Патилата на шарпланинеца Дон by Бисерче вълшебно

ÂÈØÍß ÑÒÀÕÓËßÊ ÏÀÒÈËÀÒÀ ÍÀ ØÀÐÏËÀÍÈÍÅÖÀ ÄÎÍ

This project has been funded with support from the European Commission. This publication [communication] reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.

Òîçè ïðîåêò å ôèíàíñèðàí ñ ïîäêðåïàòà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Òàçè ïóáëèêàöèÿ [ñúîáùåíèå] îòðàçÿâà ñàìî ëè÷íèòå âèæäàíèÿ íà íåéíèÿ àâòîð è îò Êîìèñèÿòà íå ìîæå äà áúäå òúðñåíà îòãîâîðíîñò çà èçïîëçâàíåòî íà ñúäúðæàùàòà ñå â íåÿ èíôîðìàöèÿ.

Âèøíÿ Ñòàõóëÿê

Ïàòèëàòà íà øàðïëàíèíåöà

Äîí

Ïðåâåëà îò õúðâàòñêè: Àñÿ Òèõèíîâà-Éîâàíîâè÷

ÅÌÀÑ 3

© Vi nja Stahuljak © DON OD TROMEÐE © Copyright © Vi nja Stahuljak © Âèøíÿ Ñòàõóëÿê © ÏÀÒÈËÀÒÀ ÍÀ ØÀÐÏËÀÍÈÍÅÖÀ ÄÎÍ © Ïðåâåëà îò õúðâàòñêè: Àñÿ Òèõèíîâà-Éîâàíîâè÷ © Îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà: Áîðèñ Äðàãîëîâ © ÈÊ ÅÌÀÑ © Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè!

Â ÐÅÌÅÍÀ ÍÀ ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ÐÎÄÍÎÒÎ

ÊÎÒÈËÎ

Òîïëèíàòà è ìèðèñà íà ìàéêà ìó, íà áðàòÿòà è íà ñåñòðèòå ìó, áå îíîâà ñèëíî è íåçàáðàâèìî íåùî, êîåòî âèíàãè ùåøå äà ñè ñïîìíÿ. Òî ñå áåøå âðÿçàëî äúëáîêî â íåãî ñ ìëÿêîòî, êîåòî ñó÷åøå, è ñúñ ñúíèùàòà. À òîé ÷åñòî ñúíóâàøå. Ñúíèùàòà ìó ñè ïðèëè÷àõà, íî ñúáóæäàíèÿòà ñúâñåì íå áÿõà êàòî îíîâà òàêà âàæíî ñúáóæäàíå, êîãàòî âäúõíàë òîïëàòà ìèðèçìà, ïðèòèñíàò îò ìåêèòå êîçèíè è çàðèë ìóöóíêà ìåæäó òåëàòà íà îñòàíàëèòå êóòðåòà, òîé òúðñåøå ìàé÷èíèÿ êîðåì. Ñúðáÿõà ãî î÷èòå è îáúðêàí, òîé ãè òúðêàøå â õúëáîêà íà ìàéêà ñè. Òèõî ðúìæåíå ãî íàêàðà äà âäèãíå ãëàâà. Ïî÷óâñòâà êàê íÿêàêâî ãîðåùî ñèÿíèå ïðîíèêâà ìåæäó âåæäèòå ìó è ñèëíà ñâåòëèíà íàïèðà îò âúçäóõà âúðõó ïóõêàâèòå êîçèíè íà áðàòÿòà è ñåñòðèòå ìó. Îïèòà äà ñòàíå, íî ñå òúðêóëíà êàòî òðîìàâà âúëíåíà òîïêà è ñïðÿ íà íÿêîëêî êðà÷êè îò êîòèëîòî, óïëàøåí îò íåùî îãðîìíî, êîåòî âðúõëåòÿ âúðõ` ó ìó. Ðàçìàõàëà êðèëå, åäíà êâà÷êà áå íàïàäíàëà ñ êðÿñúê êóòðåòî, à ìàëêèòå º ïèëåíöà ïèñóêàõà êàòî îáåçóìåëè. Ìàìà-êó÷êà ïîäñêî÷è è ñ òðè äúëãè ñêîêà ïðîãîíè

êâà÷êàòà â äðóãèÿ êðàé íà äâîðà. Êóòðåòàòà ïèùÿõà, à êîêîøêèòå óäðÿõà ñ êðèëà è êóäêóäÿêàõà. Òÿ ñãðàá÷è çà òèëà íåïîõâàòíîòî ïàëå è ãî îòíåñå äî êîòèëîòî, íåæíè óêîðè èçëèçàõà îò òîïëèòå º äðîáîâå. Ðúìæåøå ñúñ ñêðèòà âúòðåøíà ðàäîñò. Íåïîõâàòíî ìîå ïàëå, íàé-ïîñëå è òè ïðîãëåäíà ðå÷å è âèñîêî èçëàÿ. Òðàï, òè ùå ñå êàçâàø òàêà. Ïðåäëîæè ìó äà ñó÷å, íî òîé îòêàçà. Ðàçãëåæäàøå âñè÷êî íàîêîëî, îñòàâè áðàòÿòà è ñåñòðèòå ñè äà ñå íàÿäàò è ñ èíòåðåñ îáëèçà ëàïèòå ñè, êîèòî ìó ñå ñòîðèõà èçíåíàäâàùî ãîëåìè. Ùîì îñòàíàëèòå êó÷åíöà, ñèòè è ñúíåíè, ñå òúðêóëíàõà îò ìàé÷èíàòà ãðúä, òîé ïîëåêà ñå ïðîìúêíà äî êîñìàòèòå º æúëòåíèêàâè ãúðäè è çàïî÷íà äà ñó÷å ìàé÷èíîòî ìëÿêî ïîëåêà, ñ óïîðñòâîòî íà íàé-ñèëíîòî ìåæäó êóòðåòàòà. Êîãàòî ïî-êúñíî çàïî÷íàõà äà ñå õðàíÿò îò ãîëÿìàòà ïàíèöà, êîÿòî èì íîñåõà õîðàòà ÷óäíîâàòè, âèñîêè ñúùåñòâà ñ ìèðèçìà, ìíîãî ïî-ðàçëè÷íà îò êó÷åøêàòà, òîé ïî÷òè âèíàãè îñòàâÿøå íàé-íàïðåä òðèìàòà áðàòÿ è äâåòå ñè ñåñòðè äà ñå íàÿäàò è åäâà ñëåä òîâà, ñúíëèâ èëè óìîðåí îò èãðèòå, ïðèñòúïâàøå êúì õðàíàòà. Ñ ðÿçêî äâèæåíèå ðàç÷èñòâàøå ïðîñòðàíñòâîòî îêîëî ïàíèöàòà è ðúìæåéêè òèõî, ïðåäóïðåæäàâàøå, ÷å å äîøúë íåãîâèÿò ðåä. Áðàòÿòà ìó ñå îòòåãëÿõà, à íà ñåñòðèòå ñè ïîçâîëÿâàøå äà õàïíàò çàåäíî ñ íåãî. Áàâíî, ñ ïîñòîÿíñòâî, ìàéêà èì ãè ó÷åøå íà âñè÷êî, êîåòî å âàæíî çà æèâîòà. Òÿ áåøå ìëàäà êó÷êà ñ äúëãî, ñèëíî òÿëî è æúëòà êîçèíà. Ëàåøå ñäúðæàíî è ìíîãî ðÿäêî, à äåöàòà º ñëóøàõà ñ ó÷óäâàíå è ëþáî-

