Smaakmakend 2-2012

nยบ2 | voorjaar 2012

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

Smullen van een lang paasweekend Adopteer een bijenvolk Ooit gehoord van een kiezelstenen koekenpan?

Frisse stamppotten

Leve de lente! | voorjaar 2012 1

Vegetarische Vegetarische Vegetarische spreads spreads spreads Vegetarisch Vegetarisch Vegetarisch Intense smaak Intense Intensesmaak smaak Goed smeerbaar Goed Goedsmeerbaar smeerbaar Cholesterolvrij Cholesterolvrij Cholesterolvrij Zuivelvrij Zuivelvrij Zuivelvrij Biologisch Biologisch Biologisch natuurlijk erg lekker EnEn Ennatuurlijk natuurlijkerg erglekker lekker

TTip! Besmeer een een broodje rijkelijk Besmeer

Besmeer een broodje rijkelijk met tomaat-paprika-courgette met met tomaat-pa tomaat-paprika-courgette sandwichspread, sandwichspread, sandwichspread, lleg leg daar daar een een of of twee twee plakjes schouderham plakjes plakjes schouderh schouderham op op en en decoreer decoreer met alfalfa. met met a alfalfa.

kijk voor verkooppunten op www.udea.nl kijkvoor voorverkooppunten verkooppunten oop www.udea.nl kijk

inhoud

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Culinaire realisatie Ingmar Niezen

voorjaar 2012

27 18 12 recepten in dit nummer 12 Gepocheerd ei op voorjaarssalade | Waterzooi van kip met groenten | Crème brûlée met limoen | Koffie met mini-hazelnootcakejes

27 Raapsteeltjes in een stamppot met sjalot en gegrilde bacon | Rucola in een stamppot met wortel en quinoa | Andijvie in een stamppot met knolselderij en gebakken walnoten

6 Bijenfeestje Vier ook het begin van de lente en de campagne ‘Bijen houden van biologisch’ op ’t Gelders Eiland, het biologisch fruitteeltbedrijf van de familie Peters

12 Lekker chillen Laat het lange paasweekend maar komen. Op het menu: een speciaal bereid eitje vooraf en waterzooi van kip in de hoofdrol

18 3x Fooddesign Drie afgestudeerden van de Design Academy in Eindhoven leefden zich uit op food en duurzaamheid. Het werd spannend en inspirerend

20 Goed eitje Hoe fijn was het leven van de legkip? Kijk op het stempel op het ei en je weet waarvoor je kiest

en verder in dit nummer 27 36 31

Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk van Annette van Ruitenburg

Yarrah is een 1OO% biologische diervoeding, geproduceerd met respect voor mens, dier en aarde .

Een gezonder en eerlijker leven vanaf de bron tot uw huisdier.

Goed leven !

info@yarrah.com

www.yarrah.nl

[column Anneke]

Piepjonge ontwerpers E wordt Er w vaak gezegd: ‘Eten is mode’. En dat klopt ook wel. Met wat we eten w wi ill lll we laten zien waar we bij horen bijvoorbeeld. En zoals het bij mode willen h hoo ho oo zijn er excessen. Een overstelpende hoeveelheid kookprogramma’s, hoort ch he als celebrities en trendy slogans van de foodindustrie die met hun merk chefs ie ets ts ‘authentiek’ of ‘ambachtelijk’ noemen of bijzondere gebeurtenissen of iets eve ev evenementen (proberen te) adopteren.

Maar de mode zelf, of designs die bij mode horen, leveren veel moois. Op de wereldberoemde Design Academy in Eindhoven kun je sinds een paar de ja a ook afstuderen in de richting ‘food’. Piepjonge ontwerpers vertalen jaar m maatschappelijke ontwikkelingen die zij zien naar bijzondere ontwerpen e concepten. In dit nummer stellen we drie ‘graduates’ van het afgelopen en j jaar aan u voor die elk op hun eigenzinnige en spannende wijze een van de grootste g maatschappelijke trends – duurzaamheid – hebben geïnterpreteer te eerr En een duidelijke uitleg geven waarom. teerd.

Eten en duurzaamheid. Tijdens het duurzame streven naar de energiebesparing in de jaren zeventig ging het om een lichtknop minder inschakelen, de verwarming lager zetten of het isoleren van spouwmuren. Nu gaat het om zo duurzaam mogelijk biologisch en fairtrade eten kopen. En om zo zuinig mogelijk met eten omgaan. Ikzelf kan erg genieten van het verwerken van wat ik overheb. In het paasmenu in dit nummer bijvoorbeeld heb ik de afsnijdsels van de groenten gebruikt om bouillon van te trekken en was ik blij met de eiwitten die overbleven van de crème brûlée. Die waren een legitieme reden om mijn lievelingscakejes te bakken.

Voor de keuken is het voorjaar overigens niet altijd de makkelijkste tijd van het jaar. Wintergroenten hebben we nu wel gezien, terwijl de jonge bladgroenten nog duur zijn. Voor de recepten van dit nummer hebben we daarom naar een combinatie gezocht. De laatste wintergroenten hebben we met jonge voorjaarsblaadjes verwerkt in drie bijzondere voorjaarsgerechten.

Stamppotjes noemen we ze, ook al zit er in een van de gerechten quinoa in plaats van aardappel. Zo ziet de mode in eten er voor mij ook uit: het oude en vertrouwde – stamppot – combineren met het nieuwe – quinoa – tot bijzondere creaties. Mode in eten gaat nog heel veel moois en lekkers opleveren.

Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

| voorjaar 2012 5

duurzaamheid & innovatie

Naar de oorzaak is het nog gissen: insecticiden, parasieten, minder bloemen in de wei? Feit: sinds een jaar of tien worden imkers in de lente pijnlijk geconfronteerd met het verschijnsel ‘bijendood’, ook wel ‘verdwijnziekte’ genoemd.

Veilig in de boomgaard IN DE TIJD WAARIN HET BIJENVOLK moet ontwaken, blijkt de bijenkast leeg. Een directe ramp voor de imker, een indirecte ramp voor ons allemaal. Maar gelukkig zijn er hoopgevende, beschermende initiatieven. In de boomgaard van landgoed De Olmenhorst, bij Lisserbroek, steken de eerste prille bloempjes roze af tegen de bruine takken, het hoopvolle begin van een appel. Adoptief-appels worden het, want hier staan zo’n vijftienhonderd appelaars van de campagne Adopteer een Appelboom van Bionext. De Olmenhorst boert inmiddels al dertien jaar biologisch, en combineert fruitteelt met een boerderijwinkel vol eigen producten en milieueducatie. Tussen de ontbottende bomen schemeren houten vlakken, duidelijk door mensenhand gemaakt: bijenkasten.

Wintertros ‘Wij hebben een bijenvolk per hectare,’ zegt Florian de Clercq, vijfde generatie van het geslacht dat in 1854 het bedrijf oprichtte. ‘Er is discussie over de hoeveelheid volkeren per hectare, wij hebben hier voldoende aan.’ De kasten en de volken die erin zitten, huurt hij van imker Groenendijk uit Boskoop. Nu de bloemen al open zijn in zo’n pril seizoen dreigt de nachtvorst. Temperaturen onder nul zorgen ervoor dat de appels niet verschijnen of in verminkte vorm. Toch maakt De Clercq zich geen zorgen. ‘Geen professionele kweker die daar nog een probleem van maakt.

Iedereen doet aan nachtvorstberegening.’

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Shutterstock.com

6 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

Klinkt ingewikkeld, maar het werkt eenvoudig. Wanneer de vorst invalt, zet De Clercq zijn beregeningsinstallatie aan. Sproeiers in de boomgaard verspreiden een dunne waas, die neerslaat op de bloemen en ter plekke bevriest.

‘Bij het afkoelen van water komt warmte vrij,’ legt De Clercq uit. ‘Die warmte zorgt ervoor dat de bloem niet bevriest. Om de bloemen de nacht door te krijgen is een kwestie van blijven besproeien.’ Bijen kunnen bij nachtvorst gemakkelijk een aantal dagen overleven in de kast. Wanneer de temperatuur daalt kruipen de dieren dicht op elkaar, allemaal rond de koningin. Imkers noemen dat ‘de wintertros’. De bijen laten hun borstspieren trillen waardoor die warm worden en het volk op temperatuur blijft. Wanneer de lente echt doorzet, vliegen de werksters alsnog uit.

