Polonica i silesiaca XVI wieku w zbiorach Biblioteki Śląskiej Tom I: A–R
Pod redakcjÄ… Jana Malickiego Vol. XVI
Polonica i silesiaca XVI wieku w zbiorach Biblioteki Śląskiej Tom I: A–R
Pod redakcją Weroniki Pawłowicz i Teresy Roszkowskiej
Biblioteka Śląska Katowice 2013
KOMITET WYDAWNICZY prof. zw. dr hab. Jan Malicki – przewodniczący mgr Magdalena Skóra – zastępca przewodniczącego dr Barbara Maresz – sekretarz dr Teresa Roszkowska mgr Aneta Satława
Opisy sporządzili Ilona Dyzia, Weronika Pawłowicz, Teresa Roszkowska, Witold Wojciechowski ISBN 978-83-64210-04-4
Adiustacja Elwira Zborowska, Jan Baron Skład i łamanie Alina Jarczyk Skanowanie ilustracji Dział Mediów Cyfrowych „Digitarium”, Andrzej Deloch
Druk i oprawa Biblioteka Śląska w Katowicach
Nakład 150 egzemplarzy
Spis treści
Tom I Wstęp .....................................................................................VII Wykaz źrodeł ..........................................................................1 Wykaz skrótów .....................................................................13 Alfabetyczny spis druków A–R ..............................................15
Tom II Alfabetyczny spis druków S–Ż .................................................7 Addenda ................................................................................103 Indeksy 1. Drukarzy i nakładców ...................................................119 – drukarnie polskie ........................................................119 – drukarnie śląskie .........................................................138 – drukarnie zagraniczne ................................................145 2. Indeks alfabetyczny drukarzy i nakładców ...................205 3. Proweniencji – indywidualne ........................................217 4. Proweniencji – instytucje ..............................................245 5. Osób ..............................................................................261 6. Konkordancja sygnatur .................................................291 Ilustracje ................................................................................301
Wstęp Biblioteka Śląska w Katowicach w 2012 roku obchodziła dziewięćdziesiątą rocznicę istnienia. Powołana w 1922 roku, jako Biblioteka Sejmu Śląskiego, gromadziła zbiory naukowe, przede wszystkim prawne i historyczne, umożliwiające prace śląskiego parlamentu. Księgozbiór, poprzez dary i zakupy, szybko się rozrastał. Między innymi w 1924 roku nabyto zbiór Konstantego Prusa, w 1932 – kolekcję Aleksandra Kraushara. Rok później Zakład Narodowy im. Ossolińskich przekazał bibliotece księgozbiór Oswalda Balzera oraz Ludwika Bernackiego. W 1934 roku Biblioteka Sejmu Śląskiego zaczęła pełnić funkcję biblioteki regionalnej. W tym też roku przeniosła się do nowego gmachu Domu Oświatowego przy ul. Francuskiej 12. W 1936 roku uzyskała samodzielność jako Śląska Biblioteka Publiczna im. Józefa Piłsudskiego. Na początku września 1939 roku ewakuowano do Lwowa najcenniejsze książki, mapy i druki ulotne, a także inwentarze i dokumentację biblioteczną. Część zbiorów, znajdująca się nadal w Katowicach, została przejęta przez Schlesische Landesbücherei. Instytucję tę współtworzyła również Oberschlesische Landesbibliothek – biblioteka naukowa powołana w 1927 roku dla niemieckiej części Śląska. Mieściła się ona początkowo w Raciborzu, a od listopada 1938 roku w Bytomiu. Polscy pracownicy powrócili do zniszczonego gmachu biblioteki już w styczniu 1945 roku. Wkrótce usunięto szkody i udostępniono czytelnikom zbiory razem z materiałami włączonymi przez władze niemieckie oraz kolekcję Oberschlesische Landesbibliothek z Bytomia. Bibliotekarze katowickiej książnicy brali udział w zabezpieczaniu księgozbiorów pozostawionych na Śląsku – poniemieckich oraz wywiezionych przez Niemców na te tereny kolekcji polskich. Do Silesianki trafiły również liczne książki ze Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych, pochodzące między innymi ze zbiorów rodowych Szembeków, Oppersdorffów, a także Gimnazjum Nyskiego. Ponieważ do biblioteki nyskiej na początku XIX wieku włączone zostały woluminy pochoVII
dzące ze skasowanych klasztorów, w zbiorach śląskiej książnicy odnaleźć można obecnie tomy z notami śląskich zakonów z Henrykowa, Wrocławia, Nysy. Śląska Biblioteka Publiczna w 1952 roku otrzymała nazwę Biblioteka Śląska, a we wrześniu tego roku nadano jej status biblioteki naukowej. W 1998 roku Biblioteka przeprowadziła się do nowego gmachu, o budowę którego starania rozpoczęła już zresztą w 1947 roku. Przez cały czas istnienia Biblioteka zgromadziła bogate zbiory, liczące obecnie ponad 2 miliony jednostek. Kolekcja starych druków obejmuje ponad 27 tysięcy egzemplarzy. Na szczególne wyróżnienie zasługują polonica XVI wieku, które zostały ujęte w niniejszym katalogu. Przejrzano około półtora tysiąca druków z XVI stulecia, kwalifikując jako publikacje związane z Polską 645 dzieł w 719 egzemplarzach. Katalog obejmuje szesnastowieczne polonica, zarówno w rozumieniu węższym, jak i szerszym. Są to więc przede wszystkim druki w języku polskim, bez względu na miejsce ich publikacji; dzieła wydane na terenie Polski, w jej granicach historycznych oraz na terytoriach lennych (Prusy Książęce, Inflanty), niezależnie od osoby autora oraz języka druku; prace twórców polskich (autorskie, tłumaczone, opracowane – w całości lub części), niezależnie od miejsca i języka druku. Ujęto również publikacje, bez względu na miejsce wydania i język dzieła, których przedmiotem są sprawy Polski i Polaków – w całości lub w większych fragmentach. Uwzględniono też dzieła zadedykowane Polakom. W przypadku autorów obcych przebywających tylko czasowo na terenie Polski, odnotowano te prace, które powstały w okresie ich pobytu w Polsce lub też związane z Polską. Ze względu na silne związki kulturalne i personalne Śląska z Polską w XVI wieku, w katalogu znalazły się również liczne silesiaca: dzieła opublikowane na terenie Śląska, przez autorów pochodzących ze Śląska, dedykowane osobom związanym z tym terenem (także władcom) oraz publikacje omawiające sprawy tego regionu. W wielu przypadkach wielkość fragmentu dzieła obcego budziła wątpliwości, czy jest ona wystarczająca do uznania dzieła za poVIII
lonicum. Dlatego też na końcu załączono addendę, w której zawarto publikacje zawierające jedynie niewielkie wzmianki o Polsce i Śląsku. W katalogu znalazły się dzieła o różnej tematyce. Odnotowane zostały dzieła naukowe, teologiczne, prawne, literackie. Do cenniejszych dla badaczy kultury Śląska należą zapewne liczne druki okolicznościowe, związane między innymi z promocjami doktorskimi, ślubami i pogrzebami. Wiele z nich nie zostało odnotowanych w dotychczas opublikowanych katalogach. Każde dzieło stanowi odrębną pozycję, z własnym numerem katalogu. Składa się na nią opis bibliograficzny dzieła oraz charakterystyka egzemplarzy. Elementem szeregującym poszczególne opisy jest hasło – autorskie bądź tytułowe. Nazwiska autorów polskich podane zostały w formie rodzimej. W przypadku autorów posługujących się nazwiskiem odmiejscowym (np. Grzegorz z Szamotuł), na początek wysunięto imię. Dla autorów działających do końca XV wieku oraz posługujących się zlatynizowaną formą nazwiska przyjęto łacińską formę hasła. Dla szesnastowiecznych autorów obcych, spośród kilku form nazwiska również wybierano raczej wersję zlatynizowaną. Dla autorów śląskich często dodano łacińską formę wskazującą na miejsce urodzenia (np. Vratislaviensis, Leorinus) bądź Silesius, jeśli tak się dany twórca podpisywał. Każdego autora rozpatrywano jednak indywidualnie. Dla różnych form nazwisk zastosowano odsyłacze. Hasła tytułowe zastosowano dla dzieł anonimowych bądź zbiorowych. Niektóre rodzaje zbiorów zostały zebrane pod wspólnymi hasłami. Konstytucje i statuty zgrupowano pod hasłem Constitutiones, zaś urzędowe druki kościelne poszczególnych diecezji pod hasłem Constitutiones synodales, a uszeregowano je alfabetycznie według zlatynizowanych nazw diecezji. Dokumenty prawne miast uzyskały jako hasło obecną nazwę miasta, dla którego zostały wystawione (Wrocław, Wien). Od odrzuconych form haseł również zastosowano odsyłacze. Edycje Pisma Świętego i jego części ujęte zostały pod hasłem Biblia, z uzupełnieniem w języku łacińskim, obejmującym określenie części oraz języka druku. Jako pierwsze odnotowano całoIX
ściowe wydania Biblii, następnie Stary Testament (w całości i poszczególne księgi) oraz Nowy Testament (w całości i poszczególne księgi). Kolejnymi elementami szeregującymi były: język druku (najpierw edycje łacińskie, potem alfabetycznie według nazwy języka) oraz data wydania. Pierwszym elementem opisów jest tytuł. Dla dzieł tłumaczonych lub wydawanych wielokrotnie zastosowano formę tytułu wydania oryginalnego, zapisanego w nawiasie kwadratowym przed odpisem tytułu. Zastosowano odpis tytułu z odzwierciedleniem zapisu liter, np. v jako u (i odwrotnie), vv jako w, y jako j. Nie przeprowadzano też transliteracji, ale odwzorowano zapis alfabetem greckim w tytule czy adresie wydawniczym. Skróty – abrewiacje i ligatury – rozwinięto z zapisem w nawiasach kwadratowych. Zachowany został układ tytułu, z uwzględnieniem miejsca zapisu oraz zastosowanej formy nazwiska autora i osób współtworzących dzieło. Zbyt długie tytuły skrócono, zaś usunięcia fragmentów zaznaczono przez znak wielokropka ujętego w klamry [...]. Osoby tłumaczy, redaktorów i inne wymienione w tytułach otrzymały odsyłacze. W obrębie jednego hasła opisy ułożone są alfabetycznie według początków tytułów (z wyjątkiem omówionych wyżej haseł Biblia, Constitutiones, Constitutiones synodales). Następnie odpisany został adres wydawniczy w brzmieniu podanym na stronie tytułowej lub w kolofonie. Elementy adresu przejęte z kolofonu zapisano w nawiasach okrągłych (…). Podobnie jak w tytułach, skrócenia zapisów oznaczono wykropkowaniami. Data wydania podana została cyframi arabskimi, natomiast zapis cyframi rzymskimi zaznaczono skrótem rz. w nawiasie kwadratowym [rz.]. Opis uzupełnia format bibliograficzny i ewentualnie określenie wariantu bądź wydania. Opis fizyczny rozpoczyna się w następnej linii. Nie odwzorowano całej kolacji, podano jedynie w nawiasach kwadratowych ilość kart/stron nieliczbowanych, a następnie pierwszą i ostatnią numerowaną kartę lub stronę. Odnotowano obecność pomyłek w numeracji, a w przypadku błędów wpływających na objętość, w nawiasie kwadratowym po skrócie właśc. podano poprawną liczbę kart/stron. Odnotowano ilustracje, a następnie sygnatury arkuszowe (z wymienieniem pomyłek). Starano się odwzorować X
różne sposoby oznaczeń składek, zaś w przypadku niemożności oddania dokładnie dawnych znaków, zastosowano w nawiasach kwadratowych określenia opisowe, np. [orzeł], czy też rozwinięcia znaków ligatur [con], [et]. Zrezygnowano z przytoczenia dokładnego opisu fizycznego dzieł wielotomowych, z których w Bibliotece Śląskiej zachował się jedynie jeden tom. W takim przypadku zacytowano źródło, które podaje pełny opis dzieła. Kolejnym elementem opisu jest informacja o dedykacjach (podano nazwiska adresatów i autorów dedykacji w formie uwspółcześnionej). Dla druków obcych wymieniono elementy decydujące o uznaniu dzieła za polonicum. Odnotowano karty, z wykorzystaniem oznaczeń sygnaturowych (np. k. a3 v.–b3 r.), na których mieszczą się fragmenty poświęcone Polsce i Śląskowi albo też Polakom i Ślązakom, ich utwory lub do nich adresowane dedykacje. Następnie odnotowane zostały cytaty bibliograficzne. Jako pierwsza podana jest zawsze informacja dotycząca Bibliografii polskiej Karola Estreichera, także jeśli dzieło nie zostało w niej odnotowane, a następnie Bibliographia polonica Teodora Wierzbowskiego. Kolejne źródła, oznaczone skrótami według załączonego spisu, uszeregowano według kolejności ich publikacji. Na końcu podano bazy bibliograficzne i katalogi wydane na CD oraz dostępne poprzez internet. W nawiasach okrągłych przy cytatach, w razie różnic, podane zostały hasła, pod którymi dane dzieła są odnotowane, ewentualnie też uwagi dotyczące cytowanego opisu. Następnie rozpisano zawarte w danej edycji inne, ważne utwory. Wymienione w tym miejscu dzieła posiadają odsyłacze. Punkt NB (nota bene) ujmuje uwagi różnej treści; wspomniano tu też o załączonych pomniejszych utworach, ale dla tych już nie utworzono odsyłaczy. Kolejne części opisu charakteryzują poszczególne egzemplarze dzieł zachowanych w Bibliotece Śląskiej. Przy kilku egzemplarzach danego dzieła opisano je, oznaczając kolejnymi literami alfabetu. Zacytowane bądź opisane zostały ciekawsze noty rękopiśmienne, odczytane na stronach książek. Odnotowano defekty, na podstawie porównania z innymi egzemplarzami bibliotecznymi bądź XI
też z ich opisami w bibliografiach i katalogach. Podano następnie proweniencje poszczególnych egzemplarzy. Kursywą zacytowano zapis historycznych znaków własnościowych z zaznaczeniem ich rodzaju (np. pieczęć, nota rękopiśmienna, ekslibris, superekslibris) oraz umiejscowienia w książce. Nie zapisywano miejsca, jeżeli znaki własnościowe znajdują się na stronie tytułowej (chyba że w tomie powtórzono je w kilku miejscach). Dla dzieł współoprawnych podano także proweniencje z pierwszej pozycji w klocku. Odnotowano też przedwojenne pieczęcie Biblioteki Sejmu Śląskiego oraz Śląskiej Biblioteki Publicznej. W przypadku znanej daty wpływu tomu do zbiorów Biblioteki, odnotowano to jako akcesję. Nie rozwiązywano skrótów w zapisie proweniencyjnym, zaś miejsca nieczytelne zaznaczono wielokropkiem w nawiasie kwadratowym […]. Zapisy proweniencyjne starano się ułożyć chronologicznie. Pokrótce też została opisana oprawa – z określeniem podstawy, pokrycia, zdobień oraz przybliżonym czasem jej powstania. Ostatnim elementem opisu jest sygnatura, podana kursywą wraz z siglum Biblioteki Śląskiej. Skrótem adl. po sygnaturze oznaczono dzieła współoprawne (z wyjątkiem pierwszej pozycji), a po dwukropku podano zakres sygnatur objętych klockiem. Utworzono również liczne odsyłacze – od różnych form nazwisk autorów i haseł tytułowych, od edytorów, tłumaczy, dzieł współwydanych. W odsyłaczach szczegółowych podano uproszczony opis – hasło, skrócony tytuł oraz adres wydawniczy, obejmujący nazwę miejsca wydania w formie współczesnej oraz datę wydania. Zrąb główny katalogu uzupełniają indeksy. Jako pierwszy umieszczono indeks drukarzy i nakładców w układzie topotypograficznym, następnie alfabetyczny indeks drukarzy i nakładców. W indeksie proweniencji uwzględniono osoby prywatne oraz instytucje kościelne i świeckie w układzie alfabetycznym według miast. W indeksach tych podano wiadomości biograficzne właścicieli oraz dane charakteryzujące instytucje. Kolejno następuje indeks osób ujętych w opisach – autorów, tłumaczy, edytorów, adresatów i autorów dedykacji oraz innych wymienionych w opisach (z wyjątkiem proweniencji). Na końcu umieszczono konkordancję sygnatur i pozycji w katalogu. XII
Dopełnieniem katalogu są fotografie stron tytułowych dzieł, które nie zostały odnotowane przez bibliografię Estreichera i nie odnaleziono ich w innych bibliotekach polskich. Zamieszczono też fotokopie stron egzemplarzy odnotowanych w innych katalogach, lecz odróżniających się typograficznie. Zaznaczyć też trzeba, że wiele z dzieł zamieszczonych w katalogu opublikowanych jest również w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Kolejne zaś będą systematycznie udostępniane czytelnikom w formie zdigitalizowanej.
Wykaz źródeł Adams
H.M. Adams, Catalogue of Books Printed on the Continent of Europe, 1501–1600 in Cambridge Libraries, vol. I–II, Cambridge 1967.
Baranowski
H. Baranowski, Bibliografia kopernikowska 1509–1955, Warszawa 1958.
Berger-Mayerowa
J. Berger-Mayerowa, Nie znane Estreicherowi „polonica” i „silesiaca” w starodrukach Biblioteki Śląskiej, seria I–II, Katowice 1961–1968.
BayCD
Bayerische Staatsbibliothek Katalog 1501– 1840 [Dokument elektroniczny], München 1996.
BJ
Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1–3, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, Kraków 1991–1995.
BJ16
Catalogus librorum saeculi XVI qui in Bibliotheca Iagellonica Cracoviensis asservantur BJ 16, t. 1–7, cur. M. Malicki, Baden-Baden 2002.
BK
P. Buchwald-Pelcowa, Katalog starych druków Biblioteki Kórnickiej, t. 1, Polonica XVI wieku, cz. 2, Nowe nabytki i uzupełnienia, Wrocław 1969.
BM Short German
Short-Title Catalogue of Books Printed in the German Speaking Countries and German Books Printed in other Countries from 1455 to 1600 now in the British Museum, London 1962.
BM Short Dutch
Short-Title Catalogue of Books Printed in the Netherlands and Belgium and of Dutch and Flemish Books Printed in other Countries from 1470 to 1600 now in the British Museum, London 1965. 1
BMC
British Museum General Catalogue of Printed Books. To 1955, compact edition, vol. 1–27, New York 1967.
BMC Suppl.
British Museum General Catalogue of Printed Books. Ten-year Supplement 1956–1965, compact edition, vol. 1–4, New York 1969.
Boerlin
P.H. Boerlin, Leonhard Thurneysser als Auftraggeber. Kunst im Dienste der Selbstdartsellung zwischen Humanismus und Barock, Basel, Stuttgart 1976.
Budzyk, Groicki
K. Budzyk, Bartłomieja Studia nad Kazimierza s. 123–197.
BPW
Katalog starych druków Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, cz. 2, Polonica XVI wieku, oprac. A. Kawecka-Gryczowa przy współudziale J. Adamczyk, Warszawa 1957.
BUP
J. Cybertowicz, H. Kowalewicz, Katalog druków polskich XVI wieku Biblioteki Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poznań 1963.
Bułhak, Miscellanea 1981
Bułhak, Wiedeńska oficyna
Burbianka, Winkler
2
Bibliografia dzieł prawniczych Groickiego – wiek XVI, [w:] książką poświęcone pamięci Piekarskiego, Wrocław 1951,
H. Bułhak, Miscellanea bibliographica. Druki krakowskie XVI w. Florian Ungler, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” XXXI, 1981, s. 5–56. H. Bułhak, Wiedeńska oficyna Hieronima Wietora, [w:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin, t. 2, Warszawa 1993, s. 297–431. M. Burbianka, Andrzej Winkler drukarz wrocławski XVI wieku, Wrocław 1961.
Burbianka, Baumannowie
Burbianka, Scharffenbergowie
M. Burbianka, Z dziejów drukarstwa śląskiego w XVII wieku. Baumannowie i ich spadkobiercy, do druku przyg. H. Szwejkowska, Wrocław 1977. M. Burbianka, Produkcja typograficzna Scharfenbergów we Wrocławiu, Wrocław 1968.
BUW
Katalog druków XV i XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, cz. 2, XVI w., t. 1–, Warszawa 1994–.
BUWr.
J. Ożóg, Katalog poloników XVI w. Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. t. 1–2. Wrocław 1988–1991.
Chojnacki
W. Chojnacki, Bibliografia polskich druków ewangelickich Ziem Zachodnich i Północnych 1530–1939, Warszawa 1966.
Ciampi
S. Ciampi, Bibliografia critica delle antiche reciproche corrispondenze politiche, ecclesiastiche, scientifiche, letterarie, artistiche dell’Italia colla Russia, colla Polonia ed altre parti settentrionali, t. 1–3, Firenze 1834–1842.
CKK
Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce, red. i oprac. M. Łodyński, przy współudziale T. Paćko, W. Żemaitis, z. 1–4. Warszawa 1961–1968.
Cytowska
M. Cytowska, Bibliografia druków urzędowych XVI wieku. Wrocław 1961.
Czerniatowicz, Mazur
J. Czerniatowicz, C. Mazur, Recepcja antyku chrześcijańskiego w Polsce. Materiały bibliograficzne, t. 1, cz. 1–2, Lublin 1978– 1983.
Dittrich
[H. Dittrich], Neisses erste Druckerei und die in ihr gedruckten Schriften, „Jahres-Bericht des Neisser Kunst- und Alterums-Vereins” Bd. 32: 1928, Neisse 1929, s. 17–24. 3
DRK
L. Dobrzyńska-Rybicka, A. Koehlerówna, Katalog druków polskich XVI w. znajdujących się w Bibljotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1929.
Druk. muz.
M. Przywecka-Samecka, Drukarstwo muzyczne w Polsce do końca XVIII wieku, Kraków 1969.
Drukarze
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, 3–6, Wrocław 1959–1983.
Dyl
J. Dyl, Katalog druków teologicznych wytłoczonych w oficynach polskich w latach ok. 1475–1550, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” t. 76, Lublin 2002, s. 7–99.
E.
K. Estreicher, Bibliografia polska. T. XII– XXXV. Kraków 1870–1939, 1951–2007.
E. Dopełn.
Bibliografia polska Karola i Stanisława Estreicherów. Dopełnienia i sprostowania do Części III (Wydanie scalone), z. 1, Kraków 1999.
Eder
Polonika ze zbiorów zamku Skokloster. Katalog, oprac. M. Eder przy współpracy E. Westin Berg, red. nauk. tomu D. Champerek, Warszawa 2008.
Edit16
Censimento nazionale delle edizioni Italiane del XVI secolo. Tryb dostępu : http://edit16. iccu.sbn.it
FG
L. Formanowicz, Katalog druków polskich XVI-go wieku Bibljoteki Kapitulnej w Gnieźnie, Poznań 1930.
FrCD
Bibliographie française du XVe siecle a 1997 [Dokument elektroniczny], München 1998.
Graesse
J.G.T. Graesse, Trésor de livres rares et précieux, t. 1–7, Milano 1993. Wyd. oryg.: Dresden [i in.] 1859–1869.
4
Gryczowa, Ariańskie oficyny
Gryczowa, Prasy Krakowa
A. Kawecka-Gryczowa, Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego, Wrocław 1974.
A. Kawecka-Gryczowa, Prasy Krakowa i Rakowa w służbie antytrynitaryzmu, [w:] Studia nad arianizmem, red. S. Chmaj, Warszawa 1959, s. 263–330.
Gryczowa, Biblioteka
A. Kawecka-Gryczowa, Biblioteka ostatniego Jagiellona, pomnik kultury renesansowej, Wrocław [i in.] 1988.
Grzepski, Geometria
S. Grzepski, Geometria to jest miernicka nauka, wstępami poprzedzili H. Barycz, K. Sawicki, transkrypcję tekstu i obj. przygot. A. Siudut, słownik oprac. K. Sawicki i A. Siudut, Wrocław 1957.
Guseva
Knigi kirillovskoj pečati XV–XVIII vv. Katalog. Gosudarstvennaâ Ordena Lenina Biblioteka SSSR imieni V.I. Lenina, sost. A.A. Guseva. Moskva 1979.
HAB
M. Gołuszka, M. Malicki, Polnische Drucke und Polonica 1501–1700. Katalog der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel, Bd. 1, 1501–1600, T. 1–2. München 1992. [Uzupełnienia]: Bd. 2, T. 3, München 1994.
Haberland, Neisser Buchdruck
Handbuch
D. Haberland, Neisser Buchdruck zwischen Breslau, Rom und Wittenberg, [w:] Neisse: Kulturalität und Regionalität, Hrsg. von W. Kunicki und M. Witt, Nysa 2004, s. 165– 175. Handbuch der personalen Gelegenheisschrifttums in Europäischen Bibliotheken und Archiven, Bd. 1–2, 9–11, 17–20, Hildesheim [i in.] 2001–2007. 5
Hejnic-Martinek
Rukověť humanistického básnictví v Čechách a na Moravĕ, založili A. Truhlař a K. Hrdina, pokračovali J. Hejnic a J. Martinek, t. 1–5, Praha 1966–1982.
Hoffmann
G. Hoffman, Sigismundus Suevus Freistadiensis. Ein schlesischer Pfarrer aus dem Reformations-Jahrhundert, Breslau 1927.
Hor.
A. Kawecka-Gryczowa, K. Piekarski, Katalog Bibljoteki Horynieckiej XX. Ponińskich, cz. 1, Inkunabuły i polonica XVI wieku, Warszawa 1936.
IA
Index Aureliensis. Catalogus librorum sedecimo saeculo impressorum, pars prima, t. 1–. Baden Baden 1965–.
ItCD
Bibliographia generale Italiana dal XV secolo al 1997 [Dokument elektroniczny], München 1998.
Juda, Teodorowicz-Hellman
M. Juda, E. Teodorowicz-Hellman, Polonika w bibliotece katedralnej w Strängnäs [...], in cooperation with R. Lundgren, Stockholm 2011.
Kameneva, Guseva
Ukrainskie knigi kirillovskoj pečati XV– XVIII vv. Katalog izdanij, hranâŝihsâ v Gosudarstvennoj biblioteke SSSR imieni V.I. Lenina, Vypusk I., 1574 g.-I polovina XVII v., sost. T.N. Kameneva, A.A. Guseva. Moskva 1976.
Katalog Breslau
Katalog der Druckschriften über die stadt Breslau, Breslau 1903.
KLS
Katalog der Leichenpredigten-Sammlungen der Peter-Paul-Kirchenbibliothek und anderer Bibliotheken in Liegnitz, Marktschellenberg 1938.
Knihopis
Knihopis československých tisků od doby nejstarší až do konce XVIII století, díl 2, čast 1–9, Tisky z let 1501–1800, red. Z. Tobolka, F. Horák, Praha, 1925–1967.
6
Kolbuszewski Komorowska, Bibliografia
K. Kolbuszewski, Postyllografja polska XVI i XVII wieku, Kraków 1921. M. Komorowska, Bibliografia pism Piotra Skargi SJ (lata 1576–1611), [w:] Taż, Prolegomena do edycji dzieł Piotra Skargi, Kraków 2012, s. 209–257.
Kopera
F. Kopera, Spis druków epoki Jagiellońskiej w zbiorze Emeryka hrabiego Hutten-Czapskiego w Krakowie, Kraków 1900.
Kotvan
I. Kotvan, Slaviká XVI. storočia Univerzitnej Knižnice v Bratislave, Bratislava 1981.
LatCD
Latin Bibliography 15th Century to 1999 [Dokument elektroniczny], München 1999.
Lindner
K. Lindner, Bibliographie der deutschen und der niederländischen Jagdliteratur von 1480–1850, Berlin 1976.
Matica slov.
H. Saktorová, K. Komorová, E. Petrenková, J. Agnet, Tlače 16. storočia vo fondoch Slovenskej národnoj knižnice Matice slovenskej, Martin 1993.
Mayenowa
M.R. Mayenowa, Walka o język w życiu i literaturze staropolskiej, bibliografię oprac. B. Otwinowska, L. Pszczołowska, J. Puzynina, wyd. 2 rozsz., Warszawa 1955.
Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski. Bibliografia, zest. przez Pracownię Bibliografii Staropolskiej Instytutu Badań Literackich, Wrocław 1962.
Moeckli
P. Chaix, A. Dufour, G. Moeckli, Les livres imprimés a Genève de 1550 a 1600, nouvelle édition, reveu et augmentée par G. Moeckli, Genève 1966.
Nemirovskij, Načalo
E.L. Nemirovskij, Načalo knigopečataniâ na Ukrainie. Ivan Fedorov, Moskva 1974. 7
Nentwig
H. Nentwig, Silesiaca in der Reichsgräflich Schaffgotsch’schen Majoratsbibliothek zu Warmbrunn, Leipzig 1900–1902.
Nitra
L. Fábryová, Tlače 16. storočia v Diecéznej knižnici v Nitre, Martin 2000.
OPAC SBN
Instituto Centrale per il Catalogo Unico delle Biblioteche Italiane e per le Informazioni Bibliografiche. Catalogo del Servizio Bibliotecario Nazionale. Tryb dostępu: http://opac. sbn.it/
Ossol.
Katalog starych druków Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Polonica wieku XVI, z materiałów rejestracyjnych zebranych zespołowo pod kierownictwem K. Zatheya oprac. M. Bohonos, Wrocław 1965.
Otw.
K. Otwinowski, Dzieła X. Piotra Skargi T.J. Spis bibliograficzny, Kraków 1916.
Panzer
G.W. Panzer, Versuch einer kurzen Geschichte der römisch-catholischen deutschen Bibelübersertzung, Leipzig 1971. Wyd. oryg.: Nürnberg 1781.
Peliwo
S. Peliwo, Drzeworytowe mapy ziem polskich z wydawnictw książkowych XVI w., Warszawa 1991.
Piekarski, Kochanowski
K. Piekarski, Bibljografja dzieł Jana Kochanowskiego. Wiek XVI i XVII, wyd. 2 rozsz., Kraków 1934.
Piekarski, O chronologii
K. Piekarski, O chronologji statutów sejmowych z czasów Zygmunta Starego, Kraków 1929.
Piekarski, Ungler
K. Piekarski, Pierwsza drukarnia Florjana Unglera 1510–1516. Chronologja druków i zasobu typograficznego, Kraków 1926.
PK
Piekarski K., Katalog Bibljoteki Kórnickiej. T. 1, Polonica XVI-go wieku, Kórnik 1929.
8
Pludra-Żuk, Spandowski
Katalog poloników biblioteki Pontificia Università Urbaniana, oprac. P. Pludra-Żuk, M. Spandowski, Warszawa 2012.
Pniewski
W. Pniewski, Język polski w dawnych szkołach gdańskich, Gdańsk 1938.
Pol. Typ.
Polonia typographica saeculi sedecimi. Zbiór podobizn zasobu drukarskiego tłoczni polskich XVI stulecia, z. 1–12, wyd. K. Piekarski [i in.], Warszawa 1936–1981.
Pozdêêva, Kaškarova, Lêrênman
I.V. Pozdêêva, I.D. Kaškarova, M.M. Lêrênman, Katalog knig kirilličeskoj pečati XV–XVII v.v. Naučnoj Bibliotêki Moskovskogo Univêrsitêta, Moskva 1980.
PrCD
Katalog der Staatsbibliothek zu Berlin – Preussuschen Kulturbesitz, T. 1, Von den Anfangen bis 1945 [Dokument elektroniczny], München 1999.
PTPN
E. Stelmaszczyk, Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, Poznań 1991.
Pumprla
V. Pumprla, Soupis starých tisků ve fondech Státní Vĕdecké Knihovny v Olomouci. I, Tisky vydané na území Čech a Moravy v letech 1501–1800, sv. 1–10. Olomouc 1974–1978; II/1 : Krakovské tisky vydané v letech 1501– 1800, Olomouc 1979; II/2 : Tisky Budyšína, Cvikova, Drážd’an, Zhořerlce a Žitavy 1501–1800, Olomouc 1981; II/3, Vratislavské tisky z let 1501–1800, Olomouc 1982.
Rapperswil
Katalog starych druków Muzeum Polskiego w Rapperswilu, oprac. M. Brynda, A. Endzel, Warszawa 2009.
Scheibel
Geschichte der seit dreihundert Jahren in Breslau befindlichen Stadtbuchdruckerey als ein Beitrag zur allgemeinen Geschichte der Buchdruckerkunst, Breslau 1804. 9
Seruga
J. Seruga, Jan Haller, wydawca i drukarz krakowski (1467–1525), Kraków 1933.
Sommervogel
C. Sommervogel, Bibliothèque de la Compagnie de Jésus, t. 1–10. Brukselles 1890– 1909.
Strahov
Polonika czeskie doby renesansu, baroku i oświecenia w Bibliotece Premonstratensów na Strahovie (Praga). Katalog, oprac. J. Linka, red. nauk. tomu M. Juda, Warszawa 2011.
Szaniawska
L. Szaniawska, Sarmacja na mapach Ptolemeusza w edycjach jego „Geografii”, Warszawa 1993.
Sztuka iluminacji
Sztuka ilminacji i grafiki cerkiewnej. Katalog wystawy październik-listopad 1996. Biblioteka Narodowa, Warszawa 1996.
Tondel
J. Tondel, Katalog poloników Kammerbibliothek i Nova Bibliotheca księcia Albrechta Pruskiego zachowanych w zbiorach Biblioteki Uniwersyeteckiej w Toruniu, Toruń 1991.
Trypućko
J. Trypućko, Polonica vetera Upsaliensia. Catalogue des imprimé polonais ou concernant la Pologne des XVe, XVIe et XVIIIe siècles conservés à la Bibliothèque de l’Université Royale d’Upsala, Uppsala 1958.
Trypućko, Braniewo
J. Trypućko, The catalogue of the Book Collection of the Jesuit College in Braniewo held in the University Library in Uppsala, extended and completed by M. Spandowski, ed. by M. Spandowski, S. Szyndler, Vol. 2, The 16th and 17th Century Books, Vol. 3, Indexes, Warszawa, Uppsala 2007.
UŚ
L. Czech, Katalog starych druków w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
VD16
Verzeichniss der im deutsche Sprachraum erschienenen Drucke des 16. Jahrhunderts. Tryb dostępu: http://www.bsb-muenchen.de/ 1681.0.html
10
Vogel
E.G. Vogel, Bibliotheca biographica Lutherana. Übersicht der gedruckten Dr. Martin Luther betreffenden biographischen Schriften, Hildesheim 1967. Wyd. oryg. : Halle 1851.
W.
T. Wierzbowski, Bibliographia Polonica XV Ac XVI ss. Polonica XV ac XVI ss. sive Catalogus librorum res Polonicas tractantium vel a Polonis conscriptorum arte typographica impresorum, qui in Bibliotheca Universitatis Caesereae Varsoviensis asservantur, vol. 1–3, Varsoviae 1889–1894.
Walewski
C. Walewski, Marcin Kromer. Warszawa 1874.
Witkowski
Katalog druków cyrylickich Muzeum Zamku w Łańcucie (Dział Sztuki Cerkiewnej), oprac. W. Witkowski, Kraków 1994.
WW
M. Wojciechowska, Drukarnia Wolrabowska, [w:] Taż, Z dziejów książki polskiej w Poznaniu w XVI wieku, Poznań 1927, s. 169–318.
Zinner
E. Zinner, Leben und Wirken des Johannem Müller von Königsberg genannt Regiomontanus, München 1938.
Zwolski
S. Zwolski, De bibliis polonicis quae usque ad initium saeculi XVII in lucem edita sunt, Poznań 1904.
Żebrawski
T. Żebrawski, Bibliografija piśmiennictwa polskiego z działu matematyki i fizyki oraz ich zastósowań na obchód czterechsetnej rocznicy urodzin Kopernika. Dodatki do Biblijografii z działu matematyki i fizyki […]. Warszawa 1992. Wyd. oryg. : Kraków 1873–1886.
Żurawinska, Jaroszewicz-Pieresławcew
Katalog druków cyrylickich XV–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac. Z. Żurawińska, Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, Warszawa 2004.
11
Wykaz skrótów a. acc. adl. adr. aut. BŚL cz. czes. dat. ded. def. dod. dot. dr. ed. egz. expl. fot. fragm. h. imp. Inc. j. k. kard. kom. łac. m.in. NB nakł. nieczyt. niem. not. nr ob. obl. okł. opr.
anno accedit adligat adresat autor Biblioteka Śląska część czeski datowany dedykacja, dedykacyjny defekt dodatek dotycząca, dotyczące druk edytor egzemplarz explicit fotografia fragment herb impensis incipit język karta kardynał komentarz łaciński między innymi nota bene nakład, nakładca nieczytelny niemiecki notowany numer obecnie oblongus okładzina oprawa 13
oryg. ost. ozn. p. piecz. prom. prow. przyp. pseud. r. rps. rz. s. S.l. s.n. skł. sł. sygn. św., s. t. tab. tabl. Th. transl. tyt. v. vol. w. War. ur. uzup. wg właśc. współaut. współopr. współwyd. wyd. wym. zaw. złoż. zm. zob. 14
oryginał, oryginalny ostatni oznaczenie pars pieczątka promotor proweniencja przypuszczalny pseudonim recto rękopiśmienne, rękopiśmienny rzymski strona, strony sine loco [brak miejsca] sine nomine [brak nazwy] składka słownie sygnatura święta, święty, sanctus, sancta tom tabele tablice Theil translacja tytuł, tytułowa verso volumin wiek Wariant urodzony uzupełniony według właściwie współautor współoprawne współwydane wydanie wymieniony zawiera złożona zmarł zobacz
Alfabetyczny spis druków A–R ABEL Michael
1. Eclipseos solaris die XXI. Ivlii. Ad magnificvm dn. rectorem Christophorvm Pelargvm [...] ac reliquos inclitae Academiae Francofordianae proceres [...] consideratio Michaelis Abeli [...]. Francofordiae Marchionum : [Andreas Eichorn ?], 1590 [rz.]. 4º. K. [4], sygn. A4. E. – ; IA 100.109 ; VD16 A 22. NB : Christophorus Pelargus ur. w Świdnicy. Prow. : 1. Schles: Vaterlaendische Gesselsch: (piecz.). 2. Oberschlesische Landesbibliothek (piecz., k. tyt. v.). Opr. : Karton. – XX w. BŚL 461795 I
ACT
Act Synodu Generalnego w Krakowie zebranego
[współwyd. z :] BULLINGER Heinrich, [Confessio Helvetica posterior]. Confessia. Wyznanie wiary powszechney koscyołow krześciyańskich polskich [...]. Kraków 1574.
ACTA
Acta et constitvtiones Synodi Dioecesanae, qvae fvit celebrata VVratislauiae Anno M.D.XCII. [...]. Nysa 1595 zob. CONSTITUTIONES Synodales, Acta et constitvtiones Synodi Dioecesanae, qvae fvit celebrata VVratislauiae Anno M.D.XCII. [...]. Nysa 1595
ACTA
Acta in conventv legatorvm [...] Poloniae Regis Stephani [...] [et] Ioannis Basilij, Magni Moscouiae Ducis, praesente Antonio Posseuino [...] nomine Gregorij XIII. Pont. Max. [...] [współwyd. z :] POSSEVINO Antonio, Antonii Possevini [...]. Moscovia. Wilno 1586.
15
ADALBERTUS, s.
zob. LEGENDAE, Legende sancto[rum] Adalberti, Stanislai, Floriani i[n]clyti Regni Polonie patronoru[m] [...]. Kraków 1517.
AEMILIUS Paulus zob. EMILI Paolo
Aemilius Probus [autor fałszywy] De vita excellentium imperatorum
zob. NEPOS Cornelius, [De viris illustribus, fragm.] De vita excellentium imperatorum.
AGENDA
2. Agenda Ecclesiae Cathedralis Plocensis cum dubiorum et casuum resolutionibus cura [...] Andree [Noskowski] episcopi Plocensis impressa. Ed. Laurentius Zambrzuski. Cracoviae : impressa opera ac industria [...] Nicolai ac Stanislai Scharffenbergorum [...], impe[n]sa [...] Andreae Noskowski [...], 1554. 4°. K. [8], 1–229, [3] (pomyłki w foliacji) : il., nuty, sygn. ¶4, R⁄4, A–Z4, Aa–Zz4, Aaa–Mmm4 (pomyłki w sygn.: Oo zamiast Oo2, Vv3 zamiast Xx3). E. XII, 70–71 ; W. 148 ; Trypućko 33 ; Ossol. 24 ; BJ 16 ; BUW 77 ; BJ16 A–170. Def. : Brak k. ¶4, R∕ 4, A1–2. – Karty skł. A–E zdefektowane ze szkodą dla tekstu, uzupełnione papierem. NB : Nieliczne marginalia w j. łac. i polskim. – Błąd w oprawie: przestawione k. H2 i H3. Prow. : 1. D.R. 1570 [inicjał i data wytłoczone na pierwotnej oprawie, obecnie okł. dolna]. 2. Akcesja 1963. Opr. : Egz. po konserwacji. Deski, skóra, niegdyś złocone tłoczenia, radełka, tłoki. Na obu okładzinach naklejone fragmenty dawnej oprawy. Okucia metalowe z małymi guzami, pozostałości klamry. – XVI/XIX w. BŚL 223781 II
AGRICOLA Theophilus (= MAYER Georg)
3. Gegenbericht Auff das vngegründte falsche aussschreyben des predicanten Casp[ar] Radeckers zu Löwe[n]berg in Schlesien, Vom auffheben des Herren Caspar Schwenckfeldts bücher, die 16
er doch mit keinem wort als jrrig vermag zubeweysen. Durch Theophilum Agricolam. [Augsburg : Hans Gegler], 1557. 4°. K. [48], sygn. A–M4 (K. A4 mylnie oprawiona po k. A1). E. – ; IA 101.813 ; BayCD ; PrCD ; VD16 M 1698. Prow. : 1. Akcesja 1936. 2. Śląska Biblioteka Publiczna im. J.P. (piecz., k. tyt. v.). Opr. : Tektura, półpłótno, papier marmurkowy. – XX w. BŚL 3933 I
Albertus a Lasco zob. Łaski Olbracht
ALBERTUS I, dux Prussiae
zob. CONFESSIO, Confessio Avgvstana, to iest Wyznanie wiary niektorych xiążąt y miast niemieckich, podane cesarzowi Carolusowi V na seymie augsburskiem, roku M.D.XXX. [...] Królewiec 1561.
ALBERTUS Magnus
4. [Philosophia pauperum] Alberti Magni [...] Philosophiae natvralis isagoge, sive Introdvctiones. In libros Aristotelis Physicorum. De Coelo et Mundo. De gene. et corr. Meteororum. De Anima. [Ed. Ioachimus Vadianus]. Craccoviae : in officina Hieronymi Scharffenbergi, 1548 [rz.]. 8°. K. [108], sygn. A–E8 F4 G8 H–N4.8.8 O–P4 Q8 (pomyłki w sygn. : H3 zamiast H2, L4 zamiast K4, M4 zamiast N4). E. XII, 98, Dod. V ; W. 1248 ; Graesse I, 55 ; Kopera 186 ; PK 11 ; Hor. 3 ; BPW 4 ; Trypućko 42 ; BUP 4 ; Ossol. 35 ; IA 102.583 ; PTPN 6 ; BJ 29 ; BUW 154 ; BJ16 A–317 (Pseudo-Albertus) ; Trypućko, Braniewo 2, 1032 (Albertus de Orlamunde) ; Strahov 4 ; A. Birkenmajer, Krakowskie wydania tak zwanej Philosophia Pauperum Alberta Wielkiego. „Exlibris” VI, 1924, s. 19–31. NB : Liczne marginalia. Prow. : 1. Pro loco Chocensi ad S. Michaelem p. PP. Reformatis (nota rps.). 2. Pro loco Bresinensi (?) ad S. Franciscum p. PP. Reformatis (nota rps. nadpisana na powyższej). 3. Z księgozbioru B. Bucholca No 1395 (piecz., rps., k. tyt., k. A2 r.). 4. Akcesja 1959. 17
Opr. : Tektura, półskórek, papier marmurkowy. – XX w. BŚL 222261 I
5. [Philosophia pauperum] Alberti Magni [...] Svmma philosophiae naturalis in quinque tractatus distributa. [Ed. Andreas Schoneus]. Cracoviae : [Aleksy Rodecki, po 2 VII] 1587 [rz.]. 8°. K. [102], sygn. A–M8 N6. Ded. : Andreas Schoneus Glogoviensis dla Andrzeja Jerina, biskupa wrocławskiego. Kraków, 2 VII 1587. E. XII, 99 ; W. 507 ; Graesse I, 55 ; PK 12 ; Hor. 4 ; Ossol. 36 ; IA 102.650 ; Gryczowa, Ariańskie oficyny 1 (Pseudo-Albertus) ; BUWr. 26 ; BJ 30 ; BUW 155 ; BJ16 A–318 (Pseudo-Albertus) ; A. Birkenmajer, Krakowskie wydania tak zwanej Philosophia Pauperum Alberta Wielkiego. „Exlibris” VI, 1924, s. 19–31. NB : Podkreślenia w tekście i marginalia. – Na wyklejce okł. górnej notka bibliograficzna: „Poprzednie wydanie tego dzieła jest z roku 1516 w Krakowie, in 4, druk gotycki, skracany”. Prow. : 1. Ex libris [...] (nota rps. zakreślona). 2. Nota rps. zakreślona, nieczyt. 3. De Cat: lib. Joan Zieleniewicz In Al.: Ac[...] Cracoviensi [...] studi mpp. (nota rps.). 4. Ex-libris Sigis[mundi] [comi]tis Pusłowski (piecz.). 5. Z Duplikatów Biblioteki X.X. Czartoryskich (piecz.). 6. Akcesja 1964. Opr. : Tektura, skóra brązowa, grzbiet z tłoczonym, pozłacanym motywem roślinnym i nazwiskiem autora. – XVIII w. BŚL 228460 I
ALEXANDER, rex Poloniae
zob. ŁASKI Jan, Co[m]mune incliti Polonie Regni priuilegium [...]. Kraków 1506.
ALHAZENUS (Hasan ibn Hasan, zwany Ibn Al-Haitham)
6. Opticae thesavrvs. Alhazeni Arabis libri septem, nunc primum editi. Eivsdem liber De crepvscvlis et Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thvringopoloni libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati [et] aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs a Federico Risnero. Basileae : per Episcopios (Ex officina 18
Episcopiana, per Eusebium Episcopium, et Nicolai F. Haeredes), VIII 157 [rz.]. 2°. [Alhazenus] K. [4 – ost. czysta], s. 1–288 (pomyłki w paginacji) : il., sygn. α 4, a–z6, zz6 + [Vitellio] K. [4], s. 1–474, k. [1] (pomyłki w paginacji) : il., sygn. ٭4, A–Z6, Aa–Pp6 Qq4 Rr6. E. XII, 116 ; E. XXXIII, 118 (Vitelo) ; W. 325-326 ; Graesse I, 77 ; Kopera 320 (Vittello) ; BM Short German 383 (Hasan ibn Hasan) ; IA 103.705 ; BMC 11, s. 860, 202 (Hasan ibn Hasan) ; Adams A–745 ; BK 1666 ; BUWr. 33 ; Witelona Perspektywy, s. 21 ; PTPN 7 ; BJ 49 ; BJ16 A 441 (war. A), A 442 (war. B) ; BUW 216 ; BayCD ; LatCD ; VD16 H 693 (całość), VD16 V 1761 (Vitellio). NB : Dzieło Witelona z własną k. tyt. Def. : Brak pierwszego dzieła (Alhazenus) oraz skł. B6 (zastąpiona kartami czystymi) i Rr6 z dzieła Witelona. Prow. : 1. Naturae et Patriae (piecz.). Opr. : Tektura, półskórek. – XVIII w. BŚL 235658 III
AMBROSIUS Marcus Nissenus
zob. PARACELSUS Philippus Theophrastus, Ex libro de nymphis, sylvanis, pygmaeis [...]. Nysa 1566.
AMLING Wolfgang
7. Illvstrissimorvm [...] Domini Ioachimi Friderici, Silesiae, Lignitij et Brigae Ducis etc. et Dn. Annamariae Principis Anhaltinae, Comitis Ascaniae [...] Dominorum suorum clementissimorum. Nvptiis celebratis Brigae Anno 1577. Maio mense [...] M. Vvolfgangi Amlingi [...]. Magdebvrgae : Vvolfgangus Kirchnerus excudebat, 1577 [rz.]. 4°. K. [6 – ost. czysta], sygn. A6. E. – ; VD16 ZV 504. Prow. : 1. Amplissimo et prudentissimo Viro Martino Boxbergero inclytae Reipub. Hamelburgensis [?] Senatori consulari : affimi y amico suo. Pr. Sabatho Viii, 14 Junij Ad. 77 (nota rps.). 2. Akcesja 1937. 3. Śląska Biblioteka Publiczna im. J.P. (piecz., k. tyt. v., k. A6 v.). Opr. : Papier. – XX w. BŚL 51254 I 19