Smaakmakend 2-2013 by Smaakmakend

nยบ2 | voorjaar 2013

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

Aziatische smaaksensaties Biologische bofkip Hippe zaden Kruiden uit de muur

chinese lente

Kom ook Lekker naar de Boer!

Lekker naar de Boer op 22 en 23 juni 2013 In het weekend van 22 en 23 juni houden biologische boeren en tuinders in het hele land weer ‘open erf’. Je kunt dan zelf zien en ervaren wat biologisch zo bijzonder maakt. Kom proeven van het lekkers van het land en ontdek waar die heerlijke biologische yoghurt en die zoete aardbeien nu eigenlijk vandaan komen. Op zo’n 150 biologische boerderijen zijn er dat weekend proeverijen, rondleidingen over het erf, speciale boerenmarkten en diverse kinderactiviteiten. Zet dit weekend dus alvast in de agenda en kom allemaal Lekker naar de Boer! Lekker naar de Boer is een initiatief van Bionext. Adressen van deelnemende bedrijven zijn te vinden op onze website. Er komen steeds boeren bij dus kijk regelmatig op:

www.lekkernaardeboer.nl

inhoud

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Culinaire realisatie Ingmar Niezen

voorjaar 2013 22 20 4 recepten in dit nummer 4 Aspergesalade met waterkers en geroosterde sesamzaadjes | Ma po tofu | Wilde spinazie met shiitake | Zoete rode bonensoep

15 Amandeltaart met roomkaascrĂ¨me

20 Salade van warme kip met waterkers en pesto | Gegratineerde eierwraps met andijvie en chorizo | Zwarte quinoa met spinazie in mosterdsaus en tempehspekkies

4 Koken met yin en yang

Ze is half Chinees, half Nederlands. Pay-Uun Hiu laat zien hoe exotisch een vegetarisch voorjaarsmenu er uit kan zien met haar Chinese homestyle cooking

12 Lentekruid

Bij frisse voorjaarssmaken horen groene kruiden. Met potten vol geurige basilicum, kervel en koriander piekt het lentegevoel

16 Blije kippen

Goed voer, lekker veel ruimte en daglicht. Biologische kippen zijn veel minder vaak ziek en smaken veel lekkerder. Op bezoek bij kippenboer Sjoerd Kok

20 Verse oogst, volle smaakl

Lamsoren, radijsjes en rettich. De eerste voorjaarsgroenten zijn budgetvriendelijk en smaken heerlijk met de nieuwste recepten. En lees ook hoe eieren vier keer langer meegaan

en verder in dit nummer 18 27 31

Superzaden Winkelwaar Een frisse kijk: Frank Radder

chinese lente

Pay-Uun Hiu is half Chinees, in Nederland opgegroeid. Haar boek Oranje soep van witte wolk is een culinaire zoektocht naar haar Chinese achtergrond. ‘Eten was een van de routes naar mijn Chinese achtergrond. Mijn Nederlandse moeder heeft speciaal voor mijn vader Chinees leren koken. Dat vond ikk heel lekker en zo ging ik steeds vaker zelf Chinees koken, homestyle cooking.’ ‘CHINA IS GROOT EN ER ZIJN VEEL VERSCHILLENDE KEUKENS, je kunt Chinees koken zo ingewikkeld en makkelijk maken als je wilt. Chinees eten gaat voor mij samen met de wok, speciaal ontworpen om snel te koken. Toen ik jaren geleden op de markt in Azië opnieuw geconfronteerd werd met al die levende beesten besloot ik om vegetarisch te worden. Ik heb zo veel andere mogelijkheden om aan mijn voedingsstoffen te komen, daar hoeft geen dier voor dood te gaan.’

Vegetarisch en gevarieerd ‘Toen ik vegetariër werd, vreesde ik dat ik veel minder gevarieerd kon eten, want in Chinees eten zit altijd wel iets van vlees of vis. Maar uiteindelijk bleek het makkelijker om Chinees vegetarisch te koken, dan westers vegetarisch. Een westerse maaltijd bevat vaak één hoofdingrediënt, meestal vlees of vis, een Chinees maal bestaat uit meerdere gelijkwaardige gerechtjes waarbij niet één ingrediënt de boventoon voert. Chinezen gebruiken vlees of vis vooral als smaakmaker. Omdat er veel met tofu wordt gewerkt, zijn de eiwitten uit het vlees niet zo heel hard nodig. Voor smaaksensaties bestaan goede alternatieven. Alle soorten sojasaus bijvoorbeeld, en rijstwijn; ik gebruik de zoete Japanse variant mirin. En vegetarische oestersaus, voor mij een geweldige ontdekking. Ook met (gedroogde) paddenstoelen en gepekelde groenten kun je veel doen. Eekhoorntjesbroodbouillon uit de natuurvoedingswinkel geeft net als vlees een “diepe” smaak aan een gerecht.’ 4 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Menu voor 4 personen Aspergesalade met waterkers en geroosterde sesamzaadjes Ma po tofu Wilde spinazie met shiitake Witte rijst zzz Zoete rode bonensoep gangen die elkaar opvolgen. In het zuiden wordt er bij sommige uitgebreide diners wel dimsum (kleine gevulde deeghapjes) als voorafje geserveerd. Maar meestal komen alle gerechten tegelijk op tafel en bedient iedereen zich naar believen ervan. In de restaurants zijn speciaal daarvoor de ronde tafels met de draaiplateaus. Zoete soep als dessert is vooral in Zuid-China zeer geliefd.

Goed plannen Bij een Chinees menu luistert de planning nogal nauw, omdat veel gerechten op het laatst worden geroerbakt en direct op tafel worden gezet. Maak van tevoren alles klaar wat warm gehouden kan worden. En zet voor het wokken alles schoongemaakt en gesneden in de goede volgorde klaar. De meeste Chinese families hebben een elektrische rijstkoker die ze aanzetten als ze beginnen met koken. De rijst kookt vanzelf gaar en blijft ook warm tot het eten wordt opgediend. Begin voor dit menu met de soep. Zet de avond ervoor de bonen in de week. De soep kan eventueel ook al ’s ochtends worden gekookt, dan kan die zachtjes worden opgewarmd tijdens de hoofdmaaltijd. Maak dan de aspergesalade. Vervolgens de ma po tofu en zet die tot het opdienen in een warme oven. En bak tot slot de spinazie (vergeet niet een half uur eerder de gedroogde shiitake in warm water te weken). Zorg dat de rijst tegelijk klaar is met de spinazie.

LEUK OM TE WETEN

* *

In China wordt eten ook gezien als een medicijn. Een traditionele Chinese maaltijd is opgebouwd uit een goede balans in textuur, smaak en kleur, en is ook yin én yang; warm en koud. Verkoelende ingrediënten (bijvoorbeeld komkommer) zijn yin en moeten in evenwicht zijn met verwarmende ingrediënten (zoals gember) die yang zijn. In het noorden van China wordt meer mie bij de maaltijd geserveerd, in het zuiden rijst. Bij een uitgebreid Chinees banket in het zuiden geldt: hoe minder rijst er wordt gegeten, hoe beter het is voor de kok. Rijst wordt alleen gegeten als er niet genoeg gerechten zijn, of als ze niet lekker genoeg zijn.

6 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Dit zijn de oost erse smaa kma kers die Pay- Uun gebru ikt. Ze zijn allem aal te koop in de natuu rvoe dings wink el.

Aspergesalade met waterkers en geroosterde sesamzaadjes ‘Typisch Chinese groenten als choysum en gailan ben ik hier niet van biologische teelt tegengekomen. Vandaar een gerecht met lenteboden van eigen bodem, maar dan op Chinese manier bereid. Als er nog geen witte asperges zijn, kan het ook met groene. Die hoeven niet geschild en niet geblancheerd – alleen de uiteinden eraf halen, de stengels in stukken snijden en daarna wokken volgens onderstaand recept.’

400 g witte asperges, geschild en in stukjes van 3 cm | scheutje arachideolie | 1 teentje knoflook, fijngehakt | 2 bosuitjes, in ringetjes | 2 eetlepels tamari | 2 eetlepels mirin | 2 eetlepels geroosterde sesamolie | rasp en sap van 1 limoen | 75 g waterkers, grof gesneden | 2 eieren, hardgekookt, in kwarten | 2 eetlepels sesamzaad, geroosterd Kook de aspergestukjes in ruim water in 3-4 minuten beetgaar. Spoel direct af met koud water. Verhit een wok, verwarm de olie en roerbak knoflook en bosui, voeg de aspergestukjes toe en roerbak even mee. Voeg de tamari en mirin toe. Schep alles in een schaal en laat ietsje afkoelen. Maak een dressing met de sesamolie, limoenrasp en -sap, zout en peper en roer die door de asperges. Meng de waterkers vlak voor het serveren door de asperges. Schik de stukjes ei op de salade en strooi de geroosterde sesamzaadjes eroverheen.

Tekst Nicole Willemse | Recepten Pay-Uun Hui | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

Een Chinees menu bestaat doorgaans niet uit verschillende

chinese lente

| voorjaar 2013 7

Ma po tofu ‘Dit is een van mijn lievelingsgerechten met tofu. Het betekent “tofu van de pokdalige oude vrouw”, wat verwijst naar het gezicht van de oude weduwe in Chengdu (de hoofdstad van de provincie Sichuan) die de bedenkster zou zijn geweest van dit populaire gerecht. Het wordt in bijna alle Chinese restaurants geserveerd, maar het is nog altijd een typisch voorbeeld van de eenvoudige maar voedzame home cookingstyle. En lekker!’

Wilde spinazie met shiitake ‘Spinazie is niet zo westers als wij misschien wel denken. In China stond spinazie bekend als Perzische groente. De huidige Chinese spinazie is bekend onder de naam bocai en is iets steviger dan onze bladspinazie. Wilde spinazie komt dichtbij de smaak van bocai. Maar met gewone bladspinazie lukt het ook, neem dan iets meer (500 gr). Shiitakes worden in de Chinese keuken vaak gedroogd gebruikt, de smaak is (na het weken) wat sterker dan van verse shiitakes. Ook zijn de gedroogde paddenstoelen meestal iets steviger en vleziger dan verse.’

8 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

20 g gedroogde shiitake | 1-2 eetlepels arachide- of wokolie | 2 teentjes knoflook, fijngehakt | 2 cm verse gember, geschild en fijngehakt | 4 à 5 eetlepel strong tamari | 400 g wilde spinazie, in repen | (½ eetlepel maïzena aangelengd met water) | scheutje geroosterde sesamolie Week de shiitake 30 minuten in warm water en laat ze uitlekken. Verhit de wok, verwarm de olie en fruit de gember en knoflook. Voeg de shiitake toe. Roer de tamari erdoor en voeg dan in een aantal porties de spinazie toe. Bak niet te lang, laat de spinazie alleen slinken. Bind eventueel de groenten van het vuur af met een beetje maïzena. Breng op smaak met zout, peper en wat geroosterde sesamolie.

1 à 2 teentjes knoflook | 2 cm verse gember, geschild en fijngehakt | ½ - 1 rode peper, zonder zaadjes en fijngehakt | 1 blok tofu (250 g), in blokjes van 1½ cm | 4 eetlepels saké tamari sojasaus | scheut arachideolie of wokolie | 200 g vegetarisch gehakt | 2 à 3 bosuitjes, in ringetjes wit en groen gescheiden | 200 ml groentebouillon | 1 theelepel maïzena, aangelengd met water | paar druppels geroosterde sesamolie Wrijf knoflook, gember en peper in een vijzel tot een pasta. Marineer de tofu in de helft van de sojasaus. Verhit de wok, verwarm de olie en roerbak het gehakt. Voeg het wit van de bosuitjes, de kruidenpasta, de rest van de sojasaus, en ten slotte de bouillon toe. Schep wanneer alles kookt de tofu erdoor en kook het geheel 5 minuten op laag vuur. Voeg wat meer bouillon toe als het te droog wordt. Voeg de maïzena toe, laat even opkoken en roer de rest van de bosui erdoor. Breng op smaak met zout, peper en sesamolie.

chinese lente

| voorjaar 2013 9

+LHU YLQGW X GH DFWLHFRGH

22-01

6SD D U PHH Y R R U HHQ N R H Y R R U 0 D O D ZL

91 19:01

code 183D5F7H9

,HGHU MDDU VWHXQW =XLYHU =XLYHO HHQ JRHG GRHO 'LW MDDU ZLOOHQ ZH HHQ JURRW DDQWDO ERHULQQHQ LQ 0DODZL HHQ NRH VFKHQNHQ 6SDDU YDQ IHEUXDUL W P DSULO DFWLHFRGHV YDQ DOOH SDNNHQ YDQ =XLYHU =XLYHO 9RRU DFWLH FRGHV VFKHQNW =XLYHU =XLYHO HXUR YRRU HHQ NRH YRRU 0DODZL *D YRRU XZ GLJLWDOH VSDDUNDDUW QDDU ZZZ DFWLH ]XLYHU]XLYHO QO

*ODG\V &KDPRWR XLW 0DODZL

+HLIHU 1HGHUODQG OHLGW JH ]LQQHQ LQ $IULFD RS WRW ERHU HQ JHHIW KHQ NRHLHQ NLSSHQ RI JHLWHQ +HLIHU GUDDJW HU ]RUJ YRRU GDW XZ NRH XLWHU DDUG DINRPVWLJ XLW $IULND JRHG WHUHFKW NRPW

www.zuiverzuivel.nl

Nieuw in het Zuiver Zuivel assortiment!

+HHUOLMN RS EURRG RP PHH WH NRNHQ RI EDNNHQ 9DQLOOHYOD OLWHU

;LRH 2HWWLYZ =RQQHKRHYH =HHZROGH )OHYRODQG

10 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

0DJHUH <RPLR OLWHU

www.zuiverzuivel.nl

(NR JH]RXWHQ URRPERWHU

chinese lente

Zo Zoete Z o t soep is een geliefd Chinees dessert. In Hongkong zijn speciale toetjeswinkels waar je ’s avonds laat nog allerlei zoete desserts kunt eten. Zwarte sesamsoep, amandelsoep en rode bonensoep behoren tot de topdrie van zoete soepen, in Zuid-China ‘suikerwater’ (tangshui) en in Noord-China ‘suikersoep’ (tangtang) genoemd.

Zoete rode bonensoep 230 g adukibonen, 1 nacht geweekt | 140 g palmsuiker Spoel de bonen goed af en kook ze in 1,4 liter water 1 uur op laag vuur. Roer af en toe even door. Voeg, als de bonen te hard blijven, nog wat water toe. Voeg de suiker toe als de bonen zacht zijn en breken. Laat de suiker smelten en kook nog 5 minuten mee. Het is ook lekker om een handje gojibessen mee te koken of een stukje sinaasappelschil. | voorjaar 2013 11

Verse knip Peterselie, basilicum, bieslook, kervel en koriander. Het eerste voorjaargroen bloeit al in de potten. Zo heb je het langst plezier van de lekkerste lentekruiden in de keuken.

BIJ FRISSE VOORJAARSSMAKEN horen groene kruiden. Gelukkig zijn er al potten met verse biologische peterselie, bieslook, kervel, basilicum en koriander om je gerechten het lekkere lentegevoel mee te geven als de voorjaarsgroenten nog op zich laten wachten. Vroeg in het voorjaar gekweekte kruidenplantjes groeien in kassen waar temperatuur, luchtvochtigheid, water en licht constant en strak gereguleerd zijn. Die beschermde omgeving is gunstig voor de groei, maar maakt ze tegelijk ook kwetsbaar. Wil je er thuis zo lang mogelijk van genieten, zet ze dan binnenshuis. Kies een lichte plek, maar niet in de volle zon. En niet op de tocht, want dan zijn ze gevoeliger voor insecten. Handige tip: zet de kruiden samen op een groot, waterdicht dienblad met opstaande rand, zodat je ze van onderaf kunt begieten. Wil je je kruiden buiten zetten, laat ze dan langzaam wennen. Zet ze op een mooie dag buiten, maar haal de pot ’s avonds weer binnen. Na een week wennen kunnen ze buiten blijven, mits de nachten niet te koud zijn. Van oudsher is dat na ijsheiligen (11-15 mei).

Waarom biologisch? Biologische kruiden groeien langzamer en kunnen zo hun smaak optimaal ontwikkelen. Kruiden die in rap tempo met kunstmest zijn grootgebracht, bevatten meestal veel water en hebben weinig weerstand én weinig smaak. Heb je kruidenplantjes in kleine potjes aangeschaft, verpot ze dan in grotere potten. Gebruik voedzame, biologische potgrond en zo nodig af en toe biologische plantenvoeding. Biologische potgrond en plantenvoeding zijn verkrijgbaar bij het betere tuincentrum en in het voorjaar ook vaak bij natuurvoedingswinkels. 12 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Kniptechnieken De schaar erin en hup, de keuken in; verser oogsten kan niet. Kervel en peterselie kun je zo afknippen, ze groeien nog één tot twee keer aan. Dat geldt ook voor bieslook en als je de plant goed verzorgt, kun je eindeloos blijven knippen. Om koriander zo lang mogelijk te oogsten, pluk je het best blaadjes uit de top. Geel geworden korianderblaadjes (en dat geldt ook voor peterselie) zijn nog steeds eetbaar, de kleur heeft geen invloed op de smaak. Van basilicum knip of knijp je alleen de bovenste bladparen van de steel, in de bladoksels groeien dan weer nieuwe blaadjes. Laat wel een paar grote bladeren aan de plant zitten, die zijn nodig voor de stofwisseling.

Kruidenbloemen Bloeiende kruiden zien er leuk uit, maar als je de bloemetjes laat zitten, verliest het kruid een deel van z’n aroma. Ga je voor de smaak, haal de bloemetjes er dan uit. Gooi ze niet weg; volgens sommige koks is de smaak van de bloemetjes verfijnder dan van de blaadjes.

Minder zout Verse kruiden zijn gezond, ze verrijken je kookkunst met vitaminen, mineralen en etherische olie − én ze maken je gerecht af. Gerechten waarin kruiden de hoofdrol spelen, hebben minder zout nodig. Gebruik kruiden zo vers mogelijk, hak ze kort voor gebruik fijn en voeg ze pas toe aan het einde van de kooktijd.

Het anijsachtige aroma past goed bij doperwten. Lekker in een omelet met kaas. Laat een paar takjes kervel trekken in een beker hete melk, een alternatief voor anijsmelk.

kruiden Knoflook en peterselie is bij de Fransen de meest geliefde smaakcombinatie. Denk maar aan hun kruidenboter. Peterselie en fijngeraspte citroenschil noemen de Italianen gremolata en gebruiken ze o.a. voor ossebuco. Een handvol peterselie in water zorgt ervoor dat artisjokken niet donker kleuren.

Wereldwijd kruid nummer ĂŠĂŠn, samen met peterselie. Koriander gaat een zoute smaak tegen, houdt vette smaken in evenwicht, laat vis niet overheersen en biedt verkoeling aan pikante gerechten.

Een fantastische combinatie met ei. Voor sommigen onmisbaar bij een haring. Ook lekker in aardappelpuree.

Een goede smaakmaker voor kip, tomaat en verrassend genoeg: zelfgemaakte aardbeienjam (voeg de blaadjes toe aan de pan warme aardbeienjam). Probeer basilicum ook eens als kruidenthee.

| voorjaar 2013 13

V Meng 1 tot 3g Kotobuki Rooibos van Amanprana in warm water, melk, fruitsap of graandrank. Goed roeren en genieten. Omdat rooibos nauwelijks cafeïne bevat is die kalmerend en ideaal om ‘s avonds te drinken. Gebruik Kotobuki Rooibos ook in gerechten of om je maaltijden te verrijken. Rooibos werkt kalmerend bij geïrriteerde darmen.

Rooibos brengt je tot rust en laat je genieten van haar zachte smaak Bij de keizerlijke Kotobuki thees drink je het hele blad voor meer ORAC Kotobuki betekent in het Japans ‘lang leven‘ Voor deze keizerlijke thee kiest Amanprana bewust voor de allerbeste rooibos met uitmuntende smaak en uitzonderlijke voedingswaarde. ‘Laat voeding je medicijn zijn en je medicijn je voeding‘. Deze uitspraak van Hippocrates draagt Amanprana hoog in het vaandel. Rooibos of Aspalathus linearis is een struikgewas met naaldachtige blaadjes. Kotobuki Rooibos van Amanprana is afkomstig van 200 Afrikaanse Clanwilliam boeren uit de Cederberg regio, 200 km van Cape Town. Amanprana Rooibos wordt vakkundig geselecteerd volgens geur, lengte, kleur, smaak en gezondheidswaarde. De blaadjes worden met een granietmolen traag en ultrafijn vermalen. Zachte smaak vol nutriënten Kotobuki Rooibos van Amanprana bevat enkele fenolen (flavonoïden) met specifieke eigenschappen zoals aspalathin, nothofagin, orientin, iso-orientin, vitexin en iso-vitexin die we niet terugvinden in zwarte of groene thee. Het zijn sterke antioxidanten uniek in Kotobuki Rooibos. Tegenover groene of zwarte thee bevat rooibos weinig tannine (minder bitter), bijna geen cafeïne (niet stimulerend) of oxaalzuur (waardoor calcium beter wordt opgenomen). Dat geeft rooibos unieke gezondheidseigenschappen. W Elke Amanprana thee uit het Kotobuki gamma heeft zijn unieke werking en eigenschappen: Matcha, Earl Grey en Rooibos

ORAC 168 500

ORAC 204 300

ORAC 79 900

Kalmerend en rustgevend In tegenstelling tot groene of zwarte thee is rooibos hydraterend, ontstressend en minder belastend voor de nieren. Minder bitter en van nature zoeter van smaak. Ideale drank om te kalmeren, te ontstressen en in te slapen. Rooibos is ook kalmerend voor de darmen en maag. Goed nieuws voor moeders, hun baby’s en iedereen die last heeft van gevoelige darmen. Regelmatig drinken of wassen met rooibos thee helpt ook bij allerlei huidirritaties zoals eczeem en puistjes. De polyfenolen in rooibos zouden hulpzaam zijn voor diabetici en leveren Alzheimer patiënten. Rooibos zou ons ook minder kwetsbaar maken voor hart- en vaatziekten en kanker. Regelmatig kotobuki Rooibos drinken vermindert rimpels met 9,9%. Geen theezakje, je drinkt het hele blad Bij moderne thee blijft 85% van de voedingstoffen in het theezakje zitten. Bij de traditionele Kotobuki Rooibos thee van Amanprana drinken we als het ware het hele, vermalen blad. Dat maakt de keizerlijke Kotobuki thee vele malen gezonder dan andere thee. Je drinkt het geheel (holistische consumptie). Het niveau aan antioxidanten, uitgedrukt in ORAC, is buitengewoon hoog. Dagelijks hebben we 3000-5000 eenheden nodig. 1-3g

Kotobuki Rooibos: Yin-40 Bovis 13500 GI 0

AMAN PRANA

SUPER VOEDING

info www.noble-house.tk

0% JUNK

SERENE LEVENSKRACHT

Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

AMANDELTAART MET ROOMKAASCRÈME

Vier de lente met deze romige taart! Lekker bij thee of koffie en als dessert. Maak je hem pas in mei of juni, dan kkun un je je de de taart taart ook ook serveren serveren met met aardbeien. aardbeien. Feestje! Feestje! Superverwe een zonnige nnerij voor paasbrunch !

Verwarm de oven voor op 175 °C. Meng de amandelen met het bakpoeder en de gemalen vanille. Klop de eidooiers met de suiker tot het mengsel als een breed lint van de kloppers loopt. Meng de geraspte citroen- en sinaasappelschil, 2 eetlepels sinaasappelsap en het amandelmengsel erdoor. Klop de eiwitten stijf en spatel deel voor deel luchtig door het amandelmengsel. Schep het beslag in de taartvorm, strijk glad en bak de taart in

het midden van de oven in ca. 45 minuten gaar. Laat de taart op een rooster afkoelen. Klop voor de vulling de boter met de roomkaas en de poedersuiker tot een dikke crème. Snijd de taart in 2 lagen. Bedruppel de snijvlakken met de 3 eetlepels sap en strijk 1/3 van het roomkaasmengsel tussen de lagen. Bestrijk de taart rondom met de rest van de roomkaas crème en rul op met een spatel. Garneer met gekonfijte sinaasappel en eventueel (paas)chocolade. 15

EEN GELUKKIGE KIP Zeg je Pasen, dan zeg je kip. Een mooie aanleiding om een kijkje te nemen in de stal van een biologische kippenboer. Hoe leeft de biologische kip?

16 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Tekst Jasper Vink | Beeld Sandra Peek/Shutterstock.com

SMAAKT NAAR MEER DERTIGDUIZEND KIPPEN scharrelen rond in een twintigtal schuren en op het erf eromheen. Tevreden kakelend alsof ze kletsen over het weer. De biologische vleeskippen worden gemiddeld elf weken oud en hebben in die tijd een fantastisch leven: buitenspelen, zonnebaden, badderen en lekker eten. ‘Een kip is een heel kieskeurig dier’, zegt Sjoerd Kok van de Polderhoenderhof. ‘Wat dat betreft zijn het net mensen.’ Kok kan het weten, want hij zit al bijna vijfentwintig jaar ‘in de kippen’. De kippen op zijn bedrijf zijn zogenaamde ‘polderhoenen’, een ras dat langzaam groeit. Op andere biologische boerderijen maken ze ook gebruik van langzaam groeiende rassen. Sjoerd Kok: ‘Bij biologische pluimveehouders gaat het niet om massa. Het voer en de inrichting zijn er niet op gericht om zo snel mogelijk zoveel mogelijk kilo’s te creëren. Biologische kippen groeien langzaam. Na zes weken wegen ze 1 kilo. Een gangbare kip is dan al 2,2 kilo. Langzaam groeien is beter voor de kip, want dan gebruikt zij haar energie behalve om te groeien, ook voor het aanmaken van een stevig karkas zodat zij niet door haar poten zakt. En zij bouwt weerstand op.’

Een biologische kippenstal heeft altijd ramen. Een kip houdt van daglicht, dat is goed voor de gezondheid. Daglicht creëert bovendien rust omdat kippen simpelweg beter kunnen zien wat er gebeurt. Dat is belangrijk, want de kippenmaatschappij is hiërarchisch van aard. De plek die een kip heeft in de pikorde bepaalt wie wanneer mag eten. Kippen kunnen honderden soortgenoten herkennen en hun rang op de maatschappelijk ladder onthouden. Maar als de stal te donker is, herkennen ze elkaar niet goed meer en blijven ze strijd leveren om hun plek in de pikorde. Sjoerd Kok: ‘Daglicht zorgt ervoor dat kippen zich natuurlijk gedragen. Het voorkomt pikkerij. Daarom mogen biologische kippen hun snavels gewoon houden.’

Struikgewas, zon en stofbad Kippen leven van oorsprong aan de rand van het bos. Ze vinden het fijn als ze onder struikgewas kunnen schuilen voor de zon of voor roofvogels. Daarom zie je op het erf en in het veld van biologische kippenboerderijen altijd struiken en lage begroeiing. Elke kip heeft buiten minstens vier vierkante meter om rond te scharrelen.

SYMBOLIEK

We verfden al eieren in de vierde eeuw voor Christus. Eieren stonden toen al symbool voor nieuw leven en vruchtbaarheid, net als bij ons. Tijdens lenterituelen werden toen op de akkers eieren begraven om een goede oogst af te dwingen. Daar komt onze gewoonte vandaan om met Pasen eieren te gaan zoeken. De gewoonte om eieren te beschilderen stamt uit de katholieke traditie. Met de invoering van de vasten verbood de kerk om tussen Aswoensdag en Pasen eieren te eten. Deze eieren werden dan pas op eerste paasdag opgegeten. De oudste eieren werden gebruikt om te versieren.

De kippen van Sjoerd Kok bevinden zich in een luxe positie, want zij hebben zowel een voor- als een achtertuin bij hun hok. ‘Kippen vinden het heerlijk om buiten te spelen’, zegt hij. ‘Ze houden van de zon en nemen zo nu en dan een stofbad om hun huid te verzorgen.’ In de biologische kippenhouderij draait alles om het welzijn van de kip. Ze mogen antibiotica krijgen als ze ziek zijn, maar Sjoerd Kok heeft die nog nooit gebruikt. Zijn kippen zijn simpelweg nooit ziek. ‘Soms is er wel eens eentje wat minder fit. Dan krijgt die wat meer aandacht zoals een ziek kind die ook krijgt: we zorgen dat de kip het lekker warm heeft en vertroetelen haar met wat extra aandacht. Binnen een mum van tijd is zij weer de oude.’ Goed voer, lekker veel ruimte, daglicht, een natuurlijk ritme en groeien in eigen tempo. Daarom zijn biologische kippen volgens Sjoerd Kok veel minder vaak ziek. En veel lekkerder. ‘Een kip die in zijn eigen tempo gegroeid is, ontwikkelt veel meer smaak’, zegt hij. ‘En gelukkige kippen smaken nu eenmaal lekkerder dan ongelukkige.’ Nederlands biologisch kippenvlees smaakt zoals kip hoort te smaken. Dat vinden ook steeds meer chefkoks. Het vlees wordt geproduceerd door Polderhoen en KemperKip. Kijk voor meer informatie op: www.polderhoenbestellen.nl en www.kemperkip.com

| voorjaar 2013 17

KOEL EN DONKER BEWAREN Zaden bevatten vrij veel vet en kunnen dus ranzig worden. Bewaar ze in een dichte bus op een koele plaats om dit te voorkomen. Beter is het natuurlijk om ze gewoon lekker snel te gebruiken. Er zijn genoeg mogelijkheden.

18 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Superzaden Ze zijn niet alleen hip, ze zijn gezond en je kunt er culinair gezien alle kanten mee op. De bekendste én makkelijkst verkrijgbare zaden op een rij. Chiazaad

Lijnzaad

Dit is het zaad van de salvia hispanica, een bloeiende plant uit de muntfamilie. ‘Chia’ betekent in de oude taal van de Maya’s letterlijk ‘kracht’ en werd ‘lopersvoedsel’ genoemd omdat een Azteekse boodschapper een hele dag kon rennen dankzij de energie van de chiazaden. Chia is de rijkste plantaardige bron van omega-3-vetzuren die bekend is. In het Westerse dieet zitten deze vetzuren in bijvoorbeeld vis. Ook voedzame eiwitten, vezels, beschermende antioxidanten en de essentiële mineralen ijzer en calcium zijn rijkelijk in chia aanwezig. Chia geeft een verzadigd gevoel. Roer maar eens wat (geweekt) zaad door de muesli of yoghurt of meng het door zelfgebakken muffins. In de keuken: De zaadjes zelf hebben niet zo heel veel smaak, maar geven wel een lekkere crunch aan salades en vegasandwiches. Meng je chiazaad in vocht, dan krijg het een geleiachtige structuur met een nootachtige smaak. Lekker om een smoothie dikker mee te maken of in een sladressing.

Dit zijn de superkleine zaadjes van vlas, het gewas waar linnen van wordt gemaakt. Lijnzaad bevat net zoals chia en hennepzaad veel goede vetzuren, tamelijk veel eiwit, is vezelrijk en niet zo makkelijk verteerbaar. Daardoor is het goed voor de spijsvertering. Overigens is lijnzaad de langst bekende van de superfood zaden. In de keuken: Lijnzaad heeft een licht nootachtige smaak. Het wordt meestal in brood, crackers en dergelijke producten verwerkt. Probeer eens een broodje met komkommer, bestrooid met lijnzaad. Of meng het eens door de muesli. Lijnzaad is er in gebroken en hele variant: een kwestie van smaak.

Hennepzaad Zaden van de hennepplant zijn na sojabonen het rijkst aan eiwitten. En ze zijn een bron van onverzadigde vetzuren, bevatten vitamine B en E en veel vezels. Hennepzaad is bijna onmisbaar voor mensen en sporters die een eiwitrijk dieet volgen. Van Boeddha wordt beweerd dat hij in zijn ascetische periode op 1 hennepzaadje per dag leefde. Omdat hennepzaad veel vocht opneemt, is het belangrijk er voldoende bij te drinken. En ja, dit zaad komt van dezelfde soort plant als waar de softdrug van wordt gemaakt. In de keuken: Je kunt hennepzaad gepeld of ongepeld eten als snack. Gepelde hennepzaden zijn romig en hebben een nootachtige smaak. Heerlijk over een salade, maar ook over groentestoofschotels en met behulp van de blender maak je er hennepmelk van. Gebruik het zaad het liefst onverwarmd, zo blijven de voedingswaarden het best behouden.

Sesamzaad Van de gezonde zaden heeft sesam de meest uitgesproken smaak. Zo uitgesproken, dat sesamzaad vaker als smaakmaker wordt toegepast dan als superfood. Sesam bevat veel eiwitten, onverzadigde vetzuren en ook veel calcium; per 100 gram bijna net zoveel als 1 liter melk. In het Midden-Oosten wordt sesamzaad rauw verwerkt tot tahin, een sesampasta die onmisbaar is voor hummus, of tot zoete halva, een soort noga. De smaak is heel anders dan die van geroosterd sesamzaad zoals wij gewend zijn. In de keuken: Gebruik je sesamzaad als superfood, dan kun je het in veel gerechten verwerken. Geroosterd in een koekenpan zonder vet is sesamzaad een zeer veelzijdige smaakmaker. Klassiek in oosterse gerechten, maar ook in energierepen, taart, vlees, kip of tofu of als topping van wokgerechten. Wentel schnitzels eens voor het bakken door een mengsel van paneermeel met sesamzaad. Of probeer eens een lekkere rauwkostdip van licht gekneusd en geroosterd sesamzaad met een snufje komijn, gemalen koriander, gemberpoeder en zout.

| voorjaar 2013 19

Buiten in de natuur wordt het met de dag kleuriger, zo ook op de groenteafdeling! Met deze biologische budgettips smaken frisse waterkers, verse spinazie en warme eierwraps nog beter!

EETBARE BLOEMPJES

EET HET SEIZOEN

Dit is de tijd om de tuin of het balkon onder handen te nemen. Zaai dit jaar eens eetbare bloemen: viooltjes bijvoorbeeld of de supermakkelijke Oost-Indische kers. En denk ook eens aan komkommerkruid, verrassend door z’n blauwe bloemetjes en heerlijk fris van smaak. Bijna te mooi om op te eten. Biologische zaadjes koop je bij de meeste natuurvoedingswinkels.

Aardappel, aardpeer, andijvie, Chinese, rode-, savooie-, spits- en witte kool,knolselderij, koolraap, lamsoren, pastinaak, prei, raapjes, raapstelen, radijs, rammenas, rettich, rode biet, schorseneren, spinazie, ui, veldsla, waterkers, winterpostelein, witlof en wortel vullen dit seizoen heel biobudget de schappen.

MEER OLIE UIT JE GELD

WIST JE DAT

Als je een aanzienlijke hoeveelheid olie over hebt nadat je iets in de pan hebt gebakken, kun je die bewaren om nog één keer te gebruiken (mits deze niet is oververhit tot het punt waarop de olie begint te roken). Giet de olie door een fijne zeef in een kom. Laat de olie afkoelen tot op kamertemperatuur, eventueel overgebleven voedseldeeltjes zakken dan naar de bodem. Giet de olie langzaam in een schone pot. Afgesloten kan de olie tot twee weken worden bewaard in de koelkast.

apen een uitstekende neus hebben voor kwaliteit? Chimpansees in de dierentuin van Kopenhagen eten bij voorkeur biologisch. Een biologische banaan eten ze met huid en haar op. Krijgen ze een bespoten banaan, dan pellen de apen zorgvuldig de schil eraf.

biologische olie (in tegenstelling tot de meeste industriële olie) koud geperst en niet geraffineerd wordt? Zo blijven veel waardevolle stoffen behouden die er anders uit gefilterd zouden worden. Dit zorgt voor een geurige olie die vol van smaak is en waarin je de oorsprong nog proeft.

20 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

SLIM MET EIEREN Bewaar eieren bij voorkeur (met de punt naar beneden) in eigen doos in de koelkast. Zo gaan ze vier keer langer mee dan op kamertemperatuur. Leg de eieren niet dichtbij sterk ruikende producten als vis, dat tast de smaak aan. Twijfel je of de eieren nog goed zijn? Leg het ei dan in een glas water met zout (80 gram zout per liter water). Zakt het naar de bodem, dan heb je een kakelvers ei. Blijft het echt helemaal op het water drijven dan is ’ie niet meer goed. PAASTIP! Je wilt wel gekleurde eieren, maar geen geklieder met verf? Kook ze dan met wat uienschillen voor een roodbruine kleur en met kurkuma of kerrie voor een gele kleur. Liever rood? Kook ze met wat bietensap. En voor groen voeg je spinazie toe aan het kookwater.

Verse oogst, volle smaak

SALADE VAN WARME KIP MET WATERKERS EN PESTO

hoofdgerecht, 4 personen 400 g kippenbout of -dij zonder been | 2 eetlepels olijfolie | 75 g amandelen | 2 sjalotten, in ringen | 250 g kerstomaatjes, gehalveerd | 2 eetlepels witte balsamico-azijn | 3 eetlepels pesto tradizionale of verde | 75 g zwarte olijven zonder pit | 1 zakje waterkers Snijd het vlees in repen van ca. 1 cm breed en bestrooi met zout en peper. Verhit de olie in een kleine koekenpan en bak eerst de amandelen in enkele minuten lichtbruin. Schep ze in een ruime kom. Bak nu de repen kip in de olie goudbruin. Voeg de sjalotten toe en laat de kip op laag vuur in ca. 5 minuten gaar worden. Bak de halve tomaatjes de laatste minuut mee. Roer de azijn door de olie in de pan en laat op middelhoog vuur 30 seconden koken. Roer de pesto met enkele eetlepels water erdoor. Schep de inhoud van de pan door de amandelen en voeg de olijven toe. Breng pittig op smaak met peper. Schep de waterkers luchtig door het kipmengsel en verdeel de salade over 4 borden. Lekker met ciabatta.

nse l aans ali adittioneele Ita to is eeen trad n. en tt p pi assssieeke pessto m om b bo De kla m en piijn cum icu ic l ili si a as b , e e, lie li o n n van an en e aa armez a s op basis et Pa asttasau se’’ met pa v se ve o no ge l a to s es de ‘pe gedroogd k mt de ‘p n a ko Uit Genu assieker. Met kl e d p op o s ie t at ria n vari ijn oorbeeld. o. Er zij no ijvvo rin P cori Pe noten bij n en cashew te n no al w o of ateen laattst aan een tomat s deze op het al t rs ke ek l et P sto is h Pe gd. orrdt toegevoe r cht wo gere

Pesto

| voorjaar 2013 21

bio · organic

Zo puur kan lekker zijn

Proef de smaak van Italië met deze heerlijke pesto’s van TerraSana: Ligure, Rosso en Verde. 22 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

ITALIAN SPECIALS

www.terrasana.nl | najaar 2012 22

Verse oogst, volle smaak

5EIEGREWGRRAATPISNEMEERTDE

ANDIJVIE EN MOSTERD hoofdgerecht, 4 personen

Klop de eieren met 4 eetlepels water, naar smaak zout en peper en het bieslookgoed los. Bestrijk de koekenpan dun met olie. Laat deel van het eimengsel over de bodem van de pan uitlopen en bak de omelet op laag vuur tot de bovenkant droog is. Bak zo nog 7 dunne omeletten. Verhit de resterende olie in een hapjespan en bak de ui en knoflookzachtjes 2 minuten mee. Schep op hoog vuur de andijvie deel voor deel door de ui. Roer de mosterd en slagroom erdoor en laat de groenten slinken en bijna gaar worden. Breng op smaakk tumet zout en peper. Roer eventueel de stukjes salami erdoor. Spreid de omeletjes uit en at verdeel de andijvie erover. Laat es de randen vrij. Rol de omeletjes op en leg ze naast elkaar in de ovenschaal. Strooi de kaass erover. Laat de kaas onder de uin hete grill van de oven lichtbruin elkleuren. Lekker met aardappelpuree. voTIP: maak het gerecht van tevon ren en laat het voor gebruik in 25 minuten in een op 200 °C voorverwarmde oven warm en erst bruin worden. Laat dan wel eerst de andijvie afkoelen en vul pas daarna de omeletjes.

Mosterd

W e mo Wi m st s er ed dzzaad aa ad zo o pro roef oef e t, ont ntde dekt de kt dat het e niet ni etss me et m t de sma m ak a van mos oste t rrd te d te do doen en hee e ftt. Da Datt ko kom mt, mt t, omd om dat da at he hett za zaad ad pass zij ijn sma ijn sm maa aak ak vr vrij ijge ij geef ge eftt al ef a s he hett wo word rdtt rd geemeeng gd meet ee een n zu ure vlo l ei eist sttof of,, zo zoal alls az azij ijn ij n of ‘mo mosst st’ t’ zo zoal alss al a ij az ijn n vr v oe oege gerr oo ge ookk we w l we werd rd gen enoe oem oe md. md d. Dee sch herrpt ptee va van n ee een n mosst mo ster ter erds dsoo ds oort oo r han rt angt g af va gt van n he h t ge gebr b ui br uikt ktee za zaad a . Gr ad G ov ovee of fij ijne ne mosst mo ster erd d is een kwe w st stie iee van a sma maa ak. ak k.

| voorjaar 2013 23

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotograﬁe Sven ven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

Laat ze elke dag smullen. Ontdek Jamie magazine Zin in een voorproefje? Elke dag een verantwoorde maaltijd...

Smaakmakende reportages...

En, binnen 15 minuten klaar...

Boordevol lekkere en gezonde gerechten...

Elke dag een verantwoorde maaltijd op tafel zetten is best lastig. Gelukkig is er Jamie magazine. Met in elk nummer tientallen recepten voor de doordeweekse maaltijden; altijd lekker, gezond en zo op tafel. Heb je meer tijd, dan kun je met Jamie magazine ook je hart ophalen. Het moestuinnummer ligt 26 maart in de winkel. Moestuin je mee?

Kijk op jamiemagazine.nl Volg Jamie magazine op 24 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Verse oogst, volle smaak

ZWARTE QUINOA MET SPINAZIE IN MOSTERDSAUS EN TEMPEHSPEKKIES 150 g (zwarte) quinoa | 2 eetlepels sojaroom | 2 eetlepels mosterd | 3 eetlepels olijfolie | 1 teentje knoflook, fijngehakt | 1 rode ui, gesnipperd | 300 g spinazie | rasp van ¼ citroen | 2 theelepels viskruiden | 100 g tempé, in blokjes | een scheutje shoyu | 2 eetlepels dille, fijngehakt | 25 g hazelnoten, geroosterd | 1 eetlepel gistvlokken | een handje rucola Kook de quinoa volgens de gebruiksaanwijzing beetgaar. Laat goed uitlekken. Meng de sojaroom met de mosterd. Verhit de helft van de olie in een hapjespan en fruit hierin de knoflook en ui. Roer de viskruiden erdoor en fruit ze even mee. Voeg de spinaziebladeren toe en bak ze kort mee. Schenk het mosterd/roommengsel in de pan en laat de spinazie al roerend slinken. Voeg de citroenrasp toe, breng op smaak met wat zout en peper. Zet het vuur uit. Verhit de resterende olie in een kleine koekenpan. Bak hierin de nk tempé rondom krokant. Schenk de shoyu in de pan en bak de tempé nog even al omscheppend, zodat de shoyu goed kan worden opgenomen en begint te karamelliseren. Zet het vuur uit. al, Schep de quinoa op een schaal, schep het spinaziemengsel, de ver. tempé en de hazelnoten erover. Breng op smaak met zeezout en trooi versgemalen zwarte peper. Strooi de dille en gistvlokken erover en leg de rucola erop. kLekker met een krokant gebakken volkorenpitabroodje.

Quinoa

is het vruch ru uch chtj tjee va tj van n ee een n li lid d va van n de gan anze zenv ze nvoe nv oetf oe tfam tf amil am ilie il ie,, ie affkko oms msti ms tig ti g ui uitt Zu Zuid id-A Ame m ri rika ka,, wa ka w ar a het dui uize zend ze nden nd en n jar a en op he hett me men nu nu stto on nd va van n de Inc nca’ a’s. a’ s. Qui uino n a is nie no iett al alle leen le en lek ekke k r, maa ke aarr oo ookk bi b jz jzon onde on der de r voeeedza vo ed dza zaam am.. He am Hett iss rij ijkk aa aan n ma agn gnes e iu es um, m kop oper er,, fo er osf sfor or en viita t mi mine ne B1, bevvva be at al alle le ess ssen e ti en tiël ëlee am ël min inoz ozur oz uren ur en en is een n bro ron n va van n ijjze zer,r, zink in nk en kali lium um m. Te Tere rech re chtt da ch datt de FAO A 201 013 3 he heef efft uitg uitg tger eroe er oepe oe pen pe n tot to ot heet Ja Jaar ar van Qu uin inoa oa.. oa

| voorjaar 2013 25

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotograﬁe Sven ven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

Recepten Anneke Ammerlaan en Lisette Kreischer | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Niezen

hoofdgerecht, 2 personen

ONTDEK DE AUTHENTIEKE

VAN BERTYN

! Smakelijk e Restiau Serg

Chef, seitanmaker en aikido beoefenaar Tel. 00 32 3 620 26 56

LEKKERE BERTYN TERIYAKI TOPS VAN SPELT: EIWITRIJK EN VETARM Bertyn Teriyaki Tops van spelt is kant-en-klaar voor Japans genieten. Snel en eenvoudig te bereiden: in de pan 5 min. op een laag vuurtje bakken en roeren. Of 5 min. in de verpakking in kokend water. Heerlijk bij noedels, rijst, salades,... Mmmm! Recepten en info: www.bertyn.be

0% JUNK

Het Japanse ‘seitan’ betekent ‘vervaardigd van eiwitten’. Seitan vindt zijn oorsprong bij de zen-boeddhisten. Bertyn seitan wordt op een traditionele wijze vervaardigd. 100% volwaardige plantaardige eiwitten van Oberkülmer Rotkorn oerspelt of Manitoba oertarwe. Seitan bevat meer eiwitten en beduidend minder kcal uit vet als vlees, vis of tofu. Bertyn seitan is daarenboven bron van vezels voor een vlotte darmtransit en heeft een heerlijke zachte beet. Vergeet vlees. Kies seitan voor je gezondheid en lagere CO² afdruk. Besef dat vis geen gezond alternatief is voor vlees vanwege de talrijke toxines. Maak kennis met Bertyn Seitan, vers in het koelvak. Proef ze allemaal, in hun heerlijke marinades. Teriyaki, Chili, Gourmet, Suprème, Pepper, Shoyu en Tamari.

Seitan en alfa-liponzuur Bertyn seitan is een bron van alfa-liponzuur. Een breedspectrum anti-oxidant die zowel de binnen- als de buitenkant van onze miljarden cellen helpt beschermen tegen vrije radicalen. Alfa-liponzuur helpt ook het lichaam ontgiften en versterkt de werking van vitamine C, E, glutathion en co-enzym Q10.

Aandeel kcal uit eiwitten en vetten Seitan Tofu Kippenwit Hamburger Scampi Zalm 26 s m a a k m a k e n d 1 | voorjaar 2013

kcal/100g

eiwitten

vetten

118 120 88 272 86 141

83 % 43 % 71 % 30 % 81 % 57 %

1,5 % 48 % 29 % 66 % 12 % 43 %

cholesterol /100 kcal 0 mg 0 mg 31 mg 22 mg 224 mg 27 mg

Groothandel: Kroon Biologische Verswaren

SEITAN

bioboter Het doet het altijd goed bij het paasontbijt: een paaslammetje van verse roomboter. Zuiver Zuivel introduceert als eerste biologische producent in Nederland een licht gezouten boter. Heerlijk voor op de boterham of een knapperig stokbroodje. Of om mee te koken of te bakken. Zo geef je de gerechten net dat beetje meer smaak. Adviesprijs: € 1,99-2,29 | 250 g

mail & win

Ook zo’n fan van een lekker plakje zelfgebakken cake bij de koffie? Met de zeven biologische bakmixen van De Rit kun je eindeloos variëren en maak je in een handomdraai heerlijke quiches, knapperige pizza’s, kleffe brownies, verrassende muffins, fruitige kruimeltaarten en ouderwets lekkere cake of appeltaart. De Rit kiest haar ingrediënten met zorg, waardoor de producten puur en vol van ssmaak sma sm maa aak zijn. zziijn jn.

fruitontbijtje De Bretonse fruittelers van Côteaux Nantais hebben een ontbijtspread gemaakt met superveel fruit: maar liefst 75 gram per 100 gram. De vruchten worden op hun állerrijpst – en dus allerlekkerst – geplukt en meteen daarna verwerkt. De Côteaunades zijn gezoet met agavesiroop en een beetje appeldiksap. Er zijn zes bijzondere smaken: aardbeien met vanille, peren, kersen en vanille, peren, vijgen en sinaasappel, appel, mango en frambozen, pruimen met kaneel en aardbeien, frambozen en bosbessen. Lekker op brood of beschuit. Adviesprijs € 3,59 | 212 g

win

Ga voor het gehele assortiment De Rit bakmixen naar Natuurwinkel, GooodyFooods of een van de vele andere natuurvoedingswinkels. Veel bakplezier!

MAIL VÓÓR 15 APRIL 2013 JE ADRESGEGEVENS NAAR

communicatie.benelux@wessanen.com en maak kans op één van de drie overheerlijke bakpakketten van De Rit met drie bakmixen en mooie bakvormen. De winnaars krijgen het pakket thuisgestuurd. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

afwassen met aloë vera Schoon maken en (af-)wassen met plantaardige ingrediënten zonder verlies van schoonmaakkracht, dat is de missie van Ecover. Met hun producten behaal je met een gerust geweten vlekkeloze resultaten. Of het nu hun handzeep is, of hun (af-) wasmiddelen, alle producten bewijzen dat schadelijke stoffen niet nodig zijn. En het afwasmiddel is nog zacht voor de huid ook dankzij aloë vera. Adviesprijs €2,29 | 500 ml | voorjaar 2013 27

Kenners weten al jaren dat Piramide Thee staat voor biologisch genieten met een hoofdletter B. Want al onze ingrediënten zijn zorgvuldig geselecteerd en 100% natuurlijk. Verbouwd met respect voor mens en natuur. Dus gebruiken we de lekkerste groene thee en daar voegen we heerlijke stukjes cranberry aan toe, of pittige stukjes gember. Zo lekker is biologisch! Piramide heeft een uitzonderlijk lekker assortiment groene theeën. De thee is afkomstig van inheemse oude theebomen en wordt met de hand geplukt, om te kunnen genieten van biologische thee. Zo is er Groene thee sencha of Groene thee cranberry, een verfrissende thee met echte stukjes cranberry. Een unieke milde groene thee die een zekere toekomst voor de plaatselijke bevolking garandeert; een bijzondere en gezonde combinatie. Voor meer informatie zie: www.piramidethee.nl

Italiaanse volkoren spelt pasta Spaghetti - Rigatoni - Farfalle - Fusilli - Gigli Gemaakt van authentiek Italiaanse spelt (‘Farro’), een oude en voedzame graansoort. Al generaties lang op traditionele wijze geproduceerd door de familie Andalini in de Emilia Romagna regio. Het pastadeeg wordt door bronzen vormen geperst en langzaam gedroogd, waardoor de smaak optimaal behouden blijft.

Con amore e passione

www.labioidea.com

detox jezelf Pukka Pu P ukk ka Detox D to De tox x is i een melange van reinigende met fantastische re einig inig in gen ende de kruiden kr ontgiftende on o ntg tgif i te tend nde de eigenschappen. e De kruidenthee De krru uid identh en ntth h is van nature ccafeïnevrij ca fe eïn ïnev evri ev vri rij en en 100 procent biologisch. Venkelzaad en Ve enk n el elza lza zaad ad de n anijszaad zijn heerlijk kardemomzaad zoet zo ett en en aromatisch, arom ar ro om ma geur zzorgt zo org r t voor rg vo oor o de de kalmerende k Drink de thee en e n zoethout zoe oeth thou th ho ou ut voedt. v dagelijks da d age eli l jk jks om m de d voordelen te ervaren. Kiijk Kijk jk voor voo oor meer m e informatie op: me www.pukkaherbs.nl www.pukkah p Adviesprijs € 4,19 | 20 zakjes Ad A d

Poetsen met B12 Goed nieuws voor ouderen, vegetariërs en veganisten die vaak met een chronisch tekort aan vitamine B12 kampen. SANTE’s nieuwste tandpasta bevat vitamine B12 die door het mondslijmvlies wordt opgenomen en de pasta kan – mits regelmatig gebruikt – het tekort eraan verminderen of zelfs neutraliseren. Adviesprijs € 6,49 | 75 ml

Plezante chianti landgoedmay0 Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt (Betuwe) staat bekend om haar heerlijke landgoedspecialiteiten. Neem nu Mayo ‘Marie’, een zachte, romige mayonaise met een ietwat zurige smaak die ’m lekker fris maakt. Gebruik de mayonaise voor het aanmaken van salades, in koude sauzen of het verzachten van een scherp smakend gerecht. En een flinke lik mayo is natuurlijk onmisbaar bij een portie biologische patat frites. Adviesprijs € 3,95 | 245 ml

De in 1970 opgerichte biologische wijnboerderij Ciù Ciù van de familie Bartolomei ligt in de glooiende heuvels van de provincie Ascoli Piceno. Hun Bacchus is een perfecte combinatie van Montepulciano en Sangiovese, een robijnrode stevige wijn met frisse zuren. Wijnkenner Nicolaas Klei schreef in de Omfietswijngids 2013: ‘Ook deze smaakt weer als een plezante boerse chianti, vol rood fruit plus gezellige geuren uit de kruidentuin.’ Verkrijgbaar bij natuurvoedingswinkels en www.ultiemesmaak.nl Adviesprijs € 5,99 | 750 ml

| voorjaar 2013 29

advertenties

de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl 3 dgs Holistische Voedingsleer. 17-5, 31-5 en 7-6-2013. € 360, incl. kookworkshop, syllabus www.vandevi-s-soulfood.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl

Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de

coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie. Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

Ik heb al een kip geadopteerd. En jij?

www.adopteereenkip.nl

DE VEGACHECKLIST, handig hulpmiddel om een vegetarische maaltijd samen te stellen. www.vegachecklist.nl 5 dagen Sapvasten Stilte Retraite. 1 t/m 5 mei. € 450,- all-in. Yoga massages pakkingen etc www.vandevi-s-soulfood.nl EKO huisdierproducten Eko-Pets vega, bio, eco en recycle voor hond, kat én bewuste baasjes www.eko-pets.nl Kruidengeneeskunde Cursussen. Open Dag, producten, webshop www.Kruidenrijk.nl WILT U HIER OOK ADVERTEREN? Dat kan al vanaf € 60,- (excl. btw). Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (06) 186 505 17 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl

www.biogids.nl Adopteer een Kip is een campagne van Bionext

Tienduizenden Nederlanders hebben inmiddels een biologische kip geadopteerd. En het aantal blijft maar groeien. Logisch. Want het lekkerste eitje is een adoptiekip-eitje. Gelegd door een kip die buiten scharrelt tussen de struiken, regelmatig lekker in de zon een zandbad neemt, verse graankorrels pikt, haar snavel houdt en een haan in de buurt heeft. Een kip, kortom, die een kipvriendelijk leven leidt. Als je voor een kipadoptie kiest, dan geniet jij van haar eieren en de kip van het buitenleven. Fair deal, toch?

Franse vakantie met héérlijk bio/veg. Eten, rust, wandelen? Kijk op www.lagarnasette.net

voor een overzicht van biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

colofon SMAAKMAKEND 2 • voorjaar 2013 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext. Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Nicole Willemse Vormgeving Marc van Meurs | Yullan Oosterhof Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | David Sparshott | Kato Tan | Shutterstock.com Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Ulrika Gustavsson | Pay-Uun Hui | Lisette Kreischer | Ingmar Niezen | Jasper Vink Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

een frisse kijk

Frank Radder Is herborist, voedingsdeskundige en producent van biologische kruiden. Samen met zijn vrouw Monique is hij eigenaar van Puur Aroma, een kwekerij met meer dan 75 soorten biologische kruiden. ‘De Eetbare Wand is ultiem voor kruiden, maar je kunt er natuurlijk ook groente en eetbare bloemen in zetten.’

Eetbare Wand? ‘Het is een ideale oplossing voor mensen die graag hun eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen willen oogsten, maar geen tuin hebben, of ruimtegebrek. Een handig systeem dat op of aan het balkon past, aan de schutting kan hangen (of een onaantrekkelijke buitenmuur verhult), of dat de wand van een buitenkeuken siert. De Eetbare Wand wordt ook gebruikt door hotels, restaurants en kookstudio’s, en als educatief idee op scholen en kinderdagverblijven. Hij kan zelfs mee op vakantie.’

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Bert Janssen

Hoe kom je op zo’n idee? ‘Het was niet mijn idee, het concept is bedacht door ontwerper Leon van Rijswijk in de tijd dat verticaal tuinieren een trend werd. Op een dag kwam hij naar me toe. Met mijn kennis over kruiden heb ik hem geholpen bij de praktische ontwikkeling. Sinds maart 2012 is de Eetbare Wand op de markt verkrijgbaar en heeft sindsdien verschillende prijzen in de wacht gesleept.’

Hoe werkt het? ‘De Eetbare Wand is eenvoudig te installeren en onderhouden. Hij is groot genoeg voor twintig potten (of negen bij de mini-variant) en geschikt voor buiten. Een binnenversie is in ontwikkeling. De wand is voorzien van een druppel-irrigatiesysteem dat je eenvoudig aansluit op een buitenkraan. Omdat de ene plant meer water nodig heeft dan de andere, heeft elke pot een eigen druppelaar. Dankzij de irrigatiecomputer met vochtigheidssensor geven de plantjes zichzelf water. Een eventueel teveel aan water kan via de ademende wand naar buiten. Deze stof is speciaal ontwikkeld uit gerecyclede PET-flessen. De wand is duurzaam en biedt de planten voldoende zuurstof.’

Biologisch is praktisch ‘Het voordeel van verticaal tuinieren is dat kruipende insecten minder kans hebben. Ik raad aan om biologisch plantgoed te kopen. Niet alleen omdat chemische gewasbescherming eigenlijk voor alle voedingsmiddelen uit den boze is − ik heb een gangbare plantenkwekerij gehad en weet wat het met de planten doet − het is ook praktisch: biologische kruiden hebben een groter zelfherstellend vermogen, ze zijn krachtiger. En ze smaken beter. Maar het leukst is natuurlijk te bedenken wat je in de Eetbare Wand gaat “planten”. Met een kropje sla is het na de oogst afgelopen, van kruiden of aardbeien heb je langer plezier.’ Meer weten? Kijk op www.eetbarewand.nl en www.puur-aroma.nl.

| voorjaar 2013 31

V Ayurveda is weten hoe je moet leven (gelukkig zijn) volgens je eigen unieke constitutionele zijn. In de ayurvedische tekst ´Charaka Samhita´ uit ca. 100 jaar voor Ch., beschrijft men Ayurveda als volgt: ‘Het wordt Ayurveda genoemd omdat het ons vertelt welke substanties, eigenschappen en handelingen ons leven verbeteren en welke niet.’ Volgens de leer is voedsel een manier om lichaam en geest in evenwicht te brengen en om ervoor te zorgen dat de mens in harmonie leeft met de natuur. Het Ayurveda Kookboek voor wie gezond en bewust wil leven.

Heerlijke Ayurveda gerechten voor wie gezond én bewust wil leven Het Ayurveda kookboek van Lies Ameeuw Lies is Ayurvedisch therapeut. Haar studie werd aangevuld met talloze stages in India, zowel in het noorden als in het zuiden, waardoor ze een uitgebreide ervaring en een brede kennis heeft vergaard van de AyurveV Lies Ameeuw da met de Indische kruiden en preparaten. In 1999 heeft ze de School van Ayurveda opgericht. In 2003 startte ze met een 2-jarige therapeutenopleiding en ondertussen zijn er al meer dan 100 Ayurvedisch therapeuten afgestudeerd. Ayurveda is een levensstijl Ayurveda probeert ons te laten zien hoe we zelf de beste keuzen kunnen maken om zoveel mogelijk uit ons eigen potentieel te halen. In de ´Charaka Samhita´ lezen we: ‘Het leven van alle levende wezens is gebaseerd op voedsel. Teint, klaarheid, een goede stem, lang leven, begrip, geluk, voldoening, kracht en intelligentie zijn allemaal afkomstig van voedsel.’ Ayurveda kent 2 begrippen: prana (levenskracht) en agni (verterend vuur). Ayurveda probeert de vitale energieën te voeden, zodat ons leven wordt gekenmerkt door gezondheid en wonderen. Alleen vers, kleurrijk, smakelijk, gezond en gemakkelijk verteerbaar voedsel geeft leven, geeft prana, geeft levensadem. Wanneer onze prana gezond is, is onze bloedcirculatie goed en zijn we warm; ons afweersysteem is sterk en we zijn beschermd; onze ademhaling verloopt soepel en we zijn geïnspireerd; onze spieren zijn sterk; onze energie is levendig en we zijn geanimeerd; onze eetlust en spijsvertering zijn in orde en we worden gevoed. Prana is heilzaam en essentieel. 32 s m a a k m a k e n d 2 | voorjaar 2013

Lekker Ayurvedisch koken voor gezond en bewust leven Volgens de Ayurveda is de spijsvertering een vuur, dat in het Sanskriet agni heet. De spijsvertering vormt het middelpunt van je gezondheid. De Ayurveda stelt zelfs dat aan elke ziekte een haperende spijsvertering ten grondslag ligt. Wanneer je agni gezond is, heb je sprankelende ogen, straalt je hele lichaam een warme gloed uit en is je afweersysteem in orde. Een gezond spijsverteringsvuur doet je letterlijk gloeien. Agni is verwarmend. Denk aan de zon. De zon is warm, brandend en transformerend, net als agni. Een gezonde spijsvertering transformeert. Als de spijsvertering goed is, draagt deze bij aan een goed gevoel, zelfvertrouwen, geluk, optimisme en enthousiasme. We krijgen energie, hartstocht en het vermogen om evenwicht te vinden. In dit boek komen heerlijke en verrassende Ayurvedische recepten van Lies Ameeuw aan bod. Zij is liefhebber van Amanprana en de gerechten werden dan ook bereid met Amanprana ingrediënten. Chantal Voets, chef én mede-oprichter van Amanprana, stond in voor de sfeervolle styling van de gerechten. De schitterenKL MV[VNYHÄ L PZ ]HU 1HJRPL )VYYVTLV +P[ (`\Y]LKPZJOL Kookboek hoort absoluut thuis in de keuken van ieder die gezond én bewust wil leven. Dit Ayurveda Kookboek is verkrijgbaar in de betere boekhandel en biowinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu

SUPER VOEDING

info www.noble-house.tk

0% JUNK

Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT