VISIE 2016 NR.15 NAT by beweging.net

Regio Mechelen Vrijdag 2 september 2016

Goed gestart?

Dat is de vraag die gisteren aan bijna 1,2 miljoen kinderen en jongeren is gesteld na hun eerste schooldag. Ook 150 000 leerkrachten staan sinds gisteren opnieuw voor de klas.

BEGROTING en rechtvaardige belastingen

Jaarlijks naar tandarts, minder betalen > p. 5

Worden jobstudenten goedkope werkkrachten? > p. 12

www.beweging.net

Wim De Vlaminck geeft klassiek slagwerk en speelt bij Symfonieorkest Vlaanderen (pag. 10) Als het kriebelt na enkele dagen school: hoofdluizen vinden en aanpakken (pag. 6)

Geert Hoste legt zich toe op vrijwilligerswerk

‘We hebben thuis altijd meer over solidariteit dan over geld gepraat’

Waar haalt de regering het geld? > p. 20

> p. 11 en 14

Ellen is klaar voor de komst van haar tweede kindje. CM helpt haar op weg met een babygeschenk en tussenkomst voor kraamhulp.

‘Trump en Clinton willen elkaars reputatie beschadigen’ Amerikakenner Bart Kerremans over de presidentsverkiezingen

> p. 6-7

www.cm.be

> p. 15

www.acv-online.be

jaargang 72 ¬ visie nummer 15 afgiftekantoor brussel x ¬ p806000 volgend nummer op 16 september 2016

Regionieuws > p. 16

2 WOORDING

UITGERUST? Ja, het zou mooi zijn mochten we tijdens het jaar ook wat meer kunnen genieten van de zon. En wat zou het fijn zijn om doorheen het jaar soms gewoon wat te niksen, of meer te sporten, eens wat steden en pittoreske dorpen te bezoeken of gewoon rustig met vrienden af te spreken. Ook onverwachts, omdat het kan.

De Vlaamse regering wil meer Vlamingen aanzetten om zonnepanelen te plaatsen. Maar is dat nog de moeite, nu de subsidies zijn afgeschaft? Visie maakt de berekening.

Herkenbaar? Dan is minstens een deel van de bezigheden hieronder ook herkenbaar.

De meeste zonnepanelen produceren per jaar 225 kWh-eenheden zonnestroom.

In de file staan. Snel nog een sms sturen. Te laat beseffen dat je nog langs de winkel moest onderweg naar huis (en nu is de winkel gesloten). Iets uitstellen. Kinderen van school of de opvang halen, nipt niet te laat. Snel wat eten, dan weer de auto in voor een avondactiviteit. Nog iets moeten uitstellen. Liever snel dan traag het nieuws van de dag lezen. Een moment zoeken waarop dat ene toch nog dringend kan. In de zetel ploffen, tijd voor ontspanning. Te laat in bed.

Een gezin van vier personen verbruikt per jaar gemiddeld 3600 kWh stroom. Dat is 16 keer meer stroom dan één zonnepaneel kan leveren.

Nooit genoeg, altijd meer. Maar is meer altijd beter? Worden we er gelukkiger van, of ongelukkiger? Stijgt onze levenskwaliteit per extra activiteit, per extra Facebookupdate, per extra overuur thuis of op kantoor, per filekilometer?

Rest de vraag: hoeveel geef je minder uit door 3 600 kWh zelf op te wekken? Momenteel kost een kWh stroom gemiddeld 21 cent. Een gezin dat de teller jaarlijks 3 600 kWh kan terugdraaien, geeft dan per jaar 756 euro minder uit.

Die vragen moeten we ons als samenleving en elk persoonlijk durven te stellen. Levenskwaliteit als leidraad voor ons handelen. Maakt het ons gelukkiger? Geeft het ons rust? Of zullen we volgend jaar, of misschien al met het herfstverlof, opnieuw zeggen phew, ik heb va kantie nodig, ik ben helemaal uitge blust?

Een gezin met 4 personen kan zo de investering in zonnepanelen na iets minder dan 9 jaar terugverdienen, terwijl ze voor 25 à 40 jaar energie krijgen via de zonnepanelen.

Patrick Develtere voorzitter beweging.net

www.twitter.com/BewegingNet

Zonnepanelen zelfs zonder subsidies erg voordelig

Om de energiebehoefte van dat gezin te dekken, zijn dus 16 zonnepanelen nodig. Als je een volledige installatie met 16 zonnepanelen, bekabeling, montage en omvormer vandaag laat plaatsen, kost dat vandaag ongeveer 6500 euro, inclusief btw.

‘Wie vandaag zonnepanelen plaatst, koopt eigenlijk energie voor de komende 25 à 40 jaar’, zegt Sandra Rosvelds, expert energie van beweging.net. ‘Men verwacht dat de

Joost De Bock

ver

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

uuWie vandaag zonnepanelen plaatst, heeft op minder dan 9 jaar de investering terug verdiend via een lagere stroomfactuur. De levensduur van de panelen is minstens 25 jaar. stroomprijs in de toekomst nog zal stijgen, maar de prijs voor de zonnepanelen is wat je vandaag betaalt. Het voordeel kan dus nog oplopen wanneer de stroomprijzen verder stijgen.’

Niet op de hoogte ‘We horen vaak van mensen dat ze niet op de hoogte zijn van die bedragen’, zegt Sandra Rosvelds. ‘Wie de keuze heeft tussen geld op een spaarboekje laten staan of dat geld investeren in zonnepanelen, maakt zwart op wit een goede beslissing door zonnepanelen te plaatsen. Het spaarboekje brengt nog nauwelijks iets op, terwijl zon-

nepanelen na 8 à 9 jaar met de stroomprijzen van vandaag jaarlijks 756 euro opleveren.’ Wie een sociaal tarief geniet van gas en elektriciteit, kan bij de Vlaamse overheid een goedkope energielening aangaan om de investering in zonnepanelen over langere termijn te spreiden. (JDO)

✔✔Meer informatie via de campagne-

website iedereenhernieuwbaar.be, ode.be en vreg.be. De meeste installateurs maken een gratis en vrijblijvende offerte op maat van jouw huis en gezinssamenstelling.

kORT Manifiesta Feest van de solidariteit

Geef asielzoekers warm welkom

Awel Vrijwilligers gezocht

Heb je zin in een warm festival voor het hele gezin? Ga dan zeker langs bij Manifiesta, het feest van de solidariteit, in Bredene op zaterdag 17 of zondag 18 september.

Op 2 oktober kan je in het Nationaal Park Hoge Kempen meewandelen met de Refugee Walk. Met de opbrengst organiseert Vluchtelingenwerk Vlaanderen een warm onthaal voor asielzoekers.

Awel, de vroegere Kinder- en Jongerentelefoon, is op zoek naar nieuwe vrijwilligers. Jaarlijks ontvangt Awel meer dan 25 000 oproepen van kinderen en jongeren via telefoon, e-mail, chat of forum.

Manifiesta stelde dit jaar opnieuw een mooi programma samen met sprekers, debatten, sport, ontmoetingen en concerten. Je kan er deelnemen aan debatten rond de toekomst voor mutualiteiten en het stakingsrecht, of genieten van een concert van K’s Choice of Manu Chao. Er is ook een kinderprogramma.

Stap mee met de unieke tocht van 40 kilometer door het Nationaal park Hoge Kempen. Door je te laten sponsoren, zamel je geld in voor mensen op de vlucht. De opbrengst gaat naar het Startpunt van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Daar krijgen mensen bij hun aankomst een warm onthaal, een kom soep en broodnodige informatie.

Als vrijwilliger bij Awel luister je naar die vele vragen en verhalen. Je denkt en voelt mee met je oproepers en maakt zo het verschil voor die ene jongen of dat kleine meisje. Awel is steeds op zoek naar nieuwe vrijwilligers. Denk je hiervoor de juiste persoon te zijn?

✔✔Meer info op www.manifiesta.be

✔✔Kijk op www.refugeewalk.be voor meer informatie.

✔✔Kijk

op www.awel.be/ word-vrijwilliger of geef een seintje via info@awel.be of 02 534 37 43.

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Nieuwe patstelling beheerst de politiek in Europa en in de VS

Westerse beschaving is op zoek naar versie 2.0 Vergeet ‘links’ versus ‘rechts’. De nieuwe politieke breuklijn is die tussen ‘open’ en ‘gesloten’. Verwelkom je migranten of wil je hen buitenhouden? Sta je achter vrijhandel of scherm je de eigen economie af? En politici die muren willen opwerpen, maken vandaag furore.

e Britten kiezen ervoor om uit de Europese Unie te stappen. In de VS pleit presidentskandidaat Donald Trump voor ‘Americanism, not globalism’. En in Frankrijk woedt een debat over het al dan niet toelaten van de boerkini.

Als je het nieuws erop naslaat zie je duidelijk hoe een deel van de Westerse bevolking wil terugplooien op zichzelf: nee aan globalisering, nee aan migratie. Hoe is de Westerse wereld op dit punt aangekomen? Samen met Jonathan Holslag, professor Internationale politiek aan de VUB, ontrafelen we het fenomeen.

Je hoeft geen economie gestudeerd te hebben om in te zien hoe de vrije markt in sommige sectoren een heuse ravage heeft aangericht. In ons land zijn de textiel- en autosector bekende voorbeelden van hoe de maakindustrie verschuift naar die landen waar de arbeid goedkoper is. Zo zijn de laag- en middengeschoolde werknemers in het Westen de grootste verliezers van de globalisering. Jonathan Holslag: ‘Het hoogtepunt van delokalisatie van bedrijven ligt nu achter ons. Vandaag zijn het automatisering en digitalisering die onze jobs bedreigen.

Ik bezocht onlangs een Siemens-fabriek in Duitsland, waar robots andere robots fabriceren en nauwelijks arbeiders rondliepen. We staan aan het begin van een nieuwe industriële revolutie. Hierbij moeten we de economie opnieuw zien in functie van de mens, en niet omgekeerd. Alles wat saai en routineus is, kan je door robots en computers laten uitvoeren. Wat uitdagend en creatief is, doen we zelf. Dat is de best mogelijke wereld. Het terughalen van industrieën naar hier is overigens geen oplossing. Want dat zou dan met minder jobs zijn.’

Belga

Vaststelling 1: In deze economie zijn er veel verliezers.

uu‘Automatisering en digitalisering bedreigen onze jobs’, zegt Jonathan Holslag.

Vaststelling 2: Het gebrek aan binding in de samenleving leidt tot angst.

ID/ Frank Bahnmuller

Onze samenleving kent geen grote verhalen meer. Door de toenemende werkdruk is er minder tijd voor het verenigingsleven. Mensen missen een houvast, voelen zich niet langer deel uitmaken van een gemeenschap en er is eenzaamheid.

uu‘Door een gebrek aan begrip en door radicalisme worden verschillen op de spits gedreven’, zegt Jonathan Holslag.

Jonathan Holslag: ‘Het gebrek aan een gemeenschapsgevoel is een van de belangrijkste broeihaarden voor het klimaat van angst. De samenleving is versplinterd en gedesoriënteerd. Als je daaraan een cultuur toevoegt, die wel eendrachtig lijkt en die verschillend is, gaan sommige mensen zich oncomfortabel voelen.

Mensen hebben geen intrinsieke aversie tegen andere culturen. Het gaat om een gebrek aan begrip en door radicalisme worden de verschillen op de spits gedreven. Het uitroeien van radicalisme is onvoldoende om spanningen tussen bepaalde groepen uit te vlakken. Het gaat ook over economie en verstedelijking. Ik geloof dat we terug moeten naar sterke lokale economieën in en rond de stad. Waarbij je kansen schept voor iedereen en gemeenschappen zich vermengen. En in het onderwijs zou burgerschap de kern moeten zijn van de eindtermen.’

