Smaakmakend mei 2011

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

nยบ 2 | mei 2011

Aardse heerlijkheden De boer & De kok Piepgroene voorjaarsrecepten Demeter: biologischer dan biologisch

kwark Kwark zoals kwark bedoeld is!

Rijk en vol van smaak.

N !

W

U

IE

Verkrijgbaar in de biologische speciaalzaak!

13

inhoud

CoverfotograďŹ e Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen | tafelkleed Shirdak

Mei 2011 Voor deelnemende boerderijen zie

6 24 recepten in dit nummer 13 Spinazie penne met zalm en pangrattato | Salade van nieuwe aardappeltjes met tuinkers en ei | Cappuccino van waterkers | Stamppot van jonge snijbiet en tuinbonen | Jonge sla met koolrabi en gepofte quinoa-dressing

28 Gestoomde asperges met eierdressing | Aspergepakketje met ham | Pasta met asperges en zalm | Oosterse asperges met peultjes | Aspergefrittata | Lentesalade met geroosterde radijsjes en lamskoteletjes | Witte pizza met venkel, bospeen en rode ui

6 Kok in de tuin

Een goede buur is beter dan een verre leverancier: hoe een sterrenkok en een biologisch-dynamische tuinder elkaar vonden in Schoorl

13

Meismaak

Knapperige lente-uitjes, malse spinazieblaadjes en versgeknipte tuinkers. Proef de frisse voorjaarssmaken!

20 Wereldthee

Ooit geweten dat er meer dan drieduizend theesoorten zijn? Alles over witte, groene en zwarte thee. Plus: verse kruidenthee

24 Beter Demeter

Rob teelt vrucht- en bladgewassen, Jan houdt koeien en schapen. Waarom maakten ze de omslag van biologisch naar biologisch-dynamisch?

en verder in dit nummer 28 36 39

Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Erik van Gangelen

IN 1957 KIEMDE DE GEDACHTE VAN BIO AL. EN DAAR PLUKT U NOG ALTIJD DE VRUCHTEN VAN. In 1957 ontmoet een Belgische kunstenaar een Japanse filosoof, de vader van de macrobiotiek. Uit hun unieke visie ontluikt Lima, pionier van de biovoeding in Europa. Vandaag is onze filosofie nog steeds dezelfde: een goede voeding met een goede smaak voor www.limafood.com een goede levensstijl. Niet meer, niet minder.

De natuur. Niet meer, niet minder.

.nnS EBO HSPFOF LBNQFFS FO MPHFFSBESFTTFO JO &VSPQFTF MBOEFO POMJOF

'SBOLSJKL

BESFTTFO WPPS FFO SPNBOUJTDIF WBLBO UJF PQ IFU QMBUUFMBOE WBO ´-B EPVDF 'SBODFµ 3VJNF LFV[F VJU HtUFT DIBNCSF EµIyUFT FO LBNQFFSUFSSFJOFO CJK OBUVVSHFCJFEFO FO CJPMPHJTDIF CPFSEFSJKFO QBHJOBµT E

/FEFSMBOE #FMHJq -VYFNCVSH 7PPS FFO HBTUWSJK POUIBBM PQ FFO WBO EF EVVS[BNF WBLBOUJFBESFTTFO JO EF -BHF -BOEFO WBO CJPMPHJTDIF CPFSEFSJK NJMJFVWSJFOEFMJKL LBNQFFSUFSSFJO UPU #FE #SFBLGBTU (FOJFU WBO EF OBUVVS WSJKIFJE FO XFMEBEJHF SVTU QBHJOBµT E

%VJUTMBOE 0PTUFOSJKL ;XJUTFSMBOE 7BO EF 8BEEFO FO 0PTU[FFLVTU UPU EJFQ JO IFU "MQFONBTTJFG NFU [PSH EPPS &$&"5 HFTFMFDUFFSEF HSPFOF CPFSEFSJKDBN QJOHT WBLBOUJFIVJTKFT FO CJPIPUFMT QBHJOBµT E

*UBMJq WFSTDIJKOU NFJ 7BO EF [VJEFMJKLF IFMMJOHFO WBO EF XPFTUF "MQFO UPU BBO EF MJF¿ JKLF TUSBOEFO WBO 4JDJMJq SVJN SVTUJFLF WBLBOUJFBESFTTFO PQ IFU QMBUUFMBOE WBO ´-B CFMMB *UBMJBµ QBHJOBµT E

6 LVOU EF[F FO BOEFSF HJETFO CFTUFMMFO CJK (SPFOF 7BLBOUJFHJET XXX HSPFOFWBLBOUJFHJET OM LMBOUFOTFSWJDF!FDFBU OM (SPFOF 7BLBOUJFHJET JT PPL WFSLSJKHCBBS CJK VX MPLBMF "/8# ¾ MJBBM FO SFJTCPFLIBOEFM

[[column Anneke]]

Het begon met Ada & Eva HET WAS DE AMERIKAANSE onderzoeksjournalist en schrijver Michael Pollan (o.a. de Omnivore’s dilemma en Pleidooi voor echt eten) die Mac van Dinther, eetjournalist van de Volkskrant, inspireerde voor het onderzoeksproject ‘Ons Eten’. Hij begon met een journalistiek onderzoek naar het meest gegeten vlees in Nederland: varkensvlees.

Daarvoor volgde hij twee varkens van geboorte tot slacht: Ada en Eva, een biologisch en een regulier varken. Voor zijn vervolgonderzoek nam hij een oer-Hollandse maaltijd als basis. Met tomatensoep y g vooraf, aardappelen, sla en varkensvlees als hoofdgerecht en yoghurt kaa aar. r. Hij Hij bezocht bez b ezoc ocht ht toe. Ook hier zette hij weer regulier en bio naast elkaar. en bi b Unox ox zowel de biologische boer als de reguliere. Keek binnen bijj Un én bij de KleinsteSoepFabriek. En realiseerde zich dat wij als consumenten heel ver van de oorsprong van ons eten afstaan. Over zijn bevindingen, fascinatiess en soms ook dilemma’s deed hij verslag in de Volks-krant, op zijn weblog (www.vkblog.nl/blog/125093// ld d EteninNederland) en nu in een prachtig boek, getiteld en Ons Eten (ISBN:978-94-90028-32-9). De producenten anspelen hierin terecht de hoofdrol en er zijn vijftig spannend de recepten rece cept pten en n in in opgenomen. Tien variaties op elk elkk nende uitg ui tg gek ekoz ozen en ingrediënt. in n pro rouitgekozen Ook mijn recept met proc cu op. p cureur staat erin. Daar ben ik trots op.

M vindt dat het tijd is om verantran ntMac w att w woordelijkheid te nemen voor wat wee et he m eten.

Dat ben ik volkomen met hem ee e eens.

En u waarschijnlijk ook, want biologische kop ko kopers voelen zich veel meer betrokken bij wat ze ete et e Willen weten wat de oorsprong is van dat wat eten. er o er op het bord ligt. In onze verhalen gaan we op zoek naa na a de oorsprong. We laten zien hoe samenwerking naar to ot bijzondere b tot verbintenissen kan leiden. Lees hoe de tu uin tuinder van De Noorderhoeve de menukaart van sterre renr enre renrestaurant Merlet in Schoorl bepaalt, en hoe de kok de tuinder d tu weer inspireert met de vraag naar bijzond dere producten. En lees hoe in de biologisch-dynamisc ch landbouw wordt samengewerkt tussen tuinder en sche bo oe Hoe op een volkomen natuurlijke manier het beste boer. g ge gebeurt voor grond en milieu waardoor de heerlijkste pr p ro producten kunnen groeien. En waarom Demeter, godin vvan de landbouw en vruchtbaarheid, niet voor niets het va kkeurmerk ke e is voor biologisch-dynamisch.

Dit ligt straks op ons bord Welk verhaal zit erachter?

W Wie wil zien wat er gebeurt op het biologisch-dynam mische bedrijf, kan tijdens het ‘Lekker naar de Boer’w weekend van 18 en 19 juni een aantal bedrijven bezoeke ken. Kijk voor meer informatie en adressen van deelnem me nd n de bedr be edr d ijjve op www.lekkernaardeboer.nl Een pakkende filosofimende bedrijven sche tekst tot slot van de Amerikaanse boer-dichter-schrijver Wendell Berry. In de inleiding van het boek Ons Eten schrijft hij: “Eating is an agricultural act.” Ofwel: “Eten is een landbouwdaad.” Mooi.

Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 5

Groenten van de buren!

Ze werken ruim een jaar samen, biologisch-dynamische boerderij De Noorderhoeve en sterrenrestaurant Merlet even verderop. Het resultaat: minikomkommertjes met bloemetjes, miniworteltjes en ragfijne bietenblaadjes op bestelling. Vers, mooi en origineel.

6 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 7

VORIG JAAR MAART STONDEN ZE OPEENS OP het erf,’ vertelt Jeroen Hak, tuinder op biologischdynamische zorgboerderij De Noorderhoeve in Schoorl. ‘Ze’ dat waren Timo Munts, Frank van Enter en Martin van Bourgonje, respectievelijk chef-kok, souschef en eigenaar van sterrenrestaurant Merlet, een paar kilometer verderop.

Sinds die dag bloeit er iets moois tussen de twee.

Special delivery Op De Noorderhoeve worden meer dan vijftig biologisch-dynamische groenten en kruiden geteeld – de verschillende soorten niet eens meegerekend. Het overgrote deel van die producten vindt z’n weg naar vier natuurvoedingswinkels plus enkele instellingen in de regio. En sinds afgelopen seizoen gaat er vrijwel dagelijks ook een ‘special delivery’ naar restaurant Merlet.

Chef-kok Timo Munts: ‘Het is niet zo dat ze bij De Noorderhoeve vijftien kilo peulen oogsten en dat wij daar twee of drie kilo van afnemen. Jeroen teelt speciale wensen voor Merlet, hij oogst letterlijk op maat.’

Zoektocht voor Jeroen

De Noorderhoeve

is al 25 jaar een biologisch-dynamische boerderij. Op stro, krachtvoer en een deel van het poot- en zaaigoed na, is de boerderij volledig zelfvoorzienend. Naast tuinbouw zijn er koeien, schapen en een erfwinkel waar eigen groenten, zuivel (proef de boter!) en vlees te koop zijn.

Tip: op 2 juli 2011 organiseert De Noorderhoeve een Landgoed Fair, met o.a. een rondleiding door de tuin.

De Noorderhoeve, Duinweg 125 Schoorl, tel. 072 509 17 38, www.noorderhoeve.nl

Jeroen: ‘Met onze samenwerking begon voor mij ook af en toe een zoektocht. Veel specifieke groenten ken ik wel, op een enkele na. Maar het formaat, of de bepaalde rassen waar de koks van Merlet om vroegen, dat was voor mij nieuw.

Miniblaadjes bietenblad bijvoorbeeld. Timo kwam met het verzoek om bulls blood met knalpaarse bietenblaadjes. Ik kende het ras niet. Toen ben ik gaan zoeken naar zaad om dat biologischdynamisch te kunnen telen.’ Timo: ‘Op een dag kwam ’ie met een klein plastic bakje aan. Een van zijn mensen had tweeënhalf uur op haar knietjes gezeten om met een nagelschaartje de ragfijne bietenblaadjes te knippen.’

… en voor Timo ‘Op mijn beurt doe ik suggesties die ze bij Merlet niet kennen,’ vertelt Jeroen. ‘Een van de eerste dingen waar we mee begonnen waren minikomkommertjes met bloemetjes: vruchtjes van 3-4 centimeter lang en een halve millimeter dik, waar dan een klein geel bloemetje aan zit.

8 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

‘Een bord groentjes van Jeroen met zeebaars door een lokaal vissertje gevangen, een goed glas wijn erbij en je zit hier als God in Frankrijk’ Daar waren ze helemaal weg van; ze bestelden er drie- tot vierhonderd per week. Algauw kwam de vraag om minibietjes en miniworteltjes. En of ik peultjes in miniformaat kon leveren, en minicourgettes met bloem. Van de courgettes kon ik nog honderd planten extra poten, maar die peultjes lukten niet meer. Ik kon moeilijk de klanten van de natuurvoedingswinkels teleurstellen om Merlet te kunnen voorzien. Wat ik aan Merlet lever, vind je overigens doorgaans niet in de winkel.

Wel het soort, maar niet het formaat, de vorm, of de kleur. Een natuurvoedingswinkel wil geen minicourgette, maar stevige courgettes. Als ik er veel van heb, dan gaan ze voor weinig per kilo naar de winkel zodat zij kunnen stunten met de prijs. Merlet stunt niet.’

Kun je die eten?!

Wat leren jullie van elkaar? Timo: ‘Wat wij over groente weten is hoe je het klaarmaakt, niet hoe het groeit. Omgekeerd geldt voor Jeroen dat hij niet weet wat wij hier in die pannen doen.’

Jeroen: ‘Je kent de oranje pompoen uit de natuurvoedingswinkel wel, de hokkaido. Kom ik ermee in de keuken, dan is het eerste wat Timo vraagt: “Kun je die eten?” Vervolgens gaat hij ermee aan de slag. Later moest ik proeven. Van die pompoen had hij een gladde puree gemaakt, met sinaasappelrasp en vanille. Het kwam als een soort gelei op tafel, geserveerd met coquille en buikspek. Als je hem met zijn collega’s aan de slag ziet in de keuken, de toewijding, het vakmanschap, alles zelfgemaakt… dat is heel erg leuk.’ En is het ook lekker? ‘Ik heb er nu een paar keer gegeten. Bij ieder gerecht dat ik krijg, herken ik meteen wat er van De Noorderhoeve komt. Het is heel bijzonder en eervol als je eigen groenten in zo’n restaurant zó formidabel zijn klaargemaakt.’

Verfijnd en vergeten Vanwaar die omarming van minigroenten?

Timo: ‘Dat heeft vooral te maken met het restaurantsegment: het past bij onze verfijnde keuken.

Het overgrote deel van de mensen dat hier komt eten heeft nog nooit zo’n komkommertje met bloemetje op het bord gezien. Als we minispekboontjes van een halve potlooddikte serveren, of

kervelknolletjes, gele snijbiet en Bloemendaalse gele kool, allemaal vergeten groenten, dan is men aangenaam verrast. We proberen op een bepaalde manier te koken: eerlijk en lekker. De smaak blijft daarbij het allerbelangrijkst. De ene wortel is de andere niet. Mensen weten niet dat er honderden soorten wortels bestaan. Ik kan bij de groenteboer wel minibospeentjes bestellen maar ik weet van tevoren niet of ze wel lekker zijn. Daarin verschilt de ene groenteboer ook nog van de ander, via Jeroen krijgen we de meeste smaakgarantie.

Samen stellen we een specifiek teeltplan op zodat ik straks een aantal weken bijvoorbeeld minipeultjes in het menu kan verwerken. Of verse kapucijners. Als een ander daar niet meer aan kan komen, heeft Jeroen ze speciaal voor ons iedere week of om de zoveel tijd in de grond gezet, waardoor hij de oogsttijd iets verlengt en zo aan mijn vraag kan voldoen. Dat is natuurlijk een unieke samenwerking. En Jeroen is zo enthousiast, hij is eigenlijk overal voor te porren, mits het biologisch-dynamisch haalbaar is.’

Miniformaat, maxi smaak?

Is klein ook lekkerder, smaakvoller omdat de smaak geconcentreerd is? ‘Dat dacht ik, maar ik heb geleerd dat het niet altijd zo is.’ Jeroen: ‘Het heeft alles te maken met rijping. Voor miniworteltjes moest ik op zoek naar een ras dat in een vroeg stadium zoet wordt, anders zit er nog geen smaak aan als je ze klein oogst.’ Is ‘mini’ een kwestie van eerder oogsten? Jeroen: ‘Voor de peulen geldt dat wel. Bieten kun je dichter op elkaar planten, dan worden ze vanzelf niet groot.

Maar dat geldt niet voor alle groenten. Het is ook een kwestie van uitproberen. Pastinaken kun je, net als peultjes, eerder oogsten en dan hebben ze ook smaak. Als je normaal in april pastinaak zaait, komt er in augustus minipastinaak uit de grond.

Daar hebben ze bij Merlet alleen helemaal niks aan, in de zomer serveren ze geen pastinaak. Dit seizoen ga ik uitvogelen wanneer ik moet zaaien om ze in oktober en november als volwaardige minigroente op de menukaart te kunnen zetten. Het blijft pionieren. Bovendien blijf je altijd afhankelijk van zon en weer.’ Timo: ‘Neem afgelopen najaar: je kunt schorseneren uit eigen dorp

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 9

10 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 10 s m a a k m a k e n d 1 | lente 2010

Merlet mag zich volgens tijdschrift Lekker tot de twin-

tig beste restaurants van het land rekenen. Chef-kok is Timo Munts, die voordat hij jaren geleden in dienst trad bij Merlet, carrière maakte bij Inter Scaldes in Kruiningen. Frank van Enter is zijn souschef, hiervoor werkzaam in Restaurant Savelberg en bij Cees Helder in restaurant Parkheuvel. Wie een glimp van de koks wil opvangen, werpt een blik in de open keuken. En wie de groenten van De Noorderhoeve bij Merlet wil proeven, bestelt het steeds wisselende seizoensmenu.

Merlet, Duinweg 15 Schoorl, tel. 072 509 36 44, www.merlet.nl

makkelijk te plukken; je kunt ze zo van de stam af drukken, met handenvol tegelijk de emmer in.

Kleine spruitjes moet je boven de kop plukken, tussen de nog verse bladen vandaan halen. Dat is arbeidsintensief.’

Geweldig verhaal

Tekst Nicole Willemse | Beeld Sven Benjamins

willen klaarmaken, de beste die er zijn misschien wel, maar de oogst was totaal verregend. Dat is inherent aan het vak. Je kunt wel de mooiste vis willen hebben, maar als die niet wordt gevangen kan ik als kok hoog en laag springen in m’n keuken: ik krijg ’m niet binnen. Dan is het mijn beurt om op zoek te gaan naar alternatieven.’

De prijs van romantiek Jeroen: ‘In het najaar zijn we begonnen met spruitjes voor Merlet. Of beter: spruiten ter grootte van pingpongballen, de blaadjes dienden als bedje voor de hazenpeper. En met minispruitjes, er gingen er duizend in een kilo! Toen ik ermee de keuken in kwam, ging Timo bijna uit z’n dak.’

Timo grijnst: ‘Ree met spruitknikkers, dat had ik nog nooit ergens op een menukaart gezien.’

Jeroen, serieuzer: ‘Los van de romantiek is de prijs natuurlijk ook belangrijk. Als Merlet het geld ervoor betaalt dat ik nodig heb om al het werk te verrichten, is het goed. Normale spruitjes zijn heel

‘Ik ben me er zeer van bewust dat we eigenlijk heel erg verwend zijn,’ vindt Timo. ‘In ons vijfgangenmenu dat met de seizoenen wisselt, zijn altijd wel groenten, takjes groen of een bloemetje van De Noorderhoeve verwerkt. We zijn echt niet de eerste of enige met een “eigen” tuin en teler tot onze beschikking maar het is wel een enorme luxe dat we van zo dichtbij dagelijks zulke verse en mooie producten krijgen. Dankzij Jeroen en De Noorderhoeve kunnen we allerlei originele gerechten op de kaart zetten. Onze bediening heeft een geweldig verhaal voor de gasten aan tafel: streekproducten die gewoon hier uit de grond komen. Het blijkt dat mensen die hier eten dat fantastisch vinden. Een bord groentjes van Jeroen met zeebaars door een lokaal vissertje gevangen, een goed glas wijn erbij en je zit hier op het terras als God in Frankrijk.’

Primeur!

Afgesproken was: het eerste jaar aftasten en uitproberen. Het oefenseizoen zit erop en smaakt naar meer, vinden beide partijen. Het is inmiddels weer begin maart. Er staat van alles op het teeltplan voor Merlet. Minivoorjaarsbietjes, eetbare viooltjes, bladsla, winterpostelein, kleine bosuitjes en er wordt verlangend uitgekeken naar de eerste minipeultjes eind maart, begin april. Jeroen heeft een rij peulen in de grond gezet, in de hoop op een primeur op het bord. Want ook al komen ze uit de vollegrond en groeien ze in onverwarmde tunnels, hij kan ze eerder oogsten dan het normale formaat peulen. En met een beetje weersgeluk komen vanaf half april ook de eerste gele, oranje en witte miniworteltjes uit de grond. s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 11

Amanprana mondolie voor mondhygiëne en detox Totale mondhygiëne voor een schitterende lach Bij tandenpoetsen wordt slechts 60% van het tandoppervlak bereikt en 10% van de hele mondholte. In onze mond leven 10 miljard micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en protozoa). Ze kunnen het tandvlees doen ontsteken en zijn medeverantwoordelijk voor tandplak en gaatjes in de tanden.

Gezondheid voor lichaam en geest Slechte mondhygiëne geeft deze micro-organismen de gelegenheid om via tandabcessen, gaatjes, tandvleesontstekingen in de bloedbaan te komen. Daar kunnen ze schade veroorzaken in elk orgaan en elke cel (focale infecties). Zeker bij lage immuniteit, moeheid, ongezonde voeding en stress. Zo stelde Hippocrates reeds dat arthritis kan genezen worden door een slechte tand te trekkken. Als streptokokken (bacteriën) de hartkleppen bestormen, noemt men dit endocarditis.

Als bacteriën een liefde hebben voor gewrichten, wordt dit artritis en bij de nieren nefritis genoemd. Goede mondhygiëne zal de kans op focale infecties drastisch verminderen en zo ernstige gevolgen van infecties tegengaan. De relatie tussen ontstoken tanden en tandvlees en infecties aan de longen en luchtwegen is uitvoerig aangetoond. Zwangere vrouwen met tandvleesontsteking hebben 7,5 keer meer kans om prematuren of baby’s met ondergewicht op de wereld te zetten.

Tandvleesontsteking kan darmproblemen veroorzaken. Meer dan 200 studies hebben de relatie aangetoond tussen diabetes en tandvleesontsteking. Tandenpoetsen is niet voldoende.

Amanprana mondolie is antiseptisch Mondhygiëne wordt optimaal gegarandeerd door het gebruik van Amanprana mondolie.

De essentiële olie van kruidnagel, kaneel en oregano en de kokosolie zorgen voor een voldoende anticeptische werking met als doel overwoekering voorkomen. Er zijn 2 soorten mondolie: de ‘Menta’ met munt en de ‘Foeniculum’ met venkel. Die geven een langdurige smaak en frisse adem. Spoel en gorgel met 1 koffielepel (5ml) olie gedurende 2 tot 5 minuten. Telkens na het tandenpoetsen voor een 12 s m amondhygiëne. a k m a k e n d 2 | mei 2011 volledige

‘Olietrekken’: detoxen via de tong Reeds 2000 jaar geleden staat in Ayrurvedische medische teksten ‘Charaka Samhita’ en ‘Sushrutha’s Arthashastra’ olie trekken beschreven. De Ayurvedische beoefenaars reinigden hun mond door met plantaardige olie te gorgelen.

Niet alleen voor mondhygiëne maar ook om hun lichaam terug gezond te maken. Meer dan 30 verschillende kwalen konden ermee verholpen worden. Dankzij Dr. Karach is olietrekken terug uit de vergeethoek gehaald. In Oekraïne tijdens een congres kreeg hij een groep kankerspecialisten en bacteriologen achter zich.

Witte tong? Slechte adem? Tijd om te ontgiften!

Olietrekken is een ayurvedische detox-techniek waarbij je de olie trekt en duwt in je mondholte en tussen je tanden. Daarbij haalt het olietrekken gifstoffen en micro-oganismen uit je lichaam.

Het lichaam krijgt de kans zichzelf te herstellen. Olietrekken brengt meridianen (energiestromen) in het lichaam in beweging en kan blokkages oplossen. De tong is een ontgiftingsorgaan. Een wit aangeslagen tong duidt erop dat het lichaam wil ontgiften. Olietrekken versnelt en activeert het ontgiften.

Eenvoudig detoxen met Amanprana mondolie 1 eetlepel (15ml) olie spoel je gedurende 20 tot 30 minuten doorheen je mond. Zuigen, persen, suizen, kauwen, spoelen, trekken en gorgelen. Van links naar rechts, van boven naar onder. Niet inslikken, maar uitspuwen. Olietrekken doe je wekelijks en tijdens een detoxkuur dagelijks. Bij voorkeur ‘s ochtends op de nuchtere maag, na het tandenpoetsen. Als je meermaals per dag olietrekt, dan best voor de maaltijd. Verkrijgbaar in de natuurwinkel of thuis geleverd via www.amanvida.eu. Info: Tel 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk. 100% Bio, 100% actief, 100% natuuurlijk, 100% liefde.

Ayurveda

PIEPGROEN Mei is de maand van het prille, malse, knisperende groen. De frisheid en versheid spat ervan af. De smaak van verse tuinboontjes, lente-uitjes en tuinkers willen we natuurlijk graag proeven. En daarom: vijf kersverse voorjaarsrecepten!

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 13

salade van

NIEUWE AARDAPPELTJES met tuinkers en ei

lunch- of bijgerecht, 4 personen

De tuinkers geeft de aardappelsalade een fris voorjaarsuiterlijk en een heerlijk pittige smaak.

750 g vastkokende nieuwe aardappeltjes, geschild | 3 eetlepels mayonaise | 1 eetlepel grove mosterd | ½ eetlepel witte wijnazijn | 2 lente-uitjes, fijngesneden | 4 eieren, hardgekookt | 1 doosje tuinkers Snijd de aardappeltjes in dikke plakken en kook ze in ruim water met zout in ca. 8 minuten gaar. Giet de aardappelplakken af en laat ze uitstomen.

Schep in een kom de nog warme aardappelplakken met de mayonaise, mosterd, azijn en lente-ui door elkaar.

Breng op smaak met zout en peper. Hak de eieren in grove stukken en verdeel ze over de aardappelsalade.

Knip de tuinkers boven de eieren van het matje.

14 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

Tip

De soep kan van tevoren worden gemaakt, maar dan moet de pan met soep direct na het pureren in een bak met ijswater worden gezet.

Zo blijft de mooie diepgroene kleur behouden.

CAPPUCC I N O

van waterkers

Deze soep is ook heerlijk als amusehapje voor het diner begint.

De hoeveelheid is dan ruim voldoende voor 8 personen.

soep, 4-8 personen 1 eetlepel boter | 1 ui, fijngesnipperd | 3 stengels bleekselderij, fijngesneden | 300 g kruimige aardappels, in kleine stukjes | 1 liter groenteof kippenbouillon (instant) | 125 ml crème fraîche | 150 g waterkers | 200 ml volle melk

Verhit in een soeppan de boter en fruit hierin de ui en bleekselderij heel zachtjes 10 minuten zonder dat ze kleuren.

Schep de aardappels erdoor.

Voeg de bouillon toe en breng aan de kook. Kook de soep heel zachtjes 10 minuten.

Roer de crème fraîche door de soep.

Verwijder de dikke stelen van de waterkers. Houd een paar mooie toppen waterkers achter voor garnering en voeg de rest toe aan de soep. Pureer de soep met de staafmixer. Klop de melk in de melkschuimer. Verdeel de soep over de glaasjes en schep het melkschuim erop. Garneer met de waterkerstoppen.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 15

JONGE SLA MET KOOLRABI

en gepofte quinoa-dressing

Een heerlijke voorjaarssalade.

Perfect als voorgerecht, eventueel met wat jonge geitenkaas of als bijgerecht, bijvoorbeeld bij een gegrilde burger.

16

voor- of bijgerecht, 4 personen

Fotografie Recepten Yolanda van der Jagt | Fotografi e Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

4 jonge rode bietjes, schoongeboend | 4 eetlepels olijfolie extra vierge | 1 laurierblaadje | 300 g jonge slablaadjes, gewassen | 2 sjalotten, fijngesnipperd | 1 eetlepel rode wijnazijn | 4 eetlepels quinoa | 1 koolrabi, in kleine blokjes

Verwarm de oven voor op 225 °C. Schep in een ovenvaste pan de bietjes om met 1 eetlepel olie, zout, peper en het laurierblaadje. Zet de pan op het rooster in het midden van de oven en rooster de bietjes in ca. 1 uur gaar. Snijd de bietjes in partjes.

Schenk de azijn in een ruime kom, roer de sjalotten erdoor en marineer ze 5 minuten. Roer de olie erdoor en breng het op smaak met zout en peper.

Verwarm een koekenpan zonder vet. Pof hierin de quinoa enkele minuten op middelhoog vuur. Schep de quinoa door de dressing.

Schep de koolrabi en slablaadjes luchtig door de dressing. Verdeel de salade over 4 borden en leg de bietenpartjes eromheen.

Tip

Slappe slablaadjes worden weer lekker krokant als ze vlak voor gebruik 15 minuten in een bakje water met wat ijsblokjes worden gelegd. Sla de blaadjes daarna droog in een slacentrifuge.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 17

stamppot van

JONGE S N I J B I E T

Het lekkerst is deze stamppot met de eerste jonge tuinboontjes. Zijn die er niet, dan zijn diepvries tuinbonen een goed alternatief.

18 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

en tuinbonen

hoofdgerecht, 4 personen 1 kg kruimige aardappels, geschild | 3 jonge knoflookstengels of 2 tenen knoflook, fijngesneden | 200 ml melk | 1 eetlepel roomboter | 1 theelepel geraspte sinaasappelschil | 300 g tuinbonen (gedopt gewogen) | 250 g jonge snijbietblaadjes, gewassen

Kook in een ruime pan de aardappels met de knoflook in een laagje water met wat zout in 25 minuten gaar. Giet het vocht af. Stamp de aardappels tot een grove puree. Voeg de melk, boter en sinaasappelschil toe. Breng de puree op smaak met zout en peper.

Kook de tuinbonen in enkele minuten gaar. Schep ze door de aardappelpuree. Schep vervolgens op een laag vuur deel voor deel de jonge snijbietblaadjes door de puree.

Warm de stamppot nog even door.

Tip

Lekker met gepofte kerstomaatjes. Schep hiervoor in een braadslede 500 g kerstomaatjes om met een scheutje olijfolie. Rooster ze vervolgens 20 minuten in een op 200 °C voorverwarmde oven.

hoofdgerecht, 4 personen sneetjes oud witbrood, fijngemalen |3 eetlepels peterselie, fijngehakt | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 400 g spinazie, gewassen | 300 g penne pasta | 500 g verse zalmfilet Maak eerste de pangrattato.

Verhit in een koekenpan 2 eetlepels olie en rooster het broodkruim op middelmatig hoog vuur goudbruin en krokant. Laat dit afkoelen.

Schep de peterselie door het afgekoelde brood.

Verhit in een hapjespan 1 eetlepel olie en fruit hierin de knoflook zachtjes 1 minuut. Voeg de spinazie toe (houd een paar jonge blaadjes achter) en stoof de groente op middelhoog vuur in ca. 5 minuten gaar. Giet het vocht af en pureer de spinazie in de keukenmachine. Voeg 2 eetlepels olie en naar smaak zout en peper toe.

Kook de pasta volgens de gebruiksaanwijzing.

Bestrooi de zalm met zout en peper en bestrijk met de resterende olie. Verhit de grillpan en gril de zalm aan beide kanten goudbruin, maar nog rosé van binnen.

Schep de spinaziepuree door de warme pasta, roer op het laatste moment de jonge blaadjes spinazie erdoor.

Verdeel de pasta over 4 diepe borden. Breek de zalm in grote stukken en verdeel ze over de pasta. Verdeel de pangrattato erover.

SPINAZIE PENNE

met zalm en pangrattato

Italië is de inspiratiebron voor deze groene voorjaarspasta van heerlijk malse spinazieblaadjes.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 19

Een keuze uit Thee drinken is in. En vooral bij de natuurvoedingswinkel is er volop keuze aan theesoorten. Of het nu echte thee is van de theestruik, een geurige thee van kruiden, of een mix ervan.

Wereldwijd bestaan er meer dan drieduizend theesoorten. En allemaal komen ze van dezelfde, altijd groene struik, de camelia sinensis. Maar verder zijn er eindeloos veel verschillen.

De blaadjes Het zijn de blaadjes die de kwaliteit van de thee bepalen. Hoe langzamer die (mogen) groeien, hoe hoger de kwaliteit. Lees: hoe hoger de ligging van de plantage, des te beter de kwaliteit van de thee, want de temperatuur en daarmee de groeisnelheid zijn daar lager. Van de allerbeste kwaliteit zijn de

20 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

bovenste, nog dichtgekrulde blaadjes en de knoppen. Hoewel de wijze van plukken, de bodem, de ligging van de theeplantage en het klimaat een rol spelen, wordt de diversiteit in thee vooral bepaald door de manier waarop de zojuist genoemde theeblaadjes worden verwerkt. Grofweg begint het maken van thee met wat ‘verflensen’ wordt genoemd: het laten verwelken van de geplukte theebladeren. Dit duurt zo’n 10 tot 18 uur, waarbij een flink deel van het water uit de blaadjes verdampt. Dat maakt ze zacht en soepel genoeg om te worden ‘gerold’ tussen twee schurende vlakken waarbij de etherische olie vrijkomt die de kleur en het aroma bepalen.

witte thee

duizenden zwarte thee

e e h t n e d i u r k

groene thee

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 21

Gula Java Cacao van Amanprana: gezonde prestatiedrank met kokosbloesem suiker

Gula Java Matcha von AmanPrana: je dagelijkse portie anti-oxidanten

De nieuwe gezonde sportdrank Michael Phelps, 8-voudig Olympisch zwemkampioen, dronk chocalademelk tijdens de Olympische Spelen. Geen steroïden of supplementen. Nieuw onderzoek bevestigt dat je met magere chocoladedrank sneller herstelt van zware fysieke inspanningen en deze ook langer volhoudt dan met sportdrank. Gula Java Cacao beantwoordt perfect aan die nieuwe sportdrankdefinitie: verschillende suikers, eiwitten en electrolyten (mineralen). M.a.w. bestaande sportdranken zijn achterhaald. De nieuwe chocoladedrank heet Gula Java Cacao.

Wat is Gula Java Matcha?

De voedingsspecialisten bij Amanprana combineren Gula Java met matcha. Matcha is een Japanse ceremoniële groene thee. Amanprana kiest voor de Kotobuki kwaliteit. Deze wordt door kenners geprezen om zijn pure smaak en hoge voedingswaarde. Kotobuki is sterk en bevat meer gezonde tanines. De Kotobuki matcha bestaat uit het gemalen blad van de Camellia Sinensis. Met een granietmolen worden de jonge, hele blaadjes traag vermalen tot een groen poeder, de Matcha. Slechts 40 gram per uur. De Gula Java kokosbloesem suiker zorgt ervoor dat de Gula Java Matcha zijn energie langzaam afgeeft.

De nieuwe gezonde familiedrank Chocoladedrank Gula Java Cacao is lekker zowel met melk, water of graandrank. Warm, lauw of koud. Voor jong en oud.

Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winter bleus. Gula Java Cacao is je batterijen gezond opladen en genieten. Waarom is Gula Java Cacao de nieuwe gezonde familie- en prestatiedrank? Dankzij de kokosbloesem suiker heeft Gula Java Cacao van nature een lage glycemische index (GI 30), een hoge antioxidatieve waarde (ORAC 19.152 per 100g*), veel mineralen en electrolyten. De kokosbloesem suiker is Fair World en helpt 2000 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen. De Cacao en vanille zijn Fair Trade.

Je dagelijkse portie anti-oxidanten in 1 kopje Gula Javan matcha ‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig. 1 koffielepel (8,5g) Gula Java Matcha bevat de antioxidanten die je dagelijks nodig hebt (ORAC 3500). De 4 catechinen en de taninen helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Het eiwit L-Theanine, de caffeïne en de Gula Java geven je een ‘zachte alertheid’. De gezondheidswaarde van Gula Java Matcha ligt 10 tot 15 keer hoger dan bij groene thee. Je drinkt bij Gula Java Matcha het hele blad. Bij thee werp je de blaadjes weg. De anti-oxidatieve kracht van de polyfenolen (catechinen en taninen) ligt vele malen hoger dan vitamine C of E. Verkrijgbaar in je natuurwinkel. Productinfo: Tel 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk

FAIR WORLD info www.noble-house.tk

ORAC geeft de antioxidatieve waarde weer van voeding.

3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen

FAIR TRADE info www.noble-house.tk

ORAC 19.152

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

ORAC 35.460

Een keuze uit duizenden Keuze voor bio

Tekst Nicole Willemse | fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson

Conventionele thee kan resten van bestrijdingsmiddelen en schimmelverdelger bevatten. Weliswaar in zeer verdunde vorm en daarmee relatief onschadelijk voor de theedrinker, maar des te schadelijker voor de theeplukkers die er de hele dag mee in aanraking komen. Bij biologische thee worden alleen natuurlijke bestrijdingsmiddelen ingezet. Er wordt gewerkt met compost van koemest, boombladeren en snoeisel. Ook worden er andere gewassen gezaaid die als ‘verdelgers’ dienen; ongedierte wordt bijvoorbeeld geweerd door insect afstotende planten als citroengras, of door andere, voor de theeplant niet-schadelijke insecten.

Bodembedekkers moeten het onkruid binnen de perken houden. Onkruid dat de kop opsteekt wordt handmatig verwijderd. Dit stimuleert bodemvruchtbaarheid en houdt erosie van de berghellingen tegen. Volgens fijnproevers is biologische thee aromatischer. Dat laatste is een kwestie van smaak. Van duurzame smaak.

Witte thee

Zwarte thee

Dit is van oudsher de zeldzaamste theesoort – en ook meteen de duurste. Niet zo gek als je weet dat alleen de ongeopende zilveren knopjes en de buitenste, zeer jonge blaadjes in aanmerking komen voor de pluk. Het plukseizoen is maar kort en er wordt alleen op droge en zonnige dagen geplukt. De oogst vergt uiterste zorgvuldigheid en wordt zo min mogelijk bewerkt. Witte thee is nauwelijks gefermenteerd en bevat daardoor weinig theïne. De delicate thee geeft een bijna kleurloos aftreksel, dat lichter en zoeter smaakt dan groene thee.

Zodra de gekneusde blaadjes in aanraking komen met zuurstof, start het fermentatieproces: de groene kleur verandert binnen een paar uur van koper naar zwart.

Zwarte thee is dus gefermenteerd. Door warmte, vocht en enzymen kan het aroma zich ontwikkelen. Zodra het genoeg is, worden de blaadjes gedroogd in hete lucht en stopt de fermentatie.

Aan zwarte (maar ook aan groene) thee kan een aroma worden toegevoegd in de vorm van kruiden, bloemen of specerijen. Earl grey thee is de populairste aromathee, verrijkt met bergamotolie: olie van de bergamot, een citrusvrucht.

Groene thee

Kruidenthee

Deze thee is niet gefermenteerd. Na het plukken en verflensen worden de theeblaadjes verhit, en zo behouden ze hun groene kleur. Groene thee heeft in vergelijking tot zwarte thee een zoetere, soms licht bittere smaak maar kan ook neigen naar kruidig en grassig. De verschillen in groene thee ontstaan door de manier waarop het blad wordt gerold en gedroogd.

Sencha is de zuiverste van alle groene theesoorten en wordt geproduceerd in Japan. Een bekende groene gearomatiseerde thee is jasmijnthee: tijdens het bewerken wordt jasmijnbloesem op de theeblaadjes gelegd zodat ze de bloemengeur opnemen. Een ander verhaal is oolongthee, die tussen zwarte en groene thee in zit. De blaadjes zijn deels gefermenteerd, maar korter dan bij zwarte thee. De smaak is zachter dan zwarte thee, haast nootachtig. Taiwan is expert op dit gebied, nergens ter wereld lukt het om deze kwaliteit te evenaren. Dat weet ook de lokale bevolking; slechts 2 procent van de opbrengst wordt buiten het land opgedronken.

Pure kruidenthee is strikt genomen geen thee, omdat hij niet getrokken wordt van blaadjes van de theestruik, maar van allerlei anders. Van kruiden bijvoorbeeld, zoals munt, bonenkruid, brandnetel, rozemarijn, salie, tijm of verveine. Van bloemen: kamille, rozenblaadjes, jasmijnbloesem en lavendel.

Of van zaden, zoals anijs, kardemom of venkelzaad.

Maar ook van plantwortels, waaronder gember, of specerijen, zoals kaneel. Soms wordt er een mix van kruiden en consorten getrokken, de combinaties zijn eindeloos.

Kruidenthee of tisane, zoals de Fransen het noemen, kun je maken van gedroogde en verse kruiden. Kruidenthee bevat geen theïne. Een van de bekendste in zijn soort, rooibosthee, wordt gemaakt van de blaadjes van een manshoge struik die in Zuid-Afrika groeit en bevat evenmin theïne maar wordt wel bewerkt zoals zwarte thee. Door de fermentatie ontstaat de kenmerkende, vurige rossige kleur. En ten slotte worden kruiden ook gemengd met thee, de zogenaamde kruidige theemelanges. Er is slechts één conclusie: thee, een werelddrank.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 23

Ze kenden elkaar wel, maar het was toeval dat Rob van Paassen zich op dezelfde dag aanmeldde als Jan Duijndam bij de stichting Demeter voor een certificeringscursus. De teler en melkveehouder zijn nu beiden biologisch-dynamisch gecertificeerd en werken samen. ‘Als ik overtollige of afgekeurde groenten heb, lever ik ze aan Jan als veevoer.’

ROB VAN PAASSEN teelt vrucht- en bladgewassen in Oude Leede, op het groentebedrijf dat zijn vader ooit begon. Van groene-paprikateelt op steenwol werden zijn twee kassen eerst biologisch en sinds 2010 biologisch-dynamisch. Tegenwoordig staan er behalve paprika’s ook komkommer, paksoi en andere bladgewassen in. ‘In de zomer staat in de ene kas paprika, in de andere komkommer en dat wisselt jaarlijks.

Na de komkommeroogst komt er paksoi in de kas, en daarnaast sla, andijvie en veldsla.’ Een maand later, als ook alle paprika’s zijn geoogst, zet hij ook de tweede kas vol met paksoi en andere bladgroenten. Rob: ‘Die bladgewassen vergroten het aanbod in onze webwinkel en het is gunstig voor de bodem. De ruimere vruchtwisseling verkleint de kans op ziekten en onkruid. Met de warme teelt in de zomer van vruchtgewassen en de koude, en daarmee energiezuinige, winterteelt van bladgewassen volg ik de seizoenen, wat goed past in de biologischdynamische gedachte.’

Streekkoe

In 1983 nam Jan Duijndam de boerderij van zijn vader over: 17 hectare land, 35 koeien en 25 schapen. Inmiddels lopen er 130 melkkoeien en 170 stuks jongvee rond, plus 35 Texelaars: ‘De schapen passen perfect

24 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

naast de koeien omdat zij wèl eten wat de koeien niet lusten.’ Vanaf 1996 begon de omslag naar biologisch en sinds 2010 is ook hij biologisch-dynamisch gecertificeerd. Van het koeienras Montbeliarde is hij overgestapt naar het gelijkwaardige maar hoornloze ras Flechvieh. ‘Een ras dat het goed doet onder eenvoudige omstandigheden, melk geeft maar ook uitstekend geschikt is voor vleesproductie.

Elk jaar worden er ongeveer 65 koeien geslacht – dat moet omdat we het bedrijf niet verder willen laten groeien. Die koeien worden afgemest, krijgen extra voer voor de juiste vleeskwaliteit. De geslachte dieren verwerken we op eigen boerderij, we gebruiken zo veel mogelijk alle delen. Daar zijn we best trots op: ons vlees is een volwaardig streekproduct dat in een nog steeds groeiend aantal restaurants, via onze website en in de natuurwinkel van Delft te koop is.’

Echtheid Rob: ‘Demeter staat voor mij voor “iets biologischer dan biologisch”, voor degelijkheid en kwaliteit. Mijn groenten komen terecht bij de natuurvoedingswinkel, daar komen bewuste consumenten. De eisen van Demeter zijn streng, maar wel duidelijk. Het gaat om echtheid, ik wil zo dicht mogelijk bij de bedoeling van moeder natuur blijven.’ Jan is er al net zo duidelijk over: ‘Biologisch-dynamische

Tekst Nicole Willemse | Fotografie dutchphotography.nl

Biologischer dan biologisch

Rob van Paassen en Jan Duijndam (rechts)

Al meer dan vijftig jaar hebben Japan en

ten kopen of doe een gift op het rekening-

onberispelijke kwaliteit, waar Lima voor

Lima veel gemeen. De recente ramp die het

nummer IBAN: BE 7310 1715 4726 – SWIFT/

staat, blijvend te garanderen. Onze fi losofie

eiland trof heeft ons dan ook diep geraakt.

BIC: KREDBEBB (Mededeling: HELP JA-

blijft dezelfde.

Dus leek het ons vanzelfsprekend om voor

PAN). Het zal hen niet alles teruggeven wat

Niet meer, niet minder.

onze Japanse leveranciers in de bres te

ze verloren hebben, maar het is een begin

springen. Lima engageert zich om een be-

in de heropbouw. En het zal hen vooral veel

drag van € 50.000 te schenken aan de her-

hoop geven.

Dank

u

opbouw van een school in het dorp van een van onze leveranciers.

Intussen verstrengt Lima Expert haar con-

Ook u kan helpen. Blijf de Japanse produc-

troles op de Japanse producten om zo de

www.limafood.com

De natuur. Niet meer, niet minder.

Demeter-grondstoffen zijn geteeld met liefde en passie.

De molenaar, de bakker en de kaasmaker zorgen ervoor om de pure kwaliteit van de oogst van biologisch-dynamisch werkende boeren te behouden. Daarom zijn veel bewerkingen of additieven taboe. Melk wordt niet gehomogeniseerd en behoudt haar specifieke vetstructuur en smaak.

In plaats van toegevoegde enzymen kiest de bakker voor intensief kneden en rijzen. Zo blijft brood puur brood.

www.stichtingdemeter.nl 26 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

Ambachtelijk en puur

‘Het keurmerk Demeter gaat voor mij over goed rentmeesterschap’

Rob en Sandra van Paassen Bovenmolenweg 6 2641 PW Oude Leede Tel. 015 369 86 55 www.biologischgoed.nl Hoeve Biesland Jan en Mieke Duijndam Bieslandseweg 1 2645 BM Delfgauw Tel. 015 212 56 34 www.hoevebiesland.nl

boeren vormen de kopgroep van de biologische landbouw en daar wil ik graag bij horen. Het keurmerk Demeter gaat voor mij over goed rentmeesterschap; probeer de grond waarop je teelt of je koeien laat grazen beter achter te laten dan toen je ’m kreeg. Ik wil de aarde vruchtbaarder maken.’

Rondom de kassen van Rob ligt behoorlijk wat grasland. ‘Daar grazen onze paarden. We hadden ze altijd als hobby. Nu gebruiken we de paardenmest en de stalcompost in de kas en voeren ze met overtollige groenten. De rest van de mest komt van Jan. Zijn melkveehouderij ligt hier zo’n zes kilometer vandaan. Als ik overtollige of afgekeurde groenten heb, lever ik ze aan hem als veevoer.’

Boeren voor Natuur Jan Duijndam werkt mee aan het concept Boeren voor Natuur, waarbij natuur, recreatie en landbouw optimaal met elkaar samenwerken. Hij beheert 35 hectare natuur in opdracht van de gemeente Delft.

‘De natuur is je vriend, niet je vijand. In mijn composteringssysteem meng ik dierenmest met organisch afval uit de natuur: gehakselde takken, gedroogd riet, slootkantmaaisel en slootvegetatie van mijn eigen land - het wordt allemaal tot compost verwerkt. Hoe langer je het laat rijpen, hoe beter de kwaliteit. De potstalmest voor Rob ligt zes tot zeven maanden. Het is compost met een hoge toegevoegde waarde voor zijn tuinbouwgrond, zowel voor de structuur als voor de bodemvruchtbaarheid. Daardoor heeft hij uiteindelijk steeds minder compost nodig.’

Dan denkt Jan hardop: ‘Eigenlijk vind ik dat in de biologisch-dynamische landbouw de akkerbouw, veehouderij en tuinbouw met elkaar in balans moeten zijn. Niet vijftig tuinders en geen enkele melkveehouder, of omgekeerd. De gerst die ik als krachtvoer nodig heb voor mijn koeien, komt van een biologische akkerbouwer uit de Flevopolder.

Nee, ik lever geen mest aan hem, die gaat naar boeren in de buurt. Ik probeer zo min mogelijk milieubelastende verkeersbewegingen te maken.

Maar als hij mest nodig heeft, dan kan hij dat uiteraard van mij krijgen.’

Gezonde optelsom Wist je dat de biologisch-dynamische landbouw de oudste biologische landbouwbeweging van Europa is?

Grondlegger was Rudolf Steiner. Hij verbond in 1924 zijn antroposofische wereldbeeld met de landbouw, wees op de talrijke verbanden en wisselwerkingen in de natuur en brak een lans voor het gemengd bedrijf van vee, akkerbouw, tuinbouw en fruit, met als kenmerk zelfvoorziening met eigen dierenvoer en mest.

In de praktijk lukt dat laatste niet op de kleine oppervlakte die Nederlandse boeren doorgaans tot hun beschikking hebben. Wat wel lukt is samenwerking, waarbij meerdere boeren samen een gesloten kringloop vormen. Noem het werken aan moderne duurzaamheid. Want eigenlijk gaat biologisch-dynamische landbouw daarover: het is een optelsom van gezonde bodem, gezonde planten, gezonde dieren en gezonde mensen. Bodemvruchtbaarheid en versterking van de natuurlijke groei staan centraal en daarmee is kwaliteit vanzelf een feit. Wie kiest voor Demeter, krijgt de kracht van de natuur voorgeschoteld.

Demeter = beter Demeter is behalve de godin van de vruchtbaarheid en de landbouw ook het keurmerk van de biologischdynamische landbouw. Het is een internationaal label, een extra kwaliteitsgarantie bovenop de Europese biostandaard. Het voornaamste verschil met biologisch is dat de biologisch-dynamische landbouw vanuit een breder perspectief kijkt. Betekent biologisch zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen, Demeter-boeren gebruiken vercomposteerde biologische mest, biologisch stro en biologisch-dynamisch veevoer van eigen bedrijf. Dynamisch gaat in alles een stap verder: de bodem, planten, dieren, mensen hangen met elkaar samen en ieder heeft z’n eigen rol in een alles verbindende kringloop. Die samenhang leidt tot meer dan de som der delen, met als concrete opbrengst een kwalitatief hoogstaand product.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 27

28 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

Asperges

Elke dag lekker! le

Het is nu de tijd voor asperges! Tot 24 juni kun je er volop van genieten. Klassiek met ham en botersaus of juist eens heel anders. Delicate witte asperges en de meer uitgesproken groene asperges zijn op verrassend veel manieren te bereiden.

Gestoomde asperges met eierdressing Schil 1 kilo witte asperges en snijd ze in stukken van 4 cm. Stoom de asperges in een stoommandje boven kokend water in 15 minuten beetgaar. Prak 1 hardgekookt ei heel fijn en meng het met het sap van ½ sinaasappel, 2 eetlepels fijngeknipt bieslook, 3-4 eetlepels notenolie en wat zout en peper tot een dressing. Meng de asperges in een schaal met een flinke hand rucola en lepel de dressing erover.

Aspergepakketje met ham Verwarm de oven voor op 200 ˚C. Leg op 4 grote stukken bakpapier elk 2 iets dikker gesneden plakken achterham. Bestrijk ze met wat mosterd en verdeel er 1½ kg witte asperges (geschild) over de ham. Verdeel er 1 bosuitje (gesnipperd), 1 eetlepel dille (fijngehakt), 4-6 eetlepels witte vermout of wijn en 25 g boter over. Vouw de pakketjes dicht en bak ze 20 minuten in de oven tot de asperges beetgaar zijn. Lekker met gekookte aardappeltjes.

Pasta met asperges en zalm Kook 300 g penne beetgaar. Snijd 500 g groene asperges in stukken van 3 cm. Smelt 40 g boter in een hapjespan en smoor de asperges met 3 sjalotjes (in partjes), 1 teen knoflook (fijngehakt), 1 eetlepel verse tijm en 100 ml pastakookvocht afgedekt in 10 minuten beetgaar. Schep de uitgelekte penne erdoor en serveer de pasta in diepe borden.

Garneer met 200 g gerookte wilde zalm of geschaafde Parmezaanse kaas.

Oosterse asperges met peultjes Snijd 500 g witte asperges (geschild) schuin in stukken van 2 cm en halveer 150 g peultjes.

Verhit 3 eetlepels (rijst)olie in een wok en roerbak de asperges en peultjes met 2 tenen knoflook (in plakjes), 1 grote rode ui (in partjes) 3-4 minuten op hoog vuur. Voeg het sap van ½ limoen met 2 eetlepels water, 2 eetlepels sojasaus en 1 eetlepel sesamolie toe en warm de groente nog even door. Lekker bij gegrilde kip..

Aspergefrittata Verwarm de oven op 180 ˚C. Kook 500 g groene asperges (in stukken van 3 cm) in ruim kokend water in 4 minuten beetgaar. Klop 6 eieren los met 50 ml slagroom, zout, peper en wat versgeraspte nootmuskaat. Schenk dit mengsel in een ingevette lage ovenschaal en verdeel de asperges met 100 g gorgonzola (in stukjes) en 1 eetlepel verse tijmblaadjes erover. Bak de frittata in de oven in 25-30 minuten goudbruin en gaar.

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 29

MAAR ZO!!!

Dankzij de Fietsersbond. Word nú lid van de Fietsersbond en ontvang 20 kaarten met 4.500 km fietsroutes gratis!

Vul de antwoordkaart in en stuur deze nu op. Of meld u aan via www.fietsersbond.nl/smaakmakend Dan ontvangt u als nieuw lid helemaal gratis een box met 20 LF-fietsroutekaarten van heel Nederland met 4500 km aan fietsroutes (winkelwaarde e 24,95). Tevens ontvangt u uw Fietsersbond-pas met vele extra voordelen, zoals kortingen in fietsenwinkels.

5 redenen om lid te worden 1 2 3 4 5

Meer en betere fietsvoorzieningen. Meld uw klachten over onveilige of oncomfortabele fietsroutes op www.fietsersbond.nl/meldpunt

GRATIS: 20 fietsroutekaarten.

Word nú lid!

Elke 2 maanden het tijdschrift ‘Vogelvrije Fietser’, boordevol interessante en praktische informatie. Met testen van o.a. fietsen, fietssloten en fietsroutes.

Korting voor leden op fietsen, fietsaccessoires, overnachtingen, kaarten en gidsen, buitensportartikelen en reparaties onderweg.

Kijk op: www.fietsersbond.nl/ledenvoordeel Fietsrouteplanner. Stel uw route samen met de fietsrouteplanner van de Fietsersbond.

Kijk op: www.fietsersbond.nl/routeplanner Zoek je naar informatie over fietsen, fietsroutes, overnachtingsmogelijkheden etc. Kijk op: www.fietsersbond.nl

Elke dag lekker! hoofdgerecht, 4 personen 1 bos radijsjes | sap en rasp van 1 biologische citroen | 6 eetlepels koolzaadolie | 8 lamskoteletjes | 1 kropsla | 75 g veldsla | handje verse basilicumblaadjes | 1 theelepel fijne mosterd

Verwarm de oven voor op 200 ˚C. Snijd het loof van de radijsjes, maar laat nog een klein stukje groen zitten.

Bewaar het loof. Meng de radijsjes in een bakblik met wat grof zeezout en peper en schep er ½ eetlepel geraspte citroenschil, 1 eetlepel citroensap en 1 eetlepel koolzaadolie door. Schuif de bakplaat in de oven en rooster de radijsjes ca.

20 minuten tot ze zacht zijn.

Wrijf de lamskoteletjes in met zout, peper en 2 eetlepels koolzaadolie. Laat ze vijf minuten liggen. Was de kropsla, sla de bladeren droog in een slacentrifuge en scheur ze in stukken.

Spoel de veldsla en het loof van de radijsjes in een vergiet onder koud stromend water en droog ze ook in de slacentrifuge. Klop in een schaal een dressing van 2 eetlepels citroensap, 1 eetlepel water, mosterd, 3 eetlepels koolzaadolie en wat zout en peper.

Schep de resterende geraspte citroenschil, kropsla, veldsla, radijsloof en basilicumblaadjes luchtig door de dressing. Bak de lamskoteletjes in een koekenpan zonder extra olie in 4-6 minuten mooi bruin. Keer ze regelmatig tijdens het bakken.

Ze mogen van binnen rosé zijn. Verdeel de salade over vier borden. Schep de radijsjes erop en leg de lamskoteletjes ernaast. Lekker met nieuwe aardappels.

Lentesalade

met geroosterde radijsjes en lamskoteletjes

s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 31

XVa $&%

.)

%\

`

NIEUW: Bertyn pepersteak. Proef hem.

2GRGTUVGCM *oooTNKLM W 5GTIG 4GUVKC - Chef bij Bertyn -

♥

Bertyn: de filet pur onder de seitan Proef onze nieuwe pittige pepersteak Ontdek de pepersteak van Bertyn, de ideale vleesvervanger om te bakken of te grillen. Deze pepersteak wordt op traditionele wijze vervaardigd van speltseitan. Met een heerlijke, pittige amandel-pepersaus. In de pan of op de grill 5 minuten bakken aan beide zijden. Vervolgens de saus erbij en klaar! Of 5 minuten in de verpakking in kokend water. Je proeft meteen zijn heerlijk zachte beet. Om te smullen! Eiwitrijk, lichtverteerbaar, cholesterolvrij en vetarm. De ideale eiwitleverancier met slechts 94 kcal per 100g. En met de textuur van een let pur. Bertyn vind je vers in het koelvak van je natuurwinkel.

Bertyn seitan wordt vervaardigd van manitoba oertarwe (steak 300g, bloc 550g, bloc 1000g) of van spelt (steak 250g, bloc 550g). Naast de pepersteak zijn er de klassieke varianten met een traditionele Japanse tamari- of shoyusaus, 15 maanden gerijpt in cedervaten. Heerlijk lekker. Smakelijke en gezonde recepten: www.bertyn.be Meer info: 00 32 3 620 26 56.

SEITAN

♥

♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥♥ ♥ ♥ ♥ Feest voor je huid, ♥ wellness voor je IK ♥

♥

Dagolie, lichaamsolie en scrubs van Amanprana brengen de elasticiteit, zachtheid en vochtig♥ heid van je huid weer in balans. Ontdek de dagolie als verwenning voor je gezicht en als natuurlijk parfum. De Lichaams- of massageolie geeft balans tussen lichaam en geest. En de scrubs maken je huid smaakvol en zacht. Amanprana doet meer... Omdat het voldoende wetenschappelijk bewezen is dat we via de huid stoffen opnemen, zegt Amanprana: ‘Wat je niet eten kan, doe je niet op je huid’. Binnen 12 uur wordt Amanprana via de huid opgenomen in elke cel van je lichaam. Zo ondersteunt en versterkt ze je geest, stemmingen, gevoelens en heeft ze een weldoend effect op je vitalieit. Kies volgens humeur en je gevoel uit verschillende heerlijke geuren. Amanprana creëerde voor de gevoelige huid van baby’s en peuters een gamma gezichts-, lichaams- en massageolie. Je herkent ze aan het blauwe etiket. Verkrijgbaar in de natuurwinkel.

Tel. 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk

♥♥ ♥

♥♥

AMANPRANA DAGOLIE, LICHAAMSOLIE & SCRUB n¯ £ää¯Ê "ÊUÊ£ää¯Ê / ÊUÊ£ää¯Ê /11,ÊUÊ£ää¯♥

Recepten Clara ten Houte de Lange | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

Elke dag lekker!

Witte pizza

met venkel, bospeen en rode ui hoofdgerecht, 4 personen 250 g volkoren speltmeel | 250 g bloem | 1 zakje gedroogde gist | 4-5 eetlepels olijfolie | 2-3 venkelknollen, in dunne plakken | 4 bospenen, in schuine, lange plakken | 250 ml Griekse yoghurt | 2 tenen knoflook, geperst | 2 eetlepels verse oregano, fijngehakt | versgemalen zwarte peper | 2 rode uien, in dunne partjes | 75 g rucola | 100 g Parmezaanse kaas, in flinterdunne plakjes geschaafd

Meng in een kom het speltmeel met de bloem, 1 theelepel zout en de gist.

Roer er 250-300 ml water en 1 eetlepel olijfolie door. Kneed alles op een met wat olijfolie bestreken werkvlak tot een soepel en elastisch deeg. Laat het deeg in de kom afgedekt met huishoudfolie op een warme plaats 1 uur rijzen tot het volume verdubbeld is. Kook de plakken venkel en bospeen in een pan met ruim kokend water met wat zout in 2-3 minuten beetgaar. Laat ze goed uitlekken in een vergiet. Meng in een kom de yoghurt met 2 eetlepels olijfolie, knoflook, oregano en wat zout en versgemalen

zwarte peper. Verwarm de oven voor op 225 ˚C. Druk het deeg uit op een ingevette bakplaat of rol het uit tot vier kleine ronde pizza’s. Leg deze op een met bakpapier beklede bakplaat.

Bestrijk het deeg met de yoghurt en verdeel de venkel, bospeen en ui erover. Bestrooi de pizza(’s) met zout en peper en sprenkel er nog wat olijfolie over. Bak de pizza in de oven in 15 minuten knapperig bruin en gaar.

Snijd de plaatpizza uit de oven in stukken. Serveer de pizza’s op borden met een flinke pluk rucola erop. Strooi de Parmezaanse kaas erover. s m a a k m a k e n d 6 | mei 2011 33

Specialist in bier-, wijn- en likeurmaak produkten

Heerlijk zoet

600 m2 hobbyplezier

met alles om zelf bier, wijn, yoghurt en vruchtensap te maken, plus alles om groenten en fruit in te maken!

NIEUW! NU: ZELF KAAS MAKEN DolceDí zoet meer dan suiker Heeft natuurlijk meer dan 50% fructose en 30% minder calorieën.

Rauwe Honing sinds 1921

Kijk en bestel op

www.brouwmarkt.nl

Markerkant 1111,1316 AE Almere Tel.: 036 5400 844, E-mail: info@brouwmarkt.nl

DolceDí is vloeibaar en kan warm of koud gebruikt worden.

NIEU

Met de nieuwe etiketten van de Traay wordt het ontbijt pas écht leuk

12Kg biologisch fruit voor het maken van 1Kg DolceDí

34 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

www.rigonidiasiago.com

www.rigonidiasiago.com

www.detraay.com

W

bio · organic

De notenpastalijn van TerraSana De notenpasta’s van TerraSana zijn eerlijke, zelfgemaakte kwaliteitsproducten. Uniek, biologisch geteeld en heerlijk versgebrand.

Onze notenpasta’s worden met de grootste zorg bereid.

We gebruiken geen suiker of conserveringsmiddelen en garanderen dat onze producten vrij zijn van soja en palmolie. En natuurlijk zitten onze producten boordevol eiwitten en bevatten ze bouwstoffen zoals mineralen en vitaminen. De smaak wordt alleen bepaald door de noten die we gebruiken.

jgbaar: Nu verkri met n 3 variante dakaas pin t: u zo e ze jne pinda crunchy, fi in. h ta kaas en

Zo voedzaam als de notenpasta’s van TerraSana zijn, zo lekker zijn ze ook! Op brood, maar ook door sauzen en dips. s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 35

www.terrasana.com

Winkelwaar 1 Over(h)eerlijke thee Nieuw van Luna e Terra: zwarte én groene Darjeeling thee. Deze twee biologischdynamische theesoorten worden geteeld op de Indiase plantages Chambling en Sivita, aan de voet van de Himalaya. Voor het drogen en verwerken van de thee wordt 100 procent duurzame energie gebruikt. En daar blijft het niet bij; de bewuste keuze voor biologisch-dynamische landbouw gaat hand in hand met sociale zorgzaamheid: de thee-arbeiders en hun families mogen gratis gebruikmaken van scholen, medische zorg en huisvesting en ze bezitten eigen stukjes grond voor groenteteelt. Koop je een doosje van deze thee, dan proef je volgens Luna e Terra het beste tussen hemel en aarde.

Adviesprijs € 2,69 | 20 zakjes

Tekst | Nicole Willemse

2 Mooi, zacht en soepel Nieuw van De Traay, voor gezicht en huid: vier verschillende crèmes vol voedende olie en extracten. De gezichtsdagcrème, voor dagelijks gebruik, bevat kokosolie voor de gevoelige huid rond de ogen. De gelee royale verzorgt je huid overdag en ’s nachts, en bevat een dosis vitaliserende, vochtregulerende en beschermde stoffen. De honing huidcrème werkt vochtregulerend en beschermt tegen invloeden van buitenaf dankzij een aantal zuiver plantaardige oliën, bijenwas en honing. De rozen regeneratiecrème brengt de huid weer in balans dankzij etherische rozenolie, die de huid versterkt en vitaliseert. Handig om te weten: de rozen- en dagcrème zijn bruikbaar voor veganisten en alle crèmes bevatten alleen natuurlijke grondstoffen, dus geen synthetische conserveermiddelen, emulgatoren of parfum. Genoeg ingrediënten voor een gezond en fluweelzacht huidje.

Adviesprijs dagcrème en honing huidcrème € 5,95 | 120 ml Adiesprijs rozen regeneratiecrème en gelee royale gezichtscrème € 6,95 | 60 ml

3 Mmmuesli

4 Gezond in de mond

Het etiket is veranderd maar eigenlijk is er niets nieuws, want de inhoud van deze zak rijk gevulde muesli is onveranderd lekker gebleven.

Eigen fabrikaat van Terrasana, met zo’n 40 procent noten en zuidvruchten. Preciezer: naast haver-, tarwe- en gerstvlokken proef je rozijnen, zonnebloempitten, amandelen, cashewnoten en hazelnoten (zowel bruine als ook een deel geroosterde blanke hazelnoten).

Uiteraard allemaal biologisch.

Begin je je dag graag gezond, dan mag duidelijk zijn: dit is een voedzame start. Lekker met zuivel, eventueel gezoet met honing of ahornsiroop.

Maar je hoeft je niet tot het ontbijt te beperken: muesli smaakt eigenlijk de hele dag.

Tevens verkrijgbaar in 500 en 750 grams verpakking.

Adviesprijs vanaf € 3,99 | 1 kg

Wist je dat je met je tandenborstel maar iets meer dan de helft van je hele tandoppervlak bereikt? En dat slechte mondhygiëne van invloed kan zijn op de gezondheid van het hele lichaam? Wie met tandenpoetsen alleen geen genoegen neemt en mondolie gebruikt, heeft aan Amanprana een goede. Amanprana biedt een hoge kwaliteit mondolie, samengesteld uit drie extra vierge oliesoorten: olijfolie, kokos- en hennepolie. Ieder heeft z’n specifieke kracht: kokosolie is ontsmettend, olijfolie helpt tegen een slechte adem en hennepolie heeft een therapeutisch werking en geeft een lekkere smaak. Er zijn twee soorten mondolie van Amanprana: Menta, met munt en Foeniculum, met venkel. Beide smaken garanderen een frisse adem. Spoelen en gorgelen met een lepeltje mondolie: in de Ayurvedische geschiedenis is het een eeuwenoude methode. Een gezond ritueel na het tandenpoetsen. n. Meer informatie en leestips eestips zijn te vinden op: www.noble-house.tk ouse.tk Adviesprijs € 16,95 6,95 | 450 g

4

3 1

2

36 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

5 Krachtvoer Demeter draagt de biologischdynamische landbouw een warm hart toe. Goed nieuws voor fans van dit kwaliteitsmerk: onlangs is het assortiment uitgebreid met meelsoorten en vlokken.

Lekker om zelf brood, pannenkoeken, koek en cake te bakken van bijvoorbeeld tarwe-, spelt-, rogge- of rijstemeel.

Wordt bij meel de hele korrel gemalen, bij vlokken worden ze gekneusd of geplet. De havervlokken van Demeter zijn niet alleen voedzaam, ze zijn bovendien licht verteerbaar.

Havervlokken hebben een uitgebalanceerde eiwitsamenstelling, ze bevorderen bijvoorbeeld tand- en botvorming. Behalve havervlokken zijn er ook speltvlokken.

En voor wie alles in één wil zijn er 4-korenvlokken; een combinatie van havervlokken, vlokken, tarwevlokken, gerstevlokken okken en roggevlokken.

Adviesprijs volkoren tarwemeel € 1,99 | 1 kg Adviesprijs havervlokken n € 1,89 | 500 g

6 Eerlijke vruchtenboost De Nieuwe Band pakt uit: met een vernieuwde serie vruchtensappen. Maar liefst dertien stuks: van appel-mangosap tot peren-, grapefruit- of bosvruchtensap. Ze komen speciaal uit Duitsland, met zorg geproduceerd door Beutelsbacher. Dit biologische pioniersbedrijf combineert duurzaamheid met vakmanschap en werkt waar mogelijk samen met betrokken regionale telers en boeren. Eerlijkheid en persoonlijke samenwerking staan voorop. Dat proef je: stuk voor stuk smaakvolle sappen, glaasjes vol vruchtenboost.

Liever een groentesapje?

Goed nieuws: ook die haalt De Nieuwe Band bij Beutelsbacher! Meer weten? Kijk op www.nieuweband.nl Adviesprijs € 2,15 | 700 ml

7 Cranberry en Sencha Nog meer thee! Wel eens groene thee met cranberry geproefd? Dat is een van de twee nieuwe theesoorten van Piramide. Er zitten echte stukjes cranberry in, de lichtzure smaak maakt de thee verfrissend. De met de hand geplukte thee komt uit het bergdorp Suoi Bu in Vietnam. Piramide draagt zorg voor het welzijn van de lokale bevolking en omgeving. De tweede nieuwe aanwinst is Sencha, milde Japanse groene thee. Niet voor niets populair bij de Japanners zelf: de thee is mild en verfijnd van smaak. Dat komt door het procédé van stomen na het plukken. Extra bijkomend voordeel: de gezonde eigenschappen van groene thee blijven beter behouden.

Adviesprijs € 2,49 | 20 zakjes

8 Post!

Kleine moeite, groot plezier: stuur eens een kaartje! Het gaat nog makkelijker op http://kaartje.biologica.nl. Kies een foto uit de beeldbank van Biologica en maak je eigen persoonlijke kaartje. Van bijvoorbeeld een verliefde kip of een watertandend lekkere taartpunt. Voor een jarige, of voor iemand die een oppepper kan gebruiken, of gewoon zomaar, omdat je aan iemand denkt. Vandaag digitaal gepost, morgen per gewone post aan huis bezorgd (binnen Nederland). Het werkt te eenvoudig om het niet te doen.

Aardige bijkomstigheid: een deeltje van de opbrengst komt ten goede aan Biologica. Idee: stuur er gelijk twee!

Verstuur een kaartje vanaf € 1,39

6

7

5

8 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011 37

advertenties

colofon

de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo.

Groenmarkt 1, www.obilot.nl www.biologischGeschenkpakket.nl De specialist in biologische en duurzame geschenken en kerstpakketten. Tel. (035) 683 33 56.

Leuke dames- en herenMODE, biologisch & fair trade www.sincero.nl/winkelUtrecht Biologisch eten met kinderen, leuker dan je denkt! Workshops, lezingen en proeverijen www.voedingendieetadvies.nl Franse vakantie met heerlijk bio/ veg. Eten, rust, wandelen? Kijk op www.lagarnasette.net Bio voor dieren, voeding, suppl., gras, kruiden, bloemen, zaden, EM, keltisch zout, biofotonen www.bio-ron.com 035-6011166

www.biogids.nl voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

SMAAKMAKEND 2 • mei 2011

WWW.BIOWIJNCLUB.NL Voor lekkere biologische wijn, biologisch wijnabonnement, wijnproeverij en wijncursus Koffie, wandelroute & High Tea € 14,95 p.p. Reserveren via info@natuurcafelaporte.nl Kleine Groene (gezins) Camping, met biologisch Eethuisje. Schitterende wandel/fietsomgeving.

Camping Eelerberg Hellendoorn 0548-681223; www.eelerberg.nl Homeopathie: Een milieumens- en diervriendelijke geneesmethode. Het Kentcollege is een opleiding tot klassiek homeopaat. www.kentcollege.nl Kruidengeneeskunde Cursussen. Vele Open Dagen ook webshop www.Kruidenrijk.nl 06-38731563 Voor biologische cosmetica en essentiële oliën (Demeter): www.bloesem-remedies.com of www.primaveralife.nl Wil je met eigen ogen zien hoe een biologische boer werkt?

Ga Lekker naar de Boer op 18 of 19 juni.

Kijk voor adressen van deelnemende bedrijven op www.lekkernaardeboer.nl

Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de

coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

Wilt u hier ook adverteren?

Dat kan al vanaf 52,50 (excl. btw). Meer info: Biologica, Renáta Horenová, tel. (030) 232 04 90 en horenova@biologica.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl/ adverteren

www.biologica.nl

Smaakmakend is een uitgave van Biologica. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist.

In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel.

Vragen of opmerkingen?

Mail of schrijf Biologica.

Uitgever Biologica | Postbus 12048 | 3501 AA Utrecht | tel 030 2339970 | fax 030 2304423 | smaakmakend@biologica.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse Vormgeving Marc van Meurs Fotografie Sven Benjamins | dutchphotography.nl | KatoTan Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Ulrika Gustavsson | Clara ten Houte de Lange | Yolanda van der Jagt | Ingmar Niezen Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

Abonnement op Smaakmakend?

Dat kan voor € 22,50 per jaar (6 nummers). Bel: 030 233 99 77 of ga naar www.smaakmakend.nl ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Biologica niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

Biologica heeft het keurmerk van het CBF voor verantwoorde werving en besteding van fondsen.

een frisse kijk

Erik van Gangelen Hij is de bedenker en oprichter van justnuts, een jonge onderneming die biologische noten en vruchten verzamelt, roostert, droogt en verkoopt. ‘Het merendeel van de wereldbevolking eet geen biologische en fairtrade producten, dat willen we veranderen.’

Van jongs af aan. ‘Toen ik twee jaar was, gooide ik al de voorgesneden stukjes vlees van mijn bordje. Duurzaamheid zat er toen waarschijnlijk al in. Ik studeerde communicatie en later bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit en sloot die studies af met een scriptie over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarna ging het me steeds meer opvallen dat je op je werk en onderweg weinig echt natuurlijke snacks tegenkomt. Daarom ben ik dit jaar begonnen met justnuts.’

Tekst Hans Moltzer | Fotografie Kato Tan

Verwennerijtjes. ‘Het merendeel van de wereldbevolking eet geen biologische en fairtrade producten, dat willen we veranderen. Het was een vliegende start. We hebben al een paar duizend zakjes verkocht met biologische noten en gedroogd fruit, zoals paranoten, cashewnoten, cranberry’s en rozijnen. De meeste aan retailers, een paar honderd via onze webshop. We zijn een van de eersten die biologische snacks ook online verkopen. We noemen ze trouwens geen snacks maar treats, verwennerijtjes dus.’

Snoepen. ‘Onze cranberry’s drogen we in de oven, de rozijnen in de zon. De noten roosteren we in de oven, zonder olie, want deze zit al genoeg in de noten zelf. Verder voegen we alleen ’n beetje zout toe. En wat biologisch appelsap om de cranberry’s iets zoeter te maken. Het fruit en de nootjes gaan samen in één kartonnetje, maar wel in twee aparte zakjes. Dat is beter voor beide.

Je kunt nu snoepen van little parasins (paranoten en rozijnen) en berry nuts (cranberry’s en cashewnoten).’

Goed verpakt. ‘Onze vrolijke verpakkingen met de olifant en de beer heb ik samen gemaakt met een designer. Die zie je overal terug, op de website bijvoorbeeld zie je de olifant rondvliegen. Naast een vrolijke verpakking, gebruiken we geen conserveringsmiddelen en zijn onze treats verpakt in composteerbaar materiaal. Hierdoor zijn ze iets minder lang houdbaar, maar dat is eigenlijk alleen maar logisch. De verpakking kun je thuis gewoon in de GFT- of compostbak gooien.’

Eerlijke noten en fruit. ‘De noten en het fruit kopen we nu van twee Nederlandse groothandelaren, die weer direct kopen van biologische en waar mogelijk Fairtrade gecertificeerde telers. Ze doen echt hun best om alles goed voor ons uit te zoeken.

Maar het blijft moeilijk. Laatst schrokken we toch wel van een documentaire over kinderarbeid in Turkije, waar tachtig procent van alle hazelnootjes ter wereld vandaan komen. We zijn nu samen aan het uitzoeken hoe ze precies geteeld worden en of we dat goed genoeg vinden. Natuurlijk willen we de telers ook zelf bezoeken om zaken met hen te doen. Dat lukt als justnuts echt groot geworden is.’ www.justnuts.nl

| mei 2011 39

THEE OM OP VERHAAL TE KOMEN! LunaeTerra heeft nu ook een zwarte en een groene Darjeeling B I O Lthee.

OGISCH

THEE MET KARAKTER

DYNAMISCH

Twee bijzondere biologisch-dynamische theeën, geteeld op de Indiase

De Ambootia Tea Group kiest heel bewust voor de biologisch-

plantages (tea estates Chambling en Sivitar) van de Ambootia Tea

dynamische landbouw, want dit is voor hun dé manier om de aarde te

Group, aan de voet van de Himalaya. De thee-arbeiders en hun

danken voor wat zij opbrengt. De theeplanten staan diepgeworteld in

families kunnen gratis gebruik maken van scholen, medische zorg en

vitale aarde en de blaadjes volgroeien in het warme Indiase klimaat.

huisvesting en ze hebben stukjes grond voor hun eigen groenteteelt.

Samen met de de zorg en aandacht die de boeren en plukkers beste-

Voor het drogen en verwerken van de thee wordt bovendien

den aan hun’ stukje grond en planten, ontstaat thee met een volle

100% duurzame energie gebruikt.

smaak en pure levenskracht. Thee met karakter, waarvan je weer op verhaal komt!

Proef LunaeTerra, het lekkerste tussen hemel en aarde!

40 s m a a k m a k e n d 2 | mei 2011

www.luna-e-terra.nl