Bio Actief 28 Jouw ontmoeting met een dynamische sector
“Bij de ontwikkeling van nieuwe producten kijken we altijd naar reststromen.” IETE HEYTENS
driemaandelijks tijdschrift verschijnt in maart
- juni - september - december
Bio Actief
Jouw ontmoeting met een dynamische sector J U N I 2 0 1 5 , EDI T I E 2 8 Bio Actief is een uitgave van BioForum Vlaanderen vzw. Bio Actief vind je vier keer per jaar in je brievenbus. BI O FOR U M V L AANDE R EN V Z W Quellinstraat 42 2018 Antwerpen T 03 286 92 78 E info@bioforumvl.be www.bioforumvlaanderen.be V.U . Kurt Sannen, Asdonkstraat 49, 3294 Molenstede
VOORWOORD
TROTS Beste lezer,
HO O FDR EDAC T I E Tom Wouters
O
E I N D R E DAC T I E Petra Tas RE D A C T I ER AAD E N I NHOUD ELI JKE EXPERT ISE Bram Fronik (Verwerking & wetgeving), An Jamart (Landbouw), Marijke Van Ranst (Verkooppunten & foodservices), Esmeralda Borgo (Beleid), Paul Verbeke (Ketenmanager), Martine Van Schoorisse (Biogarantie, beurzen & export), Lotte Van Boxem (Communicatie consument), Lieve Vercauteren (Directeur) FO T O G R AF I E KVL/Creative Nature, Lisa Develtere, Sophie Nuytten, Frank Toussaint, Tim Vandewiele
p het moment dat ik dit schrijf, is mijn verzamel aanvraag net ingediend. Als landbouwer moet je elk jaar een heleboel aangiftes doen. Dat is altijd al een hele administratieve klus geweest, maar dit jaar werd het helemaal ingewikkeld. Een nieuw landbouwbeleid zorgt dat de regels dit jaar veranderd zijn. Ik kreeg er grijze haren van! Zeker voor bioboeren is het er niet eenvoudiger op geworden. Opvallend: zelfs de helpdeskmedewerkers van de overheid konden er niet altijd aan uit. Op zulke momenten ben ik blij en trots om voorzitter te zijn van BioForum. Onze professionele medewerkers hebben hun uiterste best gedaan om ons bij te staan: op de website vond je uitgebreide informatie en medewerkers stonden stand-by om boeren individueel verder te helpen.
CO VE R F OT O Sophie Nuytten VO RM G EV I NG We Make Graphics ME T DANK AAN Louis Meulders, Iete Heytens, Michel Corthouts, Jan Hellemans, Justine De Witte, Jen Nold, Proefbrouwerij Lochristi D RU K Zwart op wit VE RZ E NDI NG De Brug vzw A BO N NER EN Belgische marktspelers krijgen een gratis abonnement. Ben je geen marktspeler, maar wel geïnteresseerd in een jaarabonnement? Maak dan 25 euro over op bovenstaand rekeningnummer met de vermelding ‘Abonnement Bio Actief’. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro (BIC: TRIOBEBB, IBAN: BE30 5230 8012 5311). A D VE R T ER EN Wil je graag de publicitaire mogelijkheden van Bio Actief k ennen? Neem contact op met Sabrina Proserpio, E sabrina.proserpio@bioforumvl.be, T 03 286 92 70. Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, van het Departement Landbouw en Visserij.
Ik sta er telkens van versteld hoeveel werk ons professioneel BioForum-team verzet, en dat met weinig middelen. We leggen de lat hoog! In het jaarverslag in dit nummer zie je daar het bewijs van. Via onze stuurgroepen en de Raad van bestuur sturen jullie, onze leden, mee hun takenpakket. Als individuele bio-ondernemer sta je nergens. Slagkracht krijgen we pas door ons samen sterk te maken als BioForum. Zo doen we heel wat belangrijk werk op beleidsniveau. Doen we dat niet, dan zouden een aantal beleidsmaatregelen veel sterker in ons nadeel spelen, zoals de biohapremie of het Mestactieplan. Bij de overheid is helaas nog niet iedereen zich bewust van de kracht van bio. Met BioForum zorgen we er achter de schermen voor dat wij ons werk als bio-ondernemer verder kunnen uitbouwen, en daar profiteert uiteindelijk de hele sector van. Ik ben ervan overtuigd dat dat uiteindelijk ook bij de beleidsmakers de geesten zal doen rijpen.
KURT SANNEN
Voorzitter BioForum Vlaanderen kurt.sannen@bioforumvl.be
02
Bio Actief
28
BIO ACTIEF 28
Inhoudstafel 10
Consument eet bio
22
Naar een nieuwe pachtwet?
13
Jaarverslag 2014
25
Nieuwe inspiratie voor Biogarantie
17
Wie zaait, die oogst
06 LEVENDE SECTOR
Duurzaam verwerken
LEKKERE SECTOR
18
Zo kleurrijk als een tomaat
24 VERANDERENDE SECTOR
Nieuwe Vlaamse 足biowetgeving van kracht Bio Actief
28
03
Bio Flash Klaar voor de Bioweek!
“Met bio investeer ik in onze toekomst.” Ontdek de Bioweek van 6 tot 14 juni 2015
Van 6 tot 14 juni is het Bioweek! Met de slogan "Met bio investeer ik in onze toekomst" tonen alle bedrijven die bio produceren of verkopen hun engagement voor bio. Maak de Bioweek mee bekend met de poster die je bij deze Bio Actief vindt. Wil je zelf meedoen met een a ctiviteit, dan kan dat nog steeds. Meer informatie vind je op www.bfvl.be/bioweek. Alle activiteiten, promoacties en berichten over de Bioweek vind je op www.bioweek.be
Bio in 2014
Nieuwe biovakbeurs BioForum heeft de kans gekregen om dit jaar toch een vakbeurs voor de biosector te organiseren, in samenwerking met Nutrimedes. BioXpo vindt plaats op 27 en 28 september in Brussel Expo. Op hetzelfde moment en in dezelfde hal kan je ook naar Vitasana, de vakbeurs voor gezond leven. Dit betekent meteen dat de vakbeurs Expo4Bio definitief afgevoerd wordt en niet zal plaatsvinden in 2016.
In april verscheen het Biojaarrapport 2014 van het Departement Landbouw en Visserij. Dat vat jaarlijks de evolutie van de biosector samen, zowel qua productie als op het vlak van consumptie. Opvallend: het aantal bioboeren blijft stijgen, maar het areaal zakt met een halve procent. Dat betekent vooral dat er meer kleinere boeren zijn. Het jaarrapport kan je lezen op www.bfvl.be/biojaarrapport2015. Voor meer informatie over bioconsumptie blader je door naar pagina 10.
Meer informatie over BioXpo? Neem contact op met Martine Van Schoorisse martine.vanschoorisse@bioforumvl.be
04
Bio Actief
28 fotografie
KVL/Creative Nature
Bio, je kan er niet omheen VLAM heeft sinds april een nieuwe campagne lopen die biovoeding promoot bij het grote publiek. Met ‘Bio, je kan er niet meer omheen’ toont de campagne dat bio alomtegenwoordig is en dat er in elke productcategorie wel een biovariant te vinden is. De campagne bestaat naast radiospotjes uit affiches en advertenties die overal verspreid zullen worden. Wil je meer informatie over de VLAM-campagnes over bio? Neem dan contact op met Kristien Soete kristien.soete@vlam.be.
Dag van de Klant 2015
Foodservices in Algemene Vergadering
Net als vorig jaar ondersteunt BioForum de biowinkels met een actie voor de Dag van de Klant in september. Je kan jouw klanten dit jaar verwennen met wafeltjes van Dimabel. In de loop van juni kan je jouw bestelling plaat sen, met optie tot personaliseren. BioForum maakt de deelnemende winkels bekend op www.biogenietengids.be. Voor meer informatie neem je contact op met Marijke Van Ranst marijke.vanranst@bioforumvl.be.
Op de Algemene Vergadering van BioForum op 21 april werd een statutenwijziging goedgekeurd. Vanaf 2016 zullen twee gecertificeerde foodservices als effectief lid in de Algemene Vergadering kunnen zetelen. Daardoor krijgen ook foodservices (restau rants, catering, grootkeukens ...) een officiële stem in de werking van BioForum. De officiële benoeming is voorzien op de volgende Algemene Vergadering in 2016. Ben je geïnteresseerd als kandidaat of wil je graag meer informatie? Neem contact op met Marijke Van Ranst marijke.vanranst@bioforumvl.be.
Bio Actief
28
05
LEVENDE SECTOR
Duurzaam verwerken De voedingsindustrie kijkt steeds meer naar verduurzaming. Ook in de biosector gebeurt dat. Daar gaat heel wat aandacht naar de herkomst of het gebruik van grondstoffen. Drie verwerkers vertellen wat voor hen en hun klanten telt.