Ongeveer een vijfde van de Europese kiezers steunt een populistische partij. Dat is dubbel zoveel als in 2000. Het gaat om partijen die zich afzetten tegen het politieke establishment, die pleiten voor een ‘gesloten’ land en claimen in naam van het volk te spreken. Jonathan Holslag: ‘De politieke elite heeft geen voeling met de man in de straat en dat is bijzonder zorgwekkend. Het is een politiek vacuüm dat populisten maar

hoeven in te palmen. Maar met hen aan het roer zou het alleen maar moeilijker worden. Door de economie af te sluiten creëer je handels- en muntoorlogen, grondstoffenconflicten, … Veel belastinggeld zou verkwanseld worden met het overeind houden van industrieën die niet zo nuttig zijn. Politieke leiders moeten de weerstand van de bevolking proberen te vatten en er iets mee doen. Ik denk dat het belangrijk is

dat overheden de economie gaan sturen, maar niet op een protectionistische manier. Ze moeten zorgen voor eerlijke concurrentie, ruimte voor kleine producenten, stadsondernemers en transparantie door duidelijke regels. Europa heeft nood aan echt leiderschap. Want we staan voor het heruitvinden van onze beschaving.’ Leen Grevendonck

Belga

Vaststelling 3: Populisten maken opgang en Europa zoekt nieuwe leiders.

uu‘Europa heeft nood aan echt leiderschap’, zegt Jonathan Holslag.

¬ post

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

VACATURE m/v CM

· Functional analist · Software engineer JAVA · Proceseigenaar · Consultant in bedrijfsorganisatie · Business specialist uitkeringen · Test engineer · Change Coördinator

GEDACHT

Wachttijd

Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek Meer info over deze en andere vacatures op www.cm.be/jobs

ACV bouw – industrie & energie · Communicatieprofessional (m/v) Brussel – onbepaalde duur – voltijds Meer info: www.acvbie.be

Sportlui kunnen altijd onmiddellijk in een ziekenhuis terecht als ze een ongeval gehad hebben. Iedereen kan via de spoed geholpen worden. Maar die mensen worden altijd direct opgevolgd en behandeld. Ik heb nog nooit een topsporter horen klagen dat de wachttijden voor onderzoeken in een ziekenhuis lang zijn. ’Gewone’ patiënten moeten soms weken wachten voor ze een bepaald onderzoek kunnen ondergaan. Langdurig ziek zijn kan voor gewone mensen ook nadelig zijn in hun beroepsbezigheden. ••• Jean-Marie Gijsen

ACV – Vlaamse bewegingsploeg

Bij sportongevallen die een dringende interventie vragen, moeten de onderzoeken bij sporters en niet-sporters op dezelfde wijze gebeuren. Gaat het om een niet-dringend onderzoek en is de wachttijd om een specialist te raadplegen te lang, dan licht je het best je huisarts in. Hij kan met de specialist contact opnemen om de afspraak indien nodig te versnellen. Hij kan je misschien informeren in welk ziekenhuis de wachttijden korter zijn of hij weet of je de specialist ook tijdens een vrije raadpleging kunt consulteren.

· Stafmedewerker fiscaliteit en inkomen (m/v) Brussel – onbepaalde duur – voltijds Meer info: www.acv-online.be

ACV-CSC METEA · Vertaler/Tolk (m/v) Brussel – onbepaalde duur – voltijds Meer info: www.acv-csc-metea.be

Maximumfactuur

ACV · Software Engineer (m/v) · Functional analyst (m/v) · Testcoördinator (m/v)

De maximumfactuur houdt alleen rekening met het remgeld van terugbetaalbare medische kosten. Heel wat geneesmiddelen worden niet terugbetaald. Bovendien respecteren lang niet alle huisartsen en specialisten de

Meer info: www.acv-online.be

overeengekomen tarieven en vragen ze meer. Ik heb een berekening gemaakt van wat ons gezin uit eigen zak en zonder terugbetaling aan medische kosten heeft betaald. Ik kwam aan het fenomenaal bedrag van 3 982,81 euro. Als het zo verdergaat, kunnen wij onze medische zorg niet langer betalen. ••• Naam en adres bekend bij de redactie

Ondanks systemen om de toegankelijkheid van gezondheidszorg te vergroten (verhoogde tegemoetkoming, derdebetalersregeling, maximumfactuur), kan de factuur voor de patiënt nog altijd hoog oplopen. CM blijft daarom ijveren voor een betere terugbetaling van dure zorg.

Autotest Na een arbeidsongeval word ik al tien jaar getest bij CARA. Het is telkens afwachten of mijn rijgeschiktheid weer met een jaar verlengd wordt. Die onzekerheid is niet fijn, maar ik besef dat het om mijn eigen veiligheid en die van de andere weggebruikers gaat. Een vrachtwagen- of buschauffeur moet na elke drie of vijf jaar slagen voor een medische test. De meeste bestuurders behalen hun rijbewijs op jonge leeftijd en nadien wordt hun rijgeschiktheid nooit meer gecontroleerd. Toch boet ook een percentage van deze groep in de loop der jaren in op zijn rijvaardigheden. Op cognitief, fysiek of visueel vlak. Als een voertuig jaarlijks een technische controle moet ondergaan, mag voor mij elke chauffeur evengoed regelmatig een medische test ondergaan. ••• Naam en adres bekend bij de redactie

COV zoekt Vrijgesteld secretaris (m/v) Voltijdse detachering – onbepaalde duur - standplaats Brussel Meer info: www.cov.be

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.

samen met

Hij blijft lekker thuis

citaat 229&_citaat 229&.qxd 19-05-16 15:54 Pagina 1

1. Koren; 2. nonsens; 3. vogel; 4. ooft; 5. voetwarmer; 6. blaasinstrument; 7.knettergek; 8. geestelijke; 9. genotmiddel; 10. houtsoort; 11. mannelijk dier; 12. druppelaar; 13. vaartuig; 14.Europese hoofdstad. Citaat-229

H G R IJ A A

2 O N S

K N R H A A E

F R E U

S O T

N E

T G

E O O D F

6 M F

S A P E D

A E

A N B R A E K

10 E C

E U N

T O E R

K H E N T

11 K A K

12 V P

E P E R T

Comfort in huis

E A R N

13 S D C H R A

14 P R G A E A G N Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links

dankzij het zorgmeubilair van Thuiszorgwinkel Langer zelfstandig thuis wonen in de vertrouwde omgeving van je eigen woonst. Of je nu een jonge of oudere senior bent, het klinkt ongetwijfeld als muziek in de oren. Aan praktische hulp en comfort hoef je niet in te boeten. Aangepast en stijlvol zorgmeubilair biedt je alle ondersteuning, en vaak kunnen kleine ingrepen aan je huis ook je dagelijkse gemak verhogen. Thuiszorgwinkel adviseert je graag rond comfortabele zorg in huis. Advertentie_Visie_Lekker lang thuis_V08_2016.indd 1

Maak een afspraak voor een persoonlijk advies over hoe je je woning comfortabel kunt inrichten voor nu en later.

Meer info op www.thuiszorgwinkel.be

Kom naar Thuiszorgwinkel of bel 015 28 61 18. Samen vinden we wat jij nodig hebt! Groetjes, Tina

22/08/16 10:42

Oplossing citaat: “Hij is een heel goed mens die onrecht kan verdragen“

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Elk jaar naar de tandarts = minder betalen Elk jaar naar de tandarts gaan, is tegenwoordig niet alleen goed voor je tanden, maar ook voor je portemonnee. Want sinds 1 juli betalen volwassenen die het jaar ervoor naar de tandarts geweest zijn, minder dan mensen die dat niet deden. De regeling geldt enkel voor tandzorg die kan voorkomen worden door regelmatige controle, niet voor raadplegingen, preventieve behandelingen, paradontologie en orthodontie. De regeling geldt bovendien enkel voor volwassenen vanaf 18 jaar.

Mondonderzoek (vanaf 18 tot 67 jaar)

Behandeling één wortelkanaal Honorarium: 84,97 € Remgeld: 12 € Niet geweest jaar ervoor: 24 €

Honorarium: 62,05 € Remgeld: 3,50 €

Vulling op twee tandvlakken Honorarium: 44,73 € Remgeld: 8,50 € Niet geweest jaar ervoor: 17 €

Vulling op één tandvlak Honorarium: 29,82 € Remgeld: 5,50 € Niet geweest jaar ervoor: 11 €

Tand trekken (voor volwassenen enkel terugbetaald vanaf 53 jaar) Honorarium: 36,30 € Remgeld: 7 € Niet geweest jaar ervoor: 14 €

Tandwortel verwijderen Verhoogde tegemoetkoming Voor mensen met verhoogde tegemoetkoming is een mondonderzoek, een tand vullen, een wortelkanaalbehandeling en het trekken van tanden bij volwassenen ouder dan 53 volledig terugbetaald. Vanaf 1 januari 2017 zal deze terugbetaling iets minder worden voor wie in 2016 niet naar de tandarts ging.

Honorarium: 33,78 € Remgeld: 6,50 € Niet geweest jaar ervoor: 13 €

Bijkomend honorarium voor wondhechting Eerste behandelde tand: 17,19 € Remgeld: 3 € Niet geweest jaar ervoor: 4,50 € Infografiek: Nele Verheye, Rutger Van Parys

Tandenborstels zitten liever alleen

Om jongeren met kanker een hart onder de riem te steken, lanceerde Kom op tegen Kanker een nieuwe website.

In 2015 hebben 96 403 mensen hulp gezocht bij het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), dat hulp biedt aan mensen met uiteenlopende problemen.

Welk schoolmateriaal aan vernieuwing toe is, heb je zeker al gecheckt. Weet je ook hoe het gesteld is met de tandenborstels? Na drie maanden is het tijd voor vervanging.

Jongeren met kanker stellen zich vragen over hun toekomst. Op de website getuigen ze over hun ziekte en over de kracht die ze desondanks vonden. Speciaal voor de website tekende tv-figuur en striptekenaar Jonas Geirnaert twaalf kabouter Wesley-cartoons rond kanker. Kankerpatiënten zitten vaak thuis of in het ziekenhuis. Via het forum kunnen ze ervaringen delen. Dat geeft veerkracht om met hun ziekte om te gaan. In 2013 kregen 941 Belgische jongeren tussen 15 en 29 jaar kanker.

Van de mensen die aankloppen bij het CAW is iets meer dan de helft vrouw en heeft drie kwart de Belgische nationaliteit. Ongeveer 65 procent is op actieve leeftijd (26 tot 59 jaar) en 29 procent is jonger dan 26 jaar.

✔✔www.kankercounteren.be

De meeste vragen (26 procent) zijn van materiële of financiële aard, gevolgd door vragen over geestelijk welzijn (22 procent). Daarnaast zitten ook veel mensen met vragen rond gezin, opvoeding, relaties, seksualiteit, geboorte en intrafamiliaal geweld.

Het kan gebeuren dat een tandenborstel geen drie maanden meegaat. Als de haren uit elkaar gaan staan, is de tandenborstel versleten en koop je beter een nieuwe. Een goede tandenborstel heeft een smalle, korte borstelkop. Zo kun je overal makkelijk bij. Kies geen te harde borstel om het tandvlees niet te beschadigen. De tanden goed poetsen duurt twee minuten. Spoel na het poetsen de borstel goed uit, droog hem en zet hem in een beker of houder met de borstelkop rechtop. Bewaar elke borstel apart.

