Cijfers met vaart 2

CIJFERS MET VAART

trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383

DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – DECEMBER 2013 – WWW.BINNENVAART.BE

69.257.965 TON

VERVOERD IN 2012

Beste lezer, Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be­ lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie raamt deze last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang­ rijke bedreiging voor de Belgische competitivi­ teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu­ blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits­ knoop te ontwarren?

Veel leesplezier Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw

01/ Fijnmazig netwerk Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan ­kanalen, r­ ivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname­ lijk geconcentreerd in België, Neder­ land, Frankrijk, Duitsland en ­Oostenrijk.

Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk

kun je met de binnenvaart bijna alle gro­ te i­ ndustriële gebieden in West-Europa bereiken, net als vele gebieden langs ­kleinere vaarwegen.

Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo­

02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen?

AANTAL BELGISCHE SCHEPEN

inhoud

Fijnmazig netwerk 02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

04 Minder, maar grotere schepen 04 Wie staat er aan het roer?

06 Welke goederen op het water?

08 Maatschappelijk belang 11 De toekomst 02

1.000

209

totale capaciteit 1.476.864 ton

totale capaciteit 359.164 ton

drogeladingschepen

1.301

binnenvaartuigen capaciteit van 1.839.413 ton

=

gemiddelde tonnage 1.477 ton

tankschepen

+

gemiddelde tonnage 1.718 ton

Bron: ITB, 2013

SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT

Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.

14

Colofon

30

42

PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector.

Verantwoordelijke uitgever Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt.

T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie december 2013

SPITS

- Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk - L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m - Laadvermogen 350 ton

KEMPENAAR

- Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België - L 50 × B 6,60 × D 2,50 m - Laadvermogen 600 ton of 20 TEU

D.E.K. (DORTMUNDEMS-KANAAL)

- U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 m - Laadvermogen 968 ton of 28 TEU

Brussel

meter geschikt is voor de beroepsvaart.

Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate­ ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)

Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.

tussen

440 en 660

92

+

duwboten en –of sleepboten vermogen 49.086 kW

250 = 10 vrachtwagens van 20 ton

140

60

R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)

- U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 m - Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU

GROOT RIJNSCHIP

- Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m - Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU

GROOT CONTAINERSCHIP

- L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m - Laadvermogen 470 TEU

DUWKONVOOI

- L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi) - Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU

2013 CIJFERS MET VAART 03

03/ Minder, maar grotere schepen Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.

EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage

aantal schepen

1700 1600 1500 1400 1300

EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B)

1200 1100 1000

gemiddelde tonnage

900

aantal schepen

800 700

1500

600

1400

500

1300

400

1200

300

1100

200

1000

100 0

900 8002002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2002

2012

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

700 600 500

2002

2004

2006

2008

2010

2012

400

1.272

1.304

1.250

1.157

1.083

1.000

1.094

1.122

1.209

1.306

1.416

1.477

aantal 300 gem ton 200

aantal gem ton

2002

2004

2006

2008

2010

205

219

216

213

226

209

1.188

1.226

1.415

1.579

1.589

1.718

100

2012

Bron: ITB, 2013

0

04/ Wie staat aan het roer?

In 2012 waren in de binnenvaart 1.539 zelfstandige ondernemers en 770 loontrekkenden actief.

AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)

AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)

2000

950 1500

900 1000

850 800

500

750 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Bron: RSVZ en ITB, eigen verwerking 04 CIJFERS MET VAART 2013

700 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Bron: RSZ, eigen verwerking

OPVOLGING EN INSTROOM (AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMENS / BEHAALDE PATENTEN) (B)

De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

tot midden 2013

Praktijk examens matroos •••

totaal

83

109

145

91

111

88

25

652

4

16

25

18

26

59

18

166

26

22

46

36

26

29

14

199

52

44

32

36

38

31

15

248

Vaarbewijs A+B

Rijnpatent (nieuw)

Rijnpatent (uitbreiding)

Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer

LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) 240

De grootste groep varende ondernemers zijn 45-plussers.

238 223

172 155 140

139

110

75

47

Bron: RSVZ, eigen verwerking

18 / - 25

25 / - 30

30 / - 35

35 / - 40

40 / - 45

45 / - 50

50 / - 55

55 / - 60

60 / - 65

65+

jaar

2013 CIJFERS MET VAART 05

05/ Welke goederen op het water?

EVOLUTIE TONNAGE (VL) 80

70

in miljoen ton

Tussen 1998 en 2012 is het aantal ­vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 31 procent.

60

50

1998

+31%

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

400000

1998

300000

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965 Bron: PBV

200000

100000

EVOLUTIE TONKM (VL)

+28%

5000 4500

in miljoen tonkm

Tussen 1998 en 2012 is het aantal ­vervoerde goederen, uitgedrukt in ton­ kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 28 procent.

0

4000 3500 3000 1998

1999

2000

2001

1998

1000 tonkm 3.255.865

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

4.055.725

4.403.775

4.687.790

4.549.983

4.584.290

4.417.009

4.166.960 Bron: PBV

EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)

Tussen 1998 en 2012 is het ­aantal ­vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.

600000 500000 400000 300000

in TEU

200000

×7 06 CIJFERS MET VAART 2013

100000 0 1998

TEU

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

75.138

162.500

247.003

403.951

466.440

507.769

496.703

527.311

2012

Bron: PBV

EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL)

VERVOERDE GOEDEREN IN 2012 (B)

Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.

De grootste categorieën blijven bouw­ materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.

35

30

voedingswaren 3%

25

mest­stoffen 4%

20

landbouwproducten 4%

15

metaalproducten 5% ertsen

in miljoen ton

10

5% vaste brandstoffen 6%

5

chemische producten 11 %

0 1998

1999

2000

1998

2001

2000

2002

2003

2002

2004

2005

2004

2006

2006

2007

2008

2008

2009

2010

2011

2010

overige goederen

2012

16 % petroleum­producten

2012

22 %

lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459 ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979

bouwmaterialen 24 %

Bron: PBV

Bron: ITB

MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS

Het maritiem transport in de Vlaamse ­havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport. In 2012 viel de trafiek in de havens wel terug en bleef de binnenvaart op peil.

300

250

200

150

in miljoen ton

100

Bron: ITB

50

0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 CIJFERS MET VAART 07

06/ Maatschappelijk belang GOEDEREN PER KM WATERWEG 9

Duitsland en Nederland vervoeren de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart ­verkeersas in Europa.

Duitsland

8 7

Nederland

in miljoen tonkm

6 5

België

4

EU-15

3 2

Frankrijk

1 0 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and ­Mobility: Statistical pocketbook 2013

100

MODAL SPLIT (B)

Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2011 met 26,5 procent gestegen ten ­opzichte van het crisisjaar 2009.

80

12,78

11,32

11,08

10,92

11,08

11,25

11,02

10,63

10,93

8,88

9,50

10,26

12,01

12,23

12,25

12,33

12,09

11,85

11,45

10,33

10,71

9,87

11,53

12,49

75,21

76,45

76,67

76,75

76,83

76,90

77,53

79,04

78,36

81,25

78,97

77,25

60

40

20

binnenvaart weg

procent

spoor

0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011).

160

EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)

weg

150

De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.

140

totaal

130

binnenvaart

120

spoor

110

procent

100 90 80 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011) 08 CIJFERS MET VAART 2013

BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST

De binnenvaart wentelt bijna geen milieu- en congestiekosten af op de maatschappij.

10 € 8,94

De externe kosten in deze tabel o ­ mvatten enkel

8

de directe milieukosten en congestiekosten.

belasting

De belastingen omvatten verkeersbelasting, met accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks, belasting op de inverkeer­stelling, Eurovignet, sociale

externe kost

6

bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op ­minerale oliën en de invoer ervan, ...

4

in €/100 tonkm

2

€ 1,99 € 1,60

€ 1,60

€ -0,30 € 0,12

0

weg spits

weg dal

spoor

€ 0,40 € 0,00

Bron: Federaal Planbureau, ­Planning P ­ aper 107, cijfers 2005

binnenvaart

-2

MINDER LUCHTVERVUILING

Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers­ modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2-uitstoot van alle

0,07 %

0,12 %

0,31 %

transportmodi samen bedraagt 31,37 % van de totale uitstoot in België.

Rechtsonder: Per gepresteerde ­tonkilometer

2,69 %

13,30 %

(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de u­ itstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.

14,88 %

27,5

spoor

ander binnenvaart luchtvaart transport

zeevaart

TOTAAL TRANSPORT 31,37 % Bron: European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013, cijfers 2010

g/tonkm

74,6

g/tonkm

weg

UITSTOOT PER TONKM Bron: Federaal Planbureau, 2012 2013 CIJFERS MET VAART 09

SLIMME INFRASTRUCTUUR

Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en 2012 via publiek-private samen­ werking 98 kades en 13 containerterminals gebouwd.

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN

12

14

5 10

13

3

7 9

11

8

4

6

2

1

Klasse I

300T

Klasse III

1350T

Klasse V

Klasse II

600T

Klasse IV

2000T

Verbod door te varen

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES Containers Vloeibare producten Bulk Stukgoed Afval Ondeelbare stukken

10 CIJFERS MET VAART 2013

Aangevraagd In bedrijf

> 2000T Sluis

BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS 1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Van Moer Stevedoring 10 BCT (Beverdonk Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke

12 Manuport Container Terminal 13 Ghent Container Terminal 14 Port Connect nv

ROI OVERHEIDSMAATREGEL

• 6.701.925 vermeden vracht­wagen­ritten (1998-2012) De Vlaamse overheid investeerde sinds 1998 via een publiek-privaat samenwerkingsprogramma in RESULTAAT de bouw van kaaimuren.

Kost: 74.000.000 euro1

• 974.117 vermeden vracht­wagen­ritten in 2012

82.667.190 euro

2030

vermeden marginale externe kosten4

• 768.903.668,08 vermeden tonkilometer over de weg in 2012 • 32.350.228 euro vermeden marginale externe kosten2 in 20123

1 tot eind 2012 2 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren.

3 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008.

4 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.

Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking

07/ De toekomst Bij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu- en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.

GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET

2030

2030

2008

2008

+12 %

BROEIKASGAS­ EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË

+68 % VERWACHTE TRANSPORTGROEI BELGIË

2008

2030

-11 km/u

38 27 km/u tijdens spitsuren

61

-12 km/u

73

km/u tijdens daluren

Bron: Federaal Planbureau, 2012 2013 CIJFERS MET VAART 11

Binnenvaart in 7 cijfers

1.301

Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!

BINNENVAARTUIGEN

1.839.413

27,5 g/tkm

ton

TOTALE CAPACITEIT VLOOT

CO2-UITSTOOT

€ 0,40

/100 tonkm

EXTERNE KOST

12,49 %

VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER

4.166.960.000

tonkm

PER JAAR

1.539 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 770 LOONTREKKENDEN

Armand Hertzstraat 23 – 3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09

www.binnenvaart.be