Visie 2017 NR17

Regio Mechelen Vrijdag 29 september 2017

Wat laat de regering over van het pensioen?

Het geknoei van de regering-Michel met onze pensioenen houdt maar niet op. De ene onrechtvaardige maatregel is nog maar pas afgevoerd, of er volgen alweer nieuwe. Het beleid van de regering staat bovendien haaks op het pleidooi van specialist sociale zekerheid Jozef Pacolet (KU Leuven) om het wettelijk pensioen te versterken in plaats van af te breken.

> p. 10-11

Iedereen burgemeester Welk idee heb jij om je gemeente beter te maken?

Is het einde in zicht voor wanbeleid bij Ryanair? > p. 3

> p. 13

Nieuwe voedingsdriehoek

8 op 10 Vlamingen wil solidair zijn met vluchtelingen

2 voor de prijs van 1 Friedl’ Lesage leert uit De Grote Levensvragen

‘De weg die je aflegt, bepaalt wie je bent’

> p. 2

www.beweging.net

> p. 9

www.cm.be

www.acv-online.be

> p. 15 jaargang 73 ¬ visie nummer 17 afgiftekantoor brussel x ¬ p806000 volgend nummer op 13 oktober 2017

Regionieuws > p. 16

2

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

11.11.11 stelt migratieproblematiek centraal in najaarscampagne

80 procent van de Vlamingen wil vluchtelingen meer helpen heel belangrijk. Ik stel vast dat mensen die de verhalen van vluchtelingen hebben gehoord, op een heel andere manier naar de problematiek kijken. Met getuigenissen, vormingen en verschillende acties willen we de dialoog op gang brengen.’

Acht op de tien Vlamingen wil vluchtelingen meer helpen. Dat blijkt uit een enquête die 11.11.11 uitbracht bij de start van haar najaarscampagne. Maar de bitsige toon in het vluchtelingendebat baart de organisatie zorgen.

Geen fait divers Marc Staelens is een van de vrijwilligers bij 11.11.11 die de kloof tussen Vlamingen en vluchtelingen wil dichten. ‘Ik was gechoqueerd door de duizenden mensen die verdronken op zee. Ik wil mensen hier wakker schudden. De migratiecrisis is geen fait divers.’

B

asisrespect terugbrengen in het vluchtelingendebat en een eerlijk migratiebeleid, dat is wat de Vlaamse Noord-Zuidkoepel 11.11.11 vraagt tijdens haar najaarscampagne. Onder de slogan #AllemaalMensen wil ze de vluchtelingenproblematiek meer in de kijker zetten. ‘In Europa leeft het gevoel dat de vluchtelingencrisis voorbij is, maar wereldwijd zijn nog steeds miljoenen mensen op de vlucht’, zegt algemeen directeur Bogdan Vanden Berghe.

Voor de start van de campagne liet 11.11.11 een enquête over migratie uitvoeren bij de Vlamingen. Daaruit blijkt dat acht op de tien het belangrijk vindt om solidair te zijn met vluchtelingen. Een grote meerderheid wil ook dat Europa meer doet om vluchtelingen een veilig onderkomen te geven.

Maar ondanks die positieve houding leeft bij bijna de helft het gevoel dat we overspoeld worden door vluchtelingen. Bogdan Vanden Berghe: ‘Dat komt niet overeen met de realiteit. Op het hoogtepunt van de asielcrisis werden in Europa 1 miljoen aanvragen geregistreerd, dat is 0,2 procent van de hele Europese bevolking. Peanuts dus. De overgrote meerderheid van de vluchtelingen wordt opgevangen in ontwikkelingslanden, niet hier.’

De campagne is gestoeld op vier centrale eisen. ‘Vooreerst willen we dat de politiek

ID-Tim Derven

Solidariteit is belangrijk

uuOok vandaag nog kom je vluchtelingen tegen in het Brusselse Maximiliaanpark op zoek naar een beter bestaan. de grondoorzaken van migratie aanpakt, zoals conflict of armoede. Pas dan kun je de crisis op de lange termijn bedwingen’, zegt Bogdan Vanden Berghe. Verder vraagt de organisatie ook om veilige toegangswegen naar Europa te creëren en om de grondrechten van vluchtelingen en migranten te respecteren eens ze hier zijn aangekomen. Ten slotte wil de organisatie dat er een andere toon wordt aangeslagen in het

debat rond vluchtelingen en migranten.

‘Er wordt vaak denigrerend over hen gesproken. Ze worden vergeleken met zwermen of plagen. Maar het zijn gewoon mensen op zoek naar een beter leven.’

Om die toon te doorbreken moeten we Vlamingen in contact brengen met vluchtelingen. En daar is nog werk aan de winkel.

Uit de peiling blijkt dat minder dan de helft ooit sprak met een vluchteling. ‘Dialoog is

Met een kerngroep van acht mensen steekt hij een theatervoorstelling over vluchtelingen in mekaar. ‘Het stuk heet Transit België!? en vertelt twee vluchtverhalen: dat van de oorlogsvluchtelingen uit Syrië en van de politieke en economische vluchtelingen uit Gambia. Na de pauze zal een improvisatiegezelschap een aantal migratiemythes op een ludieke manier de wereld uit helpen’, legt Marc Staelens uit.

Op de bühne staan een vijftiental spelers.

De meesten zijn Belgen, maar er verschijnen ook een groep mensen van Afrikaanse origine en een Syrische vluchteling op het toneel. Het stuk moet het publiek met de neus op de feiten drukken. ‘De verhalen zijn brutaal en confronterend, maar ook emotioneel en ontroerend. We willen tonen dat vluchtelingen ook gewoon mensen zijn die hopen op een beter leven’, zegt Marc Staelens. Met de voorstelling wil het gezelschap de verbindende boodschap onder de aandacht brengen.

Jelgher Wandels

VERWOORDING

‘De Johan, Ene van ons’ Een vriend vertelde vorige week over zijn voorbije activiteit met de kwb. ‘Gisteren was er iemand nieuw bij: de Johan. Die blijkt dus in mijn buurt te wonen. Ik had hem al wel eens gezien van ver, in de dorpswinkel. Vanaf nu is hij niet meer een vreemde, maar ene van ons.’

Dat gesprek deed mij denken aan mijn lessen over de filosoof Levinas. Die vond dat de ontmoeting met ‘de ander’ je mee verantwoordelijk maakt voor hem of haar.

Je ziet jezelf in de ander en begrijpt daardoor beter wat iemand meemaakt. Alles begint natuurlijk bij die ontmoeting. Zonder ontmoeting geen begrip.

Het volgende citaat dat ik onlangs in een boek las, borduurt voort op hetzelfde idee: ‘Everyone you meet is fighting a battle you know nothing about.’ Dat maakt je bescheiden in de neiging om over alles en iedereen snel een mening klaar te hebben. Of om op sociale media mee te heulen met de ‘trollen’ en andere stoere taalgebruikers.

Het overgrote merendeel van de Belgen wil graag goede contacten met de mensen in de buurt. Diezelfde Belgen zijn niet van plan om ooit in een rauw debat te belanden: niet om zich te verdedigen en ook niet om aan te vallen. Zij zijn de zwijgende

meerderheid, maar in een recent onderzoek van 11.11.11 krijgen ze een stem.

Ik herken me in hun stem. Ik kom mee op voor fatsoen. En voor oprechte ontmoetingen met ‘de ander’, liefst heel veel.

Zo kan ik de rauwe taal die vandaag zo gemakkelijk gehanteerd wordt, wat overstijgen en gewoon mijn ding doen. Vanuit de ontmoeting. Gelukkig kan ik daarvoor terecht bij de partnerorganisaties van beweging.net. Bij hen staat ontmoeting centraal. En zo blijft Johan geen vreemde, maar wordt hij ‘ene van ons’.

Peter Wouters, voorzitter beweging.net

3

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Beweging.net daagt je uit om jouw idee voor je gemeente te delen

Wat als jij burgemeester was?

Volgend jaar mogen we met z’n allen naar de stembus om een nieuwe burgervader voor onze gemeente te kiezen. Maar je kunt ook zelf het heft in handen nemen en mee bepalen wat er in jouw gemeente moet veranderen.

M

et het initiatief ‘Iedereen Burgemeester’ daagt beweging.net burgers en verenigingen allerhande uit om ideeën voor een beter bestuur te delen met hun dorps-, gemeente- of stadsgenoten. Per voorstel leg je in enkele lijnen uit hoe jij een bepaalde problematiek zou aanpakken of wat jij zou doen om van je gemeente een aangenamere plek te maken. Ideeën worden ingedeeld per thema, bijvoorbeeld welzijn, mobiliteit of duurzaamheid. Anderen kunnen nadien op je voorstel reageren. Beweging.net en haar partnerorganisaties zullen dan uit al die ideeën inspiratie halen om toekomstgerichte beleidsvoorstellen uit te werken voor een beter bestuur van onze steden en gemeenten. (JW)

✔✔Heb je zelf een idee? Je kunt je ei kwijt op www.iedereenburgemeester.be.

Een greep uit de ideeën die mensen al gedeeld hebben via ‘Iedereen burgemeester’ Bornem

Geel

Natuurspeeltuin

Gezondheidshuis in Geel

Er zijn in Bornem heel wat speelpleintjes voor kinderen, maar een natuurspeeltuin zou een waardevolle aanvulling zijn. Er is steeds minder speelruimte in de vrije natuur. Daardoor missen kinderen veel kansen om te ontdekken en te experimenteren met en in de natuurlijke omgeving. Natuurspeeltuin Hobbeldonk in Heist-op-den-Berg is een goed voorbeeld: zandheuvels, een speelvijver, hutten van wilgentakken, stokken en stenen, ...

Ik vind het niet goed dat het vredegerecht in Geel sluit. Het Geelse bestuur heeft in het gebouw geïnvesteerd maar nu staat het leeg. Dat vraagt om een sociale invulling. Waarom geen gezondheidshuis met een gezondheidscoördinator, verbindingscoaches, een wijkgezondheidscentrum, …

••• Ivo Bollen

••• Els

AKKOORD

NIET AKKOORD

AKKOORD

NIET AKKOORD

Amper verbetering in doelstellingen rond armoede Na tien jaar armoedebestrijding leven amper 30 000 minder mensen in armoede. Nog steeds meer dan 600 000 Vlamingen hebben het moeilijk. ‘De mantra van de verschillende regeringen dat iedereen wint als de economie groeit en het bijhorende activeringsbeleid, falen’, zegt Jos Geysels, voorzitter van Decenniumdoelen2017.

S

inds 2008 presenteert Decenniumdoelen2017, een platform van armoedeorganisaties, vakbonden, mutualiteiten en middenveld, elk jaar een armoedebarometer. Die meet zes doelstellingen op het vlak van wonen, gezondheid, onderwijs, werk, in-

komen en samenleven. De balans is teleurstellend, klinkt het.

Kinderarmoede stijgt ‘Al tien jaar beloven de verschillende regeringen de armoede te bestrijden. Maar geen enkele barometer toont een fundamentele verbetering’, vertelt Jos Geysels.

‘Het Decenniumdoel om het aantal mensen in armoede te halveren, is niet gehaald.

De kinderarmoede is zelfs gestegen van 7 procent in 2008 tot 12 procent in 2012.

Het aantal gezinnen dat geen inkomen heeft uit betaald werk schommelt al jaren rond acht procent. Vooral jongeren, laaggeschoolden en mensen met een migratieachtergrond lopen een achterstand op.

Sinds 2008 is ook het aantal sociale woningen per honderd huishoudens amper gestegen. Daardoor blijven de huurprijzen in

de laagste segmenten van de private huurmarkt stijgen en worden de wachtlijsten voor een sociale woning steeds langer. Het is schrijnend dat in Vlaanderen de welvaart wel stijgt.’

Ander beleid nodig Volgens Decenniumdoelen2017 moeten

alle regeringen, federaal en regionaal, een ander beleid voeren. ‘Men geeft mensen in armoede al veel te lang zelf de schuld van de situatie waarin ze zich bevinden. Als je daarop je beleid baseert, dan mislukt dat.

