Patrick bloeide helemaal open.’
burn-out of een midlifecrisis. Bij sommige
‘Ik herkende mijn oude Patrick. Hij kreeg
uitsluiting in Vlaanderen en Brussel door
dige armoede en de eigen pedagogische
van de school om kosten te beperken en
zetten, maar veel zal afhangen van de
pak goede praktijken die lokaal ontstaan en via dit project hun weg kunnen vinden naar andere scholen.’ In maart wordt het project aan de scholen
zijn. Mensen met dementie zijn niet zot,
voorgesteld, in september 2017 gaat het
mensen duurt het tot zeven jaar voor ze
weer die twinkel in zijn ogen die ook mijn
Draagkracht
verschillende armoedeprojecten te steu-
begeleidingsdienst. ‘In eerste instantie
aandacht te hebben voor armoede. ‘Vaak
financiering. ‘Bij succes vindt het daarna
Onzeker en humeurig
de juiste diagnose krijgen. Door hun extre-
ogen doet fonkelen. Ik begreep dat hij
Een mantelzorger heeft veel draagkracht
nen, maar ook door politici met concrete
helpen we hen zo een visie te ontwikkelen
gaat het niet om grote dingen, wel om be-
hopelijk structureel zijn plaats in het on-
Frontotemporale dementie, zo heet de
me gedrag verliezen ze hun job en lopen
uitdagingen nodig heeft. Dat we onder de
nodig om de zorg op te nemen voor een
voorstellen ertoe te bewegen iets te doen
rond armoede en het menswaardig innen
wustzijn te kweken. Zo kunnen scholen bij-
derwijssysteem.’
vorm van dementie waaraan Patrick lijdt.
relaties op de klippen.’
mensen moesten komen.’ Gudrun zocht
persoon met dementie. Om vol te houden,
om de armoedeproblematiek in ons land
van achterstallige facturen. Partner daarin
voorbeeld maandelijks een rekening sturen
Gudrun merkte al langer dat haar man niet
Niet dat de diagnose veel zekerheid
initiatieven, maar vond er geen.
schakel je het best op tijd hulp in. CM en
aan te pakken. ‘We hebben bij minister
is MyTrustO, het project van beweging.net
in plaats van drie keer per jaar of samen-
in zijn gewone doen was. Hij was onzeker
brengt. Er is geen medicatie. Hoe de ziek-
Met de steun van vrienden en de buddy’s
Samana kunnen helpen. Onder meer de
van Onderwijs Hilde Crevits een partner
Antwerpen. Voor een miniem tarief wor-
werken met een lokale cultuurorganisatie
en humeurig. Hij zocht uitvluchten om niet
te evolueert, weet je niet. Je weet alleen
van de tour richtte ze daarom twee jaar
dienst Maatschappelijk Werk toont je de
gevonden die openstond voor samenwer-
den mensen geholpen om hun schulden
voor een klasuitstap. Het is belangrijk dat
met vrienden af te spreken en gebruikte
dat je achteruitgaat. Patrick moest zijn
geleden Het Ventiel op. Haar droom is dat
weg naar de juiste diensten en voorzienin-
king. Dat resulteert nu in dit project, ‘Sa-
samen te brengen en een afbetalingsplan
scholen worden aangemoedigd om een
zijn gps om naar het werk te rijden. Toen
baan opgeven. De dagen werden lang. Hij
elke persoon met jongdementie een bud-
gen. Als je er even tussenuit moet, kun je
men tegen onbetaalde schoolfacturen’.
uit te werken’, vertelt Bert D’hondt.
kostenbeheersend beleid te voeren’, zegt
hij vanop het werk in paniek naar Gudrun
had nergens zin in en werd almaar afhan-
dy heeft om samen uitdagingen aan te
een beroep doen op oppashulp.
belde, was voor haar de maat vol. ‘Jij moet
kelijker van Gudrun. Ook zij moest haar
gaan. ‘Wat vroeger vanzelfsprekend was,
Kaatje De Coninck
ook minister van Onderwijs Hilde Crevits.