‘t kort

CAW helpt 96.403 mensen

GEZOND IN

Jonge kankerpatiënten steunen elkaar

Carla Gabriel (62) zet mantelzorger Bart Grypdonck (62) in de kijker

‘Bart is een geboren verzorger’ ‘Bart en ik leerden elkaar kennen via het cultureel centrum in Hasselt. Toen mijn vader overleed, bleef mijn moeder alleen achter. Ze leed aan dementie. Bart bezocht haar elke dag. Meestal ging hij met haar wandelen, want ze zat in een rolstoel. Ze gingen ook vaak een ijsje eten. Haar lievelingskost. Bart is een geboren verzorger. Op 13 juni is mijn mama overleden. Ze werd net geen 91. Ook voor Bart was en is dat een groot verlies. Hij is tot het einde bij haar geweest.’ ‘Mijn moeder verbleef de laatste jaren in een woonzorgcentrum, maar ook dan bleef Bart haar bezoeken. Bart was haar mantelzorger. Bovendien reed hij elke dag van Zolder naar Hasselt voor haar. Zijn inzet heeft mijn moeder een mooi levenseinde gegeven en het heeft ook mij heel veel deugd gedaan. Bart verdient het meer dan wie ook om in de bloemetjes gezet te worden.’ Wil jij iemand bijzonder nomineren? Stuur je verhaal naar bijzonder@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Schaarbeek, en maak kans op twee filmtickets.

zoek en

win

Speur je in Visie mee naar het antwoord? Tip Vrouwelijk eten Oplossing

V Stuur je antwoord voor 12 september op een gele briefkaart naar Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin.visie@cm.be. Vermeld welke prijs je wenst: het boek ‘Witte warmte’ van Dimitri Casteleyn (over de vertroebelde relatie tussen een vader en een dochter), uitg. Manteau of het boek ‘De Post. 500 jaar geschiedenis in Europa’ van Vincent Schouberechts (het verhaal van de Post verteld aan de hand van historische documenten), uitg. Lannoo. Uit de juiste inzendingen worden vijf winnaars geloot. Oplossing Visie nr. 13 Plateau Winnaars Daniëlle Martiny (Antwerpen) Eric Meyers (Tongeren) Eliana Smets (Sint-Laureins) Guy Stalmans (Buggenhout) Rosanne Windels (Kortrijk)

CM verhoogt bedrag babygeschenk

‘Pampers heb je altijd nodig’ Het bedje staat klaar, het geboortekaartje is ontworpen en de doopsuiker afgewerkt. Ellen (37) is helemaal klaar voor de komst van haar tweede kindje. En dankzij de verhoogde waarde van het CM-Babygeschenk wordt het allemaal iets betaalbaarder.

k denk dat het voor ergens volgende week zal zijn’, zegt Ellen nuchter. ‘Van mij mag hij komen vanaf dit weekend (lacht). Het is een jongen, ja.’ Of Ellen zo ontspannen is omdat het haar tweede kindje is? ‘De vorige keer was ik ook niet echt zenuwachtig hoor. Uiteindelijk was het een heel vlotte bevalling, het heeft maar twee uur geduurd.’ Maar dat wil niet zeggen dat het nu weer zo snel zal gaan. ‘Alles kan. Ze zeggen dat een tweede bevalling gemakkelijker is, maar zoiets is natuurlijk geen exacte wetenschap. Ik ga er vooraf niet te veel over nadenken, we zien wel.’

Alle hulp welkom Ook over de komst van het kindje maakt Ellen zich geen zorgen. ‘De geboortekaartjes zijn klaar om te bestellen en ik heb gisteren de doopsuiker afwerkt.’ Een tweede is minder onwennig voor mama en papa, maar uiteraard zal het toch anders zijn met twee kleine kinderen in huis. Dochtertje Helder is pas twee jaar. ‘Ik kan gelukkig altijd de hulp inroepen van mijn mama. Wat ik deze keer zeker ga doen, is kraamhulp inschakelen. Die mensen kunnen je helpen met poetsen, koken, boodschappen doen, het kindje in bad steken, en ga zo maar verder. Badjes geven ga ik wellicht

Mine Dalemans

SPOT

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

uuMama Ellen en dochtertje Helder: ‘We kijken uit naar de komst van Helders broertje.’ zelf doen, maar voor het strijken en koken kan ik tijdens die eerste zware maanden zeker een helpende hand gebruiken. Bovendien krijg je van CM tijdens die eerste maanden 4 euro per uur terugbetaald voor maximaal 60 uur. Daarmee geraken we al een heel eind ver.’

hoesten. Dat is niet weinig voor een jong gezin. Dankzij het CM-Hospitaalplan hoef ik mij daarover gelukkig geen zorgen te maken. En via CM-Hospitaalfix Extra recupereer ik nog eens 25 euro per dag in het ziekenhuis.’

Geen geldzorgen

Voor de uitzet van de baby rekenen Ellen en haar man op het CM-babygeschenk. Ellen: ‘De meeste spullen hebben we al van ons dochtertje, maar pampers en verzorgingsmateriaal moet je blijven kopen. Doopsuiker, kaartjes, kleren, het loopt toch op. Zeker de eerste kleertjes, want daar groeien ze snel uit. En ik kan onze

Financieel heeft Ellen de zaken goed geregeld. ‘Ik ben aangesloten bij het CM-Hospitaalplan, de bijkomende verzekering CM-Hospitaalfix Extra en het CM-MediKo Plan*. Zonder hospitalisatieverzekering moet je voor een bevalling op een eenpersoonskamer toch gauw zo’n 1 000 euro op-

Roze jurkjes

HUIS dOKTER Wat als het jeukt in je haar? Iedereen kan luizen krijgen, zelfs als je je haar elke dag wast. Luizen zijn niet gevaarlijk, wel lastig. Behandel je haar gedisciplineerd. Wat zijn luizen? Luizen zijn insecten en kunnen 3 tot 4 millimeter lang worden. Ze klemmen zich vast aan haren, op warme plekjes zoals achter de oren of in de nek. Ze voeden zich met bloed. Dan veranderen ze van kleur, van lichtgrijs of bruin naar rood. Luizen leggen zes tot acht eitjes per dag. Deze ovale neten zijn geelwit. Ze zijn een speldenkop groot en plakken aan het haar, vlakbij de hoofdhuid. Verwar ze niet met schilfers. Die liggen los en zijn talrijker. Na enkele weken wordt een eitje een luis. De witte omhulsels die achterblijven, zijn oude neten en liggen verder van de hoofdhuid. Een luis die geen bloed kan zuigen, overleeft twee dagen. Hoe weet je of je luizen hebt? Krabben, vooral vooraan op het hoofd, achter de oren of in de nek, kan een signaal zijn. Als reactie op uitwerpselen en speeksel van luizen kun je jeuk krij-

gen. Veel mensen hebben geen jeuk. Doe bij vermoeden van luizen de natkam-test. Hierbij doorzoek je met een luizenkam van haarwortel tot haarpunt systematisch de haren. Het natte haar en de conditioner belemmeren de bewegingsvrijheid van de luizen en maken het kammen makkelijker. Wat kun je eraan doen? Antiluizenmiddelen zijn duur en bevatten agressieve bestanddelen. De nat-kammethode is de beste behandeling. Herhaal die om de 3 tot 4 dagen, twee weken lang. Vind je nog levende luizen, verleng de behandeling dan twee weken. Was het haar en smeer het in met conditioner zonder het af te drogen. Kam het en ga er nadien systematisch met een luizenkam door, vanuit de nek naar voren. Spoel het haar en kam het naar achter. Droog het niet af. Kam een tweede keer met de luizenkam, nu van voor naar achter. Veeg de luizenkam na elke kambeweging af op wit keukenpapier om te zien of er luizen aanwezig zijn. Leg de kammen vijf minuten in water van minstens 60°C. Koop je toch een product, vraag dan raad aan je apotheker.

Hoe kun je luizen voorkomen? Luizen kun je niet voorkomen. Gebruik nooit preventief een product. Luizen kruipen en worden vooral door rechtstreeks hoofdcontact doorgegeven. Soms via beddengoed, knuffels, hoofddeksels of kammen. Reinig kammen die in contact zijn geweest met luizen en deel geen hoofddeksels en sjaals. Waarschuw je omgeving, zo kunnen mensen voorzorgen nemen.

Elise Rummens, preventie-arts CM

www.cm.be/ dehuisdokter

Stefan Dewickere

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

De jongen – die Ellen en haar man Pascal voorlopig Junior noemen – komt alvast terecht in een warm gezin. Naast zusje Helder heeft Pascal ook nog een zoontje van 11, Karsten. Ook hij kijkt uit naar de komst van zijn kleine broer. ‘Hij is al van bij het begin dol op Helder, hij is er heel lief mee. Dus ik ben zeker dat hij een broertje erbij super gaat vinden.’ Helder zelf weet ook al goed wat er in de buik van mama zit. ‘Ze geeft de baby vaak kusjes. Zelfs als ze ondeugend is en ons geen kusje wil geven, krijgt de baby er wel één.’

Vroeger was doodgaan gratis

Adrenaline houdt je overeind Aftellen dus, naar de geboorte van de kleine jongen. ‘Het begint wel te kriebelen’, zegt Ellen. ‘Onlangs ging ik een pas bevallen vriendin bezoeken. Ik wil ook wel weer zo’n klein boeleke bij ons, bedacht ik toen. Ik ga ook borstvoeding geven, bij Helder heb ik dat gedaan tot ze anderhalf was. Voor slapeloze nachten ben ik niet bang. Ook al ben je moe, op de een of andere manier houdt de adrenaline je wel overeind. De eerste maanden ga ik vooral genieten, samen met het kleintje in onze cocon.’

Precies vijftien jaar geleden schreef ik een boek. Het ging over de kwaliteit van het leven bij ouderen. Aanvankelijk waren er zeven hoofdstukken voorzien. Het laatste droeg de titel: ‘Wat als er geen kwaliteit meer is?’. Net dat laatste hoofdstuk is nooit gepubliceerd omdat het onderwerp in die tijd te controversieel was.

Nele Verheye

Vandaag zie ik het thema dat ik in dat hoofdstuk behandelde, verschijnen in artikels in de media over onze ouderenzorg. En was mijn standpunt toen te controversieel, dan is het nu brandend actueel.

Skoebidoe bestaat 15 jaar Al 15 jaar ondersteunt Skoebidoe, de kinderservice van CM, jonge ouders. Naar aanleiding van deze verjaardag werd het CM-Babygeschenk aangepast. Bij geboorte of adoptie kies je nu uit: • een waardebon van 360 euro bij Dreamland of Dreambaby • een pakket wegwerpluiers of een startpakket herbruikbare luiers in de Thuiszorgwinkel ter waarde van 390 euro • een premie van 260 euro (als beide ouders lid zijn van CM, gel-

dig voor geboortes vanaf 1 juli 2016. Onder voorbehoud van goedkeuring door de controledienst van de ziekenfondsen. Bekijk de voorwaarden op de website.)

Kwaliteit van leven kun je niet zomaar objectiveren. Doe je dat wel, dan spreek je niet over kwaliteit van leven, maar over kwaliteit van bestaan, door iemand van buitenaf bepaald. Kwaliteit van leven gaat niet over ziek of gezond zijn. Het gaat over ‘de tevredenheid met het leven als geheel’. Daarbij vertrek je vanuit een integrale mensvisie. Je kan zelfs een aantal indicatoren beschrijven die hiertoe bijdragen: respectvolle relaties, sociale contacten, autonomie of aandacht voor levensvragen. Kwaliteit van leven is een subjectieve ervaring van de bewoner zelf en zijn omgeving.

Dit najaar kun je met Skoebidoe voor 2 euro naar de film ‘Storks’ in Antwerpen, Leuven, Gent, Hasselt of Oostende. Elk kindje krijgt een leuke goodiebag. Hou de site van Skoebidoe in de gaten voor meer info.

✔✔www.cm.be/skoebidoe

(*) Verzekeringsproducten aangeboden door MOB verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in Brussel en toegelaten onder codenummer 150/01 om de tak 2 ‘ziekte’ te beoefenen. Ondernemingsnummer 0851.601.503.

Vlaanderen telt tal van woonzorgcentra die schitterend werk leveren. Onze verzorgingsstaat heeft het mogelijk gemaakt dat mensen zowel in de residentiële zorg als in de thuiszorg op een humane manier verzorgd worden. Tienduizenden professionals, vrijwilligers, familieleden en mantelzorgers geven elke dag het beste van zichzelf.

GO WITH THE

snow

De medische wetenschap gaat er met rasse schreden op vooruit. Artsen stellen alles in het werk om levens te redden en levens te verlengen. Maar die medaille heeft een keerzijde. Vroeger was doodgaan gratis. Vandaag kosten al die mogelijk onnodige behandelingen geld, veel geld. Maar zijn ze dat geld altijd waard?

