Śląska Fotografia Prasowa 2011 by Biblioteka Slaska

ŚLĄSKA FOTOGRAFIA PRASOWA

2011

ŚLĄSKA FOTOGRAFIA PRASOWA

BIBLIOTEKA ŚLĄSKA Katowice 2013

2011

KOMITET WYDAWNICZY prof. zw. dr hab. Jan Malicki – przewodniczący mgr Magdalena Skóra – zastępca przewodniczącego dr Barbara Maresz – sekretarz dr Teresa Roszkowska mgr Aneta Satława Wydawca: Biblioteka Śląska w Katowicach Redakcja: Elwira Zborowska, Jan Baron © Copyright by Biblioteka Śląska 2013 © Copyright for photographs by Authors 2013

Projekt graficzny okładki: Ewa Paździora-Palus Opracowanie graficzne: Ryszard Latusek Realizacja projektu: Aneta Satława, Agnieszka Kosmala Nakład 100 egz. Druk: Business Consulting Katowice ISBN 978-83-60209-91-2

Spis treści

Jan Malicki: Myślimy stereotypami..................................................................................... 7 Werdykt Jury......................................................................................................... 9 Laureaci konkursu Śląska Fotografia Prasowa 2011 (Ireneusz Dorożański, Przemysław Strzelecki, Dawid Chalimoniuk, Sebastian Kucharz, Tomasz Jodłowski, Martin Straka)................................................................ 11 Marzena Bugała-Azarko..................................................................................... 31 Grzegorz Celejewski.......................................................................................... 35 Dawid Chalimoniuk............................................................................................ 39 Jacenty Dędek................................................................................................... 41 Norbert Dorobisz................................................................................................ 43 Ireneusz Dorożański........................................................................................... 47 Arkadiusz Gola................................................................................................... 53 Tomasz Grzyb..................................................................................................... 59 Michał Janusiński............................................................................................... 61 Artur Jastrzębski................................................................................................. 63 Paweł Jędrusik................................................................................................... 65 Tomasz Jodłowski.............................................................................................. 73 Karolina Jonderko.............................................................................................. 81 Tomasz Kawka................................................................................................... 87 Radosław Kaźmierczak...................................................................................... 89 Roman Koszowski.............................................................................................. 97 Arkadiusz Ławrywianiec..................................................................................... 99 Paweł Maluśki................................................................................................... 105 Leszek Pilichowski........................................................................................... 107

Artur Pławski..................................................................................................... 111 Richard Sklář.................................................................................................... 113 Martin Straka.................................................................................................... 115 Przemysław Strzelecki...................................................................................... 119 Michał Szalast.................................................................................................. 123

Myślimy stereotypami

Nie jest to odkrywcze spostrzeżenie. Raczej nostalgiczna i melancholijna nieco refleksja nad zanikiem tego, co ożywcze, intrygujące, niekonwencjonalne, niepowtarzalne. Dominacją zaś przewidywalności, oczekiwania, antykreatywności. Stereotyp ogranicza myślenie. Upraszcza i zubaża otaczającą nas rzeczywistość. Narzuca jeden, i tylko jeden, sposób widzenia, oceny, interpretacji. Tworzy zamknięty, ksenofobiczny byt nacechowany estetyką à rebours. A jeśli takim właśnie postrzeganiem obejmiemy też i ludzi, to wówczas przestrzeń i świat mieszkańców staje się symbolem nieprzenikalnego, swoiście intelektualnie zmilitaryzowanego – powtórzmy: ksenofobicznego getta. I odczucie zewsząd atakowanego i zagrożonego otwartością otaczającego świata. Budzi się więc wśród ludzi w owym ograniczonym świecie heroizm dnia codziennego z powtarzanymi od lat Rejtanowskimi gestami. Heroizm ludzi zamkniętej przestrzeni. Ich racje są przekonywające jedynie dla takich jak oni. Innych – spoglądających na to miejsce z perspektywy świata otwartego – rażą anachronizmem, antykwarycznością, naftalinowym zaułkiem sprzed setek lat. Na Śląsk spoglądamy stereotypowo. Obraz tej ziemi w powszechnym odczuciu wciąż kojarzy się nam z epitetami: czarny, węglowy, tragicznie smutny. Teraz – zdewastowany, brudny, zły, z ludźmi o poradlonych czasem twarzach. Jeśli pokazywanych na „gościnnych” (sic!) występach, to groźnych. W górniczych lub hutniczych kaskach. Jeśli nawet w mundurach z orkiestrą górniczą, to ze stygmatem kulturowej śmierci. Taki Śląsk dominuje w filmach fabularnych, w których narracja nastawiona jest na odczucia, wrażenia, triumf lub klęskę bohatera. Bohatera uwikłanego w fabułę, pokazywanego zazwyczaj na tle krajobrazu. Jeśli dominuje tło skontrastowane z narracją, eksponujące brzydotę, to losy bohatera – jego sukces lub klęska – schodzą na plan dalszy. Pozostaje stereotyp widzenia i oceny tej ziemi. Oczywiście nie jest to domena wyłącznie sztuk wizualnych. Makabryzm i brzydota zawsze i wszędzie łatwiej docierały do odbiorców. Zwłaszcza gdy odbiorcy są systematycznie, codziennie i konsekwentnie ćwiczeni. To dominanta współczesnej kultury, literatury, dziedzin pokrewnych. Ktoś kiedyś powiedział: zło i brzydota nie potrzebują reklamy, dobro i piękno – tak.

Sytuacja fotografii jest inna. Nie ma tu narracyjności, opowieści o etapach wydarzenia w klasycznym epopeicznym sensie. Jest momentalność, chwila, decyzja, uchwycenie epizodu, błysk i utrwalenie pojedynczego obrazu. Ten gest i decyzja twórcy jest trwała, unieruchamiająca cały proces, wybierająca ten jeden jedyny moment, który staje się znakiem – symbolem zdarzenia, dziania się. I to na zawsze. Stąd tak wielką rolę przywiązuję do swoiście rozumianej świadomości twórcy. Jego podporządkowania albo myśleniu prostemu, stereotypowemu, utrwalającemu to, co oczekiwane i kojarzone ze Śląskiem, albo też odwrotnie – wybierającego to, co niespotykane, zaskakujące. To niezwykle ważny wybór dokonywany przez autora. Gest decydujący o interpretacji i ocenie faktu. Jednak gdy przedstawiamy dorobek środowiska śląskich fotoreporterów, to wówczas owo skupienie i nagromadzenie w jednym miejscu podobnych fotografii, o podobnym wydźwięku i podobnej wymowie nabiera innego wymiaru. Staje się prawdą; nierzadko obiektywną w świadomości widzów. Jeśli dominować będzie stereotypowo widziany Śląsk, to ów stereotyp zostanie potwierdzony i utrwalony. W świat idzie przekaz o wymowie jednoznacznej. Tak – po prostu – jest. A wówczas nie ma refleksji estetycznej, nie ma wrażliwości emocjonalnej, nie ma pouczającej mgiełki dydaktyzmu. Triumfuje stereotyp.

prof. zw. dr hab. Jan Malicki

Werdykt Jury

Na konkurs Śląska Fotografia Prasowa 2011 do Biblioteki Śląskiej wpłynęło 646 zdjęć 58 autorów. Na wystawę Jury zakwalifikowało 155 zdjęć 25 autorów. Jury w składzie: prof. Marian Oslislo, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach – przewodniczący Jury; prof. Jan Malicki, dyrektor Biblioteki Śląskiej; Witold Englender, organizator Ogólnopolskiego Festiwalu Fotografii Otworkowej; Rafał Klimkiewicz, Agencja Fotograficzna EDYTOR; Katarzyna Łata-Wrona, prezes zarządu Okręgu Śląskiego ZPAF; Zbigniew Podsiadło, prezes zarządu Okręgu Górskiego ZPAF; Martyna Radłowska-Obrusnik, przedstawicielka Syndykatu Dziennikarzy Republiki Czeskiej w Ostrawie postanowiło przyznać następujące nagrody: I nagroda – Ireneusz Dorożański za cykl Kolęda II nagroda – Przemysław Strzelecki za cykl Ludzie-renifery III nagroda – Dawid Chalimoniuk za zdjęcie Bezdomność Nagroda Specjalna im. Jana Suchana – Sebastian Kucharz za cykl Przełamać bariery

Nagroda Czytelników Biblioteki Śląskiej ufundowana przez Fundację im. Krystyny Bochenek – Dawid Chalimoniuk za zdjęcie Bezdomność Nagroda Specjalna ufundowana przez Instytucję Kultury Katowice – Miasto Ogrodów – dwie równorzędne nagrody dla autorów fotografii podejmujących tematykę korespondującą z programem Miasto Ogrodów: Tomasz Jodłowski za zdjęcie nr 4 z cyklu Grajek, Martin Straka za zdjęcie Zanim uniósł się balon. Wielki Splendor Śląskiej Fotografii Prasowej – Stanisław Gadomski. Na wystawę konkursową Śląska Fotografia Prasowa 2011 Jury wybrało prace następujących autorów: Marzena Bugała-Azarko, Grzegorz Celejewski, Dawid Chalimoniuk, Jacenty Dędek, Norbert Dorobisz, Ireneusz Dorożański, Arkadiusz Gola, Tomasz Grzyb, Michał Janusiński, Artur Jastrzębski, Paweł Jędrusik, Tomasz Jodłowski, Karolina Jonderko, Tomasz Kawka, Radosław Kaźmierczak, Roman Koszowski, Sebastian Kucharz, Arkadiusz Ławrywianiec, Paweł Maluśki, Leszek Pilichowski, Artur Pławski, Richard Sklář, Martin Straka, Przemysław Strzelecki, Michał Szalast.

Laureaci konkursu Śląska Fotografia Prasowa 2011 I nagroda

Ireneusz Dorożański Cykl: Kolęda Dla wielu mieszkańców robotniczego osiedla Borsig w Zabrzu Biskupicach, często samotnych i żyjących na pograniczu ubóstwa, coroczna kolęda to ważne wydarzenie. 2–4.01.2011, Zabrze Biskupice

Ireneusz Dorożański Cykl: Kolęda 2–4.01.2011, Zabrze Biskupice

II nagroda Przemysław Strzelecki Cykl: Ludzie-renifery Kilka chwil z życia rodziny z wymierającego plemienia Tsaatanów, zamieszkującego najdalsze i najmniej dostępne rejony północnej Mongolii. Tsaatan w języku mongolskim oznacza człowieka-renifera. Wrzesień 2011, Mongolia

Przemysław Strzelecki Cykl: Ludzie-renifery Wrzesień 2011, Mongolia

III nagroda i Nagroda Czytelników Biblioteki Śląskiej ufundowana przez Fundację im. Krystyny Bochenek

Dawid Chalimoniuk Bezdomność Dzień otwarty w schronisku dla zwierząt. 6.03.2011, Katowice

Nagroda Specjalna im. Jana Suchana

Sebastian Kucharz Cykl: Przełamać bariery Dragons Katowice, drużyna rugby na wózkach. 11.06–4.07.2011, Katowice Panewniki

Sebastian Kucharz Cykl: Przełamać bariery 11.06–4.07.2011, Katowice Panewniki

Nagroda Specjalna ufundowana przez Instytucję Kultury Katowice – Miasto Ogrodów (ex aequo)

Tomasz Jodłowski Zdjęcie z cyklu: Grajek Władysław Tomczyk, uliczny grajek z kasą fiskalną. 2.03.2011, Katowice

Nagroda Specjalna ufundowana przez Instytucję Kultury Katowice – Miasto Ogrodów (ex aequo)

Martin Straka Zanim uniósł się balon Czerwiec 2011, Ostrawa Poręba

Zwycięzca konkursu Śląska Fotografia Prasowa 2011

Ireneusz Dorożański odebrał z rąk Dyrektora Biblioteki Śląskiej prof. Jana Malickiego I nagrodę oraz Złotego Druha.

Laureaci

Przemysław Strzelecki – laureat II nagrody w konkursie Śląska Fotografia Prasowa 2011

Dawid Chalimoniuk – laureat III nagrody w konkursie Śląska Fotografia Prasowa 2011 oraz Nagrody Czytelników Biblioteki Śląskiej ufundowanej przez Fundację im. Krystyny Bochenek

Sebastian Kucharz – laureat Nagrody Specjalnej im. Jana Suchana w konkursie Śląska Fotografia Prasowa 2011

Tomasz Jodłowski – laureat Nagrody Specjalnej ufundowanej przez Instytucję Kultury Katowice – Miasto Ogrodów =(ex aequo)

Martin Straka – laureat Nagrody Specjalnej ufundowanej przez Instytucję Kultury Katowice – Miasto Ogrodów (ex aequo) .

Wystawa Śląska Fotografia Prasowa 2011