LANGE INTERVIEWS ONLINE Je vindt een uitgebreidere versie van deze interviews op onze website. www.bfvl.be/bedrijfindekijker 06
Bio Actief
28
Gageleer CVBA-SO WIE?
Louis Meulders W AT ?
Biobier WAAR?
Omgeving Turnhout
Toch is het niet altijd even makkelijk. "Er zijn niet veel boeren in de Kempen die brouwgerst telen. De kwaliteitsnormen liggen hoog omdat het om een voedingsmiddel gaat. En de weers omstandigheden moeten meezitten. Een te nat voorjaar en de kans op schimmels groeit."
BIO SINDS?
"De gagel komt uit het natuurgebied De Liereman in Oud-Turnhout." Intussen zijn we ook andere gagelvelden aan het omschakelen ageleer is een biobier op basis van gagel, naar bio, om eventuele tekorten op te kunnen een struik typisch voor heidevelden. Hoe vangen." komt iemand op dat idee? Louis Meulders: "In de Middeleeuwen bracht men bier op smaak Om de smaak van het bier zo constant moge met gruit, een kruidenmengsel. Het hoofd lijk te houden, krijgt Gageleer volop steun van bestanddeel daarvan was gagel." de brouwerij. "Zij voert voortdurend analy ses uit op de gagel om de smaakbepalende Benieuwd naar hoe dat smaakte, sloeg Louis stoffen te meten. Op basis daarvan wordt de zo’n 25 jaar geleden zelf aan het brouwen in receptuur bijgestuurd." zijn garage. Hij kwam in contact met natuur vereniging De Wielewaal, de voorloper van Ongeveer één derde van Gageleer vindt zijn Natuurpunt. "Daar had iemand het lumi weg via de Natuurpunt-afdelingen, nog een neuze idee om het bier derde wordt v erkocht te commercialiseren ten in Belgische en Neder voordele van de natuur." landse biowinkels. Het Er werd een coöperatie resterende deel vind je in opgericht. "Het succes drankenhandels en cafés. van Gageleer is voor een "Het is niet zo makkelijk groot deel te danken aan om in het circuit van de het feit dat we van bij het cafés binnen te geraken. begin zo’n grote achter Het aanbod is natuurlijk ban hadden." ook ontzettend groot." 2003
G
“Onze klanten waarderen dat we met lokale grondstoffen werken.”
fotografie
KVL/Creative Nature
LOU IS ME U LD E RS Zelf brouwen was geen Een grote kost voor een optie. Ze gingen in zee vereniging die alleen met de ‘Proef’brouwerij in Lochristi. In 1996 met vrijwilligers werkt, is de logistiek: "In het brouwde die een eerste keer 1.100 liter; in 2014 begin leverden we veel zelf, maar sinds twee haalde de brouwerij 133.000 liter. "De laatste jaar doen we dat met een logistieke partner." jaren groeien we telkens met 20 procent." Desondanks kon Gageleer vorig jaar 22.000 euro winst uitdelen aan Natuurpunt en de In 2003 werd Gageleer een biobier. Intussen Kempense afdelingen. kiest men ook zoveel mogelijk voor lokaal: de gerst komt van twee bioboeren in de Kempen. En de toekomst? "Sinds vorig jaar is er "Onze klanten waarderen dat we met lokale een tweede bier bijgekomen: Bufo. Ook bio grondstoffen werken." maar met minder alcohol. Noem het een zomerbiertje op basis van twee soorten zeer aromatische hop. Dat willen we nu aan de man brengen. En wat Gageleer betreft: vorig jaar verkochten we omgerekend 400.000 gla zen. Daar wil ik er graag snel 100.000 bij doen." MEER WETEN?
www.gageleer.be
Bio Actief
28
07
Maya Seitan WIE?
Iete Heytens en Michel Corthouts W AT ?
Producent van onder meer seitan en tofu WAAR?
Hasselt BIO SINDS?
1992
M
aya Seitan produceert al sinds begin jaren 1990 biologische seitan. Iete: "Mijn echtgenoot Michel begon in 1992 samen met een vriend op zeer kleine schaal met de productie van seitan. 2 jaar later verhuisden we naar Hasselt en stapte ik mee in de zaak."
seitanproductie. We zijn van plan om bij de bier. Ook het Arvum-bier van Pieter Coopmans provincie Limburg een project in te dienen om (Herkenrodeboer) maakt gebruikt van onze op zoek te gaan naar reststromen." boeren die de voor ons geschikte tarwe Het sojaschroot van de tofuproductie dient variëteit willen telen. dan weer als veevoeder. "Hiervoor moeten We zijn nu aan het we aan een aantal extra verplichtingen van bekijken aan welke het FAVV voldoen en dat bracht wel wat werk eigenschappen de met zich mee. We willen deze reststroom tarwe precies moet zo hoogwaardig mogelijk verwerken, maar voldoen om er goede denkpistes uitwerken kost tijd en geld. In elk seitan van te maken. geval: bij de ontwikkeling van nieuwe pro En we moeten zien ducten kijken we altijd naar de reststromen." dat de prijs voor alle partijen economisch "Qua energieproductie zien we nog wel haalbaar is. Ook voor mogelijkh eden, zoals zonnepanelen en onze soja, die nu een EcoSocial-label heeft, warmterecuperatie. Alleen is dat voor een zouden we graag lokaal aankopen." klein bedrijf zoals het onze momenteel een erg grote investering." Dat Maya Seitan duurzaam werkt, zie je ook in de manier waarop het bedrijf met rest De kleinschaligheid van hun bedrijf geven stromen omgaat. ze niet op, want ze past bij hun filosofie: "We blijven bewust een kleiner bedrijf, omdat we "Reststromen hergebruiken wij het liefst bin graag levende voeding op een ambachtelijke nen het eigen bedrijf. Zo wordt het zetmeel manier willen produceren. Zo kunnen we de dat wegspoelt bij de productie van seitan kwaliteitsvolle producten afleveren, die onze gebruikt om te paneren, voor het deeg van klanten verwachten." onze satés en als bindmiddel voor sauzen. We kunnen zo niet alle zetmeel verwerken en MEER WETEN? een deel van het zetmeelwater wordt gebruikt www.maya-seitan.be door brouwerij Jessenhofke voor hun Maya-
“Bij de ontwikkeling van nieuwe producten kijken we altijd naar reststromen.”
"Bij de opstart van het bedrijf, zijn we ver IE T E H E YT E N S trokken vanuit een macrobiotische filo sofie. Daarom stond van bij begin vast dat we met bioproducten zouden werken", zegt Iete. "Ik werkte daarvoor in een reclamebu reau en heb nog etiketten ontworpen voor herbiciden en pesticiden. Het verbaasde me hoeveel waarschuwingen die bevatten. Op lange t ermijn kunnen die producten niet anders dan schadelijk zijn."
Naast seitan produceren ze ook tofu en mochi, een gestampte zoete rijstkoek. Voor de pro ductie van seitan is tarwe nodig, voor tofu is soja nodig. Voor de grondstoffen werkt Maya Seitan het liefst lokaal, al blijkt dat niet eenvoudig. "Niet alle tarwe is geschikt voor
08
Bio Actief
28 fotografie
Sophie Nuytten
De Drie Wilgen WIE?
Jan Hellemans W AT ?
Biologische fruitsappen WAAR?
Nijlen BIO SINDS?
Jaren 80
S
inds de jaren 80 verkoopt Jan Hellemans met De Drie Wilgen biologische sappen. Die ondernemingszin kwam al in zijn tiener jaren tot uiting. Jan: "Als tiener verkocht ik appels uit de boomgaard van mijn grootvader aan toevallige voorbijgangers."