Dat vraagt een fundamentele omslag van denken. Waar de middelen vandaag vooral naar acute zorg gaan, moeten we morgen radicaal durven investeren in de chronische zorg. Zonder twijfel zullen daar ook extra middelen voor nodig zijn. Niet alleen om extra te investeren in woonzorgcentra, maar ook in palliatieve zorg, mantelzorgers en vrijwilligers. Van opleiding ben ik zelf ook verpleegkundige. Ik heb in woonzorgcentra gewerkt. Ik nodig iedereen uit om de vele rusthuizen te bezoeken die vandaag schitterend werk leveren. Maar ik heb ook aan den lijve ondervonden dat het nodig is om onze zorgcultuur te veranderen, dat we onze zorg anders moeten organiseren. De evolutie naar een meer menselijke zorg is een opdracht van velen: beleidsmakers, woonzorgcentra, ziekenhuizen, zorgverstrekkers, mantelzorgers, vrijwilligers en diverse middenveldorganisaties. Sommige ‘managers’ van woonzorgcentra denken vandaag te veel aan de cijfers. Zij moeten mee in het bad. Niet in een bad van cijfers en protocollen, maar wel in een bad van ZIJN. Als je weet dat honderd procent van je bewoners zal sterven, wat houdt je dan tegen om op een andere wijze te werk te gaan? Zorg die niet inzet op kwaliteit van leven, is zinloze zorg.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

STRAFFE JONGERENVAKANTIES Stefan Dewickere

ZOEK & boek via kazou.be Tot € 200*algemene korting* voor CM-leden voorwaarden zie kazou.be VISIE-advertentie.indd 1

Steeds vaker brengen wij mensen in een toestand waarin ze geen kwaliteit van leven meer ervaren. Ze geven dat ook te kennen. Ze vragen zelfs euthanasie omdat die kwaliteit er niet meer is. Dat is niet langer houdbaar. We moeten terug naar een ‘palliatieve cultuur’ die uitgaat van het natuurlijke stervensproces van mensen. Er komt nu eenmaal een punt waarop we afscheid moeten nemen van het leven. Vroegtijdige zorgplanning kan helpen, maar je kunt niet alles verpakken in afspraken en planningen, simpelweg omdat het levenseinde niet altijd te plannen is. In die laatste fase van het leven is het vooral belangrijk dat zowel professionals als mantelzorgers inzetten op ZIJN en veel minder op DOEN.

11/07/16 14:48

www.facebook.com/CMziekenfonds

Zus en broer

VOORZET

www.twitter.com/CMziekenfonds

jongen toch geen roze jurkjes van zijn zusje aandoen?’ (lacht)

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

An (43) was mantelzorger en is chronisch ziek

Diabetessensor ook terugbetaald voor kinderen Sinds 1 augustus krijgen ook kinderen vanaf 4 jaar met diabetes de sensorpleisters waarmee ze hun glucosegehalte kunnen meten, terugbetaald. De terugbetaling voor volwassenen geldt al sinds 1 juli. In de pleister zit een piepklein naaldje of sensor dat onderhuids de suikerwaarden meet. Een toestel scant hoe de suikerwaarden de voorbije vier uur geëvolueerd zijn. Meermaals per dag in de vinger prikken om de suikerwaarden te kennen, is niet meer nodig. Maar het kan nog wel. De omschakeling van de vingerprik naar de meting via sensoren is voor kinderen niet evident. Dat zal veel extra aandacht vragen van de educators van de diabetescentra en van de naaste omgeving van de kinderen.

✔✔www.cm.be/sensoren

Openhartig muziektheater Eind september start een nieuwe muziektheaterreeks ‘Open Geest’ van Te Gek!? met Annelies Brosens en Axl Peleman. Annelies Brosens van het trio Laïs kampte zelf met een depressie en wil tijdens de voorstelling ‘Open Geest’ haar verhaal graag delen. Het muziektheater toert tot eind november langs de Vlaamse Psychiatrische centra. De speellijst vind je op de website. Over ernstige psychiatrische problemen wordt weinig gepraat. Het project Te Gek!? tracht ze bespreekbaar te maken via allerlei initiatieven zoals concerten, lessenpakketten en artikels. CM steunt Te Gek!?

✔✔www.tegek.be

Themaweken in Ter Duinen Het CM-Zorgverblijf Ter Duinen in Nieuwpoort pakt in het najaar uit met themaweken. Van 17 tot 21 oktober bezoek je tijdens Musé aan Zee musea en tegelijk geniet je van de gezonde buitenlucht. De kerstmidweek van 12 tot 16 december brengt je met een kerstmarkt en een chocoladeatelier in de eindejaarsfeer. De kostprijs in volpension voor beide initiatieven bedraagt 290 euro voor CM-leden (338,60 euro voor niet-leden). Voel je meer voor een wellnessbehandeling en klankschalentherapie, schrijf je dan in voor Pura Vida@Ter Duinen van 14 tot 18 november of 5 tot 9 december. Je betaalt 315 euro in volpension.

✔✔Lethysia.Verheye@cm.be Tel. 058 22 33 24

Over de relatie tussen een mantelzorger en een chronisch zieke hoef je An De Ryck (43) niet veel bij te leren. Als alleenstaande mama, voormalig mantelzorger én MS-patiënte beseft ze als geen ander dat ‘elkaar helpen en daar kracht uit halen’ belangrijk is.

en jonge vrouw, half weg de twintig, met de neus in de studieboeken voor die toffe carrière en al stilletjes dromend van een eigen gezinnetje. Wat voor An De Ryck uit Bornem eerst een ‘onschuldig probleempje aan haar oog’ leek te zijn, bleek bij de diagnose iets wat haar leven drastisch veranderde: multiple sclerose (MS). An is nu zeventien jaar en twee tienerkinderen ouder. Haar glimlach loopt van oor tot oor wanneer ze ons te woord staat. ‘Een mens mag eens treurig zijn, maar gelukkig zijn is veel leuker. Want ik heb van alles te doen’, omschrijft ze meteen hoe ze in het leven staat.

Thomas Rosseel

knipsels

‘Ik pluk elke dag’

uuAn De Ryck was als MS-patiënte ook mantelzorger voor haar vader: ‘We probeerden aan alles een positieve noot te geven. Het heeft geen zin om bij de pakken te blijven zitten.’

Kinderwens ‘Ik wou altijd kinderen en dan kreeg ik die harde diagnose. Dat was slikken. Toen ik de 30 naderde, vertelde de neuroloog dat een mama in een rolstoel ook een goede mama is. Bovendien is het niet bewezen dat MS erfelijk is. We zijn ervoor gegaan en daar ben ik erg blij om. Stel dat ik nu geen kinderen zou hebben, dan zou ik dat echt jammer vinden. Bovendien is die rolstoel er nog niet.’

Op een dag wou mijn been niet mee. Ik ben dan maar op een fiets gaan zitten. Dan moet dat been wel meedraaien, dacht ik. En het werkte. An De Ryck

Vrijwilligerswerk Haar zoon Witse combineerde ze nog met een voltijdse job, maar na de geboorte van haar dochter Marike kreeg An een tweede zware opstoot. ‘Mijn gezichtsveld viel weg en ik geraakte deels verlamd. De dokters

raadden mij aan om niet meer te gaan werken. Na twee jaar thuis, heb ik me op het vrijwilligerswerk gestort. Zo steek ik de handen uit de mouwen bij Ziekenzorg CM (vanaf 24 september Samana, nvdr.), het Ro-

de Kruis, de MS-liga en de school van mijn kinderen. Er is altijd een tekort aan vrijwilligers. Voor mij is dat minstens even nuttig als een job’, vindt ze. ‘In het begin durfde ik amper iets te plannen. Stel dat het me morgen niet meer lukt, dacht ik. Maar ik heb geleerd om iets te ondernemen en mijn energie goed te verdelen. Gaat het niet, doe het dan even rustiger aan, maar blijf het proberen. Op een dag wou een been niet mee. Ik ben dan maar op een fiets gaan zitten, dan moet dat been wel meedraaien, dacht ik. En het werkte. Ook toegeven dat het even niet gaat, geeft kracht.’

Menton

Culturele ontdekkingstocht Reis in een comfortabele bus van 8 tot 15 oktober naar Menton en geniet van het prachtige kleurenspel van de azuurblauwe Middellandse Zee en de opvallende terracotta tinten van de daken in deze mooie badplaats. Menton ligt vlakbij de Italiaanse grens en is beroemd om zijn subtropische microklimaat. Tijdens deze reis verkennen we onder andere Monaco, Nice en St. Paul de Vence. Je logeert in Hôtel Club Vacanciel, een 19e-eeuws luxehotel. De prijs voor een volwassene in volpension, incl. vervoer, bedraagt 838 euro. Een single kamer kan mits supplement van 112 euro. Meer informatie via 070 233 119 of www.intersoc.be.

Intersoc Werkvakanties

Als vrijwilliger naar de sneeuw Komende winter kun je opnieuw als vrijwilliger mee op Intersocwerkvakantie. Zin in een buitenlands avontuur? Leer je graag nieuwe mensen kennen en heb je geen schrik om de handen uit de mouwen te steken? Kijk dan snel op www.intersocwerkvakanties.be voor de mogelijke functies, periodes en bestemmingen of bel 02 246 47 44 voor meer info. P.S.: Wie graag meewerkt als skimonitor, kan zich nog tot 23/09 inschrijven voor het opleidingsweekend van 1 en 2 oktober.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

HELPENDE

Chronisch ziek of mantelzorger? Kom naar het Forum van de patiënt en de mantelzorger op zaterdag 24 september in het ICC Gent. Ontmoet lotgenoten en vertel je verhaal. Leg politici op de rooster over hun beleid en laat je inspireren door de verschillende lezingen en workshops. Mantelzorgers kunnen elkaar vinden in onze mantelzorghoek. Er rijden pendelbussen uit heel Vlaanderen om op het Forum te geraken. De toegang is gratis. Inschrijven, je vraag voor politici op voorhand stellen en alle nuttige informatie op www.forumvandepatient.be of via het nummer 02 246 27 35.

Mantelzorger

Die energie kun je als mantelzorger en chronisch zieke ook uit je omgeving halen, zo weet An. ‘Je leert bij van de verhalen van lotgenoten. Je staat er niet alleen voor. Zo hoop ik dat het Forum van de patiënt en de mantelzorger (zie kaderstuk, nvdr.) een schot in de roos wordt. Mantelzorgers hebben nood aan informatie en het is goed dat zij daar ook bij betrokken worden.’

Janneke Bernaert loopt stage in Rwandese ziekenhuizen

Hulp van kinderen De rol van mantelzorger voor zichzelf, wenst ze haar kinderen niet toe. ‘Maar ik besef dat het wel kan gebeuren. Voorlopig beschouw ik dat als verre toekomstmuziek. Als veertigplusser heb ik geleerd om hulp te aanvaarden. Zo draagt Witse met plezier de wasmanden naar boven, en vult Marike vlotjes de vaatwasser. Ik ben naar mijn kinderen toe altijd heel open geweest over mijn ziekte. Als ik moe ben of pijn heb, weten ze waar dat aan ligt. Maar onder vrienden lachen we daar wel eens mee, hoor. Zij herkennen dat ook. Soms heeft dat eerder met de leeftijd te maken, besluiten we dan (knipoogt).’

Haar drijfveer gebruikte An ook toen ze enkele jaren geleden de rol van mantelzorger kreeg. ‘Na een hartoperatie werd mijn vader Alzheimerpatiënt. Samen met mijn moeder werd ik zijn mantelzorger. Al zag zij dat niet zo. Mama zorgde voor haar man, als echtgenote’, vertelt An. ‘Wanneer je zelf chronisch ziek bent, dan is zo’n zorg bij momenten erg confronterend. Je wordt je er nog bewuster van dat je op een dag zelf mogelijk zorgbehoevend wordt. Tot mijn vaders dood twee jaar geleden hebben we geprobeerd om veel te relativeren en het leven een positieve noot te geven. We hebben er als familie het beste van gemaakt.’

HANDEN

Violet Corbett Brock

Schrijf je in voor het Forum van de patiënt en de mantelzorger

‘Wij kunnen alleen maar leren van elkaar.’ Studente geneeskunde Janneke Bernaert (24) uit Brugge trekt drie maanden naar Rwanda om er in ziekenhuizen te leren ‘hoe je met minimale middelen het maximale kunt bereiken.‘ ‘Met vier studentes van het laatste jaar geneeskunde aan de Universiteit Gent kregen we de unieke kans om als vrijwilligers stage te lopen in twee universitaire ziekenhuizen in Rwanda. We willen alle vier huisarts worden. Ik hoop er te leren hoe je met minimale middelen de mensen toch kunt proberen te helpen. We zullen evenveel inzichten van hen opdoen, als zij zaken van ons zullen kunnen opsteken. Daar ben ik van overtuigd.’