De focus moet liggen op mensen- en kinderrechten.’ (AJ)

Mensen in armoede

Kinderarmoede

Sociale woningen

Doel

Doel

Doel

346 500 minder 2017

30 000 minder

Halvering 2017

Bijna verdubbeling

75 000 erbij 2017

13 000 erbij

4

¬ post

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

VACATURE M/V

UW GEDACHT

CM zoekt - Functioneel specialist

Pensioenen (1)

- Kandidaten JAVA Academy - ICT Service Delivery Manager arbeidsongeschiktheid - Business analist - Projectleider logistiek

In een artikel in de vorige Visie staat dat pensioenen boven het minimum in september verhoogd zijn. Pensioenen die zijn ingegaan tussen 1994 en 2004 gaan met 1 procent omhoog en pensioen ingegaan in 2012 en 2013 met 2 procent. Maar waarom valt wie tussen 2005 en 2011 met pensioen ging uit de boot?

••• Eric Finet, Gent

- Directie-assistent(e): MOB Diensten en verrichtingen CM-Vlaanderen

Wie tussen 2005 en 2011 met pensioen ging, heeft na zijn vijfde pensioenjaar al eens een verhoging van 2 procent gekregen. Daarom stegen hun pensioenen in september niet. Ook wie in 2013 met pensioen ging moet nog wachten tot 1 januari 2018 op een verhoging, na het vijfde pensioenjaar.

Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek

- Medewerker infopunt chronisch zieken

Pensioenen (2)

Voltijds – tijdelijk – Schaarbeek

Deze week kregen mijn vrouw en ik een brief dat ons pensioen omhoog gaat. Goed nieuws, uiteraard. Tenminste als ze nu de belastingen niet weer verhogen. Want het is altijd hetzelfde: geven met de ene hand en terugnemen met de andere. Ik wordt dat stilaan moe. Iedere politieke partij weet dat de pensioenen niet eerlijk verdeeld zijn. De regering moet daar maar eens komaf mee maken. Beperk die grote verschillen en zorg ervoor dat iedereen met zijn pensioen rond komt.

COC zoekt - Nationaal secretaris secundair onderwijs - Stafmedewerker basisonderwijs - secundair onderwijs

••• Roger Devos

Voltijds – detachering vanuit het onderwijs – Brussel

Ergotherapeuten

Solliciteer vóór 20 oktober.

Ik werk als ergotherapeute in een geriatrisch ziekenhuis in Brussel. Wanneer mijn patiënten terug naar huis gaan, is het soms nodig dat er een ergotherapeut aan huis komt.

Biedt CM begeleiding door een ergotherapeut aan? Hoeveel moeten patiënten daarvoor betalen?

Meer info: www.coc.be

COV zoekt - Medewerker ledenadministratie

••• Elien Breynaert

Voltijds – bepaalde duur (tot en met 15 september 2018) – Brussel

De CM-dienst Thuis Blijven Wonen kan ingeschakeld worden om mensen advies en begeleiding te geven zodat ze langer in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen. Die dienst omvat advies over woningaanpassing en ergotherapeutische begeleiding. De ergotherapeut traint met de patiënt de dagelijkse activiteiten, oefent nieuwe verplaatsingsmethoden en leert nieuwe hulpmiddelen goed te gebruiken. De therapeutische begeleiding bestaat uit drie sessies. De dienst Thuis Blijven Wonen is gratis en kan door iedereen aangevraagd worden.

Statuut chronische aandoening

Begin 2017 kende CM mij het statuut chronische aandoening toe. Maar ik weet niet wat dat betekent. Ik dacht dat ik minder zou moeten betalen voor medische zorg. Maar dat is niet het geval. Ik stel vast dat ik voor geen enkel voordeel in aanmerking kom. Terwijl is aangegeven dat mijn medische kosten de laatste twee jaar vrij hoog waren. Wat is dan eigenlijk het nut van het statuut chronische aandoening?

••• Naam en adres bekend bij de redactie

Als je het statuut chronische aandoening krijgt, dan vermindert het grensbedrag voor de maximumfactuur (MAF) met 102 euro. Per kalenderjaar wordt het remgeld dat je betaalde voor medische zorg opgeteld. Eens je het grensbedrag bereikt, krijg je het remgeld voor de zorg die je in hetzelfde jaar nog nodig hebt terugbetaald.

Met dit statuut kom je ook in aanmerking voor de regeling betalende derde bij huisartsen, specialisten en tandartsen.

Je betaalt hen enkel het remgeld. De rest van het honorarium rekenen zij rechtstreeks af met het ziekenfonds. Maar de (tand)artsen zijn niet verplicht om de regeling toe te passen.

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats.

De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

Solliciteer vóór 20 oktober.

Meer info: www.cov.be

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.

HOORWEEK 23 - 28 oktober 2017 met infosessies, workshops en demo’s

citaat 259&_citaat 259&.qxd 21-03-17 09:35 Pagina 1

INFOSESSIES Hoe werkt ons gehoor en waarom gaat het achteruit?

1. Europese taal; 2. oude munt; 3. roofvogel; 4. trachten; 5. verpakkingsmiddel; 6. tweevoud; 7. afzonderlijk; 8. Oudgermaans schriftteken; 9. halfedelsteen; 10. vrouwelijk mythologisch wezen; 11. limonadesiroop; 12. assuCitaat 259 13. roofdier; 14. soort beer. rantiebewijs;

1 D P U R

I

O T

B D L U E

3

A E R N E K N D

4

P U O G N E

J

N

5

E D H O O E S

T

7

L

WORKSHOPS

S

2

6 D B U E P

I

Oorsuizen? Wat kan je er aan doen?

Verleng de levensduur van je hoortoestel door een goed onderhoud.

T M

DOORLOPENDE DEMO’S Hulpmiddelen die het gehoor versterken.

GRATIS TEST HOOR

S O

T A P E A O R T

8 R P U L O N E S 9 O P S A A E

L

N

10 M N

F

A

I

E M T

11 R N A N D

J

E A

12 P O R L M

I

A S

GRATIS HOORTEST Analyse van je gehoor en bespreking van mogelijke hooroplossingen.

Voor meer info en inschrijven www.aurilis.be/hoorweek.

Limburg 011 21 39 78 • Antwerpen-Turnhout-Mechelen-Waas&Dender 015 27 77 47 Vlaams-Brabant 016 20 84 84 • Midden-Vlaanderen 09 242 43 44 • West-Vlaanderen 051 23 34 94

13 H N Y S E G N A 14 P A E N L D A D © De Puzzelaar

Het citaat is van Paul Getty: “Problemen kun je het beste oplossen met andermans geld”.

Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving.

De resterende letters vormen van

Zo hoort het. samen met

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

5

Kinderen debatteren over eten

Groen, gezond en lekker Van 6 tot 8 oktober verzamelen de groene denkers van morgen zich in Erperheide voor de vijfde Kids Climate Conference. Dit jaar zullen de kinderen nadenken over gezond en ecologisch voedsel. Thomas (13), Emiel (12) en Jules (8) hebben er zin in: ‘Zelfs prinses Laurentien van Nederland luistert naar ons.’

Keukenprinsen Al de groenten en vruchten uit hun tuin eten ze ook op. ‘Om ons in te schrijven voor de conferentie hebben we elk een recept ingestuurd’, zegt Emiel. ‘Het thema is dit jaar Je bent wat je eet. Dus heb ik spaghetti gemaakt met uien, tomaten, courgetten, paprika’s en een beetje venkel uit de tuin.’

En het gehakt? ‘Dat kwam van de bio-boerderij’, geeft Emiel toe. ‘Onze varkens zullen daar uiteindelijk voor moeten zorgen.

Het is jammer, maar we wisten van in het begin dat ze geslacht zouden worden.’

De drie jongens zijn gezonde keukenprinsen. In hun recepten gebruiken ze niet enkel veel groenten, maar proberen ze ook minder suiker te gebruiken. ‘We vervangen suiker door stevia’, zegt Emiel. ‘Daardoor is het wel even zoeken naar de juiste verhoudingen, maar we komen er wel.’

Beweging krijgen ze genoeg door het har-

Lieven Van Assche

D

e tuin van de familie De Baerdemaeker staat vol met groenten, vruchten en dieren. Van pikante pepers over Chinese bessen tot hun twee varkentjes. Een hele karwei om alles te onderhouden. ‘Pépé, die naast ons woont, legt ons het meeste uit, maar we steken zelf de handen uit de mouwen’, zegt Thomas. ‘We hebben elk ook ons eigen ding’, vult Emiel aan. ‘Het peperplantje is bijvoorbeeld mijn project.’ Een geslaagd project, want de pepertjes zijn superpikant.

uuJules De Baerdemaeker (l.) naast broers Emiel en Thomas (r.): ‘Wij eten veel verse groenten uit de tuin. Gezond en gewoon lekker.’ de labeur in de tuin. ‘Emiel en ik roeien ook, en Jules speelt waterpolo’, zegt Thomas. ‘En van het huis naar het einde van de tuin is toch ook al een eindje stappen (lacht).’

Spruitjesliefhebbers Thomas legt het thema Je bent wat je eet verder uit: ‘Het gaat er vooral om dat je lokaal en gezond moet eten, en zo weinig mogelijk moet weggooien. Dat is beter voor het milieu en je lichaam.’ ‘Wij eten veel verse groenten uit onze tuin’, zegt Jules. ‘Dat is gewoon ook lekkerder. Ik lust alles. Zelfs spruitjes.’ ‘Ik denk dat onze vrienden niet graag spruitjes eten omdat die uit de winkel komen’, knikt Thomas.

Op het aanrecht staat een ijzeren kan klaar met verse, volle melk en een cake gemaakt

de kinderen samen om na te denken over het thema van dat jaar. ‘We zullen een echte brainstorm houden’, zegt Jules. ‘We mogen de zotste ideeën geven. Alles wordt opgeschreven.’ De kinderen doen dat niet zomaar. Er komen allerlei grote namen uit de bedrijfswereld naar de conferentie. ‘Vorig jaar was de baas van PostNL er’, herinnert Thomas zich. ‘Hij vroeg hoe we zijn bedrijf milieuvriendelijker konden maken. Het antwoord was eigenlijk nogal simpel: e-mails sturen (lacht).’

‘Prinses Laurentien van Nederland is er ook elk jaar bij’, zegt Emiel. ‘Zij stelt ons vragen van bedrijfsleiders, leidt de gesprekken en luistert heel aandachtig naar onze antwoorden.’ Ook achteraf worden de kinderen gehoord. ‘Vorig jaar zijn we met elf stellingen uit de conferentie naar onze burgemeester getrokken’, zegt Thomas.

‘Daarvoor zijn we ook al eens langsgegaan bij de voorzitter van het Vlaams Parlement.

Elk jaar krijgen we een beetje meer aandacht.’

Oorwoud

van verse bosbessen en eieren van eigen kippen. ‘We plukken de bosbessen bij ons in de tuin’, zegt Thomas. ‘Soms komt er een mobiele fruitpers langs in het dorp. Vorige keer hebben we 60 liter appelsap geperst.’

‘Die was veel te snel op’, zegt Emiel. ‘Veel lekkerder en gezonder dan het appelsap uit de winkel’, beaamt Jules.

Veel voedsel schiet er nooit over bij de De Baerdemaekers. ‘Wij proberen altijd alles op te eten’, zegt Jules. ‘En als er eens iets overblijft, dan eten onze varkens dat graag op. Of we gooien het op de composthoop.’

Die dient dan weer om nieuwe groenten te kweken. Op de oude composthoop groeien nu grote pompoenen.

Tijdens de conferentie krijgen de kinderen ook workshops. Ze maken van een oude auto een kippenhok of leren gerecycleerd glasblazen. Dit jaar zal een CM-diëtist hen alles over gezonde voeding leren.

Maar de boog moet niet altijd gespannen staan. ‘We krijgen ook wel vrije tijd’, zegt Emiel. ‘De conferenties zijn altijd in Center Parcs. Dan kunnen we wat zwemmen of wandelen.’ ‘Op het einde is er ook altijd een concert’, vult Jules aan. ‘Vorig jaar was Radio Oorwoud er. Echt toffe muziek over dieren en natuur.’

Michiel Verplancke

Wil je ook gezond door het leven gaan?

Kijk op pagina 9 voor tips.