Tom Van Geertsom
Creatief Schrijven vzw is de amateurkunstenorganisatie die kansen biedt aan beginnende en semiprofessionele schrijvers in alle genres. De Schrijfdag, de jaarlijkse literaire hoogdag voor en door schrijvers die de vzw organiseert, viert zijn tiende verjaardag in 2017 en
’t Kringske is een vereniging waar armen
biedt zoals altijd een waaier aan schrijfworkshops en lezingen.
het woord nemen uit Izegem. De foto ka-
De Loodsen heeft enkele jaren geleden een
dert in de campagne van Welzijnszorg,
project opgericht, Harmattan, waar mensen
‘Samen tegen armoede’. Armoede treft 1 op 7 mensen in België, maar dat betekent dat er achter elke mens in armoede ook zes mensen staan die die persoon kunnen helpen. Bedoeling was om de solidariteit te tonen door ‘1op7’-foto’s in te sturen. Meer foto’s? Kijk op beweging.net/meerfotos
Met de campagne ‘kwb onbegrensd’ reikt kwb de hand naar nieuwkomers in onze buurten. Op tientallen plaatsen in het land gaan daarom kwb’ers in gesprek met elkaar rond de migratie- en vluchtelingenproblematiek.
zonder papieren terechtkunnen voor NederVerzorgenden en bedienden met een ‘hart’
landse lessen. De lessen zijn gratis en worden
voor hun job, dat zijn de mensen van Fami-
ondersteund door een enthousiast team van
liehulp, de thuiszorgdienst actief over heel
vrijwilligers. De Armeense cursisten die bewe-
Vlaanderen en Brussel. Samen maken ze
gen al eens graag in plaats van op een stoel te
publiciteit voor het aanbod van Familiehulp
zitten tijdens de lessen, zoals de foto bewijst!
onder de slogan ‘Zorg met aandacht’.
12
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
13
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
HOE ONTSTONDEN VAKBONDEN, ZIEKENFONDSEN EN ANDERE SOCIALE ORGANISATIES
DE WEG NAAR DE WELVAARTSTAAT Vroeger was het beter, klinkt het vaak in de volksmond. Dat zou kunnen, maar alvast niet voor de sociale rechten. Minimumlonen, ziekte-uitkeringen, betaalde vakantie, algemeen stemrecht. Vandaag lijken dat evidenties, maar bij het ontstaan van België bestonden die rechten niet eens. Pas na veel strijd konden vakbonden, ziekenfondsen en andere middenveldorganisaties belangrijke sociale rechten afdwingen.
H
Het kan ook anders, zegt Chams Eddine
zorg. Het zette de CM ertoe aan om haar
De Arabische lente deed het Midden-Oosten worstelen met de democratie. Landen als Jemen, Syrië en Libië vielen helemaal uit elkaar. In Tunesië daarentegen kwam er een fragiel proces op gang om de democratie weer op te bouwen. Een georganiseerd middenveld had daar veel mee te maken, zo zag arabist en columnist Chams Eddine Zaougui.
gezondheidsdiensten uit te bouwen. De
er nooit in geslaagd om de vakbonden
periode was belangrijk voor sociale rech-
De dictators zijn verdreven. Tijd voor de-
helemaal aan de lijn te leggen. Er bleven
ten. Na WO II was er het Sociaal Pact
mocratie. Helaas, zo simpel ligt het niet
kritische stemmen. In 2008 organiseerden
ken- en pensioenkassen zich in de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten (LCM), in de dagelijks omgang beter bekend als CM. Ze groepeerden 90 896 leden in de ziekenkassen en 277 105 in de pensioenkassen. Welvaartstaat Na de Eerste Wereldoorlog kwam er steeds meer aandacht voor gezondheids-
Na WO II richtte CM ‘Preventieve luchtkuren’ op, die kinderen naar zee bracht.
