Herfstnummer by Smaakmakend

nยบ 4 | herfst 2010

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

H erfstliefde Wie zijn de helden van de smaak?

Geraffineerde taarten Peter Klosse en Samuel Levie over smaak

BZZg a^X]i! aZ``Zg aZkZc B^_c kgdjl Zc ^` l^aaZc \gVV\ \ZodcYZ bZa` kVc \ZodcYZ `dZ^Zc aZkZgZc# 9jh ]dZ cVijjga^_`Zg oZ aZkZc! YZh iZ WZiZg# 9VVgdb ]ZWWZc lZ ZZc ^ccd" kVi^ZkZ hZggZhiVa/ YZ `dZ^Zc `jccZc Zg aZ``Zg ^c ]Zi higd a^\\Zc! bZi YZ `Va[_Zh ZgW^_# =Zi YV` aVVi kZZa a^X]i Yddg! YVi hi^bjaZZgi ]jc lZao^_c# =Zi gZhjaiVVi/ Vci^W^di^XV ]ZWWZc lZ c^Zi cdY^\# :c ^c Va YVi a^X]i lZg`Zc lZ oZa[ dd` WZiZg### Harrie Janssen van de Hazelbroek Hoeve in Overloon (N-Br)

DciYZ` YZ ]Zg`dbhi

Ontdek waar de melk voor uw product vandaan komt op www.zuiverzuivel.nl ! Kies uw product, voer de houdbaarheidsdatum en productiecode in, en u krijgt te zien bij welke boer de melk in uw product onder andere vandaan komt.

Samen met de natuur

inhoud

herfst 2010

6 recepten in dit nummer 14 Zure roomtaart met nectarines en hibiscus | Roomkaasmuffins met lavendel | Amandeldeeg met pruimen en kardemom | Driedubbele chocoladetaart met rode peper

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson

Zij gaan voor goud!

Acht biologische fruittelers over hun druiven, bessen en peren. ‘Alleen de beste kwaliteit is goed genoeg. Mensen moeten er wel voor terugkomen’

Taart met temperament

Rode pepertjes, kruidige kardemom, geurige lavendelbloemetjes: goed voor onweerstaanbaar lekkere, hartveroverende taart!

22 Smaakexperts

Wat valt er op het gebied van smaak te leren? Peter Klosse en Samuel Levie, experts op dit gebied, raken er niet over uitgepraat. “Smaak is een keuze.”

26 Uit-agenda

Van Fabulous Food Festival tot dineren in de kas. Een selectie uit de talloze bio-activiteiten die op de agenda staan in de Week van de Smaak!

en verder in dit nummer 29 36 39

Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Hester Verduin

Proef de smaak van onze nieuwe oogst En win € 50,biologische boodschappen in de biologische speciaalzaak Actieperiode: 20 sept t/m 15 okt Meedoen? Surf naar: www.allesovernatuurvoeding.nl of vraag naar de actiefolder in de biologische winkel.

Stichting Demeter feliciteert biologisch-dynamisch fruitteler Wil Sturkeboom met de nominatie voor Nationale Held van de Smaak! keboom zijn fruit Met passie en kennis teelt Wil Stur op een nieuwe genebiologisch-dynamisch en zet hij in Demeter fruitteler ratie sterke fruitrassen. ‘Voor mij als ur heeft alles zijn is balans het toverwoord. In de natu ra ik ga forceren of Zod . ritme. Daar houd ik rekening mee van ziekten en vorm de in s ingrijpen ontstaat er disbalan che bedrijf mis yna ch-d ogis biol plagen. De basis van mijn . In de symbiose is compost en een rijk bodemleven ontstaat er uiteindelijk tussen het bodemleven en de boom heerlijk fruit.” ch fruit Meer lezen over biologisch-dynamis emeter.nl ingd icht w.st ww op Kijk en Wil Sturkeboom?

[column Anneke]

naar smaak te kijken. Mijn interesse ligt vooral in smaakverschillen tussen culturen en tussen groepen mensen in eenzelfde cultuur; de psychologie en sociologie ervan staat nog in de kinderschoenen.

Feestfruit H

eerlijk, de Week van de Smaak komt eraan! Het is alweer de vierde editie van dit evenement, dat dit jaar van 19 tot en met 26 september wordt gehouden. Groter dan ooit. Smaak: in de interviews met smaakexperts Samuel Levie en Peter Klosse (vanaf pagina 22) leest u hoe belangrijk deze voor ons is. En hoe we op veel meer vlakken dan dat van eten met smaak te maken hebben. Dat maakt het ongelooflijk boeiend. Er zijn zóveel manieren om

Wat de week zo uniek maakt, is dat iedereen die zich betrokken voelt bij smaak, iets kan bijdragen: producenten, boeren, winkeliers én particulieren. Door de veelvoud aan klein- en grootschalige activiteiten is het soms een tikje onoverzichtelijk, maar dat is ook de charme en de site www.weekvandesmaak.nl wijst de weg. Vanaf het begin heb ik deel uit mogen maken van de jury voor de Held van de Smaak. Deze jaarlijkse verkiezing is een vast onderdeel van de Week van de Smaak. Dit jaar draait het om smaakfruit. In landelijke voorrondes is per provincie een kandidaat genomineerd. Het is een feest om deze provinciale helden te leren kennen. Helemaal dit jaar; maar liefst acht van de twaalf helden werken biologisch. We stellen ze vanaf pagina 6 alle acht aan u voor.

Op zondag 19 september weten we wie er gewonnen hebben. ‘Hebben’ ja, want er is een prijs van de jury én een publieksprijs. Ook u kunt stemmen op uw favoriete kandidaat op de website van de Week van de Smaak. 's-Hertogenbosch is dit jaar Hoofdstad van de Smaak. Het belooft er tijdens de Week van de Smaak een waar Bourgondisch festijn te worden. De Brabanders zijn zó trots op alles wat ze op het gebied van eten en drinken in huis hebben, dat ze dat graag aan heel Nederland willen laten zien. Het begint op vrijdag 17 september met het Real Food Festival in de Brabanthallen en eindigt op zondag 26 september met de grootste biologische picknick ooit. Hester Verduin, een van de organisatoren, hoopt dat er dan meer dan duizend mensen in de straten van 's-Hertogenbosch genieten van lekker biologisch eten. Een bijzonder initiatief, lees er meer over op pagina 39. Ik ben erbij! U toch ook? Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 5

Tekst Dorien Dijkhuis | Portretten Sven Benjamins

Opvallende

Fruittelers

IN DE VOORRONDES VAN DE VERKIEZING TOT HELD VAN DE SMAAK WAREN ER IN EERDERE EDITIES HOOGUIT DRIE BIOLOGISCHE ONDERNEMERS. DIT JAAR ZIJN DAT ER ACHT! ACHT BIOLOGISCHE HELDEN OVER HUN HEILIGE VUUR, DE FIJNE KNEEPJES VAN HET VAK EN DE SMAAKVOLLE OOGAPPELTJES DIE ZIJ KOESTEREN.

Drenthe

Riekje en Jan Rozeboom “Smaak is emotie”, zegt Riekje Rozeboom. Daarmee vat ze precies samen waar het in het bedrijf van haar en haar man Jan om draait: om mensen en om geluk. Het begon allemaal in 1986. Ze leefden van de bijstand, konden desondanks een lapje grond kopen en begonnen daar met blauwe bessen. Maar het zat niet mee. De groothandel ging failliet en op de veiling kregen ze maar weinig geld voor hun bessen. Doordat de pluk precies in de vakantieperiode viel, was er maar weinig vraag naar. Vakantieperiode? Dan stikt het in Drenthe dus ook van de vakantiegangers! Die moeten we naar ons bedrijf halen, besloten Jan en Riekje. En zo geschiedde. ’s Zomers is het er nu een komen en gaan van dagjesmensen en klanten. Riekje: “Ze kunnen hier zelf bessen en bloemen plukken en bessensap drinken op het terras. Bessengebak en bessenijs hebben we speciaal laten maken. Alleen de beste kwaliteit is goed genoeg, want mensen moeten er wel voor terugkomen. Vroeger leverden we ook aan winkels, maar nu verkopen we alleen nog aan huis en aan Udea. Mensen vinden het leuk om het verhaal achter ons fruit te horen en om te zien met hoeveel liefde en toewijding wij ermee bezig zijn. Dat is de emotionele component van smaak. Ik vind het waardevol dat we met ons bedrijf echt iets kunnen betekenen in het leven van mensen. Gestreste mensen komen hier na een uurtje plukken helemaal tot rust. Of neem het jongetje dat hier vanochtend zijn eigen bakje bessen plukte, een euro uit zijn zak haalde en met grote ogen vroeg: ‘Mag ik dat helemaal alleen op eten?’ Dat maakt ons zielsgelukkig, daar doen we het voor.” www.blauwebessenkwekerij.nl

Zeeland

Piet Korstanje Smaak staat bij Piet Korstanje en zijn vrouw Heleen van Elsacker hoog in het vaandel. Zo hoog dat ze er in 1991 voor verhuisden naar een andere plek. Nou ja, niet alleen voor de smaak, ook voor de opbrengst en de kwaliteit. Piet: “Drie jaar nadat we in 1977 het fruitteeltbedrijf van mijn ouders overnamen, schakelden we om naar biologisch-dynamisch. Al doende leerden we een hoop. Onder andere dat de kwaliteit van de grond een belangrijke rol speelt bij biologische teelt. Niet alleen het humusgehalte, maar ook de bodemstructuur en ontwatering bepalen of appels en peren goed groeien en rijpen. Dat is van invloed op de kwaliteit. En dus op de smaak. Op het oude bedrijf was de grond niet gelijkmatig genoeg. We teelden prima fruit, maar we wisten dat het nog beter kon.” En toen kwam het aanbod om grond over te nemen van een bedrijf in Oostkapelle. De grond was al sinds 1930 biologisch-dynamisch bewerkt en er werd samengewerkt met het veeteeltbedrijf voor de mestvoorziening. Zo kregen ze in één klap het harmonieuze bedrijf waar ze van droomden. Het gematigde klimaat vlakbij de kust had als extra bonus een positieve invloed op de ontwikkeling van aroma’s. Niet dat de zoektocht naar de ultieme smaak en kwaliteit nu is afgelopen. Piet: “In samenwerking met wetenschappelijke onderzoeksinstituten doen we onderzoek. We zijn nooit uitgeleerd.” 쏅 www.boomgaardterlinde.nl

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 7

s m a a k m a k e n d 1 | zomer 2010 15

Noord-Holland Florian de Clercq

Zuid-Holland 쏅

Arnold en Hilde Jansen

“Smaak is balans”, zegt Hilde Jansen. “Balans van grond, groei, gewas, water en energie in de kas.” Dat weten Hilde en Arnold Jansen nu. Maar die wijsheid kwam met de jaren. Hilde wist al vanaf haar achtste dat ze tuinder wilde worden. Maar toen Arnolds vader plotseling overleed (ze waren amper twintig), werd dat toekomstbeeld ineens heel snel realiteit. “We wisten toen helemaal niets”, zegt Arnold. “Mijn vader had voor hij stierf geen tijd gehad om mij de kneepjes van het vak bij te brengen. Maar met vallen en opstaan hebben we die eerste jaren veel geleerd.” In het begin teelden ze kleinschalig druiven en paprika's op steenwol en later op flugsand. Dat ging lekker snel. Dat moest wel, want ze teelden voor de handel. Na een paar jaar belandden ze op een punt dat ze een keuze moesten maken voor de toekomst: óf uitbreiden óf kleinschaliger telen en verkopen aan huis. Iedereen verklaarde ze voor gek, maar het werd het laatste. “Ik miste de grond”, zegt Hilde. “Wat is een tuinder zonder aarde? Ik wilde weer eens een kikker tegenkomen of een muis. We waren onszelf een beetje kwijtgeraakt. Het voelde niet goed meer. Dus besloten we met een aantal authentieke druivenrassen door te gaan. En om puur en alleen voor de verkoop aan huis te telen: voor maximale smaak.” Arnold: “Toen we die koers hadden ingezet, was biologische teelt een logisch gevolg. Maar we gebruiken ook vitaal water. Een vitalizer reset de structuur van het water in zijn oorspronkelijke samenstelling. En dat kun je proeven.” “Het is niet alleen het water”, zegt Hilde. “Het is het hele plaatje dat moet kloppen. Smaak is balans. Balans van alles wat met de teelt te maken heeft, maar ook van onszelf. Het was een leerzame zoektocht. Nu doen we precies wat bij ons past. Vroeger stond het Westland bekend om de authentieke druivenrassen. Nu zijn wij de enige ondernemers die deze rassen nog telen. We zijn de vierde generatie druivenkwekers op Nieuw Tuinzight. Het voelt goed om in de traditie van onze voorouders te werken. En om de smaak van deze fantastische rassen voor de toekomst te kunnen behouden.” www.druivenkwekerij.nl

Smaak is volgens Florian de Clercq een miskend begrip. “Ik zal nooit vergeten dat ik eens met de eerste appels van het seizoen naar de veiling ging en daar een collega een lading peren zag lossen. Die was minstens een maand te vroeg. Toen ik ernaar vroeg, legde hij uit dat ze op dat tijdstip lekker veel opleverden. Ik werd daar zo boos om. Hij dácht niet eens aan smaak. Zo wilde ik niet telen. Bij mij moet het om smaak draaien.” Hij doet er dan ook alles aan om smaak te sturen. “Smaak is natuurlijk arbitrair”, zegt hij. “Maar ik probeer de optimale condities te scheppen om tot een optimale smaakontwikkeling te komen. Dat doe ik op verschillende gebieden: teelt, zorg voor de bomen, bewaarmethoden, maar ook door bijvoorbeeld suikers en zuren te meten. Met de vruchtmonsters kunnen we voorspellen wat het ideale plukmoment is.” Het belang dat hij hecht aan smaak heeft te maken met zijn duurzaamheidsdenken, zoals hij het noemt: het besef dat hij een schakel is in de geschiedenis. Dat hij als vijfde generatie op de Olmenhorst zowel een verantwoordelijkheid heeft ten opzichte van zijn verleden én de toekomst. Ook de biologische teelt is daar een rechtstreeks gevolg van. Florian: “Ik wil iets moois nalaten. Vroeger stikte het in de sloten rond de boomgaard van de kikkers. Toen ik ze plotseling weer hoorde, besefte ik pas dat ze lange tijd waren weggeweest. Dat was drie jaar nadat ik biologisch was gaan telen. Dat vind ik iets om dankbaar voor te zijn.” 쏅 www. olmenhorst.nl

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 9

Utrecht

Albert Schulp 쏅

Albert Schulp levert smaak op maat. Fruittelers, zowel gangbare als biologische, kunnen hun fruit bij hem laten persen en meebeslissen over de verhoudingen en de uiteindelijke smaak. “De kwaliteit en de smaak van het sap is afhankelijk van de kwaliteit van het fruit dat ik krijg aangeleverd”, zegt hij. “Want wat je proeft, is puur fruit. We voegen er in het bewerkingsproces niets aan toe.” Hij viel ooit voor die smaak toen hij nog ‘gewoon’ fruitteler was en van zijn eigen appels en peren sap liet maken door een kleine sapmakerij in de buurt. Hij was onder de indruk, want het smaakte veel lekkerder dan sap uit de supermarkt. Toen dat bedrijf ermee ophield, was de familie Schulp juist op zoek naar een alternatief om in een slecht fruitteeltjaar het hoofd boven water te houden. Eén plus één was twee: Albert Schulp nam de sapmakerij over. Albert: “Van appels en peren wist ik al het nodige, dat scheelde. Wat ik niet wist over het verwerkingsproces, leerde ik van de vorige eigenaar.” Eén van de mooie dingen aan zijn vak vindt hij de samenwerking met andere fruittelers. “Vooral biologische fruittelers zijn heel gedreven op het gebied van kwaliteit en smaak. Ze lopen vaak voorop als het gaat om duurzaamheid en milieuvriendelijkheid. Ze weten dat smaak en kwaliteit samenhangen met duurzaamheid en respect voor de natuur. De samenwerking met dat soort bevlogen mensen vind ik inspirerend. Het is bijzonder om samen een mooi en smaakvol product te maken van fruit dat met liefde en aandacht is geteeld.” www.schulp.nl

10 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

Flevoland

Wil en Lisan Sturkenboom Wil Sturkenboom kan uren praten over smaak. Daarom draait alles op zijn bedrijf. Hij is enthousiast over al zijn fruit, maar hij heeft één oogappel: nummer 251, een appel die in alle smaaktests enorm hoog scoort. Maar plotseling was hij van de lijsten verdwenen. “Hij was zo moeilijk te telen dat men hem had afgeschreven. Ik vind dat alleen smaak daarvoor een criterium mag zijn. Teelt niet. En dat was nu juist het erge: hij was van alle appels de lekkerste.” Wil besloot voor de appel in de bres te springen om hem te behouden voor de toekomst. Hij is nu de enige die deze appel teelt. Zijn boomgaard is onderdeel van de Warmonderhofopleiding, de biologisch-dynamische land- en tuinbouwschool. Hij is er docent en runt er het praktijkbedrijf voor de studenten. “Ik geloof in deze manier van telen”, zegt hij. “Het maakt fruit gezonder en smaakvoller. Ik vind het een meerwaarde om onderdeel uit te maken van de gesloten cirkel waarin de aarde, de gewassen en de organismen voor zichzelf zorgen. En om dat uit te dragen naar studenten. Smaak speelt ook binnen de opleiding een grote rol. Eens in de zoveel tijd houden we proefsessies met studenten. Dan bedenken we nieuwe smaakcombinaties voor sappen en jams. Rode bessen/perensap bijvoorbeeld. Of jam van rode bes met honing. Verrassend lekkere combinaties!” Wil: “Veel mensen eten altijd hetzelfde ras. Zonde! Als je je palet verbreedt, gaat er een wereld voor je open. Ik zie het als mijn taak om de wereld te laten weten hoeveel lekkere fruitrassen er zijn. Maar het is moeilijk om die kennis aan de man te brengen. Het is geen doen om alle schakels in de distributieketen te overtuigen. Dus gooi ik het over een andere boeg en verkoop ik mijn fruit rechtstreeks aan de klant. Ik wil dat mensen weten wie ik ben en waarom ik doe wat ik doe, zodat ze weten waarom mijn fruit smaakt zoals het smaakt.” 쏅 www.warmonderhofboomgaard.nl

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 11

HEET JIJ LUNA OF TERRA?

Ik zie een olifant op een vliegend tapijt

Dan ben je een geluksvogel. Niet alleen omdat je zo’n mooie naam hebt, maar ook omdat je dan kans maakt op een ballonvaart voor 4 personen. Stuur een (kopie van) je geboortekaartje of paspoort naar LunaeTerra en misschien ben jij binnenkort wel écht in de wolken! LunaeTerra verloot 3 ballonvaarten onder de inzenders en alle Luna’s en Terra’s krijgen een fles sap en een verrassing cadeau. Ga snel naar www.luna-e-terra.nl en kijk wat je moet doen.

De sappen van LunaeTerra zijn in een nieuw jasje gestoken en daar willen

Ik zie juffie Jet met een gekke jurk en een lange neus

we op proosten met alle Luna’s en Terra’s in Nederland. In de flessen van LunaeTerra zit 100% vers geperst sap van biologisch-dynamisch groente en fruit. Demeter groente en fruit is met natuurlijke zorg en aandacht geteeld. Dat geeft de volle smaak en pure levenskracht. Dat geeft sap met karakter. Sap om mee te proosten op een gezonde toekomst voor onze Luna’s en Terra’s!

Proef Lunae Terra, het lekkerste tussen hemel en aarde!

Gelderland

Harmen en Carla Peters 쏅

Harmen en Carla Peters telen biologische appels en peren omdat ze geloven dat het de smaak ten goede komt als gewassen in hun eigen tijd groeien. Harmen: “Mensen verklaarden ons voor gek. Het was 1985 en over bio deden mensen nog gekscherend. Maar wij geloofden erin. Nu telen we dertien verschillende biologische appel- en perenrassen die we selecteren op smaak en verkopen in de winkel aan huis.” En dan te bedenken dat Harmen vroeger niet zoveel had met akkerbouw. Hij wilde liever met mensen werken en was blij dat zijn broer het familiebedrijf overnam. Zelf werd hij automonteur. Maar het lot beschikte anders. Zijn broer kreeg een ongeluk en moest een jaar herstellen van een hersenbloeding. Aan Harmen de opgave om hem te vervangen. “Toen bleek dat ik het telersgen en de liefde voor akkerbouw toch ook had geërfd”, zegt hij. “Nadat mijn broer was hersteld, zijn we ermee doorgegaan.” Het had heel wat voeten in de aarde voor er biologische appels en peren waren. Door een strenge vorstperiode hadden de boomkwekers een tekort aan appelbomen. Maar Harmen en Carla hadden hun zinnen erop gezet en besloten, heel ongebruikelijk, hun bomen zelf te kweken. Met succes, ook al verhagelde de eerste pluk en bevroor de bloesem het jaar erop. Harmen: “Met de winkel en de adoptiebomen is het hier een komen en gaan van mensen, we genieten ervan.” www.gelderseiland.com

Limburg

Mart Vandewall

Sinds Mart Vandewall eind jaren zeventig eigenaar werd van een monumentale hoogstamboomgaard met oude rassen, staat zijn leven in het teken van smaak. Zo kruist hij zijn eigen rassen, op zoek naar de ultieme appel. Die is er nog niet, maar de Collina komt in de buurt: een vroeg zomerras dat als eerste appel van de nieuwe oogst geliefd is bij het publiek. Stroop is echter zijn grote passie. “Ik ben geboren onder de rook van een stroopfabriek”, vertelt hij. “Als jongetje raakte ik gefascineerd door een foto van een stroopstoker. Dat beeld van die man in een mist van stoom is me altijd bijgebleven. Toen de laatste Nederlandse stroopstoker ermee ophield in 1978, stond het eeuwenoude, typisch Zuid-Limburgse ambacht op het punt van uitsterven. Ik wilde het nieuw leven inblazen om zowel het volkscultureel erfgoed als de smaak van ambachtelijk gestookte stroop te behouden voor de toekomst.” Mart ging bij verschillende stroopstokers in België in de leer voor de kneepjes van het vak. “De techniek van stroopmaken is simpel, maar het gaat om de perfecte smaak. Een goede ambachtelijke stroop smaakt naar karamel, een vleugje kruidigheid en de aroma’s van het fruit. Die smaak zit hem in de keuze van verschillende appel- en perenrassen, het juiste rijpmoment, de verhouding zoet/zuur, het spel met het vuur. Dat vergt proeven, proeven en nog eens proeven totdat de smaakcompositie perfect is. Nu, na al die decennia experimenteren, weet ik exact wat het effect van elke peer of appel is op het eindresultaat.” www.vaneigenerf.nl/onzeboeren/35/Vandewall 쏉

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 13

Geraffineerd, deze taarten met onverwachte smaakmakers. Stuk voor stuk sensationeel lekker en zalig warm dankzij pittige pepertjes en geurige kruiden

14 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

Breng voor de hibiscussiroop 500 ml water met 150 g suiker aan de kook en laat dit 10 minuten zachtjes koken. Neem de siroop van het vuur en laat deze 10 minuten afkoelen. Voeg de hibiscusbloemen en vanillemerg toe aan het suikerwater. Laat de hibiscus en de vanille minstens een uur in het suikerwater trekken. Zeef de siroop. Leg de stukjes nectarine in de siroop en marineer ze circa 1 uur. Verwarm de oven op 160 °C. Klop in een kom met een handmixer de boter met de resterende 300 g suiker romig. Klop er een voor de eieren door en hierna langzaam de zure room. Zeef de bloem met het bakpoeder en een snufje zout en spatel dit door het beslag. Schep het beslag in de taartvorm. Laat de nectarines uitlekken en leg ze op het beslag. Bak de taart in circa 50 minuten goudbruin en gaar. Zet de taart op een rooster en laat deze 30 minuten afkoelen. Verwijder de vorm en bestrooi de taart met poedersuiker. Garneer de taart met bloemetjes van het seizoen. 쏅

Z U R E R O O MTA A R T

Recepten Renรกta Horenovรก | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Yolanda van der Jagt

met nectarines en hibiscus

Tip

Bewaar de siroop van hibiscus. Gebruik deze in yoghurt of marineer er ander fruit mee.

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 15

ROOMKAASMUFFINS m e t l ave n d e l

200 g roomkaas | 4 eieren | 185 g roomboter, gesmolten | 225 g fijne rietsuiker | 135 g bloem, gezeefd | 1 theelepel wijnsteenzuur bakpoeder | 1½-2 eetlepels verse lavendelbloemetjes of 2 theelepels gedroogd | 125 ml crème fraîche + 1 eetlepel suiker | muffinvorm en 10 papieren muffinvormpjes Verwarm de oven op 175 °C. Leg de papieren vormpjes in de holletjes van de muffinvorm. Laat de middelste holletjes vrij. Klop in een kom met een garde de roomkaas met 2 eieren los. Klop in een tweede kom met de handmixer de roomboter en de suiker in circa 10 minuten tot een luchtig en romig mengsel. Klop hierna de resterende 2 eieren een voor een door het botermengsel. Schenk langzaam al roerend het mengsel van roomkaas en eieren bij het botermengsel. Zeef de bloem met het bakpoeder. Spatel de bloem en de lavendelbloemetjes door het beslag. Schep het beslag in de vormpjes. Zet de muffinplaat op het rooster in het midden van de oven en bak de muffins in circa 30 minuten goudbruin en gaar. Laat de muffins op een rooster afkoelen. Roer de crème fraîche en de suiker door elkaar. Garneer de muffins met de gezoete crème fraîche en lavendelbloemetjes.

16 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

250 g rietsuiker | 1 kg pruimen, gehalveerd zonder pit | 1 volle theelepel gemalen kardemom | 400 g bloem, gezeefd | 3 eetlepels kristalsuiker | 50 g amandelmeel of heel fijn gemalen amandelen | 150 g koude boter, in kleine blokjes | 3 eetlepels ijskoud water | 4 eieren | 200 ml slagroom | lage taartvorm (26 cm), ingevet | bakpapier | oude gedroogde peulvruchten Breng in een pan 500 ml water met 200 g rietsuiker en de kardemom aan de kook en laat de suiker oplossen. Leg de pruimen in het suikerwater en laat ze in de siroop in 10 minuten gaar worden. De siroop mag niet koken. Laat de pruimen afkoelen in de siroop. Maak intussen de taart. Verwarm de oven voor op 175 °C. Bestrooi de taartvorm met bloem. Meng in een kom 275 g bloem met de kristalsuiker, amandelmeel en een snufje zout. Voeg de boter toe en wrijf alles met de vingertoppen tot fijne kruimels. Voeg scheutje voor scheutje het ijswater toe en kneed alles tot een soepel deeg. Laat het deeg, afgedekt, minstens 30 minuten in de koelkast rusten. Leg een vel bakpapier op het werkvlak. Leg daarop het deeg en dek het weer af met bakpapier. Rol het deeg tot een ronde lap van ½ cm dik. Bekleed de taartvorm met het deeg. Leg een stuk bakpapier op het deeg en vul de vorm met een dunne laag (oude) gedroogde peulvruchten. Zet de vorm op het rooster in het midden van de oven en bak de taart 10 minuten. Verwijder peulvruchten en bakpapier en bak het deeg in nog eens 10 minuten goudbruin. Klop in een kom de eieren met de resterende 125 g bloem, de resterende 50 g suiker en de slagroom met de handmixer tot een glad beslag. Schenk de vulling in de goudbruin gebakken taart. Zet de taart terug in de oven en bak nog 25 minuten. Haal de pruimen uit het suikerwater en leg ze in de taartvorm. Bestrooi de taart met poedersuiker. 쏅

Smaaksensaties

AMANDELDEEG

m e t p r u i m e n e n ka rd e m o m

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 17

Smaaksensaties

Een verrukkelijke, maar machtige taart, die ook erg lekker is als dessert met een bolletje verkoelend vanille-ijs

18 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

Verwarm de oven voor op 160 Â°C. Bekleed de bodem van de taartvorm met bakpapier. Smelt in een pannetje de boter en pure chocolade al roerend op een heel laag vuur. Snijd de pepers heel fijn en meng deze door het chocolademengsel. Schenk het chocolade/botermengsel in een beslagkom en klop eerst de suiker en vervolgens de eieren er een voor een door. Spatel de gezeefde bloem door het chocoladebeslag en schep er ten slotte ook de stukjes witte en melkchocolade door. Schenk het beslag in de taartvorm. Zet de vorm op het rooster in het midden van de oven en bak de taart in 50-60 minuten gaar. Laat de taart in de vorm afkoelen totdat deze lauw is. Neem hem uit de vorm en bestrooi de taart met cacaopoeder. ě?&#x2030;

DRIEDUBBELE CHOCOLADETAART

m e t ro d e p e p e r

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 19

Heerlijk fruitig! Provamel. Da’s bewust genieten. Provamel goochelt met de heerlijkste Yofuvariëteiten. Op basis van biologische soja, romig en licht verteerbaar … Yofu is heerlijk bij het ontbijt en lekker als tussendoortje of dessert. Dankzij het nieuwe recept smaken onze Yofu’s nu nóg fruitiger. Wist je dat alle Provamel-producten sinds 2010 CO2-neutraal geproduceerd worden?

! Nieuw

KR PIRAMIDE ADV 200x130 LIGGEND WT.ai

31-03-10

08:48:00

Wil je meer weten over onze duurzame aanpak: www.provamel.com

Provamel. Love your future

Fruitig lekker!

Kenners weten al jaren dat Piramide Thee staat voor Biologisch genieten met een hoofdletter B. Want al onze ingrediënten zijn zorgvuldig geselecteerd en 100% natuurlijk. Verbouwd met respect voor mens en natuur. Dus gebruiken we bijvoorbeeld sappige bosbessen en zoete perziken, die fruitig zijn tot en met de laatste druppel. Zo lekker is biologisch! Piramide heeft een uniek assortiment fruitthee, met groene thee als basis, om te kunnen genieten van biologische thee. Zo is er Granaatappel Framboos, Citroen met honing, Sinaasappel met munt, Bosbes, Perzik met vlier en Rode Grapefruit. Fruit en groene thee: een bijzondere en super gezonde combinatie. Voo Vo V Voor o r meer m eer e informatie iin n forma ffor or mat ma ie e zie: zie zi e: w www.piramidethee.nl ww. wp w. pirr ami m dethee e .n .nl

+OMßINß BEWEGINGß VOORßBIO

7ORDßDONATEURß VANß"IOLOGICAß ENßHELPßMEEßAANßEENßGEZONDEß WERELDßVOORßMENS ßDIERßENß MILIEU

"IOLOGICAßISßDEß.EDERLANDSEßORGANISATIEßVOORß BIOLOGISCHEßVOEDINGßENßLANDBOUW ß"IOLOGICAß BRENGTßMENSENßINßBEWEGINGßMETßACTIESßALSß !DOPTEERßEENß+IP ß!DOPTEERßEENß!PPELBOOM ß HETß0IEPERPADßENßNATUURLIJKßHETß±,EKKERßNAARß DEß"OER²ßWEEKEND

4ELEFOON ß ß ß ß ß WWW BIOLOGICA NLß

A A N TA F E L M E T. . .

SMAAK, EEN COMPLEX FENOMEEN DAT VELE TONGEN LOSMAAKT. VOLGENS SMAAKEXPERTS PETER KLOSSE EN SAMUEL LEVIE KAN DE ONTWIKKELING ERVAN NOG ZOVEEL BETER. SCHUIFT U OOK EVEN AAN?

Even voorstellen PETER KLOSSE is eigenaar van hotel-restaurant De Echoput in Hoog Soeren. In 2004 promoveerde hij op het zogenaamde smaakstijlenconcept. Klosse schreef onder meer Het proefboek, de essentie van smaak. Hij is oprichter van en drijvende kracht achter de Academie voor Gastronomie, een verzameling opleidingen, kook- en wijncursussen waarvan De Echoput Kook- en wijnschool en de turbo-opleiding Gastheer-Cuisinier de meest recente zijn. Zowel amateurs als professionals die een kloppend hart hebben voor eten, kunnen er terecht om te koken en hun kennis te vergroten op het gebied van smaak, gastheerschap en het combineren van wijnen en gerechten. Peter Klosse zit in de jury van de verkiezing van de Held van de Smaak. www.academievoorgastronomie.nl

22 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

“In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, is smaak een feitelijke optelsom van allerlei chemische, moleculaire en aroma-achtige stoffen,” zegt Peter Klosse. “Smaak is daarmee een concreet, objectief fenomeen dat goed onderzocht kan worden, en waarmee we kunnen kijken naar de invloeden en ontwikkelingen van het proeven.”

teltje smaakt beter’. Overigens werkt het één niet zonder het ander. Je kunt een heel eind komen met een verhaal of reclame, maar uiteindelijk moet de smaak wel waargemaakt worden. Mensen zijn niet gek. Er zijn heel veel mensen die goed proeven en het snel in de gaten hebben als iets niet klopt. Ik geloof daarom ook niet dat er sprake is van smaakvervlakking.”

Grillig

Verleiding

Dat proeven is volgens Klosse persoonlijk en grillig, en dus allesbehalve objectief. “Alles waarmee de mens in aanraking komt, kan het proeven beïnvloeden: het weer, geluiden, de omgeving, kleur, verschillen tussen man en vrouw, jong en oud, psychologische, sociologische en antropologische zaken, de maanstand — verzin het maar. En als je in iets gelooft, ga je het vanzelf ook proeven. Je drinkt een glas rosé in de Provence en het smaakt als de mooiste en beste rosé ter wereld. Als je zo’n fles meeneemt en thuis opentrekt, valt diezelfde rosé opeens best tegen. Veel mensen zullen dat fenomeen herkennen.”

“Het probleem is eerder dat we kiezen voor gemak. Wie producten aan de man wil brengen die met smaak zijn gemaakt, moet er dus over nadenken hoe hij ze gemakkelijker bij de consumenten krijgt.” De verleiding van gemak is volgens Klosse sterker dan het financiële aspect: “Een consument die bewust kiest voor kwaliteit, weet dat er een groter deel van het budget aan eten moet worden besteed. Maar wie mooie producten in huis haalt, moet ze ook kunnen bereiden. En daar ligt mijn missie: laten we alsjeblieft zorgen voor een goed aanbod van horecaopleidingen en kookcursussen, ook voor amateurs, zodat mensen begrijpen hoe iets wordt bereid, snappen hoe het kookproces werkt. Koken is niet alleen maar een receptenboek op de plank hebben staan. Wat voor het inkopen geldt, gaat ook op voor koken, de tafel dekken en wijn met spijs combineren; alles wat je met liefde, zorg en passie doet, komt de smaak ten goede. Als jij jezelf geen tijd gunt om aan eten te besteden of er geen geld aan uit wil geven, dan mag je ook niet van eten verwachten dat het naar jou toekomt. Het komt steeds op hetzelfde neer: smaak is een keuze.” 쏅

Smaakvervlakking Kun je zo ook zeggen dat biologisch lekkerder smaakt? “De vraag of iets lekker smaakt, is verbonden met het maken van een keuze en daarin geloven: ik wil van die boer, of uit die streek dat product kopen en eten. De keuze voor smaak hoeft niet de belangrijkste reden te zijn om voor biologisch te kiezen. Leg je drie verschillende worteltjes naast elkaar, dan wint niet zomaar de smaak van het biologische worteltje, een andere wortel kan ook heel goed smaken. Marketing, reclame, het enthousiasmeren van het proeven is vaak effectiever: je vertelt het verhaal dat door voor biologische worteltjes te kiezen, je ook voor de biologische boer kiest, instandhouding van het culturele erfgoed en alles wat erbij hoort. Die keuze gaat veel verder dan alleen ‘het wor-

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Sven Benjamins

PeterKlosse

â&#x20AC;&#x153;Als je in iets gelooft, dan ga je het vanzelf ook proevenâ&#x20AC;?

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 23

â&#x20AC;&#x153;Als ik in de supermarkt pepperoni/pizzachips zie liggen, dan vraag ik me af waarmee we bezig zijnâ&#x20AC;?

24 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

A A N TA F E L M E T. . .

Samuel Levie

Even voorstellen

SAMUEL LEVIE is politicoloog en voorzitter van de door hem opgerichte Youth Food Movement Nederland, onderdeel van Slow Food. YFM is een platform dat studenten, consumenten, producenten, boeren en koks nader tot elkaar brengt met als doel: een meer duurzame voedselproductie en lekkerder eten. De YFM Academie houdt eens per maand colleges voor een dertigtal jonge professionals over gevarieerde onderwerpen, van stadslandbouw tot wereldvoedselproblematiek. Levie: “Ik wil nadenken over een toekomst waarin voedsel toegankelijk is voor iedereen, een toekomst waarin mensen zich meer verdiepen in wat ze elke dag eten. Daarom wil ik graag om de tafel, samen lekker eten en dan van gedachten wisselen over hoe het beter kan. Mijn opa leerde me al vroeg hoe belangrijk dat is.” www.youthfoodmovement.nl De academie is open voor inschrijvingen.

“Wat ik mooi vind aan deze tijd, is dat er heel veel smaken beschikbaar zijn. De afgelopen veertig jaar hebben we zoveel nieuwe ingrediënten leren kennen. Neem rucola, vijftien jaar geleden wist nauwelijks iemand in Nederland wat dat was. Als je je best doet, kun je alles eten. Dat is vergeleken met vroeger heel positief.”

Strawberry mob “Binnen YFM willen we het behoud van diversiteit aanmoedigen door verschillende smaken te promoten, mensen de verschillen tussen producten te laten proeven, mensen op jonge leeftijd smaken voor te schotelen om smaakvervlakking tegen te gaan. We hebben van de zomer bijvoorbeeld met YFM een strawberry mob georganiseerd, lees: mensen gemobiliseerd om verschillende soorten aardbeien te komen proeven. We wilden zo laten zien dat er meer is dan die ene soort die je in de supermarkt kunt kopen, dat er vaak nòg mooiere producten zijn.”

Wakker worden “Smaak is een kernbegrip binnen Slow Food en uiteraard ook binnen de YFM Academie. De vraag is of het feit dat alles voorhanden is, rechtvaardigt dat we alles ook altijd maar moeten kunnen eten. Smaken van over de hele wereld worden gemixt. Ik kan wakker worden en ergens heel veel zin in hebben. Als kok ben ik gewend om alle smaakcombinaties te maken die ik wil. Dat leidt soms tot minder bewuste keuzes, ook met betrekking tot respect voor het seizoen. Daarover is tussen chefs en andere studenten binnen de YFM Academie fel gediscussieerd. Aan de andere kant heerst er ook smaakvervlakking. Door de industrie heeft smaak aan echtheid ingeboet. Als ik in de supermarkt pepperoni/pizzachips zie liggen, dan vraag ik me af waarmee we bezig zijn. Het is heel persoonlijk hoe je daarmee omgaat. Ik vind het belangrijk dat we niet wennen aan de smaak van industrieel voedsel en ons respect voor het ambacht verliezen. Smaak verandert met de tijd en is cultureel bepaald. Smaak kun je ontwikkelen. Bin-

nen YFM voeren we daar discussies over. Ieder spreekt vanuit zichzelf, we zijn verschillend en dat maakt elke discussie interessant. Wat we gemeen hebben, is dat we verandering op gang willen brengen.” “Tijdens een van de academiedagen hadden we les van Peter Klosse over smaak. Hij had een kaas- en wijnproeverij georganiseerd. We proefden vins naturels naast gewone wijnen, om te ontdekken hoe het smaakt als je geen sulfiet toevoegt. Dat leidde tot de haast filosofische vraag hoe wijn zou moeten smaken, wat de essentie is van wijnsmaak. Zijn het de wijnmakers die door op het juiste moment sulfiet toe te voegen, de wijn bepalen omdat ze door hun ambacht precies weten hoe hun wijn karakter krijgt? Of zijn het, zoals bij de vins naturels zonder sulfiet, juist de wilde gisten die de smaak bepalen, wat een heel andere manier van wijn maken vergt?”

Stickertje “Biologisch is wat mij betreft vooral een label, ik geloof niet dat biologisch per definitie lekkerder of beter smaakt. Ik geloof eerder dat producten die met liefde zijn geteeld, lekker zijn. Ik ben wel voor biologisch telen, want ik denk dat als je zuiver met de natuur omgaat, je dan vanzelf veel liefde voor je producten hebt. Laatst kreeg ik in Engeland een kaas die ontzettend lekker was. De boer vertelde dat hij eigenlijk graag wilde dat z’n kaas organic was. Ik vroeg hem waarom; de smaak was fantastisch, de boer deed alles precies zoals het zou moeten, waarom wilde hij dan nog dat stickertje? Ik begrijp hem wel, het label is nodig omdat de productie zo grootschalig is geworden en zo onherkenbaar, dat we niet meer weten wat de kwaliteit ervan is. Het stickertje ‘biologisch’ zegt iets over de aandacht waarmee voedsel wordt geproduceerd, maar het zegt mij nog niks over de smaak. Ik durf mijn hand ervoor in het vuur te steken dat ik die Engelse boerenkaas lekkerder vind dan een biologische uit een grote supermarkt wat overigens niet betekent dat ik niet denk dat het heel belangrijk is dat mensen waar mogelijk biologisch eten.” 쏉

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 25

bio

AGENDA VR. 17 T/M ZO. 19 SEPTEMBER

Beter Eten 2010 Eerste landelijke consumentenbeurs op het gebied van Real Food in de Hoofdstad van de Smaak 2010. Beter Eten wil zeggen: beter voor jezelf (gezondheid), voor je omgeving (milieu) en voor de producent (billijke prijs voor een goed product). Kom kijken en vooral proeven! Waar? Brabanthallen, ’s-Hertogenbosch (NB) Hoe laat? v.a. 11:00 uur Wat kost het? € 9,50 / € 7,50 / € 6 www.betereten2010.nl

De lekkerste week van het jaar komt er weer aan! Van 19 t/m 26 september staat ons land in het teken van authentieke smaken, ambachtelijke bereiding en biologische topproducten. Het thema van 2010 is ‘smaakfruit’. Wat is er allemaal te doen en te proeven? Hieronder een greep uit de vele activiteiten, waarin bio de hoofdrol speelt.

ZO. 19 SEPTEMBER

Fabulous Food Festival Nieuw festival waar u eco-gastronomisch kunt genieten. Groenten en fruit spelen de hoofdrol. Met een smulplein, proeverijen, food workshops, entertainment en een kinderkookkeet. Waar? De Lichtfabriek, Minckelersweg 2, Haarlem (NH) Hoe laat? 11:00 - 19:00 uur Wat kost het? € 10 / € 3,50 kinderen Reserveren: www.fabulousfoodfestival.nl

ZO. 19 SEPTEMBER

Appels plukken in de boomgaard

ZO. 19 T/M ZO. 26 SEPTEMBER

Bio-lunch en -diner Bistro het Oude Raadhuis serveert de hele week een lunch en diner met bio-streekproducten uit het Westerkwartier. O.a. buffelmozzarella uit Grootegast, rabarber uit Zevenhuizen en vlees van het Groninger Weiderund. Waar? Hoofdstraat 4, Zuidhorn (GR) Hoe laat? 11:00 - 21:00 uur Wat kost het? Lunch v.a. € 4, diner v.a. € 30 Reserveren? (0594) 52 83 22 www.bistrohetouderaadhuis.nl

ZO. 19 SEPTEMBER

Dineren in de kas Sfeervol dineren op een prachtig tuinencomplex met ruim 200 bijzondere soorten bio- groenten en fruit. In het diner worden voornamelijk eigen producten verwerkt. Waar? Eikenlaan 2, Veenhuizen (DR) Hoe laat? 18:00 - 22:00 uur Wat kost het? € 40 Reserveren: (0592) 38 84 14 www.detuinenvanweldadigheid.nl

26 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

ORGANISATIE De Week van de Smaak is een gezamenlijk initiatief van Biologica, Euro-Toques, Pierre Wind, Slow Food Nederland en Streekeigen Producten Nederland. De coördinatie ligt bij Biologica. Het evenement wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Rabobank Nederland, ’s-Hertogenbosch Hoofdstad van de Smaak 2010, Provincie Noord-Brabant, Stuurgroep LIB.

Kom kijken in de bio-boomgaard van Levels Biofruit en pluk zelf de heerlijkste appels. Met terras en een winkeltje dat fruit(sappen) verkoopt. Speelgelegenheid voor kinderen. Waar? Vieruitersten 26, Meijel (LB) Hoe laat? 13:30-16:00 uur Wat kost het? Voor € 22,50 kunt u 5 kilo appels plukken. www.adopteereenappelboom.nl

DI. 21 SEPTEMBER

Proeverij met praatje In de Tuinkamer van de Hof van Wouw kunt u smullen van de meest verleidelijke gerechtjes. Gemaakt van bio-seizoensfruit uit eigen tuin. Met toelichting over o.a. de herkomst. Waar? Brouwersgracht 30, Den Haag (ZH) Hoe laat? 15:00 - 17:00 uur Wat kost het? € 22,50 Reserveren: 06 2315 1606 www.detuinkamer.info

Fontaine, beste kwaliteit, verantwoorde vangst! Duurzaam Het Fontaine assortiment bestaat alleen uit vis die nog volop aanwezig is en duurzaam is gevangen. Dus geen bijvangst en ook geen netten waarin dolﬁjnen verstrikt kunnen raken.

Beste kwaliteit Veel zeeën zijn vervuild met zware metalen die uiteindelijk in de vis terechtkomen. Fontaine vis komt uit de Grote en Atlantische Oceaan. Deze wateren zijn nog schoon en bieden de beste kwaliteit vis.

Gezond De zogenaamde vette vissoorten, als haring, makreel en tonijn, bevatten Omega-3 vetzuren. Fontaine ﬁlets, patés en salades: duurzaam, lekker én gezond!

BEWUSTE VOEDING MET GOEDE SMAAK

Elke dag lekker!

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Yolanda van der Jagt

Courgette Courgette is familie van de pompoen. Het is een groente met een vrij neutrale smaak, maar met ongekende culinaire mogelijkheden. In de soep, rauw, gebakken, geroosterd en zelfs in de cake. Courgette is met vrijwel alle kruiden en specerijen te combineren. De lekkerste courgette is klein en, ondanks dat hij best een tijdje bewaard kan worden, vers het lekkerst. Bewaar courgette altijd buiten de koelkast, want binnenin is hij heel snel aan bederf onderhevig.

In de salade

Van de grill

Snijd 600 g courgette in dunne plakjes. Fruit 1 kleine ui (in ringen) en 4 tenen knoflook (in plakjes) in 4 eetlepels olijfolie. Bak de courgette even mee. Voeg wat zout, 1 theelepel gemalen komijn en enkele eetlepels water toe en stoof de courgette in circa 10 minuten gaar. Voeg naar smaak citroensap, harissa of cayennepeper en fijngehakte verse koriander toe. Serveer de salade op kamertemperatuur.

Roer een marinade van 3 eetlepels groene pesto, de rasp en het sap van ½ citroen en wat gemalen rode peper. Snijd 2 courgettes in lange dunne plakken, bestrijk ze met de marinade en laat ze 20 minuten liggen. Gril de plakken courgette op de barbecue of in de grillpan. Lekker als lunchgerecht met verkruimelde geitenkaas en grof gehakte walnoten.

In de omelet

Rasp 400 g courgette grof. Roer in een kom 1 ei met 4 eetlepels tomatentapenade los en meng er de courgette en 100 ml Griekse yoghurt door. Zeef met 3 theelepels bakpoeder, 1 theelepel zout en 1 theelepel chilipoeder. Maak een kuiltje in het midden en roer het courgettemengsel er met een vork door. Vul een ingevette taartvorm (20 cm) met dit beslag en bak de taart in een op 200 °C voorverwarmde oven in 35 minuten gaar.

Snijd 400 g courgette in heel kleine blokjes en bak ze met 3 bosuitjes (in ringetjes) en wat zout en peper 4 minuten zachtjes in 2 eetlepels olijfolie. Klop 6 eieren los met zout, peper en 2 eetlepels verse munt (fijngehakt). Schenk de eieren in de pan, leg het deksel erop en laat de omelet in circa 8 minuten zachtjes gaar worden. Lekker met zuurdesembrood en halfgedroogde tomaatjes (zie recept op pagina 33).

In de cake

In de soep Fruit 2 tenen knoflook (fijngehakt) in 15 g boter. Voeg 300 g courgette (in blokjes) en 500 ml bouillon (eventueel van tablet) toe. Kook alles zachtjes 15 minuten. Pureer met de staafmixer en breng op smaak met zout en peper. Serveer het soepje met blokjes rookworst of rookkaas.

Uit de oven Snijd 600 g courgette in blokken van circa 2 cm en meng er 1 ui (in dunne partjes), 2 eetlepels olijfolie, 1 eetlepel rozemarijnnaaldjes (fijngehakt) en wat zout en peper door. Spreid de groente in een enkele laag uit in een braadslede en rooster deze in circa 35 minuten in een op 200 °C voorverwarmde oven gaar en goudbruin. Lekker bij gegrild vlees en door de pasta. 쏅

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 29

Nieuw bij Eneco: Voordelen Speciaal voor klanten. Bij Eneco waarderen we onze klanten en doen we graag wat extra’s. Op onze Speciaal voor klanten website vindt u een scala aan speciale belevenissen, uitjes en producten. En omdat we veel klanten hebben, kunnen we deze voordelen vaak met een forse korting aanbieden. Uiteraard staan deze voordelen in het teken van energie, duurzaamheid en milieu. Kijk voor de voordelen op eneco.nl/speciaalvoorklanten

INGREDIËNTEN: 100% BIOLOGISCHE LANDBOUWGEWASSEN, WATER, ZONNEBLOEMOLIE, ZEEZOUT, RESPECT, TOEWIJDING EN EERLIJKHEID.

De lekkerste aardbeienkwark van Nederland! Ook verkrijgbaar jg in de smaken magere, halfvolle en volle kwark.

Het evenwicht vinden tussen gezond en lekker. Dat is wat wij sinds 1957 doen. Daardoor zijn wij al 15 jaar dé expert op het vlak van rijstdranken. Wij hebben dan ook het ruimste gamma smaken op de markt : natuur, original, vanille, noot-amandelen, calcium en choco. Ze zijn allemaal 100 % biologisch, 100 % plantaardig en bevatten geen lactose. Ze zijn door hun milde en van nature zoete smaak een plezier om te drinken of om mee te kokkerellen. Bovendien waakt het labo Lima Expert over de kwaliteit van onze plantaardige dranken en de biologische en verantwoorde landbouwproductie ervan. Dat gaat natuurlijk hand in hand met ons diepe respect voor de mens en de natuur. Op een betere wereld dus en op jouw gezondheid !

De natuur. natuur na nat uur u.N Niet iet ett me m meer, er, ni n niet et min m minder. d . de der

In HARMONIE met de natuur

www.limafood.com

Elke dag lekker!

Gevulde paprika's

4 middelgrote paprika’s (rood, geel, groen en/of oranje) | 400 g verse worst (rund of varken) | 2 theelepels Arabische kruidenmelange | 2 eetlepels verse oregano, fijngehakt Snijd aan de bovenkant een kapje van de paprika’s. Leg de kapjes naast elkaar in een ingevette ovenschaal. Snijd met een scherp mesje voorzichtig de zaadlijsten uit de paprika’s en spoel ze uit. Laat ze omgekeerd even uitlekken. Knip het velletje van de verse worst open en haal het gehakt

eruit. Kneed de kruiden en de oregano door het gehakt. Verdeel het gehakt in 4 gelijke porties en vul de paprika’s met het gehakt. Zet de paprika’s in een kleine ovenschaal met een iets hogere rand. De paprika’s moeten rechtop blijven staan. Verwarm de oven voor op 175 °C. Zet de schaal met paprika’s en de schaal met de kapjes in de oven en laat alles in circa 35 minuten gaar worden. Neem de paprika’s uit de oven en zet de kapjes op de paprika’s. Lekker met een salade en gebakken krieltjes. 쏅

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 31

NIEUW: Bertyn pepersteak. Proef hem.

- Chef bij Bertyn -

V Recept Budwig-papje: www.noble-house.tk

Omega’s om de batterij van élke cel op te laden Bertyn: de filet pur onder de seitan Proef onze nieuwe pittige pepersteak Ontdek de pepersteak van Bertyn, de ideale vleesvervanger om te bakken of te grillen. Deze pepersteak wordt op traditionele wijze vervaardigd van speltseitan. Met een heerlijke, pittige amandel-pepersaus. In de pan of op de grill 5 minuten bakken aan beide zijden. Vervolgens de saus erbij en klaar! Of 5 minuten in de verpakking in kokend water. Je proeft meteen zijn heerlijk zachte beet. Om te smullen! Eiwitrijk, lichtverteerbaar, cholesterolvrij en vetarm. De ideale eiwitleverancier met slechts 94 kcal per 100g. En met de textuur van een Älet pur. Bertyn vind je vers in het koelvak van je natuurwinkel. Bertyn seitan wordt vervaardigd van manitoba oertarwe (steak 300g, bloc 550g, bloc 1000g) of van spelt (steak 250g, bloc 550g). Naast de pepersteak zijn er de klassieke varianten met een traditionele Japanse tamari- of shoyusaus, 15 maanden gerijpt in cedervaten. Heerlijk lekker. Smakelijke en gezonde recepten: www.bertyn.be Meer info: 00 32 3 620 26 56. Natuurwinkels bestellen Bertyn seitan beperkt gamma bij Udea en volledig gamma bij Kroon

De mens bestaat uit miljarden cellen. De vitaliteit van elke cel is voor een groot deel afhankelijk van de kwaliteit en bescherming die de celwanden (membranen) bieden. Celwanden bestaan voornamelijk uit vetten. Voldoende omega-3/6 maken de celwanden soepel en doorlaatbaar waardoor zij voedingsstoffen kunnen opnemen. Zij zorgen er tevens voor dat de batterijen van onze cellen opgeladen kunnen worden. Zij zorgen voor de geleiding en opwekking van elektrische impulsen. Te weinig omega-3/6 maakt ons moe, lichamelijk en geestelijk. Johanna Budwig over het opladen van onze batterijen: ‘De tweepoligheid tussen vet (celomhulsel) en eiwit (celkern) is van fundamenteel belang voor het behoud en de structuur van alle levende cellen. Deze tweepoligheid hangt grotendeels af van de aanwezigheid van voldoende omega-3/6. Het gebrek aan omega-3/6 verlamt vele vitale functies van de cel. Wanneer de tweepoligheid tussen de celkern en het celomhulsel wordt vernietigd, door bijvoorbeeld een tekort aan omega-3/6 of door gedeeltelijk of geheel geharde vetten (transvetten) te consumeren, betekent dit dat de elektrische lading verdwijnt. Met andere woorden de batterij van de cel geraakt leeg.’ In je natuurwinkel. Tel 03 653 25 41, www.noble-house.tk Eicosan perilla is zeer rijk aan omega-3. Bevat voldoende omega-7 en 9 en weinig omega-6. De Eicosan kruiden versterken de werking van omega-3. 1 theelepel of 1 eetlepel per dag, vult het omega-3 tekort snel weer aan.

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

Spaghetti

Elke dag lekker!

met halfgedroogde tomaatjes

500 g gekleurde kleine (wilde) tomaten | 5 eetlepels olijfolie | 2 eetlepels balsamicoazijn | 1 theelepel suiker | 2 eetlepels verse tijmblaadjes | 1 grote teen knoflook, uitgeperst | 300 g spaghetti | 150 g oude geitenkaas (stukje) Verwarm de oven voor op 150 Â°C. Halveer de tomaten en leg ze met het snijvlak naar boven op een ingevette bakplaat. Bestrooi ze licht met zout. Meng de olie met de balsamico, de suiker, de tijm en de uitgeperste knoflook. Bestrijk de tomaten met een deel van deze olie. Schuif de

bakplaat in het midden van de oven en laat de tomaatjes in 45 minuten gedeeltelijk drogen. Kook vlak voor de tomaatjes klaar zijn, de spaghetti volgens de aanwijzingen op het pak. Schenk enkele eetlepels kookvocht in een pannetje en giet de pasta af. Doe de pasta terug in de pan. Roer de overgebleven olie door de pasta en voeg als de spaghetti gaat plakken, wat van het achtergehouden kookwater toe. Schep de tomaten luchtig door de pasta en verdeel alles over 4 borden. Schaaf er royaal kaas boven. Lekker met een rucolasalade ě?&#x2030;

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 33

Panir, een heerlijke vleesvervanger nu ook van schapenmelk! Panir de perfecte vleesvervanger: • is een unieke kaassoort gemaakt van biologische melk en citroenzuur. • smelt niet en kan worden gebakken, gefrituurd of gegrild. • heeft een romige en neutrale smaak, kinderen zijn er gek op. • is zuiver, voedzaam en makkelijk te bereiden.

Heilige Koe panir van koemelk

Heilige Schaap

panir van schapenmelk INGREDIËNTEN: 100% BIOLOGISCHE LANDBOUWGEWASSEN, WATER, Te koop bij uw natuurvoedingswinkel. ZONNEBLOEMOLIE, ZEEZOUT, RESPECT, Zie ook www.panir.nl voor recepten. TOEWIJDING EN EERLIJKHEID. verkoopprijs HetAdvies evenwicht vinden tussen gezond en lekker. Dat is wat wij sinds Ca.doen. € 2,80 - 250 gram naturel 1957 Daardoor zijn wijkoe al 15 jaar dé expert op het vlak van Ca. € 3,00 250 gram koe naturel, italiaanse rijstdranken. Wij hebben dan ook het ruimste gamma kruiden smaken op Ca. € 4,00 200 gram schaap naturel de markt : natuur, original, vanille, noot-amandelen, calcium en choco. Ze zijn allemaal 100 % biologisch, 100 % plantaardig en bevatten geen lactose. Ze zijn door hun milde en van nature zoete smaak een plezier om te drinken of om mee te kokkerellen. Bovendien waakt het labo Lima Expert over de kwaliteit van onze plantaardige dranken en de biologische en verantwoorde landbouwproductie ervan. Dat gaat natuurlijk hand in hand met ons diepe respect voor de mens en de natuur. Op een betere wereld dus en op jouw gezondheid !

Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie. Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

De natuur. natuur na nat uur u.N Niet iet ett me m meer, er, ni n niet et min m minder. d . de der www.limafood.com

Power to the Pieper! Als u van fietsen of wandelen houdt en de biologische landbouw een warm hart toedraagt, dan is het Pieperpad echt iets voor u. Langs de route, die van Friesland tot Zeeland loopt, vindt u tal van biologische aardappelboerderijen, horecagelegenheden en bed&breakfasts. De ANWB-gids met routebeschrijving en uitgebreide informatie is te koop bij deelnemende natuurvoedingswinkels en online via www.pieperpad.nl Het Pieperpad is een initiatief van Biologica en Greenpeace.

NIEUW

100% biologische kattenbakvulling gemaakt van super absorberende klontvormende klei

100% BIOLO ! GIS KATTENBAK CHE VULLING

Gezond HygiĂŤnisch Economisch Milieuvriendelijk k Handig www.yarrah.nl Ben je al geabonneerd op de Yarrah nieuwsbrief? www.yarrah.nl

Winkelwaar

Tekst | Nicole Willemse

1 2x (h)eerlijk

2 Jammm…

We hadden al biologische rijst. En we hadden ook al fairtrade rijst. Maar fairtrade én biologisch in een en hetzelfde pak, dat is een primeur van De Nieuwe Band. Dat klinkt dubbel goed. En toch is er eigenlijk niets veranderd; de bijna tweeduizend biologische rijstboeren die aan de voet van de Himalaya in Noord-India basmatirijst telen, hadden al een fairtrade-certificering. Alleen is die vanaf nu ook voorzien van het Max Havelaar-logo. Basmatirijst is herkenbaar aan de lange, slanke korrels en vooral aan de aromatische geur. Witte rijst is de gepelde versie, bruine rijst de ongeslepen variant. Het verschil zit ’m in het vliesje, vol mineralen en vitaminen. Adviesprijs vanaf € 2,30 | 500 g

TerraSana pakt uit met zes nieuwe varianten fruitbeleg. De potten zitten boordevol fruit dat is gezoet met appeldiksap in plaats van suiker. Verantwoord smullen dus! Er is keuze uit bosvruchten, aardbeien, rozenbottels, abrikozen, pruimen en speciaal aanbevolen in dit seizoen: cranberry fruitbeleg. Behalve stukjes biologische cranberry’s kom je ook rode bosbessen tegen, beter bekend als vossenbessen. Zet ook eens een potje biologische kwaliteit op de tafel. Nu alleen nog kiezen: op een beschuitje of boterham, op een pannenkoek, in de yoghurt, kwark of shake, of (warm) over taart en ijs? Adviesprijs € 2,39 | 250 g

3 Vet nieuws

Laitois introduceert meer keuze in het biologische schap. Wie graag een romige smaak op z’n brood smeert, kiest voor Laitois halvarine of margarine. Handig: de margarine bestaat voor minstens 80 procent uit vet en is daardoor ook geschikt om mee te bakken. Hoewel, eerlijk toegegeven, goed vlees kun je beter bakken in biologische bak & braad, ook van Laitois. Halvarine van Laitois, de naam verraadt het al, bevat de helft minder vet dan margarine. Wat deze producten alle drie gemeen hebben is de aantrekkelijke prijs. Adviesprijs € 1,45 | 250 g

4 Echte olijvensmaak

Ze zijn voorverpakt en toch lijkt het alsof je verse olijven proeft. Goed geproefd! De olijven van Proef zijn van Griekse bodem, waar ze zonder pesticiden groeien en rijpen. Niet te vergelijken met gepasteuriseerde olijven in blik en glas waarvan de authentieke olijfsmaak meestal verloren is gegaan. Extra lekker: zowel de groene als Kalamata olijven zijn subtiel gekruid. Of neem de olijvenmix. En proef dan ook de verschillende soorten tapenade, gemaakt met diezelfde kwaliteit olijven. Waar is het stokbrood? Adviesprijs € 2,15 | 125 g

2 1

36 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

5 Chinese pindakaas

Nog een primeur, maar deze is voor op brood: wil je bio én fair smeren, koop dan Unueco pindakaas. Unueco? Unueco is Esperanto en betekent eenheid, eendracht, samenhang en integriteit. Precies het label dat past bij de combinatie van biologische landbouw en eerlijke handel, moeten ze bij Unueco hebben gedacht. De pinda’s komen uit China en worden door bijna honderd kleine boeren in twee verschillende gebiedsdelen geteeld. Horizon maakt er pindakaas van, die niets meer bevat dan gebrande biologische pinda’s, een beetje zeezout en een kleine hoeveelheid ongehard plantaardig vet. Zo blijft de pindakaas lekker smeuïg. Verkrijgbaar in potten van 250 en 500 gram. Adviesprijs € 4,49 | 250 g

6 Dik-mild-licht

Wat voorheen Yomio was, heet vanaf nu Zuiver Zuivel Milde Magere en Milde Volle Yoghurt. Mild vanwege de zachte smaak, lekker dik en tegelijkertijd lichter verteerbaar. Dat laatste komt doordat deze yoghurt overwegend rechtsdraaiend melkzuur bevat. Rechtsdraaiend melkzuur wordt makkelijker en sneller afgebroken dan linksdraaiend melkzuur. En voor wie het naadje van de kous wil weten: het zijn de zuurselcultures B. Lactis en L. Acidophilus die de yoghurt zo dik maken. Slim van Zuiver Zuivel. En lekker. Adviesprijs mager € 1,30 euro / vol € 1,45 euro | 1 liter

7 Hollandse oogst

Dat we in Nederland in het seizoen lekkere asperges hebben, weet vrijwel iedereen. Maar ook op het gebied van knoflook, frambozen, wijn, heidehoning, schapenkaas, ijs, vlees, rozenbottels, graan en wintergroenten van vroeger komt er verrassend veel lekkers van Hollandse bodem. Dat blijkt uit de verhalen in Oogst! van uitgeverij Terra. Het boek is tegelijk een adressengids met leuke en lekkere uitjes waar je je tegoed kunt doen aan al dat lekkers, inclusief het lievelingsrecept van de verschillende boeren, tuinders en telers. Oogst! ligt vanaf 30 september vers in de boekhandel.

8 Van appelsap tot vitaliteitsdrank Het groeit tussen hemel en aarde, krijgt alle tijd om te rijpen en volgt het ritme van de biologische klok: de vruchtenen groentesappen van Luna e Terra. Gemaakt van biologischdynamische vruchten en groenten, van boeren die met de grootste toewijding en respect voor de natuur werken. Dat levert bomen die van nature sterk zijn en akkers met een rijk bodemleven. De opbrengst is zongerijpt fruit en een gulle groenteoogst, waar een heel arsenaal fruiten groentesappen van kan worden geperst. Nogal wiedes dat het goed smaakt… Adviesprijs € 1,49 | 700 ml

Mail & win Wie wil er nou niet zo’n boek winnen? Kijk snel op www.smaakmakend.nl hoe u kans maakt op een van de vijf exemplaren. Adviesprijs € 19,95

8 5

6 7

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 37

advertenties

Blijvend

mooi

de beste bio-adresjes OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, biobabyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl www.sincero.nl fair biofashion. Hardebollenstraat 1 in Utrecht. Dames-, heren- en kindermode.

F iordifrutta is meer dan een etiket.

www.biologischgeschenkpakket.nl De specialist in biologische en duurzame geschenken en kerstpakketten. Tel. (035) 683 33 56.

Wij doen aan Biologische landbouw. En niet voor de show: letterlijk kilometers aan Biologische Landbouwgrond in eigen beheer garanderen werkelijk het mooiste fruit geplukt op het juiste moment voor onze producten.

Op zoek naar worksh./ therap. die de zelfontwikkeling bevorderen? www.eigentijdsnetwerk.nl Green Fair zondag 19 september Utrecht. Gezellige biologische en fair trade markt www.green-fair.nl

NIEUW

De ABC- babydoos, dé Eerste & Enige Alternatieve Babydoos met Natuurlijke & Biologische info voor moeder & kind. Voor € 8,50 ontvangt u de ABC- babydoos t.w.v. € 55,- www.ABC-babydoos.nl

F iordifrutta is gegroeid tot het belangrijkste merk fruitbeleg in Italië. Niet alleen in de besloten kring van natuurwinkels maar ook concurrerend met alle grote "gangbare" A merken. Dat word je wanneer je goede en vooral lekkere producten maakt. En dat is goed nieuws voor iedereen en de natuur. want Fiordifrutta is 100% Biologisch, vergt minder transport en als merk sponsort diverse natuur projecten. Zo beschermen wij onze enige leverancier: de natuur.

TER OVERNAME AANGEBODEN Vegetarisch lunch- eetcafé in Arnhem. Meer info: 06-48647678 www.enigalternatief.nl Open-doe-dag Warmonderhof Dronten voor het hele gezin op zondag 12 september a.s. van 11:00 tot 16:00 uur. Informatie: www.warmonderhof.com

Granaatappel Gezichtsverzorging

100%

natuurlijk

F iordifrutta is verkrijgbaar in

22 fruitsoorten Bereidt op zeer lage temperaturen voor behoud van vitaminen, mineralen, antioxidanten en smaak. Kom kijken op www.rigonidiasiago.com hoe en waar wij produceren

38 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010

Biologisch wijnabonnement Kijk op www.biowijnclub.nl, voor lekkere biologische wijn

WWW.BIO-RON.COM Biologische diervoeding voor paarden/hobby-vee, gras en kruiden zaden, bio-bokashi, EM en duurzame meststoffen. (035) 601 11 66 / 06-15170594 Ontdek natuurvoeding, diverse kookworkshops: vegetarisch, biologisch, banket, sushi etc. www.pluimes.nl 06-15657684 Wilt u hier ook adverteren? www.smaakmakend.nl/adverteren

www.biogids.nl voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

colofon SMAAKMAKEND 4 • herfst 2010 Smaakmakend is een uitgave van Biologica. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Biologica. Uitgever Biologica | Postbus 12048 | 3501 AA Utrecht | tel 030 2339970 | fax 030 2304423 | smaakmakend@biologica.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Jinne Das | Nicole Willemse Vormgeving Carla Goossens | Marc van Meurs Fotografie Sven Benjamins Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Renáta Horenová | Ulrika Gustavsson | Yolanda van der Jagt Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Kobalt Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Katrien Hornikx Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. Abonnement op Smaakmakend? Dat kan voor € 22,50 per jaar (6 nummers). Bel: 030 233 99 77 of ga naar www.smaakmakend.nl ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Biologica niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier. Biologica heeft het keurmerk van het CBF voor verantwoorde werving en besteding van fondsen.

een frisse kijk Hester Verduin is marketing- en communicatiemanager van Haiboerhai, een webwinkel vol biologische producten in Noord-Brabant. “Op 26 september organiseren we in ’s-Hertogenbosch de grootste picknick ever in Nederland. Dan laten we zien dat biologisch eten niet duur hoeft te zijn.”

Wilt u kans maken op één van de 25 gratis kaarten voor de bio-picknick in ’s-Hertogenbosch? Kijk op www.smaakmakend.nl/win

Tekst Hans Moltzer

Noord-Brabant “De vraag naar biologisch eten groeit behoorlijk in Brabant. ’s-Hertogenbosch is dit jaar niet zomaar uitgeroepen tot Hoofdstad van de Smaak; Eindhoven heeft zelfs een stadsboerderij. De vraag is niet alleen groot in de grote steden, maar ook in de dorpen en uitgestrekte buitengebieden. Daar zijn meer biologische boeren te vinden dan je misschien zou denken. ” Picknick “Op zondag 26 september, de laatste dag van de Week van de Smaak, kun je tussen 13:00 uur en 15:00 uur aanschuiven aan de grootste picknick ever in Nederland. De Bossche binnenstad veranderen we dan in platteland met veel strobalen in de straten, gezellige picknickplaatsen overal en boeren die hun waren aanprijzen. Je

Hester Verduin

betaalt 5 euro en krijgt voor dat geld meer dan een aangekleed broodje. Een goeie kok maakt de lekkerste hapjes. En natuurlijk is alles biologisch.” Niet duur “Mensen die gewend zijn aan de lage supermarktprijzen vinden biologisch eten vaak te duur. Met deze picknick laten we zien dat biologisch echt niet duur hoeft te zijn. Vijf euro voor een lekkere lunch: dat is toch niet te veel gevraagd! Daarom mikken we ook op zo’n duizend bezoekers. Misschien worden het er wel veel meer!” Haiboerhai “Het is de titel van een oud volksliedje dat gaat over een boer die een oogje heeft op de buurvrouw en andersom. De webwinkel loopt erg goed. Zowel de mensen op

het platteland als in de stad hebben het grote gemak ervan ontdekt. Eigenlijk is het een oud distributiesysteem in een modern jasje. In de tijd dat producenten en consumenten elkaar kenden, verkochten de boeren hun producten vaak bij je aan de deur. Wij hebben dat werk van de boeren overgenomen. De mensen weten waar het vlees, de zuivel, de groenten en het fruit dat wij bezorgen vandaan komt. En alles is biologisch gecertificeerd. Daar houden we ons streng aan. Want lokale producten eten is natuurlijk prima, maar niet zonder de duidelijkheid van het Eko-keurmerk.” De Natuurwinkel “Nee, onze biologische webwinkel is geen concurrent van de Natuur-

winkel in ’s-Hertogenbosch. Integendeel, samen doen we aan marktverbreding. Die picknick organiseren we ook samen. Ik woonde zelf in Eindhoven en ging daar naar de Natuurwinkel. Nu woon ik in een dorp in het buitengebied. Daar miste ik de Natuurwinkel en ontdekte het gemak van Haiboerhai.” Kinderen “Ja, mijn kinderen eten biologisch. Daar zijn ze mee opgegroeid. In onze moestuin zien ze hoe hun eten groeit. Ze zijn behoorlijk kritisch. Als de melk soms ergens anders vandaan komt, vragen ze: is dit wel biologisch, mam? Hoe eerder kinderen biologisch eten, hoe beter het is. Meteen na de moedermelk, zou ik zeggen, die is tenslotte ook biologisch.” 쏉 www.haiboerhai.nl

s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2010 39

Waarom rauwe Waarom rauwe Amanprana bio-tarwekiemen Amanprana bio-tarwekiemen je maaltijden verrijken je maaltijden verrijken

Rauwe tarwekiemenvan Amanprana hebben een ORACRauwe tarwekiemenvan hebben een ORACwaarde van 13.800. OracAmanprana geeft de anti-oxidatieve kracht weer waarde vaneen 13.800. Orac de anti-oxidatieve kracht weer van voeding waarde diegeeft opgesteld is door het amerikaanse van voeding waarde die opgesteld is door het amerikaanse NIH (nationaleen institute of health).Aangenomen wordt dat we 3000 NIH institute of moeten health).Aangenomen dat we 3000 Orac(national eenheden per dag opnemen omwordt ons voldoende te Orac eenheden peroxidanten. dag moeten opnemen om ons voldoende te beschermen tegen 5000 Orac-eenhaden beschermen beschermen oxidanten. beschermen ons optimaal.tegen Eet dus dagelijks5000 20 à Orac-eenhaden 40g rauwe tarwekiemen van ons optimaal. Eetjedus dagelijksof20 à 40g rauwe tarwekiemen van Amanprana om voldoende optimaal te beschermen. Amanprana om je voldoende of optimaal te beschermen. Vergelijk de Vergelijk de ORAC-waarden in ORAC-waarden in deze gezonde Producten: deze gezonde Producten:

Tomaat

Romeinse sla

Kiwi Gold

Spinazie

Broccoli

Aardbei

Rauwe tarwekiemen

Tomaat 406

Romeinse 963 sla

Kiwi Gold 1.210

Spinazie 1.515

963

1.210

1.515

Aardbei 6.552 6.552

Rauwe tarwekiemen 13.800

406

Broccoli 3.082 3.082

13.800

Tarwekiemen zijn de essentie van het leven van de Tarwekiemen Vanuit zijn de essentie vaneen hetnieuwe levenplant. van Het de tarwekorrel. de kiem ontstaat tarwekorrel. Vanuit van de kiem ontstaat een nieuwe plant. Het is een opslagplaats is een opslagplaats van Tarwekiemen 100 g* vitamines, mineralen, %Adh vitamines, mineralen, %Adh eiwitten, gezonde omega- Tarwekiemen 100 g* 1,8 mg 128% eiwitten, gezonde omega3/6/9, vezels en nog vele B1thiamine B2 riboﬂavine 0,8 mg 50% 1,8 128% 3/6/9, vezels en nog vele B1thiamine goede voedingsstoffen B3 10 55% B2 niacine riboﬂavine 0,8mg mg 50% goede voedingsstoffen en anti-oxidanten zoals B6 1 50% B3 pyridoxine niacine 10mg mg 55% folium 500 50% en anti-oxidanten B6 pyridoxine 1 mgmcg lecithine en 800mg zoals alfa- B9/B11 E (6 soorten) 25 mg 250% B9/B11 folium 500 mcg 50% lecithine en per 800mg100g. alfa- Vit liponzuur Zn 14 mg 93% Vit zink E (6 soorten) 25 250% liponzuur per 100g. Cu koper 0,7 mg 63% Zn zink 14 mg 93% Strooi ze in drank, mues- Mn mangaan 20,3 mg 579% Cu koper 0,7 mg 63% 9,3 mg 66% Strooi in drank,sausen, mues- Fe Mnijzer mangaan 20,3 mg 579% li, soep,zeyoghurt, magnesium 325 mg 108% Fe ijzer 9,3 mg 66% li, soep,rijst, yoghurt, sausen, Mg pasta, aardappelen Cr 70 mcg 56% Mgchroom magnesium 325 mg 108% pasta, aardappelen en op rijst, groenten, salades Se selenium 113 mcg 161% Cr chroom 70 mcg 56% op groenten, 1000mcg mg 125% en brood (niet mee salades verhit- PSefosfor selenium 113 161% 800 P fosfor 1000mg** mg 125% en (niettoevoegen) mee verhitten,brood achteraf of alfa-liponzuur B5 pantoteen 1,4 mg 23% alfa-liponzuur 800 mg** ten, achteraf toevoegen) of eet ze afzonderlijk, 1 tot 6 B12 cobalamine 0,2 mcg 20% B5 pantoteen 1,4 mg 23% eet ze afzonderlijk, 1 tot 6 K eetlepels en meer per dag. kalium 957mcg mg 24% B12 cobalamine 0,2 20% eetlepels meer per dag. calcium 71 9% Ze gevenen gerechten een Ca K kalium 957mg mg 24% 2g mg Ca calcium 71 9% Ze gevenengerechten een lecithine heerlijke zoete smaak. anti-oxidant, lecithine 2ggeen ADH maar heerlijke en zoete smaak. **breedspectrum Deze plooizak beschermt 100mg wordt algemeen aanbevolen **breedspectrum anti-oxidant, geen ADH maar Deze plooizak beschermt t e g e n 100mg wordt algemeen aanbevolen t e g e n en licht. Op bio gecontroleerd door zuurstof zuurstof licht. Op bio gecontroleerd Blik. 0% en genetisch gemanipuleerd en 0% door radiBlik. 0%bestraald. genetisch 100% gemanipuleerd en 0%actieradioactief natuur, 100% oactief bestraald. 100% natuur, 100% actieve enzymen. Verkrijgbaar in je natuurwinkel. ve Verkrijgbaar in je natuurwinkel. Tel.:enzymen. 00 32 3 653 25 41 • www.noble-house.tk Tel.: 00 32 3 653 25 41 • www.noble-house.tk

AMAN AMAN PRANA PRANA

SERENE LEVENSKRACHT SERENE LEVENSKRACHT

Geschilderd Geschilderd portret portret van Gandhi: van Gandhi: www.peterengels.eu www.peterengels.eu

Bart Maes, Bart Maes, oprichter van Amanprana: oprichter van Amanprana:

“Het gebruiken van kokosbloesem suiker is “Hetmanier gebruiken van kokosbloesem suikerop is een om de armoede van de aarde eenlossen. manier omsap devan armoede van de aarde op te Het de kokosboom kan gete lossen. Het sap van de kan getransformeerd worden totkokosboom suiker zo zacht als transformeerd worden tot suiker zacht die als honing… De natuur creëerde dezonectar honing… De natuur creëerde de nectarMen die niet kan verwerkt worden in fabrieken. niet kan verwerkt worden in fabrieken. Men kan kokosbloesem suiker alleen daar produkan kokosbloesem suiker alleen daar produceren waar er palmbomen zijn. De lokale beceren waar palmbomen zijn. De lokale bevolking kan er van de nectar gemakkelijk suiker volking kan de nectar gemakkelijk maken. Het van is tegengif voor miserie.” suiker maken. Het is tegengif voor miserie.” Gandhi, 3 mei 1939 Gandhi, 3 mei 1939

Geniet van de zoetheid en zachte karamelsmaak van GenietJava van(kokosbloesem de zoetheid ensuiker) zachteenkaramel smaak met van Gula help samen Gula Java (kokosbloesem en help samen Amanprana 2000 familiessuiker) in Kulon Progo aan met een Amanprana 2000 families in Kulon aan een extra inkomen. Glycemische Index: 35.Progo ORAC-waarde: extra inkomen. Glycemische Index:als 35.ongerafÄ ORAC-waarde: 2.200. Gula Java is verkrijgbaar neerde 2.200. Gula Java is verkrijgbaar als ongerafÄneerde bloemsuiker, kristalsuiker, bloemsuiker, kristalsuiker, klontjes en cacao. In je klontjes en cacao. In je natuurwinkel. natuurwinkel. Tel 00 32 3 653 25 41 Tel 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk www.noble-house.tk

AMAN AMAN PRANA PRANA

SERENE LEVENSKRACHT SERENE LEVENSKRACHT