Binnenvaart 68 - oktober 2014

BINNEN VAART MAGAZINE VOOR VERVOER OVER WATER | WWW.BINNENVAART.BE | OKTOBER 2014

#68

Paraat voor het klimaat

Werken aan vaarzekerheid Binnenvaart stelt campagne voor

Klaar voor de water­­snelweg?

trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383

Blue Line Logistics lanceert nieuw schip

Catamarans vol palletten Containertrafiek, Umicore en veel meer

#68.2014 BINNENVAART 01

Nieuwe campagne, nieuw elan

D

e grote campagne die wij afgelopen maand

deling van krachten. I­ edereen die bij de binnenvaart be-

hebben afgetrapt is bijzonder, om ten m ­ inste

trokken is moet b­ ezig zijn met promotie.­Dat is een ge-

drie redenen.

meenschappelijk belang.

Op de eerste plaats omdat ze de klant voorop stelt,

Vanzelfsprekend zullen de initiatiefnemers van

en niet een organisatie, een instelling of een belan-

‘­Watersnelweg.be’ de volledige waaier van moderne

gengroep. Dat wordt uitstekend verwoord door de

communicatietechnieken bespelen, van reclame tot

overkoepelende­boodschap: Wat kunnen wij voor ú

radiospotjes over presentaties en publicaties in vak-

­verschepen? Het is de ú die centraal staat, dat betekent

tijdschriften, tot acties in algemene media, sociale me-

op de eerste plaats bedrijven en hun logistieke diensten

dia, websites, enz. Maar het unieke van deze campagne

en transportorganisatoren. Zij zijn de beslissers. Zij

wordt wel dat wij de bedrijven zelf aan het woord laten.

zijn het die de transportkeuzes bepalen. Zij zijn het die

Verantwoordelijke uitgever: Vzw Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Havenstraat 44, 3500 Hasselt. | Het magazine Binnenvaart verschijnt 5 keer per jaar. | Voor meer info of vragen over advertenties of een gratis abonnement: T 011 23 06 06, pbv@­binnenvaart.be, www.binnenvaart.be | Redactie en realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be | De meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van PBV.

wij willen overtuigen om voor de waterweg te kiezen – of

Als belangengroepering, als beheerder van de water-

althans om de voordelen van het water­gebonden goe-

weg, of als overheid is het niet onze taak om iets te ver-

derenvervoer eens objectief af te wegen tegen de kost

kopen. Veel liever laten wij de betrokkenen zelf uitleggen

en de toenemende onzekerheden van het wegtransport.

waarom zij voor de waterweg hebben gekozen, welke voordelen zij concreet hebben gerealiseerd door trans-

Daarnaast is de omvang van deze campagne ongewoon.

porten via de binnenwateren te laten verlopen. Het is een

De stunts waarmee de campagne verleden maand op

benadering die, opnieuw, de centrale boodschap naar

gang werd getrokken, oogden verrassend en trokken

voren brengt: onze verenigingen zijn er voor ú. Wij zijn

vanzelfsprekend de aandacht van media en publieke

servicegerichte organisaties. De transportdeskundigen­

opinie. Ja, de inhoud van onze campagne is het belang-

kunnen ook voor úw bedrijf een geïndividualiseerde­ver-

rijkste – en op dat gebied ontbreekt het ons niet aan

voersoplossing op maat uitwerken. Kortom: Wat kunnen

troeven en overtuigende argumenten. Maar zoals we

wij voor ú verschepen?

allen­weten zijn perceptie en beeldvorming minstens zo noodzakelijk. Je krijgt nooit een tweede gelegenheid om

De campagne komt er op een moment dat op Vlaams

een goede eerste indruk te maken. Toch moet niemand

en Europees niveau – de twee relevante domeinen voor

zich vergissen: onze acties zullen veel verder reiken dan

onze sector – nieuwe verantwoordelijken aantreden.

die ene stuntmomenten. Zowel in aantal als in verschei-

De Vlaamse minister van Mobiliteit, Ben Weyts, heeft

denheid zal onze campagne in de volgende maanden

zich al achter de campagne geschaard. Ook de komst

verder uitgeplooid worden. En ze zal zich ook over de

van de nieuwe Europese commissaris voor Transport

twee volgende jaren uitstrekken, tot een eind in 2016.

Maroš Šefčovič, een Slovaaks diplomaat en reeds in

Niemand in dit land, van ondernemer tot radioluisteraar

de aftredende Commissie Europees commissaris, kan

of automobilist, zal ernaast kunnen kijken.

een nieuw elan betekenen voor onze sector. En dat is wat Vlaanderen absoluut nodig heeft, iedere dag nog

Scan deze QR-code met je smartphone en volg ons online

02 BINNENVAART #68.2014

Op de derde plaats is deze campagne uniek omdat ze een

een beetje meer – te oordelen naar de verstikkende

zichtbare uiting is van de samenwerking met de water­

verkeers­problemen die stilaan de rendabiliteit en effi-

wegbeheerders en het departement van Mobiliteit­. Het

ciëntie zelf van sommige ondernemingen ondermijnt.

is de weg die Promotie Binnenvaart Vlaanderen verder wil bewandelen. Een vervoersvorm promoten vergt niet

Patrick MOENAERT

alleen een langetermijn ­perspectief, maar ook een bun-

Voorzitter Raad van Bestuur

IN DIT NUMMER

VLOOT 09 Nieuwe palletschepen

06

Hoe Blue Line Logistics met een nieuw type binnenschip de markt wil veroveren.

Van 3 naar 30 nieuwe catamarans?

STUNT MET BIERBAKKEN

MARKT 06 Stunt met bierbakken.

Alles over de nieuwe promotiecampagne Watersnelweg.be.

16 Umicore op het water

‘Geen files, duurzamer en efficiënter.’

Waarom Umicore Hoboken voor binnenvaartcontainers kiest.

09

18 Containertrafiek in kaart

NIEUWE PALLETSCHEPEN

Hoe gedraagt de markt van binnenvaartcontainers zich?

4 containerterminals analyseren de markt.

BELEID 12 Klimaat en waterpeilen Het antwoord van de waterwegbeheerders op global warming: sleutelen aan de vaarzekerheid van morgen.

14

CIJFEREN AAN EEN VEILIGE VAART

EN VERDER 04 Actueel en nieuwstelex

‘Als je tien tot dertig containers kort na elkaar ontvangt, kun je sneller en efficiënter lossen.’

14 Jobspot 20 Mijn schip

Johan Brusselaers, Umicore Precious Metal Refining

06

#68.2014 BINNENVAART 03

ACTUEEL AGENDA

OP DEZE EVENTS VIND JE PBV BINNENKORT 24-26/10 Nieuwpoort International Boat Show Zeelucht, zand, boten en... ­ de PBV-cel Recreatie­ 19-20/11 Barge-to-Business Op deze editie in Luxemburg kun je als varend ondernemer weer met PBV goedkoop een stand delen. Interesse? Mail naar pbv@­binnenvaart.be

Duidelijkheid over ADN en reefercontainers De ontstekingsbron van reefercontainers in combinatie met gevaarlijke stoffen in andere containers­aan boord zorgde de afgelopen jaren voor onduidelijkheid in de ADN-regelgeving. Het Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart (CBRB) en Transafe hebben daarom een wijzigingsvoorstel geschreven dat positief onthaald is door het ADN Safety Committee­. De wijzigingen zullen in het ADN 2017 opgenomen worden. CBRB pleit ervoor om al vroeger­de nieuwe regelgeving te volgen.

OP DEZE EVENTS VOND JE ONS 19-21/09 Open Scheepvaartdagen Onze lievelingsafspraak in Hangar 29. Ook dit jaar was het weer een bruisende editie.

5/10 Open Bedrijvendag Onder meer langs het Albertkanaal zetten vele watergebonden bedrijven de deuren open.

Nieuwe wetgeving volgen?

Steunmaatregel voor overdrukinstallatie

De laatste maanden is nogal wat binnenvaartreglementering aangepast, onder meer met de in-werking-treding van de zesde­staatshervorming. Hou zeker onze website www.binnenvaart.be in de gaten: op het prikbord vind je een overzicht van de belangrijkste wijzigingen.

Varende ondernemers met een schip dat tot 85 meter lang is, kunnen tot 15 december een subsidie aanvragen voor hun investering in een overdrukinstallatie­ . Waterwegen & Zeekanaal NV en nv De Scheepvaart betalen­tot 80 procent­van de kosten

(max 32.000 euro) terug. In ruil verklaar je je bereid om gegarandeerd twee jaar een bepaald volume grondverzet via de binnenvaart te vervoeren.

INFO www.wenz.be of www.descheepvaart.be

Biomassa voor Gentse centrale Het bedrijf Belgian Eco Energy (BEE) opent eind 2017 een nieuwe biomassacentrale op de terreinen van de Ghent Coal Terminal. De centrale zal jaarlijks tot 1,2 miljoen ton biomassa verbranden en heeft een capaciteit van 200 MW. Dat komt overeen met twee procent van de Belgische markt.

Voor de aanvoer van de biomassa, 04 BINNENVAART #68.2014

vooral korteomloop-houtschilfers en agro-afvalstromen, kijkt het bedrijf naar de zee- en de binnenvaart. BEE krijgt de eerste vijftien jaar een groenestroomcertificaat van ongeveer 70 euro per megawatt. De investering in de centrale bedraagt 300 miljoen euro. Sea-Invest staat in voor overslag en opslag van de biomassa.

Ben Weyts voogdijminister binnenvaart Op 25 juli hebben de 9 ministers uit de nieuwe Vlaamse regering onder leiding van minister-president Geert Bourgeois de eed afgelegd. De bevoegdheden Mobiliteit­en Openbare Werken zijn toevertrouwd aan de 43-jarige Ben Weyts (N-VA) uit Beersel. Hij is van opleiding Licentiaat­in de politieke wetenschappen en volgde de voorbije jaren onder meer de Commissie Infrastructuur.

Telex De Europese Commissie heeft een richtlijn over de arbeidstijden in de binnenvaart uitgewerkt, met onder meer een werkweek van 48 uur.

De lidstaten moeten die nu ­bekrachtigen.

De Nederlandse Stichting Binnenvaart Netwerkdiensten biedt op meer en meer Nederlandse binnenvaartlocaties onbeperkte internettoegang aan voor 52 euro per jaar.

Meer info over de dienst voor en door de binnenvaartsector vind je op www.binnenvaartnet.nl Terminaloperator Am Zehnhoff-Söns en de Société des Ports de Moselle lanceren een containerdienst die tweemaal per week Metz via Bonn met Antwerpen verbindt en omgekeerd In Baasrode hebben alle betrokken overheden hun fiat gegeven voor de realisatie van het bedrijventerrein ‘Oude Briel’: www.oudebriel.be Het koppelverband Eiger-Nordwand is het eerste geretrofitte binnenvaartuig met LNGmotor. Het gaat om een pilootproject binnen het Europese ‘LNG Masterplan Rijn-Main-Donau’ W&Z heeft een document gepubliceerd met de toegelaten afmetingen en diepgangen voor ‘haar’ waterwegen. Je vindt het via nts.flaris.be.

13.000 zoveel bezoekers bezochten van april tot juni de drijvende tentoonstelling over 75 jaar Albert­ kanaal. Als laatste halte meerde de expo aan bij het Bezoekerscentrum Vroenhoven.

Het afvalpark Lillo in de Haven van Antwerpen sluit voortaan in het weekend. Je kunt op zaterdag van 7.30 tot 11.30 uur wel terecht in Noordkasteelpark op Rechteroever.

PBV-voorzitter aan boord bij CITBO Eind juni bezocht PBV-voorzitter Patrick Moenaert de in 2013 opgerichte coöperatie van exploitanten van binnenvaarttank­ schepen CITBO. Op de foto zie je CITBOdirecteur Alain Devos (rechts) en Amedee Somers, eigenaar van mts Elisabethstad.

De coöperatie wil de exploitatie van tank-

schepen verbeteren door gezamenlijke diensten te organiseren voor haar leden, zoals collectieve aankopen, verzekeringen, publiciteit en juridische ondersteuning.

INFO www.citbo.com

#68.2014 BINNENVAART 05

MARKT

Fiere

binnenvaartklant Op 25 september werd de nieuwe binnenvaartcampagne gelanceerd. Een team waaghalzen bouwde voor de gelegenheid in Leuven een binnenschip na met echte bierbakken. De komende maanden zullen gelijkaardige acties bij andere binnenvaartklanten, affiches en infosessies de binnenvaart meer visibiliteit geven

06 BINNENVAART #68.2014

Binnenvaart on tour 10/10: infosessie met VOKA Oost-Vlaanderen Net voor dit magazine in de bus valt, op vrijdag 10 oktober, vond een kennismakingssessie plaats bij petroleumhandel Gabriels in Aalst.

Alle presentaties en andere info kun je nalezen op www.watersnelweg.be

21/10: infosessie met VOKA Mechelen Op woensdag 22 oktober ben je van harte welkom op de Expert Day van VOKA Mechelen.

Verschillende sprekers geven er tussen 14 en 17 uur een korte voordracht van 35 minuten.

Daarna kun je genieten van een lekker diner en netwerkevent.

Schrijf je in via T 011 23 06 06 of pbv@binnenvaart.be

Ronde van Vlaanderen Ook met de VOKA-afdelingen van Leuven, Limburg, West-Vlaanderen en Halle-Vilvoorde overleggen we momenteel om de komende maanden infosessies over de binnenvaart te organiseren. Volg de agenda op ­ www.watersnelweg.be of neem contact op met PBV als je zelf een sessie wilt uitwerken.

PBV-directeur Hilde Bollen, PBV-voorzitter Patrick Moenaert, Vlaams minister van Openbare Werken Ben Weyts, gedelegeerd bestuurder nv De Scheepvaart Chris Danckaerts en Logistiek Manager van AB Inbev Athur van Och

‘AB Inbev kiest voor duurzaam’ ‘Bier is een product op basis van natuurlijke ingrediënten. Voor ons als brouwer is het van essentieel belang om het milieu te beschermen en te vrijwaren’, zegt Arthur van Och, Logistiek Directeur Benelux & Frankrijk.

‘Begin 2013 kregen wij een van de eerste Lean & Green Awards uitgereikt door het Vlaams Instituut voor

Logistiek (VIL). We willen de CO2uitstoot van onze logistieke activiteiten in een periode van 5 jaar met 25 procent verminderen. In dat kader willen wij op een koste­nefficiënte manier zo veel mogelijk de binnenvaart proberen in te zetten en helpen wij graag mee om het vervoer over water te ­promoten.’

#68.2014 BINNENVAART 07

Isolava bouwde in Wielsbeke een binnenschip met 153 ton gipsblokken.

MARKT

Bij Ebema in Zutendaal verrees een binnenschip uit 232 ton stapelblokken.

Gratis aandacht en advertenties Met de stunt in Leuven slaagden de partners achter de campagne erin om felbegeerde media-aandacht voor de binnenvaartsector op te wekken. Om de sector in de spotlights te houden, verschijnen de komende weken geregeld advertenties in Trends en de VOKA-magazines.

De promotiecampagne is een gezamenlijk initiatief van Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV), nv De Scheepvaart (DS), Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) en het Ministerie van Openbare Werken (MOW).

08 BINNENVAART #68.2014

VLOOT

Catamarans Blue Line Logistics lanceert nieuw schip

vol palletten

Heel ambitieus. Dat is het minste wat je kunt zeggen over de plannen van zakenman Antoon Van Coillie. Nadat­zijn catamaran Zulu 01 in augustus te water ging, wordt Zulu 02 nu al klaar­ gestoomd. Op termijn wil hij een hele vloot van die catamarans zien rondvaren met palletten op het dek.

T

oen Antoon Van Coillie enkele jaren geleden nog maar eens stilstond op de Antwerpse Ring, stelde hij zich de vraag die iedereen zich wel eens in de file stelt: Wat staat ons te wachten als de economie weer aanzwengelt; dan worden onze snelwegen vroeg of laat toch één grote parking? ‘Zeker al die vrachtwagens vol palletten, auto’s en big bags hypothekeren een groot stuk van de mobiliteit. En niet alleen rond ­Antwerpen’, vertelt Antoon Van Coillie.

De zakenman, die zijn sporen al in de bouw­

industrie verdiende, beet zich vast in de problematiek en kwam al snel uit op de binnenvaart. ‘Maar een klassiek binnenschip leek me niet het juiste antwoord. Bij pallettransport komt heel veel handling kijken omdat je de palletten in het ruim moet stouwen en er terug uit moet halen. Bovendien is de stabiliteit van zo’n binnenschip een heikel punt, ­zeker als er onderaan het ruim een pallet een stukje verschuift of onder het gewicht van de bovenliggende palletten bezwijkt. Een gewone kempenaar is daar niet op voorzien.’

‘Een catamaran is daarentegen met zijn twee rompen veel stabieler. En hij heeft geen ruim.

Net dat is het grote voordeel aan het concept: je kunt er de lading (palletten, big bags, stukgoed, …) makkelijk op laden of van lossen met de kraan die op het dek is bevestigd of met een vorkheftruck. De Hiab-kraan op de Zulu 01 is op rails gemonteerd en heeft een lange reikwijdte: gewichten tot 2 ton kan hij tot 9 meter buiten boord brengen zonder dat de catamaran enige stabiliteit verliest.’

Werktuig

Met een catamaran is niet alleen de handling eenvoudiger en minder tijdrovend, ook de personeelskost kun je significant drukken.

‘In plaats dat hij een tasje koffie drinkt terwijl anderen zijn schip laden of leegmaken, kan de schipper de handling zelf doen met de kraan. Net als bij een vrachtwagen heb je op de catamaran slechts één bemanningslid nodig.

Elke schipper kan bovendien met een Zulu aan

VLOOT

de slag. Het enige wat hij nog moet leren is het vlot bedienen van de kraan.’

Ongeveer 3 jaar nadat Antoon Van Coillie een schets op een bierviltje kribbelde, ging de Zulu 01 in augustus finaal het water in. ‘De Zulu 01 is een prototype. Na enkele testvaarten moesten we nog wat verbeteringen aanbrengen, maar fundamenteel veranderde er niks.’ Wie een blik werpt op het schip ziet weinig franjes. ‘Het is in eerste plaats een werktuig. Alles wat niet essentieel­of functioneel is, is van de tekentafel­geschrapt. Aanvan-

‘We bouwen deze schepen in 3 maanden.’ kelijk was ik zelfs gekant tegen­een toilet; in een vrachtwagen heb je toch ook geen toilet?

Op aanraden van onze projectleider Robert Bokslag heb ik er toch een laten installeren’, lacht hij.

Waar er zeker niet op beknibbeld is, is veiligheid en degelijkheid. ‘Een krachtige buitenboordmotor en twee stevige boogschroeven stuwen de catamaran voort. In beide rompen zitten om de halve meter stevige schotten.

10 BINNENVAART #68.2014

De lengte hebben we begrensd op 50 meter lang. Op die manier blijven we onder de wettelijke grens van 55 meter­zodat één bemanningslid wettelijk volstaat. De breedte hebben we vastgelegd op 6,6 meter. Dat komt mooi uit met de opstelling van de palletten op het dek en het laat ook toe om op de Kempische kanalen te varen. Door zijn kleine diepgang is hij ook geschikt voor kleine ­waterwegen.’

Liberty

De volgende catamarans worden identieke kopieën van de Zulu 01. ‘De Zulu 02 wordt momenteel afgewerkt, de voorbereiding voor de Zulu 03 is al bezig. Omdat het klonen van elkaar worden, heb je slechts één plan nodig en krijgen de constructeurs het ook sneller in de vingers. De bouw van een Zulu duurt 3 maanden: anderhalve maand voor de casco en anderhalve maand voor de uitrusting en afwerking. Omdat de Zulu’s kopieën zijn, zal het ook eenvoudiger zijn om reparaties uit te voeren of eventuele wisselstukken te vervangen.

De motor, de stuurhut, … : alles kan er vlot uitgehaald worden. Je kunt de bouw van de Zulu’s een beetje vergelijken met de Libertyschepen. Dat waren eenvoudige vrachtschepen van 135 meter lang en 17,3 meter breed die tijdens de Tweede Wereldoorlog volgens een standaardontwerp van kiellegging tot te-

waterlating in één week (!) gebouwd ­werden.’

Een gewoon binnenschip met de afmetingen van de Zulu 01 zou normaal gezien een laadvermogen van 500 ton hebben. De catamaran kan ‘slechts’ 300 ton aan, maar Van Coillie ziet dit niet als een handicap. ‘Omdat­ niemand tegelijk meer dan 300 palletten wil vervoeren. De vervoersopbrengst van 300 ton bakstenen of 300 palletten frisdrank ligt bovendien ook een pak hoger dan pakweg 500 ton zand of tarwe.’

Toekomst

De plannen met de Zulu’s ziet hij groots. ‘Hoeveel schepen zie je hier nu momenteel varen?

Nul’, wijst hij vanop de scheepswerf in Hemiksem naar de Schelde. ‘Dit is een van onze vele onderbenutte verkeersaders. Hier en elders op het water zouden continu schepen te zien moeten­ zijn!’

‘Met de Zulu’s focussen we ons voorlopig op bouwmaterialen. Dat zijn eenvoudige goederen­die buiten mogen staan en zich makkelijk op palletten laten vervoeren. We hebben nu al lange chartercontracten met bouwmaterialengroep Wienerberger en met Betonfabriek Coeck in Niel. Andere goederen en sectoren volgen nog: dranken, a­ uto’s, groenten en fruit, … Momenteel lopen er

Afmetingen: 50 meter lang, 6,6 meter breed Diepgang: Max 2,2 meter Gewicht: 100 ton Laadvermogen: 300 ton Naam: Zulu. ‘We zullen er veel bouwen, het wordt een echte stam. Zulu’s zijn ook simpele, harde efficiente krijgers. Tot slot heb je in de zeevaart ook het marinesignaal Bravo Zulu (well done - goed gedaan)’, verduidelijkt Van Coillie Kostprijs: ‘minder dan 1 miljoen euro per schip’ Rederij: Blue Line Logistics. In de rederij is Jean-Jacques Westerlund met zo’n 50 procent de grootste geldschieter. De rest is verdeeld over Van Coillie en de Nederlandse zakenman Johan Overmeer.

Shipit nv is minderheidsaandeelhouder.

Ontwerplan: Studiebureau Van Pelt Projectleider: Robert Bokslag

gesprekken­met heel wat verladers. Daarnaast willen we de Zulu’s ook inzetten voor de stedelijke distributie­en bevoorrading.

De Zulu’s zouden bijvoorbeeld makkelijk het Eilandje­in Antwerpen kunnen bedienen. Ik ben ervan overtuigd dat er een markt is voor dertig à veertig van die schepen in het vaargebied van de Benelux en Noord-Frankrijk.’

Economisch model

Terwijl de meeste binnenvaartondernemers al jaren hun handen afhouden van nieuwe investeringen,­doet Antoon van Coillie net het omgekeerde. ‘Ik denk dat de Zulu’s er op het juiste moment komen. De economie trekt weer aan, er komen weer meer trucks de weg op en de aandacht voor de verkeersproblematiek zal de komende jaren evenredig meegroeien’, voorspelt hij. ‘Eigenlijk doen we met de ­Zulu’s niet aan binnenvaart. Wij zitten toevallig ook op het water, dat wel. Maar wij volgen niet het economisch model van de traditionele binnenvaart, en zeker niet van het bulksegment dat in een moeilijke situatie zit. In de traditionele binnenvaart bouw of koop je een schip en als dat er is, kijk je waar er werk is. Wij doen het anders: eerst een vervoerscontract afsluiten met een verlader, pas nadien het schip bouwen. Met de Zulu’s houden we ons ver van de traditionele binnenvaart.’

Wie is Antoon Van Coillie?

Aannemer, projectontwikkelaar (Conaco RE), grootgebracht in de aannemerswereld (V, R&J Van Coillie) Eurobond trader en bankier (Generale Bank, UBS Securities) Administratief & financieel directeur Algemene Aannemingen Van Laere ( AvH)

Gevaren in de zeemacht als reserve-officier, bemanning Tall Ships (Sir Winston Churchill, Malcolm Miller); MBA, Anderson Graduate School of Management, UCLA Alumnus BAEF Handelsingenieur (Solvay), VUB

#68.2014 BINNENVAART 11

RECREATIE Wim Coppens en Koen Maeghe bij de waterkrachtcentrale­ in Ham die vaar­ zekerheid én groene stroom levert.

Paraat voor het klimaat

Werken aan vaarzekerheid Welke invloed heeft een opwarmend klimaat op de waterstanden­ in Vlaanderen? Hoe voorkomen we situaties waarbij water­ tekorten een impact hebben op de vrachtprijzen? ’De klimaatopwarming plaatst ons voor nieuwe uitdagingen,’ zegt Koen Maeghe van nv De Scheepvaart. ‘Maar we zitten goed op schema om ons netwerk robuuster te maken.’

G

lobal warming wordt wereldwijd dé uitdaging voor de komende jaren.

Warmer weer, drogere gronden, een stijgend zeeniveau: een aantal­ veranderingen lijken onafwendbaar. Het is alleen­nog niet duidelijk in welke mate zij zich zullen doorzetten. Wetenschappers gaan ervan­uit dat de effecten in Europa beperkt blijven, zeker in vergelijking met wat Afrika en Zuid-Azië te wachten staat. Toch bereiden we ons ook in Vlaanderen het best op een aantal veranderingen voor. Een stijgende­

zeespiegel,­langere periodes van droogte afgewisseld­met hevigere regenval, meer stormen: je begrijpt­meteen dat de klimaatverandering ook de waterhuishouding van de Vlaamse rivieren en kanalen beïnvloedt.

Perfect beheersbaar

De waterwegbeheerders zijn alvast niet bij de pakken blijven zitten. De voorbije jaren namen­ze maatregelen om de groter wordende schommelingen in het waterpeil op ons waterwegennet­op te vangen.

Koen Maeghe­van nv De Scheepvaart: ‘Eerst wil ik meegeven­dat de Vlaamse binnenvaart zich niet ongerust­moet maken. Ik zie ons echt niet evolueren naar situaties zoals op de Rijn, waar periodes van laagwater af en toe de vrachtprijzen omhoog stuwen.­Op basis van de huidige kennis zal het waterpeil of de afvoer op de Vlaamse binnenwateren allicht iets meer variëren, maar dat is nu nog perfect beheersbaar. Om ons netwerk robuuster te maken dringt zich wel al een aantal maatregelen­­­ op.’

Kostenplaatje Aan de vele ingrepen die de waterwegbeheerders plannen hangt uiteraard een kostenplaatje. Hier naast zie je een overzicht van de investeringen die volgens het Masterplan Waterbeheersing nodig zijn in de periode 2015-2020. Bij ongewijzigd beleid zullen de gangbare kredieten niet volstaan om het actieplan uit te voeren. De waterwegbeheerders zoeken daarom nog naar alternatieve vormen van financiering.

12 BINNENVAART #68.2014

PROJECTEN

BUITENGEWOON ONDERHOUD

TOTAAL

2015

99,7

5,79

105,49

Geraamde kosten in miljoen euro Buitengewoon onderhoud: bv.

2016

103,5

4,5

107,7

Projecten: Geactualiseerd

2017

102,3

4,5

106,8

2018

102

5

107

2019

95

5

100

2020

95

5

100

baggerwerken op het hele netwerk

Sigmaplan, Dender, Dijkaanleg Blankaart, anti-corrosiebehandeling kokers Heist, vernieuwen sifons kanaal PlassendaleNieuwpoort, Grensmaas, aanpak laagwaterproblematiek Albertkanaal en Kempense Kanalen, acties uit de opmaak zijnde overstromingsrisicobeheerplannen

Het overstromings­ gebied in KruibekeBazel-Rupelmonde (boven)­en de her­aanleg van de Scheldekaaien­ wapenen ons tegen hogere­ ­waterstanden.

Waterwegbeheerders Waterwegen & Zeekanaal NV en nv De Scheepvaart hebben onlangs hun gezamenlijke aanpak beschreven in een ‘Masterplan Waterbeheersing Waterwegen Vooruitblik 2020’. ‘We werken sinds jaar en dag nauw samen met alle betrokkenen,’ zegt Wim Coppens van Waterwegen & Zeekanaal NV. ‘Waterbeheer stopt niet bij de grens van een werkingsgebied. We hanteren ook de principes van integraal waterbeheer. Dat wil zeggen dat we niet alleen aan de scheepvaart denken, maar dat we onder meer overstromingen trachten te voorkomen en drinkwatervoorraden beschermen. De waterhoeveelheid in alle waterwegen samen is trouwens maar een deeltje van alle oppervlaktewater dat we in nauwe samenwerking met alle waterbeheerders beheren.’

Pieken en dalen

Een groot deel van het Masterplan focust op het beheer van wateroverlast in de verschillende stroombekkens. Het dichtbebouwde Vlaanderen is kwetsbaar voor overstromingen. Daarom worden op een aantal plaatsen oude meanders opnieuw aangetakt op de rivier en worden heel wat overstromingsgebieden aangelegd op weides langs waterlopen. Koen Maeghe: ‘We zetten in op 3 p’s tegen wateroverlast: preventie, protectie­en paraatheid.­Aan preventie

doen we bijvoorbeeld­door het toepassen van de watertoets­bij stedenbouwkundige verplichtingen; door aandacht te vragen voor voldoende regenwateropvang. Protectie is onder andere het beter beschermen van de kust, het verhogen van dijken langs de rivieren of het meer ruimte geven­aan rivieren.

Onder paraatheid verstaan­we het opzetten van waarschuwingssystemen.’

‘Ik zie ons echt niet evolueren naar situaties zoals de laagwaterstanden op de Rijn.’

Binnen het luik protectie hebben de waterwegbeheerders verschillende infrastructuuraanpassingen gerealiseerd. In de regio­ Kruibeke, Bazel en Rupelmonde is een overstromingsgebied aangelegd, en heel wat dijken zijn verhoogd binnen het geactualiseerde Sigmaplan. ‘Als het zeeniveau stijgt, krijgen we op de getijrivieren ook een grotere getijamplitude­– hogere pieken en lagere­ dalen’,­­­zegt Wim Coppens. ‘Langs de Maas is het onbebouwde deel van het winterbed­

op een aantal plaatsen beter ingeschakeld voor de hoogwaterafvoer. Een ander gekend voorbeeld­is de heraanleg van de Scheldekaaien in Antwerpen. Dat project moet Antwerpen­beter wapenen tegen een hoger zeeniveau en moet tegelijk de kaaien aantrekkelijker­ maken.’

Saswater of groene energie

Waar mogelijk proberen de waterwegbeheerders verschillende doelstellingen samen te combineren. Projecten zoals de aanpassing van de Dender tussen Aalst en Dendermonde voor schepen tot 1350 ton verminderen het risico op overstromingen en verbeteren de vaarzekerheid. Hetzelfde geldt voor de stuwen van Asper en Oudenaarde die op de Boven­-Schelde vernieuwd moesten worden. Het opvallendste voorbeeld zijn allicht de pompinstallaties in Ham en Olen – en tegen 2020 in Genk, Diepenbeek, Hasselt en Wijnegem­– op het Albertkanaal. Die verbeteren de vaarzekerheid en leveren meteen ook als waterkrachtcentrale groene energie.

Koen Maeghe: ‘Het Albertkanaal en de Kempense kanalen dreigden het meest kwetsbare punt in ons binnenvaartnetwerk te worden voor een watertekort. Zij zijn afhankelijk van water uit de Maas die door regenwater #68.2014 BINNENVAART 13

RECREATIE

wordt gevoed. Maar elke versassing vergt een hoeveelheid­ water. Ook voor drink­ waterproductie, voor koel- en proceswater in de industrie, voor irrigatie­van landbouw en voor de bevloeiing van natuurgebieden is een hoeveelheid water vereist. Aangezien de scheepvaart en het aantal versassingen structureel toeneemt, wat overigens positief is voor onze mobiliteit, hebben we pompen geïnstalleerd die het saswater kunnen terugpompen als er watertekort­dreigt. Dreigt er geen watertekort, dan fungeren de pompen als waterkrachtcentrale die groene stroom produceert. Elke installatie levert ongeveer voldoende stroom om in de behoefte van 1000 gezinnen te voorzien.’

JOB SPOT

Minder peilafhankelijke schepen?

Een ander gevolg van de klimaatverandering is dat waterplanten mogelijk sneller zullen groeien. ‘In de Franse kanalen dreigen al problemen daarmee en dat is zeker een uitdaging die we mee in de gaten houden’, zegt Wim Coppens. ‘Verder besteden we extra aandacht aan onderhoudswerken: op bepaalde plaatsen is het nodig om de infrastructuur te verdiepen en om sedimentruimingen uit te voeren. De overheidsmiddelen om te baggeren en dat sediment te verwerken zijn echter structureel beperkt. Omdat het instabielere klimaat die sedimentinstroom nog verder vergroot, dreigen er problemen voor de optimale diepgang. Daarom is het aangewezen

om binnen het kader van de structurele verduurzaming en innovatie van de vloot, met alle stakeholders ook samen te werken rond minder peilafhankelijke vrachtschepen.’

‘Daarnaast zijn we van plan om varende ondernemers via RIS nog accuratere informatie over waterpeilen door te geven.’ Nu al kunnen alle varende ondernemers online op de hoogte blijven van alle stremmingen en beperkingen door zich in te schrijven op de ‘berichten aan de schipperij’ via nts.flaris.be .

INFO www.wenz.be > Nieuws en publilcaties > Publicaties­> Masterplan Waterbeheersing

NAAM Katrien Eloot | JOB Expert scheepshydrodynamica ORGANISATIE Waterbouwkundig Laboratorium

Cijferen aan een veilige vaart ‘In het Waterbouwkundig Labo voeren we onderzoek uit naar integraal waterbeheer, naar waterbouwkundige constructies en naar de manoeuvreerbaarheid van schepen.

Mijn specialisatie is dat laatste domein. Recent heb ik bijvoorbeeld in samenwerking met varende ondernemers een simulatie uitgewerkt om na te gaan welke aanpassingen aan het Afleidingskanaal van de Leie nodig zijn om Vb duwkonvooien te laten varen. We berekenen dan met wiskundige modellen welke krachten een schip ondervindt in een situatie. Kan het schip wel alle manoeuvres uitvoeren? Welke impact hebben de manoeuvres op een oever? Wat als we een bocht aanpassen? Enzovoort.’

‘In het Waterbouwkundig Labo beschikken we over drie vaarsimu14 BINNENVAART #68.2014

latoren: nagebouwde stuurhutten waarmee je via schermen en computerprogramma’s op de Vlaamse binnenwateren of op zee kunt varen. We hebben ook een sleeptank waarin we proeven uitvoeren met schaalmodellen, bijvoorbeeld van een klasse Va binnenschip of een duwkonvooi. De tank kunnen we aanpassen om een sluis of deel van een waterweg na te bootsen. Op die manier krijgen we nieuwe gegevens waarmee onze onderzoekers allerlei wiskundige modellen opstellen. Meestal doen we dat in opdracht van de Vlaamse overheid, maar af en toe werken we ook voor private rederijen of buitenlandse overheden.’

INFO www.ondiepwater.be

Inzameling olie- en vethoudend afval van de binnenvaart

SURF NAAR

WWW.BINNENVAARTSERVICES.BE EEN OVERZICHT VAN ONZE AFGIFTEPUNTEN:

Gent

Kanaal Gent-Oostende

Bovenschelde

Voor meer details, surf naar www.binnenvaartservices.be

Leie

Zeekanaal Brussel-Schelde

Albertkanaal

BEDRIJF MET VAART

Groene knowhow Omdat Umicore duurzaamheid hoog in het vaandel draagt, ­besliste de onderneming in juni het containertransport van en naar de businessunit in Hoboken zo veel mogelijk via de binnenvaart te laten verlopen. Een beslissing die niet alleen ecologische voordelen oplevert voor het bedrijf.

16 BINNENVAART #68.2014

Johan Brusselaers: ‘We ontvangen de verschillende containers­ van een klant graag snel na elkaar.’

Geen files

W

ie in de Greinerstraat in Hoboken rijdt, kan er niet ­ naast kijken: het bijzondere gebouw waar het hoofdkwartier van Umicore Precious Metals Refining huist. Het architecturale hoogstandje afgewerkt met zink weerspiegelt de hoogtechnologische knowhow die het bedrijf op het vlak van de recyclage van metalen in huis heeft.

‘Umicore Precious Metal Refining focust zich op twee terreinen’, legt, departementshoofd Supply Management, Production Planning & Logistics, uit. ‘We herwinnen metaal uit bijproducten afkomstig van bedrijven als koper- of zinkraffinaderijen. Daarnaast recycleren we producten die aan het einde van hun levensduur zijn, zoals printplaten uit elektronische apparaten en autokatalysatoren. Wij recupereren de metalen in die producten en bieden ze opnieuw op de markt aan.’

Duurzaamste bedrijf ter wereld

Umicore Precious Metals Refining is een van de vijf Belgische businessunits van Umicore, een multinationale groep die expertise aanbiedt op het vlak van materialen. De onderneming, die groeide uit de fusie van Belgische ondernemingen als Vieille Montagne, Société Générale Métallurgie Hoboken-Overpelt en Union Minière, staat niet alleen bekend om zijn gespecialiseerde competentie in de herwinning van kostbare metalen, maar ook om zijn inspanningen op het gebied van duurzaamheid.

Johan Brusselaers: ‘In 2012 verkoos Corporate Knights (een onderzoeksbureau uit Canada, red) Umicore tot duurzaamste bedrijf ter wereld. We besteden dan ook veel aandacht aan de zuivering van onze procesgas-

sen en -waterstromen. We hebben zelfs ons eigen zuiveringsstation. We liggen aan de rand van een woongebied. Aandacht voor milieuverantwoorde processen is voor ons dan ook een absolute prioriteit.’

Nieuwe kade

Vanuit die aandacht voor duurzaamheid bekeek het bedrijf hoe ook het containertransport - de grondstoffen van over zee komen meestal in containers aan in de haven van Antwerpen - milieuvriendelijker kon verlopen dan met vrachtwagens. Johan Brusselaers:

‘Door het container­ transport via het water te laten verlopen, sparen we 10.000 ritten op de weg uit.’

‘We hebben een trafiek van 4.000 à 6.000 containers die jaarlijks van en naar de haven van Antwerpen moeten. Omdat we in 2012 onze kade hebben aangepast, leek het ons een goed idee het containertransport via de waterweg te organiseren.’

‘We kozen ervoor om samen te werken met Van Moer Stevedoring. Die onderneming vervoert containers vanuit Antwerpen via het Zeekanaal naar Vilvoorde per schip. Hierbij passeren ze langs Hoboken. Het leek ons logisch om die lijn verder te benutten. Het transportbedrijf voert de volle containers aan en neemt de lege ook weer mee. Door gemiddeld 5.000 containers jaarlijks via het water te vervoeren sparen we 10.000 ritten op de weg uit. Een flinke verbetering voor het wegverkeer rond Antwerpen.’

Naast de voordelen voor het milieu biedt het nieuwe transportsysteem nog andere pluspunten. Johan Brusselaers: ‘Heel wat leveringen van klanten bestaan uit tien tot dertig containers. We ontvangen die graag kort na elkaar, zodat we ze snel en efficiënt kunnen lossen.

Met binnenschepen lukt dat, omdat ze tot 140 TEU tegelijk kunnen aanleveren. Via de weg is dat een stuk moeilijker door het beperktere laadvermogen van vrachtwagens en het oponthoud in de containerterminals of op de weg.’

‘Onze eerste ervaringen met containertransport via de binnenvaart zijn in elk geval positief.

Toch zijn er een aantal verbeteringen mogelijk, onder meer op het vlak van het demurrage- and detention-systeem. Om maar een voorbeeld te geven: wanneer een container op de kade van Antwerpen geleverd wordt, dan mag die daar een beperkt aantal dagen vrij van kosten blijven staan. Maar een binnenschip kan de containers niet op elk ogenblik ophalen. Wanneer er een zeeschip ligt aangemeerd, moeten de binnenschepen wachten. Op die manier lopen de detentionkosten soms op, waardoor het systeem onrendabel dreigt te raken. We willen graag met de rederijen en de havensector spreken om een aangepast detention- en demurragesysteem uit te werken. Een ecologischer vervoer van containers via de binnenvaart moet toch alle kansen krijgen?’

Umicore in cijfers Umicore stelt zo’n 14.200 mensen tewerk in 76 sites verspreid over de hele wereld en draaide in 2013 een omzet van 9,8 miljard.

In België werken zo’n 3.100 werknemers, verdeeld over de vestigingen in Brussel, Hoboken, Olen, Vilvoorde, Heusden-Zolder, Brugge, Angleur en Overpelt.

Jaarlijks verwerkt Umicore in Hoboken ongeveer 350.000 ton aan ­grondstoffen.

#68.2014 BINNENVAART 17

VISIE & OPINIE

Hoe evolueert

de containertrafiek?

Kris Adams, Beverdonk Container Terminal ‘De komende jaren verwachten wij een voorzichtige groei. De magazijnen van Antwerp East Port en Antwerp Express Port groeien. Daarnaast zien wij op onze diepzee terminal een sterke toename in volumes, die waarschijnlijk zal doorgetrokken worden in 2015. De prijsgevoeligheid bij klanten blijft wel extreem hoog. Het Albertkanaal als file­vrije corridor wordt onderbenut. Als in 2015 het zwaartepunt van de container­ trafiek zich rond het Deurganckdok concentreert en er nog geen oplos­ sing bestaat voor de mobiliteit rond Antwerpen, zal de transittijd over de weg enkel maar toenemen. Wij hopen

dat op dat moment wegvervoerders de weg naar het transferium vinden. In oktober 2015 start ook de Trilogiport terminal, die sinds augustus 100% in handen is van DP World. Dat kan leiden tot een betere dienstverlening met meer shuttle services. Het Albertkanaal is de beste weg om op een kosten efficiënte en betrouwbare manier de link te maken tussen het hinterland en de diepzee terminals. Alle partijen die bezig zijn met mobiliteit hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de waterweg te promoten en op die manier onze havens aantrekkelijk te houden voor de verladers en de rederijen.’

Philip Govers, BCTN Meerhout ‘Voor het Albertkanaal gedraagt de containertrafiek zich momenteel zeer volatiel. Met vele pieken en dalen. Ik verwacht dat we 2014 afsluiten met een lichte stijging, maar dat is de optelsom van vele ups en downs. Ik zie geen structurele evolutie. Veel van onze vaste klanten draaien minder volume. Andere realiseren net iets meer. Sommige klanten gaan onder prijsdruk naar het wegvervoer. Andere komen juist voor de centen naar het water. Hoewel we volgens mij niet dezelfde diensten aanbieden, blijft het wegtransport onze grootste concurrent. Klanten zijn

18 BINNENVAART #68.2014

meer dan ooit gevoelig voor tarie­ ven en ze krijgen van de overheid geen duidelijk signaal wat nu het vervoer van de toekomst is. Het beleid stuurt de ene keer signalen uit ten voordele van de binnenvaart. Dan is er weer een project dat het wegvervoer ondersteunt. Ik verwacht wel een positieve impact van de invoering van een kilometerheffing. 2013 was een stabilisatiejaar na de terugval van 2009 tot 2012. Met 2014 denken we te eindigen op het niveau van voor 2009. Voor 2015 zijn mijn verwachtingen positief, maar echt enthousiast ben ik nog niet.’

De containervaart blijft het snelst groeiende segment van de binnenvaart. Maar hoe ontwikkelt die markt zich momenteel? 4 inland containerterminals geven hun kijk op de huidige marktsituatie.

Alain Zielens, Avelgem Container Terminal ‘Wij hebben het afgelopen jaar weer een kleine groei gerealiseerd, die iets kleiner is dan gehoopt. Enkele klanten zijn teruggekeerd naar het wegtransport om betrouwbaarheidsredenen. Onze binnenvaarttrafieken ondervinden de gevolgen van de congestie in Rotterdam en van een gebrek aan preventief onder­ houd van de binnenvaartinfra­ structuur. Ik begrijp best dat er momenteel weinig overheidsmiddelen zijn, maar als je wilt inzetten op de binnenvaart, moet je duidelijke keuzes maken en het vervoer over water ondersteunen. In Wallonië en Noord-

Frankrijk gebeurt veel meer op dat vlak. Momenteel voelen we dat de congestie van de Haven van Rotterdam naar Antwerpen verschuift. De weg blijft ook met goedkope werkkrachten voor keiharde concurrentie zorgen. Voor de komende jaren hopen we onze gestage groei verder te kunnen zetten. Maar aangezien wij bijna volledig voor rederijen werken is het zeer moeilijk voorspellingen doen. Samenwerkingsverbanden, veranderingen van vaarschema’s en wijzigingen van aanloophavens kunnen zowel een positief als negatief effect hebben op onze volumes.’

Martine Hiel, TCT Belgium ‘We verwachten om ongeveer 125.000 TEU behandeld te hebben tegen eind dit jaar. Dat is ongeveer 10 procent meer dan in 2013.

Volgend jaar komt dan de kaap van 135.000 TEU in zicht. TCT Belgium is nu al een tijd actief onder de koepel van European Gateway Services (EGS) en dat biedt verschillende voordelen: papierloos varen, extended gate locaties, ontgassen van containers, het verminderen van leegvaart, … In de omgeving van Willebroek komen er nog altijd nieuwe bedrijven bij. Vaak

kiezen zij voor deze regio omwille van onze aanwezigheid. Meer en meer bedrijven willen hun containers over het water vervoeren. Ook voor transportbedrijven worden we belangrijk. Zij kunnen hier hun container droppen of oppikken. We varen dagelijks met twee schepen naar Antwerpen en hebben een dagelijkse verbinding op Rotterdam. Toch zijn er ook klanten weggevallen de voorbije twee jaar. Ik denk dan aan Philips (Massive), JVC of Preconex, maar dat zijn bedrijven die gestopt of overgenomen zijn.’

#68.2014 BINNENVAART 19

MIJN SCHIP NAAM MS CASCAIS EIGENAAR GUNTHER & CAROLA POPPE-ALBRECHT VRACHTEN BULK: IJZER, GRAAN, ZAND,

PAPIER, ...

AFMETINGEN 84,45 × 8,20 × 2,62 CAPACITEIT 1252 TON

1

STERKE PUNTEN?

‘Wij varen sinds april met dit binnenschip. Voor ons klopte het totaalplaatje zodra we het schip zagen: veel mogelijkheden voor allerlei vrachten, geschikt voor een groot vaargebied en een aangename woning. We varen op de vrije markt en kunnen alle kanten uit. Voor de naam hebben we ons geïnspireerd op het Portugese dorpje waar we onze eerste vakantie samen doorbrachten.’

2

TOEKOMSTVISIE?

‘Sommigen vinden het raar dat we op dit moment een schip kopen, maar we hebben er alle vertrouwen in dat de markt weer zal aantrekken. Carola en ik hebben allebei familie op gelijkaardige schepen, dus we wisten wat we mochten verwachten. Tot hiertoe hebben we perfect ingeschat wat het aanbod ongeveer zou zijn voor deze scheepsklasse en we komen rond.’

3

PASSIE EN PLEZIER?

‘Ik heb een aantal jaar in de bunkering gewerkt en Carola heeft sluizen bediend voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Maar de roep van het water was voor allebei te sterk. We genieten enorm van onze vrijheid aan boord. Je hebt de luxe om als koppel bijna altijd samen te zijn. Je komt op vele plaatsen. Je bent je eigen baas. En het gevoel van vrijheid in de stuurhut blijft ongeëvenaard.’