Thomas Rosseel

Cultuurshock ‘We werken in de hoofdstad, waar het ziekenhuis vrij groot is, maar het andere ziekenhuis is een district hospital, ver buiten de hoofdstad. Daar is het erg primitief werken. Ik denk dat we daar de grootste cultuurshock zullen

Zou jij willen verzorgd worden door je kinderen? Reageer via lezers@visieredactie.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

Waar kan ik terecht voor hulpmiddelen?

Koop je de producten in Thuiszorgwinkel zelf, dan wordt de korting meteen verrekend aan de kassa. Als je ze via hun webshop be-

200 g broccoli, in roosjes ¬ 1 teentje knoflook ¬ 1 eetlepel sojaboter ¬ 500 g spinazie ¬ 200 g ricotta ¬ 2 eieren, losgeklopt ¬ peper ¬ zout ¬ 3 vellen filodeeg (of kruimeldeeg) ¬ 100 g zalm, in reepjes

Sommige hulpmiddelen kun je huren bij de uitleendienst van Thuiszorgwinkel. Handig als je bijvoorbeeld na een operatie tijdelijk krukken, een rolstoel of een zorgbed nodig hebt. Ook jonge moeders kunnen hulpmiddelen zoals een aspirator of digitale weegschaal ontlenen.

✔✔www.cm.be/thuiszorg

‘We doen het vooral om bij te leren, maar ook om de mensen daar te helpen. Ik denk dat we met heel erge taferelen geconfronteerd zullen worden. Maar die ervaring zal ons helpen om in België goede dokters te worden. We hebben al veel verhalen opgevangen van onze voorgangers en het kriebelt dan ook om er zelf aan de slag te gaan. Ik kijk er enorm naar uit.’ Thomas Rosseel

(voor 4 personen)

stelt, bezorg je je factuur aan CM voor overschrijving van de korting op je rekening.

Als CM-lid kun je bij Thuiszorgwinkel tegen zeer lage tarieven huren. Bovendien neemt je ziekenfonds alle huurkosten boven 165 euro per kalenderjaar ten laste. Grote hulpmiddelen worden aan huis geleverd, gemonteerd en na gebruik opnieuw opgehaald.

Kriebels

Quiche met zalm, spinazie, ricotta en broccoli

Tom Swalens

In Thuiszorgwinkel vind je een uitgebreid en gespecialiseerd gamma aan diverse zorgmiddelen. Als CM-lid krijg je er tien procent korting op je aankopen. Op sommige artikelen krijg je zelfs veertig procent korting. Dat kan gaan om aangepaste keukenartikelen, verzorgingsproducten, oplossingen voor mobiliteit, revalidatie en conditiebehoud. Laat je hierover zeker informeren door CM.

ervaren. Kinderen in Rwanda krijgen de vele vaccins die westerse kinderen krijgen niet, waardoor ze sneller ziek worden. Onze gezondheidszorg is zo gestructureerd. Voor een verkoudheid gaan wij soms al naar de dokter. In Rwanda wachten mensen zelfs bij ernstige ziektes veel te lang. Zo krijgen de ziekenhuizen in Rwanda zwaardere gevallen binnen op de spoedafdeling. Bovendien zijn de afstanden naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis heel erg groot. Wanneer de patiënten aankomen, zijn ze dan doodziek.’

SMAKELIJK

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Waar kan ik terecht voor hulpmiddelen en gespecialiseerd advies? En zijn er mogelijkheden om zorgmiddelen goedkoper aan te schaffen?

verwarm de oven voor op 200 °C ¬ kook, stoom of microgolf de broccoli 2 minuten ¬ fruit de look in sojaboter ¬ doe er de spinazie in delen bij ¬ laat slinken en schep de spinazie in een zeef om al het vocht er uit te halen ¬ meng de spinazie met de ricotta en de losgeklopte eieren ¬ kruid met peper en zout ¬ leg de 3 vellen filodeeg kruiselings in een bakvorm en vouw de randen dubbel ¬ beleg het deeg met het spinaziemengsel, de broccoliroosjes en de reepjes zalm ¬ bak de quiche ongeveer 30 minuten in de voorverwarmde oven

Recept: Lien Willaert Uit het boek ‘Liens Lichte Klassiekers’

¬ uw job, ons werk

De Vloer

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Wim De Vlaminck, leerkracht klassiek slagwerk

‘In onze gangen wordt gedanst en muziek gemaakt’ Wim De Vlaminck startte op 1 september zijn 29ste schooljaar als leerkracht klassiek slagwerk in het MUDA Atheneum voor Podiumkunsten in Evergem (bij Gent). Hij was er zelf ooit leerling en combineert nu zijn job in het onderwijs met een plekje in het Symfonieorkest Vlaanderen.

k heb altijd weer zin om te starten in september’, zegt Wim enthousiast. ‘En dat geldt ook voor de leerlingen. Ze zijn allemaal zo gemotiveerd om met hun muziek of dans bezig te zijn, hier komt niemand tegen zijn zin naar school.’

De leerlingen krijgen veel praktijklessen, ze leren tenslotte een stiel. Wim De Vlaminck

hoofd- en neveninstrument en krijgen dus veel praktijklessen. Dat is belangrijk, want ze leren tenslotte een stiel. Naast de gewone lessen organiseren we daarom vaak optredens in één van de vele zalen in ons Kunstencentrum, ons jazzcafé of op verplaatsing.’ Is dit voor een leerkracht een leuke omgeving? Wim: ‘Elke leerling krijgt anderhalf uur individueel les voor het hoofdinstrument, en een half uur voor het neveninstrument. Ik sta dus nooit voor een volle klas. Al mijn lessen zijn een-op-een. Dat is fijn, zo leer je de leerlingen goed kennen en kan je ze echt

Tussen september en juni geven we ongeveer 70 concerten. Wim De Vlaminck

persoonlijk begeleiden. Voor de mensen die de lessenroosters in elkaar moeten steken, is het iets minder leuk (lacht). Ik krijg ook telkens gemotiveerde leerlingen voor mij. Ze hebben bewust voor slagwerk gekozen en willen er steeds beter in worden. Door die individuele lessen hebben we een uitgebreid lerarenkorps. Het is een jong en enthousiast team. Sommige oud-leerlingen zijn nu mijn collega’s, dat is fijn.’

Wouter Van Vooren

Hier hangt vast een bijzonder sfeer? Wim De Vlaminck: ‘Het is toch anders dan in een gewone secundaire school, denk ik. Tussen de lessen door maken de leerlingen muziek in de gang of dansen ze in de tuin. En iedereen volgt een bijna persoonlijk traject. De leerlingen muziek kiezen een

uuWim De Vlaminck in zijn klaslokaal: “Ik sta nooit voor een volle klas, al mijn lessen zijn een-op-een.’ Je bent ook percussionist bij het Symfonieorkest Vlaanderen. Is dat een haalbare combinatie? Wim: ‘Voor mij is het een prima wisselwerking. Stond ik enkel voor de klas, dan zou ik daar verankeren. En mocht ik enkel optreden, dan was ik nooit meer thuis. Ik geef twee dagen per week les in het MUDA, en een dag in de kunstacademie in Eeklo. De overige dagen ben ik voor het orkest in de weer. Tussen september en juni geven we ongeveer 70 concerten, maar daar gaan ook repetities aan vooraf. We hebben enkele vaste locaties, zoals de Singel in Antwerpen, de Bijloke in Gent, Bozar in Brussel en het Concertgebouw in Brugge.’

Je bent voorzitter van de welzijnsraad in je gemeente. Hoe kom je daar terecht? Wim: ‘Ik ben een heel sociaal persoon. Ik ben op school ook betrokken bij de vzw en ben ook vrijwilliger bij Vlamo, de Vlaamse amateurmuziekorganisatie. Bij het begin van de legislatuur riep de gemeente mensen op om in de raden te zetelen. Ik zit ook in de cultuurraad als afgevaardigde van onze school, maar ik vind het fijn om eens met andere thema’s bezig te zijn.

In de welzijnsraad moeten, net als in een orkest, alle schakels samenwerken. Wim De Vlaminck

in die omgeving een teamspeler te zijn. Net als in een orkest moeten alle schakels goed samenwerken, of het geheel mislukt.’

De welzijnsraad geeft advies aan het gemeentebestuur en aan het OCMW rond het welzijnsbeleid in de gemeente. Je leert

Amélie Janssens

‘Maatschappij is klaar voor breder onderwijs’ ‘Zoals onze school zijn er maar vier in Vlaanderen’, zegt Tom Meiresonne, artistiek adjunct van het MUDA. ‘Het kunstsecundair onderwijs is nog altijd een beetje onbekend.’ In het MUDA kan je terecht voor een opleiding klassieke muziek, hedendaagse dans, jazz en popmuziek of musical. Je kan er ook een vervolmakingsjaar volgen na je zesde middelbaar, om je op het conservatorium voor te bereiden. ‘Vaak staan mensen wat sceptisch tegenover kunstsecundair onderwijs (het KSO, nvdr)’, gaat Tom verder. ‘Maar dat is niet nodig. Onze leerlingen volgen vier talen, wiskunde, geschiedenis, noem maar op. Toekomstige bio-ingenieurs zijn het waarschijnlijk niet, en er zijn

wat minder wetenschappelijke vakken, maar ze kunnen nog veel richtingen uit. Toch kiezen de meesten natuurlijk voor het hoger kunstonderwijs of het conservatorium. En heel veel van hen slagen daarin.’

jammer, maar die audities zijn wel belangrijk. Soms hebben jongeren nog wat extra oefening nodig om mee te kunnen. Het is beter ze dat vooraf te vertellen, dan dat ze dat achteraf moeten ondervinden.’

Audities

Einstein

Op de dag van deze interviews waren er audities, want in het MUDA kan je dan ook niet zomaar starten. In de tuin voor het schoolgebouw bekeken enkele jongeren de partituren die ze hadden voorbereid. Even later probeerden ze voor een jury aan te tonen dat ze hier een plekje verdienen. ‘We zullen vandaag mensen gelukkig maken maar sommigen ook behoeden voor een verkeerde keuze in hun leven’, vertelt Tom. ‘Dat is

Enkele jaren geleden startte hier ook het Einstein Atheneum, ASO Talen, Wetenschappen en Kunst, een school voor algemeen secundair onderwijs. ‘Met dat verschil dat de leerlingen in de richtingen Humane Wetenschappen, Wetenschappen of Latijn ook enkele artistieke vakken kunnen volgen’, vult Tom aan. ‘We vinden het goed dat het onderwijs verbreedt. De maatschappij is er klaar voor.’ (AJ)

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Twee jaar regering Michel

www.berekenje inkomensverlie s.

De regering Michel wordt bijna 2 jaar. Maar het ACV ziet geen redenen om te feesten. Op 29 september betogen de vakbonden in Brussel voor een rechtvaardig en evenwichtig beleid. De regering Michel kreeg eind juni al een ‘slecht rapport’ van het ACV. Ze scoort ondermaats als het gaat over jobgroei, koopkracht voor de gezinnen, werkbaar werk en sociaal beleid. Om aan te tonen welke gevolgen het beleid heeft voor het inkomen van de gezinnen, lanceerde het ACV voor de zomer de taxshiftcalculator. Met deze berekeningsmodule kan je becijferen hoeveel geld je zelf verliest door de indexsprong en alle andere maatregelen van de federale en Vlaamse regering. Je kan ook bekijken wat je werkgever wint. Tienduizenden mensen en gezinnen deden op de website www.berekenjeinkomensverlies.be de test. We geven hiernaast enkele voorbeelden.

Niets te vieren ‘Het is duidelijk, het beleid van de regering Michel is niet goed voor werknemers, werklozen en langdurig zieken’, zegt ACV-voorzitter Marc Leemans. ‘Geen indexering van lonen, uitkeringen en pensioenen. Pensioen pas op 67 jaar en SWT op 63 jaar. Minder tijdkrediet. Kortom, langer en moeilijker werken voor minder geld. En de werkgevers? Die blijven de cadeaus opstapelen. Zij krijgen jaarlijks 2,7 miljard euro door de indexsprong en miljarden

Zelf de berekening maken?

lastenverlaging. En vermogens worden ontzien. Het is tijd voor een ander, eerlijk en evenwichtig beleid.’

Alternatieven Dat eerlijk en evenwichtig beleid kan volgens het ACV door in te zetten op meer koopkracht, leefbare jobs, goede pensioenen, eerlijke belastingen, goede openbare diensten en investeringen in sociale zekerheid. ‘Behoud de index zodat lonen en sociale uitkeringen de stijgende prijzen volgen’, zegt Mathieu Verjans van ACV. ‘De gezinnen kunnen dan meer consumeren en zorgen voor een groei van onze economie. En zorg voor leefbaar en werkbaar werk om meer mensen aan het werk te krijgen en te houden.’ ‘Er moet ook eerlijker belast worden’, vult Koen Meesters van ACV aan. ‘Iedere euro moet naar draagkracht hetzelfde belast worden. Ook als je die euro hebt verdiend door te speculeren op de beurs. We willen ook een grotere bijdrage van inkomsten uit kapitaal.’ Het ACV vraagt daarnaast dat de regering blijft investeren in goede openbare diensten, om iedereen gelijke kansen te geven. ‘Want door besparingen op de overheid, groeien ongelijkheid en onveiligheid’, klinkt het bij ACV.

Tom en Johanna Ze hebben 3 kinderen van 5, 11 en 12 jaar. Tom werkt als chauffeur in de transport sector en verdient 2 900 euro bruto. Johanna verdient als deeltijds leerkracht 1500 euro bruto per maand. Ze hebben één dieselwagen. Ze verliezen samen 783,31 euro. Dat is 65 euro per maand. Netto kostprijs indexsprong, na belastingen, via de geïndexeerde schalen

€ -705,09 €

Opbrengst fiscale maatregelen en de sociale correcties

€ 1.164,75

De grootste kostprijs voor hen zijn de talrijke maatregelen die de “kosten” van het gezinsbudget verhogen

€ -1.242,97

Tom en Johanna verliezen

€ -783,31

Nancy en Pieter Ze hebben 2 kinderen van 18 en 19 jaar. Nancy werkt als bediende en verdient 3200 euro bruto per maand. Het bedrijf van Pieter is gesloten en Pieter ontvangt 1600 euro bruto SWT. Ze hebben één diesel wagen en geen van hen rookt. Ze verliezen samen 1590,72 euro. Dat is 130 euro per maand. Netto kostprijs indexsprong, na belastingen, via de geïndexeerde schalen

€ -615,63 €

Opbrengst fiscale maatregelen en de sociale correcties

€ 507,10

De grootste kostprijs voor hen zijn de talrijke maatregelen die de “kosten” van het gezinsbudget verhogen

€ -1.482,19

Nancy en Pieter verliezen

€ -1.590,72

Cindy Ze is een alleenstaande moeder van twee kinderen van 11 en 12 jaar. Ze verdient als leerkracht 3800 euro bruto per maand en kocht dit jaar een dieselauto. Ze verliest 1053,47 euro. Dat is 87 euro per maand. Netto kostprijs indexsprong, na belastingen, via de geïndexeerde schalen

€ -465,09 €

Opbrengst fiscale maatregelen en de sociale correcties

€ 461,44

De grootste kostprijs voor hen zijn de talrijke maatregelen die de “kosten” van het gezinsbudget verhogen

€ -1.049,82

Cindy verliest De vakbonden kondigden in juni al de betoging van 29 september aan. ‘Ruim vooraf aangekondigd om regering en werkgevers de tijd te geven om een meer evenwichtig beleid uit te tekenen’, zo klonk het toen. ‘Maar er werden geen stappen gezet, we zien geen verbetering’, stelt Marc Leemans vast. ‘En dus komen we op 29 september op straat.’

✔✔Donderdag 29 september in Brussel - Meer info? www.acv-online.be

€ -1.053,47

bondig

vak

‘Werk en privé botsen steeds vaker’ De start van het nieuwe schooljaar betekent voor veel gezinnen ook de terugkeer van de drukke ochtendspits naar school en naar het werk. Op 1 september voerde het ACV actie voor leefbaar en kwaliteitsvol werk. ‘Voor steeds meer ouders wordt de combinatie van werk en zorg moeilijker’, zegt Karen Eloot van ACV. ‘Werk en privé botsen steeds vaker door bijvoorbeeld lange werkdagen, wachtdiensten en weekendwerk. De voorwaarden voor tijdskrediet zijn strenger en nu wil de regering nog meer flexibiliteit van werknemers.’ ‘En het is al zo moeilijk om alles gecombineerd te krijgen’, gaat Karen verder. ‘Wie brengt de kinderen naar school en vangt ze nadien op? Wie zorgt ervoor dat ze op tijd in de muziekles zijn of met de juiste outfit op het sportveld staan? Wie zorgt voor hen als ze ziek zijn? En waar vind je de tijd om boodschappen te doen voor je zieke moeder? Laat staan dat er dan nog tijd is voor jezelf, om een opleiding te volgen of gewoon wat te genieten. Deeltijds werken kan dan tijdelijk een oplossing zijn. Tenzij je in flexibele uurroosters werkt. En hoe dan ook krijg je de rekening gepresenteerd als je met pensioen gaat.’

Worden jobstudenten goedkope werkkrachten? De voorbije twee maanden werkten meer dan 420 000 jongeren als jobstudent. Vanaf januari 2017 veranderen de spelregels voor vakantiewerk en worden niet langer de gewerkte dagen maar de uren geteld. ‘We vrezen dat de teller belangrijker wordt dan de sociale wetgeving’, zegt Tom Vrijens van het ACV.

andaag mag een jobstudent 50 dagen per jaar werken aan verminderde sociale bijdragen. Op Student@work houdt een teller bij hoeveel dagen de student al gewerkt heeft. In het nieuwe systeem zullen de uren geteld worden, en geldt er een maximum van 475 uren per jaar. In een normaal regime van 8 uur per dag, komt dat neer op zo’n 59 dagen. Die uitbreiding was niet nodig, vindt Tom Vrijens van het ACV. ‘Nog geen twee procent van alle studenten die als jobstudent werken, overschrijden het maximum van 50 dagen per jaar. Die extra dagen zijn eigenlijk overbodig.’

Nog geen twee procent van alle studenten die als jobstudent werken, overschrijden het maximum van 50 dagen per jaar. Tom Vrijens, ACV Jongeren

In het personeelsbeleid moet rekening gehouden worden met mensen die zorgen voor kinderen of ouders.

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Bijna deeltijdse werknemer ‘Bovendien mag je nu al in bepaalde sectoren zoals de horeca 50 dagen extra werken bovenop je 50 basis dagen’, gaat Tom verder. ‘Zo kom je al aardig in de buurt van wat een deeltijdse werknemer werkt. Terwijl er ge-

Belga

¬ uw job, ons werk

uuJobstudenten in de horeca kunnen al tot 50 dagen extra werken bovenop de 50 basis dagen. Dat komt dicht in de buurt van een deeltijdse werknemer, vindt ACV. noeg jonge werklozen op zoek zijn naar een job. Vakantiewerk werd in het leven geroepen om de afwezigheden van het vaste personeel op te vangen en om jongeren kennis te laten maken met de arbeidsmarkt. Het is niet de bedoeling om van hen goedkope werkkrachten te maken.’

zonder vooraf te overleggen’, zegt Tom. ‘Dit is alweer een stap naar meer flexibiliteit voor de werknemer en holt de rechten van werknemers verder uit.’ Het ACV zal dan ook adviseren om goed te waken over de uitvoering van het nieuwe systeem. ‘Wij vrezen dat het urensysteem zal leiden tot minder vooraf gemaakte afspraken’, zegt Tom. ‘Nu word je als jobstudent aangeworven voor bijvoorbeeld een halve of een volledige werkdag. In het nieuwe systeem kan je flexibeler werken. Je start een shift van

Minder afspraken De sociale partners buigen zich nog over het nieuwe systeem. ‘Het is jammer dat de regering dit nieuwe systeem doorvoert

Karen Eloot (ACV)

Wereld Sociaal Forum in Montréal

Canadees protest tegen Uber

38-urenweek

In Montréal (Canada) verzamelden tussen 9 en 14 augustus meer dan 50 000 mensen voor het Wereld Sociaal Forum. Dat brengt mensen, organisaties en sociale bewegingen samen die een duurzame en solidaire wereld willen opbouwen.

Jef Kerremans

‘Om te voorkomen dat nog meer mensen door stress en burn-out ziek worden, pleiten we voor leefbaar en kwaliteitsvol werk’, besluit Karen. ‘We willen de 38-urenweek behouden. Overwerk kan enkel met duidelijke grenzen en afspraken. In het personeelsbeleid moet rekening gehouden worden met mensen die zorgen voor kinderen of ouders. Er moeten waardige loon- en arbeidsvoorwaarden geboden worden en periodes waarin je minder hebt gewerkt, moeten gelijkgesteld worden voor je pensioen. Er moeten ook voldoende toegankelijke en betaalbare openbare diensten en voorzieningen zijn om werknemers te ondersteunen, zoals kinderopvang.’

Een delegatie van ACV volgde er onder meer een bijeenkomst over internationale syndicale samenwerking. Het ACV organiseerde er ook twee workshops over sociale bescherming voor iedereen en over vrijhandelsakkoorden. ACV-Transcom nam het initiatief voor een sessie over Uber, het internetbedrijf dat taxivervoer regelt. Zij ondersteunden ook een protestactie van Canadese taxichauffeurs tegen het bedrijf.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Eindelijk een Europese financiële transactietaks?

Tom Vrijens, ACV Jongeren

drie uren, maar krijgt dan de vraag om wat langer te werken omdat het bijvoorbeeld mooi weer is en drukker op je werk. Jobstudenten staan vaak niet stevig genoeg in hun schoenen om dit te weigeren. Bovendien voorziet de sociale wetgeving nu dat je als jobstudent, net als een gewone werknemer, een minimale prestatie moet hebben van drie uren per dag. Zullen werkgevers dit nog respecteren als ze de jobstudent per uur kunnen registreren?’

Zwartwerk Het meer flexibele urensysteem zou het zwartwerk moeten doen afnemen. Maar ook daar heeft het ACV zijn twijfels over. ‘Dat was ook al het doel van de teller met de 50 dagen. Maar uit een studie van de KU Leuven blijkt nu dat steeds meer minderjarige studenten een deel in het zwart werken. In theorie zou een correcte uurregistratie dit moeten voorkomen. Maar we vrezen dat dit te veel administratie met zich zal meebrengen en dat werkgevers dit als alibi zullen gebruiken om jobstudenten in het zwart te blijven tewerkstellen.’

Controle ‘We zullen dus moeten zorgen voor een goeie controle en evaluatie van het nieuwe systeem’, besluit Tom Vrijens. ‘We willen dat vakantiewerk voor studenten een positieve kennismaking blijft met de arbeidsmarkt.’

De financiële transactietaks (FTT), ook Tobintaks genoemd, zou belastingen heffen op het verhandelen van financiële producten zoals vreemde munten, aandelen, obligaties, effecten en derivaten. Dat zou speculatie moeten tegengaan en een volgende financiële crisis moeten voorkomen. Wat zou er op de Ecofin Raad dan moeten gebeuren? Yannick Mercier (studiedienst ACV): ‘België maakt deel uit van een groep van tien landen die sinds 2013 werken aan een financiële transactietaks. Als zij tot een akkoord komen, kan de taks ingevoerd worden in deze tien landen. In principe zouden deze landen binnenkort aankondigen dat alle werkzaamheden afgerond zijn en de taks nu eindelijk in werking kan treden.’ Maar het kan nog fout lopen? ‘Tijdens de vorige vergadering van de tien landen (Duitsland, Oostenrijk, België, Spanje, Frankrijk, Griekenland, Italië, Portugal, Slovakije en Slovenië, nvdr) was er een akkoord over de belangrijkste principes

Net dat handelen in derivaten speelde een grote rol in de financiële crisis tussen 2007 en 2011. Yannick Mercier, ACV Studiedienst

Amélie Janssens

Hoe kunnen we je helpen? ACV geeft raad.

Wanneer heb ik recht op betaald educatief verlof? Een werknemer in de privésector die een bepaalde opleiding volgt, mag afwezig zijn op het werk met behoud van het loon.

Voor wie? Het betaald educatief verlof is er voor mensen die in het Vlaams Gewest werken. Werk je in een ander gewest, dan neem je best contact op met de bevoegde dienst. Je moet een erkende opleiding volgen (van minstens 32 uur per jaar) en de lessen daadwerkelijk bijwonen. Als statutaire of contractuele werknemer in de openbare sector hebt u geen recht op betaald educatief verlof. Maar er bestaan

soortgelijke systemen voor Vlaamse en federale ambtenaren. Je moet voltijds of deeltijds werken. Maar niet alle deeltijdse werknemers hebben recht op educatief verlof. De opleiding moet geen link hebben met je beroep.

Belga

Wij vrezen dat het urensysteem zal leiden tot minder vooraf gemaakte afspraken.

De bijeenkomst van de Europese ministers van Economische Zaken en Financiën op 11 oktober kan een belangrijk moment zijn voor het realiseren van de financiële transactietaks. ‘Tenminste, als minister Van Overtveldt niet dwarsligt’, zegt Yannick Mercier van ACV.

uu‘Blijkbaar dient minister Van Overtveldt liever het belang van de financïele markten’, zegt Yannick Mercier van ACV. van de taks. Maar op vraag van België moeten nog enkele punten dieper uitgewerkt worden. Minister Van Overtveldt probeert op die manier de zaken te vertragen.’ Waarom doet hij dat? ‘Hij probeert het toepassingsgebied van de taks te beperken. Minister Van Overtveldt wil geen belastingen heffen op het verhandelen van derivaten, afgeleiden van financiële producten waarbij je bijvoorbeeld een product in de toekomst kan kopen. Maar net dat handelen in derivaten speelde een grote rol in de financiële crisis tussen 2007 en 2011. Het is dat soort transacties die we in de toekomst willen beperken door er belastingen op te heffen.’ Als de handel in derivaten niet belast zou worden, wat zou dat betekenen voor de financiële transactietaks?

De vrijhandelsakkoorden tussen Europa en de Verenigde Staten (TTIP) en Europa en Canada (CETA) bedreigen de bescherming van werknemers en milieu. Dat stelt ACV, dat op 20 september actie voert tegen TTIP en CETA.

✔✔ Meer informatie over betaald educa-

✔✔www.acv-online.be

Zo zijn de bepalingen in het TTIP over de naleving van de fundamentele arbeidsconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en belangrijke in-

tief verlof en hoe je het kan aanvragen vind je op www.vlaanderen.be (ga naar ‘werk’ en dan naar ‘opleiding’).

Wat moet er nu gebeuren? ‘In september vergaderen de tien landen opnieuw. Om een wet in te voeren in slechts een deel van de lidstaten, moeten minstens negen lidstaten akkoord zijn. We hopen dat ze dus allemaal tot een akkoord komen en liefst al op 11 oktober aankondigen dat de financiële transactietaks wordt ingevoerd zoals voorzien.’ Amélie Janssens

Werknemersrechten bedreigd

In de Vrijhandelsakkoorden wil men bepaalde drempels wegnemen, om het voor bedrijven makkelijker te maken om producten en diensten in- en uit te voeren. Daarvoor zou het TTIP en CETA ook belangrijke regelgeving rond de bescherming van werknemers en het milieu naast zich neerleggen.

Het maximale aantal verlofuren per jaar is vastgesteld per soort opleiding.

‘Dan zou die taks uitgehold worden. De Europese Commissie berekende dat de FTT jaarlijks 22 miljard euro zou kunnen opbrengen voor de tien landen. 16 Miljard daarvan zou komen van de taks op de handel in derivaten. Dat zou België naar schatting 1 miljard euro extra inkomsten bezorgen. Maar blijkbaar dient de minister liever het belang van de financiële markten.’

ternationale milieuakkoorden niet-bindend. Het gaat dan bijvoorbeeld over het recht van werknemers om zich te verenigen in vakbonden of voorschriften rond het gebruik van gevaarlijke stoffen. Bovendien bieden de verdragen maar een zwakke bescherming van publieke diensten en stelt het heel wat sectoren open voor liberalisering. Verschillende organisaties voeren samen actie tegen TTIP en CETA. Op 20 september om 17 u, op de vooravond van de goedkeuring van het CETA akkoord door de Europese Raad, manifesteren ze in Brussel.

✔✔Meer informatie op

www.acv-online.be

¬ gewikt en gewogen

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Het najaar van de waarheid: de fiscale werven van de regering Michel

Historische belastinghervorming of niet? Geen ontkomen meer aan, weet de federale regering die ook stilaan de zomer achter zich laat. Naast de vooruitgeschoven begroting, wachten de komende weken ook pittige discussies over de lang beloofde vermogenswinstbelasting en over de aanpassing van de vennootschapsbelasting. Waarover gaat het precies en waar zitten de angels?

stelling of groei nastreven? Denk aan kleine vennootschappen of vennootschappen van artsen, advocaten en andere vrije beroepen.

Vermogenswinstbelasting Het derde discussiepunt, naast de begroting en de vennootschapsbelasting, is de vermogenswinstbelasting. Een tax shift van arbeid naar vermogen is opgenomen in het regeerakkoord en de regering beloofde na vakbondsmanifestaties om werk te maken van een eerlijke bijdrage van alle inkomensgroepen. CD&V blijft pleitbezorger van een vermogenswinstbelasting, waarbij naast inkomen uit arbeid, ook inkomen uit vermogen wordt belast. Open VLD en N-VA staan daar weigerachtig tegenover.

erst, de timing. Waar de voorbije weken zomerse discussies met veeleer weinig om het lijf de aandacht nog konden afwenden, wordt het vanaf nu menens. Voor grote fiscale hervormingen is het voor de regeringspartijen immers nu of nooit: over enkele maanden is het momentum voorbij. Dan zijn nieuwe verkiezingen te dichtbij om nog grote hervormingen aan te kondigen.

Dossiers hangen samen De puzzelstukken liggen op tafel. Om de begroting op orde te krijgen, is er geld nodig. Om de verlaging van de vennootschapsbelasting te financieren, is zeer waarschijnlijk ook extra geld nodig. En de roep naar eerlijke belastingen is zelden zo luid geweest. Het sociale protest verstomt niet. Meer dan 8 op de 10 Vlamingen willen dat de grote vermogens ook aangesproken worden. En alle politici reageerden veroordelend op recente schandalen als LuxLeaks, SwissLeaks en de Panama Papers.

Begrotingsevenwicht

Vennootschapsbelasting Een deel van de inkomsten van de begroting, haalt de overheid uit de belasting die vennootschappen op hun winst betalen. Officieel is het tarief 33,99 procent belasting. Maar het percentage dat bedrijven

uuDe hamvraag is waar de regering het geld wil halen.

Kan en wil de regering vermijden dat de verlaging louter een cadeau is voor bedrijven? echt betalen na verrekening van aftrekposten, ligt merkelijk lager en is voor elk bedrijf verschillend, tot soms dicht tegen nul procent. Het gemiddelde ligt vandaag op 26 procent. Het aandeel van de vennootschapsbelasting in de totale pot van overheidsinkomsten daalt dan ook al enkele jaren.

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) heeft nu een voorstel klaar om de vennootschapsbelasting te verlagen naar 20 procent voor alle vennootschappen, waarbij in ruil een aantal aftrekposten worden afgeschaft.

Als premier Michel en zijn ploeg erin slagen om tot een akkoord te komen, zullen experts de hervorming ongetwijfeld historisch noemen. Als de regering er niet in slaagt om haar fiscale werven op orde te krijgen, kunnen ze enkel proberen de aandacht af te leiden naar andere dossiers. Al is de vraag of dat zal volstaan, na de grote beloftes van de verkiezingen en de afgelopen maanden.

Onder andere de Hoge Raad voor Financiën wijst erop dat het moeilijk tot onhaalbaar wordt om zonder extra inkomsten te verlagen tot 20 procent. Daarnaast is het ook de vraag of een algemene verlaging jobs en economische groei zal opleveren. Kan en wil de regering vermijden dat de verlaging louter een cadeau is, ook voor vennootschappen die niet per se tewerk-

Jurgen D’Ours

3 vragen aan Koen Meesters, expert fiscaliteit ACV

Zou een verlaging van de vennootschapsbelasting een goede zaak zijn? ‘Als de gewone belastingbetaler daarvan de rekening weer krijgt, dan is dat uiteraard onbespreekbaar. Groei en tewerkstelling moeten het doel zijn van iedere hervorming, anders gaat het puur om een cadeau aan bedrijven. En het is logisch dat ook zij meebetalen aan de diensten die de overheid met belastingen organiseert. Onze wegen, havens, onderwijs, enzovoorts. Met 20 procent zullen we ook nog niet het laagste tarief in Europa hebben. Ierland zit nu aan 12,5 procent en trekt daardoor hoofdzetels van bedrijven aan. Een ander land kan weer onder die 12,5 procent gaan en zo bedrijven afsnoepen. Willen we dat shoppingedrag organiseren? Een minimaal tarief in

heel Europa zou daarom goed zijn. België kan daar mee initiatief voor nemen.’

Stel: vennootschapsbelasting naar beneden, belasting op dividenden omhoog. Zou dat een eerlijke deal zijn volgens u? ‘Neem als voorbeeld een invoerder van auto’s. Een Belgisch bedrijf, met buitenlandse aandeelhouders. De aandeelhouders worden op hun inkomsten, de dividenden,

De beperkte inkomsten van de speculatietaks bewijzen het zeer beperkte bereik ervan. Koen Meesters

belast in het buitenland. Geen inkomsten voor België, terwijl dat bedrijf hier haar activiteiten heeft. Sommige bedrijven betalen trouwens geen dividenden uit maar laten de winst op andere manieren naar de aandeelhouders gaan. Onder andere om die redenen is het rechtvaardig om zowel het bedrijf op haar winst als de aandeelhouders op hun inkomsten te belasten. Belasting op dividend is bovendien slechts belasting op een deel van inkomsten uit vermogen en dus selectief. Een echte vermogenswinstbelasting belast alle inkomsten uit vermogen, zoals ook alle inkomsten uit arbeid belast worden.’

Is de speculatietaks dan geen begin van vermogenswinstbelasting? ‘Neen, het is geen vermogenswinstbelasting, maar een taks op speculatie. Het was

GUY PUTTEMANS

Wie nog verkiezingsbeloftes wil realiseren, moet het dus nu doen. N-VA beloofde de kiezer een begrotingsevenwicht in 2018. De staat mag niet meer uitgeven dan er binnenkomt. Alleen, die uitdaging is de voorbije jaren steeds groter geworden. Om de begroting tegen 2018 te laten kloppen, moet de regering intussen maatregelen nemen die jaarlijks tussen 6 en 8 miljard euro opbrengen. Daarnaast zou de tax shift van vorig jaar nog losse eindjes bevatten, waarvoor vanaf 2020 jaarlijks 6 miljard euro moet worden opgevangen. De hamvraag is waar de regering het geld wil halen.

destijds een doekje voor het bloeden. Is er dan een verschil tussen een euro verdiend met aandelen en een euro verdiend met verhuur van een appartementsgebouw? Net als de aanpassingen aan het systeem van de roerende voorheffing, bereikt de speculatietaks slechts een deel van de inkomsten uit vermogen. En de beperkte inkomsten ervan bewijzen het zeer beperkte bereik ervan. Om een rechtvaardig effect te hebben, zou de periode van zes maanden moeten worden uitgebreid en moeten ook meer financiële producten onder zo’n taks vallen.’ (JDO)

gewikt en gewogen ¬

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

ZEGT

Bart Kerremans, professor Amerikaanse politiek en internationale betrekkingen (KU Leuven)

‘Referendum over Trump is het favoriete scenario van Clinton’ Over twee maanden verkiezen de Amerikanen hun nieuwe president. En hoewel de kaarten bijzonder gunstig liggen voor Hillary Clinton, durft professor Bart Kerremans de uitslag niet te voorspellen. ‘Donald Trumps kansen zijn klein, maar het is niet onmogelijk dat hij wint.’

verkiezing, de fase waarin we nu zitten, is het kiespubliek groter en meer divers. Trump heeft moeite om zijn strategie aan te passen. Clinton daarentegen heeft daar veel meer op geanticipeerd. Zij was heel selectief met standpunten innemen waarbij ze zich naar de uitgesproken ideologische flanken van haar partij zou begeven. Daardoor heeft ze nu een betere uitgangspositie om ook gematigde Republikeinen naar zich toe te trekken.’

e meest onpopulaire presidentskandidaten sinds de Tweede Wereldoorlog’. Zo omschrijft Bart Kerremans de Democrate Hillary Clinton en de Republikein Donald Trump. ‘Bij de Democraten zullen we op 8 november veel anti-stemmen zien, omdat aanhangers van voormalig presidentskandidaat Bernie Sanders enkel en alleen stemmen op Clinton om te vermijden dat Trump het haalt. Bij de Republikeinen zullen de meer gematigde kiezers niet gaan stemmen, omdat de keuze tussen Trump en Clinton voor hen hetzelfde is als kiezen tussen de pest en de cholera.’