Brainstorm Tijdens de Kids Climate Conference komen

DE VOORZET

De afgelopen zomer heb ik het zelf mogen ervaren tijdens een bezoek aan een integratievakantie van Kazou in Maasmechelen. Een bijzonder initiatief waar­bij kinderen met en zonder handicap samen op vakantie gaan. Een team van superenthousiaste monitoren nam er de kinderen een hele week op sleeptouw. De chemie die dat te-

weegbracht is nauwelijks in woorden te vatten.

De ervaringen die ze tijdens die vakantie opdeden, dragen veel deelnemers voor de rest van hun leven mee.

Je moet maar eens naar de website (verhalen. kazou.be) surfen die Kazou speciaal voor haar verjaardagsfeest gelanceerd heeft. Honderden deelnemers lieten er hun verhalen achter, vaak nog uit de tijd dat Kazou Preventieve Luchtkuren en Jeugd en Gezondheid heette. Het zijn persoonlijke getuigenissen over onvergetelijke avonturen, kartonnen dozen of de eerste keer zonder ouders op reis, maar ook over vriendschappen voor het leven, ontdekken, geluk, kansen krijgen en kansen geven. Ja zelfs over vakantieliefdes die later soms uitgroeien tot gezinnen met kinderen.

Voor die drie miljoen kinderen, jongeren en monitoren die ooit mee op vakantie gingen, is Kazou een stukje van hun leven. En of het nu Kazou of een andere jeugdorganisatie is, dat vrijwillig engagement moeten we koesteren.

Want allemaal samen bouwen ze mee aan de open samenleving van vandaag en morgen.

Een samenleving waarin mensen kansen krijgen om zichzelf te ontwikkelen, te groeien, te ontdekken, te verwonderen en te verbinden.

Op die manier dragen Kazou en al die andere organisaties echt bij tot een positieve gezondheid. Wij wensen Kazou dan ook nog heel veel mooie jaren toe.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

Kazou, de jeugddienst van CM, viert op 30 september haar zeventigste verjaardag. Voor heel veel mensen roept het warme jeugdherinneringen op. Sinds de start in 1947 beleefden meer dan drie miljoen kinderen en jongeren de tijd van hun leven op legendarische locaties als Maloja, Heer-sur-Meuse, Fiesch of Amberloup.

CMziekenfonds

70 jaar Kazou, ervaringen voor het leven

6

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Financiële steun voor zorgbehoevende 65-plussers

‘We sliepen niet van de stress’ De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden maakt sinds 2017 deel uit van de Vlaamse sociale bescherming. CM-Zorgkas voert die uit. Zonder de tegemoetkoming zag Jan Biesmans (84) het leven somber in: ‘We sliepen niet van de stress.’

Z

e noemden mij de flik van Jazz Bilzen.’ Vol vuur vertelt Jan over zijn tijd als hoofd van de veiligheid van Jazz Bilzen. Tijdens het jaar hield hij zijn eigen elektrozaak open, maar

midden augustus mengde Jan zich tussen de Flower Power van het festival.

‘Dat was een mooie periode’, glimlacht Jan. ‘Het ging ons voor de wind. We genoten

van het leven, met Jazz Bilzen als hoogtepunt.’ Maar toen Jan op pensioen ging, kregen hij en zijn vrouw Lizzy een aantal tegenslagen te verwerken.

‘Twee jaar geleden ben ik gevallen op straat’, vertelt hij. ‘Ik moest vijftien weken in het ziekenhuis blijven. Voor die operatie betaalde ik een hoog bedrag uit eigen zak. Op korte tijd volgden er nog meer operaties, ook bij Lizzy.’

Alle problemen kwamen tegelijk en Jans spaarpotje geraakte snel leeg. ‘Met een klein pensioen moest ik niet alleen de operaties betalen, maar ook elke maand de huur, gezinszorg, dure medicatie en meer’, zegt Jan. ‘Het werd te veel.’

De vaste kosten konden hij en zijn vrouw net betalen. ‘Alle kosten die erbij kwamen, wogen door op ons budget’, aldus Jan. ‘Wilde ik een cadeautje aan mijn

Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden De tegemoetkoming geeft financiële steun aan 65-plussers in Vlaanderen met een beperkt inkomen en gezondheidsproblemen. CM-Zorgkas voert die uit samen met de zorg verzeker ing en het basisondersteuningsbudget. Hiervoor betaal je jaarlijks een bijdrage aan CM-Zorgkas.

Het bedrag van de tegemoetkoming hangt af van je zorgbehoefte, je eigendommen, je financiële situatie en de samenstelling van je gezin.

Voor wie?

Mine Dalemans

• Je bent minstens 65 jaar.

• Je hebt een verminderde zelfredzaamheid van zeven punten of meer (dit bepaalt de controlearts van de FOD SZ – Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid).

• Je inkomen en dat van je gezin mag bepaalde grenzen niet overschrijden.

• Je moet aangesloten zijn bij een zorgkas.

Hoe? Je kunt je tegemoetkoming online aanv ragen met je elektronische identiteitskaart op de website www.vlaamsesocialebescherming.be/ethab. Daar vul je een vragenlijst in over je persoonlijke situatie, je zorgbehoefte en je eigendommen. Schakel de hulp in van vrienden of familie bij moeilijkheden. Voor hulp bij je aanvraag kun je contact opnemen met CM-Zorgkas (078 15 40 40 of contactzorgkas@cm.be) of met de dienst Maatschappelijk Werk van CM. CM-Zorgkas berekent het bedrag van je tegemoetkoming nadat het van de controlearts van de FOD SZ de nodige informatie heeft ontvangen.

Wijzigingen in je situatie moet je binnen de drie maanden melden via je online dossier op www.vlaamsesocialebescherming.be/ethab.

Woon je in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of in Wallonië, dan moet je een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden aanvragen bij de FOD SZ.

✔✔ www.cm.be/tegemoetkoming-hulp-aan-bejaarden

uuJan Biesmans: ‘Voor een cadeautje voor mijn kleindochter moest ik maanden sparen.’

HUISDOKTER

WaaroM moet ik mijn blaas leegplassen?

Wat is een blaasontsteking?

Een blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de blaas. Het is niet besmettelijk. Ze komt vooral voor bij vrouwen tussen de 15 en 24 jaar en bij vrouwen ouder dan 60 jaar.

Wat zijn de symptomen?

Plassen of de aandrang om te plassen doet pijn. Je hebt vaak het gevoel dat je moet plassen, maar dan plas je nauwelijks of altijd met kleine beetjes. De plas kan troebel zijn, bloed bevatten of sterk ruiken. Soms heb je pijn in je onderbuik of aan de rug.

Wat is de oorzaak?

Bacteriën zijn de boosdoeners. Meestal gaat het om

een soort die bij iedereen in de darm leeft. Via de plasbuis komen die bacteriën in de blaas. Ze hechten zich aan de blaaswand, die dan ontsteekt. Omdat bij vrouwen de plasbuis korter is, krijgen vrouwen gemakkelijker een blaasontsteking dan mannen. Ook na het vrijen krijgen vrouwen soms een blaasontsteking, omdat er dan bacteriën in de plasbuis terechtgekomen zijn.

Tijdens een zwangerschap staan de urineleiders wijder open en is de blaaswand wat slapper. Wanneer ze de blaas niet helemaal leegplassen, lopen zwangere vrouwen daarom meer kans op een blaasontsteking.

Wat kun je er zelf tegen doen?

Stel een wc-bezoek niet te lang uit en plas de blaas helemaal leeg. Blijf voldoende drinken. Krijg je na het vrijen vaak een blaasontsteking, ga erna direct naar het toilet. Bij pijn kun je een pijnstiller op basis van paracetamol nemen. Normaal gezien gaat je blaasontsteking binnen enkele dagen tot een week vanzelf over.

Wanneer moet je naar de dokter?

Kinderen, mannen, zwangere vrouwen, vrouwen met een afwijking aan de urinewegen, of vrouwen met een verminderde weerstand, zoals diabetespatiënten, nemen het best contact op met hun huisarts als ze een blaasontsteking hebben. Duren je klachten langer dan een week, of heb je meerdere blaasontstekingen na elkaar, is een doktersbezoek aangeraden. Voel je je ziek, krijg je koorts of pijn in je flank, ga dan ook naar je dokter.

Indien nodig schrijft de arts een korte antibioticakuur voor.

Elise Rummens, preventie-arts CM www.cm.be/dehuisdokter

Stefan Dewickere

Een blaasontsteking is vrij onschuldig maar kan veel pijn veroorzaken. Vooral vrouwen hebben er last van. Probeer het te voorkomen door je blaas helemaal leeg te plassen.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

7

Wassen, spoelen en drogen

In goede handen ‘Op aanraden van Reinhard, de maatschappelijk werkster bij CM, deed ik een aanvraag voor een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden’, zegt Jan. ‘Dat kon gewoon online. Ik moest een vragenlijst invullen met persoonlijke informatie, onder andere mijn financiële situatie en mijn zorgbehoefte.’

Nadat de aanvraag wordt ingediend, evalueert de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid de medische situatie. Daarvoor neemt de dienst contact op met de arts die je behandelt. Jan werd ook nog uitgenodigd voor een gesprek met een controlearts om zijn medische score te bepalen.

‘Net voor ik op controle ging, viel ik een tweede keer: een verbrijzelde pols’, vertelt hij. ‘Toen ik uiteindelijk op controle ging, zag de arts dat het niet goed ging met mij. Na een onderzoek en enkele weken geduld ontving ik mijn medische score.’

Aan de hand van onder andere die score, je eigendommen, je financiële situatie en de samenstelling van je gezin, berekent CM-Zorgkas het bedrag van de tegemoetkoming. Voor Jan bedraagt dat bijna 300 euro per maand.

‘Toen ik hoorde dat ik recht had op de tegemoetkoming, slaakte ik een zucht van opluchting’, zegt hij. ‘We hebben nachten niet geslapen van de stress.

Nu hebben we weer ademruimte.’

Michiel Verplancke

?!

1

Waarom handen wassen?

Anne Simon: ‘Via onze handen vervoeren we miljoenen microben. Daar zitten ook ziekteverwekkers bij. Daarom is het belangrijk om je handen voldoende en degelijk te wassen. Doe je dat niet, dan kun je zelf een infectie oplopen of bijvoorbeeld griep overdragen op anderen. Dat kan door direct contact, zoals iemand de hand schudden, maar ook door indirect contact, zoals een besmette deurklink. Wil je jezelf en anderen niet opzadelen met diarree of een ontsteking aan het oogvlies, was dan tijdig je handen.’

2

Waarmee was ik mijn handen?

‘In het dagelijkse leven volstaan water en zeep. Gebruik bij voorkeur vloeibare zeep. Onder een vast zeepblokje vormt er zich al gauw een plasje water. Bij een zachte kamertemperatuur vormt dat de perfecte thuis voor allerlei microben.’

‘Desinfecterende zeep en handalcohol zijn thuis niet nodig. Met desinfecterende zeep moet je minstens 30 seconden lang je handen wassen, anders heeft het geen effect.

Dat doen weinig mensen. Er mogen trouwens wel wat microben aanwezig zijn. Zo bouw je weerstand op. Beide kunnen ze ook irritaties veroorzaken. En het is duurder.’

3

Is warm water beter?

‘Het is belangrijk om je handen

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Guy Puttemans

kleindochter geven, dan moest ik maanden sparen.’

Onze handen reizen van deurklink tot deurklink. Elke keer nemen ze wat microben mee. Ook microben waar we ziek van kunnen worden.

‘Handen wassen is de beste manier om infecties te voorkomen’, zegt professor Anne Simon, microbiologe in het universitair ziekenhuis Saint-Luc.

uuProfessor Anne Simon: ‘Was met vloeibare zeep in de plaats van een zeepblokje.’ goed af te spoelen, nadat je ze gewassen hebt. Zo verwijder je zeepresten en de microben die op je handen zaten. De temperatuur van het water maakt niets uit voor de hygiëne. Lauw water geniet de voorkeur om irritatie te voorkomen.’

4

Hoe moet je nu je handen wassen?

5

Waarmee droog ik mijn handen af?

