cijfers MET VAART DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – DECEMBER 2012 – WWW.BINNENVAART.BE
+68 % 2030
Verwachte transportgroei België 2008
110,7 MILJARD TON
65,7 MILJARD TON
Bron: Federaal Planbureau, 2012
trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383
Hoe vervoeren we dat - nu en straks? (aandeel in tonkm in België)
vrachtwagen
bestelwagen
trein
binnenvaart
2008
71,2 %
4,0 %
11,5 %
13,3 %
Bron: Federaal Planbureau, 2012
2030
67,1 %
4,1 %
14,7 %
14,1 %
N.B.: Een tonkilo meter is een kilometer afgelegd door een ton goederen.
Beste lezer, Met dit overzicht van feiten en cijfers willen we u een beeld geven van de binnenvaart in Vlaanderen. Om onze maatschappij leefbaar te houden, zullen we het vervoer over water de komende jaren hard nodig hebben in onze regio. We verwijzen naar de covercijfers over de voorspelde groei in het goederentransport en de verwachte modale verdeling bij ongewij zigd beleid. Experts zijn bezorgd over de im pact hiervan op onze dagelijkse mobiliteit en op het leefmilieu. De binnenvaart deelt die be zorgdheid en werkt graag mee aan een duur zame oplossing. Ontdek hoe onze ambitieuze en ondernemende sector de toekomst tege moet kijkt! Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw
Natuurlijke rijkdom Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan kanalen, rivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voornamelijk gecon centreerd in België, Nederland, Frank rijk, Duitsland en Oostenrijk. Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk kun je met de binnenvaart bijna alle grote industriële gebieden in West-Europa
bereiken, net als vele gebieden langs kleinere vaarwegen. Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilometer geschikt is voor de beroepsvaart. Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger).
Welke schepen varen er in Vlaanderen? AANTAL BELGISCHE SCHEPEN
1.367 binnenvaartuigen capaciteit van 1.881.330 ton
inhoud
Natuurlijke rijkdom 02 Welke schepen varen er in Vlaanderen? 04 Minder, maar grotere schepen 04 Wie staat er aan het roer? 06 Welke goederen op het water? 08 Maatschappelijk belang 11 De toekomst 02
1.038
225
totale capaciteit 1.503.758 ton
totale capaciteit 373.950 ton
gemiddelde tonnage 1.449 ton
gemiddelde tonnage 1.662 ton
drogeladingschepen
tankschepen
104
duwboten en –of sleepboten vermogen 52.334 kW
Bron: ITB, 2012
Scheepstypes en capaciteit Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.
14
Colofon
1
= 10 vrachtwagens van 20 ton
30
42
PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector. Verantwoordelijke uitgever Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06, www.binnenvaart.be – Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be editie december 2012
SPITS
- Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk - Laadvermogen 364 ton - Ruiminhoud 433 m³
Kempenaar
- Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België - L 50 × B 6,60 × D 2,50 meter - Laadvermogen 600 ton. 20 TEU
D.E.K. (DortmundEms-Kanaal)
- U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 meter - Laadvermogen 968 ton. 28 TEU
Brussel
tussen
900 en 864 840
Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.
700
720
600
480
360
240
240
144 120
0
R.H.K. (Rijn-Herne-Kanaal)
- U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 meter - Laadvermogen 1 378 ton. 96 TEU
Groot Rijnschip
- Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 meter tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 meter - Laadvermogen 2 160 ton 165 TEU
Groot Containerschip
- L135,00 × B 17,00 × D 3,00 meter - Laadvermogen 470 TEU
Duwkonvooi
- L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi) Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton - Tussen 576 TEU en 654 TEU 2012 CIJFERS MET VAART 03
Minder, maar grotere schepen EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B)
Evolutie tankschepen (B) 1700
1500
1600
1400
1500
1300
1400
1200
1300
1100
1200
1000
1100 1000
900 8002001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
700
800 700
600
600
500
500
400
Zowel drogeladingschepen als 300 tankschepen worden alsmaar groter.
400 300
200
gemiddelde tonnage
100
aantal schepen
0 ITB, 2012 Bron:
aantal gem ton
900
2001
2003
2005
2007
2009
2011
1.291
1.304
1.265
1.208
1.119
1.662
1.061
1.085
1.145
1.255
1.362
1.449
200 100 0 2001
aantal gem ton
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2001
2003
2005
2007
2009
208
208
219
212
216
225
1.188
1.237
1.313
1.538
1.577
1.662
2011
2011
Wie staat aan het roer? aantal zelfstandige binnenvaartondernemers (B)
aantal loontrekkenden in de binnenvaart (B)
2500
2000 950
1500 900 850
1000
800
500 750
0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bron: RSVZ en ITB, eigen verwerking
700 2003
2004
2005
2006
Bron: RSZ, eigen verwerking
totaal aantal schepen man vrouw 04 CIJFERS MET VAART 2012
In 2011 waren in de binnenvaart 1.620 zelfstandige ondernemers en 808 loontrekkenden actief.
2007
2008
2009
2010
2011
Opvolging en instroom: aantal met succes afgelegde examens / behaalde patenten (B)
2007
2008
2009
2010
2011
2012*
totaal
Praktijk examens matroos
•••
83
109
145
91
111
33
572
4
16
25
18
26
36
125
26
22
46
36
26
9
165
52
44
32
36
38
16
218
Vaarbewijs A+B
Rijnpatent (nieuw)
Rijnpatent (uitbreiding)
De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien.
* cijfers tot midden 2012 Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer
leeftijd van zelfstandige binnenvaartondernemers (B)
254
De categorie 45- tot 55- jarigen is de grootste groep bij de Belgische binnenvaartondernemers.
251 221
Bron: RSVZ, eigen verwerking
191 174 145 127
126
85
46
18 / - 25
25 / - 30
30 / - 35
35 / - 40
40 / - 45
45 / - 50
50 / - 55
55 / - 60
60 / - 65
65+ jaar
2012 CIJFERS MET VAART 05
Welke goederen op het water? Evolutie tonnage 1997-2011 (VL)
in miljoen Ton
80
70
Tussen 1997 en 2011 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 36 procent.
60
Bron: PBV
50 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
400000
1997
300000
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
tonnage 53.303.966 56.074.680 64.656.731 67.374.860 71.080.388 71.526.744 61.387.534 72.531.934 200000
100000
0
EVOLUTIE TONKM 1997-2011 (VL)
in miljoen TonKm
5000
Tussen 1997 en 2011 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonkilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 44 procent.
4500 4000
Bron: PBV
3500 3000 1997
2000
1998
1999
1997
tonkm 1500 3.129.437
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
3.496.814
4.218.356
4.504.363
4.568.436
4.597.366
3.872.657
4.496.168
1000 800000
500
700000
0
Evolutie containerterminals 1997-2011 (VL) 600000
Tussen 1997 en 2011 is het aantal vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, bijna vertienvoudigd.
500000 400000
Bron: PBV
300000 200000 100000 0 1997
TEU
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
59.700
104.003
195.649
291.947
456.273
515.977
445.636
518.004
06 CIJFERS MET VAART 2012
2011
Evolutie ladingen en lossingen 1997-2011 (VL)
Verdeling productt ypes in 2011 (VL)
× 1000 35000 30000
26 % • Bouwmaterialen
25000
22 %
20000
• Petroleumproducten 15000
16 % • Overige goederen
10000
10 %
5000
• Chemische producten
0
6%
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
• Vaste brandstoffen 1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
5%
2011
• Metaalproducten
lossingen 2.413.259 2.480.105 2.738.971 2.731.554 2.953.516 3.075.012 2.808.518 7.531.934 ladingen 5.292.382 5.799.752 6.343.481 7.017.377 8.046.039 9.164.633 7.849.199 9.827.446
5% • Ertsen
Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het groeiend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.
4% • Voedingswaren
Bron: PBV
3% • Meststoffen
De grootste categorieën blijven bouwmaterialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.
3% • Landbouwproducten
Bron: ITB
Maritiem en binnenvaartvervoer in de Vlaamse havens 300
Het maritiem transport in de Vlaamse havens groeit de voorbije jaren iets harder dan het binnenvaarttransport.
250
Bron: PBV
in miljoen ton
200
150
100
50
0 1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012 CIJFERS MET VAART 07
Maatschappelijk belang Goederen per km waterweg 2004-2010 (in miljoen tonkm) 9
Duitsland en Nederland vervoeren de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is de belangrijkste binnenvaart verkeersas in Europa.
8 7 6
Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and
5
Mobility: Statistical pocketbook 2012
4 3
Duitsland
2
Nederland
1
België EU-15
0 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Frankrijk
modal split 2000-2009 100
80
11,98
10,68
10,99
11,16
11,23
11,61
11,81
11,14
11,99
9,85
11,27
11,54
12,20
12,59
12,26
12,36
12,259
12,32
12,39
11,74
Het aandeel van de Belgische binnenvaart bleef de voorbije 10 jaar zo goed als gelijk tegenover dat van de andere vervoerswijzen. Bron: Cijfers binnenvaart: European Commission Transport and Mobility: statistical pocketbook 2012
60
Cijfers spoor: OECD Cijfers weg: FOD – Economie: databanken transport; Eurostat Statistics in focus: nr 13/2012
40
20
spoor binnenvaart
0
76,75 2000
77,78 2001
08 CIJFERS MET VAART 2012
76,81 2002
76,25 2003
76,51 2004
76,03 2005
75,93 2006
76,54 2007
75,62 2008
78,40 2009
weg
Belasting tegenover externe kost (in €/100 tonkm) 80
80
De binnenvaart wentelt bijna geen milieu- en congestiekosten af op de maatschappij. De externe kosten in deze tabel omvatten enkel de directe milieukosten en congestiekosten.
70
60
De belastingen omvatten verkeersbelasting, met accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks, belasting op de inverkeerstelling, Eurovignet, sociale bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op minerale oliën en de invoer ervan, ...
belasting externe kost
50
Bron: Federaal Planbureau, Planning Paper 107, cijfers 2005
40
30 19,8
20 14,31
14,31
10
0
-0,3
weg spits
weg dal
0,12
0
spoor
0,4
binnenvaart
-10
luchtvervuiling De grafiek toont de CO2-uitstoot per sector (onafhankelijk van het aantal goederen dat over een bepaalde afstand vervoerd is). Omgerekend naar gepresteerde tonkilometers is de uitstoot van de binnenvaart vier keer lager dan die van het wegtransport.
0,07 %
spoor
0,13 %
0,27 %
Bron: European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2012, cijfers 2009
2,92 %
ander binnenvaart luchtvaart transport
transport 35,53 %
14,98 %
17,15 %
zeevaart
weg
64,47 %
niet-transport 64,47 % 2012 CIJFERS MET VAART 09
Voorbeeld impact overheidsmaatregel PPS-kaaimurenprogramma
De Vlaamse overheid investeerde sinds 1998 via een publiek-privaat samenwerkingsprogramma in de bouw van kaaimuren. Kost: 60 miljoen euro1
PPS-laad- en losinstallaties langs Vlaamse waterwegen Tussen 1998 en november 2012 werden 165 kaaimuurdossiers goedgekeurd. 98 kades zijn reeds in bedrijf.
Resultaat: • 5.559.322 vermeden vrachtwagenritten (1998-2011) • 652.915.614,92 vermeden tonkilometer over de weg in 2011 • 27.470.241 euro vermeden marginale externe kosten2 in 20113 • 70,2 miljoen euro vermeden marginale externe kosten in 20304
Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking
Klasse I
300T
Containers
Aangevraagd
Klasse II
600T
Vloeibare producten
In bedrijf
Klasse III
1350T
Bulk
Klasse IV
2000T
Stukgoed
Klasse V
> 2000T
Verbod door te varen Sluis
10 CIJFERS MET VAART 2012
1 tot eind 2011 2 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren. 3 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008. 4 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.
Afval Ondeelbare stukken
De toekomst Wat als tegen 2030 het marktaandeel van de binnen vaart niet groeit, maar het aandeel naar het wegvervoer gaat? Hoeveel vrachtwagens komen er dan extra op de weg? En welke externe kosten brengt dat voor de samenleving?
Evolutie modaal aandeel Case 1 het modaal aandeel van de binnenvaart blijft gelijk
100
80
11,98
10,68
10,99
11,16
11,23
11,61
11,81
11,14
11,99
9,85
11,27
11,54
12,20
12,59
12,26
12,36
12,259
12,32
12,39
11,74
(op het niveau van 2008) 60
Dat betekent voor het jaar 2030: + 885 miljoen extra tonkilometers over de weg + 89 miljoen extra voertuigkilometers over de weg + 95 miljoen euro extra externe kosten*
40
20
* Directe milieukost en congestiekosten uitgedrukt in euro uit 2008. Bron: Federaal Planbureau, eigen verwerking
77,78
76,75
0
2000
2001
weg
76,81 2002
76,25 2003
binnenvaart
76,51 2004
76,03 2005
76,54
75,93 2006
75,62 2008
2007
78,40 2009
spoor
Case 2 het aantal tonkilometer via de binnenvaart blijft gelijk
Evolutie tonkm via binnenvaart
(op het niveau van 2008)
* Directe milieukost en congestiekosten uitgedrukt in euro uit 2008. Bron: Federaal Planbureau, eigen verwerking
in miljoen TonKm
Dat betekent voor het jaar 2030: + 6.862 miljoen extra tonkilometers over de weg + 692 miljoen extra voertuigkilometers over de weg + 738 miljoen euro extra externe kosten*
5000 4500 4000 3500 3000 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2000 1500 1000 500
2012 CIJFERS MET VAART 11
Binnenvaart
de best bevaarbare rijstrook
Armand Hertzstraat 23 3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 F +32 (0)11 23 06 09
www.binnenvaart.be