Smaakmakend 3-2011

nยบ 3 | juli 2011

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

Diksappen van Crombach Rodekool in de zomer Organic food & Doctor Feelgood

Zomerfeestjes smaakmakend 3-2011.indd 1

21-06-11 00:32

In 1957 ontmoet een Belgische kunstenaar een Japanse filosoof, de vader van de macrobiotiek. Uit hun unieke visie ontluikt Lima, pionier van de biovoeding in Europa. Vandaag is onze filosofie nog steeds dezelfde: een goede voeding met een goede smaak voor een goede levensstijl. Niet meer, niet minder. www.limafood.com

De natuur. Niet meer, niet minder.

LIMA_Coeur_200x130_NL.indd 1 smaakmakend 3-2011.indd 2

07/06/11 10:52 21-06-11 00:33

Coverfotografie Rob van der Vet | Styling Ulrika Gustavsson

IN 1957 KIEMDE DE GEDACHTE VAN BIO AL. EN DAAR PLUKT U NOG ALTIJD DE VRUCHTEN VAN.

16

inhoud

Juli 2011

Coverfotografie Rob van der Vet | Styling Ulrika Gustavsson

11

6 recepten in dit nummer 16 Met saffraan gemarineerde zalm | Zoet kardemombrood met zomerfruit | Zure roomtaart | Zomers doperwtensoepje

17 Limoentaart van polenta met aardbeien

18 Rodekool van de barbecue | Rodekoolsalade met frambozendressing en abrikozen | Gebakken kabeljauw met rodekool en sesamdressing

6

Plukparadijs

Naast een fijn balkon, zonnig dakterras of niks-aan-de-handtuin ook nog genieten van appels van eigen boom? Adopteer een boom in het appelparadijs!

11

Vakantiegevoel

Ze groeiden op in de Zweedse berglucht en op het Hongaarse platteland. Ulrika Gustavsson en Renáta Horenová over lange midzomerfeesttafels, hemelshoge slagroomtaarten met aardbeien en zomerzoete doperwtjessoep

24 Diksapjes Het ingedikte sap van kilo’s vers fruit is er in talloze smaken.

Voor een frisse dorstlesser, gezonde smoothie of natuurlijk lekkere waterijsjes

en verder in dit nummer 23 28 31

smaakmakend 3-2011.indd 3

Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Esther van der Plas

22-06-11 07:51

kwark Kwark zoals kwark bedoeld is!

Rijk en vol van smaak.

WAARDEBON Koop naar keuze een beker Zuiver Zuivel Demeter kwark in de biologische speciaalzaak. Stuur de kassabon samen met deze bon v贸贸r 31 december 2011 volledig ingevuld op naar Zuiver Zuivel, Postbus 378, 4200 AJ Gorinchem. U ontvangt dan binnen drie weken het aankoopbedrag + portokosten op uw bank of girorekening.

U kunt per huishouden, adres en rekening maximaal 1x deelnemen aan deze geld terug actie van Zuiver Zuivel.

Naam: ____________________________________ M / V Adres: ________________________________________

N

Postcode: _______ Plaats: _______________________ Geb datum: __________ Rekeningnr: _______________

Gegevens worden verwerkt conform de Wet bescherming persoonsgegevens. Wenst u in de toekomst geen andere post te ontvangen over de activiteiten van Zuiver Zuivel, kruis dan dit vakje aan.

Smaak0611

U IE

t.n.v.: _________________________________________

!

W ZZ Smaakmak 0611-Kwark+bon-6954.1 1 smaakmakend 3-2011.indd 4

06-06-2011 14:39:53 21-06-11 00:33

k J . x

14:39:53

[column Anneke]

Lekker gevoel IN DEZE TIJD VAN HET JAAR, waarin mijn tuin op z’n mooist is, hoef ik eigenlijk niet zoveel. Mijn plezier zit hem vooral in de kleine dingen. Een ongewenst plantje uit de moestuin verwijderen, een klimplant opbinden, een paar omgewaaide bloemen in een vaasje zetten, een blaadje sla proeven en me verheugen op de groente die ik voor die avond aan het oogsten ben.

Wat kan er in tien jaar veel veranderen. Vroeger werd ik meewarig aangekeken. Dat ik mijn kostbare tijd in een moestuin stak!

Groenten in de winkel waren toch veel goedkoper? “Maar niet zo lekker”, was steevast mijn antwoord. Nu is niets meer trendy dan een eigen moestuin. Of het ultieme: een volkstuin! Al mag je die zo niet meer noemen: de volkstuin is tegenwoordig een urban farm of vrij vertaald een stadsboerderij. Die nieuwe benaming is niet eens zo gek, want in die nieuwe volkstuin is geen plaats meer voor een huisje of gazonnetje. Elke plek wordt benut voor de teelt.

En wát voor teelt: paarse aardappeltjes, pastinaken, Toscaanse boerenkool, gele bieten... Groenten die in de gemiddelde winkel moeilijk te koop zijn.

En zo is de nieuwe volkstuin het domein van, zoals ze dat in Amerika zo mooi met een nieuwe term kunnen benoemen, de food connectors. Een groeiende groep van vaak hoger opgeleide mensen die de kwaliteit en herkomst van hun eten zelf in de hand willen hebben. Het is dan ook vanzelfsprekend dat er op de meeste urban farm-complexen alleen maar biologisch getuinierd mag worden. In Amerika is schoffelen en wieden zelfs zo trendy, dat er zelfs farm mobs zijn: oproepen via Twitter om naar een plek te komen waar je met een schoffel en hark naar hartenlust in de grond kan zwoegen. Zo ontstaan er urban farms waar voor relatief lage kosten de heerlijkste producten worden geteeld, die vervolgens weer op boerenmarkten worden verkocht.

Het hartverwarmende verhaal van Renáta Horenová over de moestuin van haar familie in haar Hongaarse moederland straalt in alles het gevoel uit dat iedereen nu weer in de moestuin zoekt.

Inspirerend is ook het verhaal van Ulrika Gustavsson over haar geboorteland Zweden waar de zomer uitgebreid wordt gevierd.

Proef de bijzondere gerechten die het gevoel van het seizoen weerspiegelen. Een eigen moestuin is een lieve lust. Fijne zomer!

Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 5

smaakmakend 3-2011.indd 5

21-06-11 00:33

De belofte van de boom De boomgaard, pal achter de dijk in Assendelft, is een zee van lichtroze bloesems. Dat belooft wat voor het najaar als de bloesemzee veranderd is in een appelparadijs. Sinds dit jaar kan iedereen ervan meegenieten, want de boomgaard van teler Gerrit Siersema doet sinds kort mee met Adopteer een Appelboom van Bionext. Een 'Plukadoptie' bij Siersema betekent dat je vijf kilo appels mag komen plukken in het najaar.

De boomgaard dus als drievoudige belofte: voor de adoptant, voor de fruitteler en voor de natuur. ě?…

6 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 6

22-06-11 07:41

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 7

smaakmakend 3-2011.indd 7

21-06-11 00:33

ITALIAANS FAMILIEBEDRIJF ALS LEVEND GEHEEL BIOLOGISCH DYNAMISCH

Het speltgraan voor de LunaeTerra pasta’s wordt geteeld in het Italiaanse Piemonte, waar de familie Nuova Cappelletta al sinds 1965 aan het ‘boeren’ is. De familie ziet hun bedrijf als een levend geheel waarin de wijngaard, graanvelden, weilanden en koeien met elkaar in verbinding staan. Als de spelt geoogst is, wordt het stro gebruikt als warm en zacht ligbed voor de ’Piemontese’ koeien. In de stal vermengt de koeienmest zich met het stro en dát gaat terug op het land en is de beste basis voor een vitale bodem.

Spelt is een van de oudste tarwesoorten en wordt ook wel het oergraan genoemd.

Het groeit uitstekend op de biologisch-dynamische akkers van Nuova Cappelletta.

Het graan heeft een sterke weerstand en floreert goed bij de natuurlijke bemesting. De spelt geeft een volle smaak aan de pasta omdat het gewas in z’n eigen tempo gegroeid en gerijpt is. LunaeTerra heeft een speltspaghetti, -penne en –spirelli en is verkrijgbaar bij de Natuurwinkel, GooodyFooods en andere natuurvoedingswinkels.

Proef Lunae Terra, het lekkerste tussen hemel en aarde!

Nieuwe ‘Eco-Glamour’ van SANTE Natuurcosmetica Natuurlijke Gezichts- en Lichaamsverzorging Voor de droge, gevoelige en gemengde huid.

(BDIH en Na-True gecertificeerd)

Distributie: TerraSana Natuurvoeding B.V. www. terrasana.nl www.santecosmetica.nl S_ANZ NL Smaakmakend 5V.indd 1 smaakmakend 3-2011.indd 8

31.05.11 14:25 21-06-11 00:33

<Dorien Dijkhuis adopteert nu ook ons land is twee nieuwe appeladoptieplekken rijker: in Nieuwerkerk en Assendelft. Journalist Dorien Dijkhuis liep al langer met het idee rond. Dit zomernieuws gaf haar het laatste zetje: ze werd adoptant in Assendelft, vergaapte zich aan de appelbloesems en verheugt zich op de eerste plukoogst in het appelparadijs. www.adopteereenappelboom.nl

Tekst Dorien Dijkhuis | Fotografie Rob van der Vet

Meegenieten

smaakmakend 3-2011.indd 9

Gerrit siersema heeft het altijd inspirerend gevonden om dicht bij de natuur te leven en er als het ware onderdeel van te zijn. Vroeger had hij al een tuintje waarin hij op biologische wijze zijn voedsel teelde. sinds een jaar of tien pakt hij het groter aan en kunnen anderen meegenieten van zijn groenten en fruit door de verkoop aan winkels in de buurt. in zijn boomgaard snoeit hij her en der een tak bij, terwijl hij vertelt over zijn passie voor zijn vak.

De bomen moeten mooi ‘open’ blijven zodat de zon de appels goed kan bereiken, anders groeien ze niet goed.

De plukadoptie vormt een meerwaarde voor zijn vak van appelteler, vindt hij. Vroeger was hij grotendeels alleen aan het werk in de boomgaard.

Maar straks in het najaar en tijdens de open dagen krioelt het er van de mensen. “ik vind het leuk om anderen te laten zien hoe alles groeit en bloeit”, zegt hij. “En om de positieve invloed van verse voeding, beweging en buiten zijn met anderen te delen. Vooral kinderen genieten hier echt. Zij leren er enorm veel van.”

Plukken wat je wilt

Feestje verzekerd!

“Dit hier is topaz”, zegt hij, wijzend op een boom die er voor een lekenoog exact hetzelfde uitziet als de boom ertegenover. Die blijkt echter Colina-appels te dragen. “Verder heb ik santana, Rode Elstar en Alkmene.

Allemaal heel verschillende rassen met verschillende bijzondere smaken. straks in het najaar mag je plukken wat je wilt. Je hoeft je niet te beperken tot één soort.”

De boomgaard is omgeven door een houtwal, een dichte haag van takken en twijgen. koolmezen vliegen af en aan met rupsen voor hun kroost. Een goede zaak, want fruittelers houden niet van rupsen. “Dat is toch prachtig?”, zegt Gerrit siersema. “De natuur helpt zichzelf. Daar hoef je bijna niets voor te doen.” Hij knipoogt, want het is natuurlijk wel degelijk hard werken om de natuur haar werk te laten doen. Aangezien hij geen kunstmest gebruikt ter bevordering van de groei en geen chemicaliën om onkruid tegen te gaan, is hij het grootste gedeelte van zijn tijd bezig met schoffelen, snoeien en ‘dunnen’. Daarmee begint hij binnenkort. Dan plukt hij de kleine appeltjes zodat alleen de allermooisten blijven hangen. Alleen dan houdt de boom genoeg energie over om nieuwe knoppen te maken voor volgend jaar.

Het is een prachtige kringloop. Gerrit siersema wijst op alle ‘mechanismen’ die in die kringloop een rol spelen: de bijenkolonie achterin de boomgaard bestuift de bloesems, torenvalken in de nestkast eten muizen, zweefvliegen eten bladluizen, egels eten slakken, roofmijten eten spintmijten, mollen zorgen voor de afwatering en hijzelf, de appelteler, schept de voorwaarden voor een soepel verloop van de kringloop. En de adoptant? Die maakt in zekere zin ook deel uit van de

keten. Want met de adoptie verzeker je een biologische appelboom van een standplek, de tuinder van een gegarandeerde afzet en de natuur van een biologische behandeling. “En jezelf, niet te vergeten”, zegt Gerrit siersema.

“Je verzekert jezelf van vijf kilo heerlijke appels en een fantastische dag plukken in de boomgaard. Het wordt een feestje. ik kijk er enorm naar uit om iedereen hier te ontvangen.” 

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 9

21-06-11 00:33

Genoeg voor iedereen

GENOEG

Genoeg is hét tijdschrift over duurzaam leven: met minder spullen, meer kwaliteit, minder gedoe en meer tijd. Elke twee maanden inspiratie en tips voor een creatiever leven met minder geld.

EEN JAAR ZONDER GELD ✺ AANDELEN IN GROENTE VOOR BIJNA NOP: KRINGLOOPSHOPPEN IN ’T GOOI Nudge bundelt duurzame plannen ✺ Kniestukken maken ✺ Koken op zonnekracht ✺ Zomerfeest: overvloed in de tuin

Dossier

REIZEN op je gemak

B

sli B O m O m R eb D esp E V a a OL rti ps

editie 86 juni - juli 2011 € 3,95 is genoeg

oer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

e abonnees: w u ie n r o o v Gratis er en r € 1,50. Lekk onde Lekker koken met seizoensproducten n voordelig koke . (t.w.v. € 12,99) em d van eigen bo l

Meer info: w

w w.genoeg.n

Ik wil Genoeg

Stuur mij

❏ een abonnement, ik betaal voor 1 jaar (6 nummers) € 22,50 ❏ een abonnement, ik betaal voor 2 jaar (12 nummers) € 45,00 en ontvang het boek Lekker koken onder € 1,50 van Lydia Tuijnman cadeau ❏ een kennismakingspakket à € 12,50. Dit pakket bevat drie recente nummers van Genoeg plus de Genoeg Tubeknijper.

Heerlijke zomercursussen

• Flowforms boetseren • Zandsculpturen maken • Natuurontdektochten voor kinderen en ouders

Inspirerende opleidingen vanaf september • Natuurvoedingskundige (3 jr) • Tuintherapeut (2 jr) • Ecotherapie (2 jr)

Ik machtig uitgeverij Genoeg éénmalig ❏ € 22,50 ❏ € 45,00 ❏ € 12,50 van mijn rekening af te schrijven.

Naam

❏m❏v

Bijzondere trainingen • • • •

Adres Postcode

plaats

Telefoon E-mail Ik ontvang graag gratis de maandelijkese Genoeg nieuwsbrief via e-mail

Bankkeningnummer Datum

Handtekening

Stuur (een kopie van) deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Uitgeverij Genoeg, antwoordnr. 10516, 5340 WB Oss

3-2011.indd 10 1 noeg insmaakmakend Smaakmakend juni 2011.indd

Bezoek de informatiebijeenkomst Smaakmakend zomer 2011

❏

Bewustzijn in bedrijf Natuurvoeding in een notendop BD tuinieren Biologisch bijen houden

31-5-2011 8:50:2

Op 3 september, aanvang 10.00 uur

Natuurlijk bent u ook van harte welkom op ons prachtige landgoed in Driebergen en in ons restaurant!

Meer info? Kijk op www.kraaybeekerhof.nl

21-06-11 00:33

Europese zomerkeuken

RENátA HoRENoVá

UlRikA GUstAfssoN

Zomerse doperwtjes en dille

‘Als ik iets lekkers proef, ga ik terug naar de plek waar ik dat voor het eerst heb geproefd.’ Voor dit nummer gaan onze Hongaarse foodie Renáta Horenová en onze Zweedse foodstyliste Ulrika Gustafsson terug naar de onvergetelijke biologische oogst uit hun geboorteland. Terug naar de Hongaarse moestuin met de eerste jonge doperwtjes, terug naar de verse dille uit de Zweedse natuur. ’s Zomers licht en lekker, deze buitenlandse bio-smaken zullen ook u nog heel lang bijblijven. W s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 11

smaakmakend 3-2011.indd 11

21-06-11 00:33

Europese zomerkeuken Zweden

Met saffraan gemarineerde zalm

Biologisch?

‘Ik vind het eigenlijk gek als je daar geen belangstelling voor hebt. Iedereen moet respect hebben voor de natuur, voor mens en dier. De wereld is beter af zonder chemische bestrijdingsmiddelen, genetische manipulatie en kunstmest. Ik ben niet 100 procent biologisch, ik koop wel altijd biologisch vlees

en biologische zuivel; mijn kinderen proeven echt het verschil tussen biologische en niet-biologische melk. Zelf ben ik wat ze tegenwoordig flexitariër noemen: iemand die niet elke dag vlees eet. Ik koop mijn vlees het liefst bij ecologische diervriendelijke slager Siem van der Gragt in Amsterdam.

En dan het liefst een Kemper Landhoen. Dat zijn kippen van bijna 2 kilo. Zet ze 2 uur in de oven op 160 °C en je weet hoe een kip moet smaken.’

Slagerij Siem van der Gragt Elandsgracht 116-A 1016 VB Amsterdam 020 623 43 87 www.siemvandergragt.nl

UlRikA GUstAfssoN is foodstyliste en werkt voor Smaakmakend. Ze is Zweedse en komt uit Göteborg, in het zuidwesten van het land. ‘ik woon al dertig jaar in Nederland maar ik ga nog steeds een paar keer per jaar naar Zweden. Elk jaar breng ik er de hele zomer door. Als ik aan de Zweedse zomer denk, dan ruik en proef ik van alles - en krijg ik spontaan heimwee. in de winter is het er heel donker en koud, zeker in het noorden zijn er plekken waar de dag zich niet eens laat zien. in de zomer daarentegen is het licht zó mooi… De Zweedse zomerkeuken is één groot feest van licht. En smaak. De zomer staat bol van de tradities, die steevast gepaard gaan met feestelijk eten en drinken.

Elke maand heeft z’n eigen feest. Eind juni is het midzomerfeest. Mensen dansen dan rond een boom, versierd met bladerenslingers en bloemen.

Daaronder staan lange tafels vol salades en allerlei soorten zalm: gravlax en warm gerookte zalm. Daarbij eten we nieuwe aardappeltjes in de schil, met zure room en natuurlijk dille, hét kruid van de zomer. oh, en als toetje eten we met z’n allen zo’n hele hoge slagroomtaart met aardbeien. Het water loopt me al in de mond als ik eraan denk. Als juni voorbij is, krijgen we juli, met de damesweek. in Zweden heeft iedere dag een naam en in die week hebben de dagen alleen maar vrouwennamen. Dat betekent feest bij de banketbakker: iedere dag is er een nieuwe taart: Margaretataart, Johannataart, enzovoort. Die moét iedereen natuurlijk proeven. En in augustus wordt het rivierkreeftfeest gevierd.

We eten kreeftjes, drinken schnaps en zingen tot we moe zijn. Als de zomer ten einde raakt, is het tijd voor haring.

Gefermenteerde haring, uit van die blikken die bol staan van de druk. Als je er eentje openmaakt, komt er een enorme stank uit. ik moet eerlijk zeggen dat ik deze haring zelf nooit heb geproefd, maar het schijnt erg gezond te zijn.’ W

12 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 12

21-06-11 00:33

Fotografie Rob van der Vet

‘De Zweedse zomerkeuken is één groot feest van licht. En smaak’

Fotografie Rob van der Vet

Zoet kardemombrood met zomerfruit

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 13

smaakmakend 3-2011.indd 13

21-06-11 00:33

Europese zomerkeuken Hongarije

Met dank aan mijn moeder wie deze recepten me heeft leren koken | Fotografie Alex Schrรถder

Zomers doperwtensoepje

14 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 14

21-06-11 00:33

Zure roomtaart

Met dank aan mijn moeder die mij deze recepten heeft leren klaarmaken. | Fotografie Alex Schröder

‘In Hongarije aten we alles uit de moestuin. ’s Zomers zat ik urenlang onkruid te wieden of in het aardbeienveld, daar was ik helemaal gelukkig’ RENÁTA HORENOVÁ werkt bij Bionext en runt daarnaast Passie voor Smaak, haar eigen bedrijf dat zich bezighoudt met catering, kookworkshops, foodstyling, receptuur en eetconcepten met respect voor de natuur. Duurzaamheid, smaak en beleving spelen een belangrijke rol. ‘Koken is meer dan roeren in potten en pannen. Eten brengt mensen bij elkaar, het levert herinneringen op aan smaken die je nog jaren bijblijven.

Als ik iets lekkers proef, ga ik terug naar de plek waar ik dat voor het eerst heb geproefd.

Ik ben Hongaars, mijn familie woont in Slowakije. Dat betekende opgroeien met smaak en goed zorgen voor je groente, fruit en dieren. Ik hing aan de bloemetjesjurken van mijn beide oma’s in de keuken, maakte wijn met mijn opa, leerde koken en bakken van mijn moeder en ging ’s nachts vissen met mijn vader. We aten alles uit de moestuin. Misschien had het te maken met het communisme en de beperkte keuze in de winkels: mijn ouders en grootouders hadden de overtuiging dat eten uit eigen tuin het lekkerst was. Ik genoot ervan om mee te helpen, zat ’s zomers urenlang onkruid te wieden of in het aardbeienveld, daar was ik helemaal gelukkig. In de winter eten de Hongaren zware winterkost, de Hongaarse zomerkeuken daarentegen is groen en licht; sla, bosui, kervel, bieslook en peulvruchten. Bij de zomer denk ik vooral aan gele boterbonen en de eerste oogst jonge doperwtjes. Een typisch zomerrecept is doperwtjessoep. Een lichte variant van de Nederlandse gepureerde soep, gemaakt van zelf getrokken groentebouillon met hele doperwten erin. Mijn oma en moeder gaven er een schaaltje bij met suikerklontjes. Een aparte combinatie maar zo’n klein zoetje in de soep maakte het precies af.’

Eko-keurmerk ‘Ik streef naar echte smaken. Heel vaak smaakt biologisch echt lekkerder. Je kunt wel lekker willen koken, maar als je geen kwaliteitsproducten kunt kopen, ben je nergens. Ik vertel bij mijn gerechten altijd waar de producten vandaan komen, wie de boer of producent is. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook bijdraagt aan smaak.’

Favoriete moestuin ‘Ik haal graag mijn boodschappen bij Rio de Bio in Utrecht, een prettige natuurvoedingswinkel met een eigen, uitgebreid assortiment. En ik heb ook een groot zwak voor De Moestuin Maarschalkerweerd. Een heerlijke lunchplek met een winkel, waar je vooral goed terechtkunt voor je groenten en fruit, alles wat in de eigen moestuin kan worden geoogst. Het is kleinschalig van opzet, mensen nemen de tijd voor je. Er werken ook mensen die psychiatrische problemen hebben of bezig zijn met een reïntegratietraject; ik waardeer het dat zij op zo’n mooie plek een kans krijgen.’

RIO DE BIO Adelaarstraat 48 3514 CG Utrecht 030 272 33 23 www.riodebio.nl DE MOESTUIN MAARSCHALKERWEERD Laan van Maarschalkerweerd 2 3585 LJ Utrecht 030 214 48 69 www.moestuinutrecht.nl 쏅 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 15

smaakmakend 3-2011.indd 15

22-06-11 11:25

Europese zomerkeuken Zweden

Europese zomerkeuken Hongarije

Met saffraan gemarineerde zalm

Zure roomtaart bijgerecht, ruim 4 personen

voorgerecht, 6 personen 600 g rauwe wilde of biologische zalmfilet met vel zonder graten (zo dik mogelijk) | 3 eetlepels zeezout | 3 eetlepels suiker | 2 theelepels witte peperkorrels | 2 zakjes saffraan (0,10 g) | 2 bosjes dille, fijngehakt Voor de saus: 200 ml crème fraîche | 3 eetlepels mayonaise | 1 eetlepel Franse mosterd | 1 theelepel honing | ¼ bosje dille, fijngehakt

strooi het zout, de suiker, peperkorrels, saffraan en 3/4 van de gehakte dille in een vijzel en stamp alles tot de peper grof gestampt is. leg het stuk zalm met het vel naar onderen in een ruime ovenschaal. Wrijf het kruidenmengsel over de bovenkant van de zalm. Dek de vis af met huishoudfolie. leg een plankje op de zalm en leg er iets zwaars op, bijvoorbeeld conservenblikken.

Zet de schaal met zalm 48 uur in de koelkast.

Verwijder het kruidenmengsel met keukenpapier heel zorgvuldig van de vis. leg de vis op een mooie schaal. strooi de achtergehouden gehakte dille over de vis en druk dit iets aan.

Meng een klein uurtje voor serveren in een mooie kom de ingredienten voor de saus door elkaar. snijd aan tafel de zalm in dunne plakjes van het vel af en serveer ze met de dressing en eventueel de venkelsalade Tip: met gestoomde of gekookte nieuwe aardappels ook heerlijk als licht zomers hoofdgerecht

Zoet kardemombrood met zomerfruit nagerecht, 6 personen 20 g boter | 200 ml melk | 1 zakje gedroogde gist of 20 g verse gist | 5 dl bloem (= ca. 300 g) | 1½ theelepel gemalen kardemom | 2 eetlepels suiker | 1 ei, losgeklopt | 400 g zomerfruit: frambozen, bramen en bosbessen | taartvorm (Ø 24 cm) smelt de boter in een pannetje, voeg de melk toe, verwarm tot 37 °C en voeg de gist toe. Giet dit in een grote kom, voeg de bloem, kardemom en suiker toe. Meng alles goed tot het een kleverige massa wordt. Roer tot het deeg los komt van de kom. Voeg eventueel een beetje extra bloem toe. Bedek de kom met een theedoek en laat het deeg 30 minuten op een warme plek rijzen. Rol het deeg uit op een met bloem bestoven werkvlak tot een cirkel van ± 35 cm. Bekleed de vorm met het deeg. laat het deeg nog 25 minuten rijzen.

Verwarm intussen de oven voor op 200 °C. Meng het fruit met naar smaak suiker. schep dit mengsel over het deeg. Bestrijk de deegrandjes met losgeklopt ei.

Zet de vorm op een rooster onderin de oven en bak de taart 20 minuten. laat de taart in de vorm afkoelen en snijd hem in punten. lekker met poedersuiker en licht opgeklopte slagroom.

16 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 16

200 ml lauwwarme melk | 1 eetlepel kristalsuiker | 15 g verse gist | 300 g bloem | 30 g poedersuiker | 30 g gesmolten | roomboter | 1 eidooier | ca. 2 eetlepels zonnebloemolie | 500 ml zure room | 250 ml crème fraiche | braadslee schenk 100 ml van de lauwwarme melk in een kopje en roer de kristalsuiker erdoor. Verkruimel de verse gist en roer dit door de melk met de suiker. laat dit mengsel ca. 20 minuten staan tot het gaat gisten.

Zeef de bloem samen met de poedersuiker boven een grote kom. Meng de gesmolten boter en de eidooier erdoor. Werk lekker met je handen! schenk langzaam het gistmengsel in de kom en blijf alles met je handen luchtig van onder naar boven mengen. schenk de resterende 100 ml lauwwarme melk langzaam in de kom. stop met het toevoegen van melk als het deeg lekker aanvoelt. Bewerk het deeg nog ca. 10 minuten heel luchtig van onder naar boven. leg een schone dikke keukendoek over de kom en laat het deeg op een warme plaats (kan ook buiten in de zon) ca. 1 uur rijzen.

Bestrijk de braadslee met olie.

Haal het deeg uit de kom en druk het uit in de braadslee. Dek het deeg af met de doek en laat dit zo weer ca. 20 minuten rijzen.

Verwarm de oven voor op 180 °C. Meng in een kom de zure room met de crème fraîche en naar smaak zout. schenk dit mengsel in de braadslee en lepel de olie erover. Zet de braadslee op het rooster in het midden van de oven en bak de taart in ca. 25 minuten gaar. snijd de taart in stukken en serveer ze lauwwarm of op kamertemperatuur bij de soep.

Als je van vlees houdt…

Hongaren maken de zure roomtaart ook met spek. leg, nadat je het roommengsel over het deeg hebt verdeeld, wat kleine stukjes spek over de taart en bak dit samen zoals beschreven.

Zomers doperwtensoepje voorgerecht, 4 personen 750 g verse doperwten | 1½ liter heet water | 4-5 jonge worteltjes, in dunne plakjes | 3 eetlepels zonnebloemolie | 1 theelepel paprikapoeder | 2 eetlepels bloem | 1-2 (kristal)suikerklontjes | klein handje peterselie, fijngehakt

Dop de erwten. Was de lege peulen, leg ze in een ruime pan en overgiet ze met het hete water.

Verhit 1 eetlepel olie in een pan en stoof de worteltjes samen met de gedopte erwten ca. 15 minuten, tot ze gaar zijn. schep een kopje water uit de doperwtenbouillon. schenk de rest door een zeef bij de gestoofde erwten.

Verwarm in een steelpan de resterende 2 eetlepels olie. Roer het paprikapoeder en de bloem erdoor en laat dit 1 minuut zachtjes pruttelen. Voeg het kopje bouillon toe, breng alles aan de kook en roer alles tot een glad sausje. schenk de saus al roerend bij de bouillon.

Breng de soep aan de kook en op smaak met zout. Roer er vervolgens naar smaak een of twee klontjes suiker door. of serveer de klontjes apart bij de soep, zodat iedereen naar eigen smaak suiker kan toevoegen. Bestrooi de soep met de fijngehakte peterselie. serveer met de zure roomtaart. www.passievoorsmaak.eu

21-06-11 00:33

Super zomertaart

Limoentaart van polenta met aardbeien

voor ca. 12 personen

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Bereiding Ingmar Niezen

100 g polenta | 1 theelepel bakpoeder | 250 g heel fijngemalen amandelen of amandelpoeder | 250 g zachte boter | 250 g fijne kristalsuiker | 3 eieren | geraspte schil van 3 limoenen | sap van 1 limoen | 500 g aardbeien, gehalveerd | oranjebloesemwater | (suiker) | dichte taartvorm (24 cm), ingevet

smaakmakend 3-2011.indd 17

Verwarm de oven voor op 160 °C. schep de polenta, het bakpoeder, de gemalen amandelen en een snufje zout door elkaar. klop in een kom met de mixer de boter met de suiker heel licht en romig. klop de eieren er één voor één doorheen. spatel het polentamengsel, de limoenschil en het limoensap door het beslag. schep het beslag in de vorm en zet de vorm op het rooster in het midden van de oven. Bak de taart in 50-60 minuten gaar. Controleer met een satéstokje of de taart gaar is.

laat de taart ca. 20 minuten afkoelen. Haal hem uit de vorm en laat hem verder afkoelen.

Meng de aardbeien met naar smaak oranjebloesemwater en eventueel suiker. Marineer de aardbeien enkele uren in de koelkast.

Verdeel de aardbeien vlak voor het serveren over de taart. lekker met half stijfgeklopte room. 

Frisse limoen, geurige sinaasappelbloesem en Hollandse aardbeien zijn goed voor deze goddelijk lekkere zomertaart!

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 17

21-06-11 00:33

smaakmakend 3-2011.indd 18

Denk je aan rodekool, dan denk je aan stevige kost in gure, donkere dagen. Maar wist je dat ieder jaar, halverwege de maand juni, de eerste biologische zomerrodekooltjes weer in de biologische winkels liggen? Ze zijn een stuk kleiner en fijner dan hun volumineuze winterbroers.

Zachter van kleur en smaak. Sappiger ook, omdat er minder vezels in zitten en meer sap.

Uitwaaien De mooiste en lekkerste kooltjes komen uit Westfriesland, een wijd en open gebied waar de wind alle ruimte heeft. Dat betekent minder last van koolminnende koolvliegjes, want die houden niet van al dat gewaai. ook de Westfriese grond van zand en klei, waar ooit het zeewater door de slufters in- en uitstroomde, is bij uitstek geschikt voor de teelt van kolen in het algemeen en zomerrodekooltjes in het bijzonder.

De meest vruchtbare koolvelden vind je langs de Noordzeekust. langedijk en omgeving heet niet voor niets de koolstreek van Nederland. twee van de meest bekende telers van biologische zomerrodekool zijn Jan schrijver en Joris kollewijn van biologischdynamische tuindersbedrijf De lepelaar op â&#x20AC;&#x2122;t Rijpje in sint Maarten. Ze raden iedereen aan het hele jaar rodekool te eten. Niet alleen omdat je er ook â&#x20AC;&#x2122;s zomers heerlijke gerechten mee kunt maken. Maar ook omdat je het verschil met rodekool in de winter duidelijk kunt proeven. En natuurlijk ook omdat rodekool in de toptien van meest gezonde groenten staat.

Hun advies: probeer tijd vrij te maken om de kooltjes zelf te snijden. Je krijgt er rode vingers van, dat wel.

Maar juist in die rode stof zitten de antioxidanten die het regeneratievermogen van je lichaam versterken.

Bovendien smaken kolen die je zelf hebt gesneden altijd verser en frisser dan kolen die de fabrieksmessen al voor je hebben gesneden.

Tekst Hans Moltzer | Recepten Clara ten Houte de Lange | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

Zachte zomer rode kooltjes

21-06-11 00:33

Rodekool

Elke dag lekker!

Tekst Hans Moltzer | Recepten Clara ten Houte de Lange | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

van de barbecue

bijgerecht, 4 personen 1 zomerrodekool | 1 grote appel, geschild en in 12 dunne partjes | 1 rode ui, in dunne halve ringen | 50 g gedroogde cranberry’s of rozijnen | ½ kaneelstokje, verkruimeld | 1 eetlepel verse tijmblaadjes | versgemalen zwarte peper | 75 ml witte wijn | 25 g boter | 4 stukken aluminiumfolie snijd de rodekool in 8 parten en snijd de harde stronk weg. leg op elk stuk aluminiumfolie 2 parten rodekool dakpansgewijs op elkaar. leg de partjes appel erop en verdeel de ui, cranberry’s, kaneel en tijm erover. strooi er wat zout en versgemalen peper over. Vouw het folie langs de kool omhoog en schenk in elk pakketje een scheutje wijn. leg een klontje boter op de kool en vouw het folie boven de kool tot pakketjes dicht, zorg wel voor wat ruimte boven de kool. leg de pakketjes op een barbecue of in een voorverwarmde oven van 200 ˚C en smoor de kool in 20-25 minuten gaar. lekker bij entrecote of burger van de barbecue. W

smaakmakend 3-2011.indd 19

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 19

21-06-11 00:33

Veggie BBQ-tip 1

Veggie BBQ-tip 2 - Chef bij Bertyn -

BBQ met seitan van Bertyn Proef Bertyn Seitan, de gezonde, veggie vlees- en visvervangers. Bak of grill seitan 5 minuten aan elke zijde, in de pan of op de BBQ. Bertyn Seitan wordt vervaardigd op traditionele wijze van spelt of Manitoba-oertarwe in een heerlijke tamari- of shoyu marinade. Je proeft meteen zijn heerlijk zachte beet als die van een filet pur. En Bertyn Seitan is supergezond: 100% plantaardig, eiwitrijk en lichtverteerbaar.

Cholesterolvrij en suikervrij. Zoutarm, vetarm, caloriearm.

Koolhydraat arm en bron van vezels voor een gezonde darmtransit. Gezonder dan vlees of vis. Bertyn vind je vers in het koelvak van je natuurwinkel. Tel. 00 32 3 620 26 56. Recepten en info: www.bertyn.be

De voedingsspecialisten bij Amanprana combineren Gula Java met matcha. Matcha is een Japanse ceremoni‘ le groene thee. Amanprana kiest voor de Kotobuki kwaliteit. Deze wordt door kenners geprezen om zijn pure smaak en hoge voedingswaarde. Kotobuki is sterk en bevat meer gezonde tanines. De Kotobuki matcha bestaat uit het gemalen blad van de Camellia Sinensis. Met een granietmolen worden de jonge, hele blaadjes traag vermalen tot een groen poeder, de Matcha. Slechts 40 gram per uur. De Gula Java kokosbloesem suiker zorgt ervoor dat de Gula Java Matcha zijn energie langzaam afgeeft.

Ô KotobukiÕ betekent in het Japans Ô lang levenÕ . En dat is niet toevallig. 1 koffielepel (8,5g) Gula Java Matcha bevat de antioxidanten die je dagelijks nodig hebt (ORAC 3500). ORAC geeft de antioxidatieve waarde weer van voeding. 3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen De 4 catechinen en de taninen helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan.

Het eiwit L-Theanine, de caffe• ne en de Gula Java geven je een Ô zachte alertheidÕ . De gezondheidswaarde van Gula Java Matcha ligt 10 tot 15 keer hoger dan bij groene thee. Je drinkt bij Gula Java Matcha het hele blad. Bij thee werp je de blaadjes weg. De anti-oxidatieve kracht van de polyfenolen (catechinen en taninen) ligt vele malen hoger dan vitamine C of E. Verkrijgbaar in je natuurwinkel. Productinfo: Tel 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk

FAIR WORLD

AMAN PRANA SEITAN

smaakmakend 3-2011.indd 20 20•Smaakmakend Bertyn-Matcha juli/aug2011.indd 1

SERENE LEVENSKRACHT

21-06-11 00:33 09-06-2011 00:11:25

00:11:25

Elke dag lekker!

Rodekoolsalade

met frambozendressing en abrikozen

bijgerecht, 4 personen 1 kleine zomerrodekool (500 g) | 200 g frambozen | 4 verse abrikozen | 3 eetlepels walnootolie of koolzaadolie | 2 eetlepels frambozenazijn | handje verse basilicumblaadjes | versgemalen zwarte peper

snijd de rodekool in vieren en snijd de harde stronk weg. schaaf de kwarten in flinterdunne reepjes, of snijd ze met een groot scherp mes in reepjes. Wrijf de helft van de frambozen boven een schaal door een zeef. Voeg de olie en azijn met royaal peper en een klein beetje zout aan de frambozenpuree

toe. klop alles tot een dressing en schep de rodekoolreepjes erdoor. laat de salade minstens een halfuur staan, zodat de rodekool iets zachter wordt. snijd de abrikozen in dunne partjes. Meng vlak voor het serveren driekwart van de abrikozen en 1 eetlepel fijngehakt basilicum door de salade. Garneer met de rest van de abrikozen, frambozen en basilicum. lekker bij kip van de barbecue. W

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 21

smaakmakend 3-2011.indd 21

21-06-11 00:33

Ayurveda

Amanprana mondolie voor mondhygiëne en detox Totale mondhygiëne voor een schitterende lach Bij tandenpoetsen wordt slechts 60% van het tandoppervlak bereikt en 10% van de hele mondholte. In onze mond leven 10 miljard micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en protozoa). Ze kunnen het tandvlees doen ontsteken en zijn medeverantwoordelijk voor tandplak en gaatjes in de tanden.

Gezondheid voor lichaam en geest Slechte mondhygiëne geeft deze micro-organismen de gelegenheid om via tandabcessen, gaatjes, tandvleesontstekingen in de bloedbaan te komen. Daar kunnen ze schade veroorzaken in elk orgaan en elke cel (focale infecties). Zeker bij lage immuniteit, moeheid, ongezonde voeding en stress. Zo stelde Hippocrates reeds dat arthritis kan genezen worden door een slechte tand te trekkken. Als streptokokken (bacteriën) de hartkleppen bestormen, noemt men dit endocarditis. Als bacteriën een liefde hebben voor gewrichten, wordt dit artritis en bij de nieren nefritis genoemd. Goede mondhygiëne zal de kans op focale infecties drastisch verminderen en zo ernstige gevolgen van infecties tegengaan. De relatie tussen ontstoken tanden en tandvlees en infecties aan de longen en luchtwegen is uitvoerig aangetoond. Zwangere vrouwen met tandvleesontsteking hebben 7,5 keer meer kans om prematuren of baby’s met ondergewicht op de wereld te zetten. Tandvleesontsteking kan darmproblemen veroorzaken. Meer dan 200 studies hebben de relatie aangetoond tussen diabetes en tandvleesontsteking. Tandenpoetsen is niet voldoende.

Amanprana mondolie is antiseptisch Mondhygiëne wordt optimaal gegarandeerd door het gebruik van Amanprana mondolie. De essentiële olie van kruidnagel, kaneel en oregano en de kokosolie zorgen voor een voldoende anticeptische werking met als doel overwoekering voorkomen. Er zijn 2 soorten mondolie: de ‘Menta’ met munt en de ‘Foeniculum’ met venkel. Die geven een langdurige smaak en frisse adem. Spoel en gorgel met 1 koffielepel (5ml) olie gedurende 2 tot 5 minuten. Telkens na het tandenpoetsen voor een volledige mondhygiëne.

Kokosolie, die antiseptisch is, een kleine moleculaire structuur heeft (kan overal tussen), en een sterkere zuigende werking.

Olijfolie is rijk aan chlorofyl, die een ruikende adem snel wegneemt. Hennepolie heeft een therapeutische werking en een lekkere smaak.

‘Olietrekken’: detoxen via de tong Reeds 2000 jaar geleden staat in Ayrurvedische medische teksten ‘Charaka Samhita’ en ‘Sushrutha’s Arthashastra’ olie trekken beschreven. De Ayurvedische beoefenaars reinigden hun mond door met plantaardige olie te gorgelen. Niet alleen voor mondhygiëne maar ook om hun lichaam terug gezond te maken. Meer dan 30 verschillende kwalen konden ermee verholpen worden. Dankzij Dr. Karach is olietrekken terug uit de vergeethoek gehaald. In Oekraïne tijdens een congres kreeg hij een groep kankerspecialisten en bacteriologen achter zich.

Witte tong? Slechte adem? Tijd om te ontgiften!

Olietrekken is een ayurvedische detox-techniek waarbij je de olie trekt en duwt in je mondholte en tussen je tanden. Daarbij haalt het olietrekken gifstoffen en micro-oganismen uit je lichaam. Het lichaam krijgt de kans zichzelf te herstellen. Olietrekken brengt meridianen (energiestromen) in het lichaam in beweging en kan blokkages oplossen. De tong is een ontgiftingsorgaan. Een wit aangeslagen tong duidt erop dat het lichaam wil ontgiften. Olietrekken versnelt en activeert het ontgiften.

Eenvoudig detoxen met Amanprana mondolie 1 eetlepel (15ml) olie spoel je gedurende 20 tot 30 minuten doorheen je mond. Zuigen, persen, suizen, kauwen, spoelen, trekken en gorgelen. Van links naar rechts, van boven naar onder. Niet inslikken, maar uitspuwen. Olietrekken doe je wekelijks en tijdens een detoxkuur dagelijks.

Bij voorkeur ‘s ochtends op de nuchtere maag, na het tandenpoetsen. Als je meermaals per dag olietrekt, dan best voor de maaltijd. Verkrijgbaar in de natuurwinkel. Info: Tel 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk. 100% Bio, 100% actief, 100% natuuurlijk, 100% liefde.

Waarom kokos-, olijf- en hennepolie?

Voor olietrekken wordt vaak sesam- of zonnebloemolie gebruikt omdat ze goedkoop zijn.

Ze oxideren echter te snel door de zuurstof die bij olietrekken aanwezig is in de mond. Amanprana maakt gebruik van 3 extra vierge oliën.

smaakmakend 3-2011.indd 22 23•Smaakmakend mondolie juli/aug2011.indd 1

21-06-11 00:34 06-06-2011 18:47:52

18:47:52

Elke dag lekker!

Gebakken kabeljauw met rodekool en sesamdressing

hoofdgerecht, 4 personen 1 zomerrodekool | 4 eetlepels olie | 3 bosuitjes, in stukken van 3 cm | 2 tenen knoflook, in plakjes | 2 cm verse gemberwortel, geschild en geraspt | 3 eetlepels volkorenmeel | 2 eetlepels medium dry sherry | 2 eetlepels Japanse sojasaus | 1 eetlepel sesamolie | 4 stukken kabeljauwfilet van 125 g (MSC-keurmerk) | sap van een halve citroen | 1 eetlepel geroosterd sesamzaad snijd de rodekool in vieren en snijd de stronk weg. snijd de parten in repen van 1 cm dik en maak ze los. Verwarm 2 eetlepels olie in een hapjespan en bak de stukken bosui en de plakjes knoflook tot ze net beginnen te kleuren. schep ze op een bord. Roer de gember door het bakvet en schep de rodekool erdoor. Voeg de sherry, sojasaus, sesamolie en 100 ml water toe en smoor de rodekool afgedekt in 10-12 minuten beetgaar.

Wrijf de stukken vis in met citroensap, zout en peper en wentel ze door het volkorenmeel. Verhit de resterende 2 eetlepels olie in een koekenpan en bak de kabeljauw in 6-8 minuten gaar, keer de stukken vis na 4 minuten. schep de bosui en knoflook door de rodekool en warm alles nog even door. Verdeel de rodekool over 4 borden en strooi het sesamzaad erover. leg de gebakken kabeljauw ernaast. lekker met (zilvervlies)pandanrijst. î &#x2013; s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 23

smaakmakend 3-2011.indd 23

21-06-11 00:34

24 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 24

Tekst Nicole Willemse | fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson

Dorstlesser voo

21-06-11 00:34

oor de kleintjes Jonge ouders schenken massaal diksap.

Ze willen het beste voor hun kind en kiezen daarom voor dit natuurlijke, gezonde alternatief voor limonadesiroop.

Maar wat is diksap eigenlijk? Alles over het ingedikte sap van kiloâ&#x20AC;&#x2122;s vers fruit.

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 25

smaakmakend 3-2011.indd 25

21-06-11 00:34

Kenners weten al jaren dat Piramide staat voor Biologisch genieten met een hoofdletter B. Want al onze ingrediĂŤnten zijn zorgvuldig geselecteerd en 100% natuurlijk.

Verbouwd met respect voor mens en natuur. En daarom is er nu ook ijsthee. IJsthee waarin sprankelend fruit, zoals granaatappel en framboos, is gecombineerd met de lekkerste groene thee. Zo lekker is biologisch!

Piramide heeft een uniek assortiment ijsthee, met groene thee als basis en gecombineerd met sprankelend fruit om te kunnen genieten van biologische ijsthee. Er is Citroen, Granaatappel Framboos en Perzik. Verfrissende ijsthee zonder prik en met weinig suiker, dus low calorie. Verpakt in een handzame fles die mee kan naar werk of strand, maar ook ideaal voor thuis. Natuurlijk is ijskoud serveren het aller lekkerst!

Voor meer informatie zie: www.piramidethee.nl

smaakmakend 3-2011.indd 26

21-06-11 00:34

Dorstlesser voor de kleintjes Pionier in Limburg Crombach maakt al meer dan vijftig jaar stropen en diksappen in het Zuid-Limburgse Mergelland. Dat doen ze van onbespoten hoogstamappels en –peren, en dat is vrij uniek. Door de opkomst van de laagstamfruitteelt in de jaren zestig, daalde de afzet van het hoogstamfruit. Terwijl andere fruittelers overschakelden op laagstamrassen, besloot Sjang Crombach dat hij zijn hoogstambomen wilde houden.

Hij ging zijn appels en peren verwerken tot stroop en diksap en werd zo de eerste die biologische stroop en diksap in de markt zette. René Franssen: ‘Toen m’n oom ziek werd, vroeg hij of ik na zijn dood het bedrijf wilde overnemen. Dat deed ik in 1989, met heel veel plezier. We proberen ons nog altijd te onderscheiden. De oude, hoge fruitbomen verfraaien het landschap en ze stellen ons in staat oude rassen zoals het Eysdener Klumpke en de Keuleman in stand te houden. We hebben een trouw publiek dat een voorliefde heeft voor onze vollere, iets zure stroop- en diksappensmaak.’

Crombach Stropen en Diksappen | Lemierserberg 23 | 6291 NM Vaals | tel: 043 306 57 55 | www.crombach.nl

Hoe wordt diksap gemaakt?

Is diksap altijd biologisch?

Om diksap te maken wordt het fruit eerst koud geperst.

Daarna wordt het gewonnen sap verder ingedikt tot de gewenste concentratie.

Een kwestie van verhitten zodat het water eruit verdampt, zou je zeggen.

‘Bijna,’ legt René Franssen van Crombach Stropen en Diksappen uit. ‘Het is best een secuur werkje, want dat verdampen doe je zo, dat je de smaken en aromastoffen eerder laat verdampen dan dat het water verdampt. Dat gebeurt bij een temperatuur van iets boven de 70°C. Die aroma’s en smaken vang je op, en zo maak je diksap.

Zonder toevoegingen, zonder suiker.’

Nee. Als je kiest voor biologisch diksap, kies je voor onbespoten fruit. Fruit dat de tijd krijgt om te groeien en te rijpen. Biologisch fruit heeft als voordeel dat de rijping niet geremd wordt. De appels en peren hebben langer aan de boom gehangen voordat ze worden geplukt.

Het fruit is smaakvoller om de eenvoudige reden dat het meer licht gevangen heeft.

Want veel licht betekent smaak. Dat kan René Franssen beamen. Zijn oom, Sjang Crombach, ontdekte in de jaren zestig al dat hij zijn appels en peren het best zo laat mogelijk kon oogsten vanwege de optimale zoetzuurverhouding. ‘Een goede

Kies je voor biologisch diksap, dan kies je voor fruit dat tijd krijgt om te groeien en rijpen

zoet-zuurverhouding geeft een vollere smaak, zeker als het om de van nature wat zuurdere hoogstamrassen gaat. Juist deze oude appelrassen zijn bijzonder geschikt voor verwerking tot diksap. Indampen impliceert smaakconcentratie, dat betekent dus ook dat de basis grote invloed heeft op het geconcentreerde eindproduct. De kunst is om het fruit op het juiste moment, als het goed rijp is, van de boom te halen en te verwerken.’

Hoe gezond is diksap?

In een litertje diksap zitten heel wat kilo’s fruit. De suiker die erin zit is fruiteigen.

Een natuurlijk product dus, zonder kunstmatige toevoegingen, dat kinderen vanaf 4 maanden al mogen drinken.

Het neemt echter niet weg dat er nog steeds suikers in zitten, hoewel vruchtensuikers (enkelvoudige suiker) gezonder zijn dan witte (meervoudige) suiker.

Door het indikken neemt niet alleen het fruitgehalte, maar automatisch ook het suikergehalte toe. Diksap bevat 355 kcal per 100 ml, waarvan 88 gram suiker. Let wel, in het onverdunde sap.

Qua gezondheid maakt het sap nog steeds een wereld van verschil met kunstmatige limonadesiroop op basis van meervoudige suikers en zoet- en smaakstoffen, waarin meestal geen vruchtje te bekennen is.

Heerlijk zomers!

Er zijn talloze smaken diksap. Appel natuurlijk, en peer. Maar ook combinaties als peer-passievrucht, boomgaardfruit (met kersen), framboos-aardbei en cranberry diksap. Voor een frisse dorstlesser, met of zonder bubbels, is een scheutje diksap al genoeg.

Of roer dat scheutje eens door de yoghurt, kwark, vla, pap, je smoothie en zelfs je jus. En, heerlijk zomers: maak er natuurlijk lekkere waterijsjes van! 쏉

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 27

smaakmakend 3-2011.indd 27

22-06-11 07:47

Winkelwaar 1 Niet zuur, wel fruitig Azijn zuur of wrang? Niet deze fruitige azijn van Naturavida.

Gemaakt van 100 procent biologisch fruit. Puur fruit, dat door fermentatie azijn wordt. Het geheim achter de iets mildere smaak van deze azijn is het extra toegevoegde fruitconcentraat. Het geeft je saladedressing niet alleen een fruitig accent, maar ook een frisse smaak. Je kunt kiezen uit appel-, blauwe bosbessen- of frambozenazijn. of je kiest niet, en zet ze alle drie in je keukenkastje. Want deze azijn is zelfs zo lekker dat als je er een scheutje van in een glas ijskoud water giet, je een verfrissend drankje hebt.

Geloof het of niet, fruitazijn is misschien wel de nieuwe dorstlesser.

Adviesprijs € 2,49 | 250 ml

Tekst | Nicole Willemse

3 Weleda weldaad

2 Jammm Wil je zelf jam maken? Dan is dit het moment, in dit seizoen kun je volop kiezen uit allerlei soorten zongerijpt fruit. Jam maken is leuk om te doen, het is eenvoudig en niet onbelangrijk: zelfgemaakt smaakt gegarandeerd het lekkerst. De laatste trend is zelf jam maken met minder of zonder suiker.

Dat kan, ook zonder conserveermiddelen. Bij de Brouwmarkt kun je kiezen uit vier verschillende geleerproducten.

En meer: ook lege jampotten, inmaak- en weckpotten en andere toebehoren voor een lekker potje zelfgemaakte jam.

Een bezoek meer dan waard: surf erheen of bezoek de shop in Almere. Een pot zelfgemaakte jam is een cadeautje.

Voor jezelf of voor een ander. www.brouwmarkt.nl

1

Gezichtsreiniging is belangrijker dan je denkt, weten ze bij Weleda, het merk dat al sinds 1921 verzorgingsproducten produceert, en dat zoveel mogelijk op basis van biologische ingrediënten doet.

Een goede gezichtsreiniging is het halve werk, vinden ze daar bovendien. Daarom zijn er Milde Reinigingsmelk en Verfrissende Gezichtstonic. om het nog makkelijker te maken is er sinds kort de 2-in-1 Reiniging. Een reinigingsmelk en een gezichtstonic in één flesje.

Handig voor de haastige mens.

Verkrijgbaar voor zowel de normale als gemengde huid.

Gemaakt van natuurzuivere etherische oliën en hamamelisextract. De melkachtige tonic reinigt de huid mild en verfijnt de poriën in één keer.

Dubbel handig: dit product is ook geschikt voor het verwijderen van make-up. in de aantrekkelijke frisblauwe verpakking eigenlijk te verleidelijk om niet te proberen.

Adviesprijs € 9,75 | 100 ml

4 Zacht romig en mild Biogarde kwark van Demeter.

Dat is kwark zoals kwark is bedoeld: met een volle, rijke smaak. Gemaakt van biologisch-dynamische melk, waaraan biogarde cultures en vegetarisch stremsel zijn toegevoegd. Daarmee is deze kwark ook een aanwinst voor doorgewinterde vegetariërs.

De biogarde cultures bevatten specifieke melkzuurbacteriën die licht verteerbaar zijn (omdat ze van nature in ons lichaam voorkomen) en ze geven de kwark een milde smaak. Verpakt in handige bekers met hersluitbaar deksel, in drie soorten: magere, halfvolle en volle kwark. Wie wil, kan de herkomst van de melk traceren via www.zuiverzuivel.nl en maak kennis met de boer en boerin die jouw zuivel hebben gemolken.

Adviesprijs vanaf € 1,95 | 500 g

3

2

4

28 s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011

smaakmakend 3-2011.indd 28

21-06-11 00:34

5 Lichtgewicht wijn

6 Zoet gezelschap

Bag-in-a-box? Bag-in-a-box!

Een luchtdicht afgesloten zak in een kartonnen doos met een handzaam hengsel om ’m makkelijk te vervoeren. Dit is het ultieme zomerproduct, een graag geziene gast op het strand en bij een picknick. Wat erin zit? spaanse wijn! Van Vermador, afkomstig van la Bodega de Pinoso Vermador (sinds 1932) even ten westen van Alicante. De bag-in-a-box is voorzien van een tapkraantje dat de zak na elk gebruik weer luchtdicht afsluit. Bijkomend voordeel: je kunt de wijn na opening nog zo’n zes weken bewaren. Voor de prijs hoef je het ook niet te laten: die is 36 procent voordeliger dan wanneer je deze wijnen in losse flessen zou kopen. En de keuze: aromatische rode wijn, droge, kruidige witte wijn of een stevige èn frisse rosé, door Nicolaas klei bekroond als omfietswijn.

Adviesprijs € 15,95 | 3 liter

Ben je een zoetekauw? Dan ken je vast de biologische koekjes van sweet Company wel, want ze zijn een regelrecht succes in de schappen van de natuurvoedingswinkel.

Dat moet de zoete bakkers inspiratie hebben gegeven, want er is inmiddels een range noten en rozijnen aan het assortiment toegevoegd.

Niet zomaar noten, zoete noten. stuk voor stuk zijn ze gehuld in een jasje van chocolade, yoghurt of kaneel. Van pindarotsen (verkrijgbaar in pure of melkchocolade), chocorozijnen en studentenhaver tot yoghurt-cashewnoten en kaneelamandelen. Probeer daar maar eens uit te kiezen.

Waar je in elk geval op kunt vertrouwen: sweet Company is zoet gezelschap.

Adviesprijs € 2,99 | 150 g

7 Piemontese oerpasta

8 Gezond voor je lijf

luna e terra is inmiddels een vertrouwd merk in de schappen van de natuurvoedingswinkel. Het staat voor biologisch-dynamische kwaliteitsproducten en ze hebben goed nieuws. Het assortiment is alweer uitgebreid en wel met volkoren speltpasta uit Piemonte. spelt is een oergraan, met een iets vollere en zoetere smaak dan volkoren tarwemeel. Het wordt geteeld op de Piemontese akkers van de familie Nuova Cappelletta.

Het stro dat overblijft na de speltoogst wordt ’s winters een warm en zacht bed voor de Piemontese koeien. in ruil daarvoor gaat de mest van de koeien terug op het land, de beste basis voor een vitale bodem. Van de rijke speltoogst maken ze bij luna e terra speltspaghetti, speltpenne en speltspirelli. De basis van een ware italiaanse pasta. Proef maar.

Adviesprijs € 3,29 | 500 g

6

5

Natuurlijke gezichts- en lichaamsverzorging. specifiek voor haar, speciaal voor hem, maar ook voor… de hele familie. sante Natuurcosmetica zet deze zomer een nieuw assortiment gezichts- en lichaamsverzorging in de schappen.

(H)eerlijke producten met een hip design: Eco-GlamourDesign. Behalve dat het er trendy uitziet, bevatten de producten geen parfum, ze worden niet getest op dieren en worden geproduceerd van plantaardige en, waar mogelijk, biologische ingrediënten.

Dan moet je denken aan biogoji-, acai- en schisandrabessen, kokosnoot, granaatappel en etherische oliën. Je kunt kiezen uit een complete lijn: van deodorant tot een antistress masker, zonnebrandcrème, peeling, handcrème en bodylotion. overigens: voor wie de haarproducten al kende: deze zijn hetzelfde gebleven, alleen het jasje is veranderd.

Adviesprijs vanaf € 2,95 [nB: adviesprijs van de afgebeelde producten is € 12,75]

7

8

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 29

smaakmakend 3-2011.indd 29

21-06-11 00:34

advertenties

WELEDA NATUURLIJK WERELDS

de beste bio-adresjes 90 Years In harmony with nature and the human being

90 jaar Weleda

Natuurlijk Werelds: al 90 jaar produceren we 100% natuurlijke lichaamsverzorgingsproducten en (zelfzorg)geneesmiddelen.

Inmiddels zijn onze natuurzuivere producten wereldwijd verkrijgbaar, in 56 landen, op 5 continenten.

STEM EN

WIN

De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo.

Groenmarkt 1, www.obilot.nl

Graag willen we onze telers bedanken voor de 90 jaar dat zij op duurzame wijze telen voor Weleda. Dat doen we met een stimuleringsprijs van € 10.000 voor een van de 9 genomineerde teeltprojecten.

Welk project de prijs ontvangt, kun jij bepalen.

Ga naar www.weleda.nl, stem op je favoriete project en maak kans op een 8-daagse reis voor 2 personen naar het land waar de ingrediënten van je favoriete product vandaan komen.

www.BiologischGeschenkpakket.nl De specialist in biologische en duurzame geschenken en kerst-pakketten. Bezoek onze showroom in Huizen!

Tel. (035) 683 33 56.

Biologisch eten met kinderen, leuker dan je denkt! Workshops, lezingen en proeverijen www. voedingendieetadvies.nl Franse vakantie met heerlijk bio/veg. Eten, rust, wandelen?

Kijk op www.lagarnasette.net

Specialist in bier-, wijn- en likeurmaak produkten

600 m2 hobbyplezier met alles om zelf bier, wijn, yoghurt en vruchtensap te maken, plus alles om groenten en fruit in te maken!

NIEUW!

NU: ZELF JAM MAKEN

Bio voor dieren, voeding, suppl., gras, kruiden, bloemen, zaden, EM, keltisch zout, biofotonen www.bio-ron.com 035-6011166 Kruidengeneeskunde Cursussen. Open Dag , producten, webshop: www.Kruidenrijk.nl 06-38731563 Wilt u hier ook adverteren?

Dat kan al vanaf 52,50 (ex. btw).

Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (030) 232 04 90 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.bionext.nl/ smaakmakend

www.biogids.nl

Kijk en bestel op

www.brouwmarkt.nl

Markerkant 1111,1316 AE Almere Tel.: 036 5400 844, E-mail: info@brouwmarkt.nl

smaakmakend 3-2011.indd 30

voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

colofon SMAAKMAKEND 2 • juli 2011 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist.

In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel.

Vragen of opmerkingen?

Mail of schrijf Bionext.

Uitgever Bionext | Postbus 12048 | 3501 AA Utrecht | tel 030 2339970 | fax 030 2304423 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse Vormgeving Marc van Meurs Fotografie Sven Benjamins | Alex Schröder | KatoTan | Rob van der Vet Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Ulrika Gustavsson | Clara ten Houte de Lange | Yolanda van der Jagt | Ingmar Niezen Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

Abonnement op Smaakmakend?

Dat kan voor € 22,50 per jaar (6 nummers). Bel: 030 233 99 77 of ga naar www.smaakmakend.nl ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

Bionext heeft het keurmerk van het CBF voor verantwoorde werving en besteding van fondsen.

22-06-11 11:33

een frisse kijk

Esther van der Plas is de oprichter van de Doctor feelgood Massage Company. ‘Je eten verzorgt je lichaam van binnenuit, massage verzorgt je lichaam van buitenaf. in de Vs is de combinatie organic food en massage therapy veel meer een trend dan in Nederland.’

Raw-food maaltijd bij Unlimited Health in de van ostadestraat.

Een vegetariër ben ik niet, maar af en toe een bordje met veel fantasie klaargemaakte rauwe groenten, daar krijg ik wel een goed gevoel van.’

Beschermd beroep. ‘ik ben in de Verenigde staten afgestudeerd als massagetherapeut. Het is daar een paramedische opleiding en een beschermd beroep. in Nederland – mijn bedrijf is gevestigd in Amsterdam – ligt dat anders.

De opleiding gaat minder diep en het beroep is niet beschermd. iedereen kan zich in Nederland masseur noemen. Dat komt de kwaliteit van het vak niet ten goede.’

Meet je pH-waarde. ‘Je goed voelen hangt met heel veel dingen samen. Mensen komen bij me omdat ze pijntjes hebben, niet lekker in hun vel zitten. Dat kan komen door te veel stress, straling en slecht eten. De pH-waarde daalt, het lichaam verzuurt. Eet vooral onbewerkt voedsel, is daarom mijn advies. Prefab eten zit vol foute conserveringsmiddelen, smaak- en kleurstoffen, die meewerken aan die verzuring. te veel medicijnen doen dat trouwens ook. Massagetherapie helpt ook om zure afvalstoffen af te voeren. ik gebruik daarbij oliën en producten waar veel mineralen inzitten. Je huid borstelen voor het douchen werkt ook mee aan de juiste zuurgraad. En nog een tip: koop een pH-waardemetertje.

Die meet van nul tot veertien. Als de meter op zeven staat, zit je goed.’  www.doctorfeelgood.nl

Tekst Hans Moltzer | Fotografie Kato Tan

Van binnenuit en buitenaf. ‘Als je goed in je vel wilt zitten – en wie wil dat niet – dan is gezond eten minstens zo belangrijk als af en toe een massage nemen. Je eten verzorgt je lichaam van binnenuit, massage verzorgt je lichaam van buitenaf. in de Vs is de combinatie organic food en massage therapy veel meer een trend dan in Nederland. ik heb beroemdheden als Bruce springsteen, Madonna, Al Gore behandeld. Zij zijn een groot voorbeeld. steeds meer Amerikanen volgen hun levensstijl. Hopelijk vormt het een rem op de obesitas-epidemie.’

mensen en dieren te vergiftigen met chemicaliën. Hij was een voorloper, die geloofde in de combinatie van biologische voeding en lichaamsverzorging.”

Markten en winkels. ‘ik koop veel in de Natuurwinkel of op de biologische markt. Maar ik ga ook vaak naar de supermarkt en naar de overdekte landmarkt in Amsterdam-Noord. ik zou vaker een biologische winkel binnenstappen als ze daar beter hun best zouden doen om me te verleiden hun biologische waar te kopen. Ze zijn niet altijd aardig, maar betweterig. En dat is jammer, want als ze niet oppassen worden ze opgeslokt door de supermarkten.’

Goed gevoel. ‘Zelf koop ik wel eens een odin-tas. Maar na een paar weken worden ze toch te Hollands saai, vooral als de kool in de maand komt. soms haal ik een

Voorloper. ‘over die binnenbuitentheorie over je lichaam heb ik veel geleerd van Horst Rechelbacher, de oprichter van Aveda. Zijn producten voor lichaamsverzorging maakte hij van wilde of gekweekte planten zonder de aardbodem, het water, de lucht en de lichamen van

s m a a k m a k e n d 3 | juli 2011 31

smaakmakend 3-2011.indd 31

21-06-11 00:34

K

adootje van Smaakmakend en Weleda Als je nu een abonnement neemt op Smaakmakend, 6 nummers per jaar voor € 22,50, 50, ontvang je een Weleda-pakket et ter waarde van € 25.

Daar zit in: een 2-in-1 Reiniging en ge n Rosa Mosqueta Vitaliserende oogcontourcrème.

Er zijn 75 pakketten. Ga dus snel naar www.smaakmakend.nl of bel (030) 233 99 77

Biologisch smaakt ’t lekkerst in in

smaakmakend 3-2011.indd 32

21-06-11 09:52