Is het dan een uitgemaakte zaak dat Clinton zal winnen? ‘Nee, omdat de campagne zal draaien rond het beschadigen van de reputatie van de

Belga

Voor of tegen Trump, is dat waarover deze presidentsverkiezingen zullen gaan? ‘Een referendum over Trump is het favoriete scenario van Hillary Clinton. Zelf werkt Trump dat ook in de hand met zijn impulsieve uitspraken. Als je kijkt naar de peilingen en de simulaties voor het kiescollege liggen de kaarten voor Clinton momenteel onvoorstelbaar goed. Om te winnen heb je 270 van de 538 kiesmannen nodig. Zij schommelt tussen 300 en 350 kiesmannen.’

Wat zou voor ons het verschil zijn tussen Clinton als president of Trump? ‘Als het op het buitenlandse beleid aankomt, weten we bij Clinton ongeveer waaraan we ons kunnen verwachten. Bij Trump helemaal niet. De hamvraag is voor mij in hoeverre zijn zakenbanden een machtsfactor kunnen worden in handen van buitenlandse leiders. Verder zou hij door zijn impulsiviteit enorm veel diplomatieke schade kunnen veroorzaken.’

uuVolgens Bart Kerremans zal deze presidentscampagne draaien rond het beschadigen van de reputatie van de tegenstander. tegenstander. Ook Clinton heeft redelijk wat kwetsbaarheden, bijvoorbeeld het emailschandaal (als minister van Buitenlandse Zaken gebruikte Clinton een privémailadres, red.) de Clinton Foundation (de stichting van haar man Bill die donaties ontving van schimmige landen, red.). De campagneleiding van Trump beseft maar al te goed dat de campagne moet draaien rond Clinton. Daarom heeft Trump onlangs ook zijn spijt uitgedrukt voor zijn uitspraken en houdt hij

Wat tweet er in het struikgewas? Visie plukt enkele rake commentaren van de sociale netwerksite.

Piet Hoebeke

Tijd voor een niet-hiërarchische werkrelatie met de jonge collega. Burn-out treft dokters in opleiding.

Nina Verhaeghe

Ik vind de opwarming van de aarde en van mijn slaapkamer niet meer zo tof.

Katrijn Van Bouwel

Je moet niet de beste zijn in alles. Je moet je omringen met mensen die het beste zijn in wat zìj doen. En dan elkaar helpen.

zich nu aan het script om uitschuivers te voorkomen.’ Hoe komt het dat Trumps stijl hem eerst zo ver heeft gebracht en zich nu tegen hem keert? ‘Omdat hij nu voor een breder publiek speelt. Tijdens de voorverkiezingen richt je je op de kiezers die het sterkst betrokken zijn bij je partij, bij jou als kandidaat of bij de situatie in het land. Bij een algemene

beelding

UIT

Hillary Clinton kan de eerste vrouwelijke president van de VS worden. Zal dat een verschil maken? ‘Enerzijds niet, omdat zij het beleid van Obama zal verderzetten. Anderzijds zullen er bepaalde dossiers meer op het voorplan komen, zoals ouderschapsverlof, zwangerschapsverlof en gelijk loon voor gelijk werk. Ik verwacht vooral een stijlbreuk met Obama, want Clinton is meer gehard door het politieke systeem. Als voormalig senator, first lady en minister van Buitenlandse Zaken verstaat zij het politieke spel, het geven en nemen, als geen ander. Dat is niet mannelijk of vrouwelijk. Wat zeker is, is dat er nooit een presidentskandidaat zo goed voorbereid was op de functie als Hillary Clinton.’ Leen Grevendonck

Visie ¬ vrijdag 2 september 2016

Comedian Geert Hoste, grappenmaker en wereldverbeteraar

‘We hebben het hier fantastisch, mag ik dat ook even zeggen?’ Het betekent ook dat er naar jou geluisterd wordt, omdat je het gemaakt hebt. Van 18-jarige straatartiest die met mimespelen zijn rechtenstudies bekostigt, tot Vlaanderens succesvolste comedian. Is jouw kijk op de samenleving en op geld veranderd? ‘Nee. Mijn kijk daarop is eigenlijk heel constant gebleven. Ik ken natuurlijk wel mensen die vroeger links waren maar nu een beetje rechtser en zelfs behoorlijk rechts zijn. Dat is volgens mij typisch aan verouderen en niet alleen in ons land. Maar ik waak ervoor. Geld is nooit mijn motor geweest. Weet je, ik ben de zoon van een ambtenaar, wij hebben thuis altijd meer over solidariteit dan over geld gepraat.’ Urbanus zei ooit, geef een socialist 500 000 frank en hij wordt op slag liberaal. ‘Dat heeft Urbanus bewezen (lacht).’ En jij? ‘Ik stem bij verkiezingen voor specifieke programmapunten. En dat varieert van partij. Ik heb al voor heel veel partijen gestemd, maar nooit voor de extremen. Ik ben zelf in mijn leven ook niet extreem. Ik heb lang geprobeerd om principieel te stemmen. Zo heb ik lang alleen voor vrouwen gestemd. Maar als die vrouwen dan ondanks beloftes werden opzijgeschoven voor mannen, ja dan was ik teleurgesteld. Dan kon ik niet meer stemmen voor die partij.’

betaal ik, daar wil ik niet over mopperen. Ook met een vermogenswinstbelasting zou ik dus geen probleem hebben. Ik ben het er 100 procent mee eens dat er in ons land genoeg is om te delen. Ik reis nogal veel. Dan zie ik echt dat we het hier fantastisch hebben, dat het hier een goed land is, waar iedereen hard werkt om een heel mooi sociaal vangnet te heb-

Ik ben het er 100 procent mee eens dat er in ons land genoeg is om te delen. ben. De mazen worden her en der helaas een beetje groter. Meer en meer mensen vallen door het vangnet omdat het misschien allemaal wat te ingewikkeld wordt.’ Was het vroeger beter? ‘We moeten het zeker niet negatief voorstellen. We hebben in ons land in elke gemeente wel een goede jeugdbeweging, er zijn goede vakbewegingen, de boerinnenbond en noem maar op. Ons sociale weefsel en onze sociale zekerheid, dat zit goed, dat werkt goed. Maar ik zou niet rouwig zijn als het nog een beetje meer is.’ (JDO)

De regering buigt zich momenteel over een vermogenswinstbelasting. Hoe kijkt u daarnaar? ‘Ik heb echt nog nooit problemen gehad met het delen van wat ik heb. Belastingen die

Win de Lachkalender 2017 Geert Hoste Lachkalender 2017

colofon

Wij hebben thuis altijd meer over solidariteit dan over geld gepraat.

al reactie vanop het kabinet Justitie. En dat was een zondag. Leuk.’

De Lachkalender van Geert Hoste is een heerlijke selectie grappige teksten, oneliners, gedichten en grafieken van de meest succesvolle cabaretier van Vlaanderen.

Rond vrijwilligerswerk hangt soms een slechte bijklank, alsof het niet belangrijk is. Dat is jammer, Vlaanderen hangt aaneen van verenigingen en vrijwilligerswerk. Daarom probeer ik vrijwilligerswerk in een wereld waarin iedereen op geld belust is, toch een beetje anders in de kijker te brengen. En ik hoop dat dat ook een hart onder de riem is van andere vrijwilligers. Zodat ze zich realiseren we staan er niet alleen voor.’

Maar jouw bekendheid helpt wel om naast het podium standpunten en acties van Amnesty International en Vogelbescherming Vlaanderen kracht bij te zetten. ‘Ja. De bekendheid helpt zeker, daar moet ik niet flauw over doen. Als ik een opiniestuk schrijf dan krijgt het meestal snel gehoor. Net omdat ik een publiek figuur ben. Drie weken geleden heb ik een opiniestuk geschreven over het federale mensenrechteninstituut. Dat verscheen op zondagmorgen om 10u op deractie.be. Om 11u was er

Geert Hoste is bekend van radio en tv. Hij maakt intelligente en grappige humor.

En de tijd die vrijkomt, wil je onder meer in vrijwilligerswerk steken. ‘Ja. Ik ben al een hele tijd actief als vrijwilliger bij mensenrechtenorganisatie Amnesty International en bij Vogelbescherming Vlaanderen. Eerst anoniem. Tot ik een gesprek had met Eva Brems, de voorzitster van Amnesty in Vlaanderen. Zij zei dat mensen bij vrijwilligerswerk proberen om hun talenten ter beschikking te stellen van de organisatie of het doel waarvoor ze vrijwilliger zijn. Dat talent kan wafels bakken zijn, of kinderen animeren. Maar mijn grootste talent is eigenlijk mijn bekendheid gebruiken voor de organisatie en proberen de organisatie en haar standpunten onder de aandacht te brengen.

Mijn talent als vrijwilliger is mijn bekendheid waarmee ik dingen in de aandacht kan brengen.

De Standaard

Dus schrijven ja, organiseren nee? ‘Als er duizenden mensen naar theater komen om mijn show te zien, dan wil ik ze allemaal stuk voor stuk een fantastische avond geven. Daar zit de stress. Als ik hoor dat er op de ring files zijn, dan denk ik ai oei de mensen gaan zenuwachtig zijn, ze vrezen hier niet op tijd te zijn. Dat gaat zo door tot in het belachelijke. Daarom zet ik nu een stap opzij wat dat betreft.’

Ik schat mijn publiek veel hoger in. Wie komt kijken, is sowieso geïnteresseerd in de actualiteit en de samenleving, die is geëngageerd. Als ik een politiek onderwerp aanraak, snappen de mensen het zelf wel, zonder dat ik de conclusie moet herhalen of oproepen wat dringend moet gebeuren.’

‘Hoste staat na 25 jaar nog altijd eenzaam aan de top.’

Je gaat het niet rustiger aan doen, integendeel. ‘Neen, dat is het gekke. Ik wilde alleen een stapje terugzetten voor de organisatie van een eindejaarstour, omdat daar veel organisatie bij komt kijken. Maar ik schrijf wel zeer graag. Een lachkalender maken, een radiocolumn inspreken, televisieprogramma bedenken, ik doe dat echt heel graag. Dat blijf ik zeker doen.’

Is dat een makkelijk evenwicht, grappenmaker en wereldverbeteraar? ‘Ik ga bewust niet militant preken. Bij mijn shows komen de mensen om te lachen. 25 jaar geleden ben ik net begonnen met conferences op mijn manier omdat ik zag dat veel Nederlandse collega’s alleen maar preekten en boodschappen meegaven.

9 789460 014758

Voor het eerst in 25 jaar geen eindejaarsconference in de theaterzalen. Maar comedian Geert Hoste holt wel van hot naar her komend najaar, met als vanouds een grappendagboek in Dag Allemaal, maar ook een wekelijkse radiorubriek op Radio 2 en televisieprogramma’s op één en VTM. Tussendoor is hij ook vrijwilliger voor Amnesty International en Vogelbescherming Vlaanderen.

Geert Hoste Scheurkalender omslag def.indd 1

02-08-16 14:23

Visie mag 20 scheurkalenders weggeven. Stuur een kaartje met het antwoord op onderstaande vraag naar Visie, wedstrijd Geert Hoste, postbus 20, 1031 Brussel. Of neem deel via www.beweging.net. Welke zender zond de voorbije jaren traditiegetrouw op nieuwjaarsdag de conference van Geert Hoste uit? A. VTM B. VIER C. één Deelnemen kan tot 13 september. Veel succes!

Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV Bouw - industrie & energie en ACV Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Linde De Corte • Hoofdredacteur: Jurgen D’Ours • Redactie beweging.net en ACV: Leen Grevendonck, Amélie Janssens, Hilde Van Malderen, Evelien Van Gerwen, Patrick Wirix, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Thomas Rosseel, Nele Verheye, Anneleen Vermeire • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (16-19) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •