Visie 2018 nr. 20 - Algemeen by beweging.net

Regio Kempen (Turnhout) vrijdag 16 november 2018

Eten tegen de klimaatopwarming Onze aarde warmt op. Dat is oud nieuws en toch blijft het onderwerp brandend actueel, omdat de gevolgen stilaan zichtbaar worden. Op 2 december is er een klimaatmars in België om nog maar eens op te roepen tot actie. Alle beetjes helpen. Zoals in eigen bord kijken. Want hoe bewuster we omgaan met onze voeding, hoe beter voor het milieu. Een voorsmaakje van wat je in de toekomst voorgeschoteld krijgt? Peulvruchten, noten, quinoa, zeewier en insecten zijn voorbeelden van voedsel dat onze natuur niet schaadt en dus zowel gezond als duurzaam is.

> p. 6-7

ABONNEE

KLIMAATMARS 2 DECEMBER - BRUSSEL > p. 10

Lynn Wesenbeek trots op haar roots

Wat loopt er mis op Zaventem?

SOCIALE HUISVESTING ALS HEFBOOM NAAR EEN BETER LEVEN

> p. 8

www.beweging.net

www.cm.be

www.acv-online.be

> p. 2-3

jaargang 74 ¬ visie nummer 20 afgiftekantoor brussel x ¬ p910695 volgend nummer op 7 december 2018

Regionieuws > p. 13

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

VERWOORDING

STRUIKELEN Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen struikelden de politieke partijen net niet over elkaar. Plots hadden ze de sociale huisvesting als favoriet onderwerp ontdekt en wilde iedereen de eerste zijn om het onderwerp te claimen. Want iedereen vond dat het beter kon, in Gent, in Antwerpen, in zowat elke gemeente. Eindelijk, dacht ik zo. Eindelijk gaat het licht branden. Maar nu komt ook de praktijktest. Gaan de luide roepers ook effectief de daad bij het woord voegen? In hoeveel bestuursprogramma’s zal het straks als hoofdpunt staan? Ik ben benieuwd. Want sociale huisvesting werkt. Lees maar verder op deze pagina. Het armoederisico daalt met 40 procent als een gezin een sociale woning krijgt toegewezen. Er zijn weinig maatregelen die zo’n direct effect hebben. Dus beste verkozenen: maak werk van sociale huisvesting. Jullie hebben het beloofd aan jullie kiezers. Beste inwoners: spreek jullie verkozenen aan op die belofte. Steun beleid dat oog heeft voor sociale huisvesting, zodat er voldoende draagvlak blijft. Al te vaak moet sociaal beleid zich namelijk verantwoorden, meer dan het economische beleid. En ik garandeer jullie, heel wat mensen zullen jullie dankbaar zijn. Ik denk maar aan oudere mensen die er alleen voor komen te staan. Jongen gezinnen met een bescheiden inkomen. Dakloze Belgen. Migranten. De voorbije jaren hebben onze partners dikwijls geroepen om meer tijd en geld vrij te maken voor een goed huisvestingsbeleid. Het moment is gekomen. Laat ons hopen dat de beloftes geen verkiezingspraat blijven. Peter Wouters Voorzitter beweging.net

Trots op mijn roots

Sociale huisvesting als

Een quizvraagje: wat hebben Lynn Wesenbeek, Fred Deburghgraeve, Axl Peleman en Gene Bervoets met elkaar gemeen? Antwoord: ze zijn allemaal opgegroeid in een sociale woning. Om sociale woningen uit het verdomhoekje te halen, bundelde de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen de verhalen van 24 bekende Vlamingen die op een of andere manier uitblinken. ‘Dankzij, en niet ondanks sociale huisvesting.’

ond sociale huisvesting hangt niet het beste beeld. Onlangs kwam de Gentse sociale huisvestingsmaatschappij WoninGent nog in opspraak, maar gauw bleek dat ook in andere steden de kwaliteit van de sociale woningen te wensen overlaat. Niet alleen de kwaliteit van de woningen, maar ook hun bewoners zijn vaak voorwerp tot minachting. Om die negatieve perceptie te keren, bracht de Vereniging van Vlaamse Huisvestingmaatschappijen (VVH) een boek uit: ‘Trots op mijn roots’. Björn Mallants, directeur van de VVH, legt uit hoe de vork in de steel zit. ‘We wilden in onze werking meer nadruk leggen op mensen, in de plaats van op huizen en appartementsgebouwen. Zo zijn we op zoek gegaan naar bekende Vlamingen die opgegroeid zijn in een sociale woning. We wilden hun succesverhaal brengen. Enerzijds als inspiratie voor mensen die vandaag een sociale woning huren, maar anderzijds ook om het clichébeeld van de luie profiteurs en de marginalen in sociale woningen te ontkrachten.’

Hefboom uit armoede

VACATURE M/V beweging.net zoekt • Diensthoofd financiën en administratie – Groep Beweging • Hoofdboekhouder – Procura vzw Meer info: www.beweging.net/vacatures

Zodoende kan iedereen nu ervaringen van onder meer bokskampioene Daniella Somers, acteur en theatermaker Chokri Ben Chikha, zanger en acteur Koen Crucke, zangers Tom Dice en Axl Peleman of Gents imam Khalid Benhaddou lezen. ‘Veel mensen die in een sociale woning leven, schamen zich daarvoor. Dat is nergens voor nodig. Deze getuigenissen bewijzen dat ze hun leven op de rails kunnen krijgen. Dankzij sociale huisvesting, en niet ondanks sociale huisvesting. Een sociale woning is een hefboom uit armoede. In tegenstelling tot wat sommigen beweren, is sociale huisvesting geen kweekvijver voor generatiearmoede.’

Het armoederisico daalt met 40 procent na toewijzing van een sociale woning. Björn Mallants, directeur Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen

Het belang van sociale huisvesting om mensen uit armoede te trekken, valt niet te onderschatten. Uit recente cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau, blijkt dat de oude slagzin ‘arm maakt ziek, en ziek maakt arm’ niet uit de lucht is gegrepen. Iets meer dan een kwart van de volwassenen die in armoede leven, ervaren hun gezondheid als slecht of zeer slecht. Bij mensen die niet in armoede leven, is dat slechts 8 procent. 43 pro-

cent van wie in grote armoede leeft heeft een chronische ziekte.

300 euro lager Voor wie in armoede leeft, kan sociale huisvesting een wereld van verschil maken. Omdat de huurprijs voor een sociale woning gemiddeld zo’n 300 euro lager ligt dan op de private markt, krijgen gezinnen die dat nodig hebben fi nanciële ademruimte. Geld dat ze kunnen besteden aan kledij, afbetaling van schulden, gezonde voeding en gezondheidszorg. Dat laatste is nodig, want volgens een enquête van Statbel moet een vierde van de mensen in armoede gezondheidszorg uitstellen, terwijl die wel nodig is. Een derde stelt nodige tandzorg uit omwille van fi nanciële problemen. Een minder hoge huurkost kan voorkomen dat mensen in armoede een

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Els Matthysen

James Arthur

ls hefboom naar een beter leven

Lynn Wesenbeek ‘Wonen in een sociale woonwijk heb ik als zeer positief ervaren. Ik heb er graag gewoond. Ik denk wel dat het nu, 35 jaar later, toch anders wonen is. Vroeger waren het allemaal vrij gewone gezinnen met werkende mensen die moesten knokken. Toen was iedereen arbeider of bediende. Ik denk dat de mensen het nu, doordat de verschillen in de maatschappij veel groter geworden zijn – de armen zijn armer, de rijken rijker – financieel moeilijker hebben.’ ‘Trouwens, of je nu in een sociale woning of in een privéwoning woont, dat maakt volgens mij niet zoveel uit. Wat wel belangrijk is, is de beschikbare ruimte. In een kleine ruimte wonen met zeer veel mensen verhoogt uiteraard de spanning. Ruimte geeft comfort. Daar hoort zeker ook de buitenruimte bij.’ Uit: ‘Trots op mijn roots’ u Wie aan sociale huisvesting denkt, denkt vaak aan grote woonblokken en uniforme huizen. De jongste jaren wordt sociale huisvesting steeds vaker verweven in private bouwprojecten. keuze moeten maken tussen basisbehoeften. ‘Onderzoek toonde dat het armoederisico na de toewijzing van een sociale woning daalde met maar liefst 40 procent.’

Sociale huisvesting is geen kweekvijver voor kansarmoede. Björn Mallants, directeur Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen

Inhaalbeweging Sociale huisvestingsmaatschappijen kampen met een verouderd, en vaak slecht onderhouden patrimonium. ‘Het klopt dat renovatie een lange tijd wat verwaarloosd is geweest. Als de raamkozij-

nen herschilderd werden en nieuwe dakgoten werden gehangen, werd dat vaak al als een grote renovatie beschouwd. De voorbije tien jaar is er een enorme inhaalbeweging gebeurd. In die tijd zijn tienduizend woningen gerenoveerd, en voorzien van extra dakisolatie en dubbele beglazing. Goed voor 3,5 miljard euro. Dat is toch heel wat.’ Maar er is nog werk aan de winkel. Een van de meest voorkomende gebreken is een slechte luchtkwaliteit. Slecht werkende verwarmingstoestellen of een slecht geventileerde ruimte kunnen door onvolledige verbranding CO-vergiftiging veroorzaken. Ook vocht en schimmels kunnen ernstige gezondheidsproblemen met zich meebrengen. Mallants begrijpt die bekommernissen. ‘Maar je kunt een woning maar renoveren als die leeg staat. De bewoners moe-

ten dus ergens anders worden ondergebracht, maar dat is niet altijd even makkelijk. Extra budget van de Vlaamse en lokale overheden is zeker welkom. Niet alleen voor de renovatie, overigens, maar ook voor de bouw van nieuwe woningen. Eigenlijk zou het aanbod moeten verdubbelen. Er staan 135 000 mensen op de wachtlijst. En dan moet je weten dat veel mensen die eigenlijk wel recht hebben op een sociale woning zich niet laten registreren. Ze vinden de moed niet om drie, vier jaar op een wachtlijst te gaan staan, of soms zelfs nog langer.’

worden al lang niet meer gebouwd. Ook die grote wijken met allemaal dezelfde huizen behoren tot het verleden. Tegenwoordig worden inbreidingsprojecten gebouwd, waar sociale woningen letterlijk tussen private woningen en appartementen worden verweven. Samen met hun woningen, zullen ook de bewoners verweven worden in de samenleving. Dat is hoe het zal moeten gebeuren, maar ik besef dat dat een werk van lange adem is’, besluit Mallants. Wim Troch

Een smoel geven Wat kan er gebeuren om sociale huisvesting een positiever imago te bezorgen? ‘Sociaal wonen moet uit de schaduw worden getrokken. We moeten het een smoel geven, een plaats in het algemeen woonmodel. De grote troosteloze appartementsblokken zoals uit de jaren zestig

✔ ‘Trots op mijn roots’ is verschenen bij uitgeverij Politeia.

¬ hoe gaat het met u?

Fitte tachtig-plussers gezocht Iedereen wil graag gezond en actief ouder worden. Maar als je lichaam zijn reserves verliest, wordt het kwetsbaar. Dan heb je meer kans op een opname in een ziekenhuis of woonzorgcentrum. De universiteiten van Brussel en Gent onderzoeken de mogelijkheid om die kwetsbaarheid bij het verouderen te voorkomen of uit te stellen. Zij zoeken tachtigplussers om mee te werken. Ben jij 80 jaar of ouder, woon je zelfstandig thuis, stap je zelfstandig, ben je geestelijk fit en ben je bereid om je gedurende twee jaar om de zes de maanden te laten testen? Dan kun je deelnemen. De onderzoeken gebeuren in het UZ in Jette.

✔ butterfly@vub.be Tel. 02 477 42 08

Verse binnenlucht We komen ons huis minder uit nu het kouder wordt. Daardoor geraakt de gezonde binnenlucht sneller opgebruikt. Laat je slaapkamer elke dag verluchten en laat je bed openliggen. Dat houdt schimmels en huisstofmijten tegen. Wees alert als je verwarmt met een toestel op basis van kolen, gas, stookolie of hout. Bij een onvolledige verbranding door een gebrek aan zuurstof kan koolstofmonoxide (CO) ontstaan. Je merkt het niet want het is kleur-, reuk- en smaakloos. CO veroorzaakt jaarlijks ongevallen, waarvan ongeveer drie procent met dodelijke afloop.

✔ www.cm.be/binnenlucht Carpoolen doet praten Onder het motto ‘Carpoolen. Delen helpt’ promoot het Agentschap Wegen en Verkeer deze maand carpoolen. Op de snelwegaffiches staan carpoolers met rode neuzen afgebeeld. Het is een verwijzing naar de Rode Neuzen Dag die dit jaar focust op het mentaal welzijn van jongeren op school. Door te carpoolen, deel je niet alleen de wagen maar ook je verhaal. Want erover praten als je het moeilijk hebt, dat is het opzet van de Rode Neuzen Dag op 30 november. Vlaanderen telt een 90-tal carpoolparkings waar 5 800 chauffeurs hun auto kunnen achterlaten.

VACATURE M/V CM zoekt • Educatief stafmedewerker Vakantie • Operationeel coördinator/ directie-assistent • Expert CM-Zorgkas • HR Business Partner Schaarbeek, voltijds, onbepaalde duur

Meer info: www.cmjobs.be

HospiAvontuur bereidt kinderen voor op operatie

Spelenderwijs minder bang Kinderen zijn vaak bang voor een operatie. Dankzij de game HospiAvontuur weten ze wat er met hen gaat gebeuren. Erika Knaepen, mama van Lévina (4), vertelt over haar ervaringen met het spel. ‘Voor mijn dochter was het geruststellend dat ze wist wat er kwam.’

rustiger dan kinderen die op voorhand een kalmerend geneesmiddel toegediend krijgen. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een studie die nog loopt. HospiAvontuur kan dus een alternatief bieden voor medicatie. Zo vermijd je ook de eventuele nevenwerkingen van een kalmerend geneesmiddel. Daarnaast maakt HospiAvontuur de ziekenhuisopname voor kinderen voorspelbaarder. Met als gevolg minder stress en angst bij kinderen, en gerustere ouders.

ospiAvontuur is een serious game, een digitaal spel met een ‘Mijn andere dochter is een tijdje educatieve inhoud. geleden ook geopereerd, maar Het spel is bedoeld voor kinderen zonder op voorhand HospiAvonvan vier tot zeven jaar die een intuur te spelen’, gaat Erika verder. greep onder narcose moeten on‘Na de narcose is zij hysterisch dergaan. Het vertelt het verhaal wakker geworden, met veel gevan een kindje dat naar het zieschreeuw en gehuil. Ze was heel kenhuis moet voor een operatie bang en wist niet meer waar ze onder narcose. Gids van dienst is was. Geen leuke ervaring. Toen ik de vrolijke Hospi Koe. Die begebij Lévina te horen kreeg dat ze geleidt de kinderen doorheen het opereerd moest worden, hield ik volledige traject, van het inpakmijn hart vast. Maar HospiAvonken van een valiesje tot het verlatuur heeft haar geholpen. Lévina u Erika Knaepen: ‘Na de operatie bleef mijn dochter Lévina ten van het ziekenhuis. Het spel heeft geen kalmerend middel gerustig dankzij HospiAvontuur.’ duurt een half uurtje. In die tijd kregen voor de narcose en is ruskrijgen kinderen antwoord op tig wakker geworden. Ze heeft vragen als: Mag je eten voor je geopereerd men heeft ze het nog een paar keer alleen ge- slechts een beetje geweend, niet omdat ze wordt? Wie gaat er mee naar de operatiezaal? speeld. Voor haar was het geruststellend dat bang was maar omdat ze last had van het Wat doet de anesthesist? buisje dat in haar keel had gezeten. Mijn ze wist wat er ging gebeuren.’ ene dochter was voorbereid, mijn andere Herkenbare elementen ‘In het ziekenhuis herkende ze ook din- niet. Een totaal andere ervaring.’ ‘Omdat mijn dochter Lévina vaak oorontste- gen. Toen ze bijvoorbeeld in haar bedje lag kingen had, moest ze buisjes krijgen’, vertelt met een blauw mutsje op, zei ze: mama, dat Anja Giegas Erika Knaepen. ‘De dag voor de operatie heb- kindje op de tablet had ook zo’n mutsje op. Zo ben we samen het spel gespeeld. Lévina ging heeft ze een paar keer naar het spel verwe- ✔ HospiAvontuur is ontwikkeld door helemaal op in het verhaal. Ik had haar op zen.’ Hogeschool PXL en Jessa voorhand uitgelegd dat ze naar het ziekenZiekenhuis in samenwerking met huis moest voor haar oortjes. Ze besefte dus Rustig wakker worden CM. Je kunt het spel gratis downdat met haar hetzelfde zou gebeuren als met Kinderen die zich met HospiAvontuur loaden via Google Play (Android) of het kindje dat ze zag. Na die eerste keer sa- voorbereiden, zijn voor de operatie niet onde App Store (iOS). Mine Dalemans

KNIPSELS

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Guy Puttemans

Het verrassende eiland Malta 8-daagse cultuurvakantie

Het eiland Malta heeft veel te bieden: een zonnig klimaat, historische dorpjes, een heerlijke mediterrane keuken, een azuurblauwe zee en een zeer vriendelijke bevolking. We bezoeken o.a. Valletta, Mdina, het eiland Gozo, Rabat, Palazzo Parisio en het vissersdorpje Marsaxlokk. Je verblijft er in een schitterend viersterrenhotel in de hoofdstad Valletta, die behoort tot het Unesco Werelderfgoed. In deze middeleeuwse stad wandel je gemakkelijk van de ene bezienswaardigheid naar de andere door de smalle, charmante straatjes. Prijs en periode Van 22 tot 29 april 2019 voor 1 204 euro. De toeslag voor een single kamer bedraagt 140 euro.

Meer info via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc Werkvakanties

Koks en hulpkoks gezocht voor buitenland Voor komend winterseizoen, dat van december 2018 tot april 2019 loopt, zijn we nog op zoek naar koks en hulpkoks om mee te werken in onze hotels in Zwitserland. Als kok of hulpkok zorg je ervoor dat zowel onze vakantiegasten als medewerkers kunnen genieten van een lekker en gevarieerd aanbod aan maaltijden Meer informatie over deze en andere vacatures vind je op www.intersoc.be/vacatures of je kan ons bellen op het nummer 02 246 47 44.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

8 vragen om je risico in te schatten

Diabetes-risico? Doe de test

e Diabetes Liga stelde met het project HALT2Diabetes, waar ook CM aan meewerkt, een risicovragenlijst op. Op basis van je antwoorden krijg je een score. Is die meer dan 12, dan is het risico op diabetes hoog. Jan Bonné scoorde vijf jaar geleden 26 en kreeg de diagnose van prediabetes. Recent scoorde hij 19. Hij behoort nog tot de risicogroep, maar kan zichzelf al enkele jaren prediabeet af noemen.

1. Hoe oud ben je?

Jan Bonné: ‘Naarmate je ouder wordt, loop je meer risico op diabetes. Mijn leeftijd geeft me alvast een score van 3. Sinds mijn 45ste laat ik regelmatig mijn bloed controleren. Ik was 50 toen mijn huisarts me de diagnose prediabetes gaf op basis van zo’n bloedtest.’

2. Werd er ooit een verhoogde bloedsuikerwaarde bij je vastgesteld?

‘Na bijna elke bloedafname wees mijn huisarts me erop dat mijn bloedsuiker te hoog stond. Ik beloofde haar dat ik gezonder zou leven, maar niet veel later ontkende ik dat ik een probleem had. Ik waande me Jan zonder vrees. Onterecht, want het levert me een score van 5 op.’

3. Heb je familieleden met diabetes?

‘Uiteindelijk heb ik na mijn diagnose toch de knop omgedraaid. Dat heeft vooral met mijn moeder te maken. Zij heeft diabetes type 2. Vanwege die erfelijkheid krijg ik er nogmaals 5 punten bij. Met het vooruitzicht dat ik zelf mijn suikerspiegel zou moeten controleren, kwam het besef: het is vijf voor twaalf. Wil ik geen diabetes, dan moet ik nu veranderen. Dus maakte ik een bocht van 180 graden.’

4. Hoe hoog is je BMI? Bij diagnose: Nu:

>30

5. Wat is je buikomtrek? Bij diagnose:

> 102cm

Nu:

100cm

Diabetes Liga lanceert HALT2Diabetes

‘Die bocht hield in dat ik gezonder zou leven en dus ook zou vermageren. Vijf jaar geleden woog ik 108 kilogram en scoorde ik 7 op de twee vragen samen. Langzaam maar zeker verloor ik 20 kilogram. Nu scoor ik nog 4.’

6. Beweeg je dagelijks minstens een halfuur? Bij diagnose: Nu:

Nee

‘Veel bewegen, daardoor kon ik afvallen. En als ik dat kan, kan iedereen het. Elke kleine inspanning telt. Ik neem steeds de trap en fiets naar mijn werk. Na 3 maanden merkte mijn huisarts al het verschil. Later kreeg ik de fietsmicrobe helemaal te pakken. Nu maak ik zelfs zware fietstochten in het buitenland, wat natuurlijk uitzonderlijk is. Dat zag ik mij 5 jaar geleden absoluut niet doen. Toen kreeg ik er 2 punten bij, nu 0.’

In twee proefregio’s, Mechelen enerzijds, Menen-Wervik-Wevelgem anderzijds, genieten inwoners met een verhoogd diabetesrisico binnenkort van een uitgebreider leefstijlaanbod en worden zorgverleners beter ondersteund. Vanaf halverwege 2019 kunnen ook andere regio’s in Vlaanderen intekenen op het HALT2Diabetes-programma.

7. Eet je dagelijks groenten en fruit? Bij diagnose: Nu:

Nee

‘Ik ben nog steeds een bourgondiër, maar let op wat ik eet. Mijn menu bestaat nu uit de helft minder aardappelen en de helft minder vlees. De rest van mijn bord vul ik met groenten. Een score van 0 dus, in plaats van een extra punt. Zondigen doe ik ook nog, af en toe. Je mag je laten gaan, maar niet constant. Als mijn moeder wafels bakt, dan maak ik een langere fietstocht achteraf (lacht).’

8. Heb je ooit geneesmiddelen genomen tegen een hoge bloeddruk?

‘Ik had een tijdlang een hoge bloeddruk. De medicatie die ik daarvoor nam, levert me 2 punten op. Die daalde zodra ik gezonder begon te leven. Voor mij is het nu zonneklaar: voldoende beweging en iets gezonder eten is de sleutel. Ik ben mijn huisarts heel dankbaar dat ze mij steeds ondersteund heeft. Zij is en blijft mijn eerste aanspreekpunt.’ Sarah Vandoorne Mine Dalemans

Misschien loop ook jij risico op diabetes type 2. Acht vragen vertellen je hoe groot dat risico is. Jan Bonné was prediabeet, maar paste zijn levensstijl aan. Nu vult hij voor ons opnieuw de vragenlijst in.

✔ Download via www.HALT2diabetes.be de risico-

test. Bespreek de resultaten met je huisarts indien je net als Jan hoger dan 12 scoort.

DE VOORZET

paald. Want wij willen er zijn voor jou, op het moment dat je ons echt nodig hebt. Wanneer straks de nieuwe brochure met onze diensten en voordelen voor 2019 in de bus valt, zal je zien dat er heel wat nieuwigheden zijn. CM kiest in Vlaanderen voor één pakket van diensten en voordelen dat voor alle Vlaamse leden hetzelfde is. Ook het lidgeld is vanaf 1 januari overal gelijk en bedraagt iets meer dan 7 euro per maand. Bij de bepaling van onze tarieven waken we steeds over de balans tussen betaalbaarheid en een zo ruim mogelijk aanbod. In het pakket van diensten en voordelen zijn daarom duidelijke keuzes gemaakt. Heel wat zaken blijven we aanbieden. Zo is er nog steeds een terugbetaling voor psychotherapie, zorgen we dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen, geven we terugbetalingen voor oogzorg en logopedie, kunnen onze leden slaaptherapie volgen en is het mogelijk via ons een beroep te

doen op een oppas zieke kinderen. We blijven ook inzetten op de terugbetaling van remgeld voor kinderen tot en met zes jaar bij huisartsen of specialisten buiten het ziekenhuis. Enkele nieuwigheden somden we in de inleiding op. Een aantal voordelen verdwijnen. Zo zal er geen tegemoetkoming meer gegeven worden voor homeopathische geneesmiddelen. We beseffen dat er in de gezondheidszorg heel wat noden zijn, maar moeten altijd keuzes maken. Wij zijn ervan overtuigd dat we met ons aanbod voor heel wat mensen het verschil kunnen maken. Met heel veel schouders dragen we de lasten van de leden die het nodig hebben. Martine Van de Walle, Nationaal secretaris CM *Alle diensten en voordelen onder voorbehoud van goedkeuring door de Controledienst van de ziekenfondsen.

CMziekenfonds

Een extra tegemoetkoming in de kosten voor een ziekenhuisopname voor leden die geen beroep kunnen doen op een hospitalisatieverzekering. Vaste en voordelige tarieven voor wie met de ziekenwagen naar het ziekenhuis moet voor een opname of een consultatie. Een uitbreiding van de terugbetaalbare vaccins. Dat is maar een greep uit de nieuwe diensten en voordelen die CM vanaf 1 januari voor jou als CM-lid in petto heeft. We hebben in Vlaanderen ons pakket in de solidaire aanvullende verzekering grondig herzien. Als gezondheidsfonds willen wij inzetten op zaken waarmee we het grootste gezondheidseffect bereiken. Daarnaast hebben wij ook geluisterd naar onze leden. Het belang dat zij hechten aan bepaalde tegemoetkomingen of diensten heeft mee onze keuze be-

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

DIENSTEN EN VOORDELEN IN HET NIEUW

¬ hoe gaat het met u?

Quinoa kun je vergelijken met rijst of couscous. Sinds enkele jaren is het erg populair, omdat het veel essentiële voedingsstoffen bevat. VOEDZAAM? Quinoa is makkelijk verteerbaar en vormt een goede bron van vezels en mineralen. Het is zeer rijk aan eiwitten: quinoa bevat alle essentiele aminozuren. DUURZAAM? Voor de productie van quinoa is weinig water of bemesting nodig. Quinoa kan groeien in extreme weersomstandigheden (van -4 tot 35 °C) en op extreme hoogtes (tot wel 4000 meter). Dat betekent dat het goed opgewassen is tegen klimaatverandering. Quinoa hoeft niet altijd van ver te komen: sinds kort wordt het ook in België geteeld. LEKKER? Quinoa smaakt nootachtig en komt helemaal tot zijn recht als je het kookt in licht gezouten water of groentebouillon.

a v n u m n e

Onze aarde warmt op en steeds meer mensen gaan bewuster om met het milieu en wat ze wel of juist niet eten. Een voorsmaakje van wat er in de toekomst op je bord ligt? Peulvruchten, noten, quinoa, zeewier en insecten zijn kanshebbers. Stuk voor stuk zijn het voorbeelden van voedingsmiddelen die, binnen een evenwichtig voedingspatroon, zowel gezond als duurzaam zijn. En, bij voorkeur, lekker natuurlijk. Een blik op het menu van morgen tijdens deze week van de smaak.

orgen

QUINOA

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Het m

Tekst: Sarah Vandoorne

✔

Meer informatie via het project Gezocht: Voedsel voor de toekomst vind je op www.voedselvoordetoekomst.be.

NOTEN ZEEWIER Spinazie van de zee, zo wordt zeewier ook wel genoemd. Zeewier is al populair in sushi, maar heeft nog meer te bieden. VOEDZAAM? Zeewier zit vol eiwitten, ijzer, omega 3 en andere mineralen zoals jodium en calcium. DUURZAAM? Zeewier groeit in water. De productie palmt dus geen landbouwgrond in. Waar zeewier groeit, groeit ook de biodiversiteit. In het licht van de klimaatopwarming is zeewier een goede bondgenoot, want het gaat de uitstoot van broeikasgas CO² tegen: per 10 ton zeewier neemt zeewier 2 ton CO² op. LEKKER? Zeewier heeft een zoute smaak, gedroogd zeewier kan verkruimeld worden als zoutvervanger. Zeewier is lekker bij vis. Voor wie geen vis eet, kan het de smaak van vis oproepen.

Een nootje of een chipje? Noten zijn al lang meer dan een aperitiefhapje: ze passen ook in je hoofdgerecht. VOEDZAAM? Noten zijn rijk aan eiwitten, ijzer en vezels. Ze bevatten ook veel (weliswaar gezonde onverzadigde) vetten. Daarom eet je er het best niet meer dan een handvol per dag en kies je liever voor de ongezouten variant. DUURZAAM? Lokale noten die net in het seizoen zijn, zijn duurzamer dan noten die van ver komen. Pecannoten worden bijvoorbeeld overgevlogen vanuit de Verenigde Staten, terwijl ze amper verschillen van de walnoten uit onze tuinen. Ook pompoenpitten zijn lekker en lokaal. Plannen om pompoensoep te maken? Gooi de pitten dan niet weg: je kunt ze roosteren. LEKKER? Noten kunnen veel gerechten gemakkelijk aanvullen, van een stoofpotje tot wok of een salade. Ze zijn lekker en zijn een eenvoudige manier om nuttige voedingsmiddelen binnen te krijgen.

¬ hoe gaat het met u?

Peulvruchten zijn terug van weggeweest. Vroeger aten we met lange tanden bonen bij onze grootouders, nu smikkelen we maar al te graag van linzencurry en kidneybonen in chili con (of sin) carne. VOEDZAAM? Peulvruchten bevatten eiwitten, vezels en mineralen. Ze zijn arm aan verzadigde vetten en transvetten. Voor patiënten met diabetes helpen ze om de bloedsuikerspiegel langzaam te doen stijgen. DUURZAAM? Gedroogde peulvruchten zijn zeer lang houdbaar. En ook in blik blijven ze nog een jaar goed. Om peulvruchten te produceren, is er relatief weinig bemesting nodig. In vergelijking met vlees is er bovendien 43 keer minder water voor nodig. Eén ecologisch minpuntje: vaak komen peulvruchten van buiten Europa, waardoor ze (weliswaar per boot) naar hier getransporteerd moeten worden. Peulvruchten gedijen goed in droge gebieden en zijn goedkoop om te produceren, wat de landbouwers in het zuiden dan weer vooruit helpt. LEKKER? Peulvruchten geven gerechten een vollere smaak en zorgen nadien voor een verzadigd gevoel. Soms smaken ze eerder neutraal, maar met de juiste kruiding of saus worden ze heel lekker.

Thomas Legrève

PEULVRUCHTEN

‘Druk in de weer voor het goede doel’ CM-consulente Kelly D’herde (37) uit Beerzel heeft een rode neus op zak én een hart van goud. Voor de derde editie van Rode Neuzen Dag organiseerde ze eigenhandig de actie Kop Op!, een onlineveiling waar je kunt bieden op portretten van BV’s. ‘Het is natuurlijk een hele or-

Voor een goed doel reikt je kunnen duidelijk verder. Kelly D’herde

ganisatie om de dingen in goede banen te leiden, maar alles voor het goede doel.’

INSECTEN Insecten op je bord, het klinkt als iets wat je enkel kan proeven op een markt in Azië of Afrika. Toch zul je binnenkort krekels ook bij ons op het menu zien staan. VOEDZAAM? Insecten zijn rijk aan vezels, ijzer, vitaminen, calcium en magnesium. Ze zitten boordevol eiwitten, tot wel 25 keer meer dan rundsvlees. DUURZAAM? Vandaag neemt de productie van vlees driekwart van de totale landbouwoppervlakte in. Het kweken van insecten zoals krekels is milieuvriendelijker dan koeien, varkens of kippen houden: het kan op een veel kleinere oppervlakte en is efficiënter. LEKKER? Je proeft helemaal niet dat je een insect in je mond hebt, want krekels smaken gewoon naar … noten. Vaak zie je niet dat je insecten aan het eten bent: ze kunnen ook verwerkt worden in burgers of gemalen worden tot meel dat toegevoegd wordt aan koekjes.

HOE GAAT HET MET U?

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

‘De portretten zijn speciaal voor deze actie gemaakt, en bij de meeste BV’s is er ook een meet and greet

aan gekoppeld. Iedereen kan nog tot 25 november meedingen via www.kopopveiling.be naar een exemplaar. Er hebben heel wat BV’s toegezegd, ik ben hen uiteraard heel dankbaar.’ ‘Waarom ik deze actie organiseer? In mijn omgeving alleen al zijn er verschillende mensen die met psychische problemen worstelen. Ik ben absolute voorstander om kinderen al van jongs af weerbaarder te maken. Dat Rode Neuzen Dag zich dit jaar specifiek naar jongeren op scholen richt, vind ik fantastisch.’ ‘Er kruipt heel wat vrije tijd in het regelen van alle afspraken, maar het geeft ook veel energie. Voor een goed doel reikt je kunnen duidelijk verder omdat het enorm motiveert.’

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Hoeveel kost een dringende interventie van de ambulance? Vanaf 1 januari 2019 verandert het bedrag dat je moet betalen als je een ziekenwagen voor noodgevallen oproept. De factuur bedraagt dan altijd 60 euro. Als je een ziekenwagen vraagt via de dienst 112 dan gaat het om een dringende interventie. Die is niet gratis. Het is wettelijk geregeld hoeveel daarvoor mag aangerekend worden. Nog tot eind 2018 wordt voor de eerste 10 kilometer die een ambulance aflegt bij een dringende interventie een forfait van 64,37 euro gevraagd. Vanaf 11 tot 20 kilometer betaal je 6,43 euro per kilometer extra, vanaf 21 kilometer is dat 4,92 euro per kilometer. Op basis van het aantal kilometers dat de ziekenwagen aflegde, wordt je factuur berekend. De ziekteverzekering betaalt de helft van dat bedrag terug. Deze werkwijze wijzigt vanaf volgend jaar. Dan betaalt iedereen voor

een dringende interventie van de ambulance na een oproep via de 112-dienst 60 euro. Het aantal kilometer dat de ziekenwagen aflegt, speelt geen rol meer. Je krijgt een factuur als de ziekenwagen ter plaatse komt, zelfs als je niet overgebracht wordt naar het ziekenhuis. Bovenop het bedrag van 60 euro mogen geen bijkomende kosten meer aangerekend worden. Je betaalt dat bedrag uit eigen zak. De ziekteverzekering geeft geen terugbetaling. Je hoeft de factuur dus niet in te dienen bij je ziekenfonds. Je kunt er wel terecht met vragen over de factuur. De nieuwe facturatie van een dringende interventie van de ambulance is eenvoudiger en duidelijker voor de patiënt. Je weet vooraf hoeveel je moet betalen. Mensen die verder van het ziekenhuis wonen betalen evenveel als wie dicht woont.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Na de staking bij Aviapartner: nog niet alles peis en vree

‘Het is op eieren lopen in de luchthaven’ Brussels Airport vierde deze zomer haar zestigste verjaardag, maar van een grote hoerastemming is geen sprake. In de herfstvakantie legde het personeel van Aviapartner zes dagen lang het werk neer. En dat was niet de eerste keer in 2018 dat luchthavenpersoneel van zich liet horen. Wat loopt er mis op de luchthaven?

Er waren acties van piloten en cabinepersoneel bij Brussels Airlines en Ryanair, zware onderhandelingen voor de piloten en het cabinepersoneel bij TUI Airlines, structurele personeelstekorten bij verschillende diensten van Belgocontrol (sinds kort Skeyes), onrust bij de luchthaveninspectie, de brandweer en de airside inspection van Brussels Airport, heel wat problemen bij Swissport en de zesdaagse staking bij bagageafhandelaar Aviapartner. En dan waren er recent nog de meldingen van ‘fume events’, waarbij giftige lucht in de cockpit van een vliegtuig terechtkwam. Wat loopt er mis op de luchthaven? Ook in onze buurlanden liet het luchthavenpersoneel van zich horen. Voor Kurt Callaerts, sectorverantwoordelijke luchtvaart bij ACV-Transcom, kwamen de acties van de voorbije maanden niet echt als een

De kosten worden zo laag mogelijk gehouden. Dus wordt er beknibbeld op lonen en arbeidsomstandigheden. Kurt Callaerts, sectorverantwoordelijke luchtvaart ACV-Transcom

Belga

raag aan een groepje kinderen wat ze later willen worden, en steevast zit er eentje tussen dat piloot of stewardess wil worden. Maar is werken in de luchtvaartsector vandaag nog altijd een droomjob? De sociale onrust op de luchthaven van Zaventem van dit jaar doet alleszins vermoeden van niet.

u De sociale onrust sluimert al een hele tijd op de luchthaven. Van het personeel wordt alsmaar meer flexibiliteit gevraagd, terwijl het sociaal overleg steeds stroever verloopt. dere paritaire comités kan worden gewerkt – bijvoorbeeld om de lonen lager te houden – maar ook om de flexibiliteit nog verder te rekken. Daardoor komt de syndicale werking zwaar onder druk. Dat kan nefast uitdraaien voor de werking van de luchthaven. Het is vaak net door de interventies van onze afgevaardigden en secretarissen dat de nodige bijsturingen gebeuren én acties worden vermeden.’

Onderbemanning

verrassing: ‘De sociale onrust sluimert al een hele tijd in de verschillende onderdelen van de luchthaven. Het bijzondere aan de luchthaven, is dat al die bedrijven één ketting vormen. Ze hangen sterk af van elkaar, ze hebben elkaar nodig. Algemeen is er een tendens dat de kosten zo laag mogelijk worden gehouden, wat betekent dat er beknibbeld wordt op lonen en arbeidsomstandigheden.’

Eerder dan één concrete mistoestand, is de malaise op de luchthaven te wijten aan een opeenstapeling van fricties, incidenten en problemen waar niets aan gedaan wordt. Onderbemanning is daar één van, zeker omdat er voortdurend met uitzendcontracten wordt gewerkt, zonder dat er tot vaste aanwervingen wordt overgegaan. Bovendien moet het grondpersoneel met verouderd materiaal aan de slag, in niet altijd even veilige omstandigheden. Van het personeel wordt maximale flexibiliteit gevraagd. Dat het sociaal overleg vaak stroef verloopt, maakt het er allemaal niet makkelijker op.

Maar er is nog meer aan de hand. ‘We zien dat vele bedrijven gaan werken via onderaannemingen, of opgesplitst worden in aparte bedrijfjes. Deels omdat er dan in an-

‘Eind deze maand komen we met ACVTranscom naar buiten met een actieprogramma’, zegt Kurt Callaerts. ‘Daarin bundelen we enkele voorstellen om de sociale

rust op de luchthaven terug te laten keren. Per bedrijf zijn er wel problemen. Als vakbond doen we ons best om de dingen niet te laten ontsporen, maar soms is een staking echt de enige manier om een signaal te geven. Zeker als de directie niet eens wil luisteren naar de grieven van het personeel of als er een volledige desinteresse is. Al het

Dat het sociaal overleg vaak stroef verloopt, maakt het er allemaal niet makkelijker op. Kurt Callaerts, sectorverantwoordelijke luchtvaart ACV-Transcom

personeel op de luchthaven is trots op de job die ze doet. Jammer genoeg tellen maar al te vaak enkel de cijfertjes voor de bedrijfsleiding in plaats van de kwaliteit, veiligheid en het hart voor de luchthaven.’

Piekperiode Het conflict bij Aviapartner raakte opgelost, maar het akkoord is broos. ‘In heel de luchthaven is het op eieren lopen’, weet Callaerts. ‘Het valt af te wachten of er nog ac-

ties komen. Het is alleszins niet zo dat alle problemen nu van de baan zijn. Als de volgende piekperiode eraan komt, zal de druk op het personeel allicht weer groot worden. Ook de wijze waarop de directie nu zal omgaan met het sociaal overleg én het uitvoeren van het bereikte akkoord zal een grote rol spelen.’ Een derde bagageafhandelaar op de luchthaven toelaten, zoals sommigen suggereren, is geen garantie dat het beter wordt voor het personeel van Aviapartner en Swissport, zegt Callaerts. ‘Beide handlers draaien al ongeveer zes jaar structureel verlies. De luchthaven van Zaventem is een kleine markt. Meer spelers betekent niet altijd betere lonen of gunstigere werkomstandigheden. Maar zolang er een opbod is voor de laagste prijs, kan het niet anders dan dat er aan kwaliteit en veiligheid wordt ingeboet, net als aan de loon- en arbeidsomstandigheden. Iets wat voor ACV-Transcom onaanvaardbaar is.’ Wim Troch

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Wat nu met de zware beroepen?

‘Regering moet haar belofte houden en met een goede oplossing komen’ Vorige week crashte het sociaal overleg over de lijst met zware beroepen in de privésector. Het werd ook duidelijk dat de regering doorgaat met haar plan om de leeftijdsgrens voor landingsbanen op te trekken van 55 naar 60 jaar. Het ACV is niet tevreden.

Een landingsbaan is voor veel mensen nog de enige manier om aan de slag te kunnen blijven op een leefbare manier. Mathieu Verjans, nationaal secretaris ACV

eel hoop op een akkoord over de zware beroepen in de privésector hadden we niet’, zegt nationaal secretaris van het ACV Mathieu Verjans. ‘Maar als een werkgroep met topexperten van werkgevers en werknemers toch twaalf overlegrondes doorgaat, groeien de verwachtingen.’ Maar dat bleek ijdele hoop. ‘Vorige week stelden we tijdens de laatste overlegronde vast dat de werkgevers toch geen mandaat hadden om stappen vooruit te zetten. Ze vielen terug op hun heel minimale beginstandpunt. Zelfs wie met de nacht werkt, heeft volgens hen geen zwaar beroep. Terwijl de wetenschap ondertussen al heel sterk de schadelijke effecten daarvan heeft omschreven.’ Waar die stugge werkgeversopstelling vandaan komt, is voor Verjans een raadsel. ‘In de praktijk worden heel veel bedrijfsleiders geconfronteerd met mensen die na een lange en zware loopbaan opgebrand zijn en in de arbeidsongeschiktheid terechtkomen. Dat is toch ook geen oplossing?’

beloofd dat er een compensatie zou komen voor het optrekken van de pensioenleeftijd. Ondertussen zijn ook de voorwaarden voor SWT en vervroegd pensioen verstrengd. De regering moet zich nu aan haar belofte houden. En eigenlijk moeten we naar de grond van de zaak. Dit is veel breder dan het einde van een loopbaan. Ook dertigers en veertigers hebben het soms moeilijk met de werkdruk.’

Het ACV heeft een duidelijk standpunt over hoe het nu verder moet. ‘De regering heeft

Dat er deze regering nog maar weinig tijd rest tot de verkiezingen in mei 2019, daar

u Volgens werkgevers komt er bijna geen enkele job in aanmerking voor zwaar werk. wil Verjans niet van horen. ‘Voor de openbare sector is er al een akkoord, dat moet gewoon uitgevoerd worden. Ook voor de zelfstandigen is er een regeling in de maak. De regering kan het zich niet permitteren om haar belofte te breken en de privésector in de kou te laten staan. Dat er nog maar weinig tijd rest tot de verkiezingen heeft de regering volledig aan haarzelf te wijten. In 2014 besliste ze de pensioenleeftijd te verhogen. Het wetsontwerp rond zware beroepen kwam pas vier jaar later op tafel, in het voorjaar van 2018.’ William Van

Sophie Nuytten

Erdeghem, voorzitter van de industriebond ACV-CSC METEA liet intussen op Twitter verstaan dat de werkgevershouding hard aankomt en acties in bedrijven niet uit te sluiten zijn. Naast de zware beroepen was er vorige week ook nog ander eindeloopbaannieuws. De sociale partners werd om advies gevraagd over het regeringsplan om de instapleeftijd voor een landingsbaan van 55 naar 60 jaar op te trekken. Het ACV adviseerde daarover negatief. Verjans: ‘Een landingsbaan is voor veel mensen nog de enige manier om aan de slag te kunnen blijven op een leefbare manier. Landingsbanen hebben bovendien nog een andere grote maatschappelijke meerwaarde. Heel veel mensen kunnen zo een deel van de zorg voor kleinkinderen of ouders opnemen. Maar 180 miljoen euro besparen is blijkbaar belangrijker.’ David Vanbellinghen

DE FOCUS

HONDERD JAAR LATER

Acvonline

het.acv

Honderd jaar. Zo lang is het geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. Exact honderd jaar, vorige week zondag. En dus was er heel wat media-aandacht voor het einde van die gruwelijke episode uit de geschiedenis van de mensheid. En terecht. In al die berichtgeving en historische analyses viel me op dat de topmilitairen toen meenden dat na een paar weken de waanzin opnieuw zou kunnen herbeginnen. En dat daarom tot klokslag 11 uur de gevechten doorgingen. Een krantenwebsite publiceerde een Amerikaanse geluidsopname van de laatste minuut van de oorlog, ergens aan het front. De doffe granaatklappen gaan echt door tot letterlijk de laatste seconde. En dan valt een loden stilte. En nog een laatste, verdwaald schot. En dan opnieuw stilte. En fluitende vogels. IJzingwekkend. Die stilte kwam zoals zo vaak voor een nieuwe storm. Het einde van de Eerste Wereldoorlog was ook de neergang van de ou-

de, economische wereldorde gedomineerd door oude adel en nieuwe burgerij. In Rusland installeerden de Bolsjewieken na de revolutie een communistisch systeem. In West-Europa namen syndicale bewegingen en sociale hervormingen de daaropvolgende jaren, onder invloed van internationale revolutionaire dreiging, een hogere versnelling. Zelfs op mondiaal niveau kwam er een sociale doorbraak, met de oprichting van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) die wereldwijde sociale conventies zou gaan uitwerken. Dat moest zorgen voor minder sociale ongelijkheid en dus voor minder maatschappelijke spanningen. Volgend jaar viert de IAO trouwens zijn honderdste verjaardag. De oude wereld gaf zich echter niet zo maar gewonnen. Het fascisme en het nazisme begonnen al snel aan hun opmars. Met een gruwelijk Tweede Wereldoorlog tot gevolg. Waarna de geschiedenis zich andermaal herhaalde. Na de oorlog startte men overal in Europa, opnieuw deels uit angst voor de Russische beer, met de uitbouw van de wel-

vaarstaat. Met de sociale zekerheid, het sociaal overleg, de eerlijkere verdeling van de welvaart en sterke vakbonden als bouwstenen. Die welvaartsstaat zorgde voor een ongeziene levensstandaard in West-Europa. West-Europa dat ook jaren gespaard bleef van oorlog. En toch staat vandaag, merkwaardig genoeg, dat sociaal model onder zeer zware druk. Er is geen andere keuze, zeggen rechtse politici. Het mes moet erin. Dat is niet zo. Als men wil vermijden dat maatschappelijke én politieke spanningen uit de hand lopen, zou men beter investeren in sociale zekerheid, welzijn en sociaal overleg. Zodat we volgend jaar de 75ste verjaardag van het ontwerp van het Pact voor Sociale Solidariteit uit 1944, beter gekend als het Sociaal Pact, met alle luister kunnen vieren. Marc Leemans, voorzitter ACV

‘Als men wil vermijden dat maatschappelijke én politieke spanningen uit de hand lopen, zou men beter investeren in sociale zekerheid, welzijn en sociaal overleg.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Wie betaalt straks de rekening van het klimaatakkoord? Geen woorden, maar daden. Dat principe zal centraal staan op de klimaattop in Polen begin december. Zal België dan een concreet engagement durven aan te gaan? En kijkt ons land dan vooral naar gezinnen en kmo’s, of ook naar grote bedrijven en hun aandeelhouders? Met andere woorden, worden de klimaatinspanningen eerlijk verdeeld of volgt België het slechte Nederlandse voorbeeld?

Begin december tekent ons land present op een nieuwe klimaattop in het Poolse Katowice. Het wordt het uur van de waarheid, omdat daar afspraken zullen worden

‘Ons land moet dringend een versnelling hoger schakelen’, zegt Fredrik Snoeck van het ACV. ‘Steeds meer mensen laten daarom van zich horen. Op 2 december stapt het ACV mee op in een nationale klimaat-

Belga

Klimaatmars

Belga

rie jaar geleden beloofden 195 landen in het Akkoord van Parijs om de opwarming van de aarde beneden de 1,5 graden Celsius te houden. Maar de ronkende beloften van toen moeten nog altijd omgezet worden in daden. En de klokt tikt genadeloos verder. Zo blijkt uit het recente klimaatrapport van het IPCC (het VN-klimaatpanel) dat de klimaatopwarming al vanaf 2030 de grens van 1,5 graden kan overschrijden. De gevolgen daarvan zullen enorm zijn: een stijging van de zeespiegel, minder drinkwater, mislukte oogsten en honger, extreme weerfenomenen en rampen, verdwijnen van dier- en plantensoorten en mensen op de vlucht. Een hete zomer, extreme droogte, een zwoele herfst… Zelfs in België worden de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering al zichtbaarder.

u De klimaatsverandering laat zich al duidelijk voelen. Door de aanhoudende droogte staat bijvoorbeeld de Rijn op haar laagste peil ooit, wat allerlei problemen met zich meebrengt. gemaakt over de omzetting van het Akkoord van Parijs in concrete acties. België belooft alvast niet zo’n goede beurt te maken. Sinds 2014 stijgt onze CO2-uitstoot opnieuw. En in juni hekelde het Climate Action Network (CAN) Europe, een coalitie van klimaatorganisaties, het ‘kwakkelende’ klimaatbeleid van België.

mars in Brussel onder de slogan Claim the Climate. In aanloop naar de klimaattop in Polen roepen wij de Belgische politici op om meer ambitie te tonen en werk te maken van een doorgedreven klimaatbeleid. Stop de verbranding van fossiele brandstoffen, investeer in hernieuwbare energie en leid de transitie naar een koolstofvrije economie in goede banen.’ ‘Wij willen ook een klimaatbeleid dat sociaal rechtvaardig is, volgens het principe dat de vervuiler betaalt en waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat gebeurt nu te weinig. Uit een studie in

Nederland blijkt dat daar de lasten van het klimaatbeleid sterker toenemen voor gezinnen dan voor grote bedrijven. Daardoor verlies je het draagvlak ervoor. Ik vermoed dat de situatie in België niet veel anders is. Maar het is uitermate belangrijk dat alle groepen in de samenleving evenredig bijdragen aan een oplossing voor de klimaatopwarming.’ Leen Grevendonck

✔ Klimaatmars in Brussel

op zondag 2 december. Info: www.claimtheclimate.be.

Lidstaten aan zet voor de laatste kans voor een sociaal Europa Europakenner Ferdi De Ville fileerde in de Visie van 19 oktober het Europese project. Het verdict: ‘Te veel markt, te weinig sociaal beleid’. Net om die reden presenteerde de Europese Commissie de Sociale Pijler als inhaalslag. Een jaar geleden onderschreven ook de Europese lidstaten de voorstellen, maar in de praktijk zetten net zij de hakken in het zand.

De verjaardag van de Sociale Pijler kende vorige maand een domper. De rechtse regering in Oostenrijk besliste, als huidig voorzitter van de Raad, om overleg over de voortgang van de Pijler af te zeggen. Last-minute en zonder reden. Die afzegging laat zien waar het zwaartepunt

van de sociale voorstellen ligt: bij de lidstaten. Het succes zal vooral afhankelijk zijn van de bereidwilligheid van individuele landen. Komt er een akkoord voor wat wel de laatste kans voor een Sociaal Europa wordt genoemd? Deadline: de Europese verkiezingen in mei 2019. (NDN)

WELKE DOSSIERS LIGGEN NOG OP TAFEL? Sociale zekerheid internationale werknemers Het is niet altijd even duidelijk welk land moet instaan voor de sociale rechten van een grensarbeider of werknemer uit een andere lidstaat. De Commissie heeft daarom de regels voor de kinderbijslagen en werkloosheiduitkeringen aangepast. De complexe materie en grote meningsverschillen leiden tot een zeer moeizame voortgang van het dossier. Een akkoord voor de verkiezingen is twijfelachtig.

Internationale controle op sociale fraude

Transparante arbeidsvoorwaarden

Verbetering balans werk-privé

Belgische vakbonden vragen al langer naar een arbeidsmarktautoriteit, een soort van sociale Europol. Controles op en sancties voor sociale fraude zijn voorlopig alleen per lidstaat geregeld. Dat terwijl een aanzienlijk deel van schendingen van arbeids- en sociaalzekerheidsrecht grensoverschrijdend zijn. Er ligt een goed en breed gedragen voorstel klaar. De onderhandelingen starten nog dit jaar. De onderhandelaars verwachten een goed resultaat en denken voor de verkiezingen te landen.

Al sinds 1991 moet een werkgever de loon- en arbeidsvoorwaarden schriftelijk meedelen aan de werknemer. In veel contracten is dat al het geval, maar met de opkomst van flexi-jobs, 0-urencontracten en de deeleconomie wordt dat minder vanzelfsprekend. Onderhandelingen tussen Europees Parlement, de Commissie en de lidstaten gaan waarschijnlijk nog dit jaar van start. De kans is groot dat er voor de verkiezingen een akkoord volgt. Heikele punten zijn een brede definitie van wie werknemer is en de aanpak van 0-urencontracten.

Om je privéleven goed te combineren met je werk, zijn gepaste maatregelen nodig. Eén maatregel is een goede uitkering voor het ouderschapsverlof. De Commissie stelt voor om als minimum de ziekte-uitkering te nemen. De lidstaten willen die uitkering lager. Het Europees Parlement wil de uitkering dan weer hoger vastleggen. De onderhandelingen zouden binnenkor t tot een resultaat moeten leiden.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

Re-integratietraject op werkvloer na ziekte schiet doel voorbij

Grote groep werknemers krijgt ontslag en ‘verdwijnt’ Heb je door ziekte of medische klachten nood aan aangepast werk? De meeste werknemers die na een periode van arbeidsongeschiktheid in een re-integratietraject stappen, worden binnen het jaar ontslagen. Dat blijkt uit een analyserapport van 1 250 re-integratietrajecten dat dankzij een gunstige wind op de redactie van Visie belandde. Waar die werknemers dan na hun ontslag terechtkomen, is koffiedik kijken.

erugkeren naar je job na een per iode va n a rbeidsongeschiktheid is niet altijd vanzelfsprekend. Om die overgang in goede banen te leiden, werd in 2017 een nieuwe wetgeving rond re-integratietrajecten in het leven geroepen. Op basis van een analyse van 1 250 zulke trajecten kan men die re-integratie geen succes noemen.

Voor werknemers die door de arts definitief ongeschikt worden bevonden voor hun werk, is het beeld erg somber. Zeker voor wie aangepast werk of een andere functie in de organisatie niet mogelijk is. Zij verdwijnen in veel gevallen van de loonlijst. Negen op de tien werknemers krijgen zo een direct ontslag of vertrekken zelf. Daarbij kan de werkgever medische overmacht inroepen. Bij een ontslag met die reden heeft de werknemer geen recht op een ontslagvergoeding, en wordt de arbeidsovereenkomst onmiddellijk stopgezet.

Excuus voor ontslag? Als de cijfers uit het analyserapport dat Visie kon inkijken een goede steekproef zijn, betekent dat dat slechts één op de vijf van alle opgestarte re-integratietrajecten uiteindelijk succesvol is. Voor vier op de vijf eindigt de carrière bij de werkgever na het re-integratietraject. Door de mogelijkheid van ontslag om medische redenen kan dat vertrek ook nog eens zeer abrupt en met financiële gevolgen gebeuren. ‘Die evolutie is heel erg te betreuren’, zegt ACV-expert Herman Fonck. ‘Wat een positieve aanpak moest worden, is zo afgegleden tot een ontslagmachine’.

Wat een positieve aanpak moest worden, is zo afgegleden tot een ontslagmachine.

crete cijfers over re-integratie. Voorlopig weet dus niemand hoeveel werknemers na een re-integratietraject om medische redenen ontslagen werden of waar ze daarna terechtkwamen. In de cijfers zitten wel nog enkele opvallende ontwikkelingen. Zo blijkt de grootte van de onderneming bepalend voor de kans op aangepast werk. Grotere werkgevers bieden na een periode van arbeidsongeschiktheid meer mogelijkheden om in een andere of aangepaste functie opnieuw te starten. Ook de aard van de problemen speelt een bepalende rol voor de beslissing. Bij musculoskeletale aandoeningen, zoals spieren gewrichtspijn, zijn de mogelijkheden binnen de organisatie voor aangepast werk relatief groot. Het tegendeel is waar voor mentale aandoeningen. In dat geval volgen vooral beslissingen die oordelen dat aangepast werk niet mogelijk is en dus ontslag door medische redenen toegestaan is. Nils De Neubourg

Herman Fonck, ACV-studiedienst

Werknemers van de radar Door een gebrek aan verdere opvolging van ontslagen werknemers, stopt het analyserapport op het punt dat werknemers van de loonlijst verdwijnen. Daarna is het onduidelijk in welke situatie zij terechtkomen. Het RIZIV ( Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) laat weten pas ten vroegste in 2019 te kunnen communiceren over con-

Rutger Van Parys

Zel f s werk nemer s d ie volgen s de arts met aanpassingen of in een andere functie bij dezelfde werkgever zouden ku nnen blijven, blijken ook vaa k

te (moeten) vertrekken. Van die werknemers eindigt bij zeven op de tien de arbeidsovereenkomst.

Wat is een re-integratietraject? Na ziekte of andere medische redenen is het niet altijd eenvoudig om weer aan de slag te gaan. Bij langdurige arbeidsongeschiktheid ben je zelden nog de ene dag bijvoorbeeld ziek en een volgende kerngezond. Je wil na ziekte misschien wel opnieuw aan de slag, maar meteen je job helemaal opnemen is dan soms nog een te grote stap. Om op je eigen maat weer aan de slag te gaan bestaat sinds 2017 het re-integratietraject na arbeidsonge-

schiktheid. Een preventieadviseur-arbeidsarts kijkt samen met de werkgever en -nemer met welke aanpassingen die laatste weer aan de slag kan bij dezelfde werkgever. Dat kan door tijdelijk een andere functie uit te oefenen of geleidelijk aan de oude job opnieuw op te nemen. Ook wanneer de arbeidsongeschiktheid niet van voorbijgaande aard is, is het soms mogelijk om met aangepast werk toch binnen dezelfde werkplaats aan de slag

te blijven. Het is de adviseur die oordeelt of de werknemer bij dezelfde werkgever op een andere (aangepaste) functie kan blijven werken. Dat is echter geen verplichting, want in beide gevallen kan een werkgever overgaan tot ‘ontslag wegens medische overmacht’. Dan moet die werkgever wel beargumenteren waarom aangepast werk niet tot de mogelijkheden behoort. Bij ontslag wegens medische overmacht moet er overigens geen opzegvergoeding betaald worden door de werkgever aan de werknemer.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

KNIPSELS Dienstverlening VDAB gaat digitaal Vorige maand vernieuwde VDAB zijn dienstverlening. Daarbij trekt het volop de digitale kaart. Inschrijven als werkzoekende gebeurt online via www.vdab.be, en niet langer via de onthaalbediende in de Werkwinkel. Allerlei online tools moeten je zoektocht naar werk vergemakkelijken. Zo krijg je tips en opdrachten, en vacatures op basis van je zoekgedrag. Je zult ook sneller opgevolgd worden. Na een maand is er een eerste telefonisch gesprek om na te gaan of je voldoende vooruitgang boekt en extra ondersteuning nodig is. Wie dat wil, kan een afspraak maken met een bemiddelaar die vertrouwd is met de sector waarin je wil werken.

✔ www.vdab.be Extra vergoedingen in schoonmaaksector Werk je in de schoonmaaksector (PC 121)? Dan heb je recht op een extra vergoeding van het Sociaal Fonds voor de Schoonmaakondernemingen in een van volgende situaties: • Je bent tijdelijk of volledig werkloos. • Je bent sinds meer dan een maand ziek. • Je bent werkloos na ontslag om economische redenen. • Je hebt een arbeidsongeval gehad. • Je bent preventief verwijderd van het werk omwille van zwangerschap. • Je maakt gebruik van een eenvijfdelandingsbaan. Is het bovenstaande op jou van toepassing? Neem dan contact op met het secretariaat van ACV Voeding en Diensten in jouw buurt. De vakbond kijkt dan na of je voldoet aan de voorwaarden en vraagt de vergoeding voor je aan.

✔ www.acv-voeding-diensten.be

VACATURE M/V ACV Voeding en Diensten zoekt

• Boekhouder Voltijds - onbepaalde duur - Brussel Solliciteer vóór 10 december. Meer info: www.acv-voeding-diensten.be ACV Openbare Diensten zoekt

• Administratief medewerker Voltijds - onbepaalde duur - Brussel Solliciteer vóór 20 november. Meer info: www.acv-openbarediensten.be

Partnergeweld werkt door op de werkvloer Problemen thuis, die sleep je mee naar het werk. Zeker als je te maken krijgt met partnergeweld. Zeven op de tien slachtoffers zeggen dat hun situatie invloed heeft op hun werk. ACV wil daarom haar afgevaardigden sensibiliseren voor de problematiek zodat zij collega’s beter kunnen helpen.

artnergeweld is wereldw ijd de me e s t vo orko mende vorm van geweld. Ook in België treft het heel wat gezinnen. De meest recente studie daarover (in 2010) van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen leert dat één vrouw op de zeven het voorgaande jaar slachtoffer was van ten minste één daad van geweld door haar (ex-) partner. Verbaal geweld (41,5 procent), intimidatie (22 procent), slagen (15 procent) en seksueel geweld (5,6 procent) spannen daarbij de kroon. Het kan bijna niet anders, of partnergeweld heeft ook een impact op andere levensdomeinen. Dat heeft een recente studie (2017) van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen ook aangetoond. Bijna 2 000 mensen vulden een enquête in over de impact van partnergeweld op het werk. 28 procent van hen had al een vorm van partnergeweld ervaren. Ruim drie op de vier slachtoffers gaven aan dat dat invloed had op hun capaciteit om te werken. Moeheid (30,7 procent), verstrooidheid (29 procent) en zich mentaal of fysiek onwel voelen (21,2 procent) waren de meest vermelde problemen.

Vertrouwen in collega

Slachtoffer van partnergeweld getuigt:

‘Het werk gaf mij zuurstof’ ‘Mijn leven met mijn ex-partner was een hel. Ik moest altijd op de tippen van mijn tenen lopen, om een woede-uitbarsting te voorkomen. Hoe hard ik ook mijn best deed, nooit was het goed genoeg. Mijn zelfvertrouwen leed er enorm onder. En dat begon ook zo zijn gevolgen te hebben op mijn werk. Ik kon mij moeilijk concentreren en was onzeker of ik mijn job nog wel aankon. Tegelijk was mijn werk ook de enige plek om enkele uren uit de hel te zijn. Het gaf mij zuurstof.’ ‘Vaak kwam ik te laat op het werk door ruzies ’s morgens vroeg. Een keer had hij mijn auto in beslag genomen en geraakte ik er niet. Uiteindelijk heb ik een collega in vertrouwen genomen. Dat was erg moeilijk. Maar zij luisterde en steunde mij. Dat heeft mij moed gegeven om mijn man te verlaten. De wonden zijn nog vers, maar langzaam probeer ik mijn leven weer op te bouwen.’

Het taboe dat op partnergeweld rust, is groot. Schaamte en schuldgevoelens zorgen ervoor dat slachtoffers vaak lang zwijgen en hun situatie zelfs ontkennen. De drempel om hulp te vragen is erg hoog. Ook

75%

gaf aan dat partnergeweld invloed had op hun capaciteit om te werken

al zijn diensten voor slachtoffers van partnergeweld (opvanghuizen, juridische bijstand, advies) erg goed bekend (bij 89 procent), toch nam de grote meerderheid er geen contact mee op. Een lichtpunt in de enquête is evenwel dat ruim de helft (55,5 procent) een collega in vertrouwen nam. Een collega kan een luisterend oor bieden, en dat kan al erg veel betekenen.

Het ACV, dat de enquête mee ondersteunde, wil nu concreet aan de slag met die resultaten. ‘Wij willen onze vakbondsafgevaardigden sensibiliseren voor de problematiek’, zegt Jolien Pollet, genderverantwoordelijke van ACV. ‘Zij genieten meestal veel vertrouwen onder collega’s en zijn gemakkelijk aanspreekbaar. Op een komende studiedag en met een brochure zullen wij hen informeren hoe zij slachtoffers van partnergeweld kunnen ondersteunen en doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp, in samenwerking met de vertrouwenspersoon. Als er een vertrouwensrelatie bestaat met de werkgever, kan een afgevaardigde ook bemiddelen zodat slechte prestaties door partnergeweld niet leiden tot een ontslag.’

Manifestatie 25 november De timing van het ACV-initiatief is niet toevallig op 25 november stapt de vakbond mee op in de manifestatie #stopgeweldtegenvrouwen. Daarin roept een platform van voornamelijk vrouwenorganisaties de overheid op om werk te maken van een geintegreerd beleid tegen alle vormen van geweld tegen vrouwen. Leen Grevendonck

✔ Wie vragen heeft over geweld, kan

terecht op het nummer 1712 (gratis en anoniem).

Visie ¬ vrijdag 16 november 2018

, HET VADERSCHAP EN TRUMP UT BU DE OD WO LLY HO N ZIJ ER OV N GE FELIX VAN GROENIN

‘Een drugsverslaving is geen keuze, maar een levenslange ziekte’ Zelf kijkt hij graag naar films die je een stomp in de maag geven. Een stomp, dat is precies wat menig kijker van ‘Beautiful Boy’ zal voelen, de eerste Hollywoodfilm van regisseur Felix van Groeningen. ‘Je kind ten koste van alles willen redden, dat is groter dan jezelf.’

Om deze film te maken heb je anderhalf jaar in de VS gewoond, net in de periode dat Donald Trump er president werd. Hoe heb jij die periode beleefd? ‘Ik vond het heel lastig. Ik heb tegelijk met een soort afstand en fascinatie gekeken naar de politieke ontwikkelingen in de VS. Maar mocht er in België iemand als Trump aan de macht komen, ik zou meteen verhuizen. Hij is echt alles aan het kapot ma-

Zelf werd Felix van Groeningen in mei vader van een zoon. Toch heeft het vaderschap geen impact op hoe hij zelf naar ‘Beautiful Boy’ kijkt. ‘Als filmmaker moet je je in alle mensen kunnen verplaatsen’, vertelt van Groeningen. ‘Ook voor deze film heb ik mezelf verdiept in het verhaal en me emotioneel verbonden met wat die mensen hebben meegemaakt. Door papa te worden is er op dat vlak niets veranderd. Wat ik als kersverse papa nu wel ervaar, is de verbondenheid tot in elke vezel met dat kleine wezentje, iets wat David Sheff beschrijft. Voor mijn werk moet ik soms een paar dagen weg en dan voel ik echt een fysiek gemis. Weggaan is lastiger dan ik ooit gedacht had. Nu begrijp ik ook hoe je koste wat het kost je kind wil redden als er iets scheelt. Dat is groter dan jezelf.’ Ook al ontbreekt het Nic niet aan liefde, talent of geld, toch raakt hij verslaafd. Het kan iedereen overkomen. Dat is een confronterende boodschap. ‘Dat is ook een van de redenen waarom ik deze film wou maken. Nic heeft eigenlijk alles om gelukkig te zijn en toch wordt hij aangetrokken tot drugs. Als hij niet ge-

COLOFON

‘Mocht er in België iemand als Trump aan de macht komen, ik zou meteen verhuizen’ – Felix van Groeningen, regisseur ID / Illias Teirlinck

laams regisseur Felix van Groeningen behoeft weinig introductie. Zijn films ‘De helaasheid der dingen’ en ‘The Broken Circle Breakdown’ trokken heel veel volk naar de cinema. Een Oscarnominatie voor die laatste film zette de deur naar Hollywood op een kier. Het had eerst nog wat voeten in de aarde, maar zijn Engelstalige debuut is klaar. ‘Beautiful Boy’ is het waargebeurde verhaal van journalist David Sheff (gespeeld door Steve Carell) die twee handen op een buik is met zijn zoon Nic (een rol van rijzend talent Timothée Chalamet). Het leven schijnt de Sheffs toe te lachen, tot blijkt dat Nic zichzelf volkomen verliest in een drugsverslaving, in het bijzonder aan crystal meth. De verwoede pogingen van David om zijn zoon te redden en de machteloosheid die daarmee gepaard gaat vormen een rode draad in het verhaal. Om daar als kijker onbewogen bij te blijven, moet je toch een hart van steen hebben.

Felix van Groeningen over ‘Beautiful Boy’: ‘Het raakte mij dat er zoveel liefde en schoonheid is in Nics leven en dat er tezelfdertijd een kracht is die hem naar de donkerte trekt.’ bruikt, voelt hij een soort leegte. Het raakte mij dat er zoveel liefde en schoonheid is in zijn leven en dat er tezelfdertijd een kracht is die hem naar de donkerte trekt. Als je dat kan begrijpen als toeschouwer, pas dan kan je maar beginnen te begrijpen hoe moeilijk het moet zijn voor mensen die verslaafd zijn en al dat geluk niet hebben. Die geen ouders hebben die er voor hen zijn, die geen geld hebben voor een zorginstelling. Ik hoop echt dat er op een meer menselijke manier wordt omgegaan met die problematiek, dat er meer geïnvesteerd wordt in hulpverlening en dat het minder bestempeld wordt als een keuze.’

WIN

Wilden de Sheffs met hun verhaal moed geven? Zeggen dat je van drugs kunt afraken? ‘Je raakt er nooit van af. Het is een levenslange ziekte. Zo moet je het bekijken en dus niet als een keuze. De Sheffs willen zeker mensen moed geven, maar ook waarschuwen dat je zo’n verslaving nooit kunt verbannen. Mensen die verslaafd zijn aan drugs, zijn ervan overtuigd dat ze er van af kunnen blijven als ze dat zouden willen. Maar ze maken zichzelf blaasjes wijs. Het is goed dat er hier verhalen over zijn: hoe meer erover geweten is, hoe meer begrip en hoe sneller men kan ingrijpen.’

EEN DUOTICKET VOOR ‘BEAUTIFUL BOY’

Antwoord vóór 26 november op deze vraag: Met wie heeft Felix van Groeningen een relatie? a. Tine Embrechts b. Veerle Baetens c. Charlotte Vandermeersch Doe mee op www.beweging.net (klik op de banner ‘Visie-wedstrijd’). Of stuur een kaartje naar: Visie, wedstrijd Beautiful Boy, Postbus 20, 1031 Brussel.

ken in dat land. Bijvoorbeeld hoe daar aan de grens kinderen van migranten gescheiden zijn van hun ouders. Dat is jaren 30, echt waanzin. Ik begrijp niet dat een beschaafd land dat doet. Ze wilden dat zelfs onder de radar houden. Sommige gezinnen gaat men nooit meer kunnen herenigen. Zo lelijk en achterbaks. In Europa zie ik ook hoe sommige politici scoren op de kap van andere mensen. Maar in de VS gaat dat toch een stapje verder.’ Je maakt graag films over existentiële thema’s, maar is er ook een maatschappelijk thema waarover je een film zou willen draaien? ‘Zo werkt het niet bij mij. Ik ben een verhalenverteller, niet per se iemand die op de barricades gaat staan. Een film vertrekt bij mij dus altijd vanuit een sterk verhaal. Als daar dan een maatschappelijk thema bijkomt, dan vind ik dat wel interessant om te onderzoeken. De drugsproblematiek in de VS was zo’n thema bijvoorbeeld. Het is dus niet dat ik niet geïnteresseerd ben in maatschappelijke problemen, maar het werkt bij mij omgekeerd.’ ‘Misschien vertel ik op een keer over de periode dat mijn moeder in Frankrijk behandeld werd voor kanker. Met zoveel geld voor de gezondheidszorg zou je verwachten dat alles goed draait. Maar doordat het systeem zo groot geworden is, wordt er slecht gecommuniceerd. Daardoor zijn er bij de behandeling van mijn moeder echt grote fouten gebeurd. Gelukkig is zij daar doorgeraakt. We denken vaak in het Westen dat wij alles volledig controleren, maar dat is niet zo. Misschien komt daar nog wel eens een film van.’ Leen Grevendonck

Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV bouw - industrie & energie en ACV-Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Linde De Corte • Hoofdredacteur: Hilde Van Malderen • Redactie beweging.net en ACV: Nils De Neubourg, Leen Grevendonck, Wim Troch, Monique Braam, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six, Gianni Greco, Rooni Theeboom, Marjan Cauwenberg • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Sarah Vandoorne, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (13-15) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •