Bio Actief 55

Bio Actief 55 Jouw ontmoeting met een dynamische sector

"De keuze voor bio opende voor ons echt deuren."

B A S TA S I A B UONO

driemaandelijks tijdschrift verschijnt in maart

- juni - september - december

ultra verse producten

TEL 016 63 27 36 | WWW.MARMA.BE

Uw BIO partner voor niet alleen droog-, vers- & diepvrieswaren, maar ook voor ultraverse groenten & fruit, vlees en vis!

fotografie

Astrid Agemans

Bio Actief

Jouw ontmoeting met een dynamische sector MAAR T 2022, E DITIE 55 Bio Actief is een uitgave van BioForum vzw.

Bio Actief vind je vier keer per jaar in je brievenbus.

BIOFOR UM VZW Regine Beerplein 1 bus E305 2018 Antwerpen T 03 286 92 78 E info@bioforum.be www.bioforum.be V.U. Alexander Claeys, Regine Beerplein 1 bus E305, 2018 Antwerpen HOOFDR E DACTIE Tom Wouters

VOORWOORD

Feestjaar Beste lezer,

D

e voorbije twee jaar is er veel veranderd in de wereld.

En dat allemaal door een geniepig, onvoorzien virus.

Onze samenleving werd grondig door elkaar geschud.

E INDR E DACTIE Annemie Lambert R E DACTIE R AAD E N INHOUDE LIJK E E XPE R TIS E An Jamart (Landbouw), Laura Van Vooren (projectmedewerker landbouw), Marijke Van Ranst (Verkooppunten & food­services), Esmeralda Borgo (Beleid), Paul Verbeke (Ketenmanager), Sabrina Proserpio (Communicatie consument), Lieve Vercauteren (Directeur), Annick Cnudde (Coördinator wetgeving), Sofie Vandewijngaarden (Verwerkers en keten) FOTOG R AFIE Astrid Agemans, Sophie Nuytten, Kwestion

Stilaan sijpelt de gedachte door dat we best wat duur­zamer en minder verkwistend mogen omspringen met wat de aarde ons biedt. Dat inzicht is niet nieuw, maar het wordt veel breder gedragen dan pakweg 20 jaar geleden.

COVE R FOTO Sophie Nuytten

We hebben gezien hoe thema’s als biodiversiteit, faire ­prijzen, dierenwelzijn en gezond voedsel zich een weg baanden naar het publieke debat en vandaag blijvend de aandacht opeisen.

Dat heeft zo zijn gevolgen op wetenschappelijk, wettelijk en commercieel vlak, die niet meer te ontwijken zijn. Er beweegt heel veel. In sommige sectoren doelbewust, anderen zien zich door de omstandigheden genoodzaakt om het roer om te gooien richting meer duurzaamheid. Ik zou durven beweren dat we stilaan zien dat onze jarenlange inspanningen om het tij te doen keren naar een menselijkere manier van produceren beginnen te renderen.

ME T DANK AAN Jan Thoelen, Veronique De rop, Kristien Soffers, Wim Vanlee, Lieven Delanote, Mia Demeulemeester, Tim De Roeck

We, dat zijn niet alleen BioForum, maar alle organisaties die hiervoor al jaren pleiten zoals IFOAM of de bio-afdeling bij Inagro. Toevallig hebben wij alle drie dit jaar een jubileum te vieren. 2022 is dan ook het perfecte moment om samen met alle mensen die zich al jarenlang inzetten voor bio een feestje te bouwen en onze successen te vieren.

VOR MG E VING We make.

DR UK Antilope De Bie - Printing VE R ZE NDING De Brug vzw ABONNE R E N Belgische marktspelers krijgen een gratis abonnement. Ben je geen marktspeler, maar wel geïnteresseerd in een ­jaarabonnement?

Maak dan 25 euro over op bovenstaand rekeningnummer met de vermelding 'Abonnement Bio Actief'. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro (BIC: TRIOBEBB, IBAN: BE30 5230 8012 5311).

ADVE R TE R E N ELMA Multimedia, Sven Destercke, s.destercke@elma.be, 015/55.88.88 Deze publicatie kwam tot stand met de steun van het Departement Landbouw en Visserij.

Een ideale datum lijkt ons "EU Organic Day" op 23 ­september.

Zet jij die dag alvast in je agenda? We vertellen je binnenkort meer!

ALEXANDER CLAEYS

Voorzitter BioForum alexander.claeys@bioforum.be Bio Actief

55

03

BIO ACTIEF 55

Inhoudstafel

08

14

De impact van corona op de biowinkel

26

Klimaatneutraal boeren

16

BioForum stapt naar de rechtbank

28

Vlaamse landbouwplannen

18

De groei van bio

30

Kijken bij de buren

20

Boeren en burgers slaan handen in elkaar

12 SECTOR IN GESPREK

Levende sector

Inagro

24 SECTOR IN BEELD

Pluimvee

Bio Actief

55

05

Bio Flash Win de BioVLAM 2022 Ook dit jaar gaat VLAM met de BioVLAM-award op zoek naar gepassioneerde biologische ondernemers in Vlaanderen. De winnende laureaat mag zich gedurende één jaar de ambassadeur voor de biosector noemen. Vorig jaar won La vie est belle uit Oostkamp, neem jij de fakkel van hen over?

Kandidaten kunnen zich aanmelden tot 18 mei op www.biovlam.be.

Kiemkracht 2022 Velt en Voedsel Anders organiseren in april 2022 een tweede maal de online editie van hun jaarlijks publieksfestival.

Op de agenda staan tal workshops en lezingen, die heel wat uiteenlopende agro-ecologische initiatieven de hand willen reiken.

Ontdek het programma op www.kiemkracht.eu.

Jaarverslag BioForum Benieuwd wat jouw sectororganisatie allemaal realiseerde in het toch best moeilijke jaar 2021? Vanaf 1 april vind je ons digitale jaarverslag op de website.

Je kan het jaarverslag lezen op www.bioforum.be/jaarverslag2021.

06

Bio Actief

55

DE UITBLINKER In de uitblinker laten we biobedrijven aan het woord die zich onderscheiden en de dingen op hun manier aanpakken.

3,4 miljoen

3,4 miljoen bioboeren werden er in 2020 geteld wereldwijd.

Dat valt te lezen in het FiBl-jaarrapport.

Meer cijfers vind je op pagina 18.

Zorgzaam

A

l sinds 1982 ondersteunt De Wroeter mensen die moeilijker hun weg vinden in het reguliere arbeidscircuit.

Vanuit hun talenten en mogelijkheden kunnen zij bij ons terecht op de activiteitenboerderij of op ons maatwerkbedrijf. In totaal zijn er op de activiteitenboerderij een 80-tal mensen aan het werk. Zij krijgen dagelijks de steun van een 20-tal begeleiders.

Mensen kunnen bij ons op verschillende manieren aan de slag. In het maatwerkbedrijf helpen ze onder andere bij het telen van biologische groenten en fruit. In de bijhorende zelfpluktuin kunnen consumenten zelf groenten komen oogsten. Wij zorgen ervoor dat alles op een gezonde manier groeit.

Daarnaast hebben we onze activiteitenboerderij, met een eigen bakkerij, buitenploeg, confituuratelier, fruittuin en keuken. Ons eigen fruit & groenten verwerken we in heerlijke ambachtelijke producten zoals artisanale confituren, dagverse soepen, fruittaarten, pizza...

Ons brood, gebak en koekjes worden met heel veel liefde bereid door onze bakkers. Al deze producten verkopen we in onze boerderijwinkel, maar we hebben ook afzet bij Oxfam of korteketen-initiatieven zoals Boeren & Buren.

"Bio zorgt voor het beste evenwicht tussen productiviteit, duurzaamheid en gezondheid."

J ANU S Z WOJCIEC H OWSKI EU - COMMIS SARIS L A N D BOU W C ONGRES OPTA EU ROPA 1 F EBRUARI 2 0 2 2

Voor ons is het sociale luik minstens even belangrijk als het economische aspect. We streven ernaar om de maatschappij te integreren binnen ons bedrijf. Met heel veel liefde voor mens, natuur en dieren. We trekken dat ook door in onze keuze voor biologische grondstoffen. Biolandbouw past heel mooi bij onze werking. Niet toevallig is zorg ook een van de vier principes van de biologische beweging.

Team De Wroeter

Bio Actief

55

07

Levende sector De biosector bestaat uit ondernemers met een hart voor mensen. Elk nummer brengen we drie biobedrijven in beeld die de diversiteit tonen van onze sector. Deze keer bezoeken we zorgboerderij Ommersteyn, koekjesbakker Basta Sia Buono en biowinkel De Levensbron.

08

Bio Actief

55

fotografie

Astrid Agemans

Hoeve Ommersteyn WIE?

Jan Thoelen WAT ?

op de reguliere arbeidsmarkt of jongeren die het moeilijk hebben op school. Iedereen krijgt werk op maat. Sommige mensen helpen de dieren voeren, groente verwerken of schoonmaken, maar een van onze medewerkers kan ook gewoon met de tractor rijden."

Zorgboerderij en geitenhouderij WAAR?

Dilsen-Stokkem A A N TA L H E C TA R E ?

65 BIO SINDS?

2002

Z

De voornaamste activiteit zijn de 500 biologische melkgeiten, waarvan de melk naar een Nederlandse kaasmakerij gaat. Daarnaast doen ze ook aan akker-, bos- en tuinbouw.

"We willen het hele jaar rond zinvol werk kunnen aanbieden. In onze tuinbouw kiezen we voor teelten die geschikt zijn voor onze zorgmedewerkers. Zo kan je de teelt en oogst van herfstprei en suikermaïs en boontjes heel gestructureerd aanpakken."

org voor mens, dier en landschap: op Domein Ommersteyn brengen ze deze slogan elke dag in de praktijk. Jan Thoelen: Geiten zijn zeer geschikte dieren in de zorg.

"Vroeger heette het hier stichting Ommersteyn, "Ze zijn geïnteresseerd en hebben een hoog maar in 2019 nam vzw De Meander, nu deel knuffelgehalte. Om risico’s te vermijden van Zorggroep Arum vzw, dit over. Zij hadden laten we ze wel onthoornen. Door hun ziekteop het terrein al huisvesting voor mensen gevoeligheid zijn ze landbouwtechnisch wel met een mentale beperking. Onze biologi- een uitdaging. We streven naar robuuste diesche geitenhouderij is in de eerste plaats ren met een stabiele melkproductie en een een zorgproject." beperkt gebruik van krachtvoer."

In dat jaar startte Jan er als boer, na ervaringen in binnen- en buitenland en met een Duitse Master-opleiding biolandbouw op zak. Samen met activiteitenbegeleiders Mathijs en Klaartje, en ondersteund door leefgroepbegeleiders van Arum, geeft hij de ongeveer 30 zorgmedewerkers een zinvolle dagbesteding. "Het zijn mensen met verschillende profielen. Sommigen hebben een mentale beperking, maar evengoed werken hier mensen die moeilijk hun weg vinden

Soms is het wat zoeken naar hoe hij zijn bedrijf binnen de zorgopdracht ook economisch goed laat draaien, zeker met de hoge grondstofprijzen. "In het begin mikte ik op verbreding: onze winkel verder uitbouwen, een ijssalon uitbaten in de zomer en meer tuinbouw. Met de Zoenebloem teelt Tine Janssen op onze akkers biobloemen en geeft ze workshops. Maar in 2021 werden we deel van Arum, en het nieuwe bestuur ziet andere prioriteiten. We blijven in eerste instantie een

“Dankzij de zorgmedewerkers heb ik geleerd om anders naar landen tuinbouw te kijken.” zorgverlener, de landbouwtak vloeit daar uit voort. Dat is dus zoeken naar evenwicht. Ik ga al wel mikken op meer eigen eiwitproductie en hogere kwaliteit ruwvoederteelt, zodat we minder afhankelijk worden van externe leveranciers. " In de regio zitten weinig andere biomelkveebedrijven, maar Jan heeft wel fijne gangbare collega’s. "Ik ben als enige bioboer aangesloten bij een machinering (een coöperatie die landbouwmachines aankoopt). Toen ik voorstelde om een wiedeg te kopen, waren de anderen ook geïnteresseerd in die mechanische onkruidbestrijding. Uiteindelijk werd die wiedeg ook aangekocht, al gebruiken maar een paar boeren hem voorlopig."

Jan vindt het erg fijn boeren hier: "Dankzij de zorgmedewerkers heb ik geleerd om anders naar land- en tuinbouw te kijken. En ik zit hier op een prachtig domein, waar ik kan bijdragen tot duurzame landbouw in de Maasvallei."

MEER WETEN?

www.domein-ommersteyn.be

fotografie

Astrid Agemans

Bio Actief

55

09

Basta Sia Buono WIE?

Veronique De Rop WAT ?

Vegan koekjes WAAR?

Sint-Niklaas BIO SINDS?

2020

B

asta Sia Buono’ betekent ‘Als het maar lekker is’ in het Nederlands. Niet toevallig koos Veronique De Rop deze naam voor haar biologisch koekjesmerk, want voor haar draait alles om smaak en kwaliteit: "Daarom ook dat we al van bij het begin, in 2017, kozen voor biologische ingrediënten. In 2020 zijn we 100 procent bio geworden."

Veronique komt uit de modewereld, maar is ook gepassioneerd door voeding en koken. "Enkele jaren geleden zocht ik een nieuwe uitdaging en die vond ik tijdens een vakantie in Italië. Een bevriende Italiaanse patissier liet mij en mijn man een zelfgemaakt koekje proeven. Dat bleek vegan te zijn. Ze waren enorm lekker en toen stelden mijn man en de patissier voor om deze koekjes in België te bakken en te verkopen." fotografie

Een grote stap, want Veronique ondervond al snel dat het niet vanzelfsprekend is om een voedingsbedrijf vanuit het niets op te starten.

"Ik kende niemand in de sector, dus heb veel zelf moeten uitzoeken over reglementering en manier van werken. Maar dat is goed gekomen: onze controles zijn altijd in orde."

Sophie Nuytten

“De keuze voor bio opende voor ons echt deuren.”

De koekjes met een Italiaanse toets worden op een ambachtelijke manier gemaakt in een atelier in Sint-Niklaas. "We hebben één werknemer in dienst en elk koekje passeert hier nog door mensenhanden. We werken ook niet op stock, maar op bestelling." Veronique heeft daarbij veel aandacht voor duurzaamheid. De energie wordt lokaal geproduceerd door een groene energiecoöperatie, de gebruikte verpakkingen bestaan uit biologisch afbreekbare folie.

label, want dat opende voor ons echt deuren.

Bio heeft een grotere impact op de markt dan ons vegan-label."

kansen. Zo is ze blij dat ze aangesloten is bij Belgunique, een online platform voor Belgische, ambachtelijke producten.

Het assortiment van Basta Sia Buono bestaat uit 11 zoete en zoute vegan koekjes, elk met hun eigen karakter. "Onze topper is de Amaretti di Zoe. In plaats van opgeklopt eiwit g ­ ebruiken we daarvoor kookvocht van kikkerwten. De ­kikkererwten zelf gebruiken we in een ander koekje. Zo gaat er niets verloren."

Basta Sia Buono staat intussen op een kantelmoment. "We zijn gegroeid de laatste jaren, maar door corona ging dat minder snel dan gehoopt. We konden bijvoorbeeld onze koekjes niet laten proeven tijdens beurzen. We hebben tot nog toe alles met eigen kapitaal gefinancierd en zoeken nu naar mensen die mee in ons verhaal geloven."

En dan is er de keuze voor bio natuurlijk.

Veronique koos daar bewust voor, al was het soms puzzelen. "Biologische basisingrediënten zijn meestal snel te vinden, maar voor niche-ingrediënten zoals onze vegan, palmvrije biomargarine duurde de zoektocht wat langer.

Ik ben wel zeer blij met de keuze voor het bio-

De koekjes van Basta Sia Buono zijn vandaag te vinden in biowinkels, online platformen en delicatessenzaken, maar een heel belangrijk afzetkanaal voor Veronique zijn de verpakkingsvrije winkels. "Die passen goed in het verhaal dat we willen vertellen. We bieden er onze koekjes in bulk aan." Ook online ziet Veronique nog

10

Bio Actief

55

MEER WETEN?

www.bastasiabuono.be

De Natuurbron WIE?

Kristien Soffers en Wim Vanlee WAT ?

Kalmthout BIO SINDS?

1964

B

iowinkel De Natuurbron in Kalmthout bestaat al heel lang. In 1996 kwam de zaak in handen van de moeder van huidige uitbater Kristien Soffers. Kristien groeide dus deels op in de biosector en besliste om in 2008 de winkel verder te zetten.

producten komen of voor alles. "We willen ze niet achter staan. "In andere winkels onteen laagdrempelige sfeer creëren. We sla- dekken we af en toe nog wel eens iets, maar gen er ook in om een breed publiek aan te we merken dat ons assortiment gerust naast spreken en te inspireren. Ik denk dat dat te dat van grotere winkels mag staan." maken heeft met onze persoonlijke aanpak.

Naast een goede lokale verankering is dat Ook haalbaarheid is een criterium, zegt Wim. toch onze belangrijkste sterkte en drijfveer." "Ik kan wel eens enthousiast worden over een nieuw product, maar als je dan een nieuwe Die persoonlijke aanpak zit ook in het assor- leverancier erbij moet nemen, dan brengt dat timent. Zo belanden er ook producten in de veel extra werk met zich mee." rekken als klanten met leuke tips komen.

Kristien: "Ik volg bij de samenstelling van ons Die haalbaarheid zit ook in de levenshouding aanbod vooral mijn buikgevoel en ga graag van Kristien en Wim. Zo beslisten ze om tijin op producten van kleine, vaak nieuwe spe- dens de eerste lockdown minder uren open lers. Heel harde criteria zijn er niet, behalve te zijn. "Dat gaf ons in die zeer drukke peribio natuurlijk. 99 procent van onze voeding ode de tijd om rekken bij te vullen en onze is gecertificeerd." administratie te doen. Maar we merkten meteen dat er daardoor automatisch meer balans kwam in ons leven. Daarom hebben we dat zo gehouden."

Voor haar partner Wim – die in 2009 op het toneel verscheen – was een biowinkel onontgonnen terrein: "Authenticiteit en smaak vond ik al wel belangrijk, en al erg snel geraakte ik verslingerd aan het gamma. Het is fijn om de volle 100 procent achter je producten te kunnen staan en niet het gevoel te hebben dat je je klanten bedot." Smaak is, zo beaamt Kristien, een van de grootste verschillen. "Vaak komen mensen voor het eerst in onze winkel wanneer ze een kind krijgen "Daarnaast verkoop ik ook liefst lokale proen zelf papjes willen maken. Die helpen we ducten, al ben ik geen purist. Als er van iets met plezier verder. En enkele jaren later vul- geen lokaal aanbod is, dan kijk ik ook over len diezelfde klanten dan hun kar helemaal de grenzen." Kristien is vooral gefocust op vol bij ons." voeding en verzorging, en dus is het aanbod supplementen beperkt. Ook durven ze Niet dat dat zo nodig hoeft. Bij Kristien is hun assortiment kritisch te evalueren en iedereen welkom, of ze nu maar voor enkele verdwijnt er af en toe wel een product waar

“Ons assortiment mag gerust naast dat van grotere winkels staan.”

Commerce en groei staan bij ons niet centraal, zegt Kristien. Nog een voorbeeld daarvan: "2 keer per week is onze versafdeling tegen het einde van de dag zo goed als leeg. We zouden meer kunnen verkopen, maar moeten tegelijkertijd niets weggooien. Late klanten weten dat en kopen gewoon wat de pot nog schaft."

Wim voegt daar aan toe: "We hebben daardoor onze koelcel kunnen wegdoen, wat ons dan weer doet besparen in energiekosten."

MEER WETEN?

www.natuurbron.be

fotografie

kwestion

Bio Actief

55

11

ZORG

SECTOR IN GESPREK

Bio-onderzoek op Inagro Sinds 1998 doet proefcentrum Inagro onderzoek naar biologische landbouw, sinds 2001 hebben ze daarvoor een apart proefbedrijf. Inagrodirecteur Mia Demeulemeester en afdelingshoofd bio Lieven Delanote blikken niet alleen terug op die 20 jaar, maar kijken ook vooruit

VOOR WIE?

De hele biosector

H

et in 1956 opgerichte onderzoeks- en adviescentrum Inagro werkt vooral praktijkgericht. Directeur Mia Demeulemeester: "We staan dicht bij onze boeren en werken vraaggestuurd. Binnen Inagro verenigen we verschillende sectoren en thema’s. Onze bio-afdeling is daar één onderdeel van."

Bio maakt al sinds 1998 deel uit van jullie werking. Jullie waren er vroeg bij Demeulemeester: "Inagro is altijd bezig geweest met duurzame landbouw. Ons bestuur heeft destijds expliciet gekozen voor een aparte bio-afdeling. Daar was toen wel wat scepsis over, maar het was de juiste keuze blijkt vandaag. We hadden bio ook kunnen integreren in ons onderzoek rond akkerbouw en openluchtteelt, maar dan zou het niet de juiste aandacht gekregen hebben.

Door er een aparte afdeling van te maken, is het belang dat wij hebben voor bio-onderzoek ook duidelijk voor nieuwe bestuurders."

Hoe functioneert de bio-afdeling binnen Inagro?

Afdelingshoofd bio Lieven Delanote: "Onze

12

Bio Actief

55

focus lag van bij het begin op akkerbouw en groenten in open lucht. Gaandeweg namen we er ook voedergewassen bij en werd de link naar de veehouderij gelegd. Zo komen we tot een systeemaanpak. We werken volledig onafhankelijk en hebben de vrijheid om te kijken naar wat belangrijk is voor biotelers. Tegelijkertijd ligt ons proefbedrijf vlak naast de site van Inagro en maken we dus deel uit van de grote campus. Ik kan dus ook een beroep doen op de expertise van de gangbare collega’s in bv. aardappelteelt of bepaalde plagen. Onze rol is het om die kennis opnieuw te vertalen naar de biologische aanpak. Omgekeerd tonen zij trouwens ook interesse voor wat wij doen.

Zoals?

Delanote: "Ik zie een groeiende interesse in mechanische onkruidbestrijding. Ook het belang van de bodem wint bij de gangbare landbouw aan aandacht. Dat belang kunnen we ons als biosector niet toe-eigenen, maar collega’s horen wel graag hoe wij dat aanpakken.

Demeulemeester: "Die uitwisseling tussen bio en gangbaar binnen Inagro zorgt voor een interessante kruisbestuiving. Door elkaar uit te dagen en te inspireren, groeien we alle-

maal. Ik zie die groeiende interesse voor bio ook tijdens onze open velddagen."

Hoe zien jullie je rol in de biosector?

Delanote: Vlaanderen heeft een diverse biosector. Als praktijkcentrum zeggen wij niet wat bedrijven moeten doen, maar we reiken hen puzzelstukjes aan. Daarmee kunnen ze hun eigen puzzel leggen. Wij kunnen dingen uitproberen in hun plaats. Onze ervaringen met de Treffler-wiedeg heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat steeds meer bedrijven daar mee aan de slag gaan, zelfs CSA-boeren. Wij zijn daarnaast ook een ontmoetingsplek van en voor de sector. Boeren zien ons niet alleen als onderzoekers of adviseurs, maar ook als collega’s.

Waar liggen de uitdagingen voor het bio-onderzoek?

Delanote: Technisch is de biosector de laatste 20 jaar sterk geprofessionaliseerd: teelten zijn performanter en de kwaliteit ligt hoger. Ik denk dat we daar ook ons steentje aan hebben bijgedragen. Maar we zien vandaag dat de biosector vraagt om verdieping.

Bioboeren willen zich blijven ontwikkelen en verder gaan dan de biowetgeving. We willen hen daar graag bij ondersteunen en zijn dus bezig met eiwitteelten voor feed en food, groenbemesters, natuurlijke plaagbeheersing enzovoort. Daarnaast wordt de klimaatverandering een serieuze uitdaging.

Demeulemeester: Als proefbedrijf is het onze taak om niet alleen met het heden bezig te zijn, maar ook te kijken naar wat er op ons afkomt. Zo staan we klaar als boeren in de toekomst te maken krijgen met problemen die zich vandaag niet stellen.

Delanote: Wat die verdieping soms wel in de weg staat, zijn projectoproepen of onderzoeksprogramma’s die hun focus verruimen naar agro-ecologie in plaats van bio. Omdat die projecten zowel voor bio als gangbaar relevant moeten zijn, kan je daar minder diep in gaan. We merken dat onderwerpen die vooral voor bio belangrijk zijn moeilijker hun plaats vinden in projectoproepen.

Jullie kiezen ook voor partnerschappen en samenwerking.

Demeulemeester: We hebben een uitgebreid netwerk en werken samen met sector, andere onderzoekscentra, stakeholders en het beleid.

Onze adviezen zijn altijd objectief en ondersteunend. Het is aan de sector en het beleid om daarmee aan de slag te gaan.

Delanote: Een goed voorbeeld daarvan is hoe wij proefondervindelijk de perceptie hebben kunnen weerleggen dat organische mest leidt tot meer nitraatresidu. Dankzij de juiste kennis kan het beleid de juiste beslissingen nemen. Qua partners is BioForum voor ons belangrijk. Samen met hen kijken we welke vragen we opnemen tijdens de Biobedrijfsnetwerken. Zij vormen voor een belangrijk deel onze verbinding met de sector.

Kijken jullie ook over de grenzen?

Delanote: We zitten in een internationaal netwerk en pikken in op Europese onderzoeksprojecten zoals DiverImpacts of Symbiose, samen met BioForum. De Vlaamse realiteit verschilt wel van die van buurlanden als Frankrijk of Duitsland, door onze intensieve, dure landbouwomgeving. Buitenlands onderzoek heeft dus altijd een vertaalslag nodig.

Hoe zien jullie de toekomst?

Delanote: Vandaag hebben we vooral contact met landbouwers en de bedrijven die daar meteen achter zitten, zoals veilingen. De uitdaging is om de beweging rond biologische landbouw sterker te krijgen, en daar zie ik ook een rol voor ons weggelegd. Ook de volgende schakels in de keten zoals winkeliers en verwerkers zouden de weg naar ons moeten vinden. Zij kennen de klant en kunnen dus heel wat bijdragen. Heel concreet: winkeliers die bij ons robuuste aardappelrassen komen proeven, en wij die hen het belang daarvan vertellen. Of biologische voedingsbedrijven die met een bepaald gewas aan de slag willen. Op die manier kunnen we ons als sector verder blijven ontwikkelen.

Demeulemeester: Die oefening geldt trouwens voor heel Inagro. Ik zie bijvoorbeeld ook mooie kansen in samenwerkingen met technologische bedrijven, met wie we in co-creatie tot nieuwe ontwikkelingen komen op het vlak van verdere mechanisering en automatisering.

Tot slot: nog 20 jaar erbij?

Demeulemeester: Dat we al 20 jaar bezig kunnen zijn met bio is met dank aan de sector en het beleid. Maar ik wil toch ook graag het team vermelden dat hier elke dag mee bezig is. Ze gaan er allemaal met passie voor. En dat is cruciaal voor de voorbije en komende 20 jaar!

MEER WETEN?

Je vindt meer informatie over de werking van Inagro op https://inagro.be/bio-landbouw.

Bio Actief

55

13

TOEKOMSTIGE SECTOR ZORG

De effecten van Corona op biowinkels Twee jaar lang al heeft de pandemie een effect op alles en iedereen. Die effecten zijn niet voor iedereen dezelfde. Ook vanuit de biowinkels kregen we verschillende signalen. Daarom polsten we in januari in een enquête hoe zij het stellen.

Biowinkeliers

J

aarlijks kunnen we in de GfK-cijfers (in opdracht van VLAM) zien hoe de verkoop van bio evolueert. Tijdens de coronaperiode werd dit intensiever opgevolgd.

Daaruit leerden we dat de verkoop van bio in 2020 sterk was toegenomen, en ook in 2021 ging de verkoop omhoog. Die stijging zagen we ook bij gangbare voeding, waardoor het marktaandeel bio stabiel bleef.

Maar cijfers vertellen maar één kant van het verhaal. Hoe voelde deze periode aan voor de biowinkelier? Als sectororganisatie proberen we een vinger aan de pols te houden, wat de afgelopen periode minder vanzelfsprekend was. Toch lieten een aantal winkeliers ons weten dat ze het moeilijk hadden. Was dat bij meerdere winkels het geval? Uit onze enquête begin dit jaar ontdekten we dat de situatie heel erg verschilt van winkel tot winkel. 25 biowinkeliers, verspreid over Vlaanderen en Brussel, vulden onze enquête in. De helft daarvan bevindt zich in een eerder stedelijke context. Overwegend kleine winkels namen deel aan de bevraging: 13 winkels kleiner dan onder 100m2, 5 tussen 100 en 200m2; 7 tussen 200 en 500m2 . Ook in werkkracht geeft de meerderheid (17) aan met minder dan 4 VTE te werken.

Onregelmatige verkoop De impact die corona had op de verkoop hing heel erg af van de winkel. Het grootste knelpunt was de onregelmatigheid in verkoop. Daarnaast zagen een aantal winkels een daling in koopkracht bij hun klanten.

14

Bio Actief

Hoe evolueerden volgende aspecten van jouw winkelwerking in 2021?

Tegelijkertijd gaven net iets meer winkeliers aan dat ze een positieve trend merkten op verkoopsvolume en omzet.

VOOR WIE?

55

Geschikt personeel gezocht Niet afwezig personeel was het grootste knelpunt, wel geschikte medewerkers vinden.

Bij de meeste winkels bleef het personeelsbestand trouwens min of meer stabiel. Het aantal gewerkte uren varieert ook, maar in meer winkels steeg dit getal. Tot slot bleven de openingsuren overwegend hetzelfde, maar ook dit hangt heel erg af van winkel tot winkel.

1: Aantal winkelbezoeken / klant 2: Aantal verschillende klanten / week 3: Verkoop - omzet 4: Verkoop - volume 1 2 3 4 0

10

20 30

40

50

60

70

80 90

100

Groeiende onvrede

Zeer negatief / Veel lager

Eerder positief / iets hoger

Wel een belangrijke impact hadden de coronamaatregelen. Die waren niet altijd duidelijk, en het was voor winkeliers niet altijd makkelijk om ze zelf na te leven of dat aan klanten te vragen. Naast de praktische gevolgen had ook de winkelsfeer daar onder te lijden. Enkele winkeliers zagen groeiende onvrede bij klanten en voelden de polarisatie die ook in de rest van de samenleving ontstond doorsijpelen op de winkelvloer. Daardoor voelden ze zich niet meer vrij in hun eigen winkel. In 2020 heerste nog een gevoel van solidariteit, maar in 2021 was daar niet veel meer van te merken.

Eerder negatief / iets lager

Zeer positief / veel hoger

Neutraal / zelfde gebleven

Hoe zie jij de toekomst van jouw winkel tegemoet?

Zeer positief

Eerder negatief

Verwachtingen naar de toekomst Ondanks de moeilijke context ziet de overgrote meerderheid van de winkeliers de toekomst positief of neutraal in. De pandemie had, zo geeft iemand aan, immers ook een positieve impact: "Door corona weten de klanten onze sterke punten meer naar waarde te schatten: keuze van assortiment, kwaliteit, vakkennis, veilig winkelen, goede service...."

Laat dat nu net de sterkte zijn van biowinkels.

Eerder positief

Neutraal

MEER WETEN?

Heb je zelf nog iets toe te voegen?

Neem dan contact op met onze adviseur verkooppunten Marijke Van Ranst marijke.vanranst@bioforum.be.

Heerlijke Biologische delicatessen Het uitgebreide assortiment van St. Hendrick bevat meer dan vijftig soorten biologische gekookte en droge worstsoorten, gebraden en gekookte vleeswaren en gesneden beleg van varkens-, rund-, én kippenvlees, allemaal van het hoogst mogelijke kwaliteitsniveau.

Al deze delicatessen worden door het ervaren en gepassioneerde team van St. Hendrick gemaakt middels originele methodes als roken, zouten en braden.

Voor elk product wordt de tijd genomen om tot de beste smaak te komen.

Skal 023934 NL-BIO-01 EU landbouw

www.sthendrick.nl NL - 023

2210000268_3_ADV_9162.indd 1

11/01/2022 11:01

Agri Verzekeringen voor Land- Tuin- en Bosbouw Hagelverzekering Brede Weersverzekering Glastuinbouwverzekering

Rechtsbijstand Bossenverzekering Zonnepanelenverzekering

Schade voorkomen kunnen we niet, maar verzekeren kunnen we als de beste!

0470 24 76 36 info@finepolis.be www.ecoassur.be 2210000381_2_ADV_9162.indd 1

6/01/2022 12:07

ZORG

EERLIJKE SECTOR

BioForum stapt naar de rechtbank De nalatigheid in het PFOS-dossier is de druppel. Samen met enkele milieuorganisaties dagvaardt BioForum de bevoegde instanties. We vertellen je waarom.

productiemiddel van biologische boeren en telers," zegt Esmeralda Borgo, beleidsverantwoordelijke van BioForum. "Wie daar aan raakt, raakt aan de ziel van onze sector."

VOOR WIE?

De hele biosector

O

p 25 januari dagvaardde BioForum, samen met Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Velt de Vlaamse overheid, de Openbare Maatschappij voor Afvalstoffen (OVAM) en Lantis (de bouwheer van Oosterweel) voor de Rechtbank van Eerste Aanleg in Brussel. Hoewel deze drie partijen zeker sinds 2017 op de hoogte waren van de PFOS-vervuiling in de regio rond het bedrijf 3M en de potentiële gevolgen voor milieu en volksgezondheid, hebben ze de bevolking niet gewaarschuwd.

Het is nochtans een van de kerntaken van de overheid om burgers en leefmilieu te beschermen. Door belangrijke informatie over de nefaste gevolgen van de PFOS-vervuiling achter te houden, bracht het beleid niet alleen schade toe aan de natuur en de gezondheid van de omwonenden, maar ook aan het imago van de lokale biobedrijven.

"Een gezonde bodem is het belangrijkste

16

Bio Actief

55

Het zoveelste schandaal met PFAS De gevolgen van het achterhouden van informatie zijn niet min: buurtbewoners en lokale boeren hadden al jaren geleden hun voorzorgen kunnen nemen. Ook had de overheid vier jaar geleden al kunnen starten om alle PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in Vlaanderen in kaart te brengen. PFAS zijn een groep synthetische stoffen waartoe PFOS (perfluoroctaansulfonaten) behoort. Deze "forever chemicals" komen van nature niet voor en ze worden niet afgebroken in het leefmilieu. PFOS wordt gelinkt aan verstoringen in de hormonenhuishouding en een verminderde vruchtbaarheid, een verhoogd risico op kanker en een verzwakking van het immuunsysteem op lange termijn. Ze kunnen zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu en hopen zich op in het menselijk lichaam.

PFAS-vervuiling kreeg voor het eerst internationale ruchtbaarheid eind jaren negentig.

In het Amerikaanse West-Virginia werden toen rechtszaken opgestart tegen chemiereus DuPont omdat mensen rond het bedrijf ziek werden. Er zouden nog veel processen volgen. In 2016 legde het Amerikaans Milieuagentschap (EPA) strengere normen op.

Dichter bij huis, in het Nederlandse Dordrecht, brak in 2015 het schandaal uit rond de PFASfabriek Chemours (DuPont). In Italië werd een rechtszaak aangespannen tegen het bedrijf Miteni, nadat bleek dat 350.000 burgers waren blootgesteld aan PFAS-vervuiling.

Hierover werd in 2017 ook een vraag gesteld aan de Europese Commissie.

Verloren tijd Het was dus niet ondenkbaar dat PFOS ook in Vlaanderen voor problemen zou kunnen zorgen. Zeker rond de site van de 3M-fabriek, waar jarenlang PFOS werd geproduceerd en de grond vervuild werd. Naar aanleiding van de Oosterweelwerken vroeg bouwheer Lantis aan toxicoloog Jan Tytgat welke normen ze moesten hanteren voor die vervuilde grond.

Het rapport, dat op 6 oktober 2017 afgeleverd werd aan Lantis, OVAM en verschillende kabinetten, bevatte alarmerende waarschuwingen en aanbevelingen. De verschillende overheids-

fotografie

Kobe Van Looveren

instanties en de toenmalige regering besloten daar niets mee te doen. Terwijl de eerste spades voor het prestigieuze Oosterweelproject de grond in gingen, gingen er kostbare jaren verloren. Pas toen het schandaal in de lente van 2021 dankzij een burgeractivist in de media losbarstte, werden de maatregelen, die al in 2017 waren voorgesteld, in ongewijzigde vorm ingevoerd.

maand voor het uitbreken van het Vlaamse PFOS-schandaal, hadden ze een bioboerderij met winkel overgenomen in Melsele, op zo’n 3,5 km van de 3M-fabriek. "Hadden wij eerder geweten dat deze grond potentieel vervuild zou zijn, dan hadden wij de boerderij wellicht niet overgenomen," getuigt Tim De Roeck van Pomona.

"Onze mensen kregen toen plots te horen dat hun zelf geteelde groenten niet meer geschikt waren voor consumptie," zegt Stijn Overloop, directeur bij Velt (Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren) en bestuurder van BioForum. "Terwijl velen van hen juist tuinieren om gezondere en versere groenten te kunnen eten. De verbolgenheid is groot.

Imagoschade kwam er bovenop. Door laattijdige communicatie van de overheid zijn wij de pineut."De overheidscommunicatie richtte zich in de eerste plaats naar de moestuiniers, maar had uiteraard ook impact op de lokale landbouwers. Wie zijn producten afzette in de korte keten, zag zijn omzet kelderen.

Net die nalatigheid doet ons nu naar de rechtbank trekken. "Bioconsumenten kiezen net voor bio, omdat ze erop vertrouwen dat de bioboer werkt volgens het voorzorgsprincipe en dus geen onnodige risico’s neemt ten koste van mens of milieu", zegt Borgo.

"Velen kiezen voor de korte keten, omdat ze willen weten waar hun eten vandaan komt.

Zij willen de boer leren kennen die dat voedsel produceert. Zowel boeren als burgers gaan daarbij uit van een overheid die optreedt als een bedrijf bodem en leefmilieu vervuilt. Dat vertrouwen is nu geschonden."

De coöperatie Pomona kan hierover meespreken (zie ook pagina xx). In mei 2021, een

Nooit meer!

Op het moment van schrijven, februari 2022, is het rapport van Tytgat nog steeds niet publiek beschikbaar. Nochtans zou de hele PFOS-saga ons moeten leren dat trans-

parantie cruciaal is voor de bescherming van het leefmilieu en de volksgezondheid.

Internationale regelgeving verplicht onze overheid om burgers actief te informeren over milieuproblemen. "Vergunningen, inspectieverslagen en rapporten moeten online worden geplaatst, net als alle rapporten die besteld of uitgevoerd worden door de overheid. Dit moet het laatste milieuschandaal zijn dat de overheid stil probeerde te houden", meent Tycho Van Hauwaert van BBL. "De keuze om de PFOS-vervuiling in de doofpot te houden moeten worden rechtgezet. Maar even belangrijk: onze overheden moeten extra checks en balances inbouwen om dit soort bedrog van burgers in de toekomst te vermijden", besluit Joeri Thijs van Greenpeace.

MEER WETEN?

Via de website van BioForum houden we je op de hoogte van de stappen in deze rechtszaak

Bio Actief

55

17

EERLIJK

SECTOR IN CIJFERS

ECOLOGIE

De groei van bio Uit het in februari verschenen jaarrapport ‘The World of Organic Agriculture 2022’ blijkt dat bio ook tijdens de pandemie is blijven groeien.

fotografie

Astrid Agemans

VOOR WIE?

De hele biosector

ten zien we in Denemarken (13%), gevolgd door Oostenrijk (11,3%) en Zwitserland (9,1%).

In België is het marktaandeel voor bio 3,2%.

E

Ook stijgende productie

Er werd wereldwijd voor 120,6 miljard euro aan biologische producten verkocht. De grootste biomarkten zijn de USA (49,5 miljard euro), Duitsland (15 miljard euro), Frankrijk (12,7 miljard euro) en China (10,2 miljard euro). In de Europese Unie bedroeg de verkoop in de detailhandel 44,8 miljard euro, een stijging van 15% in vergelijking met 2019. Gemiddeld groeit de globale biomarkt met 8%. De groei is vooral het sterkst in Azië, zoals in China, India en Zuid-Korea.

In de Europese Unie was in 2020 9,2% van het landbouwareaal biologisch (14,9 miljoen hectare), een toename met ruim 0,7 miljoen hectare ten opzichte van 2019. Het meeste bio-areaal vinden we in Frankrijk (2,5 miljoen hectare), Spanje (2,4 miljoen hectare) en Italië (2,1 miljoen hectare). In 15 landen is ten minste 10 procent van de landbouwgrond biologisch: Liechtenstein is koploper (41,6%), gevolgd door Oostenrijk (26,5%) en Estland (22,4%). Voor België is dat aandeel 7,2%, wat overeenkomt met 99.075 hectare. (Vlaanderen 1,5%/9.124 ha - Wallonië 12%/89.951 ha).

lk jaar maakt de Europese onderzoeksinstelling voor biolandbouw FiBL een stand van zaken op over de wereldwijde biosector.

In februari brachten ze de cijfers naar buiten voor het jaar 2020. Daaruit blijkt dat de vraag naar bio ook in het coronajaar 2020 is blijven toenemen.

Het grootste marktaandeel voor bioproduc-

18

Bio Actief 55

Ook de biologische productie neemt wereldwijd toe, zij het minder snel dan de consumptie. In 2020 steeg het areaal biologische landbouw wereldwijd met 4,1% tot 74,9 miljoen hectare. Het gaat om 1,6% van het totale landbouwareaal.

Opvallend is dat ook in de Europese Unie de consumptie van bioproducten sterker lijkt te groeien dan de productie. Wellicht wordt het verschil tussen beide ingevuld door import van buiten de EU. Dat zou kansen kunnen bieden voor Europese biologische landbouwers.

De "Green Deal" van de Europese Unie, die de "van boer tot bord"-strategie omvat, heeft als doelstelling om 25% van het landbouwareaal biologisch te bewerken tegen 2030.

Import van bio in de EU Hoewel de groei voor biologische agrovoedingsproducten aanhoudt op de Europese markt, is de invoer ervan licht gedaald tussen 2019 en 2020. In 2020 werd 2,79 miljoen ton biologische agrovoedingsproducten geïmporteerd, wat neerkomt op een daling van 1,9 procent ten opzichte van de 2,85 miljoen ton die in 2019 werd ingevoerd.

De toegenomen invoer van biologisch tropisch fruit en rijst werden tenietgedaan door een lagere invoer van andere granen, oliekoeken en suiker. De rangorde van de belangrijk-

ste handelspartners veranderde ook: China en Oekraïne verloren hun topposities aan Ecuador en de Dominicaanse Republiek. De belangrijkste importerende EU-lidstaten in 2020 waren Nederland, Duitsland en België.

Evolutie van de omzet op de belangrijkste markten in Europa Bron: FiBL

Trends voor de toekomst

16 14

Deglobalisatie van voedselaanvoer

12

De pandemie toonde aan hoe kwetsbaar internationale toeleveringsketens kunnen zijn. De verschillende noodmaatregelen verstoorden de aanvoer van grondstoffen. Ook vandaag nog voelen bedrijven daar de negatieve gevolgen van, met hogere vracht- en transportkosten en langere levertijden. Marktdeelnemers die afhankelijk zijn van biologische ingrediënten uit andere geografische regio's zijn het zwaarst getroffen. Ook consumenten lijken toenemende aandacht te hebben voor de regionale herkomst van hun aankopen.

miljard euro

Het rapport lijst ook een aantal trends op voor de toekomst.

10 8 6 4 2 0 2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Voedselzekerheid De pandemie heeft opnieuw het belang van voedselzekerheid aangetoond. Landen die sterk afhankelijk zijn van import, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Arabische Emiraten, zorgden ervoor dat de import van voedsel niet werd onderbroken. De verwachting is dat meer regeringen zullen investeren in binnenlandse landbouw en voedselproductie.

België

Italië

Frankrijk

Nederland

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Cumulatieve procentuele groei van bio-areaal en bio-consumptie in de EU Bron: FiBL

Meer overheidssteun

Veranderend consumentengedrag De verkoop van bio is tijdens de crisis aanzienlijk gestegen. Tegelijkertijd neemt ook de vraag naar plantaardig voedsel, voedingssupplementen en natuurlijke producten toe. Het is een uitdaging om het biologisch aanbod voldoende te laten aansluiten bij de behoef-

600 500 400 300 200 100 0 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16 20 17 20 18 20 19

Naarmate het aanbod van biologische ingrediënten krapper wordt, nemen de risico's op fraude en vervalsing toe. Via traceerbaarheidsinstrumenten kan men de integriteit van bio handhaven. Blockchaintechnologie zou hierbij een sleutelrol kunnen spelen. Carrefour maakt bijvoorbeeld al gebruik van blockchain om transparantie te bieden voor sommige van zijn biologische huismerkproducten.

700

20

Blockchain

800

cumulative growth in %

Bovendien zullen de overheden naar verwachting meer investeren in biologische landbouw om hun voedselindustrie veerkrachtiger te maken. Biologische landbouw zal ook worden aangemoedigd, omdat landen ernaar streven het gebruik van pesticiden te verminderen en de bodemvruchtbaarheid te verbeteren.

bio-areaal

tes van de nieuwe consument. Zo heeft de verkoop van biologische zuivelproducten al te lijden onder de opkomst van plantaardige producten. Als consumenten biologisch vlees niet associëren met gezonde ethiek en voeding, zou daar hetzelfde bij kunnen gebeuren.

bioconsumptie

online verkoop in de komende jaren verder zal groeien. De groeiende koopkracht van millennials en Gen Z zal deze trend naar verwachting versnellen.

MEER WETEN?

Online winkelen Online detailhandel is duidelijke winnaar van de huidige crisis. Men verwacht dat

Je kan het rapport ‘The World of Organic Agriculture 2022’ vinden op www.organic-world.net.

Bio Actief

55

19

SECTOR IN GESPREK

Boeren en burgers slaan handen in elkaar Meer en meer willen burgers weten waar hun voedsel vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt. Pomona vzw, een boer-burgercoöperatie die met herstellende landbouw werkt, wil hierop inspelen. Een gesprek met Tim De Roeck, een van de oprichters.

20

Bio Actief

55

fotografie

Astrid Agemans

VOOR WIE?

De hele biosector

L

andbouwbedrijf Pomona wil via een coöperatief model werken aan herstellende landbouw, zowel op economisch als op ecologisch vlak.

Wanneer en waarom ontkiemde het idee om samen met andere burgers een boerderij te starten?

In 2012 hebben medebezieler Lieven Bauwens en ik samen met een aantal gezinnen een bos gekocht, met de bedoeling daar een ‘Samentuin’ op te richten. 2012 was een heel nat jaar, en we stelden vast dat ons voedselbos heel goed aan het groeien was, terwijl de aanpalende maïsakkers volledig blank stonden.

Dat inspireerde ons om te werken aan een ander landbouwmodel. Ook voedselbospioniers als Mark Shephard waren een grote inspiratiebron. We hebben daarnaast goed gekeken naar wat de Nederlandse organisatie Herenboeren doet. Zij werken met een gesloten economisch systeem op basis van een coöperatief model.

Daarna zijn we zelf aan de slag gegaan. Tien gezinnen trokken mee aan de kar en in 2016

hebben we een vzw opgericht. De volgende stap was zoeken naar een geschikte locatie en een boer met wie het klikt. Wij hebben dan de boerderij Puur Natuur Melsele overgenomen. De landbouwer die daar actief was, is werkend vennoot geworden op ons bedrijf Pomona Puur Natuur. In 2018 zijn we hier begonnen met onze coöperatieve burgerboerderij.

Opvallend is dat jullie gestart zijn als een initiatief van burgers.

Ja, maar dat hoeft niet per se zo te zijn. In Nederland heb je de organisatie Lenteland: zij willen soortgelijke coöperaties uitbouwen, maar zetten de boer als vertrekpunt.

Belangrijk is om een groep mensen samen te brengen die mee vorm willen geven. Het helpt ook dat die groep divers is: mensen die goed zijn in communicatie, mensen die juridische en financiële aspecten kunnen uitpluizen en natuurlijk mensen met een landbouw-technische achtergrond.

Jullie noemen jezelf economisch en ecologisch herstellend. Kan je dat wat verder uitleggen?

Met economisch herstellend bedoelen we dat het financieel risico niet alleen bij de boer ligt.

Daarom hebben we een systeem uitgebouwd waarin burgers en boeren samen de boerde-

rij uitbaten. Beide partijen investeren in het bedrijf en beslissen mee over de bedrijfsvoering. De ketens blijven zo kort mogelijk. Een coöperatie is daarvoor de meest geschikte bedrijfsvorm.

Om ecologisch herstellend te worden, werken we met landbouwprincipes als agroforestry, voedselbossen en roterend begrazen. We pinnen ons bewust niet vast op één landbouwstrategie, maar combineren er verschillende.

De bedoeling is om voeding te produceren terwijl de omgeving er beter van wordt. Wij gaan ervan uit dat de gangbare landbouw de bodem op termijn uitput en dit willen wij tegengaan. We willen volledig circulair kunnen worden. Hiervoor heb je biomassa en dieren nodig. Momenteel wordt er nog biologische mest aangevoerd van buiten het bedrijf, omdat we nog maar enkel kippen hebben. Als de boerderij voldoende dieren herbergt, willen we ook hier komaf mee maken. Op deze manier zullen we onze coöperanten ook een beperkte hoeveelheid vlees kunnen aanbieden en zullen we de kringloop op het bedrijf zelf kunnen sluiten.

Hoe ziet jullie dagelijkse werking er uit?

De coöperatie, Pomona Puur Natuur, houdt zich bezig met alle economische activiteiten: de voedselproductie, de verdeling en verkoop

Bio Actief

55

21

in onze winkel. De vzw Pomona richt zich op communicatie, educatie, zoeken naar projectfinanciering of ondersteuning van andere opstartende bedrijven.

enkel klant of consument, maar ook eigenaar in ons model.

We hebben een aantal deeltijdse medewerkers en vrijwilligers. En dan zijn er nog onze drie boeren. Zij zijn verantwoordelijk voor het teeltplan en de inrichting van de boerderij, en alle administratie die daarbij komt kijken.

Daar zijn meerdere redenen voor. Sommige coöperanten vinden dat er iets schort met het huidige voedingssysteem. Ze missen verbondenheid met de boerderij en weten vaak niet meer waar producten vandaan komen en hoe ze geproduceerd worden. Een tweede motivatie is dat de huidige landbouw geen antwoord biedt op de problemen die klimaatverandering met zich meebrengt. Burgers willen daarom een andere vorm van landbouw. Ten slotte willen mensen kiezen voor gezonde, kwaliteitsvolle producten. Het PFOSschandaal met 3M heeft hier wel voor wat moeilijkheden gezorgd. Een aantal weken verkocht ons winkeltje minder. We hebben onze grond en groenten laten testen en gelukkig werd de grens nergens overschreden.

Wat is het grote verschil tussen jullie concept en het CSA-model?

Veel CSA-boerderijen beperken zich tot enkele hectaren, eerder intensieve groenteteelt. Wij willen voor een vollediger systeem gaan. Onze doelstelling is om op termijn in 80% van de voeding van onze deelnemende gezinnen te voorzien. Wij hebben bijvoorbeeld eigen graan en werken samen met een bakker om daar brood van te maken. We hebben ook een grote fruitboomgaard en hebben net notenbomen aangeplant met o.a. walnoten en kastanjes om notenolie en kastanjemeel te kunnen ­produceren. Het plan is ook om meer dieren op de boerderij te houden zodra we meer grond ter beschikking hebben. We hebben het uitgerekend: met 20 ha moeten we in ongeveer 80% van de voeding van 200 gezinnen kunnen voorzien. Momenteel hebben we ongeveer 10 ha, maar er zijn gesprekken aan de gang om dit areaal uit te breiden.

Bij een CSA betalen klanten op voorhand, ongeacht de oogstresultaten. Zo wordt het risico op een slechte oogst al gedeeltelijk gedeeld tussen boer en consument. Pomona wil daar nog een stap verder in gaan: bij ons leggen deelnemers een aandeel in en delen ze in het risico voor de oogst en de financiën voor infrastructuur. Hierdoor kunnen bijkomende investeringen ook gemakkelijker gedragen worden. Burgers zijn niet

22

Bio Actief

55

Waarom kiezen burgers ervoor om coöperant te worden?

Samen beslissingen nemen met de coöperanten is waarschijnlijk niet zo gemakkelijk. Hoe zorgen jullie voor eensgezindheid?

Dat loopt eigenlijk heel vlot. In eerste instantie investeerden we heel veel tijd in overleg met onze boer. We hebben een huishoudelijk reglement en een stappenplan opgesteld. Dit houdt momenteel nog goed stand.

We voorzien frequent overlegmomenten waarbij coöperanten hun bezorgdheden kunnen uiten en waarbij we samen naar oplossingen zoeken. Om de twee weken komt ons dagelijks bestuur samen, dat bestaat uit een afvaardiging van de boeren, de consumenten en de werkende vennoten. Om de 6 à 8 weken is er dan een raad van bestuur die verantwoordelijk is voor de financiële opvolging van het bedrijf. Tot slot zijn alle

coöperanten uitgenodigd op een van onze twee jaarlijkse algemene vergaderingen.

Daar keuren we samen de begroting goed.

Een WhatsApp-groepje helpt als er op korte termijn iets besproken moet worden. Verder kunnen de coöperanten vrijwillig hun stempel drukken op de organisatie via deelname aan verschillende werkgroepen.

Organiseren jullie activiteiten voor de coöperanten?

We organiseren gemeenschappelijke oogstmomenten en aanplantacties. Op het einde van het seizoen zijn de coöperanten ook uitgenodigd voor ons oogstfeest.

Mensen hoeven trouwens niet meteen coöperant te worden. In onze buurtwinkel is iedereen welkom. Wie interesse heeft om in te stappen, kan naar een van onze infoavonden komen. Ook in de algemene vergadering kunnen 25 consumenten deelnemen die geen aandeelhouder zijn. Die consumenten kunnen zich voor maximaal een jaar engageren, nadien vragen we hen wel om coöperant te worden. Gedurende dat proefjaar kan je er natuurlijk altijd uitstappen.

Dit model kan ook interessant zijn voor andere landbouwers Jazeker, en wij plannen ook om uit te breiden.

We willen heel graag nieuwe boerderijen uit de grond stampen. Dit is ook de rol van de vzw. We voeren hierover momenteel een aantal verkennende gesprekken, onder andere met de stad Gent en in de Vlaamse Ardennen.

De opstart van de nieuwe boerderijen zal in samenwerking met het CSA-netwerk verlopen.

MEER WETEN?

Bezoek de website van Pomona: www.pomonacoop.be.

WORD LID

Word lid van Bioforum en draag bij tot de stem van een sector!

Meer dan 400 bedrijven hebben ervoor gekozen om lid te worden van BioForum. Ze hebben daar maar liefst vijf redenen voor.

Jij beslist mee

Persoonlijk advies

Wij hechten veel belang aan stemmen uit de sector. Als lid speel je mee een rol in de vorming van standpunten. Enkel als lid kan je ook zetelen in de Raad van Bestuur of Algemene Vergadering en bepaal je mee waar wij op moeten inzetten.

De biologische bedrijfsvoering vergt heel wat van een ondernemer: nieuwe technieken, nieuwe leveranciers, nieuwe afnemers en een wetgeving die voortdurend evolueert. De medewerkers van BioForum staan jou graag bij met advies op maat.

Versterk je netwerk Een sterk netwerk is een ­kapitaal waard, zeker in de kleinere ­biosector.

Speciaal voor leden organiseert BioForum nuttige netwerkmomenten. De personeelsleden van BioForum staan je ­individueel bij om je netwerk uit te breiden.

Ons netwerk is ook het jouwe.

In actie voor jouw belangen BioForum is dé gespreks-partner voor overheid en middenveld als het over bio gaat. We zetelen in meerdere belangrijke raden en a ­ dviseren het beleid, Vlaams, Belgisch en Europees.

Hoe meer leden, hoe sterker onze boodschap.

Voordelen voor jouw bedrijf Als lid van BioForum geniet je van kortingen op promomateriaal voor jouw bedrijf, op studiedagen en advertenties. Als lid krijg je korting bij onze partners. We zetten vooral leden in de kijker in de media. Enkel als je lid bent, kan je het Biogarantielabel dragen.

WIL JIJ OOK LID WORDEN? Surf snel naar www.bioforum. be/wordlid en meld je daar aan!

Je vindt daar ook de tarieven voor lidmaatschap.

EERLIJK

SECTOR IN BEELD

De pluimveesector zit met een ei In de rubriek ‘Sector in beeld’ heeft Bio Actief aandacht voor één specifieke sector. Wat beweegt er en wat zijn de uitdagingen?

We beginnen met de pluimveesector.

VOOR WIE?

De hele biosector

T

ussen 2010 en 2019 vervijfvoudigde het aantal biologische leghennen in België.

Vooral in Wallonië groeide de sector de afgelopen jaren sterk. In Vlaanderen was die groei eerder geleidelijk. Vorig jaar en dit jaar valt die stijging voor Vlaanderen helemaal stil.

De biologische pluimveesector staat voor een groot aantal uitdagingen, en voor sommige pluimveehouders zijn die uitdagingen niet te overzien. Zij kiezen ervoor om geen (biologische) leghennen meer op te zetten.

In de komende jaren zal het belangrijk zijn dat de pluimveeboeren zich organiseren om het hoofd te bieden aan alle uitdagingen.

Stijgende voederprijzen De prijzen van zowel de gangbare als biologische voeders rijzen het laatste half jaar de pan uit. Op 1 januari 2022 waren de prijzen van het biologische leghennenmeel tussen de 25% en 35% gestegen ten opzichte van 1 januari 2021. Die prijsstijging is te wijten aan een slechte oogst in 2021, logistieke problemen en speculatie met grondstoffen. Voor de

24

Bio Actief 55

biologische sector komt daar nog eens een strengere nieuwe wetgeving bij. Volgens de nieuwe Europese bioverordening mag voeder van leghennen enkel nog uit biologische componenten bestaan (voordien waren 5% gangbare componenten toegestaan). Het aandeel omschakelingsvoeder in het rantsoen mag nog maximaal 25% zijn (voordien 30%) en minimaal 30% van het voeder moet afkomstig zijn uit Europa (voordien 25%).

Het is niet duidelijk hoe de voederprijzen in de toekomst zullen evolueren: sommige problemen zijn mogelijk van voorbijgaande aard. Wel zeker is dat de strengere, nieuwe regels zo zullen blijven. Die voorwaarden hebben trouwens niet alleen een impact op de prijs van de voeders, het is ook nog afwachten in hoeverre met 100% biologische voeding voldaan kan worden aan de nutriëntenbehoeftes van de dieren.

Strengere biowetgeving De nieuwe voederregels zijn niet het enige wat er verandert vanaf dit jaar. Sinds begin dit jaar geldt er ook een minimale wachttijd van 48 uur na het gebruik van geneesmiddelen, ook waar de wachttijd in het gangbare circuit (en voordien ook in bio) nul is. De ver-

dubbeling van de wachttijd (verschillend van nul) blijft van kracht. Door deze maatregel komen pluimveehouders in de problemen wanneer ze willen ontwormen. De eieren zullen immers tijdens de periode van ontworming en 48 uur nadien niet verkocht kunnen worden als biologische eieren. Een ontwormingskuur kan tot 7 dagen duren. 9 dagen lang moeten die eieren dan als gangbaar verkocht worden, terwijl dat de productiekosten niet dekt. Na felle kritiek vanuit de biosector wordt er nog een verduidelijking hierover verwacht vanuit Europa.

Ook aan de regels rond bezettingsdichtheid is gesleuteld. Een pluimveehouder mag maar een beperkt aantal dieren houden, afhankelijk van de oppervlakte. Sinds dit jaar mag de oppervlakte van de veranda of wintertuin in de stal niet meer meegeteld worden bij de berekening van de bezettingsdichtheid. Dat mag alleen nog als het gaat om een extra, overdekt buitengedeelte dat zodanig geïsoleerd is dat het geen buitenklimaat heeft. Deze ruimte moet dan wel 24 uur per dag toegankelijk zijn voor de dieren. Boeren moeten dus kiezen: ofwel verlagen ze hun bezettingsdichtheid (minder dieren, maar dus ook minder

fotografie

Sophie Nuytten

eieren) ofwel investeren ze in aanpassingen in hun buitengedeelte. Biobedrijven hebben hiervoor nog tijd tot 1 januari 2025.

Stijgende verwachtingen van afnemers en consumenten Intussen wordt de consument veeleisender.

Zo mogen in Frankrijk en Duitsland sinds dit jaar geen eieren meer geproduceerd worden door hennen afkomstig van broeierijen waar eendagshaantjes werden gedood.

Ook sommige retailers in Vlaanderen bieden al zulke eieren aan. Om te voorkomen dat eendagshaantjes geboren en dus na 1 dag al gedood worden, wordt het geslacht van het kuiken al bepaald in het ei. Alleen eieren met de vrouwelijke kuikens worden verder uitgebroed. Dit is een dure techniek, en er is de vrees dat die kosten doorgerekend zullen worden naar de landbouwers.

Duurdere hennen betekent ook dat de verliezen groter zijn wanneer een landbouwer moet overgaan tot een ruiming, bijvoorbeeld na een positief salmonellastaal. Een alternatief is dat ook de mannelijke kuikens opgekweekt worden of dat er dubbeldoelrassen gebruikt worden. Beide opties zijn momenteel echter nog niet haalbaar en duurzaam op grote schaal.

De volledige keten draagt verantwoordelijkheid

·

De impact van al deze aspecten komt vooral terecht op de schouders van de landbouwer.

Dat kan niet de bedoeling zijn. BioForum organiseerde eind vorig jaar een ketenoverleg om al de moeilijkheden in de sector aan te kaarten. Daaruit kwamen volgende conclusies:

·

·

Een individuele landbouwer heeft helaas geen inspraak in de eierprijs die hij of zij ontvangt. Een stijging van de eierprijs zal nodig zijn en dat geld moet vooral bij de boeren terechtkomen.

Zowel pakstations als retailers werden hierover uitvoerig geïnformeerd en opgeroepen tot actie.

De pluimveehouders moeten zich beter organiseren. Dat kan door de oprichting van een producentenorganisatie (PO). Een PO laat landbouwers toe om gezamenlijk prijszetting te doen en de afzet te organiseren. Specifiek voor de pluimveesector liggen hier bovendien ook kansen om de opzet van de leghennen zodanig te organiseren dat overschotten in bepaalde periodes vermeden worden.

·

We willen de positie van Belgische bio-eieren ten opzichte van eieren uit het buitenland versterken. In Belgische supermarktvestigingen worden bij voorkeur enkel Belgische eieren aangeboden.

Een zekere flexibiliteit kan getolereerd worden om eventuele tijdelijke tekorten op te vangen, maar het mag niet de norm zijn dat de winkelrekken in België vol liggen met Nederlandse of Franse eieren.

We willen het verhaal over biologische eieren duidelijker vertellen aan de consument. Een biologisch ei is een hoogwaardig basisproduct met een mooi verhaal, bijvoorbeeld rond dierenwelzijn.

Met deze initiatieven, gebaseerd op de waarden van bio (eerlijke prijzen, lokale productie, dierenwelzijn,…), zal de pluimveesector hopelijk sterk genoeg staan om deze woelige periode door te komen.

MEER WETEN?

Neem contact op met projectmedewerker Laura van Vooren laura.vanvooren@bioforum.be.

Bio Actief

55

25

ECOLOGIE

I N N OVA T I E V E S EC TO R

Klimaatneutraal boeren BioForum start samen met Bos+ twee nieuwe projecten rond carbon farming. Beide projecten streven naar klimaatneutrale landbouwbedrijven.

fotografie

Kobe Van Looveren

VOOR WIE?

De hele biosector

W

e schreven in Bio Actief al eerder over carbon farming of koolstofboeren. In dit systeem krijgen boeren een vergoeding, omdat ze dankzij hun manier van werken koolstof opslaan in de bodem. Dit jaar starten we samen met Bos+ twee projecten die hetzelfde beogen: demonstreren hoe agroforesty koolstofopslag mogelijk maakt en zo de rol promoten die agroforestry kan hebben in de evolutie naar een klimaatneutrale samenleving.

Houtkanten en knotbomen Een goed beheerd landbouwlandschap doet meer dan voedsel produceren. Het levert ook andere ecosysteemdiensten zoals koolstofopslag. Door de teelt van landbouwgewassen of vee te combineren met bomen en struiken (agroforestry) wordt er zowel bovengronds (in de houtige biomassa) als ondergronds koolstof opgeslagen. Dat is niet nieuw: verschillende traditionele Oost-Vlaamse landschappen kan je zien als een vorm van agroforestry. Denk aan het houtkantenlandschap in de Vlaamse Ardennen of de

26

Bio Actief

55

knotbomenrijen in het Meetjesland. Door dit verder te promoten, willen we bijdragen aan de instandhouding en verbetering van deze waardevolle landschappen. Het Oost-Vlaamse PDPO-project ‘Klimaatneutrale bedrijven dankzij koolstofopslag in de boslandbouw’ helpt daarbij. Dit project loopt tot 30 juni 2024, met onder meer ILVO en de Regionale Landschappen Oost-Vlaanderen als partners.

Het Europees project ClieNFarms (Climate Neutral Farms) beoogt hetzelfde. Binnen beide projecten zoeken we boeren die bomen of struiken op hun percelen willen aanplanten.

Daarna berekenen we hoeveel koolstof er op die manier wordt opgeslagen. De aanleg van bomen en struiken brengt wel extra kosten en een potentieel inkomstenverlies met zich mee. Deelnemende boeren krijgen een vergoeding voor deze kosten én voor de opgeslagen koolstof in hun percelen. Tegelijkertijd zullen ook burgers of bedrijven hun CO2-uitstoot kunnen compenseren door mee te investeren in de agroforestry-iniatieven.

Betalen voor ecosysteemdiensten Carbon farming helpt enerzijds de sterktes van biolandbouw in de verf te zetten en biedt

anderzijds geïnteresseerde landbouwers de kans om hun bedrijfsinkomen te verbreden.

Dat zou een opstapje kunnen zijn naar een breder systeem waarbij boeren vergoed worden voor hun rol in het verwezenlijken van ecosysteemdiensten en toont het hoe boeren ook mee in kunnen staan voor waterberging of klimaatadaptatie.

Maar er zijn wel valkuilen. De CO2-uitstoot verminderen moet de prioriteit blijven. Pas als op dat vlak alle mogelijke inspanningen zijn gebeurd, kan koolstofcompensatie een geloofwaardige oplossing zijn. Carbon farming mag geen greenwashing zijn. In onze projecten hanteren we daarom bepaalde duurzaamheidscriteria waar bedrijven die willen compenseren aan moeten voldoen.

Ook belangrijk is dat boeren zeggenschap houden over hun perceel. Ook daar wordt in beide projecten op toegekeken.

MEER WETEN?

Ben je geïnteresseerd of zou je graag deelnemen? Neem dan contact op met projectmedewerker Laura Van Vooren (laura.vanvooren@bioforum.be).

Belgisch plantenveredelings- en zaadproductiebedrijf in groente- en kruidenzaden

MAES SEEDS Een ruim Assortiment Biologische zaden worden U aangeboden

OP rassen • Synthetische rassen • Hybride rassen

Kwaliteit is onze grootste troef Lantie 1a, Vessem 0497-59 17 94

www.neutkens.nl

NV Roger Maes • ’t Hoge 61 • 8500 Kortrijk GSM 0475.431.557 • francis@nvrogermaes.be

info@neutkens.nl

Biogarantie Belgium

2210000755_1_ADV_9162.indd 1 7/02/2022 14:50 20/08/19 08:20

2220000072_1_ADV_9162.indd 2190000441_1_ADV_7577.indd 1

zondag 8 mei 2022 maandag 9 mei 2022 Brussels Expo | Paleis 11

26/01/2022 10:44

Omdat bio niet stilstaat

HET BELGISCHE BIOGARANTIE-LABEL Voor ondernemers met een duurzame visie

Het Belgische label Biogarantie gaat voor bio op volle kracht.

Wie voor Biogarantie kiest, kiest voor extra criteria op ecologisch, economisch en sociaal vlak. Met Biogarantie Belgium wil Bio­garantie sterker inzetten op lokale origine en eerlijke prijs.

INTERESSE OM ZELF OOK BIOGARANTIE TE WORDEN?

Bezoek de beurs met de gratis code BXP22BFBA Dé vakbeurs voor bio-, eco-, natuurlijke en duurzame producten.

Voor en door de sector.

www.bio-xpo.be

BioXpo22_Advertentie_85B_130H.indd 1

9/02/22 14:05

Lees meer op www.bioforum.be/biogarantie. Wil je Bio­garantie gebruiken, dan moet je lid zijn of worden van BioForum.

ECOLOGIE

TOEKOMSTIGE SECTOR

Vlaamse landbouwplannen Stilaan wordt duidelijk wat het nieuwe Europese landbouwbeleid concreet zal inhouden voor Vlaanderen. Wij gingen door de ontwerptekst om te kijken wat de voorstellen zouden betekenen voor de biolandbouw.

VOOR WIE?

Bioboeren

I

n januari maakte onze overheid het ontwerp van het Vlaams Strategisch Plan voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 2023-2027 bekend. Met dit Strategisch Plan wil Vlaanderen de maatregelen van het Europese landbouwbeleid concreet maken voor onze regio.

Lange voorgeschiedenis Dit plan komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het is de concretisering van de recentste aanpassingen van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), waar ongeveer een derde van het Europese budget naartoe gaat. Dat GLB heeft zijn wortels in de jaren 1950. Na de Tweede Wereldoorlog waren er problemen met de voedselvoorziening. Het GLB diende om de landbouwproductie op te krikken en voedsel te voorzien tegen betaalbare prijzen. Dat gebeurde via een enorm subsidiesysteem dat naast goedkoop voedsel ook de boeren een goede prijs voor hun producten moest garanderen.

28

Bio Actief 55

Dankzij het GLB is Europa er indertijd in geslaagd om voldoende en goedkoop voedsel te produceren. Maar de medaille had een keerzijde. De Europese landbouw evolueerde naar het industriële model, gekenmerkt door steeds meer schaalvergroting, monoculturen, een enorme veestapel en een intensief gebruik van kunstmeststoffen en bestrijdingsmiddelen. De productiviteit is hoog, maar het beleid kon niet beletten dat de positie van de boer steeds meer onder druk kwam te staan. Economisch sleept de landbouw zich al decennialang van de ene naar de andere crisis.

veel minder pesticiden, kunstmest en antibiotica, en veel meer bio, tot zelfs 25% van de Europese landbouwoppervlakte. Na lang aanslepende onderhandelingen voor het nieuwe GLB bleven veel van die ambities onvermeld.

Het merendeel van de landbouwmiddelen zou nog steeds gaan naar de directe betalingen.

Dat zijn subsidies die gebaseerd zijn op de historische productie. Slechts 25% van de pijler 1-middelen (het grootste gedeelte van het totale budget) zou gaan naar een nieuw instrument: de ecoregelingen.

Ongeveer om de zes jaar wordt het Europese landbouwbeleid herzien. In de loop van de tijd zijn de maatschappelijke verwachtingen ten aanzien van de landbouw enorm veranderd. Zo wil de samenleving vandaag terecht veel meer inspanningen op het vlak van zorg voor de natuur, het klimaat en het landschap. “Publieke middelen voor publieke goederen” is ook het uitgangspunt van de biologische sector.

Via ecoregelingen kunnen landbouwers vergoed worden voor hun vrijwillige inspanningen op het vlak van milieu, klimaat en biodiversiteit. Lidstaten krijgen de vrijheid om dit zelf in te vullen, samen met de verdere concretisering van de doelstellingen uit het GLB. Dit geheel vormt het Strategisch Plan voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 2023-2027. In België maken zowel Vlaanderen als Wallonië, als enige uitzondering in Europa, een eigen plan op. De Europese Commissie moet dat vervolgens goedkeuren.

Europese tegenvaller

Bio in het Vlaams Plan

In 2020 lanceerde Europa de Farm-to-Forkstrategie met ambitieuze doelstellingen:

In het Vlaamse plan sluiten verschillende van deze ecoregelingen perfect aan bij de manier

fotografie

Sophie Nuytten

waarop bioboeren aan bodembewerking doen.

Voorbeelden zijn de aanleg van bufferstroken, maatregelen om het organisch stofgehalte van de bodem te verbeteren, gewasrotatie, het ecologisch beheer van graslanden, mechanische onkruidbestrijding en de teelt van milieu-, biodiversiteitsvriendelijke en/of klimaatbestendige gewassen.

Ook biologische landbouw zou volgens het plan nog steeds worden gesubsidieerd. De voorgestelde bedragen voor de omschakeling naar bio zijn zelfs aanzienlijk hoger dan wat vandaag het geval is. Daar staat echter tegenover dat de bedragen voor de voorzetting van biologische productie lager zijn dan voorheen.

Die zouden naar verluidt wel gecombineerd kunnen worden met andere subsidies die ook door de gangbare sector aangevraagd kunnen worden, bijvoorbeeld voor mechanische onkruidbestrijding of gewasrotatie. Tot nog toe waren dergelijke combinaties vaak een knelpunt, iets wat BioForum al veelvuldig heeft aangeklaagd.

Ondanks de bereidheid om de biosector financieel een duwtje in de rug te geven, stellen we helaas ook vast dat de ambities voor biolandbouw bijzonder beperkt zijn. Terwijl

de Europese Farm-to-Fork-strategie spreekt van 25% bio in 2030, is Vlaanderen al tevreden met een schamele 1,77% tegen 2027. De Europese koepel voor de biosector, IFOAM Organics Europe, berekende dat Vlaanderen minstens een doelstelling van 5,5% bio zou moeten nastreven om geloofwaardig te blijven. Die doelstelling moet gepaard gaan met een plan om de biologische consumptie te laten verdubbelen.

Wie is de “actieve landbouwer”?

Eveneens verontrustend is het feit dat de doelgroep van dit Vlaamse landbouwplan nog niet gekend is. In Vlaanderen is er een enorme diversiteit aan landbouwers en elk jaar komen er nieuwe biologische of agro-ecologische boeren bij die op een duurzame manier aan landbouw willen doen: binnen de grenzen van ons ecosysteem, vaak kleinschalig en met een grote onderlinge verscheidenheid.

Ze gaan op zoek naar creatieve oplossingen en alternatieve verdienmodellen om een landbouwinkomen te combineren met zorg voor natuur en samenleving. Door hun manier van werken zijn het vaak pioniers.

Het is echter niet eenvoudig om een eigen

bedrijf te starten. Het gebrek aan toegang tot grond vormt vaak een eerste drempel. Vindt men als startende boer toch grond, dan gaat het veelal om kleine percelen, vaak ook onder dure seizoenspacht.

Vlaanderen wil de steun beperken tot de actieve landbouwers, maar is er na twee jaar onderhandelen nog niet in geslaagd om deze groep helder te definiëren. Wel eist Europa dat de overheden rekening houden met boeren in bijberoep en boeren die hun bedrijf diversifiëren met bijvoorbeeld inkomsten uit verwerking of toerisme (de zogenaamde “pluri-actieve landbouwers”). Wat de uiteindelijke impact zal zijn op onze sector, is op het moment van dit schrijven nog steeds koffiedik kijken.

In 2022 moet Vlaanderen, na goedkeuring door de Europese Commissie, de bepalingen van het plan wettelijk verankeren. De invoering zou van start moeten gaan vanaf 1 januari 2023.

MEER WETEN?

Neem contact op met onze beleidsmedewerker Esmeralda Borgo esmeralda.borgo@bioforum.be.

Bio Actief

55

29

Kijken bij de buren

De biosector is in volle ontwikkeling en vormt zo een motor voor innovatie en ondernemerschap.

In deze rubriek belichten we enkele inspirerende initiatieven van biobedrijven uit andere regio’s.

reBEL Chips Zelf snacks maken

15 telers uit Luiks Haspengouw, die samen de aardappelcoöperatie STG vormen, zochten naar nieuwe afzetkanalen voor hun aardappelen. Waarom zelf geen chips produceren? Samen richtten ze een dochteronderneming op onder de naam Crousti. Ze investeerden in een eigen verwerkingseenheid en produceren nu reBEL-chips.

Door zelf de verwerking in handen te nemen, garanderen ze een eerlijke prijs voor hun aardappelen. https://chips-rebel.be/

Boerschappen

Maaltijdboxen als coöperatie Al sinds 2014 kan je in Nederland maaltijdboxen bestellen van Boerschappen, met daarin groenten van lokale, voornamelijk biologische telers. Het bedrijf is fel gegroeid en zocht naar nieuwe middelen om te kunnen blijven groeien. Heel wat investeringsmaatschappijen waren geïnteresseerd, maar het bedrijf koos begin 2022 om een coöperatie te worden. Ze wilden kiezen voor de waarden waarmee ze destijds het bedrijf gestart zijn. Zo trekken ze niet alleen aandeelhouders met een commercieel belang aan, maar ook mensen die naar eigen zeggen de wereld beter willen maken. www.boerschappen.nl

Rapunzel

Geen promoties meer Het Duitse biomerk Rapunzel doet sinds maart geen promoties meer voor producten uit zijn assortiment, althans niet in Duitsland en Oostenrijk. Duurzame producten zouden niet onder hun prijs verkocht mogen worden, zo stellen ze. In de plaats daarvan willen ze in hun marketing vanaf nu focussen op de waarden achter hun product. Zelf definiëren ze 15 zogenoemde eerlijke waarden waarmee ze de klant willen verleiden tot het kopen van hun producten. www.rapunzel.de

30

Bio Actief

55

HOLLANDPHARMA Onderdeel van Mosadex Groep

Dé groothandel voor al uw natuur- en gezondheidsproducten • • • • • • •

‚‚

Ruim 75.000 artikelen op het gebied van supplementen, lichaamsverzorging, voeding en gezondheidsproducten Artikelen zijn per stuk te bestellen Bestelling wordt gratis verstuurd vanaf € 220,Levering van maandag t/m zaterdag 7 dagen per week bestellen Klantenservice 7 dagen per week bereikbaar Maandelijkse aanbiedingen

Bezoek onze informatiebeur s op

25 juni 2022

Meer informatie of klant worden? Kijk op onze website of neem contact op met onze klantenservice.

T +31 88 990 86 00 |

E info@hollandpharma.nl |

Intensieve hydratatie EN een lichte textuur?

Met lavera®, is het mogelijk.

Zorg voor jezelf en de natuur. Ervaar onze gecertificeerde, natuurlijke HYDRO SENSATION gezichtsverzorging.

Verkrijgbaar bij HOLLANDPHARMA Onderdeel van Mosadex Groep

W www.hollandpharma.nl

Wie anders helpt u aan de juiste ingrediënten voor uw financieringsplan?

Onze 200 Business-experts staan voor u klaar.

Crelan denkt graag met u mee. Want een businessidee staat of valt met het juiste financieringsplan. En dat weten onze Business-experts als geen ander. Zij helpen u graag om de juiste accenten te leggen. Stap voor stap. Met een stevige portie financieel advies en gekruid met een heldere visie op uw ambities.

Afspraak bij uw expert in een Crelan-agentschap in uw buurt.

www.crelan.be