José Mauro de Vasconcelos (1920-1984)
Algúns dos seus libros
CLUB DE LECTURA “Laretas” IES POETA AÑÓN
Naceu en Bangú (Brasil). Fillo dunha familia moi pobre, a súa nai era india e o seu pai portugués. Pese a estudar dous anos de Medicina en Natal, exerceu na súa xuventude os máis diversos oficios: adestrador de boxeadores, braceiro nunha facenda, pescador o camareiro. Dende moi mozo interesouse polas condicións dos máis oprimidos, como os indios, os garim-
A película
peiros o os traballadores das facendas, experiencias
A novela foi levada ao cine dous anos despois de ser publicada (1970). No ano 2012 fíxose outra longametraxe sobre ela. Tivo moito éxito e foi estreada en varios países sudamericanos, entre eles Arxentina, onde alcanzou gran popularidade. Tamén se fixeron varias series de televisión e telenovelas para Brasil
que máis tarde trasladaría a moitas das súas obras. A partir do seu debut literario en 1945 con Banana Branca, combinou os seus traballos literarios coa súa carreira
cinematográfica
(foi
actor
e
guionista).
A súa obra bebe da narrativa popular brasileira transmitida de forma oral e está tinxida dun profundo res-
baseadas nela.
pecto e admiración pola natureza e unha compasiva
“A miña planta de laranxa lima” Xosé Mauro de Vasconcelos
mirada cara aos máis desfavorecidos. É autor dunha vintena de libros de narrativa entre os que destacan: Rosinha mi canoa (1962), Corazón de vidro (1964), El velero
de
Cristal (1973), Vamos
a
calentar
el
sol (1974) y, sobre todo, Mi planta de naranja lima (1968), co
que se converteu
nun dos autores
máis populares da literatura brasileira do século XX. Faleceu en São Paulo en 1984.
Club lectura IES POETA AÑÓN-OUTES-
25 maio 2015
sinopse
FRASES DA NOVELA PARA COMENTAR…
A miña planta de laranxa lima,novela con trazos autobiográficos, nárranos a historia de Zezé, un neno de cinco anos que quere ser poeta e levar garabata de lazo, pero ao que a vida lle ten reservada unha existencia rodeada da máis absoluta miseria e incomprensión. É en este sentido, un documento social e un retrato do Brasil máis desfavorecido, o da pobreza máis absoluta. Zezé é un pequeno neno que ten “o demo den-
“Te hice morir naciendo en mi corazón”. “No espero nada. Así no me decepciono”. “Ahora que había descubierto lo que era la ternura, la ponía en todo lo que me gustaba”.
“El sueño hace que todo se olvide”. “Mamá, yo no debía haber nacido. Debía haber sido como mi globo”
“Mi madre me ha enseñado que debemos compartir nuestra pobreza con quien es aún más pobre”
“La vida sin ternura no vale gran cosa”
tro”. Non se cansa de cometer trasnadas, aínda que el
CUESTIÓNS PARA O DEBATE
descoñece por que as fai. É difícil describir a sinopse deste libro, pois todo o que se diga non será dabondo. Con poucas palabras, o autor móstranos o punto de vista do neno sen ningún problema. Nós mesmos podemos chegar a sentir a dor que sente noso pequeno Zezé ao recibir as tundas e acabar tan magullado. Pois Zezé é un neno pobre, pero cunha gran imaxinación. E por iso que intenta loitar contra o maltrato e illarse do mundo xunto con Minguiño, ou tamén coñecida como Xururuca, a súa planta de laranxa lima. Grazas a ela, Zezé poderá descansar máis tranquilo, pero sempre coa ameaza dunha malleira brutal. Pai de Zezé
PERSONAXES
Jandira,
Zezé.
Tío Edmundo.
Gloria
Dindinha.
Totoca
O Portugués-Portuga.
O rei Luis
Minguiño ou Xurucuca.
Nai de Zezé
Dona Cecilia Paím Arriovaldo.
Que che pareceu esta novela? Recomendaríala? Cres que esta historia podería ser real? Como é Zezé ao comezo da novela? Como é despois? Cres que Zezé fai travesuras por maldade ou por inocencia? Por qué o pai lle da tantas malleiras a Zezé?
AS FAVELAS O termo favela xurdiu en Brasil e aplícase xenericamente ás zonas pobres no espazo centro-urbán. Sen embargo, na década dos 50, o Instituto Brasileiro de Xeografía e Estatística (IBGE) decidiu por primeira vez incluír os asentamentos irregulares nos censos poboacionais, e para isto trazou unha definición de favela que inclúe as aglomeracións humanas que teñen parcial ou totalmente as seguintes características comúns: Máis de cincuenta casas. Tipo de vivenda: aglomeracións onde predominan as casas de aspecto rústico ou barracos. Condición xurídica de ocupación: terreos de terceiros ou de descoñecidos con construcións sen licenza e sen fiscalización. Servizos públicos imprescindibles: ausencia parcial ou total de rede sanitaria, enerxía eléctrica, teléfono e auga corrente. Urbanización: falta de rúas, casas sen matrículas e, polo tanto, sen dirección.
Cal e o papel da planta laranxa lima na dura vida de Zezé? Cómo suple Zezé a falta de bens materiais? Cales son os seus amigos imaxinarios? Que importancia teñen Arriovaldo, tío Edmundo e o Portugués na vida de Zezé? Que lle achega cada un deles? Quen lle inflúe máis? Que estratexia utiliza Zezé cando non lle interesa que a xente o coñeza ? Compartes con Zezé que un pode ser pobre pero orgulloso? Que opinas da estratexia de Zezé de facer algo grande e arriscado para facerse notar e mellorar a opinión dos outros sobre él? Por que Zezé cambia de opinión sobre o Portugués? Despois da malleira dos irmáns e seu pai que se promete a si mesmo? Cal é a única cousa que lle mantén as ganas de vivir? Cómo chega Zezé a xustificar tanta violencia cara el? E Zezé un neno rancoroso? Qué supón para Zezé o Portugués? Que lle supuxo a súa perda? De qué se lamenta Zezé na súa carta a Manuel Valadares? Cal é o papel da muller na sociedade que se describe na novela? Esperabas o final?
As favelas comezaron a decorar a paisaxe carioca a finais do s. XIX, pero foi na década de 1930 cando adquiriron parte da súa dimensión na cidade. Dez anos despois, entre 1941 y 1943, produciuse un incremento desmedido dos seus poboadores e as autoridades no sabían como controlar o fenómeno. Diversas acciones con fins urbanísticos intentaron ser aplicadas pola Alcaldía de Río de Janeiro e inclusive polo Goberno de país, pero nunca con éxito.. Cos anos o crecemento das favelas creou o ambiente propicio para que a delincuencia e as organizacións do narcotráfico encontraran nelas as bases perfectas para o seu refuxio.