Jaarverslag Bibnet 2011

Bibnet jaarverslag 2011

Bibnet Jaarverslag 2011

Digitale Bibliotheek Vlaanderen krijgt vorm 2011 was een jaar waarin Bibnet belangrijke stappen vooruit heeft gezet.

De belangrijkste stap was de omvorming van het project Bibliotheekportalen. Wat in 2009 begon als een pilootproject, is in 2011 geland als een structureel samenwerkingsverband tussen Bibnet, de provincies en de VGC. Daardoor wordt Bibliotheekportalen een strategisch zeer belangrijk project voor de toekomst van het bibliotheekwerk in Vlaanderen. De samenwerkende partijen beschouwen het als een kernstuk waarmee we in de toekomst de digitale bibliotheek kunnen realiseren.

Het succes van het project heeft te maken met de kwaliteit van het opgeleverde werk, de intensieve samenwerking tussen Bibnet, de teams in de provincies en de softwareleverancier.

Het succes heeft ook te maken met de blijvende innovatie binnen het project, en met de snelheid waarmee die wordt gerealiseerd. Dit alles is ten slotte ook mogelijk omdat Bibliotheekportalen steunt op het schaalvergrotingseffect van de provinciale bibliotheeksystemen.

Door deze groei stootte het project ook op zijn limieten. Tot in 2011 werd verder gegaan op het elan van het pilootproject: met een beperkt aantal mensen in een beperkt aantal teams samenwerken om zo snel mogelijk resultaat te halen. Resultaat dat kan gepresenteerd worden als oplossing aan een uitgebreidere groep van betrokkenen. De expliciete koppeling van het project aan de provinciale bibliotheeksystemen zorgde ervoor dat het debat over het succes of het falen van de PBS’en ook over Bibliotheekportalen ging. De aanpak van Bibnet en zijn samenwerking met de provincies en VGC werd op tal van formele en informele momenten kritisch tegen het licht gehouden.

In dit jaarverslag zult u er verder niets over lezen en daarom melden we het hier: in 2011 werd heel veel informeel overleg gepleegd om de kwaliteiten van het project te behouden, zij het met een geoptimaliseerde aanpak. Centraal in deze nieuwe aanpak staat het mede-eigenaarschap van de lokale bibliotheken en hun besturen in dit project. 2012 moet opnieuw een jaar worden waarin Bibnet belangrijke stappen vooruit zet, met name het verder uitbouwen van dit medeeigenaarschap.

Rik Van de Walle Voorzitter Raad van Bestuur Bibnet Maart 2012

Inhoudsopgave DIGITALE BIBLIOTHEEK VLAANDEREN KRIJGT VORM VORM ................................................................ ...................................................................................... ...................................................... 5 INHOUDSOPGAVE ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................ ............................................ 6 1.

BIBNET ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ .................................................................................... .................................................... 9

2.

COLLECTIEBEHEER ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................10 ................................10 2.1.

OPEN VLACC: DRAAISCHIJF VOOR GEGEVENS OVER DE COLLECTIES.................................................................. 10 Het Bibliografisch Centrum en haar partners ............................................................................................ 10 Open Vlacc in cijfers .................................................................................................................................... 11 Werkgroepen en documentatie .................................................................................................................. 13 Studiedagen en opleidingen ....................................................................................................................... 15 Luisterpuntbibliotheek ................................................................................................................................ 15 2.2.

DE DIGITALE COLLECTIE ............................................................................................................................ 16 Mediargus .................................................................................................................................................... 16 Afbeeldingsserver ........................................................................................................................................ 16 Digileen & Bib.fm ......................................................................................................................................... 17 Fundels ........................................................................................................................................................ 18 Vlaams e-boekplatform ............................................................................................................................... 19 Games .......................................................................................................................................................... 20 2.3.

COLLECTIEBELEID .................................................................................................................................... 20 Een sectoraal reflectiemoment collectiemanagement ............................................................................. 21 Bestelsuggesties ......................................................................................................................................... 21 Sprinters....................................................................................................................................................... 22 Interbibliothecair leenverkeer..................................................................................................................... 22 Etiketten ....................................................................................................................................................... 22

3.

PUBLIEKSTOEPASSINGEN ................................................................ ................................................................................................ ..................................................................................... .....................................................23 .....................23 3.1.

BIBLIOTHEEK.BE ...................................................................................................................................... 23 Widgets voor je blog of website .................................................................................................................. 23 Analyse gebruik ........................................................................................................................................... 23 3.2.

ZOEKEN.BIBLIOTHEEK.BE.......................................................................................................................... 25 DBNL ............................................................................................................................................................ 26 3.3.

BIBLIOTHEEKPORTALEN ............................................................................................................................ 26 Samenaankoop ........................................................................................................................................... 26 3.4.

OPEN BIB ID........................................................................................................................................... 27

4.

LOKALE PRAKTIJKONTWIKKELING PRAKTIJKONTWIKKELING ................................................................ ................................................................................................ ........................................................................ ........................................28 ........28 4.1.

23 DINGEN ............................................................................................................................................ 28 4.2.

KENNISKANTOOR..................................................................................................................................... 29 4.3.

DIGITALE PUBLIEKSWERKING ..................................................................................................................... 30 Inspiratiegidsen ........................................................................................................................................... 30 Lokale digiscan ............................................................................................................................................ 31 4.4.

DE BIB OP SCHOOL................................................................................................................................... 31 4.5.

CIJFERBOEK CULTUUR .............................................................................................................................. 31 4.6.

PUBLIEKE WERKEN.................................................................................................................................. 31 4.7.

DIGITALE BIBLIOTHEEK EN HET LOKALE BELEID ............................................................................................ 31 4.8.

DE DIGITALE KLOOF.................................................................................................................................. 32 Positioneren bibliotheken ........................................................................................................................... 32 Informatiegeletterdheid .............................................................................................................................. 32 European Congress on E-Inclusion (ECEI11) ............................................................................................. 33 4.9.

LOKALE IT-INFRASTRUCTUUR ..................................................................................................................... 34

Samenaankoop licenties ............................................................................................................................ 34 Helpdesk ...................................................................................................................................................... 34 5.

ONDERZOEK, SAMENWERKINGSVERBANDEN SAMENWERKINGSVERBANDEN EN VERDERE VERDERE DIENSTVERLENING ................................35 ................................35 5.1.

5.2.

5.3.

5.4.

6.

EPICS ................................................................................................................................................... 35 AUTEURSRECHTEN ................................................................................................................................... 35 NATIONALE SAMENWERKINGSVERBANDEN................................................................................................... 36 INTERNATIONALE CONTACTEN .................................................................................................................... 37

COMMUNICATIE ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ..................................................................... .....................................38 .....38 6.1.

BIBNET.BE .............................................................................................................................................. 38 6.2.

FOCUS NIEUWSBRIEF................................................................................................................................ 38 6.3.

ROADSHOWS........................................................................................................................................... 39 6.4.

SOCIALE MEDIA ....................................................................................................................................... 40 6.5.

VERTEGENWOORDIGING............................................................................................................................ 41 Presentaties ................................................................................................................................................. 41 Informatie aan Zee ...................................................................................................................................... 42 Publicaties ................................................................................................................................................... 42

7.

WERKING BIBNET ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ .................................................................. ..................................43 ..43 7.1.

BEHEERSOVEREENKOMST......................................................................................................................... 43 7.2.

PERSONEEL ............................................................................................................................................ 43 Opleidingen .................................................................................................................................................. 44 7.3.

RAAD VAN BESTUUR EN ALGEMENE VERGADERING....................................................................................... 45 7.4.

FINANCIËN .............................................................................................................................................. 47 Werkingsmiddelen ....................................................................................................................................... 47 Beschikbaar kapitaal .................................................................................................................................. 47 Afschrijvingen .............................................................................................................................................. 48 Organisatiekosten ....................................................................................................................................... 48 Projectkosten ............................................................................................................................................... 48 Resultaat ...................................................................................................................................................... 48 Netto uitgaven per resultaatsgebied .......................................................................................................... 48 Exploitatie inkomsten .................................................................................................................................. 49

BIJLAGE – AFKORTINGEN EN VERKLARINGEN VERKLARINGEN ................................................................ .............................................................................................. ..............................................................50 ..............................50

1.

Bibnet

Bibnet werd in 2009 opgericht voor de ondersteuning en uitvoering van het beleid van de Vlaamse overheid bij de uitbouw van een digitale bibliotheek. Dit gebeurde naar aanleiding van de wijziging van het decreet op het lokaal cultuurbeleid onder de vorige Vlaamse regering. In 2010 werd Bibnet stevig verankerd in het Beleidsplan Cultuur van minister Schauvliege.

De opdracht voor een bibliotheek blijft overeind: unieke personen bedienen met een toegankelijk en gevarieerd aanbod. De openbare bibliotheken behouden hun plaats als de meest nabije (democratische) plek die mensen inspireert en kansen geeft om cultuur en informatie te ontdekken en te proeven, om iets bij te leren, en indien nodig om hierbij geholpen te worden.

De toenemende digitalisering van media, van interpersoonlijke contacten, van transacties tussen vraag en aanbod, enz. vraagt wel een fundamenteel andere aanpak. Bibliotheken moeten steeds opnieuw de kansen grijpen van deze vernieuwingen. Nieuwe manieren om hun publiek aan te spreken, nieuwe diensten om hen aan te bieden, nieuwe zakelijke modellen om ook betalende digitale collectie toegankelijk te houden… En ze moeten de tijd vinden om hier mee bezig te zijn.

Bibnet helpt bibliotheken hiermee door een digitale bibliotheek uit te bouwen voor openbare bibliotheken binnen de Vlaamse Gemeenschap. Een digitale bibliotheek die inzet op de vernieuwing en versterking van openbare bibliotheken.

Bibnet neemt hierbij vooral die taken op zich die de grootste meerwaarde bieden op Vlaams niveau. Concreet houdt dit ondermeer in: het realiseren van één grote, veelzijdige collectie voor de openbare bibliotheek, het creëren van digitale etalages waarmee lokale bibliotheken aan de slag kunnen, het adviseren in publiekswerking met een bijzondere focus op e-inclusie, en het optimaliseren van backoffice processen om lokale tijd beschikbaar te maken voor publiekswerking. Bibnet initieert en onderhoudt hierbij de verbondenheid van bibliotheken met andere netwerken van professionals die met gelijkaardige thema’s en uitdagingen te maken krijgen Bibnet wil er met de digitale bibliotheek voor zorgen dat een openbare bibliotheek haar unieke meerwaarde behoudt, vernieuwt en versterkt.

-

Een openbare bibliotheek die kan beschikken over een brede, rijke en gevarieerde collectie, naar de normen die aan een hedendaagse collectie worden gesteld. Zowel fysiek als digitaal. Met een gebruiksvriendelijke en gegarandeerde publieke toegang tot deze collectie voor persoonlijk gebruik (raadplegen, lenen, lezen, bekijken, beluisteren tot beleven).

-

Een openbare bibliotheek met instrumenten en competenties om haar publiek voortdurend aan te spreken, diensten en collecties op nieuwe manieren te presenteren en met elkaar te verbinden, uit te nodigen tot vinden en ontdekken. Om mensen in vertrouwen kennis te laten maken met nieuwe digitale mogelijkheden, en om hen te begeleiden en te dynamiseren naar zelfontplooiing en e-inclusie.

9

2. Collectiebeheer Bibnet organiseert de centrale catalografie in Vlaanderen: de ontsluiting van de openbare bibliotheekcollecties in een centrale databank. Openbare bibliotheken en hun partners kunnen voor eigen gebruik over deze catalografische data beschikken.

Bibnet zet in op de voortdurende verrijking van de data. Rijke data en extra informatie over de collectie vormen de basis voor de ondersteuning van een rationeel collectiebeleid bij bibliotheken.

Daarnaast werkt Bibnet samen met de Vlaamse openbare bibliotheken aan de opbouw van digitale collecties. 1

2.1.Open Vlacc: draaischijf voor gegevens over de collecties Open Vlaamse Centrale Catalogus (Open Vlacc) is een bibliografisch bestand dat de basis vormt voor de catalogus in de provinciale en lokale bibliotheeksystemen. Open Vlacc geeft de openbare bibliotheek een open en rijk catalografisch instrument dat gebruik maakt van geavanceerde hedendaagse technologie. VCOB (2000-2008) kreeg de opdracht Open Vlacc te realiseren. Bibnet nam de uitbating van Open Vlacc over in 2009.

Het Bibliografisch Centrum en haar partners Het Bibliografisch Centrum is het team binnen Bibnet dat de Open Vlacc invoerprocessen optimaliseert zodat het nut van Open Vlacc voor zowel bibliotheken als publiek verhoogt. Het Bibliografisch Centrum bewaakt de snelheid en dekkingsgraad van de Open Vlacc databank. Het centrum heeft een werkplaats in de Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent. Het Bibliografisch Centrum is ook een aanspreekpunt voor de verantwoordelijken van het Provinciaal Bibliotheeksysteem (PBS). Deze samenwerking zorgt dat de communicatie van, over en aan Open Vlacc voldoende doorstroomt.

Voor de realisatie van Open Vlacc werkt Bibnet samen met een aantal externe partners.

1

-

LIBIS staat in voor het hosten van de infrastructuur en de technische ondersteuning.

-

Voor de invoer doet Bibnet beroep op de zes grootste bibliotheken in Vlaanderen, al sinds 1987 vaste invoerpartners van hun eigen collecties.

-

Vlabin-VBC is een tweede pijler voor de Vlacc-invoer. Zij richten zich op een snelle invoer van boekaankondigingen en recente publicaties van hoofdzakelijk Nederlandstalige boeken. Ook de nieuwe Daisy-collecties van de Luisterpuntbibliotheek worden door

Deze afbeelding en gelijkaardige verder in dit document zijn afkomstig van http://www.flickr.com/photos/fotobib

10

Vlabin-VBC ingevoerd. Met Vlabin-VBC werd ook een proefproject opgestart voor het toevoegen van korte samenvattingen bij nieuwe jeugdwerken.

-

Het Bibliografisch Centrum van Bibnet, de derde invoerpijler van Open Vlacc, staat in voor de beschrijvingen van websites en games. Door het veelvuldig gebruik van Vlaccbeschrijvingen in het bibliotheekportalenproject, werd in 2011 veel aandacht besteed aan catalogusonderhoud en aan de verrijking van beschrijvingen.

-

Ondersteunend aan de handmatige invoer zorgt Bibnet voor de import van metadatabestanden. Voor muziekbeschrijvingen blijven dit de beschrijvingen van de Centrale Discotheek Rotterdam, voor de Nederlandstalige boekenmarkt de records uit de Boekenbank van Boek.be. In het voorjaar 2011 werd de samenwerking tussen Bibnet en Boek.be verruimd. Correcties aan Boekenbankrecords, gemaakt door het Bibliografisch Centrum, Vlabin-VBC of een Open Vlacc bibliotheek, stromen vanaf februari 2011 ook terug naar de boekenbank. Dit komt andere bibliotheken, maar ook boekhandels en het grote publiek ten goede.

Open Vlacc in cijfers Op de volgende pagina’s vind je de invoerstatistieken van open Vlacc terug. Respectievelijk volgens doelgroep, literair type en al dan niet muziek (tabel 1) als inhoud (tabel 2).

Van januari tot december 2011 werden 55 739 nieuwe materialen (boeken, cd's, dvd's, artikelen...) toegevoegd aan Open Vlacc. Eind 2011 bevatte de databank bijna 6 miljoen beschrijvingen: 1 355 096 boeken, cd's, dvd's, artikelen, websites... en 4 594 096 tracks bij muziekrecords.

Tabel 1 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 2011 (volgens doelgroep, literair type en al dan niet muziek) muziek) AN=Antwerpen, AN=Antwerpen, BG=Brugge, BG=Brugge, CD=Centrale discotheek Rotterdam, BS=Brussel - VGC, GE=Gent, HS=Provinciale bibliotheek VL= =Vlabin/VBC bi bliotheek Hasselt, LE=Leuven, VC=Bibliografisch centrum, VL

11

Tabel 2 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 per invoerpij invoerpijler (volgens inhoud)

12

Er zijn verschillende manieren om de gegevens uit Open Vlacc tot bij de lokale bibliotheken te krijgen. Steeds meer bibliotheken sluiten aan bij een PBS en krijgen langs die weg updates.

Andere bibliotheken schakelden gaandeweg over op het online overnemen van bibliografische informatie via Z39.50 of SRU. Dit gebeurt quasi automatisch, in tegenstelling tot het dagelijks doorsturen van updatebestanden. Deze manier van updaten is tegenover 2008 dan ook al bijna gehalveerd.

Open Vlacc kreeg in 2011 35 miljoen externe zoekacties (via Z39.50 en SRU) te verwerken. verwerk Dat is ongeveer 3 miljoen per maand. Het merendeel (93%) komt binnen via SRU. Er is een toename van 11% ten aanzien van het totaal van 2010.

Op deze zoekacties werden in totaal 45 miljoen records teruggegeven; gemiddeld 3.777.388 per maand.

Figuur Figuur 1 Zoekacties Open Vlacc

De stijging na september en oktober is te verklaren door de start van bibliotheekportalen in OostOost Vlaanderen en Vlaams-Brabant die vanaf dan beroep doen op de afbeeldingsserver (zie verder).

Werkgroepen en documentatie Om al het werk rond Open Vlacc in goede banen te leiden, is er heel wat overleg tussen alle betrokken partners. Dit wordt georganiseerd in verschillende werkgroepen.

Acties en besluiten uit deze overleggen: −

Binnen Open Vlacc werden de leeftijdscategorieën le uitgebreid.

−

In februari 2011 verscheen de negende lijst van wijzigingsbladen op de Vlaamse SISO. De SISO-commissie commissie kreeg een nieuwe voorzitter en kwam in juni en december 2011 samen.

−

De raadpleegmodule voor ZIZO volwassenen op www.Bibnet.be werd uitgebreid met nieuwe functionaliteiten. Daarnaast werd de documentatie over ZIZO volwassenen aangepast.

13

−

Sinds 1988 wordt een geselecteerd aanbod van tijdschriften op artikelniveau ontsloten als aanvulling op het boekenaanbod in de bibliotheek. De selectie van tijdschriften werd in 2011 aangepast aan het evoluerende tijdschriftenaanbod. Een aantal titels worden niet langer geëxcerpeerd omdat binnen de rubriek waarin deze titels thuishoren, andere informatiebronnen sneller of relevanter zijn geworden.

Tabel 3 Werk erkgroepen en documentatie

Werkgroep

Aantal leden

Bijeenkomsten in 2011

Werking

Catalografie

16

2

De werkgroep bewaakt de eenvormigheid en kwaliteit van de beschrijvingen, doet suggesties voor bijwerken van de regelgeving en houdt toezicht op de snelheid en inhoud van de databank.

Muziekcatalografie 19

2

De werkgroep bewaakt de kwaliteit van de muziekbeschrijvingen. In 2011 werd de regelgeving uniforme titel uitgebreid met afspraken over verzamelwerken klassieke muziek.

Trefwoorden

11

4

De werkgroep bewaakt de consistentie en kwaliteit van de trefwoordenlijst. Bijzondere aandacht ging in 2011 naar ZIZO release 2.

De verder uitbouw en beheer van ZIZO volwassenen wordt door deze werkgroep waargenomen.

Fictie

11

3

De werkgroep bewaakt de consistentie en kwaliteit van de thema- en genrelijst.

Jeugdontsluiting

11

2

De werkgroep beheert de thema- en trefwoordenlijst en had ook aandacht voor de leeftijdsaanduidingen.

Excerpten

8

1

In 2011 werd de lijst van te excerperen tijdschriften geëvalueerd. 119 tijdschriften werden ontsloten op artikelniveau.

14

Bibnet is vertegenwoordigd in een Vlaams overleg dat het toepassen van de internationale catalogiseerstandaard RDA, de opvolger van AACR2, bestudeert als een gezamenlijk initiatief van Universiteitsbibliotheken, openbare bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek. Het overleg is in 2011 opgestart, er zijn vier bijeenkomsten geweest en het resultaat van deze bijeenkomsten werd gepresenteerd tijdens een informatieve sessie op ‘Informatie Aan Zee’ (zie verder).

Studiedagen en opleidingen Het Bibliografisch Centrum van Bibnet organiseerde per provincie een studiedag voor alle Open Vlacc medewerkers en PBS-catalogusverantwoordelijken over collectiemanagement, de gewijzigde internationale catalografiecontext RDA/FRBR, bibliotheekportalen en vele andere onderwerpen die nauw aansluiten bij de Open Vlacc activiteiten.

De medewerkers van de werkgroep Webwijzer kregen een opleiding over een nieuwe werkwijze voor het aanmelden van websites.

Op 24 november 2011 vond de jaarlijkse ontmoetingsdag voor alle Open Vlacc werkgroepleden plaats in bibliotheek Biekorf (Brugge).

Luisterpuntbibliotheek Open Vlacc is ook voor de Luisterpuntbibliotheek een bibliografisch achtergrondbestand.

Daardoor is het mogelijk de publieke zoekomgeving voor blinden en slechtzienden af te stemmen op zoeken.bibliotheek.be. De Luisterpunt collecties kunnen geconsulteerd worden op een eigen adres daisybraille.bibliotheek.be en worden samen geafficheerd op bibliotheek.be.

In 2011 werden 1290 nieuwe Daisybeschrijvingen in Open Vlacc ingevoerd.

Afbeelding 1 Promotie Luisterpunt Bib

15

2.2. De digitale collectie Bibnet werkt samen met de openbare bibliotheken aan de opbouw van een digitale collectie.

Hiervoor heeft zij verschillende contracten en partnerschappen afgesloten.

Mediargus Mediargus is een digitale persdatabank die de artikels van alle Vlaamse kranten, enkele magazines en het persagentschap Belga online ter beschikking stelt. Het volledige archief is toegankelijk en bevat alle nationale en regionale artikels zowel uit de kranten van de dag zelf, als uit de voorbije jaargangen. In 2011 gingen bovendien gesprekken van start tussen Mediargus en Bibnet. Samen willen ze het productieaanbod voor 2012 updaten en uitbreiden, en een piloot opstarten voor thuisgebruik van Mediargus.

In 2011 gebeurden er vanuit de bibliotheken aangesloten op Mediargus 196 274 opzoekingen in het systeem, wat overeenkomt met 829 119 geraadpleegde artikels.

Afbeeldingsserver De afbeeldingsserver van Bibnet maakt het voor bibliotheken sinds begin 2009 mogelijk om op eenvoudige wijze covers van boeken en cd's te tonen in hun eigen catalogus. Met een eenvoudige ‘webservice’ worden de afbeeldingen online opgevraagd bij iedere zoekactie in de catalogus.

Tabel 4 Materiaal op Afbeeldingsserver

Het totaal aantal objecten (covers, achterflappen, flapteksten..) dat de afbeeldingsserver aanbiedt, lag eind 2011 op meer dan 1,5 miljoen. Dat is een uitbreiding van 17,45% tegenover vorig jaar.

16

De Afbeeldingsserver kreeg net geen 100 miljoen opvragingen te verwerken. Of gemiddeld 8 256 340 opvragingen per maand. Dit is bijna een verdubbeling ten aanzien van het vorige jaar. De grafiek laat ook een toename van het gebruik zien door de instap van nieuwe provincies in bibliotheekportalen.

Figuur 2 Bevraging Afbeeldingsserver

Digileen & Bib.fm DigiLeen werd ontwikkeld door de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR), de grootste muziekbibliotheek van Europa. Via dit programma is het mogelijk om een deel van hun muziekcollectie gratis digitaal te lenen aan leden van aangesloten bibliotheken. bibliotheken Na een evaluatie in 2010 werd besloten om Digileen voorlopig nog te verlengen, ondanks een dalend gebruik.

Grote achilleshiel van de dienst was de noodzaak ak om software te installeren. installeren In de zomer van 2011 onderging deze muziekdienst van de Centrale Discotheek Rotterdam dan ook oo een technische wijziging: de download software werd vervangen door een streaming dienst, wat de service gebruiksvriendelijker maakt en het mogelijk maakt om de dienst beter met de catalogi in Bibliotheekportalen ibliotheekportalen te integreren.

Het pilootproject Bib.fm werd in 2009 samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van Lanaken opgestart als een mogelijk alternatief voor Digileen.

Digileen De contouren van dit alternatief natief zijn: -

Toegang via streaming en beluisterbaar binnen een internetbrowser.

-

Onmiddellijk en maximaal geïntegreerd binnen de zoekomgeving van de bibliotheek.

-

Een uitgebreid aanbod.

Aristo Music is een bedrijf dat nauw samenwerkt met de universiteiten van Leuven en Gent, en technologie ontwikkelt waarmee iedereen, op eender welk tijdstip en op eender welke locatie zijn of haar meest geschikte muzikale sfeer kan creëren. Aristo Music gebruikt hiervoor objectieve, subjectieve en op wetenschappelijk onderzoek onderz gebaseerde muziekgegevens.

Bibnet werkt samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van Lanaken aan het pilootproject ‘Bib.fm’ om de muziekcollectie via streaming online aan te bieden, zowel binnen als buiten de muren van de openbare bibliotheek.

17

In het voorjaar van 2011 startte de tweede fase van het pilootproject. Bib.fm werd volledig geïntegreerd in de catalogus van de bibliotheek van Lanaken.

Om de grenzen van het systeem in kaart te brengen, testten Bibnet en Ladda vzw Bib.fm bij jongeren tussen 14 en 25 jaar. Er werd gepeild naar hun bevindingen en verwachtingen tegenover muziek in de bibliotheek van morgen.

Fundels Fundels staat voor ‘bundels vol fun’. Het zijn prentenboeken, aangevuld met een interactieve online variant, met als doel het taalgevoel van jonge kinderen te stimuleren. Het prentenboek zelf wordt gedigitaliseerd tot een soort e-boek voor kinderen, vergezeld van spelletjes, didactische hulpmiddelen en oefeningen. Via een RFID-sticker in het boek en een RFID-lezer, aangesloten op de computer, kunnen kinderen zelf aan de slag.

In 2009 ging Bibnet in zee met Playlane voor de lancering van Fundels. Bibliotheken krijgen dankzij deze onderhandelingen de kans om Fundels aan te kopen aan gunstige voorwaarden.

Kinderen kunnen op deze manier Fundels verkennen in de bib, of de boekjes meenemen naar huis samen met een RFID-lezer. In april 2011 werd de Fundels applicatie voor iPhone, iPad en iPod Touch voorgesteld op een persconferentie te Gent. Via deze app kan men niet enkel Fundels kopen en downloaden op een mobiel toestel, maar ook een aantal Fundels gratis voor beperkte tijd digitaal ontlenen als lid van een bibliotheek met een Fundelsaanbod.

In de loop van 2011 tekenden bijkomend 21 bibliotheken in op het Fundelsaanbod. Dit brengt het totaal op 64 bibliotheken. In totaal bestelden zij 305 RFID-lezers en 914 Fundelsboeken.

Verder werd het aanbod uitgebreid tot 40 titels. Uit de reacties van de deelnemende bibliotheken blijkt dat Fundels een groot succes zijn. In de meeste gevallen zijn de rugzakjes steeds allemaal uitgeleend of gereserveerd. Heel wat scholen lenen Fundels voor gebruik in de klas.

Afbeelding 2 Fundels op de boekenbeurs

18

Vlaams e-boekplatform Het Vlaams e-boekplatform (VEP) wil de inhoud van Vlaamse boeken, zowel fictie als non-fictie, toegankelijk maken via digitale media, waaronder e-readers. Het VEP wordt een platform om digitale boeken te doorzoeken, doorbladeren, kopen, bewaren en lenen.

Hiervoor wil het platform: -

Vlaamse boeken een plaats verzekeren op het internet.

-

Een sterke zoekomgeving zijn als gids door het ruime aanbod, met een digitale pendant voor het grasduinen tussen de boeken of het doorbladeren van een boek.

-

Een gemeenschappelijk platform zijn voor zowel bibliotheken, boekhandels, uitgevers als eventuele andere verdelers van digitale content. Deze publiekprivate samenwerking werkt schaalvergrotend en kostenbesparend en verrijkt de dienstverlening van de partners.

-

Vertrouwen creëren in het uitlenen van digitale producten, dus in consensus met de auteurs en uitgevers over het gebruik van e-boeken door een openbare bibliotheek.

-

Een voorzet geven aan het digitaal bewaren van boeken.

Na afronding van de eerste fase van het project in december 2010, kreeg het VEP in het voorjaar 2011 een tweede impuls met het uittekenen van een traject met twee sporen. Een innovatief deel (precommerciële fase van het IWT-project) en de ontwikkeling van de basisfunctionaliteit (met eigen middelen, in samenwerking met Boek.be). Bezwaren van de Inspectie van Financiën over de methodologie van Innovatief Aanbesteden hield een definitieve start nog even tegen.

Uiteindelijk kon IWT de bezwaren weerleggen waardoor de Vlaamse regering de procedure van Innovatief Aanbesteden formeel kon erkennen in oktober 2011. Op 10 november werden twee aankondigingen voor opdrachten gepubliceerd: -

Een precommerciële aanbesteding voor de realisatie van prototypes voor het VEP (in het kader van het innovatief aanbesteden)

-

De VEP Basisinfrastructuur

Voor deze laatste procedure werden na een kwalitatieve selectie drie bedrijven weerhouden en uitgenodigd om een offerte in te dienen: IBM, KULeuven-Libis en Three Ships.

De precommerciële fase (VEP prototypes) wordt begeleid door IWT in het kader van het project Innovatief Aanbesteden. Binnen dit spoor wordt gezocht naar innovatieve oplossingen voor specifieke uitdagingen binnen het VEP. Het spoor van de basisinfrastructuur bevraagt de markt om de beste oplossing te achterhalen voor een open infrastructuur waarop de nieuwe diensten voor het e-boekplatform kunnen geënt worden.

Het VEP basissysteem zal in eerste instantie e-boeken kunnen opslaan en zoekdiensten kunnen aanbieden. In een tweede versie zal je kunnen kopen, lenen, huren (eventueel online lezen)… gekoppeld aan bijkomend transactieverkeer. Dit systeem wordt aangekocht door Bibnet en Boek.be.

Op basis van een afzonderlijk traject met het consultancybureau Verhaert is daarnaast aangetoond dat het VEP, na een opstartperiode van een drietal jaren break-even kan functioneren. Het plan gaat wel uit van een investering van de overheid om minder recente 19

werken te digitaliseren en baseert zich ook op een collectieve instap van de bibliotheken. Na de opstartperiode waarin de licentiebijdragen vanuit de bibliotheeksector essentieel zijn en uitgevers afzien van een vergoeding,, neemt neem het belang van de bijddrage vanuit de bibliotheken af ten voordele van de inkomsten uit de verkoopverkoop en verhuurmarkt en kunnen uitgevers volgens gebruik vergoed worden.

Games In binnen- en buitenland nemen openbare bibliotheken games op in hun aanbod via het uitlenen van games of het organiseren van activiteiten in een zogenaamde gaming corner.

Tussen Bibnet,, VVBAD en de openbare bibliotheek Kortrijk, die samen optreden om de openbare bibliotheken te vertegenwoordigen, en Belgian Entertainment Association Associatio (BEA), de belangenorganisatie van de entertainment industrie, samen met SEGA en Ubisoft, liep sinds 2010 een dispuut over de uitleenbaarheid van games. Het dispuut is gebaseerd op een verschillende lezing van de wet. Alle betrokken partijen willen hierover hierov duidelijkheid en zijn akkoord om die samen te zoeken bij een bevoegde rechtbank.

BEA oordeelt dat het uitlenen van games onder hun exclusief recht valt en dat toestemming vereist is vooraleer bibliotheken games mogen uitlenen. De e bibliotheeksector stelt dat games mee onder het leenrecht vallen en dat het uitlenen ervan door bibliotheken niet verboden kan worden. Ook het gamen in de bibliotheek biblio zelf wordt door de gamingsector sector beschouwd als een vorm van uitlening en zou dus niet mogelijk zijn zonder expliciete expliciete toestemming.

Eind 2011 oordeelde de rechter in eerste aanleg dat games auteursrechtelijk beschermde werken zijn, en bijgevolg uitleenbaar zijn door openbare bibliotheken. De procedure handelt over games op een fysieke drager, niet over online games. ga BEA, de tegenpartij in de procedure, zal waarschijnlijk in beroep gaan tegen deze uitspraak.

Daardoor blijven openbare bibliotheken in onzekerheid over het al dan niet uitleenbaar zijn van games.

2.3.

Collectiebeleid

Bibnet wil een cyclus van vijf collectiediensten ctiediensten ontwikkelen, die modulair of als gehele cyclus automatisch inzetbaar zijn voor de openbare bibliotheek. Hiervoor kijkt Bibnet naar bestaande praktijkvoorbeelden praktijkvoorbeelden.

Het gaat om diensten die bibliotheken op langere termijn toelaten om:

-

Begeleiding en advies te krijgen bij het opmaken van een collectieplan en collectieprofielen.

-

De selectie van de (basis)collectie over te laten aan een externe (commerciĂŤle) organisatie.

20

-

Bij voorkeur collecties te bestellen via een centrale bestelmodule.

-

De bestelling automatisch kastklaar geleverd te krijgen in de bibliotheek.

Een sectoraal reflectiemoment collectiemanagement Een jaar na de lancering van het project collectiecyclus tijdens de Denk- en discussiedag van februari 2010 organiseerde Bibnet op 23 februari 2011 een sectoraal reflectiemoment over collectiemanagement. Betrokkenen, experts en partners werden uitgenodigd om in debat te gaan over de meest gewenste ontwikkelingen over centraal georganiseerde diensten voor het beheer van de ‘fysieke collectie’. Op de agenda stond: -

De lancering van de dienst Veelgevraagde collectie (via Medio Europe).

-

Collectieplanning en ICB.

-

De uitbouw van Open Vlacc in functie van collectieselectie en de samenwerking met Boekenvak.

-

Een collectiecyclus op microniveau, operationeel met ‘Sprinters’.

-

Open Vlacc als draaischijf van data voor collectiemanagement.

-

Kastklaar maken van boeken en sociale tewerkstelling.

Bestelsuggesties In navolging van dit sectoraal reflectiemoment collectiemanagement werd in 2011 een ad hoc werkgroep bestelsuggesties opgestart, met vertegenwoordigers van bibliotheken, Vlabin-VBC en Bibnet. Opzet was de uitbouw van sectorale selectieprofielen, om via bestelsuggesties de lokale selectieprocessen te ondersteunen. Onder toezicht van deze werkgroep werd beslist samen te werken met Vlabin-VBC. Vlabin kent aan de nieuwe jeugdboeken een kwaliteitslabel A B of C toe.

Deze labels kunnen de basis worden van bestelpakketten per bibliotheektype.

In september werd hierover met een testpanel overlegd.

De deelnemende bibliotheken waren positief over het kwaliteitslabel. Ze gaven echter wel aan dat enkel selecteren op basis van een kwalitatief oordeel, gezien de brede maatschappelijke rol van de bibliotheek, niet altijd wenselijk is. Bovendien leert de ervaring met de levering van kastklare materialen via Medio en Standaard boekhandel dat de Vlaamse bibliotheken, in tegenstelling tot de Nederlandse, (nog) niet geneigd zijn te werken met een volledig automatisch systeem: de collectioneur behoudt graag de eindbeslissing.

Met dit alles in het achterhoofd werd het project geheroriënteerd: de kwaliteitslabels blijven behouden, maar Bibnet gaat op zoek naar een tweede label om kwaliteitslabels mee te balanceren. Want naast kwalitatieve criteria houden bibliotheken bij de selectie van hun collectie ook rekening met de vraag van hun gebruikers. In 2012 onderzoeken we de mogelijkheden tot de uitbouw van een nieuw model dat het mogelijk maakt om nieuwe materialen via de berekening van bezits- en uitleencijfers van soortgelijke materialen, te voorzien van een 'populariteitslabel'.

De labels worden een deel van de Open Vlacc-beschrijvingen en op termijn mee geëxporteerd naar Bibbank, het online bestelplatform van boek.be.

Op die manier kan de bib op basis van haar budget en beleid een profiel aanmaken per collectieonderdeel. Dit profiel wordt gematched met de bestellabels. De bib kan, naargelang haar 21

behoeften, dit systeem gebruiken voor standing-order-pakketten, bij wijze van voorselectie, of zuiver ter informatie bij de titelbeschrijvingen van de nieuwe materialen.

Sprinters Bibliotheken kunnen door een beroep te doen op de Bibnet aanbesteding “veel gevraagde collectie� vrij van een procedure volgens de wet op overheidsopdrachten aan een sterke prijs kastklare pas verschenen titels bestellen bij MedioEurope. Deze worden een week na publicatie in de bibliotheek geleverd. Intussen maken ruim 40 bibliotheken gebruik van deze dienst.

Interbibliothecair leenverkeer Omdat Bibnet in de werkgroep IBL zijn positie verduidelijkte, namelijk een minimale opvolging van de huidige praktijk, werd door de werkgroep de vraag gesteld om een breder debat te voeren over de toekomst van IBL en de taakverdeling tussen Bibnet en de provincies en VGC. Dit debat werd opgestart binnen het bestuur van Bibnet, maar nog niet afgerond.

Het netwerkmagazijn wordt als concept behouden: de netwerkcollectie ter aanvulling van lokale collectie.

Etiketten Om bibliotheken, boekhandels en kastklare verwerkers toe te laten vlot samen te werken, is er nood aan een duidelijk en eenvormig etikettenbeleid op Vlaams niveau. Hiermee maakt Bibnet de weg vrij voor toekomstige automatisering en zorgt het voor een vertrouwde huisstijl voor de gebruiker. Bibnet wil in overleg met een werkgroep een standaard ontwikkelen als norm voor kastklare verwerking en als referentie voor bibliotheken. De eerste bijeenkomst vond plaats in december 2011.

22

3. Publiekstoepassingen Bibnet ontwikkelt rijke zoekomgevingen voor het publiek die integraal deel uitmaken van de lokale en provinciale bibliotheekvoorzieningen. Zo worden technologie en expertise die op Vlaams niveau werd ontwikkeld, gedeeld met de volledige bibliotheeksector.

Bibnet neemt ook initiatieven om de aanwezigheid van bibliotheken te versterken op de digitale platformen waar het publiek zich steeds meer bevindt.

3.1.Bibliotheek.be De vernieuwde Bibliotheek.be werd gelanceerd in 2009. Sindsdien verzamelt en etaleert Bibliotheek.be informatie van en door de openbare bibliotheken, de collectie in zoeken.bibliotheek.be, adres –en contactgegevens van de bibliotheken, nieuwe persartikels uit de Mediargus persmappen en informatie over digitale diensten.

Widgets voor je blog of website Vanaf 2010 werd ingezet op het gebruik van widgets. Daarmee kunnen bibliotheken en andere organisaties de inhoud van Bibliotheek.be integreren in hun eigen website of blog via modules.

Deze zijn te verdelen in drie groepen: -

Bibliotheek.be widgets: enkele modules van Bibliotheek.be, zoals de zoekwidget voor zoeken.bibliotheek.be, de nieuwste webwijzer- en persartikelen.

-

Auteurswidgets: een widget met een beknopt overzicht van informatie uit één bepaalde auteurspagina.

-

Lokale zoekwidget: een widget dat informatie ophaalt uit de eigen bibliotheekcatalogus.

Dit is enkel beschikbaar voor bibliotheken die al deel uitmaken van Bibliotheekportalen.

Deze widgets worden ondertussen gebruikt door verschillende bibliotheken. De zoekwidget van Bibliotheek.be werd ook geïntegreerd in KlasCement, het kennisplatform voor meer dan 60 000 leerkrachten in Vlaanderen.

Analyse gebruik Bibliotheek.be had in 2011 per dag ongeveer 2 880 bezoeken (1 047 257 per jaar) en 555 825 unieke bezoekers per jaar. Dat is een sterke stijging (+30%) tegenover 2010. Deze stijging is vooral te verklaren door de populariteit van de widgets en dan vooral de lokale zoekwidget. Ruim de helft van de bezoeken, is een bezoek naar een widget.

23

Figuur 3 Evolutie bezoeken via widgets op Bibliotheek.be

Bezoeken 700.000 600.000 500.000 400.000 Bezoeken

300.000 200.000 100.000 0 2010

2011

Daarnaast is het online raadplegen van de adresadres en contactgegevens een belangrijke succesfactor. De gegevens worden dagelijks gesynchroniseerd met de BIOS-databank BIOS van het Agenschap Sociaal-Cultureel Cultureel Werk voor jeugd en volwassenen van de Vlaamse Gemeenschap.

Figuur 4 AdresAdres- en contactgegevens BIOS

50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Unieke bezoekers Bezoeken

2009*

2010

2011

Omdat het gebruik van een widget verschilt van het rechtstreekse rechtstreekse gebruik van de Bibliotheek.be webpagina’s geven even we ook de evolutie van de bezoeken en unieke bezoekers van de webpagina’s mee. Het aantal bezoeken ken daalt licht, licht maar dit it wordt gecompenseerd doordat het aantal unieke bezoekers stijgt.

De daling van het aantal bezoeken wordt vooral veroorzaakt door een daling in het gebruik van Bibliotheek.be als startpagina van publiekspc’s in de bibliotheken. In de loop van de eerste helft van 2011 groeide het aantal bibliotheekblogs, verzameld op Bibliotheek.be, uit tot meer dan 45.

24

Figuur 5 Evolutie bezoekers pagina's bibliotheek.be

900.000 800.000 700.000 600.000 500.000

Unieke bezoekers

400.000 Bezoeken 300.000 200.000 100.000 0 2009

2010

2011

3.2.Zoeken.bibliotheek.be Zoeken.bibliotheek.be dient als voorbeeld en trendsetter van vernieuwende zoekmethodes en presentaties voor bibliotheekcatalogi. Via de zoekomgeving worden de mogelijkheden van de metadata in Open Vlacc en andere fulltext-bronnen fulltext ten volle geëxploiteerd.

Via het interbestuurlijk project Bibliotheekportalen Bibliotheekpo talen wordt de zoekomgeving in samenwerking met de provincies,, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Bibnet uitgebouwd tot diverse aan elkaar gekoppelde portalen die geënt zijn op de vernieuwingen die op zoeken.bibliotheek.be worden ontwikkeld.

Sinds maart 2011 wordt geëxperimenteerd met het afficheren van literatuurtips van de Standaard der Letteren op zoeken.bibliotheek.be. Deze tips worden geregistreerd in ‘My Discoveries’ en zo verder rder automatisch zichtbaar gemaakt binnen het project Bibliotheekportalen.

Nieuwe boeken krijgen door een samenwerking met Vlabin-VBC Vlabin VBC korte samenvattingen. Deze samenvattingen zijn al zichtbaar in de resultatenlijst van zoeken.bibliotheek.be. Omdat de samenvattingen envattingen onderdeel zijn van een Open Vlacc-beschrijving beschrijving kan elke bibliotheek deze overnemen en via de webcatalogus presenteren aan het publiek.

Eveneens in samenwerking met Vlabin werden er nieuwe digitale auteursmappen samengesteld.

De artikels over de e auteurs werden zorgvuldig geselecteerd uit Mediargus en zijn in full-text full beschikbaar in zoeken.bibliotheek.be en bibliotheekportalen. Intussen zijn een zestigtal auteursmappen beschikbaar.

Achter de schermen werd gewerkt aan een nieuwe interface voor zoeken.bibliotheek.be zoeken.bibliotheek.be en de gekoppelde bibliotheekportalen. Deze nieuwe versie krijgt een nieuw design en geoptimaliseerde technologische architectuur,, en zal geïntegreerd zijn met Google Analytics. Google Analytics zal toelaten om in de toekomst nog beter te kunnen inspelen op het gedrag van eindgebruikers in een catalogusomgeving.

25

DBNL Dankzij een samenwerking tussen Bibnet en DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren) werden vanaf april 2010 duizenden werken uit deze digitale bibliotheek gekoppeld aan de overeenkomstige beschrijvingen in Open Vlacc. Titels die niet ontsloten zijn in Open Vlacc werden toegevoegd aan de collectie op zoeken.bibliotheek.be.

3.3.Bibliotheekportalen Bibliotheekportalen is een samenwerkingsproject van het Agentschap voor Sociaal-Cultureel Werk van de Vlaamse overheid, de provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie van Brussel.

Bibliotheekportalen wil een gemeenschappelijke, gebruiksvriendelijke en herkenbare zoekomgeving ontwikkelen, die toegang biedt tot de verzamelde bibliotheekcollecties in Vlaanderen.

Het is de ambitie om voor bibliotheekgebruikers, om het even waar, op een gelijkaardige intuïtieve manier de fysieke en digitale bibliotheekcollecties doorzoekbaar te maken én te tonen in welke bibliotheek het werk aanwezig is.

Bibnet kreeg de opdracht van de Vlaamse overheid om het project uit te voeren. De Raad van Bestuur van Bibnet gaf een mandaat aan een projectgroep om het project te sturen.

Na een eerste pilootjaar met de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen werd begin 2011 gewerkt aan de uitbreiding van het project naar de provincies Vlaams-Brabant en OostVlaanderen.

In het ontwikkelingsproces werd in 2011 ook de projectstructuur verder uitgewerkt. Met het oog op een meer transparante communicatie en betere feedback tussen de partners stelde Bibnet operationele en strategische werkgroepen op.

Samenaankoop Het Basispakket digitale collectie bestaat uit een aantal digitale bronnen die in Bibliotheekportalen worden geïntegreerd. Typisch gaat het om fragmenten, of informatie over werken, auteurs of onderwerpen in de catalogus die bibliotheekgebruikers helpen bij het zoeken en zich oriënteren doorheen de collectie. Het is voor openbare bibliotheken een grote uitdaging om hun collecties zichtbaar te maken op het internet. Het basispakket is een eerste stap om contexten en etalages te bouwen op en over de eigen bibliotheekcollectie. Deze etalages zorgen voor een aantrekkelijke, hedendaagse en verrijkende gebruikservaring van lokale bibliotheekgebruikers op het internet.

Cijfers op 01/11/2011

Persmappen

12 626 persartikels in 293 persmappen.

Recensies

49 070 werken

DigiLeen

12 477 albums

Covers

Boek.be (270 000), CDR (325 000), Syndetics (44 000), andere (3 300)

Flapteksten

130 000 flapteksten

26

De licenties en distributiekosten voor voorgenoemde digitale bronnen worden aangeboden in de samenaankoop ‘Basispakket’. Door de onderhandeling over de gebruiksprijs voor een grote groep afnemers in samenaankoop op te nemen, kunnen er betere voorwaarden en kortingen bekomen worden. Het basispakket zoals hierboven gedefinieerd zal vanaf 1 januari 2012 jaarlijks 0,06 euro per inwoner kosten voor bibliotheken in Bibliotheekportalen.

In het najaar organiseerde Bibnet een Informatieronde ‘Digitale collecties en samenaankoop digitaal basispakket’: 22 september (West-Vlaanderen), 27 september (Limburg), 4 oktober (OostVlaanderen), 28 november (Vlaams-Brabant), 16 december (VGC).

Om de integratie en presentatie van digitale content kwaliteitsvol te organiseren, wordt dit basispakket samengesteld en georganiseerd op Vlaams niveau, in samenspraak met zowel de contentleveranciers als de deelnemende bibliotheken. Er wordt per Provinciaal Bibliotheeksysteem (PBS) gezamenlijk op ingetekend door de aan het PBS deelnemende bibliotheken.

3.4.Open Bib ID Bibnet wil de architectuur van Bibliotheekportalen uitbreiden met een enkele login voor verschillende toepassingen (single-sign-on). Op die manier kan Bibliotheekportalen uitpakken met gepersonaliseerde diensten zoals naadloos geïntegreerde lenersactiviteiten, My Discoveries en toegang tot digitale bronnen voor thuisgebruik, bijvoorbeeld Mediargus.

Daarvoor is een federatieve toegangs- en identiteitslaag nodig die verbinding kan maken met alle achterliggende systemen en het lokale lidmaatschap van de bibliotheek.

In het voorjaar van 2011 werd dit project ’Open Bib ID‘ gedoopt (als werktitel) en onderzocht Bibnet de mogelijkheden en beperkingen in voorbereiding van een lastenboek. In mei 2011 werd een openbare aanbesteding uitgeschreven voor het bouwen van dit systeem. De firma Lodgon kreeg de gunning in september en startte kort daarna met de ontwikkeling en een pilootproject in het provinciaal bibliotheeksysteem van Vlaams-Brabant.

Open Bib ID zal toelaten om: -

Bibliotheekgebruikers zelf een online account te laten maken, aan te passen en te verwijderen.

-

Deze accounts te koppelen aan minstens één geldig bibliotheeklidmaatschap en zo de account te valideren.

-

De gebruiker toegang te geven tot verschillende online diensten, zowel op het web, als binnen de Open Bib ID toepassing.

-

Statistieken te halen uit het gebruik van de verschillende applicaties.

27

4. Lokale praktijkontwikkeling Bibnet wil openbare bibliotheken helpen om zich te profileren als lokale plek waar het publiek kennis kan maken met - en gebruik kan maken van - de mogelijkheden van een digitale omgeving.

Via diverse projecten wordt deze lokale praktijkontwikkeling ondersteund, zodat bibliotheekmedewerkers kennis rond digitale media kunnen verwerven, verzamelen en delen.

4.1.23 Dingen 23 Dingen is een online leertraject, waarmee iedereen op een zelfstandige manier de meest courante web 2.0 toepassingen kan leren kennen en gebruiken. Het 23 Dingen programma bevat oefeningen waardoor men vertrouwd raakt met bloggen, RSS, tagging, wiki’s, podcasts, online applicaties, foto- en videowebsites en nog veel meer. Het 23 Dingen programma bestaat ondertussen vier jaar, en werd door meer dan driehonderd bibliotheekmedewerkers online of via een opleiding gevolgd. Hiervoor ontwikkelde de bibliotheekschool Gent verschillende cursusreeksen ’Start to web in 23 Dingen’.

In 2011 werden de diverse thema's op de 23 Dingen blog herbekeken en geactualiseerd.

Iedereen die iets meer wil weten over werken met social media, of actuele en elementaire informatie nodig heeft, kan op 23 Dingen terecht.

In 2011 werd de site 41 802 keer bezocht, goed voor 116 388 bezochte pagina’s.

Samen met de bibliotheek van Bornem creëerde Bibnet de Flickr-pagina ‘FotoBIB’, een plaats waar Vlaamse bibliotheken fotomateriaal kunnen delen en hergebruiken. Deze wordt volledig door de bib van Bornem beheert. De bewerkte logo’s in deze publicatie zijn afkomstig van deze pagina’s.

In het kader van 23 Dingen volgt Bibnet ook hoe bibliotheken met deze sociale softwaretools aan de slag gaan.

-

Blogberichten van Vlaamse openbare bibliotheken worden geaggregeerd en getoond op Bibliotheek.be. Diezelfde berichten en blogs zijn ook terug te vinden op Netvibes, op de openbare pagina van Bibnet.

-

Accounts en berichten van Vlaamse ‘tweetende’ openbare bibliotheken worden verzameld in Twitterlijsten.

-

een overzicht van Vlaamse openbare bibliotheken op Facebook is beschikbaar op het tabblad ‘Mijn bib’ binnen de Facebookpagina van De Bibliotheekweek.

28

4.2.Kenniskantoor Kenniskantoor is een gebruiksvriendelijk werkinstrument, dat het uitwisselen van informatie door bibliotheekprofessionals ondersteunt en aanmoedigt. De informatie op Kenniskantoor is open en toegankelijk voor iedereen. Alle onderwerpen gerelateerd met bibliotheekwerk kunnen aan bod komen. Participatie en interactie zijn hierbij belangrijker dan duurzaamheid en volledigheid.

Kenniskantoor werd begin 2011 gelanceerd, en is meteen opgepikt door de bibsector. Na vier weken telde dit uitwisselplatform reeds meer dan 500 leden, in juni werd de kaap van de 1000 leden overschreden.

De website van Kenniskantoor werd 106 628 keer bezocht door 28 261 bezoekers. Daarmee wordt Kenniskantoor meer bezocht dat Bibnet.be.

Het hoog aantal bezoeken is te verklaren door het hoog aantal terugkerende bezoekers (+70%).

De website wordt regelmatig door een vast publiek bezocht, wat de onderstaande grafiek met het aantal dagen sinds het laatste bezoek aantoont.

Tabel 5 Terugkerende bezoekers Kenniskantoor

Bezoekers gebruiken in de eerste plaats Google om de weg naar Kenniskantoor te vinden, maar ook direct bezoek (via een favoriet of door de URL in te typen) vertegenwoordigt een groot deel van de bezoeken. Het zoekverkeer bestaat voor een deel uit directe bezoeken (zoekterm Kenniskantoor, bijna 40%) maar er wordt ook veel gezocht op de naam van een Kenniskantoorlid.

Kenniskantoor speelt dus ook een rol als contactplatform voor de sector.

29

Figuur 6 Verkeer naar Kenniskantoor

Op dit ogenblik telt Kenniskantoor meer dan 1300 leden, 17 groepen en meer dan 1000 berichten (reacties niet meegerekend). 267 bibliotheken hebben einde 2011 minstens één medewerker met een profiel op Kenniskantoor (ofwel 85% van de Vlaamse bibliotheken).

Acht keer werd in 2011 een maandelijks overzicht van opgemerkte artikels en bijdrages van collega's op Kenniskantoor verstuurd. Een redactiegroepje verzorgt de samenstelling van deze overzichten.

Zes korte instructiefilmpjes zetten gebruikers op weg om een profiel aan te maken, een discussie te volgen, enz. Moderatoren zorgen er voor dat deelnemers de weg niet verliezen.

Vanaf april 2011 verving Kenniskantoor de fora, die nu enkel nog als een archief beschikbaar zijn.

4.3.Digitale publiekswerking De Bib moet zijn waar haar bezoekers zijn, ook online. Samen met LOCUS startte Bibnet in 2011 een werkgroep 'Digitale publiekswerking', die instrumenten wil ontwikkelen waarmee lokale bibliotheken hun digitale publiekswerking kunnen uitbouwen.

Op de LOCUS-studiedag ‘Publieksbereik. Expertise uit en in het veld’ op 25 maart 2011 werd een aanzet gegeven in de vorm van een workshop ‘Online kanalen: haal eruit wat erin zit’ en een bijbehorende checklist voor bibliotheken.

Inspiratiegidsen Bibnet en LOCUS werkten samen aan een inspiratiegids 'Digitale publiekswerking', vol tips voor kleine of grotere acties en praktijkvoorbeelden van collega's, die in november 2011 werd gepubliceerd. De checklist digitale publiekswerking werd de leiddraad van deze inspiratiegids.

Ook werd de Facebook-inspiratiegids voor bibliotheken, met tips en praktijkvoorbeelden om Facebook in te zetten bij je digitale publiekswerking, in het najaar van 2011 door Bibnet herwerkt. De functionaliteiten van Facebook veranderen geregeld. De nieuwe versie van de inspiratiegids werd aangepast aan de laatste mogelijkheden, met heel wat nieuwe voorbeelden.

30

Lokale digiscan Bibnet ontwikkelde de lokale digiscan, als instrument om bibliotheken en hun bestuur te ondersteunen bij het ontwikkelen van een lokaal, digitaal bibliotheekbeleid. De digiscan meet de ‘digitale’ positie van de bibliotheek vandaag, en brengt haar opties voor de toekomst in kaart.

In november en december 2011 werd de digiscan uitgeprobeerd voor de bibliotheken van Vorst, Kortrijk, Mechelen en Bornem. In januari 2012 volgde nog de bib van Herzele. Deze piloten waren de aanleiding voor de evaluatie en bijsturing van het instrument, dat in 2012 verder aangeboden zal worden.

Daarnaast werd ook een natraject ontwikkeld om de bibliotheken die een digiscan uitvoerden verder te ondersteunen bij het delen van ervaringen en het in kaart brengen van hun resultaten.

De digiscan werd geïntegreerd in Publieke Werken, het project van LOCUS waarin bibliotheken en cultuurcentra op basis van een zelfanalyse begeleidt worden om verbetertrajecten door te voeren.

4.4.De bib op school Vanaf 1 februari ging Koen Vandendriessche aan de slag bij Bibnet als tijdelijke projectmedewerker Jeugd en Onderwijs. Hij ontwikkelde ‘De bib op school’, een project waarmee Bibnet de structurele samenwerking tussen de lokale openbare bibliotheek en de lokale secundaire scholen wil stimuleren. Zo ontwikkelde Bibnet samen met Smartschool en EloV, beide leveranciers van digitale leeromgevingen voor secundaire scholen, een bibliotheekzoekmodule voor de leeromgeving.

In september 2011 startte ’De Bib op School’ in 2 pilootprojecten: in Leuven en Beersel. In december werd een derde pilootproject gestart met Route42, een regiogroep van zes OostVlaamse bibliotheken.

4.5.Cijferboek Cultuur Bibnet nam deel aan het onderzoek dat op initiatief van het Agentschap Sociaal Cultureel Werk van de Vlaamse Overheid werd uitgevoerd op de beleidsrelevante data van cultuur en bibliotheken.

4.6.Publieke Werken LOCUS overlegt regelmatig met Bibnet over de voortgang en resultaten van Publieke Werken, het project van LOCUS dat bibliotheken en cultuurcentra begeleidt bij hun eigen organisatieontwikkeling.

4.7.Digitale Bibliotheek en het lokale beleid Bibnet voerde een aantal ‘testgesprekken’ met lokale politieke mandatarissen, om hen op de hoogte te brengen van wat de digitale bibliotheek en de bijdrage van Bibnet voor de lokale bibliotheek kan betekenen, en om hen bewust te maken van de rol die het lokale bibliotheekbeleid hierin speelt. Deze testgesprekken waren de aanleiding tot het ontwikkelen van de juiste inhoudelijke boodschap en een verdere uitrol van deze gesprekken met meerdere betrokkenen in 2012.

31

4.8.De digitale kloof Bibnet wil actief inzetten op het ondersteunen van concrete lokale digitale praktijken die de digitale kloof als maatschappelijk probleem mee aanpakken

Positioneren bibliotheken Bibnet presenteerde een aantal inzichten over de mogelijk rol van bibliotheken bij e-inclusie op diverse fora, zoals de Vlaamse studiedag tijdens de Digitale Week, het tweede Cultuurforum en in een panelgesprek tijdens ‘Informatie aan Zee’.

Bibnet participeerde in 2011 aan tal van overlegorganen en brainstormsessies in het kader van Digitaal Onder Dak, Actieplan Digitale Kloof en De Digitale Week.

Om nog meer bibliotheken warm te maken voor de Digitale Week 2012, organiseerden LINC en Bibnet in het najaar samen een reeks aangepaste workshops tijdens de provinciale infodagen. In elke provincie kwamen twee concrete praktijkvoorbeelden aan bod van openbare bibliotheken die reeds inzetten op het bestrijden van de digitale kloof, tijdens en naast de Digitale Week.

In totaal namen 88 mensen deel aan de Bibnet-workshops tijdens de provinciale infodagen: Antwerpen: 20 Vlaams-Brabant: 16 Oost-Vlaanderen: (gekoppeld aan provinciale bijeenkomst Bibliotheekportalen) Limburg: 13 Brussel HSG: 20 West-Vlaanderen: 19.

Informatiegeletterdheid Bibnet participeerde aan een project van LOCUS over informatiegeletterdheid, dat kadert in het Vlaams Plan Geletterdheid van de departementen Cultuur en Onderwijs.

Samen met LOCUS, lanceerde Bibnet de wiki Informatiegeletterd, en vulde deze regelmatig aan met interessante artikels en nieuwe praktijkvoorbeelden, bv. ideeën voor activiteiten tijdens de Digitale Week.

Afbeelding 3 Democratische toegang tot het internet via de bib

32

Eind 2010 werden door Bibnet twee extra piloten opgestart binnen het project 'Informatiegeletterd', die in het voorjaar 2011 vorm kregen. De bibliotheek van Maaseik werkte samen met de laatstejaars van het plaatselijke college een workshop 'Digital Storytelling’ uit, de bibliotheek van Genk volgde in het najaar. Samen met Bibnet en Kif Kif vzw resulteerden deze piloten in een Inspiratiegids Digital Storytelling voor bibliotheken die het voorbeeld van Maaseik en Genk willen volgen. Digital Storytelling bestaat uit het vertellen van verhalen door gebruik te maken van multimediale technieken. Via dit project wordt de informatie- en mediageletterdheid van jongeren aangescherpt op een speelse en voor hen aantrekkelijke wijze. Het centrale thema waarrond gewerkt werd was ‘migratie’, wat ruimte biedt voor interculturele en intergenerationele dialoog, en wil bijdragen tot een positieve identiteitsvorming. Beide piloten werden in 2010 uitgewerkt op basis van brainstormsessies met de betrokken bibliotheken, Bibnet en Kif Kif vzw.

Voorjaar 2011 werden de eigenlijke workshops georganiseerd.

Eind 2011 kreeg Bibnet subsidies voor enkele projecten omtrent digitale geletterdheid die zullen starten in 2012.

-

DLit2.0 is een Europees samenwerkingsverband dat beoogt om de digitale geletterdheid van verschillende kansengroepen te stimuleren. De DLit2.0-partners ontwikkelen een train-de-trainer opleiding voor bibliotheekmedewerkers. Het beoogde resultaat is de kansengroepen te versterken in hun leerkansen, sociale status en burgerschap.

DLit2.0 is een project in het kader van het Europese Lifelong Learning Programme. Bibnet neemt hier een rol op naast Stiftung Digitale Chancen (Dui), Aga Khan Foundation (Por), Bib Keulen (Dui), Bib Varna (Bul), Bibliothèque Publique d’Information Parijs (Fra), Bib Ursus, Warshau (Pol), NIACE (GB).

-

Met Mediacoach willen Bibnet, LINC vzw, KHLeuven en Jeugdwerknet vzw mediawijsheidstraining opzetten voor bibliotheekmedewerkers, onderwijs en de jeugdsector. Dit project wordt ondersteund door Vlaams minister Ingrid Lieten, bevoegd voor het mediabeleid.

-

Een derde project wil de kansen benutten van ‘De Bib op School’ om inhoudelijke begeleiding van mediawijsheid te realiseren.

European Congress on E-Inclusion (ECEI11) Voor het derde jaar op rij leverde Bibnet inhoudelijke en organisatorische inspanningen aan het Europees congres over e-inclusie, ECEI11. ECEI11 verzamelde innovatieve ideeën, good practices, en opende het debat over e-inclusie, levenslang leren, e-government, en de rol van openbare bibliotheken. ECEI11 telde 133 deelnemers uit meer dan 20 Europese lidstaten. Bibnet verzorgde het conference report dat terug te vinden is op de website www.ecei11.eu.

33

4.9.Lokale IT-infrastructuur Samenaankoop licenties De Select overeenkomst met Microsoft die openbare bibliotheken toelaat Microsoft licenties te kopen tegen gunstige prijzen, werd voor de vierde keer op rij verlengd. De overeenkomst loopt nu van 1 juli 2011 tot 1 juli 2014.

Bibnet blijft ook een CLP-overeenkomst (Contractual License Program) hebben met Adobe om Adobe producten aan zeer lage prijzen aan te bieden aan openbare bibliotheken.

Helpdesk De helpdesk beantwoordde 6031 vragen in 2011. Dat is 1735 (of 40%) vragen meer dan in 2010. De toename is voornamelijk te wijten aan het feit dat Open Vlacc beschrijvingen nu veel zichtbaarder worden via bibliotheekportalen.

Aleph Aquabrowser Bibliotheek Technisch bibliotheek abonnement bibliotheek.be Bibliotheekportalen Boekenbankdata Covers Digileen Eigen werking Focus FTP Kenniskantoor Luisterpunt Mailbeheer Fundels Open Vlacc Export Open Vlacc invoer* * RFID Vragen van publiek ZIZO Zoeken.bibliotheek.be TOTAAL

27 2 97 6 12 60 3 171 8 326 71 0 29 30 426 43 14 3993 5 473 131 104 6031

* Vragen Open Vlacc Invoer Antwerpen 1083 Brussel - VGC 48 Limburg 233 Lokale catalografen 211 Ovinob 598 Vlaams-Braban 109 VLACC 881 Winob 778 Externen 52

34

5. Onderzoek, samenwerkingsverbanden en verdere dienstverlening Bibnet participeert aan of initieert onderzoek en experimenten die de maatschappelijke rol van de bibliotheek in de digitale wereld helpen definiëren. De klemtoon ligt hierbij op onderzoek naar het gedrag van mensen in een digitale omgeving en het gebruik van (bibliotheek)toepassingen.

Via experiment en pilootontwikkelingen wil Bibnet nieuwe technologie inzetten voor bibliotheekinnovatie.

Bibnet bemiddelt ook op het gebied van auteursrecht, en bouwt in deze materie expertise op.

Door deel te nemen aan diverse bijeenkomsten en fora in de internationale bibliotheekwereld, vertegenwoordigt Bibnet mee de Vlaamse openbare bibliotheken in het buitenland.

5.1. EPICS In het najaar 2009 startte EPICS, een nieuw onderzoeksproject van IBBT, waarin Bibnet samen met FARO en 13 andere organisaties onderzoek verricht naar de creatie van een educatief platform voor digitaal cultureel erfgoed.

De laatste jaren is er, dankzij initiatieven zoals Europeana, een stijgend aanbod van digitale erfgoedobjecten. In de onderwijswereld geraken elektronische leeromgevingen meer en meer ingeburgerd, wat kansen biedt voor het inzetten van multimediaal en interactief cursusmateriaal.

EPICS wil inspelen op beide ontwikkelingen, en digitale erfgoedobjecten aanbieden in een interactief platform, met mogelijkheden tot zoeken, bewerken, metadatering en distributie via diverse kanalen.

Bibnet participeerde aan EPICS, een IBBT project onder leiding van FARO. Bibnet leverde bijdragen om de betrokkenheid van de bibliotheek van Ieper te ondersteunen, en om de mogelijke rol van openbare bibliotheken bij erfgoededucatie te verkennen.

5.2. Auteursrechten Auteursrechten staan steeds hoger op de politieke agenda, ook op Europees niveau. Zeker op het vlak van het waarborgen van toegang tot digitale informatie is er nog een hele weg af te leggen.

Om in die debatten en dossiers sterker te staan wil Bibnet meer expertise verwerven en aan slagkracht winnen. Ook bij andere organisaties staat dit op de agenda.

Bibnet was samen met FARO en Universiteit Gent de initiatiefnemer van het ‘Samenwerkingsverband Auteursrecht & Samenleving’ (SA&S), met de onmiddellijke steun van 35

VVBAD en Luisterpunt. In de loop van 2011 besloten ook de VUB en oKo aan te sluiten bij het samenwerkingsverband.

Begin januari ging SA&S van start en nam hiervoor Joris Deene aan als advocaat en deskundige.

Hiermee willen de organisaties de instellingen versterken die pleiten voor brede toegankelijkheid van auteursrechtelijk beschermde werken. Dit willen de organisaties onder meer doen door gezamenlijke visie en expertise te ontwikkelen, belangen te verdedigen bij overheden en bij de EU in het bijzonder en het behandelen van specifieke cases.

Joris Deene werd in de loop van 2011 lid van een aantal Vlaamse, nationale en Europese platformen en werkgroepen. Hij volgt dossiers op en bereidt de standpunten van SA&S voor. Hij informeert tal van beleidsmakers en politici. Hij behandelde meer dan 10 cases, waaronder dit van het leenrecht en de juridische procedure rond de uitleenbaarheid van games. Hij stelde voor SA&S of de individuele leden 35 adviezen op. Hij gaf vormingssessies en presentaties over auteursrecht en SA&S.

5.3. Nationale samenwerkingsverbanden -

Omdat Bibnet en LOCUS voor een deel dezelfde doelgroep hebben, werken zij intensief samen rond projecten voor bibliotheken zoals Bibliotheek.be, Kenniskantoor en Focus, en de projecten ‘Publieke werken’, ‘digitale publiekswerking’ en ‘Informatiegeletterdheid’.

-

Bibnet stemt regelmatig af met FARO over digitaliseringsprojecten en onderzoek, zoals EPICS.

-

Boek.be en Bibnet werkten ook in 2011 samen aan deelprojecten met een duidelijke meerwaarde voor beide partners.

-

Bibnet werd op gezette tijden betrokken bij initiatieven van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media inzake digitalisering en verwante onderwerpen.

-

Met de Luisterpuntbibliotheek werd regelmatig overleg gepleegd in functie van de nodige aanpassingen van de Daisy- en braillecatalogus.

-

Bibnet is passief lid van VOWB. VOWB De actieve samenwerking gebeurt vooral op het vlak van auteursrecht.

-

Er is regelmatig overleg tussen Bibnet en VVBAD, VVBAD vaak naar aanleiding van concrete samenwerking en overleg: auteursrechten, bibliotheekopleidingen, workshops...

-

Het Vlaams Fonds voor de Letteren nam in 2007 het voortouw om de relevante partijen inzake boek, literatuur en lezen in een structureel overleg samen te brengen, dat het Boekenoverleg werd gedoopt. Het doel van dit overlegplatform is om te werken aan een overkoepelend langetermijnbeleid gesteund op gemeenschappelijke belangen. Bibnet maakt deel uit van dit overleg.

-

Rond thema’s zoals mediawijsheid, informatiegeletterdheid en de Digitale Week, werd ook regelmatig samengewerkt met LINC/VSNG. LINC/VSNG

-

Het project Mediacoach is een samenwerking in het kader van de bevordering van mediawijsheid (minister Lieten) met LINC, KHLeuven en Jeugdwerknet.

Jeugdwerknet 36

-

In het kader van ‘De Bib op School’ ontwikkelde Bibnet een bibliotheek zoekmodule voor de digitale leeromgevingen van secundaire scholen in samenwerking met twee leveranciers: Smartschool en eloV. eloV

-

Bij VlabinVlabin-VBC zetelt Bibnet in de Raad van Bestuur.

-

Verschillende medewerkers van Bibnet engageren zich in het beheersorgaan van de bibliotheek van hun woonplaats.

5.4. Internationale contacten Nederland heeft jarenlang gewerkt aan schaalvergroting van de bibliotheken door de vorming van basisbibliotheken. De meest recente hervorming is die van de organisaties op rijksniveau. In 2009 werd besloten een sectorinstituut (www.siob.nl) op te richten dat het beleid moet uitvoeren van de Nederlandse overheid. De facto betekent dit een forse afslanking van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (www.debibliotheken.nl) die tot voor kort dergelijke taken kreeg toegewezen. Naast een sectorinstituut richtte de overheid ook de organisatie Bibliotheek.nl (www.bibliotheek.nl) op die, zoals Bibnet, de opdracht krijgt om de digitale bibliotheek te realiseren in Nederland. Bibnet onderhoudt regelmatig contact met het projectteam van Bibliotheek.nl. De samenkomsten gaan beurtelings door in Nederland of Vlaanderen.

Onder meer: -

Overleg met Annemie Van Essen over Biebsearch.nl (20 april 2011)

-

Overleg met bibliotheek.nl over datawarehouses en digitale etalages (1 december 2011)

Bibnet zetelt verder in het bestuur van NAPLE Forum (De Board van National Authorities on Public Libraries in Europe). Formele en informele gesprekken vormden input voor de ECEI10 conferentie in Brussel. Bibnet zit ook nog in het organiserend comité van ELAG (European Library Automation Group) en ECEI (European Congress on E-Inclusion). Bibnet is tevens lid van EGDO, de expertengroep inzake digitale bibliotheken van EBLIDA. Bibnet was vertegenwoordigd als lid van de programmacommissie in de European Library Automation Group op de ELAG-conferentie die in het voorjaar 2011 doorging in Praag.

37

6. Communicatie 6.1. Bibnet.be Bibnet documenteert zijn projecten op de website www.bibnet.be. Deze site is een belangrijk communicatie- en informatiekanaal voor de bibliotheeksector. In 2011 werd de site uitgebreid met een nieuwe ZIZO raadpleegmodule. Deze module helpt de bibliotheken bij het gebruik van de ZIZO en wordt regelmatig bijgewerkt.

Daarnaast ontwikkelde Bibnet een aangepaste structuur met meer aandacht voor het Bibliotheekportalenproject.

De site heeft twee belangrijke functies voor de (brede) sector: -

Leveren van documentatie over Open Vlacc en catalografie, met als belangrijkste bron de Open Vlacc Regelgeving en ZIZO raadpleegmodule. Deze documentatie wordt dagelijks geraadpleegd.

-

Leveren van informatie over nieuwe projecten en diensten of belangrijke wijzigingen ervan.

Ook in 2011 kende de site een stijging in bezoekers, maar de stijging is minder sterk tegenover 2010. een stijging van 15% tegenover 30% met uitschieters op de ZIZO-raadpleegmodule, vacatures en de inspiratiegidsen.

Er werden 71 377 bezoeken geregistreerd met een gemiddelde van 195 bezoeken per dag. Op 1 jaar bezochten 33 705 bezoekers de website.

In 2011 werd de Bibnet-site door meer dan 50% van de bezoekers bezocht via Google en andere zoekmachines. Bibnet.be is trouwens ook opgewaardeerd in Google. Als je nu zoekt in Google op 'Bibnet' krijg je ook direct 'relevante' subpagina's onder de titel te lezen. Daarnaast kreeg de site aandacht van de Focus-nieuwsbrief en verwijzende sites zoals: www.locusnet.be, kenniskantoor.bibliotheek.be, www.vvbad.be en sociale media met in de eerste plaats, Facebook.

6.2. Focus nieuwsbrief De Bibnet-projecten komen regelmatig aan bod in Focus, de gemeenschappelijke nieuwsbrief met LOCUS. Focus is een e-zine met informatie van LOCUS en Bibnet, bedoeld voor bibliotheekmedewerkers, cultuurfunctionarissen, cultuurbeleidscoĂśrdinatoren, schepenen voor cultuur en al wie geĂŻnteresseerd is in het lokale cultuurbeleid.

38

In 2011 verschenen er 23 Focus-nieuwsbrieven. 4.464 mailadressen ontvangen de Focus.

Waaronder meer dan 300 bibliotheken.

Het effect van Focus is duidelijk zichtbaar in de statistieken van de Bibnet-site. Na het verschijnen van een bepaald bericht, krijgen de daaraan verbonden webpagina’s op de website een grote piek aan bezoeken.

6.3.Roadshows Om bibliotheken te informeren en het gesprek over de producten en projecten van Bibnet aan te moedigen, bood Bibnet in 2011 elf roadshows aan. Bibliotheken kunnen met deze formule gemakkelijk een medewerker van Bibnet uitnodigen om op hun (regionale) bijeenkomst over een gekozen onderwerp een woordje uitleg te komen geven en in gesprek te gaan.

In 2011 werden elf onderwerpen als roadshow aangeboden: -

23 Dingen: de dingen naar keuze in detail

-

Bib.fm: de digitale muziekcollectie van de bib

-

Bibliotheek.be en zoeken.bibliotheek.be: ontdek welke informatie zoeken.bibliotheek.be je kan geven over bibliotheekcollecties

-

Bibliotheekportalen: het belang van een gemeenschappelijke, gebruiksvriendelijke en herkenbare zoekomgeving voor bibliotheekcollecties

-

Collectiecyclus: samen naar een efficiënte cyclus van collectieplanning tot kastklaar leveren?

-

Digitale collectie en samenaankoop: waarom een digitale collectie?

-

E-reading: meer over e-boeken, e-readers en de rol van de bib

-

Fundels: digitale prentenboeken in de bib

-

Kenniskantoor: een instrument voor kennisuitwisseling door bibliotheekprofessionals

-

Online publieksbereik: hoe vinden je bibliotheekgebruikers jouw bibliotheek terug op het internet

-

Widgets Bibliotheek.be: ontdek de relevantie van deze widgets voor je bib

Op vraag van enkele bibliotheken werd ook een roadshow ‘use cases’ gepresenteerd voor 25 bibliotheken en een roadshow ‘onderwijs en bibliotheken’ voor 7 bibliotheken. ‘Digitale collectie’ werd het meest aangevraagd (9) en bereikte in totaal meer dan 180 bibliotheken.

‘Kenniskantoor’ en ‘E-reading’ volgen met respectievelijk een bereik van 83 en 41 bibliotheken, elk in een tiental roadshows. In 2011 vonden er 35 roadshows plaats over heel Vlaanderen.

39

6.4.

Sociale media

Bibnet verspreidt en verzamelt ook interessante info via sociale netwerksites, zoals Facebook, Twitter, Slideshare, Delicious, Flickr, Youtube en Netvibes.

Het is uiteraard niet de bedoeling dat elke bibliotheekmedewerker al deze kanalen volgt, de belangrijkste info verschijnt steeds op de website en in Focus. Wie echter reeds aanwezig is op sociale platformen zoals Facebook en Twitter, kan er voordeel bij hebben om Bibnet ook daar te volgen en zo steeds op de hoogte te zijn van de laatste Bibnetweetjes.

Op de Facebook Bibnet-pagina verschijnen niet enkel de berichten uit Focus, maar ook tips uit het 23 Dingen-programma en andere nieuwtjes.

Twitter-gebruikers kunnen Bibnet volgen. De 'Bibnet'-account wordt door de medewerkers gebruikt om weetjes kenbaar te maken, maar ook om van op (inter)nationale studiedagen over nieuwe bevindingen of interessante initiatieven te berichten.

Diverse presentaties door Bibnet zijn terug te vinden op Slideshare. Daarnaast kan men ook interessant materiaal vinden onder de accounts van de medewerkers zelf.

Interessante sites over bibliotheken, web 2.0, de digitale kloof en informatiebemiddeling, zijn verzameld via de Bibnet-account op Delicious.

Op Flickr vindt men de foto's van de Denk- en discussiedagen, samen met sfeerbeelden uit talrijke bibliotheken.

Het Bibnet-kanaal op YouTube verzamelt video's over nieuwe functionaliteiten en interessante gerelateerde filmpjes.

De Netvibes-pagina van Bibnet aggregeert berichten van bibliotheekorganisaties, Vlaamse en internationale bibliotheekblogs en de deelnemers aan het 23 Dingen-programma.

In 2011 bleef het gebruik van deze communicatiekanalen verder stijgen. Het aantal ‘fans’ van de Bibnetpagina op Facebook staat nu op 350, en ook op Twitter volgen nu al meer dan 500 gebruikers uit Vlaanderen en Nederland de berichten die Bibnet de wereld in stuurt.

Diverse medewerkers van Bibnet verzamelen en verspreiden heel wat nuttige informatie via hun eigen accounts op sociale netwerken en blogs. Het overzicht 'Wie is wie' op de website geeft een overzicht van deze persoonlijke accounts en sites.

40

6.5. Vertegenwoordiging Presentaties Bibnet stelt zijn projecten op allerlei fora voor. Een greep uit de presentaties: -

Use cases rond de digitale bibliotheek voor op de BVL-medewerkersdag in Genk. Tijdens de middag konden de deelnemers meer vernemen over elektronisch lezen, en werd Kenniskantoor voorgesteld. (3 februari 2011)

-

Muziek in digitale tijden (14 februari 2011)

-

‘De Ipad en de bibliotheek’ tijdens de digitale week Oosterzele (3 maart 2011)

-

Verschillende presentaties op de Vlaamse studiedag Digitale week: ‘Wegwijs in het multimedialandschap’, ‘Mediawijsheid in bibliotheken’ en ‘mediawijsheid’ - (4 maart 2011)

-

Tijdens de LOCUS-studiedag ‘Publieksbereik. Expertise uit en in het veld’ verzorgde Bibnet een workshop rond online publiekswerking (25 maart 2011)

-

Bibnet nam deel aan ‘19th Annual EBLIDA-NAPLE Conference’ in Malaga. In de sessie ‘ennovation! e-books and new online services in libraries’, werd het VEP-project voorgesteld.

(26 mei 2011)

-

Bibnet opende het debat rond de rol van bibliotheken in e-inclusie op Cultuurforum 2020 C-mine Genk. Bibnet peilde ook naar de mening van vijf sprekers uit verschillende sectoren, (30 mei 2011)

-

De Vlaamse 23 Dingen en de ervaringen van onze bibliotheken met Facebook kwamen aan bod op de ‘23 Dingen deeldag’ te Amsterdam (7 juni 2011)

-

‘The Future of Recorded Music in Public Libraries’ op de jaarconferentie van de ‘International Association of Music Libraries (IAML)’ in Dublin (29 juli 2011).

-

‘De Bib op School’ Tweebronnen Leuven (4 augustus 2011), Roeselare (25 augustus 2011)

-

‘Catalogiseren in de 21ste eeuw’ Tijdens de introductiecursus RDA en FRBR, UGent (29 september 2011)

-

Presentatie 23 Dingen tijdens Colloquium ‘Hoe jongeren begeleiden in omgaan met media’ (21 november 2011)

-

Voorstelling en bespreking met LOCUS ‘De Bib op School’ (28 november 2011)

-

‘De Bib op School’ aan Route 42 (29 november 2011)

-

‘Big Idea(l)s, Small Steps / Case: Bib.fm’ op het congres New Technologies, New Audiences in Vooruit in Gent (6 december 2011)

41

Informatie aan Zee Op 15 en 16 september 2011 organiseerde de VVBAD opnieuw haar tweejaarlijks congres Informatie aan Zee. Informatie aan Zee is een interactief gebeuren voor informatieprofessionals.

Het omvat een beursgedeelte en een omvangrijk programma van presentaties, workshops, panels en productpresentaties. Bibnet was sterk vertegenwoordigd op dit congres.

Sessies die Bibnet gaf of begeleidde: -

Bibliotheekportalen voor en achter de schermen

-

RDA: een catalogiseerstandaard voor de 21ste eeuw

-

Bibliotheekportalen als platform voor een meer digitale openbare bibliotheek

-

Het Vlaamse e-boekplatform twee jaar verder

-

Meten is weten? Over meten van online diensten

-

Demo e-readers en tablets

-

Top Technologie Trends 2011

-

De digitale kloof: panelgesprek

-

Auteursrecht: Een jurist in dienst van de gebruiker

Publicaties -

Paul Bastijns en Ilse Depré, 'E-readers in de bibliotheek', META, 2011/1, p. 30

-

Ilse Depré, 'Multitouchtafels', META, 2011/2, p. 30

-

Ilse Depré, 'Maak je best een Facebookprofiel, pagina of groep voor je organisatie?', META, 2011/2, p. 36-37

-

Ilse Depré en Wim Verhulst, 'Fundels veroveren de wereld. Vlaamse bibliotheeksector rolmodel uitlenen digitale prentenboeken', META, 2011/5, p. 19-23

-

Wim Verhulst en Lisbeth Vandoorne, 'Wat nog met fysieke collecties? Collectiebeheer in de bib vanuit centraal perspectief' , META 2011/6

-

Johan Delauré, 'Bestaat er een e-leenrecht?', META 2011/9 december 2011 blz. 19 – 23.

42

7. Werking Bibnet 7.1.Beheersovereenkomst De beheersovereenkomst van Bibnet diende in 2011 vernieuwd te worden. De voorbereidingen werden uitgevoerd, inclusief het uitwerken van een bijpassend beleidsplan om uitvoering te geven aan de beheersovereenkomst. Beide documenten worden in 2012 formeel afgewerkt.

7.2.Personeel Het personeelsbestand ziet er per 31 december 2011 als volgt uit: -

Jan Braeckman – Directeur

-

Johan Delaure - Planning en Coördinatie/Centrale toepassingen

-

Peter De Keyser - Webtoepassingen

-

Theo Gielen - Ondersteuning lokale bibliotheken

-

Klaar Leroy - Projectmanager Bibliografisch centrum

-

Rosa Matthys - Coördinatie centraal catalogiseren

-

Johan Mijs - Publiekstoepassingen

-

Machteld Sohier - Catalogusonderhoud

-

Elly Van Acoleyen - Communicatie/lokale praktijkontwikkeling

-

Koen Vandendriessche - Nieuwe Media

-

Lisbeth Vandoorne - Collectiemanagement

Malika Elherbouti verliet Bibnet op 15 juli. Haar takenpakket werd overgenomen door Theo Gielen, die daardoor de ondersteuning van Bibnet als organisatie op zich neemt en dit combineert met zijn huidige taken inzake helpdesk en eerstelijnscontactpunt van Bibnet.

Vanaf 1 februari ging Koen Vandendriessche aan de slag bij Bibnet als tijdelijke projectmedewerker jeugd en onderwijs. Na een sollicitatieprocedure in het najaar werd hij geselecteerd voor de nieuwe functie van projectleider nieuwe media vanaf 1 februari 2012.

Vanaf 1 juli ging Lisbeth Vandoorne aan de slag bij Bibnet als projectleider collectiebeheer.

Eind september verliet Wim Verhulst Bibnet om terug te keren naar het Vrieselhof, het bibliotheekcentrum van waaruit de Provincie Antwerpen de bibliotheken ondersteunt.

43

Rosemie Callewaert ruilde haar functie in voor een functie bij een informaticabedrijf en dit vanaf 1 oktober 2011.

Ilse DeprĂŠ verliet Bibnet op eind 2011 voor de betrekking van verantwoordelijke publiekswerking bij de openbare bibliotheek van Leuven.

Op 21 december werd Sebastiaan De Coninck aangeworven als procesbegeleider digitale bibliotheek. Hij neemt zijn functie op vanaf 1 februari 2012.

De inzet van het personeel (exclusief de directie) is per resultaatsgebied in te delen.

-

RS1: De lokale bibliotheek: 491 persoonsdagen of 20 % (2010: 30%)

-

RS2: Publiekstoepassingen: 327 persoonsdagen of 13% (2010:16%)

-

RS3: Collecties organiseren en verrijken: 1097 persoonsdagen of 44% (2010: 43%)

-

RS4: Organisatie en beleid: 591 persoonsdagen of 24 % (2010: 21%)

Opleidingen -

Studiedag Jeugd XL, Brussel, 9 december 2011 - Koen

-

New Technologies for New Audiences, 6 december 2011 - Koen

-

Bibdag Vlaams-Brabantse bibliotheken 2011, 28 november 2011 - Ilse

-

Media and Learning Conferentie, 25 november 2011 - Koen

-

Colloquium mediawijsheid Joetz 2011, 21 november 2011 - Ilse, Koen

-

Eindevenement Archipel: een netwerkvisie voor digitale duurzaamheid, 16 november 2011 - Koen

-

Dag van het Boekenvak 2011, 7 november 2011 - Lisbeth

-

RDA seminar in Rotterdam, 2 november 2011 - Rosa

-

Studiedag Mediawijsheid Apache/KUL, 7 oktober 2011 - Koen

-

Ovinob jaarvergadering 2011, 4 oktober 2011 - Ilse

-

Games Summit 2011, 30 september 2011 - Koen

-

Biebkracht expertenmeeting, 25 en 26 augustus 2011 - Ilse

-

LOCUS werkbezoek Nederland, juni 2011 - Elly, Ilse

-

LOCUS Junitour 2011, 17 juni 2011 - Ilse, Elly, Koen

-

E-reading event 2011, 9 juni 2011 –Johan D

-

23 Dingen deeldag 2011, 7 juni 2011 - Ilse

-

Cultuurforum 2011, 30 mei 2011 - Jan, Elly, Ilse

-

Studiedag e-netwerkdag 2011, 24 mei 2011 - Ilse 44

-

Debat cultuurparticipatie SMIT, 16 mei 2011 - Jan

-

Staten-generaal Media, 6 mei 2011 - Jan

-

KVB symposium 2011 'Waardevol digitaal !', 27 april 2011 - Johan D

-

Introductiecursus LOCUS: sessie Kunst- en Cultuureducatie, 7 april 2011 - Koen

-

DBUpdate 2011, 31 maart 11 - Ilse, Elly, Rosemie

-

Federale studiedag digitale week 2011, 25 maart 11 - Ilse

-

Publieksbereik - Expertise uit en in het veld, 25 maart 11 - Ilse

-

Master Class Human-Centered Interaction Design Namahn, 15 maart 2011 – Johan M

-

Sociaal-cultureel werk in de digitale samenleving, 14 maart 2011 - Ilse

-

Vlaamse studiedag digitale week 2011, 4 maart 2011 - Ilse

-

Phare Conference Gent, 24 februari 2011 - Rosemie

-

WINOB BIBdag 2011, 22 februari 2011 - Ilse

-

Studiedag Participatiesurvey 2011, 9 februari 2011 - Jan, Elly

-

Openingsfeest digitale week 2011, 26 januari 2011 - Ilse

-

Dag van de cultuureducatie 2011, 25 januari 2011 - Ilse

-

'Inhoudelijk toegankelijk maken van informatie' bij GO (Nederland), 1 september tot 24 november 2011 - Klaar

7.3.Raad van Bestuur en Algemene Vergadering In 2011 kwam de Raad van Bestuur van Bibnet 4 maal en de Algemene Vergadering 3 maal samen. De samenstelling van de beheersorganen is als volgt: -

Rik Van de Walle (Vakgroep Elektronica en Informatiesystemen van de Universiteit Gent en bestuurder van het IBBT) is de voorzitter van de Raad van Bestuur en Algemene Vergadering

-

Luc Bauwens (tot midden 2011 hoofdbibliothecaris Gent)

-

Koen Calis (bibliothecaris Brugge)

-

Christine Descamps (bibliothecaris Beersel)

-

Patrick N’Siala Kiese (medewerker journalistiek en cultuur van Kif Kif)

-

Caroline Pauwels (SMIT onderzoeksgroep van de Vrije Universiteit Brussel en bestuurder van de VRT)

-

Erna Van Den Abeele (bibliothecaris Puurs)

45

-

Nathalie Verstrynge (bibliothecaris Elsene en bestuurslid sectie Openbare Bibliotheken van de VVBAD)

-

Rita Van de Wiele (bibliothecaris Mechelen) maakt samen met bovenvermelde leden deel uit van de Algemene Vergadering.

Vanuit de Vlaamse overheid neemt Mia De Smedt, Teamverantwoordelijke Lokaal Cultuurbeleid van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, deel aan de vergaderingen van de Raad van Bestuur.

46

7.4.FinanciĂŤn Het jaarresultaat 2011 heeft een verlies van 5.834,12 euro. Met de verrekening van het overschot dat uit 2009 werd overgedragen, kunnen we het positieve saldo van 24.499,61 overdragen naar 2012.

Het nog aan te wenden kapitaal vanaf 2012 is : 4.589.647,55 euro.

Werkingsmiddelen Omschrijving

Inkomsten

Structureel Bibnet werkingsbudget

2.767.000,00

Andere subsidies (Maribel, VIA, etc)

109.969,49

Eigen inkomsten uit projecten

656.795,78

Bankopbrengsten

495,26

Totaal

3.534.260,53

Uitgaven

Beschikbaar kapitaal Onderstaande is een presentatie van liquiditeiten en niet van de reĂŤle boekwaarde die werkt met afschrijvingen.

Saldo einde 2008

7.822.930,79

Saldo einde 2009

6.505.884,05

Interesten 2010

65.527,92

Saldo einde 2010 (incl. interest)

5.588.961,63

Interesten 2011

77.978,32

Investeringen in 2011

496.953,09

Kapitaal gebruikt voor recurrente kosten

580.339,33

Nog aan te wenden

4.589.647,55

47

Afschrijvingen Kapitaalsubsidie

1.789.277,42

Computerhardware en meubels

9.544,32

Organisatiekosten Organisatiekosten (huisvesting, boekhouding, verzekeringen‌)

175.953,63

Bruto personeelskost

1.075.040,87

Projectkosten Totaal projectkosten (zonder investeringen)

2.854.017,72

Resultaat Resultaat van het boekjaar 2011

- 5.834,12

Over te dragen batig saldo

24.499,61

Netto uitgaven per resultaatsgebied Omvat de som van de operationele kosten en de eventuele gemaakte investeringen verminderd met de eventuele exploitatie opbrengsten. Organisatiebrede kosten zoals de eigen huisvesting en personeel zijn niet verrekend.

RG1: lokale bibliotheek

78.834,46

RG2: publiekstoepassingen

561.051,26

RG3: collectieontwikkeling

1.992.607,20

RG4: beleid

61.682,11

Totaal netto projectuitgaven

3.240.381,74

48

Exploitatie inkomsten Bij verschillende projecten worden diensten aan kostprijs of met een kostenbijdrage verrekend aan afnemende bibliotheken RG1: aandeel LOCUS in website /stand

Kosten delen

-8.040,13

RG2: aandeel provincies in Bibliotheekportalen

Kosten delen

-107.098,00

RG3: collectieontwikkeling

Open Vlacc

-19.855,00

RG3: collectieontwikkeling

Mediargus

-398.732,76

RG3: collectieontwikkeling

Fundels

-71.213,89

RG3: IWT innovatief aanbesteden

IWT subsidie

-11.856,00

RG4: Bijdragen partners SA&S

bijdragen

-40.000,00

Totaal projectinkomsten

--656.795,78

49

Bijlage – Afkortingen en verklaringen Aleph

Bibliotheeksysteem van ExLibris

ASCW

Agentschap Sociaal-Cultureel werk voor Jeugd en Volwassenen

BEA

Belgian Entertainment Association

BRUNO

Brussels Netwerk Openbare bibliotheken

CDR

Centrale Discotheek Rotterdam

Daisy

Digital Accessible Information System

DBNL

Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren

EBLIDA

EU Library and Information Society Issues

ECEI

European Congress on E-Inclusion

EGDO

Expert Group on Digitization and Online access

ELAG

European Library Automation Group

EPICS

E-learning Platform in the Cultural heritage Sector

FARO

Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed

FTP

File Transfer Protocol

IBBT

Interdisciplinair Instituut voor Breedband Technologie

IBL

Interbibliothecair leenverkeer

IWT

Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie

NAPLE

National Authorities on Public Libraries in Europe

NCIP

NISO Circulation Interchange Protocol

Open Bib ID

Projectnaam voor de federatieve identeits- en toegangslaag van Bibliotheekportalen

OVINOB

Oost-Vlaams InformatieNetwerk van Openbare Bibliotheken

PBS

Provinciaal Bibliotheeksysteem

PEGI

Pan European Game Information

RFID

Radio Frequency Identification

RSS

Really Simple Syndication

SBB

Streekgericht bibliotheekbeleid

SIP2

Standard Interchange Protocol versie 2 50

SMIT

Studies on Media, Information and Telecommunication

SRU

Search/Retrieval via URL

VCOB

Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken

VEP

Vlaams e-boekplatform

VGC

Vlaamse Gemeenschapscommissie

Vlabin-VBC

Vlaams Bibliografisch, Documentair en Dienstverlenend Centrum

VLACC

Vlaamse Centrale Catalogus

VOWB

Vlaams Overlegorgaan Wetenschappelijk Bibliotheekwerk

VSNG

Vlaams Steunpunt Nieuwe Geletterdheid

VVBAD

Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen

VVSG

Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten

WINOB

West-Vlaams InformatieNetwerk van Openbare Bibliotheken

ZBB

Zoeken.bibliotheek.be

ZIZO

Zonder Inspanning Zoeken

Z39.50

Client-server protocol voor zoeken en vinden van informatie

51