nยบ3 | zomer 2014
van uw biologische specialist
Proef de bodem van fruitteler Elze-Lia Onvergetelijke vakantiesoepjes Op de melkveeboerderij van Wendela en Boy Groenten van de grill met Orac Botanico mix
ZOMERSE
SMAAKEXPLOSIES
Van een panoramisch aanbod gesproken! Soja, haver, spelt, rijst, kokosnoot, amandel, hazelnoot, macadamia ... Stuk voor stuk gezonde plantaardige ingrediÍnten die met elkaar wedijveren om de beste smaak. In zo’n heerlijk en divers smaaklandschap vind je vast je gading. Even inzoomen. Zien we dat goed? De verpakkingen steken in een nieuw, fancy kleedje. Een lust voor het oog. En een must voor je winkelmandje. Meer plantaardige highlights en snapshots op www.provamel.nl. Like us on
2 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
inhoud
zomer 2014
Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Ulrika Gustavsson Gustavsson || Culinaire Culinaire realisatie realisatie Ingmar Ingmar Niezen Niezen
18
8 recepten in dit nummer
22
16 Zomers kaasplankje
26 Zuppa di farro | Udonnoedelsoep met tofu
30 Gegrilde groenten met Orac Botanico mix | Gevulde perziken met gehakt en abrikozenchutney | Zomerpilav met zwarte rijst, zomergroenten en gegrilde tomaatjes
4 Wie had dat gedacht?
Frambozen? Op die plek? Fruitteler en bodemtechnicus Elze-Lia Visser verraste iedereen met een bloesemende fruitboomgaard aan de oever van de Rijn
8 Welkom bij De Groene Griffioen
Ontdek zelf waarom de melk van Wendela en Boy Griffioen heel anders smaakt dan die van een boerderij tweehonderd meter verderop
18 Rode zomertoetjes
Plukrijpe frambozen, aardbeien en blauwe bessen spelen de hoofdrol in een serie zomerfrisse toetjes
24 Van Toscane tot Tokyo
Michel Jansen, eigenaar van de Kleinste SoepFabriek, reist de hele wereld over op zoek naar mooie smaken voor zijn biologische soepen. Zijn ‘Soepboek’ is net uit
en verder in dit nummer 12 27 31 33 39
Joel Salatin: boer, schrijver en spreker met een missie Het succes van spelt Verse oogst, volle smaak Winkelwaar Een frisse kijk: Future Farmers | zomer 2014 3
Fruit
met terroir
Of het nu gaat om de kwaliteit van bramen, frambozen en kersen of om de smaak ervan, alles begint bij de bodem. Fruitteler en bodemtechnicus Elze-Lia Visser: ‘Veel kalium in de grond geeft een zoetere smaak. Veel stikstof maakt fruit juist ietsje bitterder.’ En dat is slechts een deel van haar verhaal. 4 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
Lekker naar de boer
2015 door de FAO is uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Bodem, vanwege het grote belang van vruchtbare bodems voor de voedselproductie, nu en in de toekomst
‘ZIE JE HOE RUL DIE GROND IS?’
Een regenworm probeert zich in veiligheid te brengen als Elze-Lia Visser haar hand in de donkere aarde steekt. Toen ze zes jaar geleden op deze plek, op de grens van de Utrechtse Heuvelrug en de rivier de Rijn, begon met het telen van bramen en frambozen, waren er boeren in de buurt die zeiden: ‘Fruit? Op die plek? Dat lukt nooit! Daar is de grond veel te compact voor.’ Maar Elze-Lia ging ervoor. Ze geloofde dat de grond veel te bieden had mits hij goed werd behandeld.
Tekst Dorien Dijkhuis | Beeld Amke Amke
Kringloopgedachte Ze wist al op haar veertiende dat ze boer wilde worden. Ook was ze altijd al gefascineerd door de bodem. Na haar opleiding bodemtechniek werkte ze jarenlang in de bodemsanering voordat ze zes jaar geleden haar droom om boer te worden in vervulling bracht. Ze koos voor biodynamische fruitteelt. Elze Lia: ‘Alles hangt met elkaar samen. Dierlijke mest biedt voeding voor de bodem, de bodem biedt voeding voor de vruchten en de vruchten bieden voeding voor de mens. Ik vind het | zomer 2014 5
Lekker naar de boer
‘In de aarde zijn talloze insecten en organismen aan het werk. Samen hebben zij per hectare ongeveer het gewicht van een koe’
mooi om vanuit die kringloopgedachte naar de natuur te kijken.’ Toen ze met haar bedrijf begon was er jarenlang gangbaar geboerd. ‘De bodem lag er heel anders bij. Elk jaar zie ik dat hij een stukje gezonder wordt.’
De bodem leeft Op lange percelen staan frambozen- en braamstruiken. Sinds een paar jaar verbouwt Elze-Lia Visser ook kiwibessen, kersen en pruimen. ‘De bodem leeft’, zegt ze. ‘Je ziet het niet van de buitenkant, maar in die aarde zijn talloze insecten en organismen aan het werk. Samen hebben zij per hectare ongeveer het gewicht van een koe. Elk organisme heeft zijn eigen rol. Regenwormen breken organische stoffen uit de dierlijke mest af. Andere diertjes breken die stoffen nog verder af, zetten ze om in iets anders en slepen ze dieper de grond in. Alles heeft zijn eigen taak in het omzettingsproces.’
Zuurstof en stikstof ‘Ik wil de bodem voeden, niet de plant. Dat gebeurt veel in de gangbare landbouw. Ik vergelijk kunstmest met een infuus waar de planten levenslang aan liggen. Als wij ziek zijn, kan een infuus een tijdelijke oppepper zijn. Maar op lange termijn verslapt het ons. Zo is het ook met planten. Ze bouwen geen enkele weerstand op. Ik geloof dat planten alleen maar gezond kunnen worden als de bodem dat is. Daar halen ze immers
6 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
hun voedingsstoffen vandaan. En het mooie is: als de bodem eenmaal in balans is, kan hij tegen een stootje. Dan heb je niet zo snel meer last van schimmels en plagen.’ Een gezonde bodem zit vol bacteriën en kan ademen. Sommige organismen hebben zuurstof nodig. Daarom bewerkt Elze-Lia Visser haar land niet met zware machines. Haar machines zijn zo licht mogelijk en ze hebben extra brede banden om het gewicht zoveel mogelijk te verdelen. Dat houdt de grond los. ‘Wat de bodem ook rul maakt, is klaver’, zegt ze. ‘Klaver legt via een bacterie die op de wortels leeft stikstof uit de lucht vast. En dat is weer gezond voor de planten.’
Wisselende seizoensbeleving Doordat Elze-Lia de bodem voedt, komen de mineralen die in de bodem zitten terecht in de plant. Dat zorgt er niet alleen voor dat haar biodynamische fruit heel gezond is, het doet ook iets met de smaak. ‘Ons fruit heeft terroir’, zegt ze. ‘Net als wijn. De bodemsamenstelling geeft een bepaalde smaak aan de vruchten. Het kan ook per seizoen verschillen. De bodem verandert door vochtigheid en temperatuur. Dat heeft invloed op de smaak. Mijn opa had vroeger een fruitbedrijf. Ik weet nog hoe erg ik die seizoensbeleving van smaak miste toen hij ermee ophield. Die smaaksensatie vind je niet in de supermarkt. Ik vind het heel bijzonder dat ik daar nu weer op mijn eigen bedrijf van kan genieten.’
Elze-Lia Visser
| zomer 2014 7
Melk
van de Montbéliarde
Tekst Dorien Dijkhuis | Beeld Amke
Bij De Groene Griffioen doen ze mee aan Lekker naar de Boer. Niet alleen omdat het leuke dagen zijn, maar ook om de kloof te dichten tussen boer en burger. Wendela Griffioen: ‘We zijn trots op ons biologische bedrijf en willen dat graag met mensen delen.’
8 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
Lekker naar de boer b
I
n een lange rij sjokt een bruin-witte stoet het weiland in. De witte, zoals altijd, voorop. Even blijft de groep bij elkaar, dan kiest elke koe haar eigen stukje om te grazen. Het is een dagelijks tafereel bij De Groene Griffioen, maar Wendela kan er elke keer weer van genieten. De koeien gingen altijd al naar buiten. Toch wilden Wendela en Boy Griffioen een stapje verdergaan toen ze een paar jaar geleden bij Boy’s ouders in het bedrijf stapten. Ze schakelden om naar biologisch. ‘Het past bij de manier waarop we in het leven staan. We willen boeren in harmonie met mens, dier en natuur.’
Zien wat boeren doen Wat ze ook graag wilden, behalve biologisch boeren, was zelf kaas maken en die verkopen in een winkel aan huis. Zo komen mensen naar de boerderij om te zien wat ze er allemaal doen. Dat is voor Wendela en Boy heel belangrijk. ‘Vroeger kende iedereen wel
iemand die op een boerderij woonde. Tegenwoordig zijn er veel mensen die hun hele leven nooit een op een boerderij komen. Burgers en boeren raken daardoor van elkaar verwijderd.’ Die kloof tussen de stad en het platteland gaat haar om twee redenen aan het hart. ‘Door die verwijdering raken mensen ook verwijderd van de oorsprong van ons voedsel. We weten niet meer wat een kip kost. En sommige kinderen weten niet dat melk niet uit de fabriek komt, maar uit een koe. Bovendien ontstaat er met die berichtgeving over voedselschandalen en megastallen een beeld van boeren dat niet altijd even positief is. Terwijl juist veel boeren hartstikke goed bezig zijn.’ Mensen kennis laten maken met hun producten, maar ook met de boerderij zelf. Dat is de missie van De Groene Griffioen. Want wie ziet hoe de dieren worden verzorgd, hoeveel ruimte ze krijgen en hoeveel werk het is om kaas te maken, snapt dat die kaas iets duurder is dan in de supermarkt.
| zomer 2014 9
Lekker naar de boer
In de winkel verkopen ze naast kaas en melk ook producten van boeren en fabrikanten uit de omgeving. Bier uit Weesp bijvoorbeeld. En honing. Ook staat er een vriezer vol biefstukken, hamburgers en lendenlappen. ‘Van eigen koeien’, zegt Wendela. ‘Voor een melkveebedrijf geldt: hoe meer melk je produceert, hoe meer je verdient. Maar dat kan ten koste van de koeien gaan. Een melkkoe is een topsporter. Als ze al haar energie nodig heeft voor de melkproductie, wordt ze eerder ziek en moet je haar als boer eerder afschrijven. Dat wilden wij niet. Daarom hebben we voor een speciaal ras gekozen: Montbéliarde. Dat is een ras dat zowel geschikt is voor melkproductie als voor vlees. Het verschil in melkproductie is groot. Tien liter per keer ten opzichte van twintig tot vijfentwintig liter die een ‘gewone’ melkkoe geeft. Maar het past bij onze manier van ondernemen. We willen niet te veel van onze koeien vragen.’
Schoolklassen Bij De Groene Griffioen werken ze veel samen met scholen uit de omgeving. ‘We zijn behalve melkveeboerderij ook educatieboerderij’, zegt Wendela. ‘Er komen regelmatig klassen langs om te zien hoe de koeien worden gemolken en hoe je van die melk kaas maakt. Maar we doen nog veel meer. We organiseren allerlei evenementen om zoveel mogelijk mensen naar de boerderij te laten komen. Tegen kerst hebben we een levende kerststal, na de winter kunnen mensen komen kijken naar de koeiendans zodra de koeien weer de wei in gaan en in juni doen we mee aan de
10 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
open dagen van Lekker de B Boer.’’ Dit jjaar staat k naar d t t er een houten carrousel op het terrein van De Groene Griffioen, een kunstproject van Sietske Klooster. Wendela: ‘Sietske wil melk weer het aanzien geven die het verdient. In de supermarkt is het een bulkproduct dat soms zelfs goedkoper is dan water. Tijdens Lekker naar de Boer kunnen mensen bij ons ervaren hoeveel factoren er van invloed zijn op de smaak van de kaas. En dat melk terroir heeft, net als wijn. Onze melk smaakt heel anders dan die van een boerderij tweehonderd meter verderop. Ik wil er nog niet te veel over verklappen. Zeker is dat het heel leuk wordt.’ De Groene Griffioen is zaterdag 21 juni geopend van 11 tot 17 uur. Ze liggen aan fietsroute 13, een prachtige speciaal uitgezette grote fietstassenroute langs biologische adresjes van 40 kilometer rond het Gooimeer.
iedereen Lekker naar de boer Op 21 en 22 juni kun je bij ruim 160 biologische boerenbedrijven in heel Nederland terecht voor rondleidingen, boerenmarkten, proeverijen en allerlei (kinder)activiteiten. Je ziet, ruikt, proeft en ervaart het boerenleven en je kunt kennis maken met de boer en met zijn passie voor het vak. Op www.lekkernaardeboer.nl/ZoekEenBoerderij vind je alle boerderijen die meedoen. Moeilijk kiezen welk bedrijf te bezoeken? Laat je dan inspireren door de prachtige fietsroutes langs verschillende biologische boerenbedrijven. Je vindt de routes en overige informatie op www.lekkernaardeboer.nl/ fietsroutes.
Wendela en Boy Griffioen
JOEL SALATIN
HOEDER VAN EEN LEVENDE BODEM alles draait om de natuurlijke samenwerking tussen dieren, planten en bodem. ‘Het zou zo mooi zijn als mensen eens wakker werden met als eerste gedachte: Hoe zou het vandaag met de wurmen zijn?’
Zo werkt het op zijn boerderij Op Polyface Farm, de boerderij van Salatin, wordt niet geploegd, gemaaid of geïnjecteerd. Zijn koeien grazen op een stuk land tot het gras kort is. Dan verplaatst hij ze. ‘Kippen houden van kort gras’, zegt hij. En dus volgen de kippen. Ze pikken wat eetbaar is uit de mest, ruimen de vlaaien op en bemesten het land zelf weer. Daarna komen de kalkoenen. Varkens heeft hij ook. Die wroeten naar hartenlust in stukken bos die hij steeds met wat schrikdraad afzet. Zo eten ze eikels, noten en wortels. ‘Happy pigs’ zijn het. ‘Varkens moeten kunnen genieten van varken zijn.’ Salatin gaat met zijn aanpak een stap verder dan de gemiddelde biologische boer. De natuur en het landschap bepalen zijn manier van werken, met een centrale rol voor de levende bodem. Wij vroegen hem wat hem was opgevallen aan het Nederlandse landschap. ‘Allereerst het water. In de hele wereld proberen boeren wanhopig om water op hun land te krijgen, maar hier moet je het er vooral vanaf houden. Je hebt dus andere problemen, want water voert heel veel af. Is dat water ook schoon genoeg om te drinken, of zit het vol poep en andere dingen?’ Hij vertelt dat hij 's middags had gezien hoe een boer varkensmest in zijn weiland injecteerde. ‘De natuur maakt er geen
12 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
gewoonte van om mest diep in de bodem te laten zakken. De bodem krijgt graag voeding op zijn hoofd. En dan liefst bruin spul dat niet stinkt. Dat rauwe spul dat de bodem in gaat zal niet alleen veel wormen doden omdat het zo zuur is, maar ook via het grondwater ergens anders terechtkomen.’ ‘Ik heb van mensen uit het vak gehoord hoeveel dieren er hier in stallen gehouden worden. Ik heb die stallen gezien. Ze zien er vaak mooier uit dan de stallen bij ons in de VS, maar binnen gaat het er natuurlijk hetzelfde aan toe. Ik ben bang dat Nederland bezig is in een toilet te veranderen. Het is een groot probleem wanneer je het verwerkingsvermogen van je ecosysteem met het dumpen van afval te boven gaat.’ Is dat op te lossen? ‘Ik kan je verzekeren dat wanneer je een systeem invoert van goede, gecontroleerde rotatie van grazers op het land, je de capaciteit van de bodem enorm kunt vergroten’, stelt hij. ‘In dit natte, goed georganiseerde landschap kan dat zelfs beter dan in een ruiger gebied.’
Ook goed voor ons? Zou dat genoeg zijn voor al die dieren die we hier hebben? Dat niet, zegt hij, maar wel ruim genoeg om onszelf te kunnen voeden. En met de export van al die varkens moeten we langzaamaan eens ophouden. ‘Ik sprak een tijd terug op een congres een aantal boeren uit Afrika. Stuk voor stuk zeiden die dat zij makkelijk hun eigen bevolking kunnen voeden als wij eens ophouden met het dumpen van goedkoop voedsel. Wij moeten eens af van dat paternalistische idee dat wij de hele wereld moeten voeden.’ Bekijk de voordracht van Joel Salatin op TedMED in 2012: www.tedmed.com/talks/show?id=7342
Tekst PaulRobert | Beeld patjarrett.com
J
oel Salatin praat zoals vooral Amerikanen dat kunnen. Een beetje theatraal, druk gebarend en met een stem die in elk restaurant boven de muziek uit komt. Honderd dagen per jaar is deze Amerikaanse boer uit Virginia op reis om het evangelie van ‘pasture farming’ te verkondigen: het natuurlijk gebruik van grasland en bodem. Hij is boer, schrijver en spreker met een missie.
| zomer 2014 13
Boer zoekt Vrouw Magazine is de romantische glossy over land, leven en de liefde.
Met in deze derde editie onder andere een unieke trouwspecial. Welke stellen zijn in het huwelijksbootje gestapt? En hoe gaat het nu met Aletta, Johan, Wim, Jos en Jan?
Lees het allemaal! 14 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
nu overal verkrijgbaar
Jan Duijndam Hoeve Biesland, Delfgauw (ZH)
ontdek de herkomst 1
09 059110:01
Scan de QR code op de verpakking
3 En zie welke boer onder andere de melk levert voor uw product
2
Voer de productiecode in 09 059110:01
k el m en et ig m e id ze n re on re be an boe v
Volle Yomio 09
05
91 10
01
Transparanter kan niet! www.zuiverzuivel.nl
| zomer 2014 15
4 BRANDNETELKAAS Deze zachte jonge brandnetelkaas van Zuiver Zuivel is gemaakt van biologisch-dynamische melk en met vegetarisch stremsel. De kaas is fris, kruidig en vol van smaak. Een bijzondere combinatie met brood met gedroogde tomaat bijvoorbeeld.
1 CARACTÉRISTIQUE Deze roodschimmelkaas is pittig van smaak, maar zacht van structuur. Deze kaas van kaasmakerij Bastiaansen doet denken aan een Belgische abdijkaas. Lekker in dunne plakjes met bijvoorbeeld aardbeien en wikkel eens een plakje Caractéristique rond een witte amandel.
1
4
Tekst Anneke Ammerlaan | Beeld Sven Benjamins | Styling Gustafsson | met dank aan Kroon voor het beschikbaar stellen van de kazen
2 VERSE DASLOOKKAAS Daslook is een inheems voorjaarskruid dat zoals de naam al zegt een (knof)lookachtige smaak heeft. Deze jonge kaas wordt gemaakt op Heerlijkheid Mariënwaerdt van de melk van het landgoed. Proef de kaas eens samen met een kers. Een bijzondere, onverwachte smaakcombinatie.
3 LADY'S BLUE Licht pikant, romig maar toch niet zwaar, zo laat de rauwmelkse blauwe geitenkaas Lady’s Blue zich het best omschrijven. Deze op geitenboerderij De Kruidenwei ambachtelijk bereide kaas combineert perfect met iets licht zoets, zoals vers rood fruit.
16 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
2
3
5 ZACHTE GEITENKAAS Fris, rins en smeu茂g is de zachte geitenkaas van kaasmakerij Bastiaansen. Apart maar lekker: leg wat geitenkaas op een stukje geroosterd witte brood, daarop wat aardbeien en ten slotte een blaadje basilicum.
5
zomers
kaas-
plankje
LICHTE SMAKEN VAN HOLLANDSE BODEM
Kaas op een zwoele zomerse dag: een perfecte combinatie als je de juiste kazen kiest. Deze zijn licht, fris, kruidig, allemaal bio, van eigen bodem en stuk voor stuk met liefde en aandacht gemaakt. Heerlijk met rood fruit en een koel glas wijn. KAASTIPS: Haal kaas een uur of twee voor gebruik uit de koelkast, dan komt de smaak het best tot zijn recht.
Serveer bij deze licht smakende kazen bij voorkeur lichte broodsoorten en/of lichte crackers.
Vers rood fruit is er lekkerder bij dan druiven. Zorg er wel voor dat het fruit ook op kamertemperatuur is.
Ook lekker erbij: witte amandelen. Een onverwacht combinatie van aroma, kruiden en rinse smaken.
WIJNTIP: De kazen op dit zomerplankje hebben een lichte frisse, soms iets pikante smaak en deze combineert het beste met witte wijn. Kies voor een volle, kruidige, niet te zware witte wijn en drink hem gekoeld, maar niet te koud. Bijvoorbeeld uit het Rh么negebied, uit Oostenrijk of uit het Italiaanse Piemonte. Ook lekker: een kruidige demi sec mousserende wijn, zoals een Spaanse cava. Toch liever rood? Kies dan voor een cabernet franc uit de Loire of een pinot noir uit de Elzas. Serveer de rode wijn dan ook licht gekoeld.
| zomer 2014 17
FILOHAPJE MET GORGONZOLA EN COMPOTE VAN ROOD FRUIT
dessert-of teahapje, 4-8 personen 4 plakjes filodeeg*, ontdooid | 160 g gorgonzola | 300 g vers rood fruit (frambozen, aardbeien en blauwe bessen) | 60 g suiker | sap van ½ limoen | 60 g honing Verwarm de oven voor op 180 °C. Halveer de plakjes filodeeg. Leg elk plakje in een ingevet metalen cupcakevormpje of holletje van een ingevette muffinvorm en vul elk bakje met 20 g gorgonzola. Bak de bakjes in het midden van de oven in ca. 15 minuten gaar. Laat ze afkoelen. Kook intussen in een steelpan 4 eetlepels water met het limoensap en de suiker tot de suiker is opgelost. Voeg de vruchten toe en houd het geheel 5-10 minuten tegen de kook aan. De vruchten mogen niet kapot gaan. Schep de vruchten voorzichtig met een schuimspaan uit het kookvocht en leg ze op een bordje. Roer de honing door het kookvocht en laat dit koken totdat het stroperig wordt. Voeg de vruchten weer bij het sap. Schep in elk filodeegbakje wat van de compote. * Of gebruik bladerdeeg en rol dat iets dunner uit.
18 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
Recepten Femke Mosch | Beeld Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Bereiding Ingmar Niezen
de rijping onder de warme zomerzon. Gebruik de ve erse pluk het liefst dezelfde dag nog in deze zomerfrisse hap-slik-weg-toetjes.
| winter 2014 19
HANGOP MET
VERVEINESIROOP EN AARDBEIEN nagerecht, 4 personen 1 liter volle yoghurt | 5 g gedroogde verveineblaadjes | 200 g suiker + 1 eetlepel | enkele druppels citroensap | 100 ml slagroom | 250 g aardbeien, in plakjes Bekleed een zeef met een vochtige, schone theedoek en hang deze in een diepe kom. Schenk de yoghurt erin, dek de kom af en laat de yoghurt in de koelkast 8 uur uitlekken. Breng in een pannetje 100 ml water met de verveineblaadjes aan de kook en laat 5 minuten koken op laag vuur. Neem van het vuur, dek het pannetje af en laat de verveine 15 minuten trekken. Schep de verveineblaadjes uit het water. Voeg 200 g suiker en het citroensap toe, laat op middelhoog vuur de suiker oplossen. Breng de siroop aan de kook, neem van het vuur en laat de siroop afkoelen. Klop vlak voor het serveren de slagroom met de resterende eetlepel suiker lobbig en spatel deze door de uitgelekte yoghurt. Verdeel de hangop over 4 hoge glazen, leg de aardbeien erop en schenk er wat verveinesiroop over. Bewaar de rest van de siroop tot een volgende keer. Tip: vervang voor een snellere versie de hangop door 500 ml Griekse yoghurt.
20 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
TIRAMISU MET
ROOD FRUIT, GROENE THEE EN WITTE CHOCOLADE
nagerecht, 6 personen 75 g witte chocolade | 12 lange vingers | 300 g gemengd rood fruit | 100 g suiker | 250 g mascarpone | 1-2 theelepels gemalen groene Matcha thee | 2 eidooiers | 100 ml slagroom Smelt de chocolade au bain-marie. Bestrijk de lange vingers aan een kant met de chocolade en laat de chocolade in de koelkast hard worden. Kook het fruit in 1 eetlepel water met 25 g suiker 5 minuten op zo laag mogelijk vuur. Let op dat het fruit heel blijft. Laat het afkoelen in de koelkast. Roer in een kom de mascarpone met 2 theelepels groene thee door elkaar. Klop in een andere kom de eidooiers met 25 g suiker tot een dikke lichtgele crème. Spatel de eiercrème luchtig door de mascarpone. Klop de slagroom met de resterende 50 g suiker stijf. Spatel deze ook voorzichtig door de mascarpone. Leg in 4 schaaltjes enkele lange vingers met de chocoladekant naar boven . Verdeel, op een klein beetje na, het rode fruit over de lange vingers. Schep het mascarponemengsel erop en garneer met het achtergehouden fruit. Laat de tiramisu in de koelkast minimaal 1 uur opstijven. Garneer eventueel met overgebleven lange vingers. | zomer 2014 21
De nieuwe Rijst-Kokosnoot-Choco Drink van Provamel is lekker anders. Verrassend licht. Verrassende kokosnoot. En een verrassend intense chocoladesmaak. Bovendien is hij biologisch en gemaakt met 100% respect voor de planeet. De pure smaak van plantaardig op z’n best. En het ďŹ jnste is, genieten mag. Ijskoud of heerlijk warm, want Rijst-Kokosnoot-Choco Drink is ongezoet en bevat geen lactose of gluten. Ontdek al het lekkers van Provamel op www.provamel.nl. Like us on
! ol le ve n… en sv st ba r
academie gastronomie landgoed
Opleidingen
en cursussen
• Natuurvoedingskundige start 19 september • Inspiratiejaar Barstensvol leven start 19 september • Natuur in leiderschap in vogelvlucht, start 27 sept. • Oriëntatie BD landbouw en voeding in september
www.kraaybeekerhof.nl er Adopte een Appelboom
Geniet van een verse... Wil je genieten van zelfgeplukte biologische appels, of zoek je een origineel en smakelijk cadeau? Doe dan mee met Adopteer een Appelboom!
...biol ogische appel
Een biologische teler verzorgt de boom het hele jaar in zijn boomgaard. In het najaar oogst je zelf de appels van je eigen adoptieboom. Of je plukt appels van één van de bomen op het zelfplukperceel. Verser kan niet. In alle delen van Nederland doen telers mee.
Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de
Kijk ook op www.adopteereenappelboom.nl
Adopteer nu, zodat je in het najaar kunt oogsten!
Adopteer een Appelboom is een campagne van Bionext
coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie. Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.
SOEPEN VAN OVERAL TER WERELD
‘HET MOOIE VAN SOEP is dat het overal ter wereld wordt gegeten’, zegt Michel Jansen, eigenaar van de KleinsteSoepFabriek. Hij reist de hele wereld over op zoek naar mooie smaken en combinaties voor zijn biologische soepen. ‘Overal en in elke laag van de bevolking eten mensen soep. Overal hebben mensen hun eigen soeprituelen en overal kennen ze de kracht van soep.’
Diepe indruk De eerste keer dat hij geconfronteerd werd met die kracht was in Italië. Hij at een bord dampende farro funghi, Toscaanse paddenstoelensoep met brood en ineens schoot hij vol. Om niets in het bijzonder. ‘Dat kan soep met je doen. Het kan iets bij je losmaken waarvan je niet wist dat het er zat. Ik ben iedere keer weer onder de indruk van het effect dat soep op mensen heeft. Overal ter wereld. Soep geeft kracht, soep troost, soep verbroedert en soep geneest.’
Geen geheimen
‘Soep geeft kracht, soep troost, soep verbroedert en soep geneest’ 24 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
Zijn Soepboek barst van de schitterende reisfotografie en bijzondere recepten. ‘Een culinaire reis’, noemt hij zijn boek, langs de culturen, de verhalen en de mensen die hem inspireren. Zowel in het buitenland als dichtbij huis in Groningen. De soeprecepten zijn dezelfde als volgens welke hij zijn eigen soepen kookt: dezelfde als in de winkel dus. ‘Mijn recepten zijn niet geheim’, zegt hij. ‘Soep maken is het mooiste dat er is. Ik kan intens genieten van een pan vol pruttelende beenderen en groenten die langzaam hun smaak afgeven en verworden tot een fantastische bouillon of soep. Het liefst zou ik willen dat iedereen zélf zijn soep maakt en de potten van de KleinsteSoepFabriek alleen maar in de kast heeft staan voor nood. Het fantastische gevoel dat een pot soep op het vuur geeft, gun ik iedereen. Daarom wilde ik dit kookboek maken: om mijn liefde voor soepen met de wereld te delen.’
| zomer 2014 25
Wereldsoepen
Zuppa di farro
udonnoedelsoep met tofu
Wij waren ooit op reis in Toscane, waar we bij Daniella en Flavio logeerden. Zij runden daar een agriturismo. Als hun kinderen tussen de middag thuis kwamen eten maakte Donatella een grote pan soep voor ze. Dit is haar farrosoep.
Ik struinde rond in Kando, een wijk in Tokyo, en vond er een eethuisje waar ze alleen dit soort soep serveren. Heel puur, met allemaal hardwerkende salarymen achter de dampende kommen. Het deed me denken aan mijn lievelingsfilm uit 1985, ‘Tampopo’, onder regie van Juzo Itami, die gaat over de zoektocht naar de juiste noedelsoep, en misschien naar de zin van het leven.
160 g farro (spelt) | 2 eetlepels olijfolie | 100 g (gerookte) pancetta, fijngehakt | 1 ui, gesnipperd | 1 wortel, fijngehakt | 1 stengel bleekselderij, in dunne schijfjes | 1 teentje knoflook, gesnipperd | 2 takjes rozemarijn | 4 grote tomaten, fijngehakt | 1 eetlepel tomatenpuree | ¾ liter groente-(knoflook)bouillon | 1 eetlepel fijngesneden peterselie | geraspte pecorino Was de farro goed en laat hem 8 uur weken in ruim koud water. Verhit de olijfolie in een pan en fruit ui, wortel en bleekselderij tot ze licht kleuren. Doe de knoflook erbij en bak de takjes rozemarijn kort mee; haal ze hierna uit de soep om te voorkomen dat deze bitter wordt. Voeg de fijngehakte tomaten en de tomatenpuree toe en roerbak 1 minuut om ze te ontzuren. Giet de bouillon in de pan, roer de uitgelekte farro erdoor en laat de soep een uur of twee zachtjes koken. Je kunt de farro ook van tevoren in circa 30 minuten gaarkoken, en hem op het laatste moment door de groentesoep roeren. Serveer de soep met geraspte pecorino, een scheutje olijfolie en de fijngesneden peterselie. Lekker met een glas barbera en zelfgebakken focaccia. 26 s m a a k m a k e n d 2 3 | zomer 2014
Voor ruim 1 liter:
200 g udonnoedels | 1 liter dashi | 1 rode ui, in ringen | 1 teentje knoflook, gesnipperd | ½ blok tofu (a 250 g) | 2 eetlepels rode misopasta | 2 eetlepels tamari | 1 eetlepel sesamolie | 1 eetlepel mirin | zout en versgemalen zwarte peper | 2 norivellen | wit of zwart sesamzaad Kook de noedels zoals aangegeven op de verpakking. Laat ze uitlekken. Snijd de tofu in grote stukken. Breng in een grote pan de dashi aan de kook en laat de tofu hierin circa 5 minuten koken. Voeg de ui, knoflook en misopasta toe. Roer voorzichtig de noedels erdoor en breng de soep op smaak met tamari, sesamolie, mirin en zout en peper. Rooster de norivellen een voor een boven een gaspit en verpulver ze tussen je vingers. Roer door de soep. Bestrooi eventueel met wit of zwart sesamzaad.
Beeld Anne Reinke | Tekst Dorine Dijkhuis
Voor 1- 1½ liter
|| winter zomer 2014 27
Bron van rust en inspiratie…. Natuurglossy Roots brengt je iedere maand de ideale mix van ontspanning en er zelf actief op uit gaan. Roots toont adembenemende natuurfotografie en geeft je tips om zelf de mooiste foto’s te maken. Raak geïnspireerd door prachtige natuurreportages en trek eropuit met onze bijzondere wandelingen.
NU
RS 3 NUMME R O O V
€15,-
TOMATISCH STOPT AU
Kijk voor de beste abonnementsaanbiedingen op www.abonnement.rootsmagazine.nl LOSSE NUMMERS BESTEL JE OP ROOTSMAGAZINE.NL/BESTEL-LOS WWW.ROOTSMAGAZINE.NL
Alles is spelt Na Duitsland is ons land
ook om. Het oergraan spelt is niet aan te slepen.
‘DE LAATSTE ANDERHALF JAAR is de vraag naar biologische speltproducten geëxplodeerd’, vertelt manager Arno van Oosterbosch van Bakkerij Verbeek in Brummen. Hij is werkzaam binnen een van de grootste biologische bakkerijen in ons land. ‘Het begon met speltbrood, maar het geldt nu ook voor banket: speltkoeken, spelteierkoeken, speltbrownies, speltappeltaart, etc.’
Tekst Bianca Daniels
Succesverhaal Wat maakt spelt nu zo bijzonder? Van Oosterbosch: ‘De voordelen van spelt zijn divers maar vooral de aanwezigheid van de juiste mineralen, vitaminen en aminozuren in combinatie met de licht verteerbare gluten maken dit graan tot een succes. En de onderscheidende smaak wordt als lekker ervaren.’ En hij is dus niet de enige die dat vindt. De vraagexplosie heeft geleid tot grote tekorten. ‘De schaarste is zowel opgetreden bij conventionele spelt als bij biologische spelt. Er is simpelweg onvoldoende ingezaaid. Of de laatste zaaiacties voldoende zullen zijn, moet de praktijk nog uitwijzen.’ Van Oosterbosch: ‘Spelt-
producten zijn wettelijk niet beschermd. Ook al zit er maar 5 procent spelt in een brood, dan mogen bakkers het nog steeds zo noemen. Vaak zit er een groot deel tarwe en hulpgrondstoffen in hun brood. Wij willen juist een eerlijk biologisch product leveren, het oergraan als zodanig behandelen en ons verhaal zo zuiver mogelijk houden. En áls we toch iets toevoegen, dan zullen we dat ook op het etiket vermelden.’ Opletten wat je koopt is dus het devies.
Prijsexplosie Waar de vraag groter is dan het aanbod stijgen de prijzen. ‘Er is al vijftien jaar vraag naar onze biologische speltproducten. Maar de laatste anderhalf jaar zijn de prijzen drie tot vier keer over de kop gegaan’, zegt Van Oosterbosch. ‘Winkeliers en consumenten betalen nu vaak een hogere prijs die overigens nog niet genoeg compensatie biedt voor de producent. Er zijn bakkers die zijn gestopt met deze producten omdat ze niet meer aan betaalbare spelt konden komen. De prijzen zullen voorlopig ook nog wel hoog blijven, het ziet er niet naar uit dat we teruggaan naar het lage prijsniveau van 2012. Maar één ding is zeker: spelt is geen hype, het is een blijvertje.’
| zomer 2014 29
Verse oogst, volle smaak AMAN PRANA ORAC BOTANICO-MIX Lekker en gezond. Voor de Orac Botanico-mix zijn de kruiden zo uitgekozen dat de melange niet alleen de optimale hoeveelheid antioxidanten bevat, maar vooral ook heel lekker is. De kruidenmelange met o.a. sumak, salie, kaneel, kruidnagel en 4 soorten zeewier kun je gebruiken in dressings, op sandwiches, in soepen en sauzen en natuurlijk bij het grillen en roosteren van groente, vis en vlees.
Gegrilde groenten met Orac Botanico mix hoofdgerecht, 4 personen 1 courgette | 1 (gestreepte) aubergine | 2 paprika’s, rood en geel | 5 eetlepels olijfolie | 4 theelepels Orac Botanic mix met rode peper | 1 eetlepel witte balsamicoazijn | 75 g rucola | 125 g gemengde noten, grof gehakt | 8 gedroogde tomaatjes op olie, in stukjes
T P E C E R N A G VE 30 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
Snijd de uiteinden van de courgette en de aubergine en snijd ze beide in lange plakken van ca. ½ cm dik. Maak de paprika’s schoon en snijd ze in brede repen. Bestrooi de plakken aubergine en courgette aan beide kanten en de repen paprika aan de binnenkant dun met zout en laat ze 15 minuten liggen. Meng 3 eetlepels olie met 3 theelepels Orac botanic mix met peper. Dep de groenten droog, bestrijk royaal met de kruidenolie en laat ze even liggen. Roer intussen een dressing van de resterende olie met de resterende Orac Botanico mix, witte balsamicoazijn en naar smaak zout. Schep de rucola, stukjes gedroogde tomaat en noten door de dressing. Verhit de grill, grillpan of de barbecue en gril de groenten in enkele minuten gaar. Verdeel de groenten over 4 borden, schep de rucolasalade erop. Serveer de salade lauwwarm. Lekker met brood of kasha. Tip: vervang eventueel een deel van de olijfolie door de olie uit het potje tomaten.
Gevulde Perziken met gehakt en abrikozenchutney hoofdgerecht, 4 personen 2 eetlepels olijfolie | 350 g (vegetarisch) gehakt | 2 sjalotten, fijngehakt | 1 eetlepel verse tijmblaadjes, gehakt | 4 eetlepels Mariënwaerdt abrikozensinaasappelchutney | 4 perziken of nectarines | citroensap | 3 eetlepels grof geraspt broodkruim | stukje koude boter | 1-2 eetlepels verse koriander, fijngehakt Verhit de olie in een hapjespan en bak het gehakt rul. Voeg de sjalotten en tijm toe en stoof zachtjes 2 minuten. Roer de chutney door het gehakt en stoof het gehakt zachtjes 3 minuten. Proef en breng op smaak met zout en peper. Verwarm de oven voor op 200 °C. Halveer de perziken en verwijder de pit. Bedruppel het vruchtvlees met een heel klein beetje citroensap. Leg de perzikhelften naast elkaar in de ovenschaal. Vul de holtes met het gehakt. Strooi het broodkruim over de vulling. Leg hier en daar dunne plakjes boter. Zet de schaal in de oven en laat de inhoud in ca. 20 minuten gaar en krokant worden. Bestrooi het gerecht vlak voor serveren met fijngehakte koriander.
MARIËNWAERDT CHUTNEY De chutneys van Heerlijkheid Mariënwaerdt in de Betuwe worden volgens authentiek familierecept gemaakt, zonder geur, kleur en smaakstoffen. Elk van de zes chutneys, waarvoor het fruit veelal van het eigen landgoed komt, heeft een eigen smaakkaraker. Lekker bij kaas of paté of als basis voor een heerlijke dressing of saus.
| zomer 2014 31
bitterzoet, heerlijk op een beschuitje
Op een vers stokbroodje
boterhammetje, plakje kaas en daar vijg overheen
op een biscuitje
Croissant!
stevige smaak voor mijn stevig brood
eet ik met een warm broodje
ik doe deze in de yoghurt
deze doen wij met scones
Rode bosbessen, lekker zurig fris
Op Toast
haar favoriet met poffertjes
Glas melk, lepel framboos, yummm
met mueslie blauwe bessen muffin !
deze in de kwark
drinkyoghurt met zwarte bes
ik doe een plakje ham met een laagje pruim
pannekoekjes met room en kruisbes
www.rigonidiasiago.com
Verse oogst, volle smaak
Zomerpilav
met zwarte rijst, zomergroenten en gegrilde tomaatjes
Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Nieze
hoofdgerecht, 4 personen 4 eetlepels olijfolie | 4 tenen knoflook, fijngehakt | 1 ui, gesnipperd | ½ - 1 rode peper, fijngehakt | 250 g zwarte rijst (de Nieuwe Band) | 200 g groene miniasperges, in stukken | 1 kleine courgette, in lange repen geschaafd | 250 g spinazieblaadjes | 12-16 cherrytomaatjes aan de tros | (150 g zachte geitenkaas, in vlokjes) Verhit 3 eetlepels olie in een kleine braadpan en fruit de knoflook, ui en rode peper zachtjes 3 minuten. Roer de rijst erdoor en bak deze heel even mee. Schenk 500 ml water in de pan, breng het aan de kook. Zet het vuur zo laag mogelijk en laat de rijst afgedekt 40 minuten koken. Schep de asperges en courgette erdoor, leg het deksel op de pan en laat alles in 5 minuten gaar worden. Schep de spinazie erdoor en laat deze even slinken. Verhit intussen de grill van de oven voor, leg de tomaatjes op een bakplaat,, bestrijk ze met olie en strooi er wat zout over. Rooster de tomaatjes 5-10 n minuten onder de grill. Schep de rijst in een mooie schaal en leg de tomaatjes erop. Verdeel eventueel de kaas over het gerecht.
NIEUWE BAND ZWARTE RIJST N Deze zwarte rijst is een speciaal geteelde vvariatie van bruine rijst, die na bereiding een prachtige dieppaarse kleur krijgt. De bite van de korrel is stevig en de smaak is kruidig. Lekker in combinatie met pittige smaakmakers. Lekker als bijgerecht, maar ook een heerlijke basis voor pilav. Bedenk wel dat ingrediĂŤnten die je vanaf het begin meekookt ook die mooie paarse kleur krijgen. | zomer 2014 33
De luxe van genoeg
NIEUW
Genoeg is een tijdschrift voor iedereen die meer wil doen met minder. Ervaar de luxe van genoeg met elk kwartaal frisse inspiratie en praktische tips voor eenvoudig, creatief en duurzaam leven.
Vit. D 35 μg/ 100g
Neem nu een abonnement en ontvang
5 nummers voor de prijs van 4
=700% ADH
genoeg.nl
Zomer
2014
Slank, gezond en sterke weerstand met eiwitrijke proteïnesteaks van Bertyn met vitamine D voor sterke tanden en beenderen De authentieke Protein Steaks van Bertyn bevatten nauwelijks koolhydraten, zijn vetarm, zijn een bron van vezels voor een goede darmtransit en zitten boordevol volwaardige eiwitten. Dat zijn alle eiwitten die je lichaam nodig heeft. Ideaal voor een slank, gezond en sterk lichaam (past in een koolhydraat-arm dieet). In ons land hebben we niet veel zonne-uren en komen we minder in de zon dan ons lief is, waardoor een natuurlijke bron van vit. D in onze voeding aangewezen is. “Voor onze gerechten De chefs van Bertyn voegden gebruiken wij de seitan de vitamine D-rijke Agaricus van Bertyn omdat die paddenstoel toe aan de echt héél lekker is.” smaakvolle saus. Resultaat: 100g Protein Steak verzekert “De broers van Julienne” je de aanbevolen weekportie restaurant, Antwerpen vit. D. Voor sterke tanden, beenderen en weerstand. Protein Steak van Bertyn is supervoeding dankzij betaïne, goed voor hart en bloedvaten. Seitan is ook een bron van alfa-liponzuur, anti-aging super antioxidant. In het koelvak van je natuurwinkel. Makkelijk klaar te maken. Lekker en plantaardig.
“
SUPER VOEDING www.bertyn.be
0% JUNK
Het grote
Niks
nummer
17e jaargang
Eenvoudig leven Geld besparen Praktisch
Portret Een huis van 2 bij 6 Vogels kijken Lesje mindfulness Inboedel verzekeren Betaal niet te veel Kopen of laten lopen? Insectenvanger Doe het zelf picknickkleed voor luie mensen Tuinkalender voor drie maanden overvloed
101 | € 6,50
Een abonnement (4 nummers) kost € 24,50 per jaar. Smaakmakend-lezers ontvangen nu een extra nummer gratis. Vul de antwoordbon in en stuur hem op. Of ga naar winkel.genoeg.nl/ abonnementen en bestel online met de actiecode SMAAK.
Ik ontvang graag Genoeg Ik wil een abonnement met 20% korting R Ik betaal € 24,50 voor 1 jaar (5 nummers voor de prijs van 4). R Ik betaal € 49,00 voor 2 jaar (10 nummers voor de prijs van 8).
Ik wil eerst kennismaken met Genoeg
R Stuur mij het Genoeg Kennismakingspakket met drie recente edities van magazine Genoeg voor € 15,00 Naam
RmRv
Adres Postcode
plaats
Telefoon E-mail Ik ontvang graag maandelijks de gratis digitale Nieuwsbrief van Genoeg R ja R nee
Ik machtig uitgeverij Genoeg éénmalig R € 15,00 R € 24,50 R € 49,00 van mijn rekening af te schrijven. Banknummer Datum
AUTHENTIEKE SEITAN Zeg niet seitan tegen de authentieke seitan van Bertyn Meer weten? www.bertyn.be - tel 0032 3 620 26 56 In je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu
Handtekening
Stuur (een kopie van) deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Uitgeverij Genoeg, antwoordnr. 10516, 5340 WB Oss
Genoeg Vakblad voor praktische idealisten Meer info op genoeg.nl
Winkelwaar
Proefdiervrij Urtekram oogt met haar nieuwe look net iets hipper. Alle producten zijn nog steeds biologisch gecertificeerd door Ecocert Greenlife en de nieuwe Cosmos Organic organisatie. De basis voor de plantaardig en goedgekeurd door de Vegan Society (behalve de lippenbalsem vanwege de bijenwas). Plus: alle producten zijn niet op dieren getest volgens de Human Cosmetic Standard ECEAE. Fijn voor de zomer, deze shampoo. € 5,99 | 250 ml en € 9,80 | 500 ml
GoPure Pure
Boerenkoolchips Deze knapperige chips van verse biologische boerenkool komen niet uit de frituur maar zijn gedroogd en verrijkt met superfoods. Er is keuze uit verschillende smaken. Kruidig met Baobab & Onion, wat zoeter met Cacao & Cinnamon en pittiger met Wasabi & Tarwegras. Serveer als snack, bijgerecht of – leuk om te proberen – over een zomers stamppotje. Adviesprijs € 2,69 | 30 g
Zin in iets nieuws bij de borrel? Zet eens een bakje Go pure chips op tafel. Er zijn vier smaken in hippe zakken. Apart zijn de krokante groentenchips van parsnip, carrot, beetroot & sweet potato (pastinaak, wortel, bietjes en zoete aardappel). En er zijn ook aardappelchips met zout (salted), met zwarte peper en zeezout (black pepper & seasalt ) en gefrituurde aardappelschijfjes met zure room en ui (sour cream & onion). Adviesprijs vanaf € 1,69 | vanaf 40 tot 125 g
Zoete sake Amazake, letterlijk vertaald zoete sake, is een romige, zoete dessertcrème, gemaakt van gierst of – dan iets zoeter – rijst. Zeer geschikt om melk, boter en suiker te vervangen en zo uit de pot te gebruiken als topping op fruit, cake, rijstwafels, crackers, pannenkoeken en brood. Deze Japanse specialiteit is ook een goede basis voor smoothies, desserts en pannenkoeken en lekker in taart-, cake- of koekjesbeslag. Adviesprijs € 4,45 | 370 g
| zomer 2014 35
▲ Meng Gula Java Matcha met warm water, melk, fruitsap, smoothie of graandrank. Strooi op muesli, yogurt, salades en afgewerkte gerechten. Voor focus, innerlijke rust en energie.
Gula Java Matcha van Amanprana belooft jou focus, innerlijke rust, energie én anti-oxidanten Stimuleer je concentratie Alerter zijn in sport, in je werk, in het verkeer? Meer focus in studie en activiteiten. Minder afgeleid en meer geconcentreerd voor betere resultaten. De natuurlijke combinatie van het eiwit L-theanine met caffeïne in Gula Java Matcha zorgen voor alertheid, focus en concentratie. Geniet tegelijk van meer innerlijke rust Matcha wordt in Japan al eeuwen gebruikt als ceremoniële thee. Zen boedhisten drinken matcha om te mediteren, om tot zichzelf te komen, voor innerlijke rust. Voor zen.
“
Al na 3 dagen Gula Java Matcha te gebruiken (1 lepel per dag) verbeterde mijn zicht.
“
Klant bij “Au Panier Bio“ Rochefort, België.
Bruis van de energie De Gula Java bezorgt je energie uit kokosbloesem. De zoete nectar van de kokosbloesem is een gekoesterde rijkdom, door Javaanse tappers hoog in de kokosbomen geoogst. Boven het houtvuur in de ketel wordt de nectar langzaam roerend zoet en boordevol energie. Om jou op elk moment van de dag energie te geven.
Dagportie anti-oxidanten in 1 kop Anti-oxidanten helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Ze verhogen het immuunsysteem, je gezondheid. ORAC geeft de anti-oxidatieve waarde weer van voeding. 3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen. De actieve antioxidanten in Gula Java Matcha zijn een natuurlijke unieke combinatie van 4 catechinen, taninen, chlorofyl en een rijkdom aan mineralen en eiwitten. De antioxidatieve kracht van Gula Java Matcha ligt vele malen hoger dan vitamine C of E. Gula Java Matcha is superfood Gula Java is geconcentreerde kokosbloesem nectar die zijn energie langdurig vrijgeeft. Matcha bestaat uit het gemalen blad van de Camellia Sinensis. De Amanprana matcha kwaliteit wordt met een granietmolen traag vermalen (slechts 40g per uur). Amanprana gebruikt alleen jonge, groene blaadjes. Dat is ‘Kotobuki’ kwaliteit. ‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig Amanprana kwaliteit.
▼ Ontdek het hele gamma prestatiedranken: Gula Java Earl Grey, Gula Java Rooibos, Gula Java Matcha, Gula Java Safran en Gula Java Cacao. Heerlijk! ORAC 42 620 ORAC 17 740 ORAC 35 460
SUPER ANTIOXIDANT ZONDER CAFEÏNE +ENERGIE
+ENERGIE
FOCUS
+ENERGIE
ORAC 3040
ORAC 19 152
GOED GEVOEL
UITHOUDING
+ENERGIE
SUPER VOEDING
info www.noble-house.tk
0% JUNK
+ENERGIE
AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT • Info: Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk • Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu
Winkelwaar
Mmm! Check deze nieuwe zuiveldrank! Macadamiamelk is heerlijk om te te drinken bij het ontbijt en ook erg lekker in de muesli of een bord cornflakes. Deze aparte melk is zacht en subtiel van smaak en gezoet met agavesiroop. Ook later op de dag een aanrader als fris, gezond en bio tussendoortje: warm of koud. Adviesprijs € 3,49 | 1 l
Frisse smoothie Zuiver Zuivel Acidophilus is het beste te vergelijken met een drinkyoghurt naturel, bereid met biodynamische melk. Door toevoeging van speciale culturen is het product lekker lobbig en mildzuur van smaak. Heerlijk als vervanger voor melk, karnemelk of andere drinkyoghurt. Maar ook perfect om smoothies mee te maken. Doe voor 4 personen een halve liter Acidophilus, een bakje aardbeien, een banaan in de blender en proef zelf hoe goed dit is. Vanaf € 2,05 | 1 l
Skinny kinny nny o of fw wide wide? id Clearspring komt met drie nieuwe soorten biologische noedels: ‘soba noodles’, ‘udon noodles’ en platte ‘wide udon noodles’. Nog meer keuze dus voor wie de bruine ‘rijstudon’ of dunne ‘skinny soba somen noodles’ al kent. De noedels van dit merk worden gemaakt volgens traditionele Japanse recepten die soms 200 tot 500 jaar oud zijn. Ze zijn lekker vol van smaak doordat ze langzaam op kamertemperatuur zijn gedroogd. En supersnel klaar te maken. Adviesprijs € 2,69 | vanaf 200 g
Salute! In de heuvels van de Italiaanse Chiantistreek nabij de fraaie Toscaanse stad San Gimignano ligt Fattoria San Donato, een maker van zuivere en intense wijnen. De warme geur van pruim, de frisse smaak van bessen en de rijpe kersen in deze chianti passen perfect bij een zomerse barbecue, een lekkere pasta of een vegetarische maaltijd en rijpe kazen. Adviesprijs tijdelijk van € 7,99 voor € 6,99 | 750 ml
| zomer 2014 37
advertenties
de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl Kruidengeneeskunde Cursussen, Open Dag, producten, webshop www.kruidenrijk.nl (06)387 315 63
Heerlijk bakken en wokken met duurzame en gezonde Amanprana rode palm olie vol vitamine E & carotenen Duurzaam & etisch: 9LK OL[ YLNLU^V\K LU KL IPVKP]LYZP[LP[ PU *VSVTIPH 6UKLY OL[ WL[LYZJOHW ]HU :PY +H]PK ([[LUIVYV\NO aL[ >VYSK 3HUK ;Y\Z[ >3; aPJO PU VT OL[ YLNLU^V\K LU OHHY TPSQVLU WSHU[LU LU KPLYLU [L ILZJOLYTLU 7LY SP[LY 9LK 7HST ^VYK[ LY IVVT NLYLK +L (SSPHU[PLZ RYPQNLU LLU WYLTPL ]VVY IPV VUKLY^PQZ NLaVUKOLPK LU K\\YaHHTOLPK /L[ WHSTMY\P[ RVT[ ]HU RSLPUZJOHSPNL HSSPHU[PLZ UHHY +HHIVU KPL OL[ WLYZ[ ]VSNLUZ KL YLNLSZ ]HU KL R\UZ[ 0LKLYLLU NLS\RRPN! QPQ KL [LSLYZ LU (THUWYHUH
DUURZAAM
DR. OZ
Gezond: (THUWYHUH 9LK 7HST IL]H[ THHS TLLY JHYV[LULU KHU BESCHOUWT RODE PALM OLIE ^VY[LS[QLZ 9LK 7HST PZ IV]LUKPLU ALS DE MIRAKEL VOEDING VAN 2013 aLLY YPQR HHU ]P[HTPUL , ZVVY[LU 9VKL WHST PZ KL YPQRZ[L IYVU HHU [VJV[YPw UVSLU LLU ZWLJPMPLRL ]P[HTPUL , KPL KL ]LYV\KLYPUN ]HU KL VNLU LU KL O\PK KVVY KL aVU [V[ _ IL[LY ]VVYRVT[ KHU HUKLYL ]P[HTPUL , “Ik gebruik al jaren Red
“
Palm voor mijn gezondheid. De gedachte dat ik daarmee de biodiversiteit van het regenwoud red, maakt me steeds weer gelukkig.� Annika Bengtzon, Yoga lerares, Noorwegen
Lekker: 9LK 7HST NLLM[ KL [`WPZJOL (MYPRHHUZL LU 3H[PQUZ (TLYPRHHUZL ZTHHR LU TVVPL NV\KRSL\YPUN HHU QL NLYLJO[LU 9VKL WHSTVSPL TL[ ZWPUHaPL PZ Z\WLY]VLKZLS ]VVY KL VNLU
SUPER VOEDING
info www.noble-house.tk
0% JUNK
(4(N P9(5( :,9,5, 3,=,5:29(*/;
‹ ;LS ‹ ^^^ UVISL OV\ZL [R ‹
OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl Biologische kleding, puur natuur, huidvriendelijk ondergoed en kleding www.ecotex.nl 06 387 315 63 BIO-RON bio voor dier en tuin. Voeding, supplementen, zaaizaden en bodemverbetering www.bio-ron.com (0525) 656 795 Heerlijke bio/veg.vakantie in Frankrijk! kamer, yurt of tent. Wandelen, rust, gastvrijheid: lagarnasette.net Gezond wonen? bouwbiologie! eco-wise (020) 737 00 32 www.eco-wise.eu Leer lekker vegetarisch koken met natuurvoeding! omgeving Utrecht, Amersfoort www.groenekookacademie.nl www.VakantieAnders.nl Workshops, healthfood, ontmoeten, bodymind, soulwork, yoga, massage, NLP, djèmbÊ, schilderen, dans enz genieten, rust, natuur, ook kids WILT U HIER OOK ADVERTEREN? Dat kan al vanaf ₏ 60,00 (excl. btw). Meer info: Bionext, Renåta Horenovå, tel. (06) 186 505 17 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl
www.biogids.nl
voor een overzicht van biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer
colofon SMAAKMAKEND 3• zomer 2014 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw biologische specialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext. Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Andre Brouwer (redactieraad) | Casper Kromkamp (redactieraad) Vormgeving Marc van Meurs | Yullan Oosterhof Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | Amke Kievit | Femke Mosch | patjarrett.com | Shutterstock.com | Kato Tan Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Dorien Dijkhuis | Ulrika Gustafsson | Ingmar Niezen | Paul Robert | Nicole Willemse Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renåta Horenovå | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 Š Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.
een frisse kijk
Future Farmers
Tekst Nicole Willemse | Fotografie Kato Tan
‘Willen we boeren worden en hoe gaan we dat dan doen?’ Gedreven vanuit deze persoonlijke zoektocht startte Joris van der Kamp met vriendin Juliane Haufe het initiatief Future Farmers in the Spotlight.
Future Farmers in the Spotlight? ‘We zetten het thema “jonge boer” op de agenda. In 2012 zijn we voor het eerst op reis gegaan om in kaart te brengen hoe het jonge mensen lukt om een duurzaam boerenbedrijf op te bouwen of over te nemen. We namen een filmcamera mee om de verhalen te kunnen delen met mensen die een soortgelijke droom hebben. Future Farmers zet succesvolle verhalen van levensvatbare rurale bedrijfsconcepten op internet. Om elkaar te inspireren en te leren over de mogelijkheden én de moeilijkheden.’ Jonge boeren zijn hot? ‘Jazeker. ‘De aantallen op de opleidingen in Europa nemen weliswaar toe, maar het blijft percentueel nog steeds laag – in Nederland is 2-3 procent onder de 35 jaar boer, in Europa 6-7 procent. Het is lastig om aan geld te komen en aan land − zeker als je niet uit de landbouwsector komt of een boerenbedrijf erft. Hoewel de trend van schaalvergroting nog altijd doorzet, houden juist kleine boeren het platteland levendig en zorgen ze voor diversiteit en werkgelegenheid in de regio. Tel daarbij op dat de helft van alle Nederlandse boeren binnen tien jaar met pensioen gaat en je begrijpt hoe belangrijk het is om jonge boeren te steunen.’
Duurzaam en biologisch? ‘Het huidige grootschalige landbouwsysteem is wat ons betreft een doodlopende weg. We zijn veel meer voor agro-ecologie: een ecologisch divers systeem gestoeld op de kracht van de natuur en de levende bodem. In Spanje zagen we dat er heel weinig geld is voor Eko-certificering, boeren krijgen het niet voor elkaar. Daar zie je dat zich nieuwe systemen ontwikkelen. Kleinschalige boeren certificeren elkaar, met hulp van de consument. Door de korte keten worden labels als biologisch daar minder belangrijk. Ook kwamen we in contact met een consumentencoöperatie dat jonge boeren steunt die in de opstartfase verkeren. Zo’n vijftien boeren brengen elke week voedsel bij elkaar voor vijftig consumenten; brood, groenten, aardappelen, zuivel, worst, kazen, vlees, bier. Zodra zo’n boer zeker is van voldoende afzet, wordt overgeschakeld op een andere leverancier die stimulans vanuit de samenleving nodig heeft.’ Wat is jullie doel? ‘Future Farmers wordt ondersteund door bedrijven in de biologische sector. Zij zien hoe belangrijk een nieuwe generatie duurzame boeren is voor de toekomst van de biologische sector. We werken samen met een professioneel netwerk. In en ook buiten Europa krijgen we bekendheid. Zo is Future Farmers een wereldwijde beweging aan het worden. Nu delen we vooral filmpjes. Uiteindelijk willen we toe naar een levendig platform dat toegankelijk is voor alle landen en e-learning biedt en toegang tot relevante informatie en samenwerking.’ Meer weten? http://future-farmers.net
| zomer 2014 39
lekkerndboer
LekkernaardeBoer
Kom je ook
kijken en proeven
en maak kennis met biologische boeren en tuinders!
Mèèè Mèèè Mèèè
Maak eens kennis met een biologische boer bij jou in de buurt. Op 21 en 22 juni, tijdens het Lekker naar de Boer-weekend, stellen ruim 160 biologische boeren en tuinders in heel Nederland hun erf open voor het publiek. Ervaar zelf wat er zo bijzonder - of eigenlijk zo natuurlijk - is aan biologisch.
Kijk voor alle acties en de agenda op www.lekkernaardeboer.nl
40 s m a a k m a k e n d 3 | zomer 2014
biologischlekkernatuurlijk.nl
Campagne gefinancierd met steun van de Europese Unie