Nadat hij op een zorgboerderij de appels van de boomgaard tot sap verwerkte, besliste hij om dat zelfstandig voort te zetten. "Eerst had ik mijn eigen boomgaard, maar later kocht ik appels van fruitboeren uit de streek."
fotografie
KVL/Creative Nature
Van in het begin koos Jan voor bio. "Op de tuin bouwschool waren pesticiden de oplossing voor alles, maar ik was er toen al van over tuigd dat het ook op een andere manier kon. Steeds meer mensen hechten ook belang aan streekgebonden en biologische producten. Dat merk ik vooral bij onze afzetkanalen in de steden." Het fruitsap van De Drie Wilgen is vooral in de horeca steeds populairder. Ook hier is de combinatie van biologisch en lokaal een grote troef. Daarnaast distribueert De Drie Wilgen nog andere biologische dranken als bier, koffie, melk enzovoort. Voor de meeste sappen blijft de appel het bevatten maximaal 20% exotische sappen. hoofdingrediënt. "Er zijn maar een beperkt Zo hebben we er minder van nodig." aantal sappen waar geen appelsap voor wordt gebruikt." En hij kiest bewust voor lokaal: "Maar zelfs met fruit van hier is het niet altijd de appels en peren komen van telers uit even makkelijk om lokaal te werken. Voor eigen streek en het sap wordt gebotteld net aardbeien en bessen van hier betalen we bij over de grens in Tilburg, in en familiebedrijf. voorbeeld twee tot drie keer meer dan voor "Ongeconcentreerd appelsap houdt beter zijn sappen van buiten Europa." smaak. Veel sapproducenten doen het anders: ze kopen concentraat en vullen dat dan af." Tot slot blijft Jan zoeken naar verdere verduur zaming: "We hopen op termijn de afstanden Maar hoe zit dat dan met de exotische s appen tussen de verschillende productiestappen te in het aanbod? "Klanten vragen ook naar verkleinen. Ook de distributie kan misschien sappen van niet-lokale vruchten. We bieden nog duurzamer, al doen we hier al wel veel dat aan, maar proberen het wel zo duurzaam door ons systeem van statiegeld." mogelijk te doen. We kopen enkelvoudige sappen en fruitpuree aan en mengen die met MEER WETEN? ons lokale appel- en perensap. Onze sappen www.dedriewilgen.be
“Steeds meer mensen hechten belang aan streekgebonden en biologisch.” J A N H EL L EM A N S
Bio Actief
28
09
SECTOR IN CIJFERS
Consument eet bio Elk jaar onderzoekt GfK de Vlaamse biomarkt. Omdat het ook relevant is om te weten waarom consumenten bio eten, voerden we zelf een grootschalige enquête uit. We presenteren je hier de meest opvallende cijfers en uitspraken.
Waarom bio?
VOOR WIE?
Iedereen in de biosector W AT ?
Op zoek naar een consumentenprofiel WAAROM?
Inspelen op consumentengedrag kan je voordeel opleveren
A
ls je nieuwe producten of strategieën ontwikkelt in je bedrijf, is een goed inzicht in markt en nieuwe tendensen onontbeerlijk. Daar zorgt het onderzoeksbureau GfK voor, met analyses van de bestedingen van 5.000 gezinnen in België. In opdracht van VLAM brengt GfK ook de verkoop van bio jaar na jaar in beeld. Op basis daarvan worden markt analyses gemaakt voor diverse producten en sectoren. Elk jaar worden de cijfers bekend gemaakt via het Jaarrapport Biologische landbouw van AMS, dat je vindt op www.bfvl. be/biojaarrapport2015. En de cijfers zijn positief: in 2014 wordt een groei opgetekend van 3,8% voor de gehele biosector. VLAM neemt een select aantal pro ducten onder de loep en daaruit blijkt een groei van 5,1%. En dat terwijl de algemene voedingsmarkt achteruitgaat. We selecteerden op de volgende pagina’s een aantal opval lende citaten en grafieken uit de GfK-cijfers.
10
Bio Actief
Maar hoeveelheden alleen zeggen niet alles. Het is ook relevant om inzicht te hebben in de criteria die consumenten meenemen bij hun aankopen. Daarom organiseerde BioForum tussen 19 februari en 23 maart een online enquête waarop 9.190 Belgische consumenten reageerden. Ook van deze enquête geven we de belangrijkste con clusies mee. Het volledige verslag vind je op www.bfvl.be/consumentenenquete.
“
“21% van alle vleesvervangers die verkocht worden, zijn bio. Bij geen enkel ander product is dat marktaandeel zo hoog.”
BRON: Gfk Panelservices Benelux in opdracht van VLAM
60 50 40
“60% van de mensen koopt wel eens biogroenten.”
30 20 10 0
28 Percentage aantal mensen in België dat in volgende productgroepen wel eens bio koopt
“
In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
“ “
BRON: BioForum
Waar eten mensen bio?
“Bio groeit sterker in Wallonië dan in Vlaanderen.”
% mensen dat bio eet op die plaats BRON: Consumptietracker 2014 door iVox voor VLAM
“7% van de biokopers koopt minstens wekelijks bio. Zij staan in voor 56,6% van alle biobestedingen.”
BRON: BioForum Vlaanderen
A Een biowinkel/boer in mijn buurt
Wat zou je motiveren om meer bio te kopen?
B Meer bio-aanbod in mijn vaste winkel C Betere kwaliteit D Lagere prijs E Diverser aanbod aan producten F Meer lokale bioproducten G Meer informatie over bio H Meer informatie over biobedrijven I
Meer bio in het assortiment van grote/gekende merken
J
De zekerheid dat de bioboer een eerlijke prijs krijgt voor zijn product
K Ik koop reeds a lles bio
“
“Biozuivel was de sterkste groeier in 2014.”
“
“In 2014 doen mensen meer bio-aankopen per winkelbezoek. Daarnaast kopen ze ook gewoon meer bio.”
Bio Actief
28
11
“
“Bio wordt meer gekocht door welgestelde gezinnen, tweeverdieners en oudere alleenstaanden.”
“
“Op een gemiddelde dag eet 18% van de bevolking minstens één bioproduct, meestal gewoon thuis.”
“
“Bioconsumenten geven aan dat achtergrondinformatie over voeding de doorslag geeft om voor bio te kiezen.”
“
“Mensen met interesse in bio beschouwen zichzelf als bewuste consumenten.” MEER WETEN?
Wil je meer informatie over zowel de GfK-cijfers als over de resultaten van de consumenten enquête? Neem dan contact op met Marijke Van Ranst, coördinator Verkooppunten marijke. vanranst@bioforumvl.be.
Is het volgens jou makkelijk om bioproducten te herkennen op volgende locaties? BRON: BioForum Vlaanderen
0% 12
Bio Actief
28
20%
40%
60%
80%
100%
Dankzij de sector
BIOFORUM VLAANDEREN VZW
Jaarverslag 2014
Dit jaarverslag vat in enkele pagina’s samen wat BioForum Vlaanderen in 2014 ondernam om de biosector te ondersteunen en verder uit te bouwen. Best veel, zo blijkt uit deze cijfers. De cijfers vertellen echter niet dat we als organisatie alleen vooruit kunnen als de sector achter ons staat en ons steunt. In vele dossiers en projecten steunen wij op de betrokkenheid en positieve houding van de bio-ondernemers. Daar zijn we jullie allemaal dankbaar voor. En dat valt niet in cijfers uit te drukken.
1 Heldere informatie voor het brede publiek Wij informeren consumenten over de meerwaarde van bio, ook samen met ondernemers.
Bioweek: “Ik maak bio omdat het werkt!”
Bio voor het brede publiek
Wegen op het maatschappelijk debat
BioForum koos 13 ondernemers uit de bio sector als ambassadeur voor de Bioweek van 7 tot 15 juni. We verzorgden een Bioweekbijlage bij De Standaard op vrijdag 30 mei met daarin alle ambassadeursportretten, alle activiteiten en enkele interviews met wetenschappers. Op 6 juni openden we de campagne feestelijk met een netwerkmoment.
BioForum voorzag heldere informatie voor de consument op www.biomijnnatuur.be. Fans verwenden we met een dagelijks hapje bio op onze Facebook-pagina Lekker Bio. In de BioGenietenGids verzamelden we alle bio-adressen uit Vlaanderen. Sinds 2014 ook alle afhaalpunten van bio-abonnementen. We hielpen journalisten met de juiste in formatie en relevante contacten.
BioForum nam actief deel aan het maat schappelijk debat en zette agro-ecologie op verschillende manieren mee op de kaart. We keken samen naar de documentaire ‘Dansen Met Gehoornde Dames’, organiseerden een panelgesprek op het Transitiefestival, deden een workshop Veredelingstechnieken op Burning Ice en gingen op 4 locaties in Vlaanderen Toekomst Zaaien.
DE BIOWEEK IN CIJFERS
BREDE PUBLIEK IN CIJFERS
100
400.000
5600
12
Meer dan 100 activiteiten en 75 promo-acties in heel Vlaanderen
Een Bioweek-bijlage op 160.000 exemplaren, potentieel bereik van 400.000 lezers
1.500 nieuwe fans voor Lekker Bio; maandelijks 5.600 unieke bezoekers op biomijnnatuur.be
24.175
100
24.000
12 persberichten, w ekelijkse perscontacten, meer dan 50 artikels of reportages als direct resultaat: Radio 1-journaal, De Tijd, De Standaard, VOLT, Trends, De Morgen,...