Beloning Van schaarste aan bijenvolken heeft De Clercq geen last. ‘We hebben alleen een tekort gehad toen onze vaste imker in het harnas stierf. Het duurde een jaar voor we een nieuwe hadden.’ Met de nieuwe imker is de samenwerking opnieuw uitstekend. In het voorjaar zetten imkers de korven in boomgaarden, in de herfst in de bloeiende hei. Maar dat geldt niet voor De Olmenhorst. ‘Vorig jaar vroeg onze imker of hij zijn zeventien volken kon onderbrengen,’ zegt De Clercq, ‘in plaats van de veertien die we nodig hebben. Dan wist hij zeker dat de bijen veilig waren.’ De Clercq valt even stil. ‘Dat beschouw ik als een beloning voor dertien jaar zorgvuldig biologisch telen.’ 쏅

| voorjaar 2012 7

De bij is van levensbelang.

Dat past natuurlijk overal bij!

In het kader van het Jaar van de Bij organiseert de Traay diverse activiteiten waaronder rondleidingen bij onze eigen imkerij.

Voor meer informatie: www.detraay.com

deTraay Biologische honing Imkers sinds 1977 • www.detraay.com

Less is More Genoeg is hét tijdschrift over duurzaam leven: voor mensen die graag zelf denken en zelf doen.

Met minder spullen, meer kwaliteit, minder gedoe en meer tijd. Elke twee maanden inspiratie en tips voor een creatiever leven met minder geld.

Ontvang 2 nummers gratis bij een abonnement!

Een abonnement kost € 24,50 voor 6 nummers.

Smaakmakendlezers ontvangen 8 nummers voor de prijs van 6.

Abonneren: ga naar winkel.genoeg.nl/ abonnementen, vermeld als kortingscode: Smaakmakend

Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op 8 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012 biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

25%

kor t

ing!

Meld je aan voor de gratis nieuwsbrief op

www.genoeg.nl

Bijenfeest 쏅 In een bocht van de oude dijk bij Lobith, vlakbij de

Duitse grens, ligt ’t Gelders Eiland, het biologisch fruitteeltbedrijf van de familie Peters. 't Gelders Eiland is partner van Adopteer een Appelboom en teler voor Nature & More. Tussen de voorzichtig uitbottende boompjes zoemt een enkele bij langs net ontloken knoppen. Hier zal op 22 april het Bijenfeest plaatsvinden, het feestelijke begin van de campagne 'Bijen houden van biologisch'. ‘Die bijenfeesten organiseren we al een paar jaar,’ zegt Harmen Peters, samen met vrouw Carla eigenaar van het bedrijf.

‘Om het begin van de lente te vieren. En nu dus het Jaar van de Bij.’

de imkers om die paradijzen te vullen. Over het ontbreken van toekomstige imkers maakt Jeroen Vorstman, directeur van Het Bijenhuis in Wageningen, zich niet druk. ‘Sinds een jaar of drie hebben we een enorme toeloop van belangstellenden,’ zegt hij. ‘Heel veel mensen hebben het nieuws over de toenemende bijensterfte gehoord en nemen hun verantwoordelijkheid.’ De cursussen zitten vol, ook met jongeren, en dat is bijzonder.

Adopteer een bijenvolk Om al die enthousiaste Biologische bocht De dertien hectare van Peters met dertien soorten appels en vijf soorten peren worden bevlogen door de bijen van groepen imkers uit Duiven, Arnhem en uit Deventer. Zijn bedrijf is zo gewild omdat het in een soort biologische bocht ligt.

Zijn buurman heeft een biologisch akkerbouwbedrijf, verderop zitten fruitboomkwekerijen, die met hun bloeiende bomen de bijen ook van nectar voorzien en zelf kreeg hij in 1990 zijn biologische kwalificatie. ‘Bij de rivier bloeit ook koolzaad,’ vertelt Peters. ‘We zitten hier in de Gelderse Poort, een natuurgebied in wording. Dat levert een hoop voedsel op voor de bijen.’

Betrokkenheid

Het bedrijf is geworteld in de streek. ‘Toen we net waren begonnen, lieten we schoolkinderen het onkruid wieden,’ vertelt Peters.

‘Vakantiewerk. Nu komen er mensen in de winkel die zeggen: “Weet je nog? Ik heb hier toen nog onkruid gewied.”’ Betrokkenheid bij het bedrijf is belangrijk voor Peters. ‘Zo kun je de band tussen consument en voedsel herstellen. We krijgen schoolklassen op het bedrijf tijdens de bloei. Die laten we in de pluktrein tussen de bomen rijden.’ De adoptie-appelbomen, waarvan er hier rond de driehonderdvijftig staan, is een andere manier om mensen bij het bedrijf te betrekken. ‘De consument bepaalt uiteindelijk wat de landbouw gaat doen,’ zegt Peters. ‘Diversiteit of monocultuur, regulier of biologisch.’

Enthousiaste nieuwelingen Uitgestrekte bloeiende boomgaarden vol nectar en het ontbreken van pesticiden maken bedrijven als De Olmenhorst en ’t Gelders Eiland tot bijenparadijzen. Het is nu aan

nieuwelingen van levende have te voorzien is de stichting Adopteer een bijenvolk in het leven geroepen. Voor minimaal tien euro kan iedere Nederlander meedoen. Met de adoptiegelden organiseert de stichting aanwas van nieuwe imkers en onderzoek naar de bijensterfte. Ruim duizend Nederlanders hebben inmiddels een volk geadopteerd. En nu maar hopen dat de lente zal uitlopen in een mooie bijenzomer.

Zestienduizend eitjes In de bijenkast is het huishouden strak georganiseerd. De koningin is de hoogste in rang. Zij legt eitjes en doet verder niets. Ze heeft er een dagtaak aan: in de zomer kan haar productie oplopen tot zestienduizend eitjes per dag. Twaalf werksters omringen haar permanent, likken haar schoon, wuiven haar koelte toe en voeren haar koninginnengelei, een speciale afscheiding die ze maken om de vorstin te voeden. Het vocht zit bomvol suikers, eiwitten, vetten en andere nuttige stofjes. Werksters doen wat hun naam zegt; zij werken, van de dag van ontpopping tot hun dood. Alles doen ze voor het volk: de kast schoonhouden, honing verzamelen, cellen bouwen om die honing in op te slaan en jonge bijtjes in te kweken. Ze doen alles, behalve eitjes leggen. ‘Werksters hebben hun seksuele identiteit opgegeven,’ heet het in biologenjargon, hoewel geen werkster er een bewuste beslissing over genomen heeft. En dan leven nog darren in de kast. Zij luieren hun korte leven lang, eten een beetje mee uit de grote ruif en lopen de werksters in de weg. Pas als er jonge koninginnen zijn komen de darren in actie. Zij vliegen met haar op, de snelsten paren met hun geliefde in de vlucht en vallen terug naar de aarde, dood. Darren die levend terugkeren bij de korf worden door de werksters 쏅 opgeruimd. Dan is het gedaan met de klaplopers. | voorjaar 2012 9

Biologische kwaliteit van oudsher!

De zuivelfabriek in Limmen was de eerste verwerker van biologische melk in Nederland. Vanaf de oprichting van de fabriek in 1905 is er een rijke zuivelkennis opgebouwd. Die proeft u sinds 1980 in de beste kwaliteit biologische en biologisch-dynamische zuivel. 130 veehouders leveren dagelijks hun verse melk voor Zuiver Zuivel producten. Via de houdbaarheidsdatum op de verpakking kunt u terugvinden van welke veehouders de melk in uw product onder andere afkomstig is.

Kijk voor meer info op www.zuiverzuivel.nl.

10 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

De bloemetjes en de bijtjes.

Als je dit zakje omdraait, lees je het hele verhaal | voorjaar 2012 11

lentefris menu Heerlijk vooruitzicht: een lekker lang paasweekend, de eerste zonnestralen en een licht, lentefris menu met malse kip, zachte bio-eitjes, en Franse hazelnootcakejes.

Voorpret Menu

Gepocheerd ei op voorjaarssalade Waterzooi van kip met groenten Crème brûlée met limoen Koffie met mini-hazelnootcakejes

WIJNSUGGESTIES Prosecco Pizzolato uit Italië: vrolijke bubbels voor een feestelijk begin van de brunch.

Mestre Grotti rosé uit Frankrijk: een droge rosé. Elegant, vol fruit en een klein zoet snoepje in de afdronk. Lekker bij kip!

Heaven on Earth Zuid-Afrika: Goudgeel, volzoet met honing en exotische tonen. Lekker koud drinken!

12 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

Gepocheerd ei op voorjaarssalade voorgerecht, 4 personen 4 verse eieren | 3 eetlepels zonnebloemolie | 1 eetlepel arganolie | 1½ eetlepel witte balsamicoazijn | 2 eetlepels kervelblaadjes | 75 g jonge bladsla | huishoudfolie Voorbereiden Bekleed 4 kopjes elk met een stukje huishoudfolie. Breek in elk kopje een ei. Draai het folie dicht, zodat het ei strak in het folie is verpakt.

Klop een dressing van de beide oliesoorten, azijn en naar smaak zout en peper.

Schep de kervelblaadjes erdoor.

Bereiden Breng in een pan ruim water tegen de kook aan. Laat met behulp van een schuimspaan de verpakte eieren een voor een in het water glijden en pocheer ze 4 minuten.

Het water mag beslist niet koken.

Verdeel intussen de salade over 4 borden en druppel er wat van de dressing over.

Neem de pakketjes met een schuimspaan uit de pan en spoel ze even af onder koud water. Verwijder het folie van de eieren en leg ze elk op een bord. Lepel de rest van de dressing erover. Serveer met vers geroosterd zuur-desembrood en boter.

Recepten Anneke Ammerlaan | FotograďŹ e Sven ven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Culinaire realisatie Ingmar Niezen | kofďŹ ekopjes, glazen, diep bord - www.fairandfair.nl | groene pan, borden - www.fridaynext.com

HET HOOFDGERECHT Waterzooi van kip met krieltjes

14 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

lentefris menu

Waterzooi van kip

Crème brûlée met limoen

Mini-hazelnootcakejes

hoofdgerecht, 4 personen

nagerecht, 4 personen

24 stuks

200 g bleekselderij | 200 g dunne prei | 200 g wortels | 2 eetlepels zonnebloemolie | 2 sjalotten, fijngehakt | 1 liter kippenbouillon (instant) | 3 takjes tijm | 4 enkele kipfilets | 600 g krieltjes, gehalveerd | 100 g jonge spinazieblaadjes | 2 eetlepels peterselieblaadjes | 2 eetlepels bieslooksprieten

groene schil van 2 limoenen | 150 ml melk | 250 ml slagroom | 5 eidooiers* | mespunt gemalen vanille | 6 eetlepels rietsuiker | 4 lage ovenvaste schaaltjes (125 ml)

125 g roomboter | 200 g hazelnoten, zo fijn mogelijk gemalen | 200 g fijne rietsuiker | 5 eiwitten | 15 g aardappelzetmeel | 24 hele hazelnoten | minimuffinvorm (24 stuks) of 24 cakepapiertjes

Voorbereiden Snijd het mooie deel van de bleekselderij in reepjes en het mooie deel van de prei in ringen. Schil de wortel met de dunschiller en snijd of schaaf ze in flinterdunne plakjes.

Gebruik het afsnijdsel van de groente voor de bouillon.

Verwarm de olie in een pan en fruit de sjalotten zachtjes 3 minuten. Ze mogen niet kleuren. Voeg de bouillon, de tijm en het afsnijdsel van de groente toe, breng aan de kook en laat alles 20 minuten heel zachtjes trekken.

Zeef de bouillon, proef en breng op smaak met zout en peper.

Bereiden Verhit de olie in een hapjes of -braadpan.

Bak de kipfilets op middelhoog vuur heel lichtbruin. Voeg de bouillon, krieltjes, bleekselderij en wortel en prei toe en verwarm tot tegen de kook aan. De bouillon mag beslist niet koken! Laat het gerecht zo in ca. 15 minuten gaar worden.

Roer de spinazie door de bouillon. Proef en breng eventueel nog op smaak met zout en peper. Verdeel over 4 borden en strooi de bieslook en peterselie erover.

Voorbereiden Breng de melk met de slagroom en de schil van de limoenen aan de kook. Neem de pan van het vuur en laat de limoenschillen, afgedekt, 15 minuten in de melk trekken.

Verwarm de oven voor op 100 °C . Roer de eidooiers los met de vanillepoeder en 2 eetlepels suiker.

Schenk het melkmengsel door een zeef al roerend bij de eidooiers. Schenk het mengsel in de 4 schaaltjes. Zet de schaaltjes voorzichtig op het rooster in het midden van de oven en laat de crème in ca. 45 minuten gaar worden.

Laat de crème brûlée eerst afkoelen en daarna in de koelkast door en door koud worden Bereiden Verwarm vlak voor het serveren de grill van de oven op de hoogste stand. Strooi over elk bakje 1 eetlepel suiker. Zet de schaaltjes zo dicht mogelijk onder de grill van de oven en laat de suiker in 1-2 minuten lichtbruin kleuren. Blijf erbij staan, want het kleuren gaat heel snel. Serveer direct. *De eiwitten die in dit gerecht overblijven, zijn de perfecte basis voor de verrukkelijke hazelnootcakejes die bij de koffie of thee geserveerd kunnen worden.

Laat in een pannetje de boter smelten en op een laag vuur in ca. 10 minuten lichtbruin worden. De eiwitdeeltjes uit de boter zakken dan naar de bodem. Laat de boter afkoelen tot deze lauw is.

Rooster de gemalen hazelnoten in een droge koekenpan al roerend heel lichtbruin en laat ze afkoelen.

Verwarm de oven voor op 180 °C. Meng in een kom de suiker met de gemalen hazelnoten en roer met de garde de eiwitten er een voor een door. Roer het aardappelmeel en een snufje zout erdoor. Schenk de boter door een zeefje in de kom met het beslag en roer de boter erdoor.

Zet de cakepapiertjes in de vormpjes en schep het beslag erin. Leg op elk cakeje een hazelnoot. Zet de vorm op het rooster in het midden van de oven en bak de cakejes in ca.

15 minuten goudbruin.

Laat ze op een rooster afkoelen.

Voor deze cakejes wordt lichtbruine boter gebruikt. De Fransen noemen dit ‘beurre noisette’: hazelnootboter. De kleur en smaak lijkt op die van hazelnoten en is een prachtige aanvulling op de hazelnoten die voor deze cakejes worden gebruikt.

| voorjaar 2012 15

lentefris menu

HET NAGERECHT 16 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

Crème brûlée met limoen

BIJ DE KOFFIE mini-hazelnootcakejes

| voorjaar 2012 17

18 s m a a k m a k e n d 1 | voorjaar 2012

duurzaamheid & innovatie

Drie zielen, drie gedachten Massoud Hassani Hoe creatief zijn jonge ontwerpers als het gaat over duurzaamheid en innovatie? We vroegen drie afgestudeerden van de Design Academy in Eindhoven naar hun ontwerp en visie. Dat leverde drie inspirerende verhalen op achter een fraaie serie kraanwaterkaraffen, een kiezelstenen koekenpan en een actuele plukplattegrond.

Tekst Nicole Willemse | Fotografie dutchphotography.nl

ontwerp: Silk Cooking ‘HET IDEE VOOR SILK COOKING heeft alles met mijn cultuur te maken,’ vertelt Massoud Hassani (28). Hij is geboren in Afghanistan, op zijn veertiende gevlucht en via omzwervingen door Pakistan en Rusland in Nederland terechtgekomen. ‘In 2008 heb ik met mijn moeder een kookboek uitgegeven. Ik werd geïntrigeerd door de Afghaanse kooktechnieken. Veel apparatuur is handgemaakt. Silk Cooking is geïnspireerd op de tradities en rituelen van mijn cultuur en passend gemaakt voor de westerse keuken.’

Koken met kiezels Neem de kiezelstenen koekenpan. Het principe is gebaseerd op een oude techniek: badghari.

In Afghanistan worden grote ovens vol zand verhit tot 400-500 graden Celsius. Dat hete zand wordt over een grote zeef met kikkererwten gestrooid. De zeef wordt geschud, de kikkererwten door het hete zand geroosterd. In plaats van zand koos Massoud mooie ronde kiezels, omdat je ze kunt wassen en ze even lang heet blijven als zand. Hoe het werkt: de koekenpan met kiezels wordt verhit op hoog vuur. Na zo’n 10-15 minuten zijn de kiezels heet en kun je ertussen van alles garen: vlees, aardappels, uien – wat je maar wilt. Binnen tien minuten zijn aardappels bijvoorbeeld gaar, sneller dan in kokend water. Tijdens het garen kan het vuur uit (de stenen blijven lang warm), of eventueel worden getemperd. Vlees kun je zonder vet tussen de kiezels ‘bakken’, want de kiezels plakken niet (gemarineerd vlees wikkel je eerst in aluminiumfolie). Het vlees gaart in eigen sappen mals en verliest geen vitamines en mineralen.

Broodbakpan Andere ‘herinterpretaties’ zijn een set van een kruik met een bord, bedoeld om aan tafel de handen te wassen en handig voor gezinnen met kliederende kinderen. En dan is er de tandoori.

In Afghanistan bakken ze naanbrood in grote 쏅 | voorjaar 2012 19

Lotte de Raadt

20 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

duurzaamheid & innovatie 쏅

ovens. Massoud heeft de techniek vertaald naar een pan van gietijzer en aardewerk om snel vers brood te bakken. De pan wordt verhit op het vuur, de deksel wordt heet. Op de omgekeerde deksel wordt een plat stuk deeg gelegd. De deksel wordt daarna weer omgekeerd en op de pan gelegd. Het deeg blijft aan de hete deksel hangen en zo binnen vier minuten gebakken.

beren. Tegelijkertijd laat ik zien dat de beste nieuwe ideeën uit het verleden komen. Dat is mijn duurzame gedachte. Hightech kookgereedschap is geen voorwaarde om te koken in een modern tijdperk.’

Oud is goed ‘De naam Silk is verbonden met de zijderoute, met het trefpunt Afghanistan. Handelaren wisselden van alles uit, veel culturen beïnvloedden elkaar,’ legt Massoud Hassani uit. ‘Silk staat symbool voor het beste van verschillende culturen. Ik wil een brug slaan tussen mijn cultuur en de westerse cultuur en geef een andere draai aan dagelijkse kooktechnieken. Innovatie is voor mij een aanmoediging om nieuwe dingen te pro-

ontwerp: karaffen voor kraanwater

Afghaans Koken Kijk ook eens op: www.massoudhassani.com .

Moeders Gerechten is een boek met Afghaanse traditionele recepten waarin alles draait om smaak. ‘Rijst is niet zomaar rijst in Afghanistan. De zoektocht naar de aroma’s van de rijst beslaat een heel leven,’ aldus Massoud Hassani. Prijs € 14,95 - ISBN 978-90-79488-83-4. Bestellen? Mail naar: massoudhassani@gmail.com

LOTTE DE RAADT (24) heeft drie handgeblazen waterkaraffen ontworpen, waarbij elke stop de vorm heeft van een kraantje. Zo wordt meteen duidelijk waarvoor ze bedoeld zijn: kraanwater. Lotte wil kraanwater zo aantrekkelijker maken en mensen aanmoedigen om meer kraanwater te drinken.

waterflesje voor 50 eurocent (want dat kost het om er naar binnen te gaan) vol kunt laten lopen – en als je wil twee flesjes, 5 liter of meer. Er is op een van de perrons zelfs een kraan waar je gratis water uit kunt tappen, maar dat doet niemand.’ Het Nederlandse leidingwater is dus goedkoop, van de hoogste kwaliteit, je hebt voor het gebruik van kraanwater geen milieubelastende flessen nodig én het hoeft niet over de aarde gezeuld te worden.

Bron is vorm

Watersmaken

‘Nederland heeft tien waterleidingbedrijven die ons leidingwater van diep ondergronds, vanuit rivieren of uit de duinen halen. Daarop zijn ook mijn ontwerpen gebaseerd: de vorm laat zien waar het water vandaan komt. De hoge fles met lange hals refereert naar water diep onder de grond. De lange bolle fles heeft de ideale vorm voor het opvangen van oppervlaktewater en de derde, het model ertussenin, laat zich vullen met duinwater.’

‘Door het promoten van kraanwater los je veel op. Ik wil mensen bewust laten worden waar hun eigen kraanwater vandaan komt en wat ermee gebeurt.

Want daar zit de frictie: het komt uit de kraan en dat vinden we logisch, maar verder weet nauwelijks iemand er iets van. Kraanwater is ook nog eens heel lokaal. Bij mij om de hoek - ik woon in Eindhoven - zit een bron van Brabant Water. Wist je dat de waterbron de watersmaak beïnvloedt, evenals de zuiveringsmethode? Elk gebied heeft zo z’n eigen smaak.’ 쏅

Duizelingwekkend goedkoop ‘Water is een van de belangrijkste dingen in ons leven en voor mij een van de eerste dingen waaraan ik denk als het gaat over duurzaamheid of ons milieu. Als je in een restaurant om gewoon kraanwater vraagt, is dat moeilijk en soms onmogelijk te krijgen. Gebotteld water is ‘in’. Het heeft het imago dat het gezonder zou zijn en beter van kwaliteit, maar daar is niets van waar.’ Lotte de Raadt onderzocht het Hollandse drinkwater en concludeerde dat het perfect gezond en schoon is. En dat leidingwater ook nog eens duizelingwekkend veel goedkoper is dan flesjes water. ‘Neem Eindhoven CS: van de twintig winkeltjes verkopen er zeventien flesjes water (tegen een gemiddelde prijs van 2 euro), terwijl je op het stationstoilet je eigen

Dutch tap water Het handgeblazen glas is functioneel: het water is gelijk zichtbaar en dat is precies waarvoor de fles is bedoeld. De karaffen zijn in een beperkte oplage gemaakt. Dat wringt, vindt de ontwerper, want zoals water uit de kraan komt, zouden deze karaffen bij iedereen op tafel moeten kunnen staan. Daarom is ze druk op zoek naar een producent die ze op de markt wil brengen. Inmiddels is er een keramische variant: in deze versie blijft het water lekker koel. Te koop in concept stores of via www.lottederaadt.nl

| voorjaar 2012 21

duurzaamheid & innovatie

Emma Roelvink

ontwerp: pluk de stad

ER IS EEN SCHAT TE VINDEN op internet. Een eetbare schat. Op Plukdestad.nl brengt Elma Roelvink (29) in kaart wat parken, perken en bermen aan eetbaars te bieden hebben. Op de kaart van Nederland staan alle bomen en planten die op dit moment ‘te plukken’ zijn, en wat er volgende maand aan oogst voorhanden is. Elma probeert zo te laten zien hoe leuk en makkelijk het is om zelf in stad en dorp voedsel te verzamelen en te weten wat er wanneer in eigen omgeving groeit.

Stoofperen in de stad Hoe komt ze op zo’n idee? ‘Ik liep door Utrecht en kwam er achter dat in de straat vlakbij mijn ouders vier stoofperenbomen stonden die ik nog nooit eerder had gezien.

Zonder dat ik het wist groeide er zomaar heerlijk fruit in de stad. Ik vroeg me toen af: hoe komt het dat er zo veel te plukken is in de stad en dat zo weinigen het zien? We halen voedsel van de andere kant van de wereld en laten hier alle seizoenen door elkaar lopen door van alles in kassen telen, terwijl er van alles vers en veel lekkerder (en veel leuker) op straat groeit. Gratis, zonder verpakking en zonder dat er ook maar één milieu onverantwoorde voedselkilometer voor afgelegd hoeft te worden.’

Onkruid of eetplant?

Om minder afhankelijk te zijn van voedsel dat van de andere kant van de wereld komt, heb je een lokale voedseleconomie nodig en velen weten amper wat er wanneer in onze streek groeit. Daarom startte Elma met een groep enthousiaste vrijwilligers (van onder andere Transition Towns) Pluk de Stad.

22 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

Samen brachten ze eerst 8.000 plukplekken in Utrecht in kaart, later volgde Den Haag.

‘Mensen in een dorp weten vaak nog wel hoe dingen eruitzien en wat je kunt eten, maar ik heb gemerkt dat mensen in de stad het echt niet meer weten. Als ze ergens een appelboom zien staan, denken ze dat ’ie giftig is. En veel van wat zij onkruid noemen is eetbaar, het is alleen een kwestie van goed wassen.’

Openbare groentewinkel ‘Het is zonde dat er zo veel eetbare bomen en planten in de stad groeien die niet geplukt worden. Met deze website willen we laten zien hoe je het openbaar groen als openbare groentewinkel kunt gebruiken. Op de site staat daarom ook wat wel en niet eetbaar is, sinds iemand zijn complete eetbare-plantendatabase beschikbaar heeft gesteld voor de site. Dat is jarenlang vrijwilligerswerk geweest! Voor mij is dat ook een vorm van innovatie, of co-creatie: samenwerken aan een idee omdat je achter hetzelfde doel staat.

Dit project kan ik nooit in mijn eentje doen.

Dus: weet je ook een plukplek (of twee, of twintig): meld ’m aan! Of voeg je eigen recept toe.’ Een sympathiek initiatief, doet u mee?

Pluk de stad In maart en april moet er nog van alles gaan groeien maar is er wel al linde, brandnetel en zevenblad te vinden in het land.

Heerlijk in een zevenbladgroentenschotel, hartige kruidenkoekjes of verse bloemenkruidenboter. Kijk maar op: www.plukdestad.nl. Op de hoogte blijven?

Meld je aan voor de digitale nieuwsbrief.

| voorjaar 2012 23

Ei-code ‘Ei love you’ promoot het Productschap Vee, Vlees en Eieren. Maar van wie houden we eigenlijk? Vroeger ging een ei anoniem door het leven. Maar dankzij het stempel op de eierschaal weten we wie de kip achter het ei is.

Check de kip!

NL = land van herkomst Behalve veel cijfers staan er op elk ei ook twee letters.

Daaraan kun je meteen zien uit welk land het ei komt.

De eicode wordt in heel Europa toegepast, alle Europese eieren hebben hun eigen ‘kenteken’.

het nummer is van de boerderij en de schuur waar het ei is gelegd

Het A-label zou je kunnen zeggen. In de stallen is de ruimte verdeeld over maximaal 6 kippen per vierkante meter. Met uitloopmogelijkheid naar buiten.

Die groene buitenruimte moet minstens 4 vierkante meter per kip zijn. Verder krijgen de kippen biologisch voer en worden hun snavels met rust gelaten.

En het gaat nog verder: zelfs het betreffende boerenbedrijf wordt in de code vermeld. Ieder pluimveebedrijf in Europa heeft zijn eigen code, die bestaat uit vijf cijfers. Eventueel worden hier nog een of twee cijfers aan toegevoegd om aan te geven uit welke stal het ei komt. Deze informatie is voor iemand die ‘gewoon een eitje wil eten’ niet direct van belang maar controlerende instanties kunnen er zo nodig snel bij zijn.

1 = vrije uitloop

O plus

De naam zegt het al, ook deze kippen mogen naar buiten als ze willen. En ook hier is minimaal 4 vierkante meter groene buitenruimte per kip gegarandeerd. Binnen in de stal is het een tikje krapper: er scharrelen 9 kippen per vierkante meter.

Demeter-eieren dragen net als biologische eieren de hoogste code 0. Maar eigenlijk verdienen ze een tikje meer: ze leven zo natuurlijk mogelijk. Biologischdynamische kippen hebben verhoogde zitstokken waarop ze kunnen rusten of slapen en ook de legnesten zijn verhoogd zodat de kip met strooisel een veilig eigen nest kan bouwen. In de ruime stal schijnt zo veel mogelijk daglicht. Het kippenvoer bestaat uit biologisch-dynamische erwten, bonen, granen en natuurlijke mineralen voor een goede eierschaal - en daarnaast uit alles wat ze zelf scharrelend meepikken: zaden, gras, kruiden, gewasresten, wormen, insecten.

Buiten kunnen de kippen zowel terecht onder bomen, struiken of hoge, stevige gewassen, of een zandbad nemen. Tussen elke dertig biologisch-dynamische kippen loopt een haan rond - voor de dames een veilig gevoel. Dankzij deze extra’s dragen biologisch-dynamische eieren behalve code 0 ook nog het Demeterstempel.

0 = biologisch

2 = scharrelei Deze kippen wonen in scharrelstallen met strooisel op de grond en legnesten. In de ruimte mogen de dieren zich vrij bewegen. Dat mag aantrekkelijk klinken, maar buiten komen deze kippen niet. En heel ruim bemeten is het binnen nou ook weer niet: in een scharrelstal mogen negen legkippen per vierkante meter worden gehouden. Ruim 80 procent van de Nederlandse bevolking koopt scharreleieren, tegenover bijna 2,5 procent biologische eieren.

3 = kooi-ei Stel je een grote stalruimte voor met kooien waarin drie tot vijf legkippen zitten. Best dringen geblazen, want ieder dier heeft de beschikking over slechts 550 vierkante centimeter vloeroppervlak; scharrelen lukt hier niet echt. Om het fabrieksgehalte nog wat te verhogen ligt op de vloer licht hellend draadgaas waarover de eieren na het leggen richting een verzamelband rollen. Gelukkig zijn sinds dit jaar aangepaste kooien verplicht, waarin kippen beschikking hebben over legnesten, zitstokken en een scharrelruimte.

Tekst Nicole Willemse | Illustratie Zoltan Koraï

24 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

Biologisch is diervriendelijk Met het Beter Leven-kenmerk richt de Dierenbescherming zich op (uitsluitend) het dierenwelzijn in de veehouderij – dus bijvoorbeeld niet met het voedsel dat dieren voorgeschoteld krijgen. Je herkent Beter Leven aan de hand van een sterrensysteem op de verpakking: hoe meer sterren (tot een maximum van drie), des te diervriendelijker. Eieren van biologische kippen hebben drie sterren.

Overigens…

namen als maïseieren, 4-granen eieren en omega 3 eieren verwijzen alleen naar het voer dat de kippen krijgen.

| voorjaar 2012 25

Tienduizenden Nederlanders hebben inmiddels een biologische kip geadopteerd.

En het aantal blijft maar groeien. Logisch. Want het lekkerste eitje is een adoptiekip-eitje. Gelegd door een kip die buiten scharrelt tussen de struiken, regelmatig lekker in de zon een zandbad neemt, verse graankorrels pikt, haar snavel houdt en een haan in de buurt heeft.

Een kip, kortom, die een kipvriendelijk leven leidt.

Als je voor een kipadoptie kiest, dan geniet jij van haar eieren en de kip van het buitenleven.

Fair deal, toch?

www.adopteereenkip.nl

adopteer een kip-Anouk.indd 1

Adopteer een kip is een campagne van Bionext

Ik heb al een kip geadopteerd.

En jij?

08-03-12 16:19

De nieuwe gezonde sportdrank Michael Phelps, 8-voudig Olympisch zwemkampioen, dronk chocalademelk tijdens de Olympische Spelen. Geen steroïden of supplementen. Nieuw onderzoek bevestigt dat je met magere chocoladedrank sneller herstelt van zware fysieke inspanningen en deze ook langer volhoudt dan met sportdrank.

De James Madison Universiteit concludeerde dat bij voetballers die magere chocolademelk (Gula Java Cacao) drinken, er minder spierafbraak optreedt dan met traditionele sportinfo www.noble-house.tk dranken. De Indiana Universiteit publiceerde dat wielrensters 50% langer konden fietsen en sneller herstelden met magere chocomelk (Gula Java Cacao) dan met sportdrank. De Harrisonburg universiteit in Virginia voegde een beetje eiwitten bij koolhydraatrijke sportdrank en ontdekte dat de maximale krachtinspanning met maar liefst 29% tot 40% verlengde. Gula Java Cacao beantwoordt perfect aan die nieuwe sportdrankdefinitie: verschillende suikers, eiwitten en electrolyten (mineralen). M.a.w. bestaande sportdranken zijn achterhaald. De nieuwe ORAC 19.152 prestatiedrank heet Gula Java Cacao.

SUPER VOEDING

De nieuwe gezonde familiedrank Gula Java Cacao is lekker zowel met melk, water of graandrank. Warm, lauw of koud. Voor jong en oud. Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winter bleus. Gula Java Cacao is je batterijen gezond opladen en genieten.

Waarom is Gula Java Cacao de nieuwe gezonde familie- en prestatiedrank? Dankzij de kokosbloesem suiker heeft Gula Java Cacao van nature een lage glycemische index (GI 30), een hoge antioxidatieve waarde (ORAC 19.152), veel mineralen en electrolyten.

De kokosbloesem suiker is Fair World en helpt 2000 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen. De Cacao en vanille zijn Fair Trade. Tel: 00323 653 25 41, www.noble-house.tk ▲ 1 eetlepel Gula Java Cacao in warme of koude melk, water of graandrank. In een glas, een gezellige FairTrade mok of in je drinkfles. FairWorld SERENE LEVENSKRACHT

AMAN PRANA

Feiten & cijfers Het is kokosbloesem suiker die Gula Java Cacao onderscheidt van andere chocolade- en sportdranken Stabiele suikerspiegel Mineralen/electrolyten Veel antioxidanten

✔

Glycemische Index GI: hoe lager de GI, des te stabieler je suikerspiegel.

Voor minder dips tijdens je prestaties

Geraffineerde suiker 68 Oersuiker, Rapadura 61 Ahorn 54 Honing 48 Agave 40 Gula Java 35 GI van Gula Java Cacao=30

✔

Per 100g

Gula java Amanprana Stikstof 202 mg Fosfor 79 mg Kalium 1030 mg Calcium 6 mg Magnesium 31 mg* Cloride 470 mg Zwavel 26 mg Borium 0,6 mg Zink 2,2 mg Mangaan 0,26 mg* Ijzer 5,1 mg* Koper 0,35 mg* Chroom 12 ug Inositol 258mg*

bruine witte suiker suiker 10 0 3 0 65 2.5 24 6 7 1 18 10 13 2 0 0 0,2 0,1 0,2 0 1,3 0,1 0,06 0,06 0 -

Bron: SGS Filippijnen en SGS Antwerpen*

✔

Orac-waarden: hoe hoger de Orac, des te meer antioxidanten je voeding bevat. Voor meer weerstand en snelle recuperatie.

GULA JAVA CACAO

Adopteer een kip is een campagne van Bionext

Gula Java Cacao van Amanprana: Gezonde prestatiedrank met kokosbloesem suiker

Tomaat Wortel Mango Kiwi Gula Java Gold Cacao

406

666

• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu •

1.002

1.210

19.152

Elke dag lekker!

Frisse stamppotjes Fris en groen, dat is de smaak van het voorjaar. In een salade op zonnige dagen of in een lichte stamppot op dagen dat de zomer nog even op zich laat wachten.

Andijvie

in een stamppot met knolselderij en gebakken walnoten

hoofdgerecht, 4 personen 1 kg knolselderij, in stukken | 250 g kruimige aardappels, geschild | 2-3 tenen (gerookte) knoflook, gepeld | ca. 100 ml melk of room | 300 g andijvie, in dunne reepjes | 4 eetlepels olijfoliet | 250 g kastanjechampignons, gehalveerd | 1 theelepel tijm | 1 sjalot, heel fijngehakt Kook in een ruime pan de knolselderij, aardappels en knoflook in water met zout gaar. Giet de groenten af, voeg de melk toe, breng aan de kook en pureer de knolselderij met de stamper of staafmixer.

Schep de andijvie deel voor deel door de puree en laat de stamppot op een laag vuur warm worden. Proef en breng op smaak met zout en (gedroogde chili) peper.

Verhit intussen de olie in een pan en bak de paddenstoelen met de sjalot en tijm op middelhoog vuur al omscheppend lichtbruin.

Verdeel de stamppot over 4 borden en lepel de paddenstoelen erover. ě?‰

| voorjaar 2012 29

▲ Neem 1 koffielepel (slechts 28 Kcal) Gula Java Matcha. Voeg een hoeveelheid koud of heet water, melk (Gula Java Matcha Latte) of graandrank toe naar believen. Verwerk in soep, brood of gebak. Strooi op muesli, yogurt, salades en afgewerkte gerechten.

Gula Java Matcha van Amanprana belooft focus, innerlijke rust, energie én anti-oxidanten in één kop Stimuleer je concentratie Alerter zijn in sport, in je werk, in het verkeer? Meer focus in studie en activiteiten. Minder afgeleid en meer geconcentreerd voor betere resultaten. De natuurlijke combinatie van het eiwit L-theanine met caffeïne in Gula Java Matcha zorgen voor alertheid, focus en concentratie.

Geniet tegelijk van meer innerlijke rust Matcha wordt in Japan al eeuwen gebruikt als ceremoniële thee. Zen boedhisten drinken matcha om te mediteren, om tot zichzelf te komen, voor innerlijke rust. Voor zen.

Bruis van de energie De Gula Java bezorgt je energie uit kokosbloesem. De zoete nectar van de kokosbloesem is een gekoesterde rijkdom, door Javaanse tappers hoog in de kokosbomen geoogst. Boven het houtvuur in de ketel wordt de nectar langzaam roerend zoet en boordevol energie. Om jou op elk moment van de dag energie te geven.

Dagportie anti-oxidanten in 1 kop Anti-oxidanten helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Ze verhogen het immuunsysteem, je gezondheid.

ORAC geeft de anti-oxidatieve waarde weer van voeding.

3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen. 1 koffielepel (8,5g) Gula Java Matcha bevat 3500 ORAC. De actieve anti-oxidanten in Gula Java Matcha

FAIR WORLD info www.noble-house.tk

SUPER VOEDING

info www.noble-house.tk

zijn een natuurlijke unieke combinatie van 4 catechinen, taninen, chlorofyl en een rijkdom aan mineralen en eiwitten. De anti-oxidatieve kracht van Gula Java Matcha ligt vele malen hoger dan vitamine C of E. Wat is Gula Java Matcha?

Gula Java is geconcentreerde kokosbloesem nectar die zijn energie langdurig vrijgeeft. En matcha bestaat uit het gemalen theeblad van de Camellia Sinensis. Je drinkt bij Gula Java Matcha het hele blad. Bij groene thee werp je de blaadjes weg. De Amanprana matcha kwaliteit wordt met een granietmolen traag vermalen (slechts 40g per uur). Amanprana gebruikt alleen groene theeblaadjes die jong en heel zijn.

Dat is ‘Kotobuki’ kwaliteit. ‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig Amanprana kwaliteit.

Productinfo: Tel 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

ORAC 35.460

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu •

Raapsteeltjes

Elke dag lekker!

Recepten Anneke Ammerlaan | FotograďŹ e Sven ven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Culinaire realisatie Ingmar Niezen

in een stamppot met sjalot en gegrilde bacon

hoofdgerecht, 4 personen 4 eetlepels olijfolie | 2-3 sjalotten, fijngehakt | 1250 g kruimige aardappels, geschild | 200 ml (groente)bouillon | 200 g bakbacon (=iets dikker gesneden) | 2 eetlepels maple syrup | 3-4 bosjes raapsteeltjes, schoongemaakt

Verhit de olie in een pan en fruit hierin de sjalot 2 minuten. Schep de aardappels erdoor, voeg wat zout en de bouillon toe en breng aan de kook.

Stoof de aardappels met de deksel op de pan op laag vuur gaar.

Verhit intussen de grill van de oven voor. Spreid de plakjes bacon uit op het bakblik en bestrijk ze dun met maple syrup.

Stamp de aardappels met sjalot fijn, voeg eventueel nog wat extra water of bouillon toe.

Schep de raapsteeltjes deel voor deel door de puree laat de stamppot op een laag vuur warm worden. Proef en breng op smaak met zout en peper.

Schuif de bakplaat met de bacon onder de grill en laat de bacon in enkele minuten lichtbruin kleuren.

Serveer de bacon bij de stamppot. ě?…

| voorjaar 2012 31

Vlees noch vis GNKLM 5OCMTIG 4GUVKCW 5G - Chef bij Bertyn -

Happy Perilla Special: voeding als medicijn

Voeding is de essentie van gezondheid volgens Hippocrates, grondlegger van de westerse geneeskunst en filosoof. De natuur verschaft voedingsmiddelen met krachtige, gezonde eigenschappen, die kwalen kunnen bestrijden en gezondheid kunnen schenken.

Omega-3,6,7,9 nodig voor onze gezondheid. Bewuste mensen besteden veel aandacht aan groenten en fruit, maar ze vergeten vaak dat er twee essentiële vetzuren bestaan die een gezond lichaam niet kan missen. Het zijn alfa-linoleenzuur (ALA) uit de omega-3 familie en linolzuur (LA) uit de omega-6 familie.

Je lichaam kan ze niet zelf aanmaken. Je moet ze uit je voeding halen. Een gezond lichaam kan info www.noble-house.tk niet zonder omega’s. ALA en LA en omega’s in het algemeen vervullen vele noodzakelijke levensprocessen. Ze versterken de spieren van je ‘tikker’, ondersteunen de circulatie, verhogen je libido en versnellen je recuperatie. Ze zijn goed voor je cholesterolhuishouding. Ze helpen bij emotionele dips, wisselende stemmingen en bij opvliegers. Ze zijn goed voor je concentratie en geheugen, je gemoedsrust en humeur, je huid,...

Perilla-olie bevat meer omega-3 dan lijnzaad en is rijk aan plantaardige helende stoffen. Perilla olie wordt bekomen door het koud persen van de zaden van de plant ‘Perilla Frutescens’. Perilla wordt in het Oosten al eeuwenlang gebruikt in het streven naar balans van lichaam en geest en om je ‘chi’, je innerlijke levenskracht, te herstellen door innerlijke rust te brengen.

Happy Perilla Special, Omega-3/6/6/9 en 7, is ons paradepaardje met zeer specifieke, gezonde koudgeperste oliën die fantastisch goed zijn voor lichaam en geest. Extra vierge oliemix ingrediënten: 25% extra vierge perillaolie*, 25% extra vierge hennepolie*, 10% extra vierge nigellaolie*, 7,5% extra vierge walnootolie*, 7,5% extra vierge pompoenpitolie* (voor de rijpere man), 10% extra vierge teunisbloemolie* (voor de rijpere vrouw), 10% extra vierge rode palmolie* en 4,5% extra vierge tarwekiemolie. Met 0,5% extra vierge Happy Delight-olie* (=olie van de schil van bio-dynamische sinaasappels, -citroenen en -limoenen).

En verder niets. Happy Perilla Special neem je met de lepel of in groentensap, yoghurt, in dressing of met de maaltijd. Verkrijgbaar in je

SUPER VOEDING

Gezonder én lekkerder: seitan van Bertyn Proef Bertyn Seitan, de gezonde, veggie vlees- en visvervangers. Bak of grill seitan 5 minuten aan elke zijde, in de pan of op de BBQ. Bertyn Seitan wordt vervaardigd op traditionele wijze van spelt of Manitoba-oertarwe in een heerlijke tamari- of shoyu marinade. Je proeft meteen zijn heerlijk zachte beet als die van een filet pur. En Bertyn Seitan is supergezond: 100% plantaardig, eiwitrijk en lichtverteerbaar. Cholesterolvrij en suikervrij.

Zoutarm, vetarm, caloriearm. Koolhydraat-arm en bron van vezels voor een gezonde darmtransit.

Gezonder dan vlees of vis. Bertyn vind je vers in het koelvak van je natuurwinkel. Tel. 00 32 3 620 26 56. Recepten en info: www.bertyn.be

natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu.

Info: Tel 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk

Bovis 15.000, -15 Yin, GI 0

AMAN PRANA SEITAN

SERENE LEVENSKRACHT

Rucola

Elke dag lekker!

in een ‘stamppot’ met wortel en quinoa

hoofdgerecht, 4 personen 3 eetlepels olijfolie | 1 ui, fijngehakt | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 500 g gele peen, in plakjes | 250 wortelpeterselie, in blokjes | 1 eetlepel gedroogde oregano | 1 ½ theelepel kaneel | 1 theelepel komijn | 200 g rode quinoa | 400 ml groentebouillon | 100 g rucola

Verhit de olie in een ruime hapjespan en fruit hierin de ui en knoflook 3 minuten. Bak de peen, wortelpeterselie, oregano, kaneel en komijn ½ minuut mee. Schep de quinoa erdoor en voeg de bouillon toe. Breng aan de kook en laat het gerecht met de deksel op de pan in ca. 18 minuten gaar worden. Stamp de wortel met een stamper grof. Schep vlak voor het serveren de rucola door het gerecht. Lekker met falafel en Griekse yoghurt. 쏅

| voorjaar 2012 33

NI EU W

Panir, een heerlijke vleesvervanger nu ook van schapenmelk!

Panir de perfecte vleesvervanger: • is een unieke kaassoort gemaakt van biologische melk en citroensap.

• smelt niet en kan worden gebakken, gefrituurd of gegrild.

• heeft een romige en neutrale smaak, kinderen zijn er gek op.

• is zuiver, voedzaam en makkelijk te bereiden.

Heilige Koe panir van koemelk

Heilige Schaap panir van schapenmelk

Te koop bij uw natuurvoedingswinkel.

Zie ook www.panir.nl voor recepten.

Advies verkoopprijs Ca. € 2,80 - 250 gram koe naturel Ca. € 3,00 - 250 gram koe naturel, italiaanse kruiden Ca. € 4,00 - 200 gram schaap naturel

SPELT CUISINE EN HAVER CUISINE PLANTAARDIGE ALTERNATIEVEN VOOR ROOM OM ANDERS TE KOKEN. Met deze nieuwe plantaardige alternatieven voor room leg je nog meer expressie in je kookkunsten. Een scheutje van deze plantaardige room maakt elk gerecht smeuïger, maar voegt geen extra druppel calorieën toe. Maak je soepen, sauzen of favoriete desserten lichter en geniet met volle teugen van volkoren haver of spelt. Spelt Cuisine en Haver Cuisine, de nieuwe smaakmakers in jouw keuken.

De natuur. Niet meer, niet minder.

34 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

www.limafood.com

Kom ook Lekker naar de Boer!

15 jaar Lekker naar de Boer op 23-24 juni 2012 In het weekend van 23 en 24 juni houden biologische boeren en tuinders in het hele land weer ‘open erf’. Je kunt dan zelf zien en ervaren wat biologisch zo bijzonder maakt.

Kom proeven van het lekkers van het land en ontdek waar die heerlijke biologische yoghurt en die zoete aardbeien nu eigenlijk vandaan komen. Op zo’n 250 biologische boerderijen zijn er dat weekend proeverijen, rondleidingen over het erf, speciale boerenmarkten en diverse kinderactiviteiten. Het weekend wordt dit keer extra feestelijk, want Lekker naar de Boer bestaat 15 jaar. Zet dit weekend dus alvast in de agenda en kom allemaal Lekker naar de Boer!

Lekker naar de Boer is een initiatief van Bionext. Adressen van deelnemende bedrijven zijn vanaf begin april te vinden op:

www.lekkernaardeboer.nl

| voorjaar 2012 35

Winkelwaar

Tekst | Nicole Willemse

1 DHZ!

2 Soep & stoofpot

3 In de bonen

Zaaien maar: Kiemerij de Peuleschil heeft een nieuwe lijn kiemzaden op de markt gebracht. Het oude aantal is opgeschroefd naar zo’n twintig verschillende soorten, in vernieuwde zakjes met daarop de toepasselijke naam ‘Doe ’t lekker zelf’. Dat is een aanrader: deze biologische zaden zijn speciaal geselecteerd op kiemkracht en alle soorten zijn getest op EHEC en andere pathogene bacteriën. Veilig zaaien dus, van adukibonen tot zonnebloempitten. Nog niet alle soorten zijn verkrijgbaar in de natuurvoedingswinkel, maar het complete assortiment is ook te bestellen via de webwinkel. Op www.depeuleschil.nl staan bovendien leuke weetjes en recepten.

Adviesprijs vanaf € 2,05 | zakje

Michel Jansen van de Kleinste Soep Fabriek uit het noorden des lands is soeptrekker in hart en nieren: zijn liefde voor soep is grenzeloos. Hij experimenteert er lustig op los, en alleen met de allerbeste ingrediënten.

Dit keer komt hij met ander comfortfood: een stoofpotje spelt en fijne groene kruiden.

Een pittig vegetarisch stoofmaaltje van spelt van het speltproject Pieterburen (www.pieterburen.org). Daaraan toegevoegd een reeks krachtige groenten, doperwtjes en groene kruiden van teelt van eigen bodem. Echt een op en top Hollandse maaltijd dus.

Die smaakt alsof je ’m zelf hebt gemaakt. Extra tip van Michel: eet er grof volkorenbrood met boerenkaas bij en een groene salade.

Adviesprijs € 5,45 | pot

Peulvruchten zijn gunstige vlees- en zetmeelvervangers, want ze zitten boordevol plantaardige eiwitten. Misschien wel daarom heeft Pedon drie soorten gedroogde bonen in de winkel gelegd: limabonen, borlottibonen en zwarte bonen. Limabonen zijn groot, plat en geelwit. Deze giganten onder de peulvruchten combineren goed met tomaten en gekruid vlees, of in een (maaltijd)salade. Borlottibonen zien er roodgevlekt uit en hebben een nootachtige smaak. Lekker in bijvoorbeeld stoofpotjes en soepen. Zwarte bonen zijn compacter van textuur, de smaak doet denken aan champignons. Alle drie samen doen ze het goed in een voedzame chili con (of sin) carne. Handig om op voorraad te hebben.

Adviesprijs €1,69| 500 g

1 2

3

4 36 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012

4 Geluksrepen Pas op: zeven nieuwe hoofdzonden in het schap! Ze heten Ananda chocolade, met klinkende namen als Incredible Inca, Blissful Banana, Mentally Mint, Coffee break, Bye byesugar (suikervrij), Chia chic en - last but nog least - Pure extase. Gemaakt van pure chocolade (70-80 procent cacao), geproduceerd in het land van herkomst: Ecuador. Chocolade maakt gelukkig, zo wordt beweerd; en gelukkig is er voor elke dag van de week een andere Ananda reep. Ananda verwijst zelfs naar anandamine, de gelukkig makende stof in chocolade. Bovendien is Anandaverleidelijk – alleen al een blik op de verpakking en je bent reddeloos verloren. En laat die nou ook nog milieuvriendelijk zijn...

Adviesprijs €1,95 | 50 g

5 Koken met amandelmelk Dit drankje heeft niks te maken met melk, maar alles met amandelen. Provamel Amandel Drink is gemaakt van zuivere amandelen en natuurlijk gezoet met agavesiroop.

Het bevat geen gluten en is een goed alternatief voor mensen met lactose-intolerantie en veganisten. Amandelmelk is rijk aan vitaminen en mineralen en is een bron van goede vetten en hoogwaardige eiwitten. Lekker in de koffie of als drankje tussendoor. En een ideale smaakmaker in desserts en exotische gerechten. In een pannacotta bijvoorbeeld of een Thaise curry. Lekker!

Adviesprijs € 2,99 | liter

6 Exotisch broodbeleg

7 Gorgelen

Kokosbrood, het gaat al heel wat jaartjes mee en was vroeger voor menig kind een traktatie op de boterham. Maar vroeger was kokosbrood niet biologisch. Nu wel! Althans, dat geldt voor het kokosbrood van HealthyPlanet. E is een keuze uit drie smaken: cacao, bosvruchten en nature, die laatste is gezoet met honing.

HealthyPlanet maakt kokosbrood op ambachtelijke wijze, gegarandeerd van de beste gemalen kokos. Proef maar, daarna ben je overtuigd. Dit zoete broodbeleg is overigens ook lekker als snack tussendoor en daarom wel zo slim verpakt in een makkelijk hersluitbaar bakje.

Adviesprijs € 2,69 | 225 g

Wist je dat slechte mondhygiëne van invloed kan zijn op de gezondheid van je hele lichaam? Heb je een lage weerstand, ben je verkouden of grieperig? Dan raadt Amanprana olietrekken met mondolie aan. De mondolie van Amanprana heeft een antiseptische werking, wat wil zeggen dat het ziekmakende kiemen, bacteriën en virussen onschadelijk maakt. Detox via de tong, zou je kunnen zeggen. Spoelen en gorgelen met mondolie is in de Ayurvedische geschiedenis een eeuwenoude methode. Hoe regelmatiger je mondolie gebruikt, des te effectiever de antiseptische werking.

Op www.noble-house.tk lees je er alles over, en ook hoe je het best te werk kunt gaan. De frisse adem is een extra plus.

Adviesprijs €39,95 | 500 ml

8 Schminkfeestje Willen de kinderen voor even piraat, kat of prinses zijn? Dat kan, met Santé Kinderschmink.

De natuurlijke gezichtsverf is zacht voor tere en gevoelige kinderhuidjes en gemaakt van biologische plantaardige oliën.

Na het aanbrengen kan de huid gewoon blijven doorademen. De verf kan er bovendien makkelijk met water afgehaald worden. De Santé kinderschminkset bestaat uit acht potjes gezichtsverf (inclusief goud en zilver), zes houten schminkpotloden, een puntenslijper, een spons om grotere delen in te kleuren plus een fijn en een breed penseel voor de artistieke details. Een instructieboekje legt de technieken uit. De verf en potloden zijn ook los verkrijgbaar. Meesterlijke vermommingen met respect voor milieu en dier. Veel schminkplezier!

Adviesprijs set € 39,95 | gezichtsverf € 3,99 per stuk | schminkpotlood € 3,49 per stuk

6 5 8

7 | voorjaar 2012 37

advertenties

de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl www.BiologischGeschenkpakket.nl Dé specialist in duurzame geschenken en kerstpakketten.

Bezoek onze showroom in Huizen!

Tel. (035) 5238 479

MET ONZE SOJASAUZEN VOEG JE EEN VLEUGJE FANTASIE TOE AAN JE GERECHTEN De sojasauzen met condimenten van Lima – met nu 5 nieuwe varianten – zijn altijd een goed idee. Niet alleen omdat ze goed zijn voor je lichaam, ook omdat ze je inspireren bij het koken. En met de 5 nieuwe sojasauzen heb je aan inspiratie geen gebrek: wokgerechten, frisse salades, noedels, marinades, rijst, … Laat je creativiteit de vrije loop. En laat onze sojasauzen al je zintuigen prikkelen. www.limafood.com

OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo.

Groenmarkt 1, www.obilot.nl Eco & fair trade kledingwinkel Sincero webshop www.sincero.nl Hardebollenstr 1 Utrecht Franse vakantie met héérlijk bio/veg. eten? Rust, wandelen, mooie kamers in de Auvergne. www.lagarnasette.net Groene of Eco Vakantie?

Groene Reisverzekering? www.duurzaam-toerisme.com Voor de lekkerste biologische en biodynamische wijnen ga je naar BiologischeWijnwinkel.nl!

Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse Vormgeving Marc van Meurs Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | duthphotography.nl | Getty Images | Ruth de Ruwe | Shutterstock.com Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Dorien Dijkhuis | Ulrika Gustavsson | Ingmar Niezen Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

www.Bio-Ron.com Voor uw huisen hobby-dieren (035) 601 11 66 / info@bio-ron.com

Abonnement op Smaakmakend?

Dat kan voor € 22,50 per jaar (6 nummers). Bel: (030) 233 99 77 of ga naar www.smaakmakend.nl

Wilt u hier ook adverteren?

Dat kan al vanaf 60,00 (excl. btw).

Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. 06-186 50 517 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl Controle Certisys BE-BIO-01

SMAAKMAKEND 2 • voorjaar 2012 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist.

In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel.

Vragen of opmerkingen?

Mail of schrijf Bionext.

Kruidengeneeskunde Cursussen.

Open Dag, producten, webshop www.Kruidenrijk.nl 06-3873 15 63

VAKANTIE ANDERS FESTIVAL! Workshops & Actief ontmoeten www.VakantieAnders.nl

www.biogids.nl

De natuur. Niet meer, niet minder.

colofon

voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

een frisse kijk

Annette van Ruitenburg is kok, boekenmaker en voorzitter van SlowFood Texel. Haar boek Het geheim van de zoete sommelbes is uitgeroepen tot Meest Duurzame Kookboek van 2011. ‘De toekomst van streekproducten zijn de kinderen.’

Culinaire jutters. ‘De diversiteit aan voedsel op Texel is enorm. Als een van de vele culinaire jutters op het eiland zoek ik ernaar in het wild en ik ga bij producenten langs.

Binnen een straal van tien kilometer vind ik alles wat ik nodig heb: vis, schaaldieren, fruit, groenten, kruiden, meel, vlees, wild, zuivel, te veel om op te noemen. Gelukkig is er op Texel nog veel landbouw, waar we ook zelf van kunnen eten, want er verdwijnen steeds meer boerderijen en lokale producten op de Wadden. Op Vlieland bijvoorbeeld moeten ze alles al importeren. En Terschelling heeft wel grootschalige landbouw, maar al hun producten gaan naar het vasteland.’

Tekst Hans Moltzer | Fotografie Ruth de Ruwe

Geheim. ‘Zomaar ineens op een eiland lusten kinderen alles.”’ Met deze zin begint mijn inleiding van Het geheim van de zoete sommelbes. Het boek gaat over kinderen die alleen patat en vissticks lekker vinden, maar zich tijdens de schoolvakantie ineens volproppen met een ovenschotel met tomaat en witte bonen. Hoe dat kan? Dat geheim ga ik niet verklappen.’

Lekkers zonder vlees. ‘In mijn boek staan een heleboel lekkere recepten die kinderen zelf kunnen maken. Zonder vlees, want ik vind dat we veel te veel vlees eten. Je kunt kinderen niet vroeg genoeg laten ontdekken wat je allemaal voor lekkers kunt klaarmaken met groenten, fruit en kruiden.’

IJsboerderij. ‘Elk jaar weer gaan drommen kinderen met hun meesters, leraren of ouders met vakantie naar Texel.

Onderweg dromen ze al van een oversized Magnum op het strand, omdat ze niet anders gewend zijn. Maar als ze bij ijsboerderij Labora zijn geweest, zijn ze zo’n Magnum gauw vergeten. Daar kunnen ze zien van welke koeien de melk komt, waar dat heerlijke, verse roomijs van gemaakt wordt. Anoniem ijs verliest het uiteindelijk altijd van ijs met een verhaal.’

Less-is-more-toerisme. ‘De toekomst van streekproducten ligt bij onze kinderen, daar ben ik van overtuigd.

Daarom werken we mee aan een duurzame leerlijn van o.a. natuurmuseum Ecomare op onze basisscholen.

We willen onze kinderen hiermee bewust maken van de unieke natuur en het unieke milieu op het eiland. En zo duurzaam gedrag bevorderen. Ook werken we met z’n allen samen aan duurzaam toerisme. “Less-is-moretoerisme”, noem ik het wel eens. Een onvergetelijke ervaring in de natuur, een roodgloeiend ondergaande zon, en echt, herkenbaar eten. Dát is de nieuwe luxe. Voor de ouders en dus ook voor de kinderen. Zelf eens naar oesters zoeken en ze daarna opeten: dat is het toppunt van duurzaam genieten.’ 쏉 Meer lezen? Kijk op: www.annettevanruitenburg.nl

Zomaar ineens op een eiland lusten de kinderen alles

| voorjaar 2012 39

40 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2012