ïèòñòâî äæàâêàíåòî íà ñåëñêèòå êó÷åòà, êîèòî ëàåõà çà êàêâî ëè íå ñàìî çà äà ïðèâëåêàò âíèìàíèåòî âúðõó ñåáå ñè. Ìàéêà èì îáÿñíÿâàøå, ÷å òîâà å îïàñíî. Íå å ëîøî, êîãàòî ñèëàòà è ãîëåìèíàòà ñà íåçàáåëÿçàíè è òèõè. Òàêà ïîñòúïâàøå è òÿ, íàáëþäàâàøå áåçìúëâíî êó÷åíöàòà, äâîðà, êúùàòà è âñè÷êè, êîèòî ñå ïðèáëèæàâàò êúì íåÿ, êàêòî è ïúòÿ, êîéòî êðèâîëè÷åøå êúì âúðõà íà êàìåíèñòèÿ õúëì, ñÿêàø âîäåøå êúì íåáåòî. Êó÷êàòà âíèìàòåëíî ñëåäåøå íåáåòî, îò êîåòî èäâàõà òîïëèíà è ñâåòëèíà, îñâåí êîãàòî òî íåî÷àêâàíî ñå ïðåâðúùàøå â òúìíî ïîêðèâàëî è âñè÷êî ñòàâàøå ìðà÷íî êàòî çàä çàòâîðåíè êåïåíöè. Òîãàâà êóòðåòàòà îòíîâî ñå ÷óâñòâàõà íåñèãóðíè è ñëåïè, êàêòî ïî âðåìåòî, êîãàòî îùå íå áÿõà ïðîãëåäíàëè. Äî òîïëîòî ìàé÷èíî òÿëî âèíàãè ñúíóâàõà è ñó÷åõà ñëàäêî, çàùîòî òÿ áäåøå è ñå âñëóøâàøå â øóìîâåòå íà íîùòà è ïîíÿêîãà îò äðîáîâåòå º èçëèçàøå çâó÷íî ðúìæåíå, îò êîåòî âñè÷êè íîùíè æèâîòíè ñå ðàçáÿãâàõà. Ìàéêàòà èçìèñëè èìåíà íà ìàëêèòå ñè êóòðåòà. Ó÷åøå ãè íà ÷èñòîòà è äîáðî êó÷åøêî ïîâåäåíèå. Ðàçêàçâàøå èì áåç÷åò ïðèêàçêè ðàçëè÷íè èñòîðèè çà êó÷åòàòà è ðàçíè äðóãè æèâîòíè, çà õîðàòà, çà îïàñíîñòèòå ïðåç äåíÿ è íîùòà, çà òîâà êàêâè òî÷íî êó÷åòà ñà òå. Ãîâîðåøå èì çà çàäúëæåíèÿòà, êîèòî ãè î÷àêâàò, èãðàåøå ñè ñ òÿõ è êðàé ìàìà, èãðèòå, ëþáåçíèòå õîðà è äîáðàòà õðàíà æèâîòúò èì áåøå çàáàâåí è õóáàâ. Íà êó÷åíöàòà è ïðåç óì íå èì ìèíàâàøå, ÷å ïðèêàçêèòå íà ìàéêà èì ìîãàò äà áúäàò è èñòèíñêè. Ïîíÿêîãà òÿ èñêàøå äà ïîâòîðÿò íÿêîè îò íåéíèòå ðàçêàçè è òå ãè ïîâòàðÿõà íàèçóñò, êàòî èãðà, áåç äà ðàçáèðàò çà êàêâî òî÷íî ñòàâà äóìà.

Åäèí äåí, êîãàòî ñëúíöåòî íå áåøå âå÷å òàêà ãîðåùî è áëåñòåøå êàòî çëàòíî, ìàéêà èì ãè ïîâåäå êúì õúëìà. Òðàï, Êëàï, Ôëàï, Öàï! Êèêà, Ïèêà! çîâåøå ãè òÿ è êóòðåòàòà ñå êàòåðåõà ñëåä íåÿ è ñå ïðåïúâàõà â êàìúíàöèòå, êîèòî ñå ïîäàâàõà îò ðÿäêàòà òðåâà. Îâöåòå ñëèçàò îò ïëàíèíàòà èçðúìæà âúçáóäåíî òÿ. Êó÷åíöàòà âèäÿõà áÿëîòî ñòàäî. Àãíåòàòà áëååõà, ÷àíîâåòå äðúíêàõà, à íÿêàêâè íåïîçíàòè êó÷åòà òè÷àõà îêîëî îâöåòå è ñÿêàø íå çàáåëÿçâàõà íèêîãî. Íå ïîãëåæäàõà äîðè è õîðàòà, êîèòî âúðâÿõà êðàé òÿõ. È íàøèòå ïðåäöè ñà ïàçåëè îâöåòå êàòî òåçè êó÷åòà êàçà ìàéêà èì. Ìîæå íÿêîè îò âàñ ñúùî äà ïàçÿò îâöå. Êó÷åíöàòà áåçìúëâíî íàáëþäàâàõà îâöåòå, õîðàòà è êó÷åòàòà. Âñåêè îò âàñ ùå òðÿáâà äà ïàçè íåùî, êîãàòî ïîðàñíå. Êàêâî ùå áúäå ùå îïðåäåëÿò õîðàòà. Íî êàêâîòî è äà îïðåäåëÿò, íå òðÿáâà äà çàáðàâÿòå, ÷å ñòå ñâîáîäíè ïàçà÷è. À îíåçè òàì, ïðè îâöåòå, è òå ëè ñà ñâîáîäíè ïàçà÷è? òðàêíà ñúñ çúáè Òðàï. Íå êàçà ìàéêàòà. Òå ñà îáèêíîâåíè îâ÷àðñêè êó÷åòà. À íèå ñìå ñïåöèàëíà ïîðîäà. Íà íàñ õîðàòà ñà íè äàëè ñïåöèàëíî èìå. Êàê íè íàðè÷àõà õîðàòà? ïîïèòà Òðàï è ïîëîæè ãëàâà âúðõó åäðèòå ñè ëàïè. Ñêîðî ùå ñòàíåø ãîëÿìî êó÷å, à èìåòî íà ðîäà ñè íå ñè çàïîìíèë!

Ìàéêàòà èçðúìæà è Òðàï ñêðèøîì è ïëàõî ÿ ïîãëåäíà. Çàïîìíèõ èçìðúíêà òîé â ëàïèòå ñè, ñâîáîäíè ïàçà÷è! Íå å äîñòàòú÷íî. Òðÿáâà äà çíàåø êàê íè íàðè÷àò õîðàòà. È âñè÷êî òðÿáâà äà çàïîìíèø äâîéíî è ïî ÷îâåøêè è ïî êó÷åøêè íà÷èí, çàùîòî èíà÷å íÿìà äà ñòèãíåø äàëåêî. Êîé îò âàñ çíàå êàêâî èìå ñà íè äàëè õîðàòà? Êó÷åíöàòà çàñðàìåíî ìúë÷àõà, à Ïèêà è Êèêà ñå áóòàõà ñ ïðåäíèòå ñè ëàïè. Êàçâàì âè ãî çà ïîñëåäåí ïúò ïðåäóïðåäè êó÷êàòà, íî ãíåâúò º áåøå íÿêàê áëàã. Ìèñëÿ, ÷å ÷àñúò íà ðàçäÿëàòà íè íàáëèæàâà, àêî ñå ñúäè ïî òîâà êîëêî ñòå ïîðàñíàëè, à è ñëúíöåòî âå÷å ãðåå ìíîãî ïî-ñëàáî. Êàçâàì âè çà ïîñëåäåí ïúò íàøèòå ïðåäöè ñà äîøëè îò äàëå÷, îò Øàð ïëàíèíà. Çàòîâà íè íàðè÷àò øàðïëàíèíöè. À êúäå å Øàð ïëàíèíà? çàèíòåðåñóâà ñå Òðàï. À êàêâî å òîâà ðàçäÿëà? çàïèòà Öàï, îáëèçâàéêè ëàïèòå ñè. À êàêâî å òîâà äàëå÷? Êèêà ãëåäàøå â äàëå÷èíàòà, òàì, êúäåòî ñå âèæäàøå åäèí õúëì, ìíîãî ïîâèñîê îò òîçè, íà êîéòî ñòîÿõà. Íåî÷àêâàíî êúì ñòàäîòî ñå âòóðíà õàéêà ñåëñêè êó÷åòà. Õîðàòà çàïî÷íàõà äà êðåùÿò ñðåùó òÿõ è äà ðàçìàõâàò òîÿãèòå ñè. Åäíî îò îâ÷àðñêèòå êó÷åòà çàîáèêîëè ñòàäîòî è ïðåìèíà íà îòñðåùíàòà ñòðàíà, òàì, êúäåòî ñå áÿõà ïîÿâèëè ñåëñêèòå ïñåòà. Êó÷åòî ñïèðàøå ñòàäîòî, õîðàòà ñúùî ñå îïèòâàõà äà ãî çàäúðæàò è èçäàâàõà îñòðè, êðàòêè çàïîâåäè. Ðàçìàõâàõà êðèâàöèòå ñè. Îâöåòå ñïðÿõà. Êó÷åòàòà ñå íàõâúð-

ëèõà âúðõó ñåëñêèòå ïñåòà. Ñêóáåõà ñå, õàïåõà ñå, ðúìæàõà. Êó÷åíöàòà ñïðÿõà, çà äà âèäÿò ïî-äîáðå íåî÷àêâàíàòà áèòêà. Áèÿò ñå ãðîçíî è ïðîñòî ñ ïðåçðåíèå ðå÷å ìàéêà èì. Êàòî îðäà ñêèòíèöè! Çàïîìíåòå íå ñå ïðàâè òàêà! Èñòèíñêèòå êó÷åòà óâàæàâàò äðåâíèòå ïðàâèëà ðúìæåøå òÿ. Ïðîñòè ñåëñêè ïîìèÿðè. À çàùî ñå ñêóáÿò? ïîïèòà Ïèêà è íàïðàâè íÿêîëêî êðà÷êè íàïðåä. Çàðàäè îíàçè êó÷êà îò äðóãàòà ñòðàíà íà ñòàäîòî îòâúðíà ìàéêà èì. Íå ñå ïðàâè òàêà. À êàê? ïîïèòà Êèêà è òðúãíà êúì Ïèêà. Ùå íàó÷èø, êîãàòî ìó äîéäå âðåìåòî! îòñå÷å ìàéêà º. Ôëàï è Êëàï ñòîÿõà íåïîäâèæíè, à Öàï òúï÷åøå íà åäíî ìÿñòî. Êó÷åòàòà ðúìæàõà, íàïðÿãàõà ñå, âúðòÿõà ñå, õàïåõà ñå, ñòåíåõà. Õîðàòà ñå îïèòâàõà äà ãè ðàçòúðâàò. Íåäîñòîéíî å åäíî êó÷å äà ñå äúðæè òàêà ïðåä õîðàòà. Òðÿáâà äà ñå ïîêîðÿâàòå íà õîðàòà è äà ñå áîðèòå ïîìåæäó ñè, êîãàòî òÿõ ãè íÿìà. Íèå ñìå ñâîáîäíè ïàçà÷è îáàäè ñå íåî÷àêâàíî Òðàï, à ìàéêà ìó ïîïèòà: Òè ñïîìíÿø ëè ñè ðàçêàçà çà àðåíàòà, çà âîäà÷à íà ãëóòíèöàòà è çà êó÷êàòà-èçáðàíèöà? Òðàï íå îòãîâîðè, çàùîòî òî÷íî â òîçè ìîìåíò åäèí îò îâ÷àðèòå çàëÿ ñ âîäà ñïëåëèòå ñå â êúðâàâî êúëáî áîðöè. Êúëáîòî ñå ðàçïëåòå, ñåëñêèòå êó÷åòà õóêíàõà äà áÿãàò, à îâ÷àðñêèòå ñå âúðíàõà ïðè ñòàäîòî, òðúñêàéêè ìîêðèòå ñè êîçèíè.

Íåäîñòîéíî è ãëóïàâî ïîâòîðè ñ óêîð ìàéêàòà. Õàéäå äà ñè îòèâàìå ó äîìà ïîäêàíè ãè òÿ è äîáàâè: Âñè÷êè ùå ñè ñïîìíÿòå òàçè ñëó÷êà. Êó÷åíöàòà ñå çàòúòðèõà ñëåä íåÿ êúì äîìà. Òàì ñòîÿõà íÿêàêâè íåïîçíàòè õîðà. Ùîì ìàìàêó÷êà è êóòðåòàòà ñå ïðèáëèæèõà, òå ñå îáúðíàõà êúì òÿõ. Æåíàòà íà ñòîïàíèíà ïîâèêà êó÷êàòà. Òÿ çíàåøå êàêâî çíà÷è òîâà.

ÇÀÌÈÍÀÂÀÍÅÒÎ Ìàìà-êó÷êà ñå ïðèáëèæè êúì ñòîïàíêàòà. Æåíàòà ãîâîðåøå ðåøèòåëíî è íåæíî, íî êó÷êàòà íå ÿ ñëóøàøå. Âúðâåøå ñëåä íåÿ, áåç äà ïîãëåæäà êó÷åíöàòà ñè, áåç äà ñëóøà êàêâî º ñå ãîâîðè. Çíàåøå çàùî ÿ ïðèìàìâà êúì êúùàòà, â êîÿòî èíà÷å íÿìàøå ïðàâî äà âëèçà, à è òÿ íå îáè÷àøå äà ñå çàñòîÿâà òàì. Íå áåøå äîìàøíî êó÷å, íåéíèòå çàäúëæåíèÿ áÿõà ñâúðçàíè ñúñ ñâîáîäíèòå ïðîñòðàíñòâà. Òÿ áå îò ïîðîäàòà íà ñâîáîäíèòå ïàçà÷è. Âëåçå â êúùàòà ñ íàâåäåíà ãëàâà è ïîãëåäíà ñòîïàíêàòà åäâà êîãàòî âðàòàòà ñëåä íåÿ ñå çàòâîðè. Æåíàòà ïîïèòà: Èñêàø ëè âîäà, Ëåíà? Êó÷êàòà íå ïîìðúäíà, ñàìî âäèãíà ïîãëåä, à ïîñëå ñâåäå î÷è. Ñòîåøå â êîðèäîðà, ïîêðèòèòå º ñ ãúñòà êîçèíà óøè ïîòðåïâàõà, íî èçîáùî íå ÷óâàøå êó÷åíöàòà. Ëåíà èçâèêà æåíàòà ìàëêî ïî-âèñîêî, ÷óâàø ëè ìå? Êó÷êàòà íå ïîìðúäíà. Ñòîïàíêàòà îòâîðè êóõíåíñêàòà âðàòà.

Åëà òóê ðå÷å, ùå òè äàì ìëÿêî. Æåíàòà ñå ïðèáëèæè äî ïå÷êàòà, ñèïà ìëÿêî â åäíà ïàíèöà è ÿ ñïóñíà íà ïîäà. Õàéäå, Ëåíà, õàéäå. Åëà, òè îáè÷àø òîïëî ìëÿêî. Îòäàâíà íå ñè ïèëà. Êóòðåòàòà òè èçïèâàõà âñè÷êî. Êëåïíàëèòå óøè íà êó÷êàòà òðåïíàõà è òÿ ïîãëåäíà æåíàòà. Èçïèé òîâà ïîäêàíâàøå ÿ ñòîïàíêàòà è ãëàñúò º áåøå âñå ïî-íåæåí. Èçïèé, ùå òè ñòàíå ïî-ëåêî. È àç ùå ïèéíà ìàëêî ìëÿêî. Òî óñïîêîÿâà. È òÿ îòïè îò åäíà ÷àøà, îáúðíà ñå ñ ãðúá êúì êó÷êàòà è ïîãëåäíà ïðåç ïðîçîðåöà. Êó÷êàòà ñå ïðèáëèæè äî ïàíèöàòà, ïîäóøè ÿ, ïîãëåäíà ñòîïàíêàòà, êîÿòî ñå âçèðàøå ïðåç ïðîçîðåöà è çàïî÷íà áàâíî äà ëî÷è ìëÿêîòî. Êîãàòî ãî èçïè, âèäÿ, ÷å æåíàòà å ñåäíàëà áëèçî äî íåÿ, íà ìàñàòà. Êó÷êàòà ïîâäèãíà ëåêî ãëàâà íàä ïðàçíàòà ïàíèöà è òèõî èçñêèìòÿ. Åëà òóê, Ëåíà îáúðíà ñå êúì íåÿ ñòîïàíêàòà. Êó÷êàòà ñå ïðèáëèæè è çàðè ëèöå â ñêóòà º, ïðîëàéâàéêè òèõî è íÿêàê òúíêî, êàòî ïèñóêàíå íà ìúíè÷êî ïòè÷å. Òè âå÷å ñè ãîëÿìî êó÷å è òîâà íå òè å çà ïðúâ ïúò... Õàéäå, ïðåñòàíè, ùå ìå ðàçïëà÷åø êàçà âèñîêî æåíàòà. Êó÷êàòà ïðîäúëæàâàøå äà ñêèìòè è õúëáîöèòå º òðåïåðåõà ïîä ãúñòàòà êîçèíà. Ñòîïàíêàòà ñòàíà è òðúãíà êúì âðàòàòà. Ãîëÿìàòà êó÷êà òàêà ñèëíî ñêî÷è âúðõó ãúðäèòå º, ÷å åäâà íå ÿ ñúáîðè è æåíàòà ðàçáðà, ÷å íÿìà äà ìîæå äà ÿ óäúðæè, àêî îòâîðè âðàòàòà, çàòîâà ðå÷å:

Ùå ïîñåäÿ òóê ñ òåá. È òÿ ñåäíà íà ìÿñòîòî ñè äî ìàñàòà, à êó÷êàòà îáëåãíà ãëàâà íà áðàâàòà ñêèìòåøå ñèëíî è îò âðåìå íà âðåìå òèõî ïðîñòåíâàøå, ñÿêàø õúëöàøå. Ïîñëå ìëúêíà, îòâúí ñå çà÷óõà êó÷åíöàòà. Çàùî òðåâîæèø ìàë÷óãàíèòå ïîâèøè òîí ñòîïàíêàòà. Êàêâî èñêàø? Çà ïîñëåäåí ïúò èìàø ìàëêè, äà çíàåø! è òÿ ñúðäèòî ñòàíà. Êó÷åòî ñå èçïðàâè íà çàäíèòå ñè êðàêà è ñå îïèòà äà ïîãëåäíå ïðåç ïðîçîðåöà, çà äà âèäè êàêâî ñòàâà â äâîðà. Íèùî íå ñå âèæäà ðå÷å æåíàòà. Ëåãíè òóê è ÷àêàé. Êó÷êàòà ñïóñíà ëàïèòå ñè íà ïîäà è òðúãíà êúì ñðåäàòà íà êóõíÿòà. Çàâúðòÿ ñå íÿêîëêî ïúòè îêîëî îñòà ñè è ñ äúëãà, ïî÷òè ÷îâåøêà âúçäèøêà ñå ñïóñíà òåæêî íà çåìÿòà. Íàëè ñè óìíî êó÷å ïðîìúëâè æåíàòà. Êó÷êàòà íå ÿ ÷óâàøå. Ïîâòàðÿøå ñè íàóì ñâîÿòà ëþáèìà ïðèêàçêà çà ìàéêàòà, êîÿòî çàùèòàâàëà ñâîèòå ìàëêè îò âúëêà. Äà ìîæåøå, ùåøå äà èçòè÷à ïðè îíåçè õîðà, íî íèêîé íå ñå èíòåðåñóâàøå îò íåÿ. Õîðàòà íå ÿ èñêàõà. Òå èñêàõà ñàìî íåéíèòå êóòðåòà. Âåðîÿòíî ïî-ëåñíî áè ñå ñïîðàçóìÿëà ñ âúëöèòå. Òàêà ïîíå º ñå ñòðóâàøå. È ìàêàð ÷å ìàéêà èì íå áåøå ñ òÿõ, êó÷åíöàòà ëàêîìî ãúëòàõà õðàíàòà, êîÿòî èì áÿõà äàëè. Òå âå÷å óìåÿò äà ÿäàò ñàìè îáÿñíÿâàøå ñòîïàíèíúò, à íåïîçíàòèòå õîðà áåçìúëâíî ãè íàáëþäàâàõà. Òîâà ñà õóáàâè è çäðàâè êó÷åòà. Ìàéêà èì å äîáðà, âñÿêî íåéíî êîòèëî å îòãëåæäàíî îáðàçöîâî.

Òðàï ïîâäèãíà ìóöóíêàòà ñè è íàïðàâè íÿêîëêî íåïîõâàòíè êðà÷êè êúì êúùàòà, îòêúäåòî, êàêòî ìó ñå ñòîðè, ëúõàøå ìàé÷èíàòà ìèðèçìà. Öàï ïîíå÷è äà òðúãíå ñëåä íåãî, à Êëàï è Ôëàï ïðîäúëæàâàõà ëàêîìî äà ÿäàò, äîâîëíè, ÷å îêîëî ïàíèöàòà èìà ïîâå÷å ìÿñòî. Êèêà è Ïèêà ñïðÿõà íà ìèãà äà ÿäàò è ãëåäàõà ñëåä Òðàï è Öàï. Êàêâî èìà? ïîïèòà ñòîïàíèíúò. Òðàï òèõè÷êî èçñêèìòÿ. Ìàìà ùå äîéäå, òè ñàìî ÿæ êàçà òîé. Íî Òðàï íå ñå âúðíà ïðè ïàíèöàòà. Ñïóñíà ñå òðîìàâî íà çåìÿòà è ñå çàãëåäà â êúùàòà. Òîâà å íàé-ñèëíîòî êóòðå îáÿñíè ñòîïàíèíúò è ïîñî÷è Òðàï. Íå å ëàêîì îòáåëÿçà íåïîçíàòèÿò ìúæ, à Òðàï âñå òàêà ãëåäàøå êúì âðàòàòà, ñëîæèë ãëàâà ìåæäó ëàïèòå ñè. Öàï ñå âúðíà ïðè ïàíèöàòà è çàïî÷íà ëàêîìî äà ÿäå, çàùîòî Ôëàï è Êëàï ïî÷òè áÿõà èçãúëòàëè âñè÷êî. È Êèêà è Ïèêà ñå íàõâúðëèõà âúðõó õðàíàòà è ïàíèöàòà â ìèã îñòàíà ïðàçíà, îáëèçàíà äî äúíî. Ìàéêà èì ãè áå ó÷èëà, ÷å òàêà òðÿáâà äà èçãëåæäà ïàíèöàòà, â êîÿòî ñòîïàíèíúò èì å äîíåñúë õðàíà â çíàê íà áëàãîäàðíîñò òðÿáâà äîáðå äà ñå îáëèæå è èç÷èñòè, èíà÷å ïòèöèòå è êîòêèòå ùå ðàçíåñàò îñòàòúöèòå îò õðàíàòà. Â êîëàòà, ñ êîÿòî áÿõà ïðèñòèãíàëè íåïîçíàòèòå õîðà, èìàøå ìíîãî ìÿñòî çàä ñåäàëêèòå. Òàì ñëîæèõà êó÷åíöàòà è íà òÿõ èì ñå ñòîðè, ÷å ñà ñå îçîâàëè â íîâî, ãîëÿìî êîòèëî. Áÿõà ñèòè è çàäðÿìàõà. Âñè÷êè çàñïàõà îñâåí Òðàï, êîéòî íå áåøå ìíîãî ñèò. Ïîâäè-

ãàøå ãëàâà è ãëåäàøå ïðåç ñòúêëîòî êúì âðàòàòà íà êúùàòà. Êàòî ñòðàííè çâó÷íè âúëíè äî íåãî äîñòèãàøå ãëàñúò íà ñòîïàíèíà: Òè ñàìî ñïè, ìàìà ùå äîéäå. Íî ìàìà íå èäâàøå, à áðàòÿòà ñïÿõà. Ñåñòðèòå ñå ãóøíàõà â íåãî è ìèðèçìàòà èì óñïîêîè Òðàï. Ïîñëå ñòîïàíèíúò âëåçå â êúùàòà, à íåïîçíàòèòå õîðà ðàçãîâàðÿõà âèñîêî ïî íà÷èí, êîéòî Òðàï íå ðàçáèðàøå. Ïðèâäèãíà ñå, êîãàòî ñòîïàíèíúò èçëåçå îò êúùàòà íîñåøå íÿêàêâè ëèñòîâå â ðúöå. Òîâà ñà ðîäîñëîâèÿòà èì ðå÷å. Òå ñà Äîí, Äàí, Äàðêî, Äåäî, Äèíà è Äóäà îò Òðèìåæäèåòî. Âñè÷êî å, êàêòî òðÿáâà. Òðàï òèõî èçñêèìòÿ, íî ñòîïàíèíúò íå ìó îáúðíà âíèìàíèå. Êó÷åíöàòà ñïÿõà äúëáîêî. Òðàï èçâåäíúæ çàáåëÿçà, ÷å ïîðòàòà íà êúùàòà âñå ïîâå÷å è ïîâå÷å ñå îòäàëå÷àâà, è ñêèìòåéêè âñå ïîòèõî, çàïî÷íà äà ñè ïðèïîìíÿ ëþáèìèÿ ðàçêàç íà ìàéêà ñè çà êó÷êàòà, êîÿòî çàùèòèëà ìàëêèòå ñè îò âúëöèòå.

2. Ïàòèëàòà íà øàðïëàíèíåöà Äîí.

ÐÀÇÊÀÇÚÒ

ÇÀ ÊÓ×ÊÀÒÀ, ÊÎßÒÎ ÇÀÙÈÒÈËÀ ÊÓÒÐÅÒÀÒÀ ÑÈ ÎÒ ÂÚËÖÈÒÅ

Åäíà êó÷êà ðîäèëà ìàëêèòå ñè â ïëàíèíàòà, íî õîðàòà íå çíàåëè òîâà. Â êðàÿ íà çèìàòà íåî÷àêâàíî çàâàëÿë ñíÿã è òå íå ìîãëè äà ñè ïðîáèÿò ïúò îò ñåëîòî äî êîøàðàòà íà îâöåòå. Êó÷åòà ñå ïîãðèæèëè æåíñêàòà äà ëåæè ñ ìàëêèòå â íàé-òîïëîòî êúò÷å, à òå çîðêî ãè îõðàíÿâàëè. Îòêàêòî êó÷êàòà ñå áèëà îêó÷èëà, òå îñòàíàëè ñ åäèí ïàçà÷ ïî-ìàëêî, à âúëöèòå, êàêòî îáèêíîâåíî, âåäíàãà ðàçáðàëè òîâà. Ìèðèçìàòà íà ìëàäî êîòèëî, êîÿòî ñå íîñåëà â çèìíèÿ âúçäóõ, áèëà ïî-ðàçëè÷íà îò îáèêíîâåíàòà êó÷åøêà ìèðèçìà è ïîäëóäÿâàëà íàìèðàùèòå ñå íàáëèçî âúëöè, êîèòî ÿ íàäóøâàëè. Çàòîâà òðÿáâàëî íà âñÿêà öåíà äà ãè äúðæàò ïî-äàëå÷ è äà ãè èçãîíÿò íà îíàçè ñòðàíà, êúäåòî âÿòúðúò íå äóõà, çà äà íå ïî÷óâñòâàò ïðåäàòåëñêàòà ìèðèçìà. Òåçè äíè âÿòúðúò áèë áëàãîñêëîíåí êúì êó÷åòàòà. Äóõàë íàäîëó ïî ïëàíèíàòà, îáðàòíî íà ïîñîêàòà, îò êîÿòî îáèêíîâåíî ñå ïðîìúêâàëè âúëöèòå. Êó÷åòàòà íÿìàëè ìíîãî õðàíà. Áèëè ïîñòîÿííî íà

ñòðàæà è ñàìî ïúòüîì õâàùàëè ïî íåùî, íî êó÷êàòà âèíàãè áèëà ñèòà. Íèòî åäíî îò êó÷åòàòà íå ñå îñìåëÿâàëî äà ñå ïðèáëèæè, çàùîòî òÿ ðúìæàëà íàä õðàíàòà. Åäíî èñòèíñêî êó÷å âèíàãè ñå îòòåãëÿ, êîãàòî êó÷êàòà ðúìæè. Òÿ çíàå êàêâî å íóæíî çà íåÿ è êîòèëîòî º, çàùîòî áåç êîòèëî íÿìà êó÷åòà. Âñÿêî êó÷å ïîçíàâà çàêîíà çà îöåëÿâàíåòî íà ðîäà. Êó÷êàòà áèëà äîâîëíà. Ùàñòëèâè áèëè è êóòðåòàòà. Ìàéêà èì ãè òîïëåëà êàòî çàâèâêà ñ ãúñòàòà ñè êîçèíà è ñå ìú÷åëà äà çàãëóøè òúíêèòå èì ãëàñ÷åòà, çàùîòî òå íå ðàçáèðàëè îùå íèùî. À êîãàòî ïðîãëåäíàëè, òÿ âåñåëî èçðúìæàëà, íî íèòî åäíî êó÷å íå º îòãîâîðèëî. Âÿòúðúò íåî÷àêâàíî ñå áèë ïðîìåíèë è êó÷åòàòà ïðåäïàçëèâî âúðòåëè ìóöóíèòå ñè â íåãîâàòà ïîñîêà. Âúëöèòå ñòàíàëè íåñïîêîéíè. Âîäà÷úò íà òÿõíàòà ãëóòíèöà óìðÿë îò ðàíèòå, ïîëó÷åíè ïðè ïîñëåäíàòà õàéêà, è íÿêîè ïî-íàïîðèñòè ìëàäè âúëöè ñêî÷èëè âúðõó òðóïà, çà äà ñå ïî÷åðïÿò ñ ìåñîòî ìó áåçñêðóïóëíî è áúðçî, òàêà êàêòî ïîâåëÿâà âúë÷èÿò íðàâ. Åäíà ïî-ñòàðà âúë÷èöà ñå íàõâúðëèëà âúðõó òÿõ è òå ñå îòòåãëèëè, à òÿ îñòàíàëà äà âèå íàä ðàçïèëÿíàòà êîçèíà íà âîäà÷à. Íèêîé íå ñå îñìåëÿâàë äà ÿ ïðèáëèæè. Âúë÷èöàòà óñåòèëà íàäìîùèåòî ñè è ðÿçêî ïîâåëà ãëàäíàòà ãëóòíèöà â ïîñîêà, îáðàòíà íà òàçè, êúì êîÿòî ãè âîäåë ñòàðèÿò âúëê. Âÿòúðúò ñå áèë ïðîìåíèë. Ñåãà äóõàë ïðàâî â ìóöóíàòà º è âúë÷èöàòà íàñòðúõíàëà ìèðèçìàòà íà êó÷åøêî êîòèëî ðàçäðàçíèëà îáîíÿíèåòî º. Ãëàäúò è íàãîíúò èçîñòðèëè ñåòèâàòà º. Òÿ ðåøèòåëíî çàñòàíàëà ïðåä îñòàíàëèòå âúëöè êàòî èñòèíñêè âîäà÷ íà ãëóòíèöà. Êîâàðíî ñå ïðîìúêâàëà êúì ñàìîòíîòî êó÷å-

ïàçà÷, êîåòî î÷åâèäíî íå ãè íàäóøâàëî è íå äàâàëî íèêàêúâ çíàê íà îñòàíàëèòå êó÷åòà. Áîðîâåòå ñå ëþëååëè è øóìåëè. Âúëöèòå ñå ïðîìúêâàëè ñ âÿòúðà. Ïúðâèòå ñåíêè íà ðàçâèäåëÿâàíåòî âúðõó áåëèÿ ñíÿã è ìèðèçìàòà íà çàåêà, îñòàíàë ìèíàëàòà âå÷åð â áëèçêèÿ õðàñò ñ ðàçêúñàíà êîçèíà, ðàçòðåâîæèëè êó÷åòî. Òî èíñòèíêòèâíî îòáëúñíàëî ñÿíêàòà, êîÿòî ñå íàäâåñèëà íàä íåãî. Âúëêúò íå ãî çàñòèãíàë, íî äðóã çàáèë çúáèòå ñè â õúëáîêà ìó. Êó÷åòî èçñòåíàëî è ñå îïèòàëî äà ñòèãíå âðàòà íà âúëêà, àëà ìåæäó õúëáîöèòå ìó è âúëêà, çàáèë çúáè â êîðåìà ìó, ñå èçïðå÷èëè îùå äâà âúëêà. Â íåðàâíîïðàâíàòà è íÿìà áèòêà êó÷åòî áåçìúëâíî ãè õàïåëî. Îâöåòå çàáëåëè óïëàøåíî, êó÷åòàòà èçñêî÷èëè îò ñâîèòå ïðèêðèòèÿ. Îïèòâàëè ñå äà çàåìàò îáè÷àéíèòå áîéíè ïîçèöèè, íî âúëöèòå íàïàäàëè îò òðè ñòðàíè åäíîâðåìåííî è òå ñå ìú÷åëè äà îòâëåêàò áèòêàòà êîëêîòî ñå ìîæå ïî-äàëå÷ îò îâöåòå. Æèëàâè ëîâöè, ñìåëè áîðöè ñ îñòðè æåëåçíè îãúðëèöè îêîëî âðàòà, êó÷åòàòà ñå äâèæåëè áúðçî êàòî îïàñíè êîæåíè òîïêè. Ñòàðàòà âúë÷èöà íå ó÷àñòâàëà â áèòêàòà. Òÿ ïðåñêî÷èëà îãðàäàòà íà êîøàðàòà, êîãàòî êó÷åòàòà ñå íàõâúðëèëè âúðõó âúëöèòå. Íÿìàëî êîé äà ÿ ñïðå. Äóøåëà âúçäóõà, âîäåíà îò õèùíî æåëàíèå. Çúáèòå º ñå áåëååëè. Â òèøèíàòà, íàñòúïèëà ñ óòèõâàíåòî íà âÿòúðà, òÿ ðàçêúñàëà äâå îâöå è àãíåòà. Ïðîìúêâàëà ñå ìåæäó îâöåòå êúì ìÿñòîòî, îòêúäåòî ñå íîñåëà ìèðèçìàòà íà êó÷åøêî êîòèëî. Ïðîìúêâàëà ñå è óáèâàëà. Êó÷êàòà ðàçáðàëà êàêâî ñòàâà, äóøåëà è ñå îñëóø-

âàëà. Âñå îùå áèëî òâúðäå òúìíî è íå ñå âèæäàëî äîáðå. Íî âîíÿòà íà ñòàðàòà âúë÷èöà ñòèãíàëà äî íåÿ, ñìåñåíà ñ ìèðèçìàòà íà îâ÷à êðúâ, è òÿ ðàçáðàëà, ÷å ïî-æåñòîêà áèòêà íÿìà äà èìà íèêîãà. Êó÷êàòà ñãðàá÷èëà çà âðàòà ñâîèòå êóòðåòà è ñêî÷èëà ìåæäó îâöåòå, êîèòî áëååëè êàòî îáåçóìåëè è ñúáèðàëè ãëàâè â î÷àêâàíå íà ñìúðòòà. Âúë÷èöàòà ñïðÿëà. Èçìúêíàëà îêúðâàâåíè çúáè îò åäíî çàõàïàíî àãíå è âäèãíàëà ìóöóíà íàãîðå. Îâöåòå ñÿêàø ñå âêàìåíèëè îò óæàñ è íÿêàêâà ñòðàííà òèøèíà ñå ðàçíåñëà â êîøàðàòà ìåæäó ñòîíîâåòå è óäàðèòå íà âÿòúðà. Íà âúë÷èöàòà ñå ñòîðèëî, ÷å ñèëíàòà, ñëàäíèêàâà ìèðèçìà íà ìàëêè êó÷åíöà å íåâåðîÿòíî áëèçî äî íåÿ. Òÿ áèëà ïî-ñèëíà îò ìèðèçìàòà íà ñúáðàëèòå ñå íàêóï îâöå. Âúë÷èöàòà âäèãíàëà îêúðâàâåíàòà ñè ìóöóíà è ïðåñêî÷èëà íÿêîëêî îâöå, áåç äà ãè õàïå, çàùîòî óïîéâàùèÿò ìèðèñ ÿ ïðåäèçâèêâàë è ïðèâëè÷àë. Ðàçâèäåëÿâàëî ñå, áåëîòàòà íà ñíåãà è áåëèòå îâ÷è òåëà ðàçìúòâàëè êúðâàâèÿ ïîãëåä íà âúë÷èöàòà. Íå çíàåëà íàêúäå äà òðúãíå. Áëúñêàëà ñå â îâöåòå, çàáðàâÿéêè ïðåäïàçëèâîñòòà. Äóøåëà êàòî îáåçóìÿëà è íàéïîñëå ãî âèäÿëà ìàëêîòî êîñìàòî íåùàñòíî òåëöå, ïî÷òè ñìà÷êàíî îò óïëàøåíèòå îâöå. Îò óñòàòà º êàïåëà êðúâ, îâöåòå ñå îòäðúïâàëè, áëúñêàëè ñå. Ñêî÷èëà êúì êóòðåòî, êîåòî áåçñèëíî ñêèìòÿëî, íî ñèëåí óäàð â õúëáîêà ÿ ïîâàëèë, îñòðè çúáè ñå çàáèëè â ãúðëîòî º. Êðúâòà áëèêíàëà îò âðàòíèòå º æèëè, äîêàòî ñå òúðêàëÿëà è îãúâàëà ñúñ çàáèòèòå âúâ âðàòà ñè êó÷åøêè çúáè ñòðóâàëî º ñå, ÷å å ñúâñåì áëèçî äî óïîéâàùèÿ ìèðèñ íà ìëå÷íî êó÷åøêî ìåñî. Ñ ïîñëåäíè ñèëè

çàáèëà çúáè â íåùî êîñìàòî è ìåêî. Ñòèñíàòèòå º ÷åëþñòè íå áèëè ñèëíè êàòî çàõàïêàòà íà êó÷êàòà, êîÿòî ïðåãðèçàëà âðàòà º. Èçïóñíàëà ïëÿ÷êàòà ñè åäâà êîãàòî ñ ïîñëåäåí ãúð÷ èçäúõíàëà. Êó÷êàòà ñòèñêàëà èçâåñòíî âðåìå âúë÷èÿ ãðúêëÿí. Èñêàëà äà ñå óáåäè, ÷å âúë÷èöàòà å ìúðòâà. Õèòúð å âúëêúò, íå çíàåø äàëè íàèñòèíà å ìúðòúâ, èëè ñå ïðåñòðóâà. Êó÷åíöåòî áèëî íåïîäâèæíî è êúðâàâî. Îòïóñíàòîòî ìó òåëöå âèñÿëî ìåæäó çúáèòå íà ìàéêàòà, êîÿòî ãî èçìúêíàëà îò ñòðàøíèòå ÷åëþñòè íà âúë÷èöàòà. Áåçìúëâíî, ñ íÿêîëêî ñêîêà, òÿ ãî îòíåñëà äî êîòèëîòî. Îâöåòå ñå áóòàëè òó â åäíàòà, òó â äðóãàòà ñòðàíà íà êîøàðàòà, çàùîòî îò ìúðòâàòà âúë÷èöà ñå ðàçíàñÿëà óæàñíà ñìðàä. Ñèëíàòà âúë÷à ìèðèçìà ïîëåïíàëà ïî êó÷êàòà è êóòðåòî è ñå íîñåëà íàâñÿêúäå îêîëî òÿõ. Óæàñåí ñòðàõ îáçåë ìàë÷óãàíèòå â êîòèëîòî îò ìèðèçìàòà íà âúë÷àòà êðúâ, êîÿòî ìàéêà èì áèëà äîíåñëà. Äóøåëè ïðåäïàçëèâî è óïëàøåíî, áåç äà èçäàâàò íèòî çâóê. Êó÷êàòà çàïî÷íàëà äà îáëèçâà íàé-ñëàáîòî êóòðå, íà êîåòî âúë÷èöàòà áèëà ïîñåãíàëà. Îáãðúùàëà ãî ñèëíî è íåæíî ñ åçèê è óñåùàëà, ÷å ñúðöåòî ìó îùå áèå. Íå ÿ èíòåðåñóâàëà áèòêàòà, êîÿòî ñå âîäåëà èçâúí êîøàðàòà. Íåêà ÿ âîäÿò äðóãèòå. Åäâà êîãàòî ìàëêîòî êóòðå çà ïðúâ ïúò ñå ïîìðúäíàëî ïîä ëàñêèòå íà íåæíèÿ º åçèê, òÿ ñêî÷èëà îò êîòèëîòî è íàäàëà ïîáåäîíîñåí âîé íàä ìúðòâàòà âúë÷èöà ïî íÿêàêúâ íåèçðå÷åí çíàê; ïî íà÷èíà, ïî êîéòî âúë÷èöàòà ñå áèëà äúðæàëà, êó÷êàòà ðàçáðàëà, ÷å å óáèëà âîäà÷à íà ãëóòíèöàòà è íåéíèÿò îñòúð âîé âúçâåñòèë ïîáåäàòà º. Ïîñëå ñå âúðíàëà â

êîòèëîòî, îáëèçàëà è ïîãàëèëà îñòàíàëèòå êó÷åíöà, íî ãëåäàëà äà ãè äúðæè ïî-äàëå÷ îò ðàíåíîòî ïàëå. Òå ñå ïðèòèñêàëè êúì íåÿ è òúðñåëè ãúðäèòå º, à òÿ òîïëåëà ñ åçèêà è äúõà ñè áîëíîòî êó÷åíöå. Áëèæåëà ãî íåïðåñòàííî, ñïèðàëà ñàìî çà ìèã, çà äà ñè îòäúõíå. Îñîáåíî âíèìàòåëíî ëèæåëà ïðåäíàòà ìó ëàïè÷êà, êîÿòî áåçæèçíåíî âèñÿëà è òÿ ñå ñòàðàåëà äà íå ÿ ïîìðúäíå. Êó÷åíöåòî âå÷å ñòåíåëî òèõî è áîëåçíåíî. Êîãàòî óòðîòî íàâúí íàñòúïèëî è áèòêàòà çàâúðøèëà, êúì íåÿ ñå ïðèáëèæèëî åäíî îò êó÷åòàòà. Òÿ òèõî èçðúìæàëà, íàäèãíàëà ñå îò êîòèëîòî è ïðîìúêâàéêè ñå ìåæäó îâöåòå, ñå çàïúòèëà êúì ìúðòâàòà âúë÷èöà, çà äà ñå íàõðàíè ñ îñòàòúöèòå º. Òðÿáâàëî äà ÿäå. Òðÿáâàëî äà èìà äîñòàòú÷íî ìëÿêî, çà äà ìîãàò êó÷åíöàòà º äà ñó÷àò. Âúðíàëà ñå, èçãîíèëà êó÷åòî îò êîòèëîòî è ïîäàëà åäíîòî ñè çúðíî íà ðàíåíîòî ìúíè÷å íàêàðàëà ãî äà ïîåìå ïúëíàòà ñ ìëÿêî ãðúä, à ïîñëå ñå íàñòàíèëà òàêà, ÷å è îñòàíàëèòå êó÷åíöà äà ìîãàò äà ñó÷àò, è ïðîäúëæèëà íåóìîðíî äà îáëèçâà ðàíåíîòî. Ëèæåëà ãî íåïðåñòàííî, äíè è íîùè. Âå÷å íå ÷óâñòâàëà åçèêà ñè, íî ïðîäúëæàâàëà äà ëèæå ðàíåíàòà ìó ëàïè÷êà è ðúìæåéêè áëàãî, ïîâòàðÿëà: Êóöè÷êîòî ìè, êóöè÷êîòî ìè. Åäíî êó÷å ñëÿçëî â ñåëîòî, çà äà äîâåäå õîðàòà è òå ñòèãíàëè íÿêàê ñè äî êîøàðàòà, çà äà ïîìîãíàò íà îâöåòå è îñòàíàëèòå êó÷åòà. Ó÷óäåíî ãëåäàëè êó÷êàòà è êóòðåòî è íå ìîæåëè äà ðàçáåðàò çàùî òÿ òàêà îáåçóìÿëî ðúìæè, êîãàòî ñå ïðèáëèæàò äî êîòèëîòî. Òå íå çíàåëè êàêâî ñå å ñëó÷èëî. Íå çíàåëè êàê êó÷êàòà áèëà ñïàñèëà ñâîèòå êó÷åíöà, íå çíàåëè, ÷å êðèå îò òÿõ ðàíåíîòî êóòðå. Íå çíàåëè òîâà, íî êó÷êàòà óñåùàëà, ÷å õîðàòà íÿìà äà ïîùàäÿò áîëíîòî ìúíè÷å òå îáè-

÷àò ñèëíè è çäðàâè êó÷åòà. Çàòîâà êðèåëà è íàêðàÿ èçëåêóâàëà ñâîåòî ïàëå. Òî íàêóöâàëî ñ åäèíèÿ ñè êðàê, íî ñòàíàëî ñèëíî êó÷å è ïàçåëî êúùàòà íà ñòîïàíèíà â ñåëîòî, à òîâà çíà÷è, ÷å âèíàãè ìîæå äà ñå íàìåðè ðàáîòà è çà åäíî ïîíàêóöâàùî êó÷å, íåçàâèñèìî êîëêî ñóðîâ è òåæúê å æèâîòúò â ïëàíèíàòà. Òðàï âñå îùå íå ìîæåøå äà ðàçáåðå íàïúëíî ìàé÷èíèÿ ðàçêàç, íî ìèñúëòà çà íåãî è çà ìàéêà ìó íåæíî ãî ðàçâúëíóâà è òîé çàäðÿìà, óíåñåí îò óäîáíîòî ëþøêàíå íà àâòîìîáèëà, êîéòî ñå äâèæåøå â íåèçâåñòíà ïîñîêà.