Ruim 24.175 bezoekers op bioweek.be van 1 april tot 19 juni
Meer dan 100 artikels en reportages in regionale pers
Per kwartaal zo’n 24.000 pagina’s geconsulteerd op Biogenietengids.be
2
Betere inhoud in een nieuw jasje
Advies en ondersteuning aan bio-ondernemers
Mensen uit de biosector konden voor informatie altijd terecht op onze website bioforumvlaanderen. be. Om hen nog beter van dienst te zijn, staken we die in een nieuw jasje. We zorgden vooral voor een duidelijkere structuur. Tegelijk voerden we ook een nieuwe huisstijl in, met als ijk
Wij helpen ondernemers met hun vragen en organiseren studiedagen.
punt ons nieuwe logo. De BioBedrijvengids kreeg ten slotte een fikse update: niet alleen breidden we de databank uit, we zorgden ook voor een gebruiksvriendelijkere interface.
Samen zijn we de biosector BioForum bracht de verschillende schakels in de keten dichter bij elkaar. We voorzagen dus niet alleen netwerkmomenten per deelsector, maar ook over de sectoren heen.
100 We verbroederden met 100 bio-ondernemers tijdens onze Zomerse Zondagen
35 35 deelnemers ontmoetten elkaar tijdens onze netwerkdag Samenwerken in de Korte Keten
Bio tonen BioForum hielp biobedrijven hun zicht baarheid te vergroten. Bio-ondernemers konden op twee momenten in het jaar promomateriaal bestellen. In 2014 zorgden we ook voor een attentie voor Dag van de Klant voor winkeli ers en ontwierpen we 4 receptkaarten die winkels konden uitdelen aan hun klanten.
Advies en vorming op maat Een sterke band met de sector, daar kiezen we bewust voor. We probeerden dus ook zoveel mogelijk de sec tor vooruit te helpen: ondernemers konden steeds bij ons terecht met hun vragen. Daarnaast organiseerden we studiedagen en infomomenten, waar we bepaalde thema’s dieper uitspitten. In de praktijk én met de sector. En soms werken we ook met partners samen. Zo organiseerden we op Tavola een seminarie voor ver werkers, samen met Fevia.
BETERE INHOUD IN CIJFERS
2760 2.760 bezoekers per maand op bioforumvlaanderen.be
B I OF ORUM , DAT Z IJ N ...
1315
413 leden: boeren, verwerkers, winkeliers, foodservices, controleorganisaties, onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties. Onze raad van bestuur is samengesteld uit bio-ondernemers en lidorganisaties, met als voorzitter Kurt Sannen van boerderij het Bolhuis.
Populairste pagina was Vraag en aanbod: 1.315 paginaweergaves per maand
960
15 personeelsleden (goed voor 12,5 VTE) Team administratie: boekhouding, databank, IT, onthaal, ... Team communicatie: sector, publiek en pers Team markt: ondersteuning van de sector
De Biobedrijvengids steeg van 250 naar 960 bezoekers per maand
BIO TONEN IN CIJFERS
100.000
7050
Meer dan 100.000 recept kaarten verdeeld over de winkels
42 biowinkels deelden op de Dag van de Klant 7.050 zakjes koffie uit
74 74 bedrijven bestelden promomateriaal: meer dan 60 pijlen, 175 b ordjes voor afhaalpunten, 500 T-shirts enzovoort.
VORMING IN HET KORT
184
24
30%
We zochten een antwoord op 184 schriftelijke vragen van bio-ondernemers
We organiseerden 2 starters bijeenkomsten voor jonge boeren en gaven 24 individuele startersadviezen
Op de studiedag ‘bio, bodem en bemesting’ waren 30% van alle biogroente- en bio-akkerbouw telers aanwezig.
3
Op de bres voor de belangen van de biosector Wij laten van ons horen bij het beleid.
Beleid in het kort
BioForum zetelt in verschillende overlegorganen en adviesraden om daar de stem van bio te laten klinken. Dat is absoluut nodig, willen we als kleine sector de ruimte krijgen om te groeien. In een verkiezingsjaar als 2014 werd dat nog belangrijker: we organi seerden een verkiezingsdebat om te peilen hoe de partijen over bio dachten en volgden de regeringsvorming en de relevante beleids nota’s nauwgezet op.
H E R Z IE NING VA N D E E U R O P E SE B IOW E T G E V I N G
M E ST BE LE I D (MAP V) • Studiewerk en ontwikkeling van standpunt • Intensief overleg met de over heid (via het Overlegcomité mestactieplan, OMAP)
• Rondvraag bij leden • Overleg op Europees niveau
VL A A M SE B IOWE T G E V I N G
V OEDSE LVE I LI G H E I D
• Standpunt ontwikkeld en besproken met de overheid m.b.t productieregels konijnen; idem voor plantgoed aardbeien
• BioForum zorgde voor minder administratieve lasten en lagere kosten • Vooroogstcontrole: bioboeren krijgen vrijstelling van ana lyse van bestrijdingsmiddelen omdat dit al tijdens biocontrole gebeurt • Haalbare controle vanuit FAVV voor korteketendistributie van levensmiddelen via afhaalpunten en gegroepeerde aankopen
LA ND B O UW E N N AT U U R ( I HD ) • Nefaste gevolgen onder aandacht gebracht van media en overheid
6%
LAN DBOU W- & PLAT TELAN DSBE LE I D (G LB 2020) • Overleg met de overheid over de implementatie van de Europese wetgeving in Vlaams beleid voor diverse deeldossiers (zoogkoeienpremie, biohectare premie, VLIF...) • Infosessie voor bioboeren • Communicatie en dienstverlening
overhead
4%
70%
advertising
67%
subsidies
personeel
inkomsten
bijdragen biosector
• Aanpassing van limiet pesticidenresidu • Vrijstelling voor loonwerk o.m voor slachthuizen voor boeren die aan thuisverkoop doen en occasioneel laten slachten
5%
andere
20%
BE SLU I T V LAAMSE R E G E RI N G OVE R B I OL OG I SCH E PRO DUC TIE E N E T I KE T T E RI N G
uitgaven
28%
werking
VE E L DOE N ME T BE PE RKT E MI DDELEN Omzet BioForum: 1.343.526 euro
4
Stimulansen en ondersteuning voor markt ontwikkeling & onderzoek Wij stimuleren mensen tot samenwerking, innovaties, onderzoek en kennisuitwisseling.
KETENONTWIKKELING IN CIJFERS
110 110 marktgerelateerde vragen beantwoord
2 2 overlegmomenten: boomgaardoverleg pitfruit en sectoroverleg groenten.
Ketenontwikkeling Bio zoekt Keten en Bio zoekt Boer zijn een gezamenlijk initiatief van ABS, Boerenbond en BioForum Vlaanderen. Bio zoekt Keten brengt de marktvraag in beeld, Bio zoekt Boer maakt deze marktvraag bekend bij gangbare land bouwers. Bio zoekt Boer wordt in de praktijk uitgevoerd door Boerenbond. Bio zoekt Keten werkte in 2014 rond volgende thema’s: regionaal geteelde biogranen met onder meer bedrijfsbezoeken, sectoroverleg en marktstudie graan, biologisch plantgoed, veevoer uit reststromen en commerciali sering van droog geborstelde aardappelen.
Kennisnetwerk BioForum Vlaanderen is coördinator, sleutelpartner en uitvoerder in het Vlaamse bio kennisnetwerk. De samenwerking tussen onderzoek en praktijk loopt steeds beter. De Biobedrijfsnetwerken, waar boer en onder zoeker kennis uitwisselen, waren daarbij cruciaal. Er was ook een nauwere samen werking met andere netwerken als het Netwerk ZelfZadenTelen en het CSA-netwerk.
KENNIS IN CIJFERS
23 23 Biobedrijfsnetwerken in 6 verschillende sectoren
15 aansturing en opvolging van 15 bio-onderzoeksprojecten, uit werking van één Europees Thematisch Netwerk
EIP voorstelling Biobedrijfsnetwerken en Vlaams Biokennisnetwerk op EIP workshop in Parijs.
Biogarantie: bio op volle kracht BioForum Vlaanderen beheert het Belgisch Biogarantie-label voor alle bedrijven in Vlaanderen, de retailers die nationaal w erken en de Brusselse bedrijven die voor Vlaanderen kiezen. In 2014 werkten we samen met de controleorganisaties de controle van de nieuwe criteria voor de Biogarantie-winkels uit.
BIOGARANTIE IN CIJFERS
269
19
269 Vlaamse en Brusselse ondernemers kozen in 2014 voor het Biogarantie-label.
Van de 180 Biogarantieproducenten en verwerkers waren er 19 indirecte g ebruikers. Indirecte gebruikers b rengen zelf geen producten op de markt maar produceren voor Biogarantiehouders.
COLOFON —
Verantwoordelijke uitgever Kurt Sannen Asdonkstraat 49 2360 Molenstede Fotografie KVL/Creative Nature, Lisa Develtere, Frank Toussaint
VOORUITKIJKENDE SECTOR
Wie zaait, die oogst Op 11 maart organiseerde BioForum samen met Inagro de studiedag ‘Uitgangsmateriaal in de biologische akkerbouw en groenteteelt, vandaag en morgen’. We vingen er volgende uitspraken op.
“
“
“
“Het is niet makkelijk om overeind te blijven als kleine speler in een markt die gedomineerd wordt door slechts een handvol bedrijven.”
“De groothandel en de teler verenigingen willen mee nadenken om veredeling en biologische rassen meer op de kaart te zetten. Alleen kan je supermarkten niet wekenlang zonder product zetten. Hoe krijgen we de retail zover om hier meer aandacht aan te geven?”
“De toekomst? Met participatieve veredelings groepen en ‘open source’ zaadvast zaadgoed kunnen we zorgen voor meer biodiversiteit in zaad en omgeving.”
“De biolandbouw focust zich best op veredeling op een natuurlijke manier. Geen hocus pocus met genen dus, want dat is niet meer duidelijk voor de consument en voor de boer.”
“
“We hebben trekkers nodig die met heel veel enthousiasme een aaneensluitend verhaal van graan, malen en bakken kunnen en willen maken.” MEER WETEN?
Een positief verhaal over uitgangsmaterialen is dat van Kortweg Natuur, dat de keten van akker tot bakker wil inkorten. Je leest er meer over op www.kortwegnatuur.be. Voor meer informatie over de studiedag neem je contact op met An Jamart an.jamart@bioforumvl.be.
Bio Actief
28
17
LEKKERE SECTOR
Zo kleurrijk als een tomaat Noem een tomaat nooit zomaar tomaat. Deze groente — of zo je wilt vruchtgewas — bestaat in eindeloos veel varianten en is enorm populair bij de consument.
18
Bio Actief
28 fotografie
Frank Toussaint
VOOR WIE?
Aanbieders van biologische tomaten W AT ?
Teelt- en verkoopsinformatie WAAROM?
Als meest verkochte groente zijn tomaten een interessant product
J
e hebt tomaten in verschillende vormen — langwerpig, rond, met of zonder bulten — en verschillende groottes. Elke variëteit heeft zijn eigen smaak en ook zijn eigen bewaringstermijn en gebruik. Zo is de ene soort geschikt voor een s laatje met mozzarella, terwijl de andere meer geschikt is voor soep. Een tomaat is trouwens niet altijd rood: je hebt ook oranje, gele, witte, groene en zelfs bijna zwarte soorten. In elk geval lusten de Belgen deze groente graag, met iets meer dan 6 kg aangekochte tomaten per Belg per jaar. Dat maakt van de tomaat de meest verkochte groentesoort in ons land. 2,7% daarvan worden biologisch geteeld, goed voor zo’n 1.335 ton per jaar (bron: GfK in opdracht van VLAM). Daarvan komt maar een deel uit eigen land en streek, want de bioproductie is beperkt tot ongeveer 6 ha in Vlaanderen.
Oorsprong Tomaten behoren net als aardappels, papri ka’s en aubergines tot de familie Solonaceae of nachtschade. Oorspronkelijk komt de plant uit Zuid-Amerika, maar sinds midden negentiende eeuw is het een veel geteeld vruchtgewas in Europa. De rijpe vrucht is lekker en gezond. De vrucht is meteen ook het enige eetbare deel van de plant: de rest bevat het giftige solanine. Hun rode kleur danken tomaten aan de aan wezigheid van caroteen en lycopeen. Deze laatste stof beschermt de mens tegen vrije radicalen. Hoe rijper de tomaat, hoe meer lycopeen ze bevat. Verder zijn tomaten rijk aan vezelstoffen, mineralen (kalium, mag nesium, ...) en vitaminen (vit A, C, B1, B2, B9, ...). Uit Braziliaans onderzoek blijkt dat biologische tomaten meer vitamine C en polyfenolen bevatten dan hun gangbare tegenhangers, omdat ze trager groeien en een sterker afweersysteem hebben. Polyfenolen hebben een gunstige uitwerking bij hart ziekten, kanker en dementie.
fotografie
Lisa Develtere
Teelt
Bewaring
De plant is van oorsprong meerjarig, maar wordt vandaag als eenjarige gekweekt. Hij vraagt veel bemesting en gedijt het best in warmte. In Vlaanderen worden tomaten dan ook in serres of tunnels geteeld. Planten kan van zodra de temperatuur voldoende hoog is en het seizoen eindigt in de herfst, wanneer het te koud wordt. Je kan het seizoen wel rekken door bij te stoken in de tunnel of serre.
Omdat tomaten eigenlijk tropische vruchten zijn, kunnen ze niet goed tegen te lage tem peraturen. Om smaakverlies en koudeschade (putjes) te voorkomen, bewaar je tomaten tussen 12°C en 16°C. Bij deze temperatuur blijven ze verschillende weken houdbaar. De smaak komt het best tot zijn recht bij kamertemperatuur.
Bodem en teelthandelingen hebben invloed op de smaak van de tomaat. Zo zorgt een hoog zoutgehalte in de bodem (bv. door nooit of w einig door te spoelen en genoeg te bemesten) voor een sterkere smaak, al ligt de opbrengst dan vaak wel lager. Ook een zuinige watergift zorgt voor een intensere smaak. Omdat biotomaten in volle grond geteeld worden, krijg je minder waterige tomaten. Tot slot bepaalt ook het moment van de oogst de smaak. De tomatenplanten worden langs een touw ingedraaid of omhoog gebonden. De bestui ving gebeurt voornamelijk door hommels. Die vliegen in de bloem en zorgen ervoor dat stuifmeel van de stuifmeeldraden op de stamper terecht komt. Bij gebrek aan hom mels gebruiken boeren een trilstok voor de bestuiving. Die bootst de beweging van de hommels na. Oogsten kan zodra de kleuring plaatsvindt. Tomaten moeten bij het oogsten stevig, fris en glanzend zijn. Afhankelijk van het type tomaat gebeurt oogsten met een oogstschaartje of manueel. Eenmaal geoogst kunnen tomaten nog behoorlijk lang bewaard worden.
Hou rekening met ‘slechte buren’. Heel wat winkels maken de fout om tomaten naast aubergines of komkommers te leggen. Die geven echter veel ethyleen af en versnellen de rijping. Tomaten stoten trouwens zelf ook ethyleen uit als ze rijp zijn en kunnen andere producten versneld doen rijpen.
Beschikbaarheid Tomaten van Belgische oorsprong vind je ruwweg van juni tot en met oktober (ten vroegste vanaf maart uit verwarmde s erres). In de w inkels vind je ze het hele jaar door. Buiten het seizoen tomaten (ver)kopen wordt niet alleen afgeraden omwille van ecologi sche redenen, maar ook omwille van smaak en prijs. Belgische biotomatentelers werken m inder met verwarmde serres. Veel biologische tomaten worden geïmporteerd, vooral vanuit Spanje en Italië. Door het grote aanbod uit ZuidEuropa is het voor telers hier economisch minder interessant om serres te verwarmen.
Bio Actief
28
19
WAT VIN D JIJ?
V E R S C HILLEN DE S OORT EN T O M AT EN
"De smaak van biotomaten is, net als bij aardbeien en wortelen, een overtuigende meerwaarde voor consumenten."
Dirk Hebben — Biologistics
fotografie
Tim Vandewiele
Bioboeren zetten beduidend meer in op verschillende soorten, zodat je een mooi smaak- en kleurenpalet krijgt. Het vraagt wel meer opvolging om de rassen uit elkaar te houden en elke variëteit apart te verkopen. Alle soorten opsommen is onbegonnen werk, maar de meeste variëteiten vallen wel onder een bepaald tomaattype. We sommen een aantal van die types op.
Losse tomaat en vleestomaat Een klassieker die in verschillende sorteringen bestaat. Bij een eerder grove sortering spreken we van vleestomaten. Door rassenkeuze en teelttechniek heeft deze tomatensoort gewonnen aan smaak, inwendige kleur en houdbaarheid. Losse tomaten worden vaak gebruikt in warme bereidingen als soep, maar ze passen even goed in een slaatje.
Coeur de boeuf Deze grote, smaakvolle tomaten worden apart geoogst. Qua vorm variëren ze van een ossenhart, vandaar ook de naam, tot een geribde peer. Coeur de boeufs rijpen van binnen naar buiten toe en zijn dus eetbaar wanneer de schil nog oranje-roze is. Er mogen zelfs nog groene vlekken aanwezig zijn. Als deze tomaat te rood is, wordt haar textuur melig. Wordt meestal koud, soms ook warm geconsumeerd.
Cornue des Andes Vlezige langwerpige tomaat met weinig sap en weinig zaden. Deze oranje-rode tomaat is zeer aromatisch en heeft vast vruchtvlees. Doordat ze weinig sap hebben, zijn ze erg geschikt om te drogen. Dit type Andenhorn-tomaten is zeer populair in Frankrijk.
Trostomaat
Kerstomaat - mini pruimtomaat
Trostomaten worden geoogst als tros. De grootte van de tros hangt af van het ras. De tomaten die het dichtst bij de plant hangen, rijpen het eerst af. De trostomaat wordt heel vaak rauw gegeten, maar kan ook verwerkt worden.
Ook bekend als snoeptomaatjes of cherry- tomaatjes. Kerstomaatjes danken hun naam aan hun kleine formaat, van een duimtip groot tot de grootte van een golfbal. Deze smaakbommetjes zijn vaak iets zoeter en intenser van smaak dan andere tomaattypes. Ze kunnen zowel in tros als los geoogst worden, afhankelijk van de variëteit. Kerstomaatjes hebben een ronde vorm. Mini-pruimtomaatjes hebben een meer langgerekte, cilindrische vorm. Ze worden gebruikt als aperitiefhapje, met eventueel een dipsausje of mozzarellabolletje, en in salades.
Pruimtomaat - San Marzano De ideale tomaat voor in de Italiaanse keuken. Door hun hoge gehalte droge stof bewaren ze hun vorm en zorgen ze voor een volle smaak in de saus. Ze hebben een langwerpige vorm: pruimtomaten zijn eerder ovaal, terwijl San Marzano-tomaten op een puntje eindigen.
S MAAKPROEF T IJ DEN S DE BIOWEEK Tijdens de Bioweek kan je op 8 juni terecht in het PCG voor een smaakproef met biotomaten. Het PCG zal verschillende types, kleuren en variëteiten met elkaar vergelijken. De tomaat wordt beoordeeld op zuurtegraad, zoetheid, structuur, schil, kleur en uiterlijk. Benieuwd hoe zo’n consumententest verloopt of op zoek naar teelttips? Kom langs op 8 juni van 17u – 18.30 u. Meer informatie vind je op www.bioweek.be of via Justine De Witte justine@pcgroenteteelt.be. 20
Bio Actief
28
LICHT EN TOCH VOL VAN SMAAK
Fijn gehopt blond volmoutbier van hoge gisting met nagisting in de fles met slechts 4,8 vol.% alcohol. Voor een bier met minder alcohol is BUFO toch zeer smaakvol door het gebruik van de zeldzame hop Nelson Sauvin, een aromahop die zijn naam ontleent aan de sauvignon blanc-druif uit de Loirestreek en die in bioversie bijna niet te vinden is. Er zijn geen kruiden, suikers of andere producten toegevoegd.
“Zoveel smaken en toch een licht bier. Hoe krijgen ze het klaar.” Het Nieuwsb lad 2 augustus 2014 Aanbevolen schenktemperatuur 4 – 6 °C. De opbrengst van BUFO wordt gebruikt voor de aankoop en het onderhoud van natuurgebieden.
by
Vraag naar BUFO bij uw vertrouwde drankenhandelaar of zoek een verkooppunt op de website: TÜV NORD INTEGRA
WWW.GAGELEER.BE OF MAIL NAAR INFO@GAGELEER.BE
Certificatie in landbouw en voeding
®
CERTI SYS
Controle- en certificeringsorgaan voor biologische landbouw
NEW
BE-BIO-01 CERTISYS
REFERENTIES Eerste Belgisch controleorgaan erkend voor bio controle
BE-BIO-02 international® featured standards
IFS
Food Safety System Certification 22000
en vele anderen...
NABIJHEID De controles worden uitgevoerd door controleurs uit uw streek
Food
Statiestraat 164 2600 Berchem - Antwerpen T + 32 3 287 37 60 F + 32 3 287 37 61 www.tuv-nord-integra.com
actief_2014.indd 1
ERVARING Reeds meer dan 30 jaar gespecialiseerd in bio controles
NIEUWSBR IEF & JAARLIJ KS VERSLAG
TOT UW DIENST
www.certisys.eu
INTEGRA
info@certisys.eu - tel: 09/245.82.37
ann bioweek 97x136nl fev2015.indd 1
24/02/14 11:56
23/02/2015 09:59
VRAGENDE SECTOR
Naar een nieuwe pachtwet? Sinds de zesde staatshervorming is de pachtwetgeving een Vlaamse bevoegdheid. Minister van Landbouw Joke Schauvliege gaf in haar beleidsnota aan dat ze de pachtwet zou evalueren en eventueel aanpassen. BioForum doet enkele suggesties.
Nood aan een visie op grondbeleid
VOOR WIE?
Bioboeren die grond pachten W AT ?
BioForum suggereert hoe de pachtwet agro-ecologie kan ondersteunen WAAROM?
We staan voor een aanpassing van de pachtwet
I
n Vlaanderen is 35% van de landbouw grond eigendom van de landbouwers die de grond bewerken; 65% (of 400.000 ha) van de landbouwgrond wordt gepacht. De pacht wetgeving, die het verhuren van onroerend goed in de landbouw regelt, heeft dus een invloed op vele boeren.
Kernprobleem is dat er in Vlaanderen meer landbouwgrond nodig is dan er beschikbaar is. Agro-ecologische boeren hebben door ver schillende redenen nog moeilijker toegang tot grond dan hun gangbare collega’s. Een evalu atie en bijsturing van de pachtwet is nuttig, maar zal die problemen niet oplossen. We vra gen om een bredere visie op grondbeleid. De overheid moet voldoende grond voorbehou den voor landbouw, ook op langere termijn. Grond voor voedselproductie en de boerende boer moeten de leidraad zijn van zo’n beleid.
Gebruiksvoorwaarden van algemeen belang
De landbouwsector moet volgens BioForum op een sociaal verantwoorde manier kunnen evolueren tot een meer agro-ecologische landbouw met meer socio-economisch veer krachtige bedrijven. Nieuwkomers mogen niet benadeeld worden in hun zoektocht naar grond en boeren moeten vooruitzicht hebben op een volledige loopbaan in de landbouw.
De autonomie van de boer is terecht een belangrijk principe: vrijheid van teeltkeuze is essentieel om een leefbaar bedrijf mogelijk te maken. Uit de praktijk blijkt wel nood aan de mogelijkheid om objectieve gebruiks voorwaarden op het vlak van duurzaam heid te koppelen aan het pachtcontract.
De huidige pachtwetgeving biedt de land bouwer een vrij goede bescherming. Er zijn enkele aanpassingen nodig, maar BioForum is geen vragende partij voor een vergaande herziening.
Neem bijvoorbeeld een samenwerking tussen een natuur beherende organisatie en een landbouwer.
22
Bio Actief
28
Nu lost de natuurvereniging het probleem vaak op door de uitbatende boer geen pacht te geven maar een beheerovereenkomst voor een beperkte periode van het jaar. De vereni ging betaalt hem daarvoor een (symbolische) vergoeding. De boer heeft geen enkele garan tie: hij kan de grond elk jaar kwijtraken. De Landgenoten is een ander voorbeeld. Deze coöperatie koopt landbouwgrond en stelt die ter beschikking voor biologische landbouw. De coöperatie wil een langeter mijnperspectief bieden aan de bioboer die de grond bewerkt, maar heeft nog geen slui tende oplossing gevonden om biologisch beheer als randvoorwaarde op te leggen. Ook sommige particuliere eigenaars willen hun akkoord met een bioboer om hun grond biologisch te beheren op een rechtsgeldige manier kunnen vastleggen.
“De overheid moet voldoende grond voorbehouden voor landbouw, ook op langere termijn.”
BioForum pleit dus voor de mogelijkheid van het stellen van gebruiksvoorwaarden. Een beperkte lijst van mogelijke gebruiks voorwaarden is dan nodig. Om te vermijden dat landeigenaars de gebruiksvoorwaarden onterecht gebruiken
fotografie
Tim Vandewiele
om een pachtcontract te ontbinden, is er een waterdicht, onafhankelijk controlesysteem nodig. Voor bio bestaat dat al, met wettelijk vastgelegde normen, onafhankelijke controle en een goed uitgebouwde beroepsprocedure. Andere lastenboeken die aan diezelfde voor waarden voldoen, komen uiteraard ook in aanmerking.
Voorkooprecht voor de boer In de huidige pachtwetgeving heeft de pachter bij verkoop het "recht van voorkoop". Verkoopt de eigenaar de grond aan een derde — in een openbare verkoop of onderhands — dan kan de pachter ervoor kiezen om zelf de grond te kopen aan dezelfde voorwaarden. De pach ter kan dit recht op voorkoop ook doorgeven aan iemand anders, op voorwaarde dat de koper een nieuwe pacht afsluit met de zit tende pachter. Dit voorkooprecht is belangrijk voor de land bouwer: het biedt hem de garantie dat hij op lange termijn op die grond kan blijven boeren. De regionalisering van de pachtwetgeving mag hier niets aan veranderen, want dat zou zorgen voor enorme onzekerheid bij pach tende boeren. Dat voorkooprecht stond in de federale wetgeving niet expliciet vermeld, omdat de federale wetgeving het automatisch impliceerde. Nu de pachtwet geregionali seerd is, moet deze voorwaarde wel expliciet
opgenomen worden.
van landbouwgrond zonder verpachting.
Dankzij de pachtwet ontstond een veel recht vaardigere economische verhouding tussen eigenaars en gebruikers van landbouwgrond. BioForum pleit ervoor om de maximumprijzen overeind te houden en de pachtprijzen niet structureel te verhogen. Door de economi sche situatie van veel landbouwbedrijven is een grote verhoging van de pachtprijzen niet realistisch.
De maximale pachtprijs is de pachtcoëfficiënt maal het kadastraal inkomen van de kavel (voor gewone pacht). De onderlinge verhou ding van de pachtcoëfficiënten per streek is vooral een historisch gegeven. Er wordt best nagekeken of die nog steeds overeenkomen met de landbouwwaarde van de gronden in de verschillende landbouwstreken.
Maximum pachtprijs
Keerzijde is dat grondeigenaars weinig gesti muleerd worden om grond te verpachten. Bovendien is het voor een grondeigenaar bij zonder moeilijk om een pachtovereenkomst stop te zetten: hij heeft weinig zeggenschap over de landinrichting en de pachtprijs is relatief laag in vergelijking met de (steeds stijgende) grondprijs. Voor een grondeigenaar is het daarom soms aantrekkelijker om de grond te verhuren aan hogere prijzen aan niet-landbouwers die niet onder de pacht wet vallen.
Evaluatie van pacht coëfficiënten en prijzij
We bevelen een gelijkaardige oefening aan voor de prijzij (of "navette"). De prijzij is een forfaitaire vergoeding die door de grond eigenaar aan het einde van de pacht wordt gegeven aan de pachter als het pachtgoed in goed beheer is achtergelaten. MEER WETEN?
Wil je meer info over de pachtwetgeving, neem dan contact op met onze beleids coördinator Esmeralda Borgo esmeralda.borgo@bioforumvl.be.
Het overheidsbeleid kan hier een rol spelen. Mogelijkheden zijn: lagere registratierechten voor landbouwgronden die binnen een bepaalde termijn voor landbouwactiviteiten gebruikt worden, fiscale vrijstelling van pachtgeld, dif ferentiatie in fiscaliteit in functie van de lengte van de pachtperiode, stimuli via successie rechten, schenkingsrechten en onroerende voorheffing en hogere lasten voor eigenaars Bio Actief
28
23
VERANDERENDE SECTOR
Nieuwe Vlaamse biowetgeving van kracht Na jarenlang onderhandelen is het nieuwe Vlaamse Besluit van kracht dat de biologische productie en de bijhorende etikettering moet regelen.
VOOR WIE?
De hele biosector W AT ?
Veranderingen in de biowetgeving WAAROM?
De normen worden duidelijker
H
et nieuwe Besluit van de Vlaamse Regering (BVR) regelt een aantal punten die de Europese Verordening delegeert naar de lid staten, zoals de manier waarop de controle wordt uitgevoerd en de sancties bij over tredingen. We sommen de belangrijkste wijzigingen op.
Loonwerkers BioForum heeft er altijd voor gepleit dat der den een bewerking mogen uitvoeren zonder dat ze dat apart moeten melden aan een controleorganisatie. Dat zorgde immers vaak voor problemen, bijvoorbeeld bij het slachten van dieren voor thuisverkoop. De administratieve last voor de loonwerker was zo hoog dat hij zich niet meer liet certifice ren, waardoor vleesveehouders vaak lange afstanden moesten afleggen om een gecer tificeerd slachthuis te vinden. Dankzij het nieuwe BVR hoeven loonwerkers geen aparte kennisgeving meer te doen. Een loonwerker oefent een activiteit uit in opdracht van een biologische marktdeelnemer, zonder
24
Bio Actief
28
eigenaar te zijn van de producten. De activiteit gebeurt vanaf nu onder verantwoordelijkheid van de opdrachtgever. Als opdrachtgever moet je je controleorganisatie wel op tijd waarschu wen dat je die activiteit (bv. het slachten) zal laten uitvoeren en door wie.
Controleplicht verkooppunten en verdelers Net als de rest van de keten moeten ook ver kooppunten onder controle staan. Alleen zo kunnen consumenten zeker zijn dat de regels voor bio gerespecteerd blijven tot het einde. Verkooppunten kregen vroeger een vrijstelling van controle als ze alleen voorverpakte pro ducten verkochten of als ze voor maximum 5.000 euro per jaar niet-voorverpakte pro ducten aankochten. Die vrijstelling moesten ze aanvragen.
controle. Na drie jaar zijn alle aspecten gecontroleerd en heb je een volledige con trole gehad. Dat geldt ook voor verdelers van voorverpakte goederen.
Pesticidenresidu’s Er is een nieuwe limiet voor pesticiden residu’s, die bepaalt of je een product al dan niet biologisch op de markt mag brengen. De aantoonbaarheidsgrenzen van de Europese wetgeving 396/2005 (tot vaststelling van maximumgehalten aan residu’s) zijn nu de norm. Is er voor een bepaald product geen aantoonbaarheidsgrens opgenomen, dan geldt een limiet van 0,015 mg/kg. De inter pretatie van de analyseresultaten zal volgens een protocol verlopen dat samen met de controleorganisaties wordt opgesteld.
Sancties
Vanaf nu geldt de vrijstelling alleen voor wie alleen voorverpakte producten verkoopt. Je hoeft de vrijstelling niet meer aan te vra gen: ze geldt automatisch. Opgelet: verkoop je ook aan bedrijven, zoals horeca of andere winkels, dan word je beschouwd als verdeler en heb je geen recht op vrijstelling.
Het BVR bevat een tabel met alle inbreuken en mogelijke sancties die controleorganisaties kunnen opleggen. Als je de zwaardere sanc ties niet naleeft, zoals schorsing product of bedrijf, kan het Departement Landbouw en Visserij vanaf nu ook bijkomende admini stratieve geldboetes opleggen.
Verkooppunten met controleplicht moe ten aangesloten zijn bij een van de erkende controleorganisaties. De intensiteit van de controle zal lager zijn. Je zal elk jaar c ontrole krijgen, maar slechts een bepaald aspect controleren, bijvoorbeeld alleen de herkomst
MEER WETEN?
Nog meer info over het nieuwe BVR vind je op www.bfvl.be/bvr. Neem contact op met Bram Fronik bram.fronik@bioforumvl.be als je nog met vragen zit.
SAMENWERKENDE SECTOR
Nieuwe inspiratie voor Biogarantie Op 17 maart werden alle Biogarantie-houders uitgenodigd in Brussel. We bedankten hen voor het vertrouwen in Biogarantie en keken samen naar de toekomst.
B
iogarantie-voorzitter Filip Fraeye riep de 43 aanwezige Biogarantie-houders op om mee na te denken over waar het met het label naartoe moet. Welke rol speelt het label na de invoering van het EU-logo, wat verwacht de gebruiker, welke voordelen biedt het bio label? De gespreksrondes behandelden drie thema’s: communicatie & promotie, trans parantie en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Communicatie en promotie De voerders van het label willen liefst zo breed mogelijk communiceren over Biogarantie. Niet alleen via promotiemateriaal, maar ook op sociale media en op de website. We noteer den een aantal specifieke voorstellen zoals educatief materiaal en een toolkit waarmee winkels en bedrijven hun eigen communi catie kunnen uitbouwen. De communicatie moet enerzijds over bio in het algemeen gaan, anderzijds moeten we de bewuste bio consument wijzen op de meerwaarde van Biogarantie. Transparantie bijvoorbeeld, al blijkt daar nog wel werk aan.
Transparantie Kaas die in een Belgische supermarkt met Biogarantie-label verkocht wordt, maar waar in het hele proces daarvoor geen Biogarantie aan te pas komt? Wil het label in de toekomst een meerwaarde bieden, dan zal een certifi catie van alle voorgaande stappen nodig zijn. Ofwel met Biogarantie ofwel met een gelijk waardig buitenlands label. Dat blijkt ook uit de gespreksronde. Tegelijk staat Biogarantie voor de meesten gelijk aan een product van Belgische herkomst met zoveel mogelijk Belgische ingrediënten. Ze willen de kortere keten bevorderen. Ook hebben ze behoefte aan een duidelijke pro filering van de keten, omdat consumenten daar nu geen kennis van h ebben. Tot slot is ook transparantie over prijzen essentieel voor Biogarantie.
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Het modebegrip MVO kan je op verschillende manieren interpreteren. De meeste bedrijven met biologische productie of verwerking doen al heel wat inspanningen, maar hoe meet of vergelijk je die? En hoe past MVO binnen Biogarantie? Tijdens de discussietafels kwa
men deze sleutelbegrippen naar voor: 1. Prijs: een correcte vergoeding voor alle scha kels van de keten of een juiste verdeling van de inkomsten voor alle schakels. Dit staat nu al in het lastenboek (Hfdst. 3.G, p.11), maar is het voldoende gekend? 2. Ethiek of goede praktijk: eerlijke of ver antwoordelijke handel, met aandacht voor het welzijn van mens en dier. Het lastenboek heeft het over eerlijke handel in een NoordZuidcontext, maar moet ook regionale handel niet in het lastenboek?
En nu? De beheerders gaan met deze informatie aan de slag. In de toekomst zullen we in kleine werkgroepen bekijken waar aanpassingen nodig zijn in het lastenboek. Dat gebeurt samen met Biogarantie-gebruikers, die tij dig een uitnodiging krijgen. MEER WETEN?
Wil je meer weten over Biogarantie? Neem contact op met Martine Van Schoorisse martine.vanschoorisse@bioforumvl.be, coördinator Biogarantie.
Bio Actief
28
25
“Omschakelen naar biolandbouw wordt als iets excentrieks voorgesteld. Terwijl de vraag naar bioproducten wel groeit. Het is een economische opportuniteit die gewoon niet wordt aangegrepen.”
Van horen zeggen “
ERIK MATHIJS , PROFE SSOR KU LE U V E N DE STANDAAR D, 8 A PRIL 2015
“Een zesde van de boeren flirt met het faillissement. Te midden van die uitzichtloosheid groeien alternatieven. Boeren keren terug naar de essentie. Ze spelen hun terroir uit. Gaan voor topkwaliteit of biologische teelt.” KAREL VERHOEVEN, HOOFDREDACTEUR DE STANDAARD DE STANDAARD, 13 MAART 2015
“
“Niemand zegt dat je boeren moet verplichten om om te schakelen. Maar in andere landen zien we wel dat het beleid agro-ecologische landbouw stimuleert, omdat ze geloven dat het de landbouw van de toekomst is.” ELS ROBEYNS , KA ME RL ID SP. A , A L S RE ACT I E OP LINEAIRE B E SPA RIN G E N B IOSECT OR COMMIS SIE LA N D B OU W, 25 FE B RUA RI 2015
“
“Ik kies niet alleen voor bio vanwege mijn onderzoek, maar ook vanwege de smaak. Het smaakt gewoon lekkerder.” ANDREAS KORTEKAMP, PROFESSOR TOXICOLOGIE BRUNEL UNIVERSITY, LONDEN MO*, 7 APRIL 2015 Uit een nieuwe Berkeley-studie blijkt dat biolandbouw
Uit een nieuwe internationaal onderzoek, waarvan
“
“60 tot 77 procent van de dier-, planten-, en habitatsoorten verkeren in slechte staat. Te weinig biolandbouw en te veel lintbebouwing zijn daarvan belangrijke oorzaken.” F RANK WU GT E N , MEDEWERKER E U ROPE E S MILIE U RA PPORT DE MORGEN, 3 MA A RT 2015
26
Bio Actief
28
Andreas Kortekamp co-auteur was, blijkt dat heel wat chemicaliën optreden als hormoonverstoorder. Deze stoffen worden in verband gebracht met allerlei ziektes als diabetes, obesitas, kanker en onvrucht baarheid, maar ook aan autisme en IQ-verlies. Naast weekmakers en brandvertragers bevatten ook heel wat pesticiden stoffen die hormoonverstorend werken. Het effect van deze hormoonverstoorders is vooral erg schadelijk tijdens de zwangerschap en voor ongeboren baby’s. De Gezinsbond publiceerde dus in februari een gids met tips om deze stoffen te ver mijden. Een van de tips? Biologische voeding!
Dé vakbeurs voor en door de biosector
Zondag 27 en maandag 28 september 2015 Brussels Expo fotografie
Frank Toussaint
STEM UIT DE SECTOR
Bio? Natuurlijk!
I
k werk op mijn veld in Bierbeek volgens de CSAprincipes (Community Supported Agriculture), waarbij mensen in ruil voor een oogstaandeel zelf hun groenten komen oogsten. Ik ben nog steeds ontzettend blij dat ik voor dit systeem heb gekozen. Naast de ecologische en financiële voordelen vind ik het sociale en educatieve luik heel fijn. Dankzij het nauwe contact kunnen deel nemers het verhaal achter seizoensgebonden eten ontdekken en krijg ik ook rechtstreeks hun waardering en verhalen te horen.
Samenwerking van BioForum Vlaanderen, Biowallonie en Probila-Unitrab
Korting Voor lEdEn Van BioForUm VlaandErEn
©foto KVL Creative Nature
reserveer nu je plaats als exposant1via 25/02/15 info@bioxpo.be sabrina-BBG_advert2015.pdf 16:04
Ik maak ook deel uit van het CSA-netwerk: een groep collega-boeren die dezelfde basisprincipes hanteren over CSA en voortdurend kennis uitwisselen. Een van de principes is dat we agro-ecologisch w erken, maar hoe vullen we dat begrip precies in? Moeten boeren zich laten certificeren? De meningen hierover waren verdeeld. Voor sommigen was certificatie voor bio helemaal niet nodig; ze argumenteerden: ik teel sowieso agro-ecologisch en mensen kunnen mij vertrouwen. Voor mij was de keuze vanzelfsprekend. Ik ben fier dat ik bioboer ben en dat mag ook duidelijk zichtbaar zijn voor de buitenwereld. Certificatie dus. Ik heb zoveel van de sector gekregen - een tweejarige opleiding bij Landwijzer, kennis via de Biobedrijfsnetwerken, de vruchten van het lobbywerk door BioForum – dat ik me ook graag ten volle engageer voor diezelfde sector.
C
M
Y
CM
MY
www.biobedrijvengids.be jouw wegwijs op de biologische markt Vind nieuwe partners: alle Belgische ondernemers uit de biosector in één databank.
CY
CMY
Voor boer, verwerker, groothandel, kleinhandel, cateraar en restaurant.
K
Uiteindelijk heeft ook het CSA-netwerk gekozen om certi ficatie voor bio te verplichten voor leden. CSA en bio, dat maakt gewoon een ontzettend sterk verhaal.
JEN NOLD
CSA De Witte Beek
Bio Actief
28
27
EXCLUSIEF VOOR DE BIOWINKEL
ONAFHANKELIJK GECERTIFICEERD DOOR ECOCERT
Onze nieuwe ECOCERT® range van reinigers bestaat uit twee handafwasmiddelen, één allesreiniger, één ruitenreiniger en één toiletreiniger. Ze zijn doeltreffend, makkelijk en veilig in gebruik en bestaan volledig uit ingrediënten van plantaardige oorsprong en mineralen. Net als alle Ecover producten bevatten de Ecover ECOCERT® reinigers geen onnodige schadelijke stoffen en zijn ze snel en volledig biologisch afbreekbaar. Ieder product voldoet aan de strenge criteria uit het Diamantmodel én werd onafhankelijk gecertificeerd door ECOCERT®. Ecover ECOCERT® wordt exclusief en in beperkte oplage verdeeld via het bio kanaal. Kijk voor meer info op: www.ecover.com of volg ons op
Organic since 1972
BIO HOT DRINKS RIJK AAN FRUIT EN VEZELS! HOT DRINKS
100% BIO ONGEZOET VEZELRIJK
“Als een heerlijk alternatief voor koffie of thee, heb ik de Lombardia Hot Drinks gecreëerd. Een bom van smaak en geuren boordevol biologische vruchten en specerijen. Door het hoge vruchtgehalte zijn deze hot drinks vezelrijk en verzadigend. Probeer onze DetoxLove een weldoende mélange van ananas, bergamot en zuiverende kurkuma. Of onze originele GingerLove met frisse citrusvruchten en pittige gember.” Foodcreator, Alain Indria
Voor meer info? alida@gingerlove.be - 03 289 52 38 - www.lombardiahotdrinks.com Verkrijgbaar bij de biowinkel en de betere natuurvoedingswinkel.