‘Bevochtig je handen met water en neem wat vloeibare zeep. Wrijf je handpalmen goed tegen elkaar en was ook tussen je vingers. Vergeet zeker je duim niet. Was ook de rug van je handen en onder je nagels. Spoel daarna je handen goed af, zodat er geen zeepresten of microben achterblijven. Draai op openbare plaatsen de kraan dicht met een wegwerpdoekje.’

‘Thuis kun je je handen afdrogen met een propere handdoek, of een handdoek die alleen jij gebruikt en regelmatig wast. In openbare plaatsen is een droogblazer een prima oplossing, maar

blijf er lang genoeg staan. Anders blijven je handen nat, en trek je weer bacteriën aan. Ook wegwerpdoekjes zijn goed voor de hygiëne.’

6

Wanneer was je zeker je handen?

‘Wandel voor elke maaltijd altijd eerst naar de gootsteen, zeker als je zelf eten bereidt.’

‘Was ook even je handen nadat je je neus gesnoten hebt, of in je handen geniest of gehoest hebt. Daarbij komen allerlei microben vrij die je riskeert door te geven.

Hetzelfde geldt natuurlijk na een toiletbezoek.’

‘Bezoek je een familielid in het ziekenhuis, was dan ook je handen voor en na het contact met de patiënt en zijn onmiddellijke omgeving. Een goede handhygiëne is van tel om de overdracht van microben tegen te gaan en zorginfecties te voorkomen.’

Michiel Verplancke

✔✔www.ubentingoedehanden.be

HOE GAAT HET MET U?

Waarom moet ik eID tonen aan verpleegkundige thuis?

Krijg je thuis verpleegkundige zorg, dan zal je vanaf 1 oktober bij elk bezoek je elektronische identiteitskaart (eID) moeten voorleggen.

Als je thuis door ziekte of een ongeval verpleegkundige verzorging nodig hebt, dan kun je een beroep doen op een dienst thuisverpleging of een zelfstandige thuisverpleegkundige. Algemene verzorging, wondzorg, inspuitingen geven of zorg bij blaassondes en stoma zijn mogelijke opdrachten van de thuisverpleegkundige.

Verpleegkundige thuiszorg wordt meestal afgerekend via de regeling betalende derde.

Dan wordt de betaling rechtstreeks vereffend met het ziekenfonds. In dat geval zul je voortaan bij elk bezoek je eID moeten

voorleggen. Zo kan de thuisverpleegkundige je gegevens registreren. Heb je geen eID, dan geldt eventueel de ISI+-kaart of een attest van sociaal verzekerde dat het ziekenfonds aflevert. In uitzonderlijke gevallen kan de verpleegkundige zelf je rijksregisternummer of barcode van de gele klever inbrengen.

Zonder geldig persoonsattest kan de regeling betalende derde niet toegepast worden.

Dan moet je de verzorging eerst zelf betalen aan de verpleegkundige en de terugbetaling nadien regelen met het ziekenfonds.

Door registratie met de eID wordt elk bezoek door de thuisverpleegkundige genoteerd. Dat voorkomt onduidelijkheid bij de afrekeningen.

‘Creatief in eigen naaiatelier’ ‘Ik kan mijn levensdroom realiseren’, vertrouwt Rita Cauwels (54) uit De Pinte ons toe. ‘Ik ben gestart met een naaiatelier Retou’chez Rita. Hier kunnen mensen hun herstelwerk afgeven en ophalen. Maar ze mogen ook zelf een zoom komen inleggen of een rits vervangen met een naaimachine die ze hier kunnen gebruiken. Ik geef ook workshops. Deze zomer ben ik zelfs ingeschakeld op naaikampen. Kinderen tussen 9 en 14 kwamen hier om te leren naaien. Hun resultaten mochten gezien worden. Ik kan hier al mijn creativiteit kwijt. Afwachten of het zal lukken.’

KNIPSELS Advies voor starters

Droom je ervan een eigen zaak te beginnen? Op de Startersroadshow geeft Unizo je gratis inspiratie en informatie. Op een adviesmarkt kun je vragen stellen aan verschillende experts die je nodig hebt bij de opstart van je zaak.

Ook CM is aanwezig om advies te geven. Tijdens een 100-minuten liveshow krijg je suggesties om eraan te beginnen.

De Startersroadshow vindt plaats vanaf 18 uur in Kortrijk (17 oktober), in Evere (18 oktober), in Genk (19 oktober), in Gent (24 oktober) en in Antwerpen (25 oktober). Vooraf inschrijven.

✔✔www.unizo.be 1 keer seks per week Lig er niet wakker van als je geen drie keer in de week seks hebt. De gemiddelde seksfrequentie van de Vlaming is een keer seks in de week. Toch maken steeds meer koppels zich zorgen over onrealistische verwachtingen.

Sensoa, het Vlaams expertisecentrum, lanceert een campagne waarin zes hardnekkige seksmythes worden ontkracht. Dat veel seks een teken is van een goede relatie bijvoorbeeld of dat zwanger worden gewoon een kwestie van plannen is. Op seksualiteit.be lees je waar elke mythe vandaan komt en vind je de juiste informatie. Met tips en tricks erbovenop.

✔✔www.seksualiteit.be Minder slaapmiddelen verkocht

Na een jarenlange stijging sinds 2012 is het gebruik van slaapmiddelen in ons land in 2016 weer iets verminderd. Dat liet minister van Volksgezondheid Maggie De Block weten. In 2016 werden 7,28 miljoen verpakkingen verkocht wat overeenkomt met 220,5 miljoen tabletten. Het jaar voordien waren dat 7,41 miljoen verpakkingen, goed voor 224,9 miljoen tabletten.

Met slaapmiddelen spring je het best omzichtig om. Bespreek met je arts of je ze echt nodig hebt en gebruik ze niet lang. Dat kan tot gewenning leiden.

✔✔www.cm.be/slapen Enquête over sporten met een beperking KU Leuven onderzoekt of mensen met een beperking aan sport doen. Ben je tussen 6 en 65 jaar? Heb je een fysieke, verstandelijke, visuele en/of auditieve beperking of ben je iemand met autisme of psychische kwetsbaarheid? Vul dan de vragenlijst in. Jouw mening is belangrijk om een goed sportbeleid uit te bouwen dat aangepast is aan de noden van iedereen. De vragenlijst invullen duurt ongeveer 25 minuten. De gegevens worden volledig anoniem verwerkt. Deelnemen kan tot 15 oktober.

✔✔http://bit.ly/2whVZeO

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Op vakantie in zorgcentrum Spa Nivezé

‘Pure ontspanning’ Een wandeling in een idyllisch park, een deugddoende wellnessbehandeling.

Het zijn niet de eerste zaken waar je aan denkt als je het over een centrum voor zorgondersteuning hebt. In het CM-zorgcen­ trum in Spa Nivezé zijn naast mensen die herstellen van een ziekte ook vakantiegangers meer dan welkom. ‘Ik voel me hier écht op vakantie’, zegt vaste klant Antoinette Gillet (76).

Vakantie in een zorgverblijf?

De CM-zorgverblijven Spa Nivezé, Ter Duinen en Hooi­ donk bieden verschillende formules, zowel voor wie hulpbehoevend is als voor wie er net als Antoinette even tussenuit wil. Voor vakantie- en herstelverblijven geniet je als CM-lid een voordelige prijs. Op een herstelverblijf krijgen leden bovendien een tegemoetkoming gedurende maximaal 60 dagen per jaar. Zowel bij een herstelverblijf als bij een vakantie kunnen de personen in het centrum een beroep doen op een kinesist en een diëtist. Bij een herstelverblijf is er daarnaast ook verpleging, een arts en een maatschappelijk assistent ter beschikking. Tot slot hebben de centra een apotheek waarin medicijnen besteld kunnen worden.

M

ijn doel in het leven is om dagelijks vijf mensen aan het glimlachen brengen en zelf ook minstens vijf keer glimlachen. Niet moeilijk hier: drie kwart van de mensen loopt rond met een glimlach tot aan de oren.’

Hier, dat is in het CM-zorgcentrum Spa Nivezé. Antoinette Gillet (76) komt al tien jaar lang naar het centrum. Eerst per toeval, als vrijwilliger, daarna als vakantieganger.

‘Ik heb lang gewerkt als verzekeringsmakelaar en rijd nog steeds uuAntoinette Gillet: ‘In Spa Nivezé loopt drie kwart van de mensen rond met een glimlach tot aan de oren.’ heel graag met de auto. Daarom doe ik vrijwilligerswerk om andere mensen te Dan worden we erg verwend. We krijgen rijd wel door het park met mijn scooter.’ vervoeren. Zo ben ik hier de eerste keer be- een klein cadeautje en gaan een keer naar ‘Er is altijd wel iets te beleven in het cenland: ik bracht iemand naar zijn herstel­ de thermen van Spa.’ trum. Een golftoernooi, bijvoorbeeld, of verblijf. Een plek naar mijn hart, wist ik een barbecue. Ik kom hier alleen naartoe, meteen.’

‘Een tweede keer, in augustus, kom ik al- maar leer snel iedereen kennen. Ik voel me leen. Dat is voor mij pure ontspanning. De- hier echt goed, écht op vakantie.’ ze zomer ben ik zelfs niet naar de wellness Verwend Sarah Vandoorne ‘Ik kom twee keer per jaar een week naar geweest: ik heb van mijn vakantie gebruik het centrum’, zegt Antoinette. ‘Een keer, gemaakt om veel te rusten. Wandelen kan in november, met onze groep vrijwilligers ik niet meer zo goed, nadat ik 40 jaar geledie hulpbehoevende personen rondrijden. den een auto-ongeluk gehad heb, maar ik ✔✔www.cm-zorgverblijven.be Guy Puttemans

8

¬ hoe gaat het met u?

Carnaval in Venetië 5-daagse citytrip

Snuif de sfeer op in Venetië, stad van de romantiek, tijdens de vrolijkste en meest feestelijke tijd van het jaar: carnaval! In Venetië staat carnaval niet synoniem voor gekke outfits, maar voor prachtige maskers en spectaculaire, historische gewaden.

We focussen ons niet alleen op de carnavalsfeesten, maar leren ook de stad, de omliggende eilanden en Verona beter kennen.

Je verblijft in volpension in een driesterrenhotel.

Prijs en periode: Van 3 tot 7 februari 2018 voor 800 euro, toeslag single is 65 euro.

Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc-werkvakanties

Bedankt aan onze vrijwilligers voor een geslaagde zomer Bedankt aan al onze vrijwilligers die deze zomer met ons op werkvakantie zijn gegaan. Zonder jullie zou Intersoc niet hetzelfde zijn. Dankzij jullie inzet beleefden onze vakantiegasten onvergetelijke vakanties in Italië, Spanje, Tsjechië en Zwitserland.

Ben je een nieuwe vrijwilliger en wil je komende winter voor de allereerste keer met ons op werkvakantie gaan? Dan ben je van harte welkom op ons infomoment op 12 oktober 2017 van 14u tot 16u in de Aeropolis in Schaarbeek. Schrijf je in of kom meer te weten via www.intersocwerkvakantie.be/infomomenten of bel naar 02 246 47 44.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

9

Nieuwe voedingsdriehoek

1

Met de voedingsdriehoek willen we de Vlaming motiveren om meer plantaardig en minder bewerkte voeding te eten.

nO

Niet gewoon één voedingsdriehoek, maar meteen twee driehoeken. Het actieve deel van de actieve voedingsdriehoek krijgt een aparte figuur.

Zo krijgen de thema’s beweging en te lang stilzitten evenveel aandacht als gezonde voeding.

Va

De actieve voedingsdriehoek is niet meer. Exact twintig jaar na de eerste driehoek stelde het Vlaams Instituut voor Gezond Leven (voorheen VIGeZ) een nieuw model voor, bestaande uit zowel een voedings- als een bewegingsdriehoek. Een hele verandering, maar er is meer. Loes Neven, expert voeding bij het Vlaams Instituut Gezond Leven, zet zeven markante verschillen voor jou op een rij.

yen

Zoek de 7 verschillen Li

en

Loes Neven, expert voeding Vlaams Instituut Gezond Leven

Bewegingsdriehoek

Voedingsdriehoek

2 Beweging gaat niet zomaar over twee keer intensief sporten per week. Wie dat doet, maar tijdens de werkuren zelf geen kleine bewegingspauzes inlast, krijgt evenzeer stramme spieren. We worden juist gezond van minder lang stil te zitten en meer uren licht intensief te bewegen. In de volledig nieuwe bewegingsdriehoek wordt dat voorgesteld door een ander systeem dan de typische horizontale lijnen. In de driehoek richten we onze blik eerst naar het oranje van het lange stilzitten (linksonder). Van daaruit geeft de driehoek laagdrempelige beweegsuggesties voor elke dag (rechtsonder) of elke week (bovenaan).