Een ACV-affiche uit 1937
eel wat arbeiders bevolkten
HOE HET MIDDENVELD DE DEMOCRATIE HELPT OPBOUWEN IN HET MIDDEN-OOSTEN…OF NET NIET
Zaougui. ‘Eigenlijk kan je stellen dat Arabische leiders een informeel pact hadden met hun bevolkingen, een soort van sociaal contract: politieke gehoorzaamheid in ruil voor stabiliteit en een degelijke levensstandaard. Ze probeerden bijvoorbeeld vakbonden te controleren zoals in Tunesië en Egypte, of zelfs te verbieden zoals in Libië. Maar ondanks hun zuiveringsacties zijn Tunesische en Egyptische leiders
WERELDSOLIDARITEIT STRIJDT INTERNATIONAAL VOOR MEER SOCIALE RECHTEN Een vakbond of een ziekenfonds, in ons land is het een evidentie, in andere landen veel minder. Wereldsolidariteit probeert wereldwijd middenveldorganisaties te steunen in hun strijd om meer sociale rechten.
beidsomstandigheden aan te klagen, maar tevergeefs. Omdat overleg niets
waar onder andere de christelijke vakbond
in het Midden-Oosten. ‘Een democratie
vakbonden in Tunesië en Egypte grote
de Brusselse barricaden in de
schemerzone. De maatschappijen inden
die zich relatief gematigd opstelden en
aan meewerkte. Onmiddellijk na de bevrij-
is veel meer dan een grondwet schrijven
stakingen die een voorspel waren op de
strijd tegen Willem I, die in
bijdragen bij hun leden en verdeelden de
open stonden voor alle arbeiders, onge-
ding in 1945 werd het ingevoerd met daar-
en verkiezingen organiseren’, zegt Chams
Arabische opstanden van 2011.’
1830 over het Koninkrijk der
steun op verschillende manieren aan zieke
acht hun politieke strekking of levensbe-
bij voor het eerst de verplichte ziektever-
Eddine Zaougui. ‘Want bij landen die on-
Nederlanden heerste. Maar ze konden
leden, weduwen, invaliden of wezen, soms
schouwing. Net zoals de mutualiteiten
zekering voor werknemers. Buiten dat
der een repressieve staatsvorm hebben
Nobelprijs
zich maar weinig verheugen in de echte
traden ze ook op als werkloosheidskas.
trouwens, maar rond 1880 begon dat te
kader organiseerde CM een aanvullende
geleefd, slijt dat sporen in de samenleving.
Ook nadien speelden de vakbonden en
onafhankelijkheid, want in het nieuwe land
Toch was hun impact eerder beperkt,
veranderen.
verzekering. Binnen de aanvullende verze-
Als een dictator de verdeel- en heerspoli-
middenveldorganisaties nog een belang-
Sociale bescherming, het loopt als een
den zomaar ontslagen. SADD hielp ook
België telden ze niet mee. Stemrecht was
want ze telden vaak niet meer dan een
De katholieken beschouwden de organisa-
kering paste ook de nieuwe dienst ‘Pre-
tiek toepast, krijg je ook een samenleving
rijke rol. ‘Ze zorgden ervoor dat de staat
rode draad doorheen de werking van
bij het zoeken naar ander werk en gaf
alleen voor de adel en de rijke burgerij
honderdtal leden.
ties als ideale wapens in de strijd tegen
ventieve Luchtkuren’. Vanaf 1947 konden
die verdeeld is. Een van die tactieken is
niet implodeerde, zoals in Libië wel is
Wereldsolidariteit. ‘Wij zijn in een 25-tal
advies over hoe te onderhandelen’, zegt
weggelegd, wat resulteerde in veertigdui-
In de tweede helft van de 19e eeuw indus-
het opkomend socialisme. In 1900 ont-
kinderen met CM op vakantie naar zee,
vermijden dat er een kritisch middenveld
gebeurd. Tunesië is daar vrij goed in ge-
landen actief rond dat thema’, zegt Gijs
Gijs Justaert. ‘SADD maakte er een poli-
zend stemgerechtigden op vier miljoen
trialiseerde Vlaanderen in sneltempo, wat
stonden zelfstandige christelijke vakver-
de Ardennen of Zwitserland. Ook op de
bestaat. Dat mensen zich organiseren en
slaagd, Egypte iets minder. In 2015 heb-
Justaert. ‘De overheid werkt er vaak
tieke case van en trok ermee naar de
inwoners. En de nieuwe Belgische grond-
voor een explosieve groei zorgde van fa-
enigingen. In 1904 waren dat er al 115,
werkvloer bouwde men de sociale be-
dat ze een spreekbuis hebben. Zo krijg je
ben Tunesische middenveldorganisaties
maar voor een klein deel van de bevol-
overheid. Er werd zelfs in het parlement
wet mocht dan wel als de meest liberale
brieksarbeiders. Ze werkten aan hongerlo-
samen goed voor 15 000 leden. Tien jaar
scherming uit in de jaren na WO II.
een samenleving die zich niet kan organi-
de Nobelprijs gekregen omdat ze een
king. Wij proberen die uitgeslotenen een
over gedebatteerd.’
gelden voor zijn tijd, met heel wat onge-
nen, klopten dagen van veertien uur in
later, bij het uitbreken van de Eerste We-
De vijfdagenweek, werknemersinspraak
seren naar de staat toe, waarbij de men-
constructieve rol hebben kunnen spelen
stem te geven. Dat doen we door sociale
Hier in België droeg Wereldsolidariteit
ziene vrijheden, die telden niet voor het
ongezonde werkplaatsen en leefden in
reldoorlog, was hun aantal al gegroeid tot
via afgevaardigden, veilig en gezond wer-
sen niet geleerd hebben om constructief
bij de chaos die er in de nasleep van de
organisaties daar te ondersteunen in
samen met ACV BIE zijn steentje bij door
voetvolk. Meer zelfs, de Wet Le Chapelier,
erbarmelijke omstandigheden. Vele kinde-
1 100 verenigingen met 120 000 leden.
ken, … heel wat zaken die we nu evident
van mening te verschillen. En dus zag je
Arabische lente ontstond. Zij zijn in de
hun werking, al is het natuurlijk niet de
een brief te sturen naar de Togolese
die nog stamde uit de Franse tijd, verbood
ren moesten mee de fabriek in. Beelden
De Vlaamse en Waalse christelijke federa-
vinden, kregen dan vorm.
dat de mensen de wapens tegen elkaar
bres gesprongen om te zeggen dat ieder-
bedoeling dat zij de rol van de overheid
minister van Arbeid met de vraag om de
beroepsgilden. Het was arbeiders verbo-
die we kennen uit de film ‘Daens’ van Stijn
ties fusioneerden in 1912 tot het Alge-
opnamen als de dictator was gevallen. Ie-
een met iedereen moest blijven praten om
overnemen.’
situatie op te volgen. Het resultaat van al
den in gemeenschappelijk overleg op te
Coninx. Er was geen enkele vorm van
meen Christelijk Vakverbond, de allereer-
LCM en ACV bouwen dus mee aan de
dereen wilde zijn stempel zetten en dacht
oplossingen te zoeken.’
Daarom werkt Wereldsolidariteit niet
die acties is dat WACEM nu toch terug
treden om werkvoorwaarden te verande-
sociale bescherming. Wie ontslagen werd
ste ACV-voorzitter was de Gentse
Belgische welzijns- en welvaartstaat.
te weten hoe het moest.’
In andere landen lukte dat dan weer niet.
alleen rond concrete dienstverlening.
aan het onderhandelen is met de werk-
ren.
of getroffen door een arbeidsongeval of
syndicale voorman Gustaaf Eylenbosch.
En ook vandaag zetten ze zich in om het
‘In Libië, waar Kadhafi geen enkele vorm
Het helpt buitenlandse partners ook bij
nemers en een aantal beloftes heeft
ziekte, viel van de ene dag op de andere
Ook de ziekenfondsen kenden een ge-
sociaal stelstel te verdedigen. Beide orga-
Stammenmentaliteit
van organisatie vanuit de bevolking toeliet,
het ondernemen van politieke acties.
gedaan, onder andere over het opzetten
zonder inkomen.
stage opgang waarbij ze meer en meer
nisaties springen natuurlijk in het oog,
Al te makkelijk wordt er dan verwezen
waarbij hij ook bepaalde streken tegen el-
‘Wij kunnen hen bijvoorbeeld helpen bij
van een eigen ziekteverzekering.’
gingen samenwerken. De eerste katho-
maar ook andere middenveldorganisaties
naar de Arabische stammencultuur, maar
kaar opzette, had je geen staat meer nadat
het zoeken naar netwerken of zetten
‘In de landen waar wij actief zijn, is strij-
Schemerzone In die periode was de grens tussen mutu-
opleverde, werd er twee maanden gestaakt. SADD, een partner van Wereldsolidariteit, ondersteunde de vakbonden in hun actie. ‘Dat ging dan bijvoorbeeld over juridische bijstand leveren want zeshonderd arbeiders die staakten wer-
aliteit en vakbond trouwens heel vaag. Er
Rellen
lieke mutualistische federaties ontston-
groeiden mee en deden nuttig werk. We
dat is iets te simpel. ‘Er zijn natuurlijk wel
hij wegviel. Geen georganiseerd onderwijs,
thema’s mee op de internationale agen-
den voor sociale rechten vaak een ge-
bestonden maatschappijen van onder-
De wantoestanden zorgden af en toe voor
den in Charleroi en Dinant, begin twintig-
pikken er enkele voorbeelden uit: vrouwen-
stammen geweest, maar de jeminitische
geen politie, rechtbank of leger meer. Wat
da, zodat regeringen zien dat er een heel
vaarlijke zaak’, besluit Gijs Justaert. ‘Een
linge bijstand van diverse pluimage, maar
rellen, alleen waren de arbeiders nauwe-
ste eeuw kwamen er ook aan Vlaamse
bewegingen zoals KAV, later Femma, de
leider Saleh die afgezet is, heeft de stam-
je wel had waren groepen die rancuneus
internationaal netwerk mee bezig is.’
van de mensen van SADD is zelfs moed-
na de Franse revolutie waren die een tijd-
lijks georganiseerd. Al groeide stilaan wel
zijde federaties in Gent en Boom. Vanaf
jongerenbewegingen zoals KAJ, gezins-
menmentaliteit die eigenlijk niet speelde
en kwaad waren en die geen vertrouwen
Een concreet voorbeeld gaat over Togo.
willig van zijn brommer gereden.’ Er is
lang verboden en vele kassen opereerden
het besef dat ze zich moesten verenigen.
1902 nam de overheid de werkingskosten
verenigingen zoals kwb en sociale onder-
juist aangemoedigd. Dat heeft nu gevol-
meer hadden in de centrale regering. Dus
In 2015 vielen bij een brand in de Togo-
dus nog wel een weg af te leggen. ‘We
tot diep in de 19de eeuw in een wettelijke
Zo ontstonden de eerste vakverenigingen
van de secretariaten op zich. In 1906 ver-
nemingen zoals Familiehulp.
gen. Jemen zit nog altijd verwikkeld in een
iedereen vocht voor zichzelf.’
lese cementfabriek WACEM zes doden.
moeten het blijven opvolgen.’
enigden 57 regionale verbonden van zie-
bloedige burgeroorlog.’
Arbeiders ondernamen verschillende
Hilde Van Malderen
Hilde Van Malderen
pogingen om de mensonwaardige ar-
Hilde Van Malderen
Vrijwilligers in 130 Welzijnsschakels werken in Vlaanderen samen met gezinnen die armoede of uitsluiting ervaren. Welzijnsschakel Boom ‘Onder een stralende zon genieten Voedselteamaanhangers van een lokale specialiteit tijdens de viering van het 20 jaar bestaan van de organisatie.’
organiseert jaarlijks verschillende activiteiten zoals een bezoek van de Sint, een uitstap naar Bokrijk, of dichter bij huis een namiddag spelen in het park, compleet met ballonnen oplaten.
Volgens basisschool De Harp in
De kookworkshop ‘Samen ge-
Gent hebben kinderen ‘s mid-
zond en betaalbaar koken’ is
dags recht op eerlijk, gezond en
een project van Variant, in sa-
lekker eten dat bijdraagt aan de
menwerking met Sociaal Win-
lokale economie. Daarom deden
kelpunt vzw en CM. Bedoeling is
ze een beroep op Wervel vzw, de Werkgroep voor Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw, die groepen ondersteunt die werk willen maken van zo’n ‘Lunch met Lef’.
Het jaarlijkse wandelweekend van Pasar Duffel bracht hen dit jaar naar Monschau. Gezellig samen de tijd nemen om te genieten van een wandeling in het groen, en zo de slogan van Pasar eer aandoen.’
om samen met anderen gezonde en goedkope gerechten van verschillende culturen te maken. Enthousiaste vrijwilligers zorgen als trainers voor een vlekkeloze organisatie.
14
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
DRIE GROTE UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST ZORGSECTOR STAAT VOOR KANTELPUNT
15
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
ANDERS EN BEWUST CONSUMEREN ZIT IN DE LIFT
Het middenveld heeft grootse plannen voor de samenleving, want de uitdagingen zijn niet min. Hoe stappen we over naar een koolstofarme samenleving? Hoe blijft zorg betaalbaar voor iedereen en wat is een goed evenwicht werk/privé? Tekst: Leen Grevendonck
AARDE AAN WERELDBEVOLKING: ‘HET IS VIJF VOOR TWAALF’
Steeds meer mensen willen eenvoudig
politieke overtuigingen en denkt op lange
en duurzaam leven en stellen hun eigen
termijn. Verenigingen genieten meer ver-
consumptiegedrag in vraag. In plaats
trouwen van de burger en kunnen sneller
van alles nieuw te kopen, gaan ze spullen
oplossingen in de praktijk brengen. Maar
delen, ruilen en herstellen. Ze willen de
als je de grote omslag wil maken, heb je
oorsprong van het eten op hun bord ken-
natuurlijk ook de overheid en commerciële
nen en willen ‘schone’ kledij dragen. De
spelers nodig.’
De klimaatverandering is misschien
rijkste mensen ter wereld evenveel als de
bewuste en betrokken consument is in
wel de grootste uitdaging waarvoor de
3,6 miljard armste mensen. Dat is de helft
opmars en tal van initiatieven van onder-
Repair Cafés
mensheid ooit gestaan heeft. Een andere
(!) van de wereldbevolking.
uit spelen hierop in.
Hebben de vele, vaak versnipperde initiatieven eigenlijk impact? ‘Toch wel. Neem
profitsector.
Tanker keren
Consuminderen en consudelen zijn niet
bijvoorbeeld de Repair Cafés die drie jaar
verandering kan een overheid niet sim-
Om de niets ontziende economische tan-
langer modewoorden. Een nieuwe, meer
geleden zijn gestart. Mensen kunnen er
pelweg van bovenaf opleggen. Het is
ker te keren, zit er maar één ding op: we
duurzame levensstijl raakt stilaan inge-
hun spullen tegen een kleine bijdrage laten
wenselijk dat ook de burgers en het mid-
moeten onze economie en samenleving
burgerd. Autodeelgroepen, geefwinkels en
repareren. Vooral elektronische apparaten
denveld een rol spelen.
grondig hertekenen opdat die sociaal
deeltuinen rijzen als paddenstoelen uit de
worden zo van de afvalberg gered. Intus-
rechtvaardig en duurzaam zouden zijn.
grond. Consumenten verenigen zich om
sen is er een wetsvoorstel dat paal en perk
Onze wereldwijde economie is een dolge-
Met een mooi woord noemen we dat ‘tran-
samen energie of isolatiemateriaal aan te
wil stellen aan de geplande veroudering
draaid systeem dat steeds meer sociale
sitie’. Er zijn vernieuwende ideeën nodig
kopen. De Schone Kleren Campagne ijvert
die producenten zouden inbouwen in
en ecologische puinhopen achterlaat.
op alle terreinen: mobiliteit, energieop-
voor 100 procent ‘schone’ kledij in de win-
elektrische toestellen. En zo zijn er nog
Enerzijds is onze ecologische voetafdruk
wekking, voedselproductie, werk, sociale
kelrekken. En het netwerk Voedselteams
voorbeelden.’
veel te groot. De gevolgen daarvan zijn
zekerheid,…
Waar we in België terecht fier op zijn,
zorg een primeur, toen de overheid voor
amper te overzien: de hoge CO2-uitstoot
is dat we kunnen rekenen op toeganke-
een commerciële uitbater koos voor
leidt tot de opwarming van de aarde,
We kunnen niet verwachten van de overheid
lijke, kwaliteitsvolle en betaalbare zorg.
het forensisch psychiatrisch centrum in
grondstoffen raken uitgeput, dier- en
dat zij al die vernieuwing uit haar hoed zal
Maar de vergrijzing vormt een grote
Gent.
plantsoorten verdwijnen razendsnel, de
toveren. Een transitie kan maar slagen met
uitdaging en de commercialisering van
Hoe verzoen je winstgedrevenheid met
luchtkwaliteit gaat achteruit,... Anderzijds
de steun en inzet van burgers, bedrijven,
krachten gebundeld in het Transitienetwerk
ties, de culturele sector, alternatieve
de zorgsector is in opmars.
de zorg voor de meest kwetsbare men-
wordt de welvaart extreem ongelijk ver-
kennisinstellingen en jawel, het middenveld.
Middenveld. Vakbonden, de milieubeweging,
sen in onze samenleving? ‘Wie kapitaal
deeld. Volgens Oxfam bezitten de acht
In Vlaanderen heeft het middenveld haar
Noord-Zuid-organisaties, sociale organisa-
Coöperaties van burgers zien het levenslicht, waarbij het ultieme doel is om zelf
Al die kleine initiatieven samen zullen een duurzame transitie op gang brengen rond voeding, mobiliteit en bezit. ‘The next big
Het mag worden gezegd: veel pioniers-
thing, will be a lot of small things. Ik geloof
werk rond duurzaam leven gebeurt door
dat hoe langer hoe meer mensen zich zul-
media en wetenschappers denken bin-
initiatieven van onderuit. ‘Het middenveld
len afkeren van de wegwerpmaatschappij,
nen dat netwerk na over hoe transitie
is dan ook een ideale proeftuin hiervoor’,
overconsumptie en goedkope producten uit
gerealiseerd kan worden.
zegt Barbara Janssens van het Netwerk
China. De industrie zal niet anders kunnen
Bewust Verbruiken. ‘Het werkt los van
dan die nieuwe consument hierin volgen.’
duurzame energie op te wekken.
investeert, wil rendement’, zegt Peter
hebben hun wortels in de enorme acti-
Degadt van Zorgnet-Icuro, dat meer dan
viteit die de vroegere kloostergemeen-
500 social profit-voorzieningen in Vlaan-
schappen ontplooiden. Die gemeen-
deren vertegenwoordigt. ‘Commerciële
schappen speelden een voortrekkersrol
spelers kunnen dat realiseren door te
Voor veel mensen zijn werken en leven
Ook Femma denk na over een nieuw sa-
in de totstandkoming van de algemene
besparen op personeel of infrastructuur,
niet in balans. Het bewegingsproject
menlevingsmodel en stelt een 30-uren-
De burgercoöperatie Pajopower wil
nieuwende initiatieven ontspruiten
ziekenhuizen en voorzieningen voor
door een hogere bijdrage te vragen aan
van ACV ‘Genoeg voor iedereen’ wil daar
werkweek voor. ‘Daardoor komt er meer
streekgenoten uit het Pajottenland
aan de basis. Zo zijn er veel organisa-
ouderen, wezen en geesteszieken. Van-
de patiënt en door zich toe te spitsen op
verandering in brengen. ‘Dit volgens de
tijd vrij voor zorg, vrijwilligerswerk en
en de Zennevallei betrekken bij de
ties die mensen inspireren voor een
daag spreken we over de social profit-
de meer lucratieve zorgactiviteiten.’
filosofie van Cardijn: zien, oordelen en
zelfzorg’, zegt Riet Ory. ‘De positieve
transitie naar duurzame energie.
duurzame levensstijl. Coöperaties
handelen’, zegt Bart Deceukelier. ‘Wij
effecten spreken voor zich. Meer vrou-
Door vennoot te worden kunnen
van burgers zien het levenslicht,
sector. Winst wordt hier niet uitgekeerd
voedsel aankopen bij de boeren. Proeftuin
De meeste zorginstellingen in ons land
Op naar een 30-uren-werkweek?
verenigt 180 groepen die rechtstreeks
Inwoners Pajottenland en Zenne-
Ideeën aan de basis
vallei dromen van eigen windmolen
Speelt het middenveld dan alleen de rol van denktank? Nee, tal van ver-
aan aandeelhouders, maar geherinves-
Zorgnet-Incuro is bezorgd dat de toe-
gaan eerst de mensen bevragen over
wen zullen actief worden op de arbeids-
streekgenoten mee investeren in de
waarbij het ultieme doel is om zelf
teerd in de zorg.
gankelijkheid van zorg binnenkort meer
allerhande thema’s, zoals combinatie
markt. Mannen zullen makkelijker hun
nieuwe, energiezuinige straatverlich-
duurzame energie op te wekken. Nie-
afhangt van de financiële draagkracht
arbeid en gezin, stress en langer wer-
rol kunnen opnemen in het gezin. De
ting langs de invalswegen van Halle.
mand zal ontkennen dat transitie een
Naast de social profit zijn er ook de
van de patiënt dan van zijn behoefte aan
ken. Vervolgens zoeken we samen naar
loopbaan wordt meer ontspannen. En
In de nabije toekomst wil de coöpera-
werk van lange adem is. Het vergt
OCMW-voorzieningen en hoe langer hoe
zorg. ‘Het zijn de zwaar zorgbehoevende
oplossingen. Het doel is een draagvlak
op een gezonde en fijne manier langer
tie energie produceren via zonnepa-
misschien wel tientallen jaren om de
meer zoekt de commerciële sector zijn
patiënten en de sociaal zwakkeren die
bouwen voor werken om te leven.’
werken, wordt een meer haalbare kaart.’
nelen en door kleine waterkrachtcen-
ommekeer mogelijk te maken. Maar
weg in de zorg. Vooral in de residentiële
uit de boot dreigen te vallen bij de voort-
trales en windturbines.
het kan. En het middenveld, dat rege-
ouderenzorg duiken nieuwe commer-
schrijdende commercialisering. Daarom
ring na regering ‘overleeft’, zal daarin
ciële spelers op die winst nastreven. In
is het essentieel dat er geen zorg met
een belangrijke rol blijven spelen.
2014 kende de geestelijke gezondheids-
twee snelheden ontstaat.’
Yves Cousement
Ongeveer driekwart van de woonzorgcentra in Vlaanderen behoort tot de social
meren dringt zich op. Zo’n diepgaande
Karel Hemerijckx
ID/ Lieven Van Assche
manier van leven, produceren en consu-
De KVLV van Ottenburg leert tijdens een Repair Café om zelf elektrische toestellen te herstellen.
In aanloop van de klimaattop in Parijs bracht Bond Beter Leefmilieu haar netwerk samen om de 20 kilometer door Brussel te lopen. Samen
De Gezinsbond kan reke-
vroegen ze zo meer aandacht voor het klimaat.
nen op 13 500 gemotiveerde vrijwilligers. Zij zetten
Pax Christi Vlaanderen manifesteert mee in een druilerig
zich met veel plezier in voor alle gezinnen uit hun buurt. Ze organiseren allerlei activiteiten en bezorgen alle jonge ouders een geboortegeschenk. Meer foto’s? Kijk op beweging.net/meerfotos
Kazou, de jeugddienst van CM, organiseert al 70 jaar vakanties voor jongeren. Jaarlijks zijn 8 000 vrijwilligers in de weer om kinderen en jongeren tussen 7 en 18 jaar een onvergetelijke vakantie te bezorgen. ‘Kazou, dat zijn vakanties die blijven hangen.’
De parochiegroep in Zoutleeuw organiseert al verschillende jaren op rij een uitgebreide, overheerlijke brunch voor Broederlijk Delen. Op die manier brengen ze jong en oud samen aan tafel. Dat levert niet alleen een gezellige voormiddag op, maar ook een mooi bedrag voor de solidariteitsbeweging die vooral in het Zuiden werkt.
Brussel tegen de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen voor het Belgische leger. De vredesbeweging, gesteund door meer dan 130 andere organisaties uit het maatschappelijke middenveld, werkten daarrond samen en bezorgden Kamervoorzitter Siegfried Bracke een petitie met 38.000 handtekeningen.
20
COLOFON
Visie ¬ vrijdag 27 januari 2017
Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV Bouw - industrie & energie en ACV Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Linde De Corte • Hoofdredacteur: Jurgen D’Ours • Redactie beweging.net en ACV: Kaatje De Coninck, Leen Grevendonck, Amélie Janssens, Hilde Van Malderen, Patrick Wirix, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six, Gianni Greco, Marjan Cauwenberg • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Tom Van Geertsom, Nele Verheye, Anneleen Vermeire • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (16-19) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •