Józef Hen Bibliografia w wyborze
Biblioteka Śląska
Jolanta Sładek, Magdalena Tomecka
Józef Hen Bibliografia w wyborze
Biblioteka Śląska Katowice 2016
Komitet wydawniczy prof. zw. dr hab. Jan Malicki – przewodniczący prof. zw. dr hab. Ryszard Kaczmarek – zastępca przewodniczącego mgr Magdalena Skóra – zastępca przewodniczącego dr Barbara Maresz – sekretarz
© Copyright by Biblioteka Śląska w Katowicach, 2016 Korekta Jan Baron Skład i łamanie Jolanta Mierzwa Projekt okładki Ryszard Latusek Fotografie Joanna Rzepka-Radłowska ISBN 978-83-64210-30-3 Druk i oprawa Biblioteka Śląska Nakład 150 egz.
Suum cuique Dewiza Katona Starszego „Każdemu, co się należy” w pełni oddaje nie tylko nasz szacunek dla dokonań pisarskich Józefa Hena, podziękowanie za możliwość spotkań z czytelnikami Biblioteki Śląskiej oraz z Jego przyjaciółmi – tak licznie uczestniczącymi w Jego benefisie w listopadzie 2013 roku, ale też nasze podziękowanie za twórczość, dedykowaną zawsze ludziom myślącym. To zaledwie kilka uwag uzasadniających wydanie przez Bibliotekę Śląską w Katowicach wyboru bibliograficznego. Bibliografia bowiem – niczym w soczewce – ukazuje ogrom dokonań, niezwykłość gestu autorskiego, opinii czytelniczych, wreszcie tego, co najważniejsze: satysfakcji z własnej pracy. Bibliografie to nade wszystko zwierciadła własnego trwania przy jakże zmiennych młynach historii, gdzie prawda i fikcja nakładają się, mieszają, tworzą nową jakość, by z czasem wrócić do korzeni. Owej czystości, która staje się domeną wtajemniczonych. Wciąż jeszcze myślących. Gdy Józef Hen stawiał pytanie o wiek XX, Jego wiek, to musiały paść i jeszcze inne: „Jak go właściwie przeżyłem? Po co to wszystko napisałem? Dla kogo? Może życie mogło się potoczyć
inaczej… Może nie dokonywałem właściwych wyborów…”. I odpowiedź: „Nie mogę narzekać na innych. Byłem bezradny wobec samego siebie”. Ta bezradność wobec samego siebie zawsze uszlachetniała. Pokazywała bowiem stałość wobec zmienności czasu, losu, etapów życia. Dlatego niech ów bibliograficzny wybór – wydobyty z jakże wielu dokonań literackich, sporządzony przez moje Koleżanki – będzie podziękowaniem za spotkania, rozmowy i dyskusje w naszej Silesiance.
Prof. zw. dr hab. Jan Malicki
Wstęp Józef Hen (właśc. Józef Henryk Cukier), prozaik, reportażysta, dramaturg, scenarzysta filmowy i reżyser. Urodził się 8 listopada 1923 r. w Warszawie (na Nowolipiu) w żydowskiej rodzinie rzemieślniczej. W 1939 r. zdał małą maturę w Gimnazjum im. Magnusa Kryńskiego. Po wybuchu wojny przedostał się na tereny okupowane przez ZSRR (do Białegostoku, następnie w okolice Lwowa). Pracował przy budowie drogi Kijów – Lwów, od listopada 1940 r. był słuchaczem szkoły pedagogicznej w Dąbrowicy, do której zapisał się, by uniknąć zesłania. Po ataku Niemiec na ZSRR został ewakuowany w głąb Ukrainy, gdzie pracował w sowchozach, kołchozach, batalionach pracy. W listopadzie 1941 r. powołano go do Armii Czerwonej i skierowano na front, z którego został odwołany (w styczniu 1942 r.) w związku z brakiem obywatelstwa radzieckiego. Dwukrotnie (w marcu i sierpniu 1942 r.) podejmował bezskuteczne próby wstąpienia do Armii Polskiej tworzonej przez gen. Władysława Andersa. Następnym etapem jego tułaczego losu była Samarkanda. Kontynuował tam naukę w szkole pedagogicznej i poznał swą przyszłą żonę Irenę. W maju 1944 r. został żołnierzem 2. Armii Wojska Polskiego. Był ko
respondentem wojennym, kierował grupą estradową Pogotowie Ratunkowe, pełnił funkcje kierownika literackiego teatru dywizyjnego i kronikarza dywizji. W kwietniu 1945 r. brał udział w forsowaniu Nysy. Po zakończeniu wojny został skierowany do Poznania, gdzie pracował w gazecie „Orzeł Biały”, następnie był redaktorem tygodnika „Żołnierz Polski” (1945–1952). W grudniu 1952 r. wystąpił ze służby wojskowej. Rozpoczął współpracę z tygodnikiem „Świat” (1953–1968), zaczął pisać scenariusze filmowe na podstawie własnej prozy. W 1966 r. został członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich, a w 1967 r. członkiem Polskiego PEN Clubu, pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (1966– 1968, 1978–1980), prezesa (1981–1983). Po wydarzeniach marcowych, mimo dotykających go represji, pozostał w kraju. W 1976 r. należał do sygnatariuszy Memoriału 101. W 1980 r. został członkiem korespondentem Académie Nationale des Sciences, Belless-Lettres et Arts w Bordeaux, a od 1998 r. Międzynarodowego Towarzystwa Przyjaciół Montaigne’a. Od 1989 r. należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Jest laureatem wielu nagród, m.in.: Nagrody Klubu Krytyki Filmowej za scenariusz filmu Krzyż Walecznych (1959), nagrody specjalnej festiwalu w San Francisco za scenariusz filmu Bokser i śmierć (1963), nagród Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za twórczość radiową i telewizyjną (1974, 1980, 1990), nagrody specjalnej ZAiKS-u dla książki Błazen – wielki mąż (1999), Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta za całokształt twórczości (2008), Nagrody Literackiej m.st. Warszawy – nagrody głównej w kategorii Warszawski twórca (2009), tytułu Książki 25-lecia Warszawskiej Premiery Literackiej dla książki Mój przyjaciel król (2011), Honorowej Nagrody Warszawskich Targów Książki (2013), Lauru Umiejętności
i Kompetencji (2014). Został odznaczony Krzyżem Walecznych (1945), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998). Józef Hen dwukrotnie odwiedził Bibliotekę Śląską: 21 listopada 2007 r. – jako gość Salonu Literackiego Michała Jagiełły, a także 14 listopada 2013 r., gdy obchodził na Śląsku swoje 90. urodziny. Z tej okazji został uhonorowany nagrodą Biblioteki Śląskiej Amicus Librorum – najwyższym wyróżnieniem przyznawanym przez katowicką książnicę w imieniu czytelników i społeczności bibliotekarskiej województwa śląskiego. Nagroda (ustanowiona w 1995 r.) jest szczególnym podziękowaniem dla ludzi oraz instytucji zaprzyjaźnionych z Biblioteką Śląską i wspierających ją. Symbolem nagrody jest statuetka zaprojektowana przez Zygmunta Brachmańskiego. Zestawienie Józef Hen. Bibliografia w wyborze obejmuje lata 1937–2014. Z okresu 1937–1939 rejestruje te publikacje, które odszukano na podstawie wspomnień autora. Gromadząc materiał, korzystano głównie z Polskiej Bibliografii Literackiej, Bibliografii Zawartości Czasopism, Przewodnika Bibliograficznego, bibliografii Polonica Zagraniczne, Przekłady literatury polskiej oraz baz Artykuły z gazet i tygodników polskich, Film polski i E-teatr. Większość opisów wykonano z autopsji w oparciu o zbiory Biblioteki Śląskiej. Zrąb główny podzielono na dwie części – podmiotową i przedmiotową. Część podmiotowa obejmuje działy: Wydawnictwa zwarte; Prace redakcyjne; Teksty w antologiach, pracach zbiorowych; Antologie zagraniczne zawierające teksty J. Hena; Twórczość filmowa; Adaptacje teatralne utworów J. Hena; Inne sztuki teatralne w adaptacji J. Hena; Publikacje w prasie; Tłumaczenia J. Hena; Wywiady i wypowiedzi. Część przedmiotową podzielono na: Hasła słownikowe; Opra
cowania ogólne, spotkania autorskie i promocje książek, artykuły rocznicowe; Recenzje i opracowania poszczególnych utworów (tu wydzielono poddziały: Wydawnictwa zwarte, Filmy, Spektakle); Nagrody. W bibliografii zastosowano układ chronologiczny, w obrębie działów opisy uszeregowano alfabetycznie według tytułów (z wyjątkiem działu Tłumaczenia). Informacje o kolejnych edycjach pozycji książkowych, tłumaczeniach, audiobookach zamieszczono pod opisem wydania pierwszego. W dziale Recenzje i opracowania poszczególnych utworów materiał uporządkowano według gatunków, w ich obrębie według tytułów. Recenzje i omówienia odnoszące się do konkretnego tytułu ułożono chronologicznie. Rozwiązania kryptonimów i pseudonimów przyjęto za Polską Bibliografią Literacką (dla ułatwienia zamieszczono je w strefie odpowiedzialności). W opisach bibliograficznych pozycji autorstwa Józefa Hena w strefie odpowiedzialności pozostawiono pseudonimy Aleksander Żegań, Korab oraz kryptonimy: J.H., (j.h.), (jh), (Hen), (hen). Spośród recenzji filmowych ujęto te, które wskazują na udział J. Hena w tworzeniu filmu. W przypadku gdy recenzja lub omówienie dotyczyło kilku utworów, ich opis zamieszczano wielokrotnie. Część opisów uzupełniono adnotacjami. Bibliografię dopełniają indeksy twórców, tytułowy oraz wykaz skrótów i spis treści.
10
Wykaz ważniejszych skrótów adapt. – adaptacja cm – centymetry cop. – copyright cz. – część dod. – dodatek dot. – dotyczy dr. – druk ed. – edycja fragm. – fragment, fragmenty i in. – i inni il. – ilustracje k. – karta, karty kom. red. – komitet redakcyjny ks. – księga lekt. – lektor m.in. – między innymi MDK – Miejski Dom Kultury nast. – następne nr – numer okł. – okładka 11
oprac. – opracował, opracowała podtyt. – podtytuł polem. – polemika popr. – poprawione portr. – portret przedm. – przedmowa przedr. – przedruk przekł. – przekład przewodn. – przewodniczący pseud. – pseudonim pt. – pod tytułem rec. – recenzja red. – redakcja, redaktor red. nauk. – redakcja naukowa, redaktor naukowy reż. – reżyser, reżyseria rozm. przepr. – rozmowę przeprowadza rozsz. – rozszerzone s. – strona, strony s. tyt. – strona tytułowa scen. – scenariusz tabl. – tablica tł. – tłumacz, tłumaczenie tzw. – tak zwany właśc. – właściwie współpr. – współpraca współwyd. – współwydane wyd. – wydanie wyd. zm. – wydanie zmienione wydaw. – wydawnictwo wypow. – wypowiedź zebr. – zebrał, zebrała zob. poz. – zobacz pozycje 12
I. CZĘŚĆ PODMIOTOWA 1. WYDAWNICTWA ZWARTE 1947 1. Kijów, Taszkent, Berlin : dzieje włóczęgi / [przedm. Ksawery Pruszyński]. – Katowice : Wydaw. „Literatura Polska”, 1947. – 312 s. ; 21 cm
Wyd. nast.: pt. Kijów, Taszkient, Berlin, bez podtyt.: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1958; „Nasza Księgarnia”, 1966, il. Zbigniew Łoskot
1949 2. Ziemia dobrej nowiny / [il. Stefania Dretler-Flin]. – Warszawa : Wydaw. „Prasa Wojskowa”, 1949. – 70, [2] s. : il. ; 19 cm. – (Biblioteka Żołnierza. Seria 3, Opowiadania o Walce i Pracy ; 4) Wyd. nast.: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1951
1951 3. Druga linia : powieść. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1951. – 263, [1] s. ; 20 cm Wyd. nast.: tamże 1953 Przekł. czeski: Druhý sled / [tł. Vladimír Černý]. – Praha : Naše vojsko, 1954. – 211, [4] s. – (Knihovna Štít ; sv. 16)
4. Moja kompania / [il. Jerzy Karolak]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1951. – 52, [2] s. : il. ; 20 cm Wyd. nast.: 2, 3 tamże 1953
1952 5. Notes lejtnanta Nikaszyna / [il. Jerzy Karolak]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1952. – 99, [1] s. : il. ; 21 cm
Zawiera: Od autora, Milibaj idzie w góry, Wilk, Bramkarz, Walenty
13
Krzemniak, żołnierz II Armii, Dekret, Notes lejtnanta Nikaszyna, Na gwiazdkę, Marzenia Janka Pazura Wyd. nast.: tamże 1953, seria Biblioteka Ruch; 1954
6. Płomień na Podhalu : opowieść o Kostce Napierskim / [il. Krzysztof Henisz]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952. – 98, [2] s. : il. ; 19 cm. – (Biblioteka Żołnierza. Seria 5, Z Minionych Dni ; 16) Wyd. nast.: tamże 1954, bez podtyt., il. Mieczysław Kościelniak
1953 7. Skąd wolność szła… : trzy obrazy sceniczne / Leon Pasternak, Stefan Artowski, … – Warszawa : „Czytelnik”, 1953. – 88, [2] s. ; 20 cm. – (Biblioteka Świetlicowa „Czytelnika”) Zawiera: Podarunek zwiadowców s. 52-[66], adapt. sceniczna opowiadania „Na gwiazdkę”
8. Smolakowo / [il. Jan Rocki]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1953. – 33, [2] s. : il. ; 20 cm
Wyd. nast.: tamże 1955 Przekł. czeski: Smolákovo / tł. Anetta Balajková // Československý Voják. – 1956, nr 4, s. 22-24
9. Waruga nie pojechał / [il. Stanisław Rozwadowski]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1953. – 61, [2] s. : il. ; 20 cm Wyd. nast.: tamże 1954 Przekł. czeski: Varuga nepřijel / tł. Anetta Balajková // Československý Voják. – 1960, nr 6, s. 21-23
1954 10. W dziwnym mieście : powieść. – Warszawa : „Czytelnik”, 1954. – 379, [1] s. ; 19 cm 11. Źrenice jego oczu / [il. Bronisław Kieszkowski]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1954. – 46, [1] s. ; 20 cm 14
Przekł. rosyjski: Zrački ego glaz / tł. Valerân Arcimovič // Ogonëk. – 1955, nr 32, s. 11-16; litewski: Jo akių vyzdžiai // Mūsų Žodis. – 1968, nr 1, s. 27-29 ; nr 2, s. 17-20
1955 12. Bitwa o Kozi Dwór / [il. Romuald Klaybor]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1955. – 78, [2] s. : il. ; 21 cm
Wyd. nast.: tamże 1959; rozsz. 1962; 1983, ISBN 83-10-08359-9; Oficyna Wydawnicza G&P, cop. 2011, il. Emilia Karczewska, ISBN 978-83-7272235-5
1956 13. Cud z chlebem : opowiadania. – Warszawa : „Iskry”, 1956. – 237, [3] s. ; 20 cm
Zawiera: Portret, Ojciec, 26 rue de Joffre, Wilk, Na śniegu, Moja kompania, Krzyż Walecznych, Cud z chlebem, Wdowa po Joczysie, Źrenice jego oczu, Bokser i śmierć, Wielki bieg Deptały, Ona, Człowiek w nocy, Samotność Przekł. czeski: Zázrak s chlebem / [tł. Josef R. Burian]. – Praha : Naše vojsko, 1958. – 194, [5] s. – (Knižnice Vojenských Přiběhů ; sv. 70); niemiecki: Der Boxer und der Tod : Erzählungen / [tł. Renate Lachmann]. – München ; Wien : A. Langen, G. Müller, dr. 1964. – 303 s.; białoruski: Žonka geroâ / tł. P. Stefanovič // Polymâ. – 1966, nr 8, s. 117-125; holenderski: De bokser en de dood : verhalen / [tł. Pszisko Jacobs]. – Amsterdam : Moussault 1967. – 274 s.; bułgarski: Vdovicata na kapitana / tł. Dimit”r Ikonomov // Naša Rodina. – 1969, nr 11, s. 19-21; angielski: Death and the boxer / tł. T. Kowalski // Literary Review. – 1970, t. 11, s. 111-143; rosyjski: Dymka / [tł. Irina Kiseleva i in.]. – Lublin : Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej ; Moskva : Pol’skij kul’turnyj centr, 2004. – 175 s. – ISBN 83-227-2329-6, zawiera: Bokser i śmierć, Cud z chlebem, Kłopot z psem, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Człowiek, który miał powiesić Greisera, Mira L., Mgiełka
14. Notatnik zapaleńca / [il. Andrzej Jurkiewicz]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1956. – 121, [2] s. : il. ; 20 cm Felietony sportowe drukowane w „Świecie” 1953-1955
15
1957 15. Skromny chłopiec w haremie. – Warszawa : „Iskry”, 1957. – 172, [4] s., [16] k. tabl. ; 20 cm. – (Naokoło Świata) 1959 16. Bicie po twarzy i inne opowiadania. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1959. – 211, [3] s. ; 20 cm
Zawiera: Krzyż Walecznych, Cud z chlebem, Kłopot z psem, Do diabła z takimi porządkami!, Wdowa po Joczysie, Bokser i śmierć, Wielki bieg Deptały, Bicie po twarzy, Ping-pong, Śmierć milionera, Ojciec, Pałac pana nauczyciela, Ona, Człowiek w nocy, Nikaragua, Wielka rola dla Feruły, Futro, Trzy jaskółki, Samotność Przekł. niemiecki: Nikaragua // Polen in Wort und Bild. – 1965, nr 1, s. 10; rosyjski: opowiadanie: Kłopot z psem zob. poz. 13
1960 17. Kwiecień. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, dr. 1960. – 287, [1] s. ; 18 cm
Wyd. nast.: tamże 1961, 1963, 1965; „Czytelnik”, 1979, tzw. seria Głowy Wawelskie; „Ypsylon”, 2000, ISBN 83-85135-95-2 Przekł. rosyjski: Aprel’ // Pol’ša. – 1962, nr 10, s. 17-22, 39-44, fragm.; czeski: Duben / [tł. Josef R. Burian]. – Praha : Naše vojsko, 1965. – 157, [3] s. – (Knihovna Vojáka ; sv. 245)
18. Więzień i jasnowłosa. – Warszawa : „Iskry”, 1960. – 137, [3] s. ; 18 cm Wyd. nast.: tamże 1962, 1967
1961 19. Scenopis filmu Fort na Obozowej : na podstawie scenariusza Józefa Hena / Wadim Berestowski ; dialogi … ; Zespół Realizatorów Filmowych „Droga”. – [Łódź] : Zespół Realizatorów Filmowych „Droga”, dr. 1961. – [1], 196 k. ; 29 cm Film wyświetlany pt. „Bitwa o Kozi Dwór”
16
1962 20. Autobusy jak żółwie : nowela : scenopis / …, Wadim Berestowski. – Łódź : Zespół Realizatorów Filmowych „Droga”, 1962. – [1], 154 k. ; 27 cm 21. Opowiadania. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962. – 180, [4] s. ; 18 cm. – Na s. przedtyt. Nieznany
Zawiera: Ostatnia komisja, Na śniegu, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Autobusy jak żółwie, Archiwum Przekł. rosyjski: Avtobusy kak čerepahi. – Il. // Pol’ša. – 1961, nr 4, s. 17-22, 39-42; opowiadania: Nieznany, Hitler w naszych rękach zob. poz. 13; niemiecki: Der Boxer und der Tod : Erzählungen / [tł. Renate Lachmann]. – München ; Wien : A. Langen, G. Müller, dr. 1964. – 303 s.; holenderski: De bokser en de dood : verhalen / [tł. Pszisko Jacobs]. – Amsterdam : Moussault 1967. – 274 s.
1964 22. Krzyż Walecznych : opowiadania zebrane. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964. – 350, [2] s. ; 18 cm
Zawiera: Ostatnia komisja, Na śniegu, Krzyż Walecznych, Cud z chlebem, Kłopot z psem, Do diabła z takimi porządkami, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Wdowa po Joczysie, Portret, Ojciec, 26 rue Joffre, Bokser i śmierć, Wielki bieg Deptały, Bicie po twarzy, Pałac pana nauczyciela, Autobusy jak żółwie, Archiwum, Ona, Człowiek w nocy, Nikaragua, Wielka rola dla Feruły, Futro, Trzy jaskółki, Samotność
23. Toast. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1964. – 187, [1] s. ; 18 cm
Wyd. nast.: tamże 1967, 1974; pt. Prawo i pięść: „Świat Literacki”, cop. 1997, ISBN 83-86646-17-9; „Replika”, 2012, ISBN 978-83-7674-190-1 Przekł. niemiecki: Die Faust und das Recht : Roman / [tł. Kurt Kelm]. – Berlin : Volk und Welt, cop. 1974. – 214 s.; wyd. nast. tamże 1980; holenderski: De wet de vuist / tł. Pszisko Jacobs. – Haarlem : In de Knipscheer, 1981. – 168 s.
17
1966 24. Teatr Heroda. [Cz. 1], Przed wielką pauzą. – Warszawa : „Czytelnik”, 1966. – 255, [1] s. ; 20 cm
Wyd. nast.: tamże, współwyd. zob. poz. 26 Przekł. angielski: Before the long break / tł. Krzysztof Klinger. – Il. // Polish Perspectives. – 1967, nr 4, s. 54-61, fragm.; francuski: Avant la récréation / tł. Gilberte Crépy. – Il. // Perspectives Polonaises. – 1967, nr 4, s. 60-68, fragm.
1967 25. Opowiadania wybrane. – Warszawa : „Czytelnik”, 1967. – 526, [2] s. ; 16 cm. – Tzw. seria Głowy Wawelskie
Zawiera: Na śniegu, Krzyż Walecznych, Cud z chlebem, Kłopot z psem, Do diabła z takimi porządkami, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Wdowa po Joczysie, Portret, Ojciec, 26 rue Joffre, Bokser i śmierć, Wielki bieg Deptały, Bicie po twarzy, Autobusy jak żółwie, Archiwum, Ona, Człowiek w nocy, Nikaragua, Wielka rola dla Feruły, Futro, Trzy jaskółki, Świecidełka, Samotność, Niebo naszych ojców, Eckermann, Woda do łydek i trochę piasku
26. Teatr Heroda. [Cz. 2], Opór. – Warszawa : „Czytelnik”, 1967. – 240, [3] s. ; 18 cm
Wyd. nast.: tamże 1982, zawiera: Przed wielką pauzą, Opór, ISBN 83-0700501-9
1970 27. Mgiełka. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970. – 167, [1] ; 19 cm
Zawiera: Przeżyć w Paryżu, Mgiełka Wyd. osobne opowiadania: Mgiełka: „Kama”, 1994, ISBN 83-85497-99-4; „Iskry”, cop. 2000, ISBN 83-207-1643-8 Przekł. czeski: Jokohama / tł. Anetta Balajková. – Praha : Lidové nakladatelství, 1980. – 214, [5] s. ; 20 cm. – („M” Knihy ; sv. 116), zawiera: Yokohama, Mgiełka; rosyjski: opowiadanie: Mgiełka zob. poz. 13
18
28. Twarz pokerzysty : powieść. – Warszawa : „Czytelnik”, 1970. – 220, [3] s. ; 20 cm
Wyd. nast.: tamże 1973, 1977 i nast. bez podtyt.; „Iskry”, 1990, seria Klub Srebrnego Klucza, ISBN 83-207-1309-9; Wydaw. MG, cop. 2010, ISBN 978-83-61297-26-0 Przekł. czeski: Tvář hráče pokeru / [przedm. Juraj Menčik]. – Praha : Naše vojsko, 1973. – 154, [2] s. – (ESO Edice Statečnosti a Odvahý ; sv. 21); węgierski: A pókerjátékos arca / tł. Cservenits Jolán. – Budapest : Európa, 1977. – 226, [2] s. – ISBN 963-07-1090-0
1973 29. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 1], W walce z infamisem / il. Jan Marcin Szancer. – Warszawa : Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1973. – 80, [4] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm 30. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 2], Z diabłem sprawa / il. Jan Marcin Szancer. – Warszawa : Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1973. – 91, [2] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm 31. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 3], Uczeń mistrza Rumianka / il. Jan Marcin Szancer. – Warszawa : Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW „Prasa, Książka, Ruch”, 1973. – 87, [1] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm 32. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 4], Miłość do Heleny / il. Jan Marcin Szancer. – Warszawa : Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW „Prasa, Książka, Ruch”, 1973. – 71, [1] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm 33. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 5], Człowiek w kajdanach / il. Zbigniew Łoskot. – Warszawa : Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW „Prasa, Książka, Ruch”, 1973. – 65, [3] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm
19
1974 34. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 6], Skarb Mohilanki / il. Zbigniew Łoskot. – Warszawa : Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW „Prasa, Książka, Ruch”, 1974. – 100, [4] s., [2] k. tabl. : il. ; 19 cm 35. Przeciw diabłom i infamisom. [Cz. 7], Miłość Piotra / il. Zbigniew Łoskot. – Warszawa : Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW „Prasa, Książka, Ruch”, 1974. – 97, [3] s., [2] k. tabl. ; 19 cm Wyd. nast. cyklu: pt. Przypadki starościca Wolskiego. Cz. 1-3, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976; tamże 1982
36. Yokohama. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974. – 160, [1] s. ; 19 cm
Wyd. nast.: tamże 1979, ISBN 83-06-00373-X Przekł. niemiecki: Yokohama / [tł. Hubert Schumann]. – Berlin : Verlag Volk und Welt, cop. 1977. – 196, [1] s. – (Volk und Welt Spektrum ; 108); czeski: Jokohama / tł. Anetta Balajková. – Praha : Lidové nakladatelství, 1980. – 214, [5] s. ; 20 cm. – („M” Knihy ; sv. 116), zawiera: Yokohama, Mgiełka; słoweński: Jokohama / tł. Branko Šömen. – [Ljubljana] : Prešernova Družba, 1980. – 173, [2] s. : il. – (Ljudska Knjiga ; 170); węgierski: Jokohama / [tł. Cservenits Jolán]. – Budapest : Európa, 1977. – 184 s. ; 18 cm. – (Modern Könyvtar ; 343). – ISBN 963-07-1190-7
1975 37. Bokser i śmierć : wybór opowiadań. – [Wyd. 1 w tym wyborze]. – Warszawa : „Czytelnik”, 1975. – 599, [1] s. ; 16 cm. – Tzw. seria Głowy Wawelskie
Zawiera: Bokser i śmierć, Krzyż Walecznych, Kłopot z psem, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Wdowa po Joczysie, Portret, Ojciec, Nikaragua, Wielki bieg Deptały, Autobusy jak żółwie, Archiwum, Mgiełka, Przeżyć w Paryżu, Niebo naszych ojców
20
38. Crimen : opowieść jarmarczna. – Warszawa : Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975. – 602, [2] s. ; 20 cm
Wyd. nast. podt.: Opowieść sensacyjna z XVII wieku: tamże 1982, ISBN 83-205-3307-4; Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, seria Książka z Rekomendacją, ISBN 83-03-02100-1; „Polonia”, 1992, ISBN 83-7021-153-4; „Erica”, 2011, ISBN 978-83-62329-36-6 Audiobook: lekt. Henryk Pijanowski. – Piaseczno : Heraclon International, [2008]. – 1 płyta CD (18 godz. 6 min) : digital, stereo. ; 12 cm. – ISBN 978-83-61592-23-5 Przekł. czeski: Crimen : jarmarečni historie / tł. Helena Stachová. – Praha : Odeon, 1981. – 491, [3] s. – (Klub Čtenářů ; sv. 477)
1978 39. Ja, Michał z Montaigne… – Warszawa : „Czytelnik”, 1978. – 438, [2] s., [1] k. portr. ; 20 cm. – Indeks
Wyd. nast.: tamże 1980, ISBN 83-07-00242-7; 1988, ISBN 83-07-00943-X; Prószyński i S-ka, 1999, ISBN 83-7180-341-9; W.A.B., 2009, seria Fortuna i Fatum, ISBN 978-83-7414-632-6 Przekł. angielski: Montaigne on horseback / tł. Edward Rothert // Polish Perspectives. – 1977, nr 4, s. [25]-33, fragm.; niemiecki: Mantaigne zu Pferde / tł. Jacek S. Buras // Polnische Perspektiven. – 1977, nr 4, s. [30]-39, fragm.; francuski: Montaigne á cheval / tł. Georges Lisowski // Perspectives Polonaises. – 1977, nr 4, s. [30]-38, fragm.; czeski: Já, Michel de Montaigne / [tł. Helena Stachová]. – Praha : Odeon, 1990. – 296, [6] s., 32 s. tabl. : il. ; 21 cm. – (Život a Umění ; sv. 53). – ISBN 80-207-0212-1
1979 40. Zagadkowy Arre / il. Tomasz Borowski. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1979. – 181, [3] s. : il. kolor. ; 16 cm. – ISBN 83-10-07533-2 Wyd. nast.: Siedmioróg, 2000, il. Witold Gurbisz, ISBN 83-7162-662-2
1985 41. Milczące między nami. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985. – 390, [2] s. ; 20 cm. – ISBN 83-06-01020-5 21
Wyd. nast.: popr. i uzup. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, ISBN 8303-02513-9; uzup. przez aut. „Parnas”, 1992, ISBN 83-85656-02-2; nowe Wydaw. Jeden Świat, 2004, ISBN 83-89632-12-8
1987 42. Nie boję się bezsennych nocy… – Warszawa : „Czytelnik”, 1987. – 436, [3] s. ; 20 cm. – ISBN 83-07-01350-X Ks. 2 zob. poz. 48, Ks. 3 i inne wyd. zob. poz. 54
1988 43. Powiernik serc. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1988. – 254, [2] s. ; 20 cm. – ISBN 83-08-01784-3
Zawiera: inc. Nocne rodaków rozmowy…[w innych zbiorach jako XXX], Morderca, Raskolnikow, Człowiek, który miał powiesić Greisera, Ofiara, Konie, Wybraniec, Mira L., Rozwód, Czechow, Eckermann, Człowiek, który zmarnował swoje życie, Woda do łydek i trochę piasku, Western Przekł. czeski: Rozvod / tł. Helena Stachová // ZZ (Czechosłowacja). – 1986, nr 15, s. 51-53; Človĕk, který mĕl obĕsit Greisera / tł. Helena Stachová // Kvĕty. – 1988, nr 50, s. 36-37; rosyjski: opowiadania: Człowiek, który miał powiesić Greisera, Mira L. zob. poz. 13
1989 44. Królewskie sny. – Warszawa : „Iskry”, 1989. – 350, [2] s. ; 20 cm. – ISBN 83-207-1188-6 1990 45. Nikt nie woła. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1990. – 342, [2] s. ; 20 cm. – ISBN 83-08-02201-4
Według informacji autora cz. 3 cyklu Teatr Heroda, utwór powstał w latach 1956-1957 Wyd. nast.: tamże cop. 2013, ISBN 978-83-08-05052-1 Przekł. rosyjski: Nikto ne zovet : (glavy iz knigi) / tł. Nikita Kuznecov. – Il. // Novaâ Pol’ša. – 2013, nr 2, s. 40-53, fragm.
22
46. Oko Dajana ; Western ; Bliźniak. – Warszawa : „Iskry”, 1990. – 166, [2] s. ; 21 cm. – ISBN 83-207-1263-7
Przekł. francuski: L’œil de Dayan : récits / Korab [pseud.] ; tł. Simon Laks. – Paris : Éd. Robert Laffont, 1974. – 258, [3] s.; włoski: L’occhio di Dayan / tł. Claudio Madonia. – Firenze : Giuntina, 1992. – 198, [1] s. – (Schulim Vogelmann ; 29). – ISBN 88-85943-62-4
1991 47. Nowolipie. – Warszawa : „Iskry”, 1991. – 217, [3] s. ; 20 cm. – ISBN 83-207-1358-7
Wyd. nast.: popr. przez autora „Prospero”, 1991, ISBN 83-900822-0-9; współwyd. z Najpiękniejsze lata, W.A.B., 2011, ISBN 978-83-7747-538-6 Audiobook: lekt. … – Piaseczno : Heraclon International, [2008]. – 1 płyta (CD) : digital, stereo. ; 12 cm. – ISBN 978-83-61592-77-8; wyd. nast. tamże 2010, ISBN 978-83-61592-95-2 Przekł. angielski: Nowolipie : (excerpts). – Il. // The Warsaw Voice. – 1991, nr 17, s. 9, 15, fragm.; Nowolipie street / tł. Krystyna Boron. – [Bethesda, Md.] : DL Books LLC, 2012. – 303 s. ; 22 cm. – ISBN 978-0-9851045-0-4 ; niemiecki: Nowolipie : eine jüdische Strasse / tł. Roswitha Matwin-Buschmann. – Leipzig : Reclam, 1996. – 319 s. – (Reclam-Bibliothek ; Bd. 1549). – ISBN 3-379-01549-0
1992 48. Nie boję się bezsennych nocy… : z księgi drugiej. – Warszawa : „BGW”, 1992. – 328 s. ; 24 cm. – ISBN 83-7066-464-4 Inne wyd. zob. poz. 54
1995 49. Odejście Afrodyty. – Warszawa : „Twój Styl”, 1995. – 389 s. ; 21 cm. – ISBN 83-85443-84-3 1996 50. Najpiękniejsze lata. – Londyn : Aneks, 1996. – 188 s. ; 20 cm. – ISBN 1-897962-16-9 23
Wyd. nast.: współwyd. z: Nowolipie, W.A.B., 2011, ISBN 978-83-7747538-6 Audiobook: lekt. … – Piaseczno : [Heraclon International, 2008]. – 1 płyta CD (7 godz. 27 min) : digital, stereo. ; 12 cm. – ISBN 978-83-61592-77-8
1997 51. Niebo naszych ojców i inne opowiadania. – Warszawa : nakł. autora, 1997. – 285 s. ; 20 cm. – ISBN 83-907297-0-1
Zawiera: Bokser i śmierć, Cud z chlebem, Krzyż Walecznych, Kłopot z psem, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Wdowa po Joczysie, Portret, Ojciec, Wielki bieg Deptały, Bicie po twarzy, Ona, Wielka rola dla Feruły, Nikaragua, Niebo naszych ojców, XXX, Morderca, Raskolnikow, Człowiek, który miał powiesić Greisera, Ofiara, Konie, Wybraniec, Mira L., Czechow, Eckermann, Człowiek, który zmarnował swoje życie, Woda do łydek i trochę piasku
1998 52. Błazen – wielki mąż : opowieść o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim. – Warszawa : „Iskry”, cop. 1998. – 326, [2] s., [16] s. tabl. : il. ; 21 cm. – Indeks. – ISBN 83-207-1611-X
Wyd. nast.: tamże 2002, ISBN 83-207-1720-5; pt.: Boy-Żeleński : błazen – wielki mąż: W.A.B., 2008, seria Fortuna i Fatum, ISBN 978-83-7414-383-7; Wydaw. Naukowe PWN 2011, serie Wielkie Biografie 16, Kolekcja PWN, ISBN 978-83-01-16602-1 Audiobook: lekt. Ksawery Jasieński. – Piaseczno : [Heraclon International, 2008]. – 1 płyta CD (934 min) : digital, stereo. ; 12 cm; wyd. nast.: tamże 2011, ISBN 978-83-61592-22-8
2000 53. Mira L. – Lublin : Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000. – 64, [1] s. ; 20 cm. – (Współczesne Opowiadania Polskie). – ISBN 83-227-1537-4
24
2001 54. Nie boję się bezsennych nocy… : z księgi trzeciej. – Warszawa : „Czytelnik”, 2001. – 332, [3] s. ; 20 cm. – ISBN 83-0702814-0 Wyd. nast. cyklu: [Cz.] 1-2 „Sens”, cop. 2004, ISBN 83-86944-53-6, ISBN 83-86944-54-4; popr. i uzup. W.A.B. cop. 2013, seria Fortuna i Fatum, ISBN 978-83-7747-819-6
2003 55. Mój przyjaciel król : opowieść o Stanisławie Auguście. – Warszawa : „Iskry”, cop. 2003. – 541, [3] s. : il., fot., portr. (w tym kolor.) ; 25 cm. – Indeks. – ISBN 83-207-1739-6
Przekł. litewski: Mano draugas karalius / tł.Vytautas Dekšnys. – Vilnius : „Edukologija”, 2012. – 478, [2] s. : il. – ISBN 978-9955-20-803-7
2006 56. Bruliony Profesora T. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006. – 293, [2] s. ; 23 cm. – ISBN 83-06-03006-0
Audiobook: lekt. Ksawery Jasieński. – [Piaseczno] : Heraclon International, [2008]. – 1 płyta (CD) : digital, stereo. ; 12 cm Przekł. rosyjski: Uèlls priehal : glava iż knigi „Černoviki professora T.” / tł. Kseniâ Starosel’skaâ. – Il. // Novaâ Pol’ša. – 2006, nr 3, 19-23
2008 57. Pingpongista. – Warszawa : W.A.B, 2008. – 221, [3] s. ; 21 cm. – ISBN 978-83-7414-426-1
Audiobook: lekt. … – Piaseczno : Heraclon International – Storybox.pl, [2012]. – 1 płyta CD (6 godz.) : digital, stereo. ; 12 cm. – ISBN 978-8363302-49-8 Przekł. francuski: Le joueur de ping-pong / tł. Agnès Wisniewski. – Paris : Éditions des Syrtes, 2010. – 203, [5] s. – ISBN 978-2-84545-153-7
25
2009 58. Dziennik 2000-2007. – Warszawa : W.A.B., 2009. – 477, [3] s., [24] s. tabl. : il. (w tym kolor.) ; 25 cm. – (Fortuna i Fatum). – Indeks. – Tyt. okł.: Dziennik na nowy wiek. – ISBN 978-837414-706-4
Wyd. nast. pt:. Dziennik na nowy wiek. T. 1-2. Warszawa PWN, 2012, serie Wielkie Biografie 46, 47, Kolekcja PWN, ISBN 978-83-01-16632-8, ISBN 978-83-01-16633-5
2012 59. Szóste najmłodsze i inne opowiadania. – Warszawa : W.A.B., 2012. – 458, [6] s. ; 20 cm. – ISBN 978-83-7747-639-0 Zawiera: Bokser i śmierć, Cud z chlebem, Krzyż Walecznych, Kłopot z psem, Nieznany, Hitler w naszych rękach, Wdowa po Joczysie, Portret, Ojciec, Wielki bieg Deptały, Bicie po twarzy, Ona, Wielka rola dla Feruły, Nikaragua, XXX, Morderca, Raskolnikow, Człowiek, który miał powiesić Greisera, Konie, Wybraniec, Mira L., Czechow, Człowiek, który zmarnował swoje życie, Rozwód, Klarysa, Niebo naszych ojców, Szóste, najmłodsze, Długa chyża łódź Przekł. rosyjski: Dlinnyj rezvyj čeln / tł. Mariâ Kurganskaâ // Novaâ Pol’ša. – 2011, nr 2, s. 40-47
2013 60. Wiem, co mówię, czyli Dialogi uzdrawiające : spotkania z Józefem Henem / wybór i oprac. Magdalena Hen. – Warszawa : „Iskry”, cop. 2013. – 340, [4] s., [32] s. tabl. : il. ; 25 cm. – ISBN 978-83-244-0331-8 2014 61. Dziennika ciąg dalszy. – Kraków : Wydaw. Literackie, 2014. – 642, [6] s., [16] s. tabl. : il. ; 22 cm. – Indeks. – ISBN 978-83-0805474-1 26
2. PRACE REDAKCYJNE 62. Jarmark sportowych emocji / wybór …, Zbigniew K. Rogowski ; [il. Julian Żebrowski]. – Warszawa : „Sport i Turystyka”, 1957. – 374, [2] s. : il. ; 21 cm Zawiera m.in.: wstęp s. 5-6; Bokser i śmierć s. 61-107
63. Słynne pojedynki / Aleksander Reksza ; [przedm. …]. – Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980. – 268, [4] s., [16] s. tabl. : il. ; 20 cm. – (Bohaterowie Stadionów) Przedmowa s. 5-[8] Toż: Wyd. 2, 1988. – ISBN 83-03-02315-2
64. Romanse cieniów : wybór recenzji teatralnych / Tadeusz Żeleński (Boy) ; wybrał i wstępem opatrzył … – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987. – 617, [3] s. ; 21 cm. – ISBN 83-06-01144-9 Wstęp: Boy w fotelu recenzenta s. 5-[16]
65. Próby / Michel de Montaigne ; [przeł. Tadeusz Żeleński-Boy ; przedm. …]. – Wyd. 1 w tej ed. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1996. – 167, [1] s. ; 20 cm. – (Lekcja Literatury). – Na s. tyt. i okł. Lekcja literatury z Józefem Henem. – ISBN 83-08-02630-3 Przedm.: Wielka księga życia s. 5-[19]
3. TEKSTY W ANTOLOGIACH, PRACACH ZBIOROWYCH 66. Ten sam Kosiński : (fragment książki „Kijów – Taszkent – Berlin”) // W: Od Lenino do Berlina : pieśni, inscenizacje, utwory poetyckie, fragmenty prozy / [oprac. Wydział Literacki Domu Wojska Polskiego]. – Warszawa : „Prasa Wojskowa”, 1949. – S. 126-[133]
27
67. Na gwiazdkę // W: Słowo o żołnierzu : wiersze pieśni i opowiadania / [red. Helena Zatorska]. – Warszawa : „Prasa Wojskowa”, 1950. – S. 196-205 68. Na gwiazdkę // W: Wiersze i opowiadania o Armii Radzieckiej. – Wyd. 2 uzup. – Warszawa : „Prasa Wojskowa”, 1950. – S. 221-229 69. Międzynarodówka // W: Wyzwolenie / [red. Krystyna Żywulska]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1951. – S. 43-[45] Fragm.: Druga linia
70. Na przyczółku // W: Wierni Ojczyźnie : wybór fragmentów poezji i prozy / [red. Helena. Zatorska]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1951. – S. 119-[126] Fragm.: Druga linia
71. Międzynarodówka // W: Wyzwolenie / [red. Krystyna Żywulska, Eugeniusz Banaszczyk]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952. – S. 47-[49] Fragm.: Druga linia
72. Smolakowo // W: Żołnierskie dni / [red. Stanisław Nadzin]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1953. – S. [203]-218 73. Na gwiazdkę : (fragment powieści „Druga linia”) [!] // W: O armii, która nas wyzwoliła / [oprac. Janina Barchanowska]. – Warszawa : „Książka i Wiedza”, 1954. – S. 119-126 74. Smolakowo // W: Inscenizacje opowiadań i fragmentów powieści współczesnych pisarzy polskich / Aleksandra Naborowska. – Warszawa : „Czytelnik”, 1955. – S. 166-202
28
75. Pałac pana nauczyciela // W: Kredą na tablicy : wspomnienia z lat szkolnych. – Warszawa : „Czytelnik”, 1958. – S. 177-[190] 76. Kijów, Taszkient, Berlin // W: Polskim piórem : o krainach „białego” i „czarnego złota” : Uzbekistan i Kazachstan w oczach literatów polskich / wybór, wstęp Monika Warneńska. – Warszawa : Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, 1961. – S. 18-20 77. Skromny chłopiec w haremie : piekło na emeryturze // W: Polskim piórem : o krainach „białego” i „czarnego złota” : Uzbekistan i Kazachstan w oczach literatów polskich / wybór, wstęp Monika Warneńska. – Warszawa : Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, 1961. – S. 30-32 78. Wdowa po Joczysie // W: Polska nowela współczesna. – Warszawa : „Czytelnik”, 1961. – S. 105-[121] 79. Idą żołnierze… // W: Antologia polskiego reportażu wojennego 1939-1945 / zebr. i [oprac.] Stanisław Nadzin. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962. – S. 272-[273] 80. Bitwa nad Nysą // W: Antologia pamięci 1939-1945. [T. 6], U schyłku wojny / wybór i przypisy Witold W. Witkowski. – Warszawa : „Książka i Wiedza”, 1964. – S. [177]-200 Fragm.: Kijów, Taszkient, Berlin; nota biograficzna J. Hena s. 284
81. Pazur Marzyciel // W: Przez lata walki : zbiór opowiadań / oprac. Lesław M. Bartelski, Janina Bogucka-Ordyńcowa, Ludwik Rajewski. – Warszawa : Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1966. – S. 384-[398] Toż: Wyd. 3, 1970; Wyd. 4 zm., 1972
82. O zmierzchu // W: Żołnierskim szlakiem : antologia / wybór Stanisław Nadzin. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967. – S. 188-[196] Fragm.: Kwiecień; nota biograficzna J. Hena s. 327-328
29
83. Wdowa po Joczysie // W: Zachodem poszły dzieje : antologia opowiadań o Ziemiach Zachodnich / wybór Witold Nawrocki, Andrzej Wasilewski. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1970, s. [235]-247 Nota biograficzna J. Hena s. 720
84. Nad Nysą // W: Ludowe Wojsko Polskie : antologia tekstów literackich / [wybór i oprac. Marek Sadowski]. – Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974. – S. 20-21 Fragm.: Kwiecień
85. Bokser i śmierć // W: Olimpijskie laury / wybór i oprac. Lesław M. Bartelski [i in.]. – Warszawa : Wydaw. Sport i Turystyka, 1980. – S. 99-[126]. – ISBN 83-217-2280-6 86. Krzyż Walecznych // W: Progi rodzinne / wybór Lidia Grochola. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1980. – S. [348-354]. – ISBN 83-10-07577-4 87. Nowe idee i ich wcielenia // W: Pisarze o szkole : 1918-1977 / wybór tekstów literackich Alina Czerwińska. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1980. – S. 294-306. – ISBN 83-10-07709-2 Fragm.: W dziwnym mieście
88. Bokser i śmierć // W: Zwyciężyć siebie / [wybór Marzenna Pollak]. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1981. – S. [122-164]. – ISBN 83-10-07853-6 89. Wdowa po Joczysie // W: Początek epopei : antologia opowiadań o Ziemiach Zachodnich i Północnych / wybór Witold Nawrocki, Andrzej Wasilewski. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1981. – S. [329]-343. – ISBN 83-210-0181-5 90. Krzyż Walecznych // W: Ludzie lat wojny : opowiadania / wybór Jan Stanisław Kopczewski. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1985. – S. 125-129. – ISBN 83-10-08716-0 30