3

4

De driehoek voor voeding is op zijn kop gezet. De meest gezonde voedingsmiddelen staan nu bovenaan. Zij moeten onze topprioriteit zijn en komen dus ook letterlijk op de eerste plaats.

Plantaardige producten staan, na water, helemaal bovenaan in de voedingsdriehoek. Van die producten zijn wetenschappers het helemaal eens dat ze positief zijn voor onze gezondheid. Ze zijn bovendien beter voor het milieu en in Vlaanderen wordt er nog te weinig van gegeten. Vooral peulvruchten en noten zijn nog niet zo populair bij ons: die verdienen hun eigen stek in de bovenste helft.

5

Dierlijke producten volgen op de plantaardige. Rood vlees en boter, waar we veel van eten terwijl een teveel net nefast is voor onze gezondheid, staan meer naar onder, in het oranje. In het midden staan zuivel, eieren, vis en wit vlees. Uit onderzoek blijkt dat de gezondheidsef-

De ongezonde restgroep, die in de ter ziele gegane voedingsdriehoek bovenaan stond, is helemaal uit de driehoek gezwierd.

Om duidelijk te maken dat producten zoals chips en cola geen voedingswaarden hebben, krijgen ze een aparte rode cirkel. Alsof we voor een rood licht staan met onze gezondheid als we te veel consumeren uit die groep. Die chips, cola en andere zoete en zoute zondes staan expliciet afgebeeld in de rode cirkel, zodat we weten welke producten we echt moeten mijden.

fecten van deze voedingsmiddelen positief of neutraal zijn.

Het grootste verschil met de vorige driehoek was dat die gerangschikt was op basis van de voedingsstoffen die de producten aanleveren. Zo stonden vlees, vis, eieren, peulvruchten en noten in één groep, omdat ze boordevol eiwitten zitten. In het nieuwe model staat daarentegen het effect op de gezondheid centraal.

6

De driehoeken hebben hartjes. Die verwijzen naar de gezondheidsvoordelen van gezond eten en bewegen. Niet enkel de voordelen op vlak van fysieke gezondheid worden benadrukt: ook mentaal welbevinden en levenskwaliteit vinden zo ingang in de driehoeken.

7

De driehoeken gebruiken een kleurencode. Groen is gezond, oranje voeding minderen we beter en van rood eten we het best zo weinig mogelijk. Hoe donkerder het groen, hoe gezonder. Blauw (voor water) is uiteraard ook uitermate gezond.

Sarah Vandoorne

i.s.m. het Vlaams Instituut Gezond Leven 2017

Aanbevolen hoeveelheden vinden we niet terug in de figuur. Die hangen van te veel externe factoren (zoals leeftijd, geslacht of eventuele allergieën) af en kunnen verwarrend of zelfs demotiverend werken.

Waarom laat jij je wel/niet beïnvloeden door de nieuwe voedingsdriehoek? Laat het ons weten: lezers@visieredactie.be, Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

10

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Expert sociale zekerheid Jozef Pacolet gaat met pensioen

‘Charmeer de hele bevolking met een goede sociale zekerheid’ België is een rijke economie en wij kunnen ons wel een sterke sociale zekerheid veroorloven. Dat zegt econoom Jozef Pacolet (HIVA, KU Leuven), die vorige week met pensioen ging. ‘Er is geen enkele reden om te doemdenken.’

A

l meer dan dertig jaar bestudeert professor Jozef Pacolet (HIVA, Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, KU Leuven) onze sociale zekerheid. Die staat voor een uitdaging van formaat door de vergrijzing. Een verouderde bevolking betekent niet alleen meer sociale uitgaven, maar ook minder inkomsten omdat er in verhouding minder mensen actief zijn. Is onze verzorgingsstaat onhoudbaar? Professor Pacolet ziet geen enkele reden tot doemdenken.

Kan dat wel met een lage economische groei?

‘Onze economie is aan het herstellen van een krimp, maar is altijd op een hoog niveau gebleven. Uiteraard kunnen we niet meer de spectaculaire groeicijfers voorleggen van vroeger. Ik verwijt de economische wetenschap dat ze van het groeicijfer een fetisj gemaakt heeft. Wat zegt nu 1 procent groei? Het BBP per capita zegt al veel meer.

Tegen 2060 wordt een BBP per capita van 59 000 euro voorspeld. In absolute termen gaan we er nog altijd op vooruit. Dus ja, ook in tijden van lage economische groei kunnen we de sociale zekerheid versterken.’

Terwijl de regering-Michel beknibbelt op onze wettelijke pensioenen, pleit u net voor een herwaardering ervan.

‘Het wettelijk pensioen is geplafonneerd om het betaalbaar te houden. Daardoor is het voor de middengroepen onvoldoende om hun levensstandaard op peil te houden. Het wordt zelfs verder uitgehold, waardoor men begint te lonken naar de private pensioenen. Maar ik merk dat die niet goed ontwikkeld zijn. De pensioenfondsen en groepsverzekeringen via de werkgever probeert men al twintig jaar van de grond te krijgen, zonder veel resultaat. En het pensioensparen door de werknemer zelf is geen goed pensioensysteem, dat is gewoon sparen. Daarom zeg ik aan de politiek: zorg voor een volwaardig wettelijk pensioen dat de aanvullende pensioenen overbodig maakt. En verhoog de minima, die nu voortdurend flirten met de armoedegrens.’

Rob Stevens

‘In mijn geboortejaar 1951 bedroeg het BBP per capita (de totale waarde van goederen en diensten geproduceerd in een land gedeeld door het aantal inwoners, red.) 10 000 euro. Vandaag is dat iets meer dan 40 000 euro. In zestig jaar tijd zijn we vier keer zo rijk geworden. België is een welvarend land en kan zich een goede sociale zekerheid veroorloven. In plaats van ze af te breken, moeten we ze net versterken met het oog op de vergrijzing.’

uu‘Geef en u zal gegeven worden, dat is voor mij de essentie van een goede sociale zekerheid’, zegt professor Jozef Pacolet (HIVA, KU Leuven).

Waar kan de overheid geld vinden daarvoor?

‘Door een standstill te organiseren bij de private pensioenen, en alle beschikbare middelen te benutten voor het wettelijk pensioen. Maar het wordt voor niemand een gratis lunch. Ook de bijdragen voor de sociale zekerheid zullen moeten stijgen. Dat is naast het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd noodzakelijk om het systeem betaalbaar te houden.’

De politiek moet alle middelen gebruiken om het wettelijk pensioen te versterken. Voor niemand zal het een gratis lunch worden.

Jozef Pacolet (HIVA, KU Leuven)

Kunnen die wel stijgen? Dan nemen de loonkosten toch weer toe?

‘Het moet en Nederland heeft het ons al voorgedaan. Met langer werken alleen komen we er niet. Vroeg of laat moeten we bereid zijn om hogere premies te betalen.

Als een commerciële verzekeraar zijn premies moet laten stijgen om zijn verplich-

tingen te kunnen nakomen, waarom zou de sociale verzekering dat dan niet mogen?

Bovendien is het scenario dat er bovenop onze huidige rijkdom bijna 20 000 euro per inwoner bijkomt. Dan moet het toch niet onoverkomelijk zijn om die kost te dragen?’

Is de bereidheid er wel om daarvoor bij te dragen?

‘Ik verwijs graag naar een vers uit het evangelie van Lucas: Geef en u zal gegeven worden. De maat die gij gebruikt, zal men ook voor u gebruiken. Dat is de essentie van een goede sociale zekerheid. Het is misschien een welbegrepen eigenbelang, maar het leidt tot solidariteit. We moeten proberen om de sociale zekerheid op een zeer hoog niveau uit te bouwen, zodat ze de hele bevolking zal charmeren. Wie zich goed sociaal verzekerd voelt, zal ook bereid zijn om hogere bijdragen te betalen. Uiteraard is het nodig om blijvend in te zetten op de strijd tegen sociale en fiscale fraude. Evenzeer moeten de poortjes voor belastingontwijking dicht en moet de overheid ophouden met het uitdelen van al te gulle fiscale cadeaus.’

Uw onderzoek spitste zich ook toe op gezondheidszorg. Welke verbeteringen zijn daar aan de orde?

‘De gezondheidszorg in België is van een

hoog niveau. Ze is toegankelijk en niet te duur. Maar wat ik betreur is hoe de hospitalisatieverzekering een tweespalt dreigt te veroorzaken. Wie zich een dure polis kan veroorloven, kan de hoge supplementen van een eenpersoonskamer betalen.

Die verzekeringen worden bovendien jaar na jaar duurder. De vraag is: is een eenpersoonskamer een luxe wanneer je ernstig ziek bent? In een rijke economie zoals België zou dat de norm moeten zijn. Ik vind dat we de supplementen moeten beperken en de honoraria van de artsen herijken, en dat via de verplichte ziekteverzekering.’

In feite ziet u de toekomst positief tegemoet.

‘Ik weet niet wat de toekomst brengt, ik weet wel dat ik te vroeg geboren ben. Was ik in 2017 geboren zou niet alleen mijn gemiddeld inkomen hoger zijn, ik zou ook minstens tien jaar langer leven en langer gezond blijven. Niet alleen materiële vooruitgang is een verwezenlijking van onze maatschappij, de hogere levensverwachting is minstens even belangrijk. De vergrijzing is niet alleen een uitdaging voor de sociale zekerheid, het is ook iets om optimistisch over te zijn. Ik citeer graag voormalig ACV-voorzitter Jef Houthuys: Alleen de optimisten overleven.’

Leen Grevendonck

11

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Nieuwe regeringsmaatregelen ongunstig voor onze pensioenen

‘Het pensioengeknoei duurt voort’ Al meer dan 43 000 mensen stuurden een boodschap naar de federale regering om hun bezorgdheid te uiten over hun pensioen.

‘Dat moeten ze vooral blijven doen’, klinkt het bij het ACV, ‘want de regering plant nog meer ingrepen die het pensioen van werknemers doen dalen.’

De voorbije weken was er onduidelijkheid over de pensioenhervorming in het Zomerakkoord van de federale regering. Langdurig werkloze vijftigplussers zouden minder pensioen krijgen. ‘Dankzij onze acties trok de regering een van de deelmaatrege-

len alvast in’, zegt ACV-voorzitter Marc Leemans. ‘Maar ze komt wel met een aantal andere maatregelen op de proppen die opnieuw in de buidel tasten van de werknemers. Het geknoei met onze pensioenen houdt niet op.’

Over welke nieuwe maatregelen gaat het?

Jong aan het werk en werkloos of SWT aan het einde van de loopbaan: minder pensioen Wie jong begon te werken, haalt gemakkelijk een loopbaan van meer dan 45 jaar.

Vaak gaat het om zwaar werk in de bouw, industrie, zorg, schoonmaak, enzovoort. De regering besliste dat de jaren werkloosheid of SWT die bovenop de 45 jaar loopbaan komen, niet meer meetellen voor je pensioen. De beginjaren van je loopbaan met een laag loon (of gelijkgesteld aan een laag loon) kan je dus niet meer vervangen door de laatste jaren met werkloosheid of SWT, met doorgaans gelijkstelling aan een hoger loon. Dat kan oplopen tot 100 euro pensioenverlies per maand en is van toepassing op iedereen die na 1 september 2017 de 45 jaar pensioenloopbaan overschrijdt.

Daarom blijft het ACV oproepen om de regering-Michel boodschappen te sturen.

‘Duizenden mogelijke kiezers die duidelijk maken dat ze dit niet pikken, dat raakt politici’, zegt Marc Leemans.

✔✔Op www.pensioengeknoei.be

kan je in een paar muisklikken een e-mail naar de regering sturen.

Na je studies niet meteen aan het werk: later met pensioen Voor het vervroegd pensioen zou een jaar voortaan pas meetellen als je minstens 156 dagen hebt gewerkt (of gelijkgesteld). Tot nog toe was dat 104 dagen. Deze maatregel treft veel deeltijdse en tijdelijke werknemers, en dus vooral veel vrouwen. Wie in het jaar van afstuderen begon te werken, kon dat jaar tot nu toe ook meetellen. Maar in de nieuwe regeling moet je dan ten laatste op 1 juli aan het werk zijn om aan 156 dagen te komen. Ook het jaar waarin je op vervroegd pensioen gaat, telde tot nu toe volledig mee zodra je 104 dagen tewerkstelling of gelijkstelling kan bewijzen. In het nieuwe voorstel moet ook dat jaar 156 dagen gewerkte of gelijkgestelde dagen tellen. Dat betekent dus dat bij zeer veel mensen de datum van vervroegd pensioen met een jaar of meer uitgesteld wordt.

Gelijkgesteld bedrag bij werkloosheid of SWT naar beneden: veel minder pensioen

Belga

In de pensioenberekening zouden werkloosheid (vanaf de tweede periode) of SWT (vanaf de eerste dag) gelijkgesteld worden aan 2 021 euro per maand, en niet langer aan het laatste loon. Vorig jaar kon het ACV bekomen dat SWT zware beroepen, SWT bouw, SWT na veertig jaar loopbaan en medisch SWT in de pensioenberekening toch gelijkgesteld blijven aan het laatste loon. Voor SWT na veertig jaar loopbaan trok de regering die uitzondering weer in. Maar zelfs de SWT’s die gevrijwaard blijven van die maatregel, dreigen bij overschrijding van de 45 jaar pensioenloopbaan geconfronteerd te worden met pensioenverlies (zie hoger).

DE FOCUS

Met voorbedachteN rade

Acvonline

het.acv

In deze en vorige Visie las u hoe de regering de pensioenen van honderdduizenden mensen doodknijpt. Een maatregel hier, een ingreep daar. Met als finaal resultaat dat mensen een lager en vaak toereikend pensioen hebben.

En dat is niet alleen een probleem van wie al op pensioen is of binnenkort met pensioen gaat. Het gaat ook over het pensioen van onze kinderen en kleinkinderen. Sommigen maken ons wijs dat het niet anders kan. Dat het systeem ‘failliet is’. Dat we daarom moeten inleveren. ‘Als we de pensioen­ bedragen niet verlagen, moeten we de pensioenbedragen verlagen.’ Dat soort kromme redeneringen. Wel, dat is niet zo.

We hebben dat als samenleving wel zelf in de hand. Het hangt af van keuzes die onze verkozen vertegenwoordigers, liefst in overleg met de sociale partners, maken. Worden pensioenen enkel gefinancierd door arbeid of moet vermogen ook zijn duit in het zakje doen? Wat is een leefbaar pensioen? Gaan we voor echt werkbaar werk zodat we wat langer aan de slag kunnen blijven? Dat zijn cruciale vragen. De antwoorden daarop zullen bepalen hoe houdbaar ons pensioensysteem is.

Onrustwekkend is echter dat de keuzes die de regering maakt, geen blijk geven van zorgzaamheid voor de toekomst van gewone mensen. Integendeel. En dat geldt niet alleen voor

het pensioengeknoei. Laat me u nog een voorbeeld geven. Onze studiedienst berekende dat er een enorm budgettair zwart gat gaapt. Als deze regering wil voldoen aan de minimum begrotingseisen die Europa ons oplegt, dan moet er in 2018 en 2019 nog minstens 6 miljard euro gezocht worden. Dat komt onder andere door de ongedekte tax shift. En door het systematisch overschatten van inkomsten uit bricoleerwerk zoals de kaaiman-, de karaat- of de speculatietaks. Die werden ons telkens voorgehouden als hét antwoord op de roep naar meer rechtvaardige fiscaliteit.

En snel weer afgevoerd als nep. De effectentaks mag zich waarschijnlijk binnenkort ook

bij dit illustere rijtje voegen. Zegt de minister van Financiën zelf.

Een nieuwe krater van zes miljard dus. Minimum. Want de hervormde vennootschapsbelasting moet ondertussen volgens ‘sterkhouders’ in de reger ing a l n iet meer budgetneutraal zijn. Lees: het nieuwe cadeau aan bedrijven en hun aandeelhouders mag de staatskas en de gewone belastingbetaler wel wat kosten.

Zes miljard gezocht. In verkiezingsjaren. Ik geef het u nu al op een blaadje: die rekening wordt vlot doorgeschoven naar volgende regeringen. En dan zal het zijn: ‘Kijk, we kunnen echt niet anders dan besparen in de pensioenen, de ziekteverzekering en de werk­ loos­heidsuitkeringen.’ Dat soort politiek is doelbewuste sabotage van de toekomst van gewone mensen die oud, ziek of werkloos worden. Met voorbedachten rade. Ten voordele van de happy few. Is het zo dwaas om van de verkozen vertegenwoordigers van het volk net het tegendeel te verwachten?

Marc Leemans, ACV-voorzitter

Dat soort politiek is doelbewuste sabotage van de toekomst van gewone mensen die oud, ziek of werkloos worden.

12

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

ACV Openbare sector staakt niet op 10 oktober

Eerst inzetten op overleg en alternatieve acties Het ACV in de openbare sector zal op 10 oktober niet staken zoals de socialistische vakbond. ‘Wat ons betreft, komt een staking te vroeg.

Wij willen eerst de kans geven aan het overleg en nodigden de verschillende ministers hiervoor uit.’

D

e socialistische overheidsvakbond ACOD heeft aangekondigd op 10 oktober te zullen staken. Vooral in het openbaar vervoer zal dat voelbaar zijn. Ook het ACV uit al langer zijn ongenoegen over het beleid van de regering, maar in tegenstelling tot de ACOD zoekt het ACV Openbare sector zijn heil (nog) niet in een klassieke staking. Eerst moet overleg alle kansen krijgen.

Overleg met minister Bellot

Er vond ook al een overleg plaats met premier Charles Michel (MR). En in de commissie voor de openbare sector binnen het Nationaal Pensioencomité is de discussie over de zware beroepen weer van start gegaan. ACV Openbare sector, dat werknemers uit de openbare sector, het openbaar vervoer en het onderwijs groepeert, wil dat daar tegen het einde van het jaar resultaat is.

Onzekerheid knaagt ‘Dat we nu niet kiezen voor een staking, betekent geenszins dat we het eens zijn met het beleid van deze regering. De constante aanvallen op spoor- en overheidspersoneel, de nieuwe aanvallen op sociale zekerheid, koopkracht en arbeidsrechten, en de tegenstrijdige signalen die overheid en directie geven over de richting die ze uit willen met de spoorwegen, veroorzaken zeer veel ongerustheid. Maar we vinden het wel belangrijk om eerst de kans te geven aan het overleg en we vinden dat die ruimte er momenteel nog is. Staken blijft de laatste optie’, zegt Luc Piens.

Het ACV wil de komende maanden druk blijven zetten op de regering om haar beleid bij te sturen via allerlei andere acties.

‘We denken niet dat een staking daarvoor op dit moment de goede manier is’, zegt voorzitter Marc Leemans. ‘Dan gaat het in de media opnieuw over het actiemiddel en niet over de inhoud. Eén dag staking zal deze regering helaas niet van koers doen veranderen. Daarom is het veel beter de re-

We vinden het belangrijk om eerst de kans te geven aan het overleg en we vinden dat die ruimte er momenteel nog is.

Staken blijft de laatste optie.

Luc Piens, ACV-Transcom

gering te confronteren met de kritiek en de bezorgdheden van de mensen op andere manieren. Zoals we doen met de website www.pensioengeknoei.be bijvoorbeeld.

43 000 mensen uitten hun kritiek al via die weg. Dat zijn allemaal kiezers. Dat kunnen politici niet zomaar van zich afzetten, hoe graag ze dat ook zouden willen.’

Kaatje De Coninck

Bas Bogaerts - ID

Voor ACV-Transcom Spoor komt de staking te vroeg. ACV-Transcom wil nu verduidelijking krijgen over een aantal dossiers van

minister van Mobiliteit François Bellot (MR) en nodigde de minister uit voor een overleg. ‘We willen zijn intenties weten over de afschaffing van de statutaire benoemingen bij het personeel. En we willen het ook hebben over de onduidelijkheid rond pensioenen en de zware beroepen’, zegt Luc Piens, sectorverantwoordelijke spoorwegen. ‘Voor het contractueel overheidspersoneel belooft de regering een zogenaamde tweede pensioenpijler, maar op dit ogenblik willen de CEO’s van de Belgische Spoorwegen deze groepsverzekering strikt beperken tot het hoger kaderpersoneel. Waarom?’

uuACV Openbare sector, dat werknemers uit het onderwijs, de openbare sector en het openbaar vervoer groepeert, staakt niet mee op 10 oktober.

Mycareer.be geeft overzicht van volledige loopbaan

Getrouwheidszegels bouw 2016-2017

Wie wil nagaan hoelang hij bij een werkgever gewerkt heeft, hoeveel hij daar verdiende en of hij recht heeft op tijdskrediet, hoeft daarvoor niet meer te bellen naar een handvol instellingen. Voortaan kun je al die informatie terugvinden op één website: www.mycareer.be.

Alle bouwvakkers tewerkgesteld bij een onderneming waarvan het RSZ-kengetal begint met 024, 026, 044 of 054 hebben recht op getrouwheidszegels.

In die databank wordt nagenoeg alle informatie over je loopbaan gebundeld. Op een duidelijke tijdslijn, een cv-weergave of een lijst per gewerkt jaar kun je een overzicht vinden van je huidige en vorige banen, de periodes waarin je niet actief was door bijvoorbeeld ziekte of werkloosheid of waarin

je zelfstandig was, én financiële informatie zoals je loon of vakantiegeld. Je kunt er ook zien in welk statuut en welk arbeidsregime je werkte. De overheid lanceerde mycareer.be in het kader van administratieve vereenvoudiging. We wisselen steeds meer van baan, waardoor we het overzicht over onze carrière dreigen te verliezen. De website moet mensen op een gebruiksvriendelijke manier wegwijs maken in hun eigen loopbaan. Aanmelden op je account doe je met je identiteitskaart en een kaartlezer. (JW)

✔✔Meer info op www.mycareer.be

Het bedrag op de kaart stemt overeen met 9 procent van het verdiende brutoloon in de periode van 1 juli 2016 tot en met 30 juni 2017. De kaarten worden vanaf 29 september verstuurd door het Fonds voor Bestaanszekerheid naar je privéadres. Je kan die kaart dan afgeven bij het plaatselijke ACV-dienstencentrum of rechtstreeks bij ACV bouw - industrie & energie.

Ledenbijdrage Noteer je rekeningnummer op de kaart en let erop dat je in orde bent met de betaling van je ledenbijdrage. De eerste betaling van de getrouwheidszegels zal gebeuren op maandag 30 oktober 2017.

Krijg je geen kaart maar denk je daar wel recht op te hebben, neem dan onmiddellijk contact op met het ACV-dienstencentrum of rechtstreeks met ACV bouw - industrie & energie. Ook oude kaarten kunnen onder bepaalde voorwaarden nog uitbetaald worden en kan je nog bezorgen. (AJ)

13

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Uitspraak Europees Hof van Justitie en onvrede bij personeel zetten Ryanair onder druk

Over and out met sociale dumping Ryanair?

Een uitspraak van het Europees Hof van Justitie zet lowcostmaatschappij Ryanair zwaar onder druk. Het Hof geeft een duidelijk signaal dat de maatschappij nu eindelijk de rechten van zijn werknemers moet respecteren. Intussen groeit de onvrede bij het personeel en dwingt een leegloop van piloten de maatschappij om de komende weken tientallen vluchten te schrappen. Is het over en uit met de sociale dumping bij Ryanair?

H

Ierse contracten Werknemers van Ryanair worden allemaal aangenomen met goedkope Ierse contracten. Die laten de maatschappij toe haar personeelskosten te drukken en spotgoedkope vluchten aan te bieden. Maar werknemers maken geen aanspraak op de sociale rechten die gelden in het land waar ze werken en moeten naar een Ierse rechtbank stappen bij een geschil met hun werkgever.

Zes gewezen Ryanair-stewardessen pikten dat niet en stapten in 2011 samen met het CNE, de Franstalige christelijke bediendevakbond, naar de arbeidsrechtbank in Bergen. Omdat in hun contract stond dat Charleroi hun thuisbasis was en dat ze op minder dan een uur van de luchthaven moesten wonen, vonden ze dat ze onder het Belgische arbeidsrecht vielen en aanspraak maakten op de Belgische sociale rechten. Ryanair deed de zaak meteen van de hand en zei dat ze zich moesten houden

Belga

et loopt tegenwoordig niet bepaald van een leien dakje bij luchtvaartmaatschappij Ryanair. Een uitspraak van het Europees Hof van Justitie (EHJ) en groeiende onvrede bij het personeel brengen de maatschappij in moeilijkheden. Ze moet voorlopig zeker tot eind oktober tientallen vluchten schrappen, tot grote onvrede van de reizigers. Wat is er aan de hand bij de schijnbaar succesvolle luchtvaartmaatschappij? uuWordt Michael O’Leary, topman van Ryanair, eindelijk gedwongen zijn personeelsbeleid aan te passen? aan de regels van hun contract. De zaak belandde uiteindelijk bij het EHJ, dat nu beslist heeft dat ‘de rechtbank op de plaats waar de werknemers de meeste van hun verplichtingen tegenover de werkgever vervullen, bevoegd is’. Nationale rechters kunnen zelf nog bepalen waar die plaats is aan de hand van een aantal criteria. Het Hof wijst de thuisbasis alvast aan als belangrijkste indicatie.

moeten nog altijd zelf naar de rechtbank stappen in het land waar ze het meeste werken om hun sociale rechten af te dwingen.

Maar als die rechtbanken telkens een uitspraak doen in het voordeel van de werknemers, wordt het voor Ryanair wel erg moeilijk om die rechten te blijven omzeilen. Vroeg of laat zal zijn dumpingpolitiek onhoudbaar worden’, zegt Piet Van Den Bergh.

De beslissing kan op veel lof rekenen bij de vakbonden. ‘We zijn erg tevreden met de uitspraak’, zegt Piet Van Den Bergh, expert arbeidsrecht bij het ACV. ‘Dit is een duidelijk signaal dat Ryanair zijn goedkope personeelsbeleid moet aanpassen en de sociale rechten van zijn werknemers moet respecteren.’ Toch zegt Ryanair zijn personeelsbeleid niet te zullen veranderen. De uitspraak betekent immers niet dat Ierse contracten verboden zijn. ‘Werknemers

Sociale onrust Sinds de uitspraak van het Hof lijkt de onvrede bij het personeel van Ryanair sterk toe te nemen. En er woedt al langer onrust in het bedrijf. ‘Ryanair kampt al een tijd met een leegloop van piloten’, zegt Kurt Callaerts van ACV-Transcom. ‘Velen geven er de brui aan of trekken weg naar andere luchtvaartmaatschappijen omdat ze de hoge werkdruk en de slechte arbeidscontracten niet meer aanvaarden. Ryanair zit met

een personeelstekort en kan niet anders dan tientallen vluchten te schrappen. Het bedrijf draagt nu de gevolgen van zijn eigen personeelsbeleid.’

De crisis bij Ryanair vertaalt zich ook in een groeiende ontevredenheid bij de reizigers. Ryanair moet schadevergoedingen betalen waarvan de kosten hoog kunnen oplopen. De directie gaat intussen over tot drastische maatregelen. Ze dreigt ermee het verlof van piloten in te korten. Een slechte zet volgens Kurt Callaerts. ‘Zolang het bedrijf het zo bont blijft maken, zal de situatie er niet op verbeteren.’

Hoe en wanneer Ryanair deze crisis zal kunnen bedwingen, valt niet te voorspellen. Maar het is duidelijk dat er iets moet veranderen.

Jelgher Wandels

Gratis koffiekoeken uit protest tegen uitbreiding flexi-jobs

Lies Willaert IPV-IFP

Zondag deelden vakbondsafgevaardigden van ACV Voeding en Diensten gratis minikoffiekoeken uit op de Zavel in Brussel. Zo protesteerden ze tegen de uitbreiding van het systeem van flexi-jobs naar onder meer de bakkerijen.

In het zomerakkoord besliste de regeringMichel om het systeem van flexi-jobs in de horeca uit te breiden naar de handel. Het gaat onder meer over bakkers, slagers, winkels en kappers. Bovendien zullen ook ge-

pensioneerden een flexi-job mogen uitoefenen. Vandaag is dat enkel mogelijk voor wie al minstens vier vijfde voor een andere werkgever werkt. De nieuwe regels zouden gelden vanaf 2018.

‘De uitbreiding is er gekomen zonder overleg met de sociale partners’, zegt Bart Vannetelbosch van ACV Voeding en Diensten.

‘Wij vrezen dat in die sectoren de druk op de vaste tewerkstelling en de lonen zal stijgen. Een flexi-job is namelijk niet onderworpen aan het sectorale minimumloon.

Bovendien worden er op het loon weinig

sociale bijdragen en geen belastingen betaald. Op die manier ondergraven de flexijobs onze sociale zekerheid.’

De drie vakbonden stapten dit jaar naar het Grondwettelijk Hof omdat het systeem van flexi-jobs volgens hen werknemers discrimineert. Donderdag volgde de uitspraak, die bij het ter perse gaan van Visie nog niet bekend was. Voor hun verzet tegen de flexijobs kregen de vakbonden onlangs de Prijs voor de Solidariteit op ManiFiesta. (LG)

14

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

Werkdruk in productie-industrie zorgt voor motivatieverlies en fysieke klachten

‘Arbeiders dreigen voeling te verliezen met hun werk’ ‘Staken omwille van twee seconden’, zo omschreef de pers de acties bij Volvo Car Gent van twee weken geleden. ‘Maar het versnellen van de band kan leiden tot stress en zelfs lichamelijke letsels’, zegt Christophe Vanroelen, socioloog aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).

men met spieren en gewrichten, maar misschien nog het meest met stress en mentale gezondheidsproblemen.

‘Daarom stelden arbeidsorganisatiedeskundigen alternatieven voor onder de noemers innovatieve arbeidsorganisatie, humaniseringsbeweging of sociotechnische school. In die modellen beslissen mensen veel meer over hu n eigen a rbeidstaak’, zegt Vanroelen. ‘Ze krijgen meer tijd om een breder pakket aan deeltaken uit te voeren en krijgen inspraak in de bedrijfsvoering. Ik geloof zeker in de basisprincipes en ik denk dat de kwaliteit van de arbeid op veel plaatsen kan verbeteren door dit soort ingrepen.’

‘Maar er zijn addertjes onder het gras. Ook teamwerk kan leiden tot een verhoging van de werkintensiviteit. En als bredere arbeidstaken synoniem staan voor personeelstekort, is dat ook geen verbetering.’

Cyclustijd De cyclustijd is niet alleen een groot strijdpunt bij Volvo Car Gent, maar algemeen tussen werkgevers en werknemers in de productie-industrie. Dat zegt Christophe Vanroelen, socioloog aan de VUB. ‘Het reduceren van de cyclustijd zorgt ervoor dat de productiviteit stijgt en dat men met minder uren arbeidskracht hetzelfde of meer produceert. Dat is het uitgangspunt van het lean productiesysteem. De cyclustijd kan naar beneden door mensen sneller en efficiënter te laten werken en door niet-noodzakelijke taken weg te knippen.

Maar ook technologie speelt hierin een rol.

Belga

H

et sociaal conflict bij Volvo Car Gent draaide grotendeels om het verlagen van de cyclustijd. Dat is de tijd die elke operator heeft om zijn taak uit te voeren.

‘Elke werkpost heeft een balans waarin elke stap, elke handeling en elke beweging tot in detail omschreven wordt’, zegt Patrick Van Hijfte, afgevaardigde voor ACV-CSC METEA bij Volvo Car Gent. ‘Aan elk deel van die balans wordt een tijd gekoppeld. Al die tijden worden opgeteld om na te gaan of dit binnen de cyclustijd kan verwezenlijkt worden. Het is een titanenwerk waarbij fouten in berekeningen of handelingen kunnen gebeuren. Vroeger was er in elk team een verantwoordelijke die met kennis van zaken de balansen opvolgde. Maar stelselmatig is die verantwoordelijkheid verschoven naar de ingenieursafdeling, waardoor onze operatoren te weinig of zelfs geen inspraak meer hebben. Maar als de ingenieurs inschattingsfouten maken, zijn het wel de operatoren die de gevolgen dragen.’

uuBij Volvo Car Gent zal de lijnsnelheid in fases aangepast worden waardoor de werkdruk zou dalen. Dat akkoord bereikte de vakbonden met de directie na een syndicale actie.

Als schroeven eerst handmatig vastgezet werden maar nu door een robotarm, zal het werk sneller verlopen.’

Het verkorten van de cyclustijd heeft wel nadelen voor de werknemers, bevestigt Christophe Vanroelen. ‘Arbeidssociologen nemen typisch het woord vervreemding in de mond. Voor de industrialisering waren arbeiders namelijk ambachtslieden. Ze ontwierpen hun product zelf en hadden een overzicht over het hele productieproces. Door de industrialisering moeten arbeiders steeds kleinere deeltaken doen, waardoor ze ambachtelijke vaardigheden verliezen en ook de voeling met hun werk.

Ze hebben geen overzicht meer en weten niet meer waarvoor hun werk dient. Heel wat arbeidssociologen duiden dat fenomeen aan als een centraal probleem van de industriële productie.’

Gezondheidsklachten Naast nadelige gevolgen voor motivatie, verzuim, inzet en innovatie komen ook fysieke gezondheidsklachten veel voor bij werknemers in de productie-industrie.

Door de combinatie van weinig controle en snel werken, ontstaat verhoogde werkdruk. Veel literatuur brengt die in verband met tal van gezondheidsproblemen zoals diabetes, hart- en vaatziekten en proble-

Tijd om te wennen

Bij Volvo Car Gent is iedereen opnieuw aan het werk. De vakbonden en de directie sloten een akkoord. De lijnsnelheid zal in fases aangepast worden waardoor de werkdruk zou dalen. En er zou een betere opleiding komen voor nieuwkomers. ‘Naast een aanpassing van de werkorganisatie is opleiding belangrijk voor alle werknemers’, zegt Patrick Van Hijfte. ‘We vragen dat werknemers in de toekomst tijd krijgen om aan wijzigingen te wennen en ondersteuning krijgen waar dat nodig is.’

Amélie Janssens

Deel jouw foto over (on)gelijkheid een maak kans op een prijs Op 23 en 24 november organiseert het ACV een Vlaams congres in Oostende met als thema ‘Gelijkheid maakt het verschil’. Naar aanleiding van dat congres lanceert het ACV een fotowedstrijd. Hoe zie jij gelijkheid of ongelijkheid i n de sa men lev i ng? O p je vakantiebestemming, op de werkvloer

of in je buurt? Breng het in beeld en stuur je foto in hoge resolutie naar fotowedstrijd@acv-csc.be, en dat voor 13 oktober.

Vermeld zeker je naam, e-mail, adres en gsm-nummer. Onze jury, voorgezeten door fotografe Lieve Blancquaert, zal vooral oog hebben voor de creatie-

ve invulling van de foto’s. Je maakt kans op een bon voor een fotocanvas of een van de tien duofilmtickets. De winnende foto krijgt bovendien een plekje in onze publicaties.

✔✔ Het volledige wedstrijdreglement vind je op www.acv-online.be.

15

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

ZEGT

Friedl’ Lesage op tournee met De Grote Levensvragen

‘Ik ga voor de essentie’ De komende zeven maanden duikt radiostem Friedl’ Lesage de theaterzalen in om een antwoord te vinden op de grote levensvragen. Ze gaat in gesprek met 25 toonaangevende denkers over de zin van het leven. ‘Het traject dat je aflegt, bepaalt wie je bent.’

vaak gebruik, is focus. Ik ga voor de essentie. De Grote Levensvragen is een groot project. De betrokken mensen zijn heel creatief in het bedenken van allerlei dingen. Leuk, maar dan zeg ik tegen mezelf: focus, het is het theaterproject dat er moet staan. Ik concentreer me op de gasten die ik uitnodig, mensen die iets kunnen vertellen. Als je dat in het achterhoofd houdt, lukt het wel.’

F

Boeddhist Frans Goetghebeur zoekt het positieve: ‘Overal in de wereld bestaan duizenden initiatieven waar je goedgezind van wordt. Daardoor heb ik minder last van de tonnen slijk die elke dag langs radio en tv worden binnen gegooid.’

Zijn we te hard voor elkaar?

‘Toen ik onlangs een café binnenging, gebeurde iets grappigs. Een vrouw zei duidelijk hoorbaar: zij heeft een mooie stem maar ze stelt slechte vragen. Gaat dat over jou?, vroeg een vriend me. Ik moest erom lachen. Die vrouw mag dat zeggen, een kritische blik helpt je ook vooruit. Maar het is de manier waarop kritiek gegeven wordt die vaak te wensen overlaat. Op Facebook en Twitter worden mensen voortdurend gekwetst.

Het is niet omdat je een bekende kop hebt, dat het geen pijn doet. Denk maar aan de krachtpatser John Massis die op tv werd uitgelachen omdat hij een anoniem liefdeszoekertje had geplaatst in de krant. Een paar maanden later pleegde hij zelfmoord.

Het is een symbolisch verhaal. Mensen, laten we mild zijn voor elkaar.’

riedl’ Lesage houdt van mensen die haar inspireren, vertelt ze tijdens een korte pauze op het Filmfestival van Oostende. ‘Ik neem de tijd om me in hun wereld te verdiepen. Deze zomer stond een hele bibliotheek naar me te lonken, maar ik heb me ondergedompeld in boeken over levensvragen en filosofie, en het werk van mijn gesprekspartners.’ Ook haar Radio 1–programma Touché focust in oktober op De Grote Levensvragen. Elke zondagmiddag van 11 tot 13 uur zijn er drie gasten in de studio die professioneel bezig zijn met het leven. We confronteren Lesage alvast met enkele citaten uit het boek.

Het is niet omdat je een bekende kop hebt, dat kritiek geen pijn doet.

Friedl’ Lesage

hebben afgelegd, bepalend is voor wie ze zijn. Zowat iedereen heeft een verhaal. Ik zoek er niet naar, de levensverhalen komen vanzelf naar boven. En keer op keer heeft de persoonlijke kwetsuur mijn gasten verder gebracht in het leven. Regelmatig komt zo’n verhaal op de voorpagina’s van de kranten. Ik vind het raar dat mensen daar zo heftig op reageren. Je hoort zulke zaken toch ook in je eigen omgeving? Mensen die niets hebben meegemaakt zijn zeldzaam.’

‘Zelf een spoor nalaten is niet mijn doel. Wel wil ik door mijn kinderen heen verder leven’, stelt psychiater Dirk De Wachter.

Wil je zelf iets nalaten?

‘Heb ik voldoende succes gehad? Heb ik goede programma’s gemaakt? In de laatste momenten van je leven zijn die zaken van minder belang. Op het einde van het leven gaat het over: heb ik mensen graag gezien?

Vriendschappen en liefdes, dat is waar je aan denkt op je sterfbed.’

Bram Dehouck

Oud-rector van de KU Leuven Rik Torfs zegt: ‘Ik verkies gehavende mensen omdat je dan weet dat er strijd is gevoerd.’

Zoek jij ook naar die mensen voor je programma’s?

‘Ik kies geen gehavende mensen ómdat ze gehavend zijn. Voor Touché kies ik mensen die interessant zijn. Uit het gesprek blijkt dan dat het traject dat ze in het leven

✔✔Vanaf zondag 1 oktober focust het

Radio 1-programma Touché op De Grote Levensvragen. Het boek verscheen bij Lannoo. De theatertournee doet 19 culturele centra aan. www.degrotelevensvragen.be

Joost Joossen

In het boek De Grote Levensvragen zegt oud-rector van de UGent Anne De Paepe: ‘Ik ben zeer graag actief bezig, maar toch is het tempo uit balans geraakt.’

Bestaat dat gevaar ook voor jou?

Friedl’ Lesage: ‘Er komt veel op me af, en ik word voor veel projecten gevraagd. Daarin moet ik keuzes maken. Een woord dat ik

‘Er kan nu veel minder door de beugel dan vroeger’, zegt reclameman Guillaume Van der Stighelen.

Merk je ook dat er feller wordt gereageerd als iemand iets zegt?

‘Mensen krijgen de kans niet meer om gefundeerd te argumenteren. De media moeten meer duiding geven, informatie checken en uitleggen. Nu wordt bijvoorbeeld elke tweet van president Trump tot in het belachelijke gevolgd. Dat krijgt te veel aandacht. Het is ook een keuze die je maakt voor jezelf. Houd je niet bezig met onbetrouwbare zaken, laat je niet leiden door polariserende stemmen.’

uuFriedl’ Lesage: ‘Mensen krijgen de kans niet meer om gefundeerd te argumenteren. De media moeten meer duiding geven.’

20 FIL M

Visie ¬ vrijdag 29 september 2017

en muziek Tv-maker Jan Leyers over de islam

‘Hoe gaan we dat doen, samenleven?’

Met Soulsister baant Jan Leyers zich al sinds 1986 een weg naar onze harten.

Voor zijn tv-programma’s reist hij de wereld rond, vaak in het spoor van geloof en religie. Een man met een open blik op de wereld van vandaag. ‘Om de zoveel jaar moet er een crisis zijn die werkelijk over niets gaat.’

ken. Er moet iets geofferd worden. Je kan er bijna de klok op gelijk zetten. Om de zoveel jaar moet er een crisis zijn die werkelijk over niets gaat. Dat gebrek aan gezond verstand zorgt er ook voor dat er te veel regels zijn.

Regels, omdat we niet meer tegen ongelukken kunnen. Ongelukken gebeuren nu eenmaal.

Maar vandaag denken we meteen: met een goeie regel, was het niet gebeurd. Na elke tegenslag bedenken we nieuwe regels om het in de toekomst te voorkomen. Nu kom ik op festivals waar tachtig politiemannen pa-

I

n ‘Allah in Europa’ zoekt Jan Leyers naar het gezicht van de islam in Europa. Hij polst naar wat Europese moslims hopen en vrezen. Zelf hoopt hij vooral dat doorsnee moslims zich gesteund voelen en samen met de rest van de wereld een front kunnen vormen tegen fundamentalisten.

am ‘Tien jaar geleden was de isl een gevoelsmatig nog een beetje ver-van-mijn-bedshow.’

– Jan Leyers scheid van konden nemen als zou blijken dat samenleven niet zou lukken. Vandaag is het doorgedrongen dat de keuze niet meer is: doen we het of niet? Maar wel: hoe gaan we dat doen, samenleven?’

Wat is je conclusie. Wat moet er gebeuren om (beter) samen te leven?

‘Volgens mij mogen we niet de fout maken die veel mensen maken om moslims allemaal over dezelfde kam te scheren. Ik praatte met de dochter van een van de

colofon

VRT

Tien jaar geleden trok je in De Weg naar Mekka naar NoordAfrika en het Midden-Oosten om de gedaantes van de islam daar bloot te leggen. Nu is Europa aan de beurt.

Waarom?

‘Er is veel veranderd. In De Weg naar Mekka zie je een wereld die niet meer bestaat. Geen enkel land dat ik toen bezocht is nog hetzelfde: Turkije, Syrië, Libië.

Maar ook in Europa gebeurde er veel. Tien jaar geleden was de islam gevoelsmatig nog een beetje een ver-van-mijn-bedshow. Er woonden toen ook al tientallen miljoenen moslims in Europa, maar veel Europeanen hadden nog de illusie dat we er af-

‘Optreden met Soulsister voelt als een warm bad. Ik kom daar tien keer zo ontspannen van terug als dat ik vertrok.’

– Jan Leyers

Jan Leyers: ‘Een grote groep moslims kruipt in zijn schulp omdat ze het gevoel hebben dat iedereen tegen hen is. Terwijl zij net onze medestanders zijn in de strijd tegen fundamentalisten.’ slachtoffers van de aanslagen in Nice. Toen zij, een moslima, net haar moeder had geïdentificeerd en uit het politiebureau kwam, begon een voorbijganger haar uit te schelden. Zo werkt het niet. Je kan niet zomaar elke moslim verdenken. Bovendien merk je dat een grote groep moslims in zijn schulp kruipt en zelfs verhardt omdat ze het gevoel hebben dat iedereen tegen hen is. Terwijl zij net onze medestanders kunnen en moeten zijn in de strijd tegen fundamentalisten.’

En dus begint het bij elkaar beter te leren kennen?

‘Ik heb geen grote wonderoplossing, maar volgens mij is dat de eerste stap. Weten over wie het gaat en waarover we het hebben als we praten over de islam of de moslims. Ik ben daar zelf ook nieuwsgierig naar en ging dus praten met moslims in heel Europa. En dat is een heel gevarieerde groep mensen.

Ik liet me scheren en masseren door een gesluierde moslima in een kapperszaak in Sarajevo. Maar tegelijkertijd hoorde ik in mijn gesprek met een Britse islamitische begrafenisonderneemster dat, zelfs tot in

de dood, mannen voorrang krijgen op vrouwen en eerst begraven worden. Dat is volgens mij trouwens een van de grote punten van verschil tussen onze manier van leven en de islamitische manier. Daar gelden toch nog altijd, in mindere of meerdere mate, andere regels voor mannen dan voor vrouwen. Er zijn dus verschillen, maar dat wil niet zeggen dat we niet kunnen samenleven over die verschillen heen.’

Je bekijkt de wereld nuchter en realistisch. Dan zijn er vast dingen waarover je je echt kan opwinden?

‘Ik denk weleens dat elke cultuur en elk volk zijn dosis voor niets weggesmeten energie en aandacht nodig heeft. Een primitief volk offert bijvoorbeeld koeien en geiten. Bij ons zijn het miljoenen kippen en eieren die ze vanuit een massahysterie hebben vernietigd bij de fipronil-affaire.

Het was hetzelfde bij de dioxinecrisis. Mijn dokter zei me toen: Als je tien sigaretten rookt, heb je meer dioxine binnen dan als je een hele volière van die kippen eet. Maar mensen slagen er niet in om dat rationeel te bekij-

trouilleren en betonblokken de weg versperren. Maar overal op straat rijden vrachtwagens, die kunnen toch ook op mensen inrijden?’

Via de festivals komen we bij je andere passie, muziek. Is muziek therapie voor jou?

‘Toen ik begon te schrijven aan mijn vorige plaat, vloeiden de nummers er in het Nederlands uit.

Dat was nieuw voor mij. Maar het was ook een inzicht: is het niet heel raar om over jezelf te zingen in het Engels? Op een bepaald moment voel je je ook te oud voor een korte broek, begrijp je? In die nummers verwerkte ik veel van mijn ervaringen tijdens mijn reizen. Nu treed ik veel op met Soulsister en dat voelt elke keer als een heerlijk warm bad. Ik ken het repertoire door en door, ik ken de Polle (Paul Michiels, red.) door en door. Ik moet nergens over nadenken. Ik kom daar tien keer zo ontspannen van terug als dat ik vertrok.

Dus op een bepaalde manier is dat zeker therapie voor mij. Mijn dochters zijn ook vaak verwonderd. Zij denken dat ik een grumpy cultuurpessimist ben, maar als ik The way to your heart sta te spelen, is dat veraf. Dan heb ik een ander deel van mijn harde schijf aangezet.’

Amélie Janssens

✔✔‘Allah in Europa’, elke maandag om

21.15 uur op Canvas. Op VRT NU kan je nu ook ‘De Weg naar Mekka’ herbekijken.

Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV bouw - industrie & energie en ACV-Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Linde De Corte • Hoofdredacteur: Hilde Van Malderen • Redactie beweging.net en ACV: Kaatje De Coninck, Leen Grevendonck, Amélie Janssens, Jelgher Wandels, Monique Braam, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six, Gianni Greco, Rooni Theeboom, Marjan Cauwenberg • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Sarah Vandoorne, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (16-19) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •