Smaakmakend 05 14

nยบ5 | kerst 2014

van uw biologische specialist

Verleidelijke toetjes met dadels en vijgen Passievruchten uit de tropen Panna cotta van rijstroom

100% taste, waste0%

puur r streekmenu u met kerst

1 ingrediĂŤnt ontbreekt en dat ben jij Heerlijke soepen, zalige sauzen, verrukkelijke fruitsalades: met onze Soja Cuisine variatie op room tover je ze allemaal uit je koksmuts. Je zoete en hartige gerechten versieren? Kan ook! Koelkastkoud opkloppen en je krijgt een smaakvolle mousse. En er is meer: onze Rijst Cuisine. Ideaal om je wok, pasta, Oosterse gerechten, sauzen en soepen een extra smaakboost te geven. Interessant weetje: Soja Cuisine bevat maar 17% vet en Rijst Cuisine, jawel, maar 8%. Voel je je handen al kriebelen? Smakelijk koken!

2 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

inhoud

Kerst 2014 100% taste, 0% waste

8

recepten in dit nummer

4

4 Achterhoekse bagna cauda en bagnette verde | Haantje gevuld Ă la kerstkalkoen | Gevulde gegratineerde pompoen | Groentepalet | Koffie, melk & suiker

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

14 Lauwwarme chocolade-dadelpotjes | Vijgen-goji bessen salami | Gepocheerde vijgen met dadelbananenijs en gember

22 Boerenkoolsalade met in thee gemarineerde kip | Panna cotta van rijstroom met chocolade en rode biet | Noedels in notensaus met spruitjes en champignons

12 4 Haantjes in de hoofdrol

De chef-kok van het puurste restaurant van NL zet gevulde haantjes met kalkoenvulling op het kerstmenu.

Met een pompoenwissel worden ook vega’s hier blij van

12 Bio uit de tropen

We eten steeds meer bio-exotisch fruit. Eosta kan daardoor nog meer kleine boerenbedrijven in Peru, Oeganda en Colombia steunen die graag willen omschakelen naar biologisch

16 Feestelijke toetjes

Vergeet suiker. Met gedroogde vijgen en dadels worden koekjes en toetjes ook zalig zoet. Ook zin in een plakje vijgen-goji bessen salami met een glaasje port?

en verder in dit nummer 21 22 27 31

EKO-keurmerk in de horeca Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Charlotte van Lingen | kerst 2014 3

Kerstmenu van

Nel Schellekens

Een kerstmenu samengesteld uit echte Nederlandse ingredienten. Wie konden we daar beter voor vragen dan Nel Schellekens Chef

en eigenaresse van De Gulle Waard: het puurste restaurant van Nederland in 2014.

Met als hoofdgerecht haar duurzame favoriet: leghaantjes.

kerstmenu

Koffie met melk en suiker pagina 9

| kerst 2014 5

Haantje gevuld à la kerstkalkoen

e A chterhouedkas en bagna ctate verde bagne

hoofdgerecht 6 personen

en

t 6 person voorgerech

Die heerlijke leghaantjes zijn het lekkerst als je ze in de oven braadt.

Voor dit kerstmenu vul ik ze met linzen. Een vulling die ik normaal voor kalkoen gebruik. Heb je vulling over? Bak het op in wat olie en serveer het bij de haantjes.

Dit is mijn Achterhoekse versie op een favoriet Italiaans gerecht. Ik vind het een heel gezellig voorgerecht omdat je er lekker lang van kunt genieten. Je kunt alle drie de sausjes maken, maar ook een of twee.

DIPGROENTEN Om te dippen: ca. 750 g groenten, bijv. bloemkool, bleekselderij, wortel, knolselderij, bosuitjes, aardpeer Maak de groenten schoon en verdeel ze in kleine toefjes en/of reepjes die je kunt dopen. Leg ze op schalen of in schaaltjes.

BAGNA CAUDA 2 bollen knoflook | ca. 200 ml melk | 2 eidooiers | 2 theelepels azijn | 2 theelepels worcestersaus | 25 g gesmolten boter | 150 ml koolzaadolie Haal de tenen los van de bollen knoflook en pel ze. Leg de tenen in een pannetje en schenk zoveel melk op dat ze net onderstaan. Verwarm op laag vuur en laat de knoflook zonder dat de melk kookt, gaar worden. Giet de knoflook af en stamp goed fijn.

Klop voor de ‘bagna cauda met ei’ in een kom de eidooiers met 1 theelepel azijn en 1 theelepel worcestersaus los. Hang de kom boven een pan met bijna kokend water en verwarm het mengsel al kloppend tot een dikke saus. Neem de kom uit het waterbad. Voeg onder heel goed kloppen 25 g gesmolten boter en 75 ml olie in een 6 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

mespunt cayennepeper | 1 theelepel paprikapoeder | 3 eetlepels koolzaadolie | 3 leghaantjes*

dun straaltje toe. Roer er tenslotte de helft van de knoflook en naar smaak zout en peper door. Schenk in een kommetje en houd op een theelichtje warm. Klop voor de bagna cauda zonder ei in een blender de resterende tenen knoflook met 1 theelepel azijn en 1 theelepel worcestersaus tot een glad mengsel. Verwarm in een pannetje en klop er 25 g gesmolten boter en 75 ml olie en naar smaak zout en peper door. Houd de saus warm op een lichtje.

BAGNETTE VERDE 1 theelepel azijn, op kamertemperatuur | 1 eetlepel mosterd, op kamertemperatuur | 1 theelepel worcester-saus | 150 ml koolzaad- of brassica-olie | 1 teen knoflook, geperst | 1 eetlepel kappertjes | 1 bos peterselie (ca. 50 g), fijngehakt of fijngemalen Klop in de blender of in een smalle hoge kom met de staafmixer de azijn met de mosterd en worcestersaus door elkaar.

Voeg de olie al roerend scheutje voor scheutje toe. Voeg de uitgeperste knoflook, kappertjes en de peterselie toe en breng op smaak met zout en peper. Serveer de groenten bij de sausjes.

voor de vulling: 100 g gewassen linzen | scheutje rode port | 100 g ontpitte gedroogde pruimen, in stukjes | 1 zure appel, in stukjes | 30 g gepelde walnoten, grof gehakt | 1-2 theelepels verse tijmblaadjes | 1 ei, losgeklopt Meng de cayennepeper met het paprikapoeder, 2 eetlepels olie en wat zout en wrijf de haantjes van buiten in met dit mengsel. Laat 30 minuten intrekken.

Kook de linzen volgens de bereidingswijze op de verpakking. Verwarm de port en week de pruimen hier enkele minuten in. Laat ze afkoelen. Verhit 1 eetlepel olie in een klein pannetje en fruit de sjalotten enkele minuten.

Meng in een kom alle ingrediënten voor de vulling goed door elkaar.

Verwarm de oven voor op 180 °C. Vul de haantjes met de linzenvulling en druk de vulling goed aan. Leg de haantjes in een ingevette ovenschaal en braad ze in de oven in ca. 45 minuten gaar.

Serveer de haantjes met het groentepalet en eventueel ook nog wat gebakken aardappeltjes * Op www.lankerenhof.nl onder 'haantje de coq' is te zien waar de leghaantjes verkrijgbaar zijn. Als alternatief is een gewone biologische kip te gebruiken.

kerstmenu

| kerst 2014 7

kerstmenu

Vegetarisch 8 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

Gevulde gegratineerde pompoen hoofdgerecht 4 personen

Dezelfde linzenvulling als voor de haantjes maar dan in een pompoen en gegratineerd met kaas. Een heerlijke vegetarische variant.

1 pompoen van ca. 1½ kg | dubbele hoeveelheid linzenvulling zoals voor de leghaantjes | 150 g zachte Hollandse geitenkaas Snijd een flink grote kap van de pompoen en bewaar deze bijvoorbeeld voor een soep. Hol de pompoen met een lepel goed uit. Bestrijk het vruchtvlees met wat olie, bestrooi met wat zout en gebruik eventueel cayennepeper en paprikapoeder zoals ook voor de kip wordt gebruikt. Zet de pompoen in een ovenschaal, schenk wat water in de schaal en laat de pompoen in het midden van de oven in ca. 40 minuten gaar worden.

Maak intussen de vulling zoals bij de leghaantjes beschreven. Meng drie kwart van de kaas door de vulling en schep de vulling in de pompoen. Verdeel de rest van de kaas erover. Zet de pompoen weer in de oven en laat de kaas in 10-15 minuten smelten.

GESTOOFD GROENTEPALET bijgerecht, 6 personen 2 eetlepels koolzaadolie | 1 rode ui, in dunne reepjes | 2 dunne preien, in dikke ringen | 300 g broccoli in roosjes | 400 g gekleurde wortels in dunne repen Verwarm de olie in een ruime hapjespan en fruit de rode ui 6 minuten zonder dat de ui kleurt. Schep de prei en de wortel erdoor, voeg 2-3 eetlepels water toe en stoof afgedekt 7 minuten. Schep de broccoliroosjes erdoor en stoof nog 5 minuten afgedekt. Breng op smaak met zout.

Koffie met melk en suiker

n

nagerecht 6 persone

KOFFIEPARFAIT 300 ml slagroom | 5 eidooiers | 75 g bruine (basterd)suiker | 2 kleine kopjes sterke koude (espresso)koffie | Klop de slagroom lobbig en zet de kom in de koelkast. Klop in een kom de eidooiers met de suiker dik. Hang de kom boven een pan met bijna kokend water en verwarm het mengsel al kloppend tot het een dikke saus is of een temperatuur heeft van 65°C. Zet de kom in een bak koud water en klop tot de crème koud is. Roer de koude koffie door de crème en spatel de room erdoor. Schep in de cakevorm en laat in de diepvries in ca. 12 uur bevriezen.

SCHUIMPJES 2 eiwitten* | 100 g witte basterdsuiker | kleine cakevorm | 2 bakplaten bekleed met bakpapier | spuitzak Verwarm de oven voor op 90 °C. Klop in een heel schone kom met een heel schone garde de eiwitten tot er kleine piekjes opstaan. Voeg de suiker al kloppend beetje bij beetje toe en blijf

nog even kloppen. Schep het mengsel in een spuitzak en spuit toeven op de bakplaten. Laat de schuimpjes in de oven in 1-1½ uur drogen.

Serveren: snijd de parfait met een warm mes in plakken. Leg een plak parfait op een bord, en zet er een glaasje panna cotta en een paar schuimpjes naast. *voor de schuimpjes heb je maar 2 eiwitten nodig. De eiwitten die over zijn kun je invriezen en een volgende keer gebruiken.

PANNA COTTA 250 ml slagroom | 250 ml melk | 100 g suiker | 100 g geroosterde, gemalen hazelnoten | 4 blaadjes gelatine Breng de slagroom met melk en suiker al roerend aan de kook. Roer de hazelnoten erdoor en laat 30 minuten trekken. Week de blaadjes gelatine 10 minuten in een kom met ruim koud water. Breng het melkmengsel weer aan de kook. Knijp de blaadjes gelatine uit en los ze al roerend op in de warme melk. Verdeel de panna cotta over 6 glaasjes en laat in de koelkast opstijven. | kerst 2014 9

UNIEKE SMA AK

FAIRTR ADE

SOIL ASSOCIATION

Bij Green & Black’s selecteren we de beste ingrediënten en nemen de tijd en zorg om de meest smaakvolle recepten samen te stellen. Green & Black’s staat voor: sterke ethische roots en een onmiskenbare kwaliteit. Gemaakt van de beste, biologisch gegroeide of geproduceerde ingrediënten, bestaat ieder product uit de perfecte mix van componenten. Bijvoorbeeld: de intensiteit van onze Puur 85% reep is in balans gebracht met een snufje vanille uit Madagaskar.

Als één van de pioniers op het gebied van biologische chocolade is Green & Black’s trots dat nu de volledige chocoladereep- en drankenlijn wereldwijd Fairtrade gecertificeerde is. In 1994 was Green & Black’s Maya Gold het eerste Fairtrade gecertificeerde product in het Verenigd Koninkrijk.

Alle producten dragen ook het kenmerk van de Soil Association, de belangrijkste Britse certificeerder van biologische producten.

Biologische landbouw gebruikt natuurlijke methodes om het succes van de oogst te verzekeren. Dit betekent dat de omliggende omgeving ongeremd en natuurlijk kan doorgroeien.

We zetten de nauwe samenwerking met de Fairtrade Foundation door, door Fairtrade programma’s op te stellen in samenwerking met de Dominicaanse Republiek.

We geloven dat het gebruiken van biologische geproduceerde ingrediënten een positieve invloed heeft op de smaak van de producten die we maken. Biologische landbouw wordt bijvoorbeeld niet beinvloed door genetische modificatie terwijl deze steeds belangrijker wordt om opbrengsten te verbeteren ten koste van smaak.

Ook zijn we er van overtuigd dat voor boeren die hun gewassen biologische verbouwen smaak van groter belang is dan bijvoorbeeld voor de grotere voedingsindustrie.

ONZE 100G R ANGE Onze 100g repen zijn het belangrijkste onderdeel van onze productlijn. We hebben momenteel 14 heerlijke smaken in onze 100g lijn, dus we voorzien in iedere smaak. We zijn constant op zoek naar nieuwe, interessante ingredienten & smaakcombinaties om de smaakpapillen van onze foodies te verassen.

ONZE MELK R ANGE

Sommige van onze bestsellers zijn: Wit: Witte chocolade met echte vanille uit Madagaskar voor een authentieke smaak Melk 37%: Gemaakt met extra cacao voor een rijkere smaak Butterscotch: Melkchocolade met knapperige toffeestukjes voor een extra rijke smaak Amandel: Melkchocolade met geroosterde amandel for een volle, notige smaak Gember: Donkere chocolade met gekristaliseerde gember 10 s m a a k m a k e n d 4 | kerst 2014

Puur 70%: Gemaakt met de beste Trinitario cacaobonen voor een intense smaak

ONZE PUUR R ANGE

e t as w % 0 e t as t % 0 0 1 ¤

Tekst Dorien Dijkhuis | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Niezen

B

ij Nel komt niet alles de keuken binnen op schaaltjes of in pakjes. ‘Het komt zoals het groeit.

Ik ga niet voor het gemak, wel voor een manier van werken die me gelukkig maakt. Dat betekent bewust bezig zijn met wat je binnenkrijgt: ik steek extra tijd in het sorteren, denk na hoe receptuur aangepast moet worden als producten buiten de maat vallen. We streven in ons restaurant naar een no waste-keuken: 0% waste, 100% taste. Wij verwerken alles. Van groenteresten, steeltjes, schilletjes en stengels die je normaal weggooit, trek ik bijvoorbeeld steeltjes- en stengeltjesbouillon. Gasten vinden die heel smaakvol. Dan zeg ik: alles heeft tijd nodig. Geduld is een schone zaak. Er is een tijd van groeien, van rijpen, van bereiden en van genieten. Dat is mijn kookfilosofie. Ik fermenteer, ik weck, ik droog – mijn voorraad is een jaar in potjes en poedertjes. Ik bewaar mijn smaken van de zomer voor de winter.’

Nel: ‘Het valt me op dat mensen weinig besef hebben van voedsel. Dat als

¤

Gasterij De Gulle Waard Nel en Henk Mr. ten Houtenlaan 4 Schellekens Winterswijk 0543 513 133 www.gullewaard.nl

¤ ¤

Ze is trots Nel Schellekens van De Gulle Waard: ‘We zijn het puurste restaurant van 2014! Al twaalf jaar geleden besloten we om uit de streek te gaan serveren. Toen waren we pioniers het was nog geen trend en ging niet vanzelf het was trekken en sleuren. Inmiddels heb ik een waanzinnig aanbod van het meest mooie spul uit de Achterhoek.

¤

van de eieren een haantje kruipt, moet je, als je eieren eet, dus eigenlijk ook af en toe een haan eten. Dat is geen straf, want het vlees van de haantjes van de Lankerenhof is heel erg lekker. Ze groeien langzaam, krijgen veel beweging, eten biologisch voer en het vlees is lekker stevig.

¤

Vrieshaantjes

De Lankerenhof Chris en Marjanne Lankerenseweg 18 Borren Voorthuizen 0342 473 337 www.lankerenhof.nl

¤

¤

¤

je eitjes eet – of een cakeje, of crème brûlée – dat er ook haantjes worden geboren. Net zoals wanneer je melk drinkt, er ook stiertjes en bokjes om de hoek komen kijken. Ik vind het belangrijk dat je bewust met die consumptie bezig bent. Daarom zet ik ook dat vlees op het menu.’

Haan op het menu Hoe zit het ook alweer? Kippen zijn er in vleesrassen en legrassen. Hennen en haantjes van de vleesrassen worden beide gebruikt voor de vleesproductie.

Haantjes van de legrassen leggen nu eenmaal geen eieren, daarom worden ze op de dag dat ze uit het ei kruipen voer voor dierentuindieren. Maar niet op biologisch legpluimveebedrijf De Lankerenhof, daar mogen de haantjes gewoon opgroeien, samen met hun zusjes die voorbestemd zijn om eieren te leggen. Als je weet dat uit 50 procent

Een geslaagd project, al blijft het voor Chris en Marjanne Borren van De Lankerenhof pionieren. Marjanne: ‘We zoeken nog steeds naar het meest geschikte dubbeldoelras: de haantjes moeten goed genoeg groeien, tegelijkertijd moet de legprestatie van de hennen voldoende zijn. Daarnaast merken we dat er wel vraag is naar onze haantjes, maar we kunnen ze nu alleen diepgevroren leveren. Koks willen ze juist vers. Daar wordt aan gewerkt, maar het is niet eenvoudig te realiseren.’

Nel: ‘Koks worden opgevoed met versvers-vers en dat is logisch. Toch wil ik ze aanmoedigen: deze vrieshaantjes zijn heel goed te verwerken, het is geen reden om ze niet te nemen. Doe mij maar diepvries uit Holland van een boer die eerlijk bezig is. Liever dat dan kunstmatig vers gehouden vlees van ver. Gasten die bij De Gulle Waard zo’n haantje proeven, zijn aangenaam verrast. Ze herinneren zich: dit is vroeger, dit is lekker! Jongeren die die herinnering niet kennen, wil ik graag deze smaakbeleving meegeven.’ | kerst 2014 11

Of je het nu hebt over passievruchten of physalis, de vraag naar biologisch tropisch fruit stijgt. Daar is Michaël Wilde van importeur Eosta blij mee. ‘Hoe meer mensen kiezen voor bio uit de tropen, hoe meer wij daar kunnen bijdragen aan een betere leefomgeving.’ En dan komt dat containerschip vanzelf.

ls kostbare edelstenen liggen ze in het schap van de biologische winkel: paarse passievruchten. Ze komen uit Oeganda en worden met veel passie en zorg geteeld door Lilian Anguparu. Vanaf het track&trace-etiketje straalt ze je tegemoet. Zij is een van de telers waarmee importeur Eosta graag samenwerkt. Michaël Wilde: ‘Zij teelt niet alleen biologisch-dynamisch, ze spant zich er ook voor in zoveel mogelijk vrouwen een baan te geven. Vanwege discriminatie is het in Oeganda moeilijk om als vrouw een goedbetaalde baan te vinden. Zij gaat heel ver in de zorg voor haar medewerkers. Alle medewerkers en hun kinderen krijgen ’s ochtends bijvoorbeeld een bord pap en ’s middags een warme maaltijd. En om ervoor te zorgen dat ook vrouwen met jonge kinderen kunnen werken, hebben ze een kinderopvang met een kinderverzorgster in vaste dienst.’

Kleine boerenbedrijven Maracuja uit Peru, physalis uit Colombia, passievruchten uit Oeganda… Overal ter wereld werkt Eosta samen met biologische telers. Soms zijn het bedrijven die al lange tijd biologisch boeren, maar vaak zijn het kleine boerenbedrijven die graag willen omschakelen. ‘Wij bieden hen niet alleen een afzetmarkt voor hun producten, we adviseren ze ook en helpen ze met de omschakeling. We leren ze bijvoorbeeld hoe ze goede compost kunnen maken. En hoe ze ervoor kunnen zorgen dat hun land gezond wordt en dus minder erosiegevoelig.’

Op hun beurt verspreiden de boeren ook weer hun eigen kennis. Op het bedrijf van Lilian Anguparu geven ze bijvoorbeeld les aan boeren uit de buurt. Ze leren over biologischdynamische landbouw, maar ook hoe ze hun eigen zaaizaad kunnen telen, zodat ze minder afhankelijk zijn van grote buitenlandse zaaizaadbedrijven.

12 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

Rudolf Steiner Alchemie van het Alledaagse

Groots overzicht van de grondlegger van de antroposofie 13 september 2014 t/m 11 januari 2015

Vrijeschoolonderwijs, organische architectuur, antroposofische geneeskunde, biodynamische landbouw, de ideeën van de 19e-eeuwse vernieuwer Rudolf Steiner zijn nog springlevend!

De tentoonstelling laat Steiners wereldwijde invloed zien op het gebied van design, kunst, architectuur, voeding, geneeskunde en onderwijs. De rijke verzameling van meubels, maquettes, sculpturen, foto’s en ‘blackboard’ tekeningen biedt een fascinerend inzicht in zijn leven, werk 14 en s m gedachtegoed. a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

‘Het is heel mooi om te zien hoe kennis zich verspreidt’, zegt

Michaël Wilde. ‘En hoe de biologische teelt zich als een olievlek uitbreidt. Veel boeren hebben decennia lang met chemische middelen gewerkt. Ze hebben familieleden ziek zien worden, maar ze wisten niet dat het ook anders kon. Nu zien ze bij de buren dat je niet per se hoeft te spuiten voor een goede oogst en een goede omzet. Het gaat langzaam, maar er ontstaat een soort bewustwording. Steeds meer boeren schakelen om. Dat is heel mooi, want de vraag is nog steeds groter dan het aanbod. Sinds kort bieden we ook andere biologische producten uit de tropen aan. Citroengras bijvoorbeeld en kurkuma.’

En de voetafdruk?

Track & trace Als een bedrijf voldoet aan de eisen voor duurzame en biologische teelt, krijgen ze een duurzaamheidsprofiel op de website van natureandmore.com. De telers stellen zich op de site persoonlijk voor en elke vrucht heeft een track&trace-etiketje met een code erop. Zo kunnen consumenten precies zien waar het fruit vandaan komt en wie het heeft verbouwd. ‘We willen de telers een podium geven’, zegt Wilde. ‘We willen laten zien welk verhaal er achter de producten schuil gaat, wie de mensen zijn die er zoveel passie en liefde in steken. Dat is wat er voor ons toe doet: de telers dichterbij de consumenten brengen. En met zijn allen de wereld een beetje mooier maken.’

,o healthy

Een deel van de tropische gewassen wordt verscheept per boot, een ander deel komt met het vliegtuig. Past dat wel helemaal in de biologische filosofie? ‘Nee’, geeft Michaël Wilde volmondig toe. ‘Het invliegen van groenten en fruit past niet in het idee van een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Dat vinden wij ook. Maar de markt voor sommige producten is nog te klein om ze per container te verschepen. Neem citroengras. Die markt moet nog groeien.

Uiteindelijk willen we al onze producten per schip naar Nederland transporteren, maar dat is nu simpelweg nog veel te duur. Niemand zou nog biologisch citroengras kunnen betalen. Maar de markt groeit. Niet alleen voor citroengras, voor alle tropische producten. Dat is een heel goede zaak, want hoe meer mensen kiezen voor bio uit de tropen, hoe meer wij in de landen van herkomst kunnen bijdragen aan een betere wereld en hoe sneller we over kunnen gaan op milieuvriendelijker transportmethoden.’

rg anic ir ,fa

at enter 76n5dm ore.com naturea

| kerst 2014 15

Snoepen zonder suiker

Zin om iets lekkers te maken zonder suiker? Met gedroogde dadels en vijgen is dat geen probleem. Ze zijn zo zoet van zichzelf dat je ze goed kunt verwerken in zalige toetjes en spannende koekjes. En de warme smaak past ook nog eens perfect bij de tijd van het jaar.

16 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

TIP Wil je dit nagerecht lactosevrij

serveren? Bestrooi de potjes dan met gemalen kokos en leg hierop 2 halve dadels.

Lauwwarme chocoladedadelpotjes Recepten Yolanda van der Jagt | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Niezen

nagerecht, 4 personen 100 g ongezouten cashewnoten | 100 g ontpitte Medjooldadels, in stukjes + 2 in plakjes gesneden | 175 g geschilde appel | 2 eetlepels olijfolie, extra vierge | 2 eetlepels gemalen kokos | 2 eetlepels ongezoete cacaopoeder | ¼ theelepel gemalen piment of kaneel | (4 eetlepels zure room) | Extra nodig: keukenmachine, 4 ingevette soufflébakjes (100 ml) Verwarm de oven voor op 175 °C. Maal de noten helemaal fijn in de keukenmachine, voeg de stukjes dadels en stukjes appel toe en pureer tot een glad geheel. Voeg de olie, kokos, cacao en specerijen toe en meng tot een mooi glad beslag.

Schep het beslag in de bakjes.

Zet de potjes op het rooster in het midden van de oven en bak het gerechtje in ca. 20 minuten gaar. Neem de potjes uit de oven, laat ze iets afkoelen.

Schep eventueel de zure room op de potjes en verdeel de plakjes dadels erover.

| kerst 2014 17

TIP Bestrijk de ‘plakjes salami’ met gesmolten bittere chocolade en laat de chocolade in de koelkast opstijven. Serveer de bonbons met de vijgenkant naar boven.

Vijgen-goji bessen salami raw food koekjes, 4 personen 200 g gewelde vijgen | 50 g pistachenootjes | 1 citroen, schoongeboend | 25 g goji bessen | 2 el geschaafde amandelen, verkruimeld Snijd de harde steeltjes van de vijgen. Snijd deel van de vijgen in stukjes en pureer ze in de keukenmachine tot een gladde puree.

Snijd de resterende vijgen in de lengte in dunne partjes. Rooster op laag vuur de pistachenootjes tot ±48°C. Hak de nootjes in grove 18 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

stukjes. Schil met een dunschiller 4 schilletjes van de citroen.

Snijd ze in de lengte in flinterdunne reepjes en vervolgens in kleine blokjes. Schep in een kom alles goed door elkaar. Leg op de werkbank 3 lagen plastic van 30 cm lang op elkaar. Schep de vijgenmassa erop en vorm er een rolletje van 5 cm dik en 15 cm lang van. Rol het folie strak om het worstje en laat de ‘salami’ in de koelkast minimaal 1 dag rusten.

Verkruimel de amandelen boven een plank, rol de ‘salami’ erdoor en druk de amandelen nog iets aan. Snijd de ‘salami’ voorzichtig met een scherp mes of kartelmes plakjes van 1 cm dik. Vorm ze weer een beetje rond en druk het een beetje plat. Serveer op een mooi bordje. Lekker bij kaas en een glaasje port.

SNOEPEN ZONDER SUIKER

Gepocheerde vijgen met dadel-bananenijs en gember nagerecht, 4 personen 300 g rijpe banaan, schoongemaakt | 100 g medjooldadels, schoongemaakt | 2 zakjes groene thee met jasmijn | 8 gedroogde vijgen | 5 eetlepels volle yoghurt | 1 eetlepel vers geraspte gember | 2 eetlepel gedroogde cranberry’s | Extra nodig: keukenmachine Snijd de banaan in stukken van 3 cm. Snijd de dadels in kleine stukjes. Leg ze samen in een bakje en laat ze in 2 uur bevriezen.

Breng 450 ml water tot tegen de kook aan, neem de pan van het vuur en laat de thee 5 minuten in het water trekken. Snijd de harde steeltjes van de vijgen. Verwijder de theezakjes, leg de vijgen minimaal 30 minuten in de thee.

Scheur vlak voor serveren de vijgen open en verdeel ze over 4 mooie schaaltjes. Doe de yoghurt en gember in een keukenmachine. Voeg de banaan en dadels toe en pureer in 30 seconden tot een zacht ijs. Schep het ijs naast de vijgen en garneer met de cranberry’s.

| kerst 2014 19

21 ASTA’S

NP N OT E NI E U W N I N E E J E! J AS

ER ZIT VERANDERING IN DE LUCHT! Er is iets gaande… Iets moois, iets goeds. Er wordt steeds meer gezocht naar echte producten. Voeding die je echt voedt. Voeding die goed doet. Voeding waar je blij van wordt. Wat goede biologische voeding is, weten we bij TerraSana al 25 jaar. En dat willen we nu ook écht laten zien! Laten ervaren! Tijd voor iets nieuws dus.

TerraSana wordt ‘TerraSana positive eating’: Een lekker eigenzinnig merk in een nieuwe vorm. Daar hoort ook een vrolijk en fris uiterlijk bij en nieuwe verpakkingen. Onze vertrouwde producten pakken 20 s m a aéén k m avoor k e n één d 5 | kerst we daarom aan.2014

TerraSana notenpasta’s in een heel nieuw jasje!

Puurdere producten dan de TerraSana notenpasta’s zijn er welhaast niet te vinden. 100% vermalen noten in een potje.

De manier van malen, welke noten je gebruikt en hoe je ze brandt dat bepaalt de kwaliteit en dus worden de TerraSana notenpasta’s met trots in eigen huis zelf gemaakt. En we gebruiken noten met de hoogste kwaliteit zodat we zeker zijn van de juiste pure smaak. Dat is zeer belangrijk. Want toevoegingen, daar doen we niet aan.

TERRASANA.NL

Nu ook in de horeca

In de horeca waren de termen ‘eko’ en biologisch tot voor kort niet beschermd.

Dat is wel zo bij biologische boodschappen. Hoogste tijd dus voor een EKO-keurmerk Horeca.

H

orecaondernemers en koks kiezen uit overtuiging voor biologische producten. Zij willen zich er vervolgens ook graag mee onderscheiden. Maar dat werd de laatste jaren steeds lastiger, omdat elk restaurant kon zeggen dat zijn gerechten biologisch waren. De term was niet beschermd.

Er kwam dus steeds meer vraag naar een onafhankelijk keurmerk. Dat is er sinds kort. Stichting Eko-keurmerk introduceerde het bekende EKO-keurmerk voor Horeca.

Vergroting van het aandeel biologisch is een voorwaarde voor ondernemingen die in de categorieën brons en zilver worden gecertificeerd.

Zo kunnen ook restaurants instappen waarvoor biologisch nog een nieuw terrein is kunnen. Ook als een restaurant het certificaat ‘Brons’ heeft, kun je voor een compleet biologisch menu kiezen. De komende jaren gaan de normen voor ‘Zilver’ en ‘Brons’ wel stapsgewijs omhoog.

Goud, zilver, brons

De controles zijn streng. Ze worden uitgevoerd door Skal biocontrole in opdracht van Stichting Eko-keurmerk. Elk jaar krijgen de gecertificeerde bedrijven een aangekondigd bezoek van een inspecteur. Soms vindt er ook nog een onaangekondigde flitsinspectie plaats. Daarnaast wordt de boekhouding jaarlijks gecontroleerd. Zowel ondernemers als horecagasten zijn blij met het keurmerk. Ondernemers kunnen zich ermee onderscheiden en gasten weten zeker dat de gerechten net zo biologisch zijn als op de kaart staat vermeld.

Meer info: www.eko-keurmerk.nl/horeca

Niet elk restaurant of cateringbedrijf kan of wil alleen maar met biologische producten werken. Veel restaurants hebben bijvoorbeeld een eigen kruidentuin. Of de kok kookt behalve met bio ook met streekproducten van een boer in de buurt. Die producten zijn niet altijd biologisch, maar bijvoorbeeld wel duurzaam. Om daarin ruimte te laten, zijn er drie verschillende certificaten: honderd procent biologisch (goud), vijftig procent (zilver) en vijftien procent (brons). Hierbij staat het percentage voor het aandeel biologische inkoop in verhouding tot de totale inkoop.

Flitsinspectie

| kerst 2014 21

Boerenkoolsalade met in thee gemarineerde kip hoofdgerecht, 4 personen 1 zakje Piramide groene earl grey thee | 3 eetlepels zonnebloemolie | ½ rode peper | 1 stengel citroengras, in snippers | 1 eetlepel honing | 400 g kipfilet, in dunne lapjes | 4 takjes munt, fijngehakt | 100 ml geitenyoghurt | 500 g boerenkool | 2 eetlepels olijfolie extra vierge | 1 theelepel zout | 75 g walnoten, grof gehakt| 75 g gedroogde cranberry’s Knip het zakje groene earl grey thee open en verwarm in een kleine steelpan de inhoud ervan met de olie. Voeg de chilipeper, citroengrassnippers en de honing toe. Laat de marinade afkoelen, zodat de smaken kunnen intrekken. Wentel de kipfilet door de marinade en marineer 30 minuten op kamertemperatuur. Meng de munt met de geitenyoghurt. Was de boerenkool. Kneed met de vingertoppen de olijfolie en het zout gedurende 2 minuten door de boerenkool.

Meng de walnoten en cranberry’s erdoor en verdeel de salade over 4 borden. Verhit een koekenpan en bak de gemarineerde plakjes kip op middelhoog vuur aan beide kanten bruin en in enkele minuten gaar.

Leg de kip op de salade en lepel de yyoghurtdressing yo ghur gh u td ur t reesssin ng er erov o eerr. ov erover.

PIRAMIDE GROENE EARL GREY THEE Earl grey thee krijgt zijn karakteristieke smaak door toevoeging van bergamot. Aan de biologische groene earl grey van Piramidee d. is ook bergamot toegevoegd, maar de thee is niet gefermenteerd.

Daardoor is de smaak frisser en kruidiger. Heerlijk om thee van tee zetten, maar ook heel bijzonder in een marinade voor kip.

22 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

Elke dag lekker

Panna cotta van rijstroom met chocolade en rode biet nagerecht, 6 personen 500 ml Provamel Rijstroom (2 pakjes) | 100 ml bietensap (fles) | 100 g pure chocola (70% cacaobestanddelen) | 100 g geraspte gekookte bietjes | 4 flinke eetlepels rietsuiker | 5 g agar agar | 1 eetlepel neutrale olie | 4 puddingvormpjes (inhoud ca. 200 ml) Schenk de rijstroom in een pannetje, voeg de suiker toe en verwarm totdat de suiker opgelost is. Breek de chocolade in stukjes en laat de chocolade al roerend in de rijstroom smelten. Voeg het bietensap, de geraspte bietjes en de agar agar toe. Kook het geheel 4 minuten. Bestrijk de vormpjes dun met olie en schenk het rijstroommengsel in de vormpjes.

Dek de bovenkant eventueel af met een stukje huishoudfolie, zodat er geen vel op de puddinkjes komt. Laat de panna cotta afkoelen en in de koelkast in cca. ca a. 2 uur uurr opstijven. opsttijven. op

PROVAMEL RIJSTROOM Ongezoet, puur plantaardig en biologisch: de rijstroom is een lekker tussendoortje, maar ook heerlijk om in de keuken te gebruiken. In een saus, shake of smoothie bijvoorbeeld, of zoals in bovenstaand recept: een toetje. Er is ook een variant van rijst met kokos en rijst met amandel. | kerst 2014 23

Onze eigen ‘Traay’ kasten op de Veluwse heide. aan de Onze eerste bijenkasten (1977) Traayweg - Woudenberg

Nog steeds... verslingerd aan honing - Lelystad (201

4)

Ons verhaal begint in 1977 aan de Traayweg in Leersum. Met passie voor bijen, de natuur en de ambitie om zoveel mogelijk mensen te laten genieten van een breed assortiment kwaliteitshoning.

We bieden lekkere biologische honing, heerlijke honingspecialiteiten en mooie bijenproducten.

En om het milieu zo min mogelijk te belasten, kopen we bij voorkeur honing van Europese imkerijen.

de Traay Verslingerd aan honing www.detraay.com

be

m

ce

de

13

IN

FO

M

ID

r

DA

G

Behalve het maken van de allerlekkerste honingsoorten, houden we ons ook bezig met projecten op het gebied van duurzaamheid. Zo hebben we een wilde bijentuin aangelegd en zijn er zonnepanelen geplaatst op ons bedrijfspand, om onze producten zo klimaatneutraal mogelijk te kunnen produceren!

academie gastronomie landgoed

Opleidingen en cursussen • Natuur in leiderschap - 17 februari • Licht op de sterrenhemel - 23 januari • Natuurvoeding in een Notendop - 30 januari • Oriëntatie BD landbouw en voeding - 2 februari • Moestuincursus (BD tuinieren) - 14 februari www.kraaybeekerhof.nl

Elke dag lekker

Noedels in notensaus met spruitjes en champignons hoofdgerecht, 2 personen

Recepten Femke Mosch | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Niezen

4 eetlepels Terrasana 3-mix notenpasta | 4 eetlepels ketjap | 1-1½ citroensap | 125 ml kokosmelk | ½ rode peper, fijngehakt | 300 g spruitjes, gehalveerd | 200 g eiernoedels | 1 ui | 1 eetlepel (kokos)olie | 100 g kastanje-champignons, grof gesneden | witte sesamzaadjes Roer de notenpasta, ketjap, citroensap, kokosmelk en de rode peper tot een gladde saus. Kook de spruitjes in water met wat zout in 5 minuten beetgaar. Giet de spruiten af.

Bereid de noedels volgens de bereidingswijze op de verpakking.

Verhit de olie in een pannetje en fruit de ui in ca. 3 minuten glazig.

Voeg de champignons toe en bak ze een paar minuten mee. Bak de spruitjes 5 minuten met de ui en de champignons mee. Meng de afgegoten noedels door de groenten. Roer de saus erdoor.

Verdeel het gerecht over 2 borden en garneer met de witte sesamzaadjes.

TERRASANA 3-MIX NOTENPASTA Deze heerlijke notenpasta bestaat uit cashewnoten, hazelnoten en amandelen die samen zijn gemalen, meer niet. De smaak is daarom heel zuiver en je kunt de pasta voor zowel hartige – zie de heerlijk noedels – als zoete gerechten gebruiken.

Bijvoorbeeld in een taart met vijgen.

| kerst 2014 25

Winkelwaar

Authentieke seitan van Bertyn is eiwitkampioen en een weldaad voor je gezondheid, vitaliteit, slanke lijn en schoonheid De authentieke Protein Steaks van Bertyn bevatten nauwelijks koolhydraten, zijn vetarm, zijn een bron van vezels voor een goede darmtransit en zitten boordevol volwaardige eiwitten. Dat zijn alle eiwitten die je lichaam nodig heeft. Ideaal voor een slank, gezond en sterk lichaam. In het koelvak van je natuurwinkel.

Makkelijk klaar te maken. Lekker en plantaardig.

Tabel uit het boek “Gelukkig en Gezond met eiwitten” over seitan als kampioen van volwaardige eiwitten ▼ Seitan is de eiwit kampioen Aminozuren in mg per 100 kcal

Aminozuren

Semi-essentieel arginine Essentieel Fenylalaline Histidine Isoleucine Leucine Lysine Methionine Threonine Tryptofaan Valine

Seitan Tarwe

Tofu

Zalm

Kabel­ Kipwit Runds­ Weipoeder vlees jauw

861

817

449

557

894

970

1015

461

1298 503 930 1718 430 385 631 199 199 989

1128 461 854 1580 411 339 578 192 925

305 150 287 458 375 83 228 76 76 292

369 229 422 724 848 378 438 98 482

574 284 670 1188 1402 561 639 136 717

610 514 743 1230 1359 497 685 198 782

671 579 765 1323 1478 477 738 169 802

640 361 1244 * 2038 * 1676 476 1153 430 1138 *

Totaal essentiëel en semi­ 7944 essentiëel Andere Alanine Asparginezuur + aspargine Cysteïne + cystine Glutaminezuur +glutamine Glycine Proline Serine Tyrosine

Seitan Spelt

641

7285

2703

4545

7065

7588

8017

9617

591

251

573

853

910

961

984

818

775

695

904

1477

1429

1506

2546

493

423

81

120

172

179

196

553

8964 816 3077 1137 838

7805 438 2743 1011 750

1109 247 297 291 234

1306 463 317 363 330

2281 624 448 616 536

2203 698 566 589 517

2551 717 630 624 584

3569 346 1230 984 592

24728

21821

5908

8921

14072

14679

15786

20421

% opneembaarheid van aminozuren 95%

95%

94%

95%

80%

91%

92%

95%

Totaal aminozuren

d diverse bronnen sgs labo antwerpen dd 29.1.2013 en betreffende opneembaarhei L-valine en L-isoleucine) * weipoeder twinlab 100% whey protein fuel (verrijkt met L-leucine,

37

▲ Hoe fair trade is jouw olie? De door ons gekozen voeding heeft een grote invloed op het geven van kansen aan de lokale bevolking. De steeds goedkoper wordende voeding misbruikt arbeid.

Amanprana tracht op ethische wijze grondstoffen te kopen. We zijn niet perfect, maar werken in de goede richting. Amanprana’s kokosolie, vanille, kokosmeel en cacao zijn reeds fair trade.

De enige, originele Fair trade extra vierge kokosolie, gegarandeerd verser dan verse ‘voeding als medicijn’ in glas verpakt, rauw, niet gebleekt, niet ontgeurd.

Waarom kiezen voor extra vierge kokosolie van Amanprana?

Extra vierge kokosolie van Amanprana: ✔ Fair trade ✔ Rijk aan MCT-vetzuren, gemakkelijk verteerbaar, meer energie, minder vetopslag ✔ Meest geschikte olie om te frituren ✔ Gezond bakken, wokken, braden en smeren ✔ Voor het haar, massage, glijmiddel, lichaamsverzorging, hout... ✔ Honden, katten, paarden, vogels houden ervan ✔ Hypoallergeen ✔ Antibacterieel ✔ Antiviraal ✔ Fantastische smaak AMAN PRANA

VERSER DAN VERS GARANTIE*

Voor Amanprana worden rijpe kokosnoten geoogst, gepeld, op zachte temperatuur van max. 45°C gedurende 24 uur gedroogd en meteen geperst *tussen pellen en geperst: max. 48 uur verser dan vers garantie

Wat is er uniek aan de fair trade en extra vierge kokosolie van Amanprana? ✔ Eerste extra vierge kokosolie in Europa (2005) ✔ De enige originele extra vierge kokosolie ✔ Alleen verpakt in glas, nooit plastic (beter voor milieu en gezondheid) ✔ 2 jaar perfect houdbaar (zelfs) op kamertemperatuur ✔ Fair trade (families niet uitpersen, maar correct betalen) ✔ Rauw, niet gebleekt, niet ontgeurd

FAIR TRADE www.noble-house.tk

SUPER VOEDING

SUPER VOEDING www.noble-house.tk

www.bertyn.be

0% JUNK

AUTHENTIEKE SEITAN

Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu Zeg niet seitan tegen de authentieke seitan van Bertyn 26 s m a a k m a k e n dwww.bertyn.be 5 | kerst 2014• tel 00 32 3 620 26 56

RAW FOOD

0% JUNK

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

Winkelwaar

Zoets uit Californië

Nieuwe Band heeft niet langer alleen ‘gewone’ Spaanse amandelen in haar assortiment, maar ook amandelen uit Californië. Deze zijn opvallend zoet en lekker knapperig. De boeren gebruiken trekpaarden en met stof omwonden stokken om de amandelen uit de bomen schudden. Een biologisch verantwoorde oogst in een zakje dus.

Adviesprijs € 5,95 | 200 g

Prrrt…

Ekoland heeft nu ook ketchup in het assortiment, verpakt in een handige knijpfles met anti-leksluiting. De ketchup heeft een volle tomatensmaak en is gezoet met tarwestroop. Niet alleen lekker bij gefrituurde snacks, maar ook bij pasta of als dipsaus.

Adviesprijs € 2,99 | 500 ml

Lekker romig De volle en romige mayonaise van Ekoland is gemaakt van de beste biologische ingrediënten en smaakt perfect bij zelfgemaakte, krokante frites. Of neem een lepel mayonaise als basis voor een lekker dipsausje. Check meer heerlijke variaties op www.ekoland.eu Adviesprijs €2,79 | 370 ml

Win een boodschappenbox!

Liefhebbers van bioproducten opgelet: Tot 15 januari kunt u stemmen op uw favoriete bioproduct. Ga naar www.mijnfavorietebioproduct.nl, breng uw stem uit en vertel wat dat product zo speciaal maakt. De leukste, meest inspirerende inzendingen worden beloond met een gratis biologische boodschappenbox t.w.v. € 50,-.

Als u uw favoriete biowinkel of webshop een steuntje in de rug wilt geven, breng dan ook uw stem uit op www.mijnfavorietebiowinkel.nl.

Dit kan net als bij de productverkiezing tot 15 januari 2015. Daarna worden de winnaars met hun verhalen bekendgemaakt.

Deze verkiezingen zijn een initiatief van Bionext en de Biowinkelvereniging.

| kerst 2014 27

Winkelwaar

“Mijn makeover zomer olie.

Ik voel me herboren.

Dank je Amanprana.“ Emmanuelle Boidron, Franse actrice

❤ ❤ ❤ ❤

❤ ❤ ❤ ❤❤ ❤

❤❤

❤

❤

❤

❤

Lichaamsverzorging van Amanprana is natuurlijk, efficiënt en voedend Amanprana zegt: “doe niets op je huid wat je niet eten kan”. De wetenschap heeft uitgebreid bewezen dat onze huid doorlatend is. Vele substanties kunnen via de huid ons lichaam binnendringen en in ons organisme terechtkomen.

‘Shangri-La’: ORAC-serum voor het gezicht en oogcontouren

10/10 van Rita StienS

Shangri-la is een diep werkend ORAC-serum (antioxidanten) dat alle huidlagen versterkt door haar kleine moleculaire structuur van de etherische oliën. Shangri-la is supervoeding.

Shangri-la verbindt en versterkt alle elementen van de huidstructuur. Gladdere gelaatstrekken en een stralende teint zijn het resultaat. De huid wordt opgelift en zichtbare tekenen van vermoeidheid vervagen.

Shangri-la oogcontour- en gezichtsserum voor de eeuwige jeugd, voor een zichtbaar jongere huid, gladdere gelaatstrekken en een stralende teint.

‘Alana‘: de milde make-up reiniger voor onze gevoelige oog- en gezichtshuid 10/10 De milde make-up verwijderaar voor gevoelige ogen en gezicht, van Rita StienS zonder prikkend of branderig gevoel. Alana verwijdert ook lippen-

super voeding

info www.noble-house.tk

‘Razoli’: gladscheren 10/10 zonder irritaties of rode huid van Razoli van Amanprana zorgt ervoor dat Rita StienS het scheren zachter, gladder, sneller en makkelijker verloopt door het creëren van een gladde barrière tussen de huid en het scheermesje. Zowel voor hem als voor haar. Door de scheerolie is de huid zacht en glad. Geen sneetjes of krasjes. Geen irritatie of roodheid. De kokos-, olijf- en rode palmolie in combinatie met de 7 essentiële oliën in Razoli verzorgen, voeden, beschermen en parfumeren zacht de huid. Ze verzachten en verminderen irritaties. Je hebt dus geen scheercrème, scheerzeep of aftershave meer nodig.

Mondolie van Amanprana voor een optimale mondhygiëne en detox Witte tanden, stralende glimlach, frisse adem.

Mondhygiëne wordt optimaal gegarandeerd door het gebruik van Amanprana mondolie. De essentiële olie van kruidnagel, kaneel en oregano en de kokosolie zorgen voor een voldoende antiseptische werking met als doel overwoekering voorkomen. Er zijn 2 soorten mondolie: ‘Menta’ met munt en ‘Foeniculum’ met venkel.

Die geven een langdurige smaak en frisse adem. Spoel en gorgel met 1 koffielepel (5ml) olie gedurende 1 tot 3 minuten (dagelijks). Of gedurende 20 tot 30 minuten voor detox.

0% junk

100% bio • 100% actief • 100% natuurlijk • 100% ❤ 28 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

stift, onzuiverheden, zonnecrème en waterproof make-up.

Bevat natuurlijke vit. E (ORAC) en meer dan 10 verschillende carotenen. Een proactief boeket dat de huid voedt en een jeugdige uitstraling geeft. Roomse Kamille werkt kalmerend op de ogen, vooral bij de gevolgen van vermoeidheid en irritaties. Het is verzachtend en ontspannend voor de huid.

10/10 van Rita StienS

AMAN PRANA diervriendelijke cosmetica

• verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

SERENE lEvENSKRACHt

Winkelwaar

Dubbeldik

Zuiver Zuivel Griekse Stijl yoghurt is een lekker dikke yoghurt, waarin dubbel zoveel melk gebruikt is als in gewone yoghurt. Hierdoor is deze yoghurt rijk aan proteïnen en vol van smaak. En ze bevat niet meer vet dan gewone volle yoghurt.

In 2 varianten: naturel en met een laagje aardbeien. Lekker als ontbijtje, tussendoortje of toetje Adviesprijs € 5,95 | 200 g

Zachte lippen

Zero sugar Provamel lanceert een plantaardige variatie op yoghurt Natural die volledig suikervrij is. En dit zuivelnieuwtje smaakt net zo lekker en is zelfs smeuïger dan de huidige Naturel. Probeer het eens in een fris ontbijtgerecht, een smoothie, dessert of een (dip)sausje.

Adviesprijs € 1,99 | 500g

ms De nieuwe lippenbalsems van De Traay zijn gemaakt akt van bijenwas, biologische he plantaardige oliën (zonnebloem, abrikozenpit en jojoba), biologische cacaoaoboter en biologische wilde de rozen- en rozemarijnextract. tract.

Gecertificeerd door BDIH. H. Lees: zonder minerale oliën liën (vaseline), parabenen, silicoiliconen, synthetische geur- en kleurstoffen. Nu nog kiezen: ezen: neutraal, munt of framboos? boos?

Adviesprijs € 3,99 | tube e 10 ml

Geplukt in Vietnam

Dez Deze kruidige en warmzoete theemelange met kaneel, karthe demom, gember en groene thee dem komt kom uit het Vietnamese bergdorpje Suoi Bu. Piramide is zeer do betrokken bij dit bergdorpje en be draagt bij aan het welzijn van dr de lokale bevolking en aan de omgeving.

Dat geeft een warm om en lekker gevoel tijdens de winterkou. w Adviesprijs € 2,59 | 20 zakjes

| kerst 2014 29

advertenties

de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows bij Otterlo, 1500m van Hoge Veluwe.

Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij en vegetarische maaltijden www.deroek.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, biobabyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl

Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de

coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

Biologische kleding, puur natuur, huidvriendelijk ondergoed en kleding www.ecotex.nl 0475-334073 EKO textiel bij Pure Coverz: bed-bad-tafel-keuken & stoffen www.purecoverz.nl 0226-341965 Wilt u hier ook adverteren?

Dat kan al vanaf € 60,00 (ex. btw).

Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (06) 186 50 517 en horenova@bionext.nl of kijk op www.smaakmakend.nl

Adopteer een kip is een campagne van Bionext

www.adopteereenkip.nl

Leer lekker vegetarisch koken met natuurvoeding! Omgeving Utrecht, Amersfoort www.groenekookacademie.nl Op zoek naar een uniek cadeau met aandacht voor het milieu? www.23april.nl of 06-15695056

Ik heb al een kip geadopteerd.

En jij?

Tienduizenden Nederlanders hebben inmiddels een biologische kip geadopteerd.

En het aantal blijft maar groeien. Logisch. Want het lekkerste eitje is een adoptiekip-eitje. Gelegd door een kip die buiten scharrelt tussen de struiken, regelmatig lekker in de zon een zandbad neemt, verse graankorrels pikt, haar snavel houdt en een haan in de buurt heeft.

Een kip, kortom, die een kipvriendelijk leven leidt.

Als je voor een kipadoptie kiest, dan geniet jij van haar eieren en de kip van het buitenleven.

Fair deal, toch?

Heerlijke bio/veg.vakantie in Frankrijk! Kamer, yurt of tent.

Wandelen, rust, gastvrijheid: www.lagarnasette.net

Vaker biologisch nieuws ontvangen? Op www.bionext.nl/nieuwsbrief kun je je opgeven voor verschillende digitale biologische nieuwsbrieven.

colofon SMAAKMAKEND 5 • kerst 2014 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw biologische specialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel.

Vragen of opmerkingen?

Mail of schrijf Bionext.

Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Andre Brouwer (redactieraad) | Casper Kromkamp (redactieraad) Vormgeving Marc van Meurs | Yullan Oosterhof Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | Shutterstock. com| Kato Tan Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Dorien Dijkhuis | Ulrika Gustafson | Femke Mosch | Ingmar Niezen | Nicole Willemse Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt.

Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk.

Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

een frisse kijk

Charlotte van Lingen

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Kato Tan

Charlotte van Lingen, al 12,5 jaar curator bij de Kunsthal Rotterdam, maakte de tentoonstelling Alchemie van het Alledaagse, die tot en met 11 januari te zien is. Centraal staat Rudolf Steiner, de grondlegger van o.a. de biologischdynamische landbouw. ‘Ik zou het best aardig vinden als Steiner weer voor even tot leven zou komen en dan hier z’n hoofd om de hoek steekt.’

Heb je iets met biologisch? ‘Ik ben vanaf mijn zestiende vegetariër en kwam in aanraking met biologisch-dynamische voeding omdat ik zocht naar vleesvervangers. Ik wilde zo bewust mogelijk in het leven staan, daar was ik heel principieel in. En dat probeer ik nog steeds.’

Specifieke aanleiding voor deze tentoonstelling? ‘Nee. Wel hadden we genoeg andere redenen. We leven in een maatschappij waar veel aan de hand is. Misschien moeten we op een andere manier naar onze samenleving gaan kijken. Met deze Steinertentoonstelling proberen we daaraan als Kunsthal een kleine bijdrage te leveren. Maar we zijn en blijven een museum, dus stellen we ons zo neutraal mogelijk op.

De focus ligt op Steiners gedachtegoed en vooral op zijn betekenis voor de kunsten.’

Waarom juist Steiner? ‘Het leuke van Steiner is dat hij hart, hoofd en handen met elkaar verbindt. Enerzijds kijkt hij vanuit filosofisch-sociologisch perspectief naar de samenleving, anderzijds vindt hij dat waar je hart naar uitgaat ook belangrijk. Hij bracht dat niet alleen onder woorden, hij werkte het ook uit in de praktijk.

De biologisch-dynamische landbouw is daar een belangrijk voorbeeld van.’

Wat als hij nu nog leefde? ‘Steiner was een bijzonder slimme man die als een spons alle ontwikkelingen opzoog en daar van een afstand naar kon kijken. Hij zocht naar wat het allemaal met elkaar te maken had – want volgens hem had alles met alles te maken – en wilde dat delen met anderen. In zijn tijd had hij behoorlijk wat fans. Ik denk dat hij zou schrikken als hij zou zien hoe we nu bijvoorbeeld met onze veestapel omgaan, of met de bijenteelt. Hij zou kunnen aangeven waar het naar zijn idee fout gaat en wat ons gedrag betekent voor de toekomst.

Denkend vanuit de technische mogelijkheden en kennis die we nu hebben, zou hij vast met vernieuwende ideeën komen die hij met gelijkgestemden – die je tegenwoordig met de sociale media veel makkelijker kunt bereiken – ten uitvoer zou brengen.’

Zijn gedachtegoed in de kunstpraktijk?

‘Steiner zou overweldigd zijn als hij zag hoe een deel van zijn ideeën nog altijd in de praktijk wordt gebracht. Een succesvolle kunstenaar van nu die in het verlengde van Steiners biologischdynamische visie werkt, is Claudy Jongstra. Zij hoedt haar eigen kudde schapen in Noord-Nederland. Ze scheert haar schapen zelf, kleurt de wol en maakt er kunstwerken van. Puur natuur, van nul tot eindresultaat. Als Kunsthal hebben we onze terrasstoelen aan Steiner overgehouden. De ‘vegetable chair’ is ontworpen door de broers Ronan en Erwan Bouroullec. Het design is opgebouwd uit natuurlijke structuren en lijkt op gevallen boomblaadjes in verschillende natuurtinten. Prachtstoelen. En ze zitten lekker!’ V | kerst 2014 31

nieuw van Harrie Janssen, Hazelbroek, Overloon (NB)

Griekse Stijl Naturel en Aardbei  Extra  Rijk

stevige yoghurt

aan proteïnen

 Heerlijk

voor tussendoor of als toetje

Probeer nu!

32 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2014

www.zuiverzuivel.bio