Шифърът на крал Карл by Бисерче вълшебно

ÐÅÍÀÒÀ ÙÓËÖÎÂÀ ØÈÔÚÐÚÒ ÍÀ ÊÐÀË ÊÀÐË

This project has been funded with support from the European Commission. This publication [communication] reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.

Òîçè ïðîåêò å ôèíàíñèðàí ñ ïîäêðåïàòà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Òàçè ïóáëèêàöèÿ [ñúîáùåíèå] îòðàçÿâà ñàìî ëè÷íèòå âèæäàíèÿ íà íåéíèÿ àâòîð è îò Êîìèñèÿòà íå ìîæå äà áúäå òúðñåíà îòãîâîðíîñò çà èçïîëçâàíåòî íà ñúäúðæàùàòà ñå â íåÿ èíôîðìàöèÿ.

Ðåíàòà Ùóëöîâà

ØÈÔÚÐÚÒ ÍÀ ÊÐÀË ÊÀÐË Ïðåâåëà îò ÷åøêè: Àíæåëèíà Ïåí÷åâà Èëþñòðàöèè: Ðåíàòà Ôó÷èêîâà

ÅÌÀÑ

© Renata tulcová © RÙ E A KROKVICE © Copyright © Renata tulcová, 2009 © Ðåíàòà Ùóëöîâà © ØÈÔÚÐÚÒ ÍÀ ÊÐÀË ÊÀÐË © Ïðåâåëà îò ÷åøêè: Àíæåëèíà Ïåí÷åâà © Îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà: Áîðèñ Äðàãîëîâ © ÈÊ ÅÌÀÑ © Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè!

Â îñíîâàòà íà êíèãàòà Øèôúðúò íà êðàë Êàðë ñòîè ñòîðèÿòà çà Ðîçàòà è ðàâíèëîòî, èñòîðèÿ, ðàçïðàâÿíà îò âåêîâå, êîÿòî ñå å ïðåâúðíàëà â ïðåäàíèå, à ïðåäàíèåòî â ëåãåíäà. Ëåãåíäàòà ïúê ñëåä îùå âåêîâå ùå ñå ïðåâúðíå â ïðèêàçêà. Àëà îíåçè, êîèòî ñà ÿ æèâåëè èëè ðàçêàçâàëè, èçêîâàëè êëþ÷îâå êúì íåÿ: ÷åøêèÿò êðàë è ðèìñêè èìïåðàòîð Êàðë IV è ñèíúò ìó êðàë Âàöëàâ IV, êàíîíèêúò íà êàòåäðàëàòà Ñâåòè Âèò è õðîíèêüîð Êîçìà, ïîåòèòå Êðåòèåí äüî Òðîà è Âîëôðàì ôîí Åøåíáàõ, àðõèòåêòèòå Ìàòèàñ îò Àðà è Ïåòåð Ïàðëåð îò Ãìþíä, ìàéñòîð Òåîäîðèê, ïèñàòåëÿò êëàñèê, àâòîð íà ïðî÷óòè èñòîðè÷åñêè ðîìàíè, Àëîèñ Èðàñåê è ìíîæåñòâî áåçèìåííè ïåâöè è ïîåòè. Âñè÷êè òå ïðúñíàëè ñâîèòå êëþ÷îâå êúì ëåãåíäàòà íàøèð, íàäëúæ è íàäúëáîêî. Âåê ñëåä âåê õîðàòà âèæäàëè êëþ÷îâåòå, íî ëåãåíäàòà ñå ïðåâðúùàëà â ïðèêàçêà, çàùîòî ãè íÿìàëî òúêìî äúëáîêî ñêðèòèòå êëþ÷îâå. À ïîñëå ñå ÿâèëè ëþäå, êîèòî èçâàäèëè êëþ÷îâåòå îò äúëáèíèòå íà ñâåòëî. Ëåãåíäàòà çà Ðîçàòà è ðàâíèëîòî å îùå æèâà åëàòå è ÷óéòå òàçè èñòîðèÿ îò ñòàðè âðåìåíà...

I. ÏÐÅÄÑÊÀÇÀÍÈÅÒÎ ÍÀ ÑËÅÏÈß ÌÎÌÚÊ Áåøå Áúäíè âå÷åð, ëåòî Ãîñïîäíå 1362. Ìåñåöúò áäåøå çàåäíî ñúñ çâåçäèòå íàä ñïÿùîòî êðàëñòâî, íàä ïðèòèõíàëèÿ ãðàä Ïðàãà, ïðåñòîëíèíàòà íà êðàëÿ, íàä ãîðäàòà êðåïîñò íà âúðõà âèñîêî íàä ãðàäà. Êðàë Êàðë1 ñòîåøå, ñìúë÷àí, â ñïàëíÿòà íà ñâîèòå äåöà. Ïî ëèöàòà íà ïåòãîäèøíàòà ïðèíöåñà Åëèøêà2 è íà ïî÷òè äâåãîäèøíèÿ ïðèíö Âàöëàâ3 ñå ÷åòåøå áëàæåíî ñïîêîéñòâèå, íàâÿðíî áÿõà â ñúíÿ ñè ñúñ ñâîÿòà ìàéêà, êðàëèöà Àííà, ïî÷èíàëà ïîëîâèí ãîäèíà ïîðàíî. Êðàëÿò ñå âçèðàøå â ðóñèòå ïðúñòåí÷åòà íà äåò1 Êàðë IV (1316-1378) èìïåðàòîð íà Ñâåùåíàòà Ðèìñêà èìïåðèÿ (îò 1355 ã.) è êðàë íà ×åõèÿ îò 1347 ã. ïîä èìåòî Êàðåë I. Åäèí îò íàé-èçòúêíàòèòå âëàäåòåëè íà êúñíîòî Ñðåäíîâåêîâèå. Ïî íåãîâî âðåìå ×åõèÿ ïîñòèãà íåáèâàë ðàçöâåò è çàòîâà è äî äíåñ å íàðè÷àí Áàùà íà îòå÷åñòâîòî . Áåë. ïðåâ. 2 Àëæáåòà (Åëèçàáåò) Ëþêñåìáóðãñêà (1358-1373) äúùåðÿ íà Êàðë IV îò òðåòàòà ìó ñúïðóãà Àííà Ñâèäíèöêà. 3 Áúäåùèÿò ÷åøêè (1378-1419) è ðèìñêè (1376-1400) êðàë Âàöëàâ IV (1361-1419). Ñèí íà Êàðë IV îò Àííà Ñâèäíèöêà. Óïðàâëåíèåòî ìó å áåëÿçàíî îò äîñòà íåóñïåõè è äðàìàòè÷íè åïèçîäè. Íå îñòàâÿ ïîòîìñòâî è å íàñëåäåí íà òðîíà îò áðàò ñè Çèêìóíä. Áåë. ïðåâ.

ñêèòå êîñèöè, â ðåñíèöèòå, êîèòî êðèåõà ñèâîñèíè î÷è÷êè. Êîëêî ìíîãî ïðèëè÷àõà, ãîðêè÷êèòå, íà êðàëèöà Àííà! Ñàìèÿò êðàë áåøå òúìíîêîñ, ñíàæåí è âèñîê, íî ëåêî ïðåãúðáåí ñëåä åäíî òåæêî ðàíÿâàíå â áèòêà. Èçâúðíà ñå êúì ïðîçîðåöà. Îòâúä íåãîâàòà ðàìêà ëóííîòî ñðåáðî êðàñåøå ñòðîÿùèÿ ñå õðàì. Êðàëÿò ñå óìèñëè, êàôÿâèòå ìó î÷è áÿõà ïîìðà÷åíè îò òðåâîãè. Ñíåãúò õðóñêàøå ïîä êðàêàòà, êîãàòî Êàðë ñå îòïðàâè çàåäíî ñúñ ñòðàæèòå ñè êúì îêîëíîñòèòå íà çàìúêà, êúäåòî äî ìàëêàòà öúðêâèöà Ñâåòè Ìèõàèë ñå ãóøåøå êúùè÷êà. Êðàëÿò âëåçå âúòðå. Îáñòàíîâêàòà áåøå áåäíà, ñêðîìíà. Íà ìàñàòà ãîðåøå ñâåù. Äîáðà âå÷åð, ìîìêî. Êàê òúé ñè ñâåòèø? ïî÷óäè ñå êðàëÿò. Æèâ è çäðàâ äà ñè, êðàëþ. Íå ñâåòÿ çà ñåáå ñè, òåá î÷àêâàõ îòâúðíà ìîìúêúò è ïîäêàíè ñúñ çíàê êðàëÿ äà ñåäíå íà ìàñàòà ïðè íåãî. Êðàëÿò ìúë÷àëèâî çàãëåäà ìëàäèÿ ìúæ, ÷èèòî î÷è íèêîãà íå áÿõà âèæäàëè ñâåòëèíàòà íà ñâåù, íÿìàøå è äà âèäÿò. Áåøå íåçðÿù, àëà î÷èòå ìó âèæäàõà äðóãà ñâåòëèíà. Ñâåòëèíàòà íà áúäåùåòî. Ìèëè ìîìêî ïðîãîâîðè ñëåä êðàòêî ìúë÷àíèå âëàäåòåëÿò. Äàëè ùå ìîæåø äà ïðîçðåø ïðåç ìúãëèòå íà áúäíîòî êàêâî ùå ñòàíå ñ îãðîìíàòà òàéíà, êîÿòî êðèå êðàëñòâîòî ìè? Ìîìúêúò íå ïðîäóìà è äóìà, íî âçå òåáåøèð è íàïèñà âúðõó ìàñàòà ñëåäíèòå áóêâè: ÊË ÃÊ ÁÄ ÌÆ ÁÐÎ ÄÐ ÂÏ ÂÇ ÀÇ ×Ë ÂË

×àê òîãàâà ïðîãîâîðè: Òåçè õîðà ùå ñå îïèòàò äà îïàçÿò òàéíàòà çàåäíî ñ òåá. Ùå äîéäå âðåìå è ìÿñòîòî, êúäåòî å óêðèòà òÿ, ùå ïðåñòàíå äà áúäå áåçîïàñíî. Îíåçè, â ÷èèòî ðúöå íå áèâà äà ïîïàäíå, ùå óçíàÿò çà íåÿ. Òîãàâà ùå òðÿáâà äà íàìåðèø äðóãî ñêðèâàëèùå. Íå ãî ëè ñòîðèø, â ×åøêîòî êðàëñòâî ùå íàõëóå êàòî íàâîäíåíèå âîéñêà ñ êðúñò íà ïðÿïîðåöà, ùå èçáèå íàðîäà òè è ùå ïëÿ÷êîñà çåìÿòà òè. Ìîìúêúò çàìúë÷à. Ïîìú÷è ñå äà ïðîâèäè ïî-äàëå÷ â áúäíîòî è îòíîâî ïðîãîâîðè ñ óñèëèå. Íå âèæäàì íèùè÷êî ïîâå÷å ïðåç îñëåïèòåëíîòî ñèÿíèå, êîåòî ïðúñêà òàéíàòà. Íåñïîñîáåí ñúì äà êàæà êàê ùå ñâúðøè âñè÷êî. Âåùàåø çëèíè, ìîìêî. Àëà êàæè ìè ïîíå êàêâî ñå êðèå çàä èçïèñàíèòå áóêâè? Êðàëþ ìîé, áóêâèòå îçíà÷àâàò ñëåäíîòî: ÊË òîâà ñè òè ñàìèÿò. Êàðë Ëþêñåìáóðãñêè. ÃÊ Ãîâîðåùèÿ êàìúê. Àðõèòåêòúò íàä àðõèòåêòèòå, êîãîòî òè äîâåäå òóê. ÁÄ Áîæèÿ äàð, õóäîæíèêúò íàä õóäîæíèöèòå; òîé ùå íàðèñóâà ïúòÿ íà òàéíàòà. Íî ÷îâåøêî îêî íå ìîæå äà âèäè òîçè ïúò. ÌÆ ìàãüîñíèêúò Æèòîìèð, åäèí îò íàé-ìúäðèòå õîðà â êðàëñòâîòî. ÁÐÎ Áðàòñòâîòî íà Ðîçàòà è ðàâíèëîòî, åäèíàéñåò þíà÷íè ìëàäè ìúæå. ÄÐ Äîðîòà Ðîòëåâîâà ÂÏ Âåðîíèêà Ïîäëàõîâà ÂÇ ðèöàðÿò Âèëåì Çàèö îò Õàçåìáóðê ÀÇ Àíà Çàèöîâà, æåíàòà íà ðèöàðÿ

×Ë ðèöàðÿò ×åíåê îò Ëèïà ÂË Âàöëàâ Ëþêñåìáóðãñêè, òâîÿò ñèí. Íåìó ñå ïàäà äà èçïúëíè çàäà÷àòà, çà êîÿòî ñà ãî îðèñàëè îðèñíèöèòå â ëþëêàòà. Ðèáàð÷åòî... ïðîøåïíà êðàëÿò ñúêðóøåíî. Ïðåäñêàçàíèåòî çà ñèíÿòà ïòè÷êà çåìåðîäíîòî ðèáàð÷å, íàðè÷àíà Êðàëÿ íà ðèáàðèòå, èçðå÷åíî îò ñëåïèÿ ìîìúê ñëåä ðàæäàíåòî íà ïðèíö Âàöëàâ, òåæåøå âúðõó äóøàòà íà âëàäåòåëÿ äåí è íîù. Êðàë Êàðë çíàåøå ëåãåíäàòà çà Êðàëÿ íà ðèáàðèòå Àíôîðòàñ. Òåæêàòà ìó ñúäáà ãî ïîãúëíàëà áåç îñòàòúê. È êðàë Êàðë ñå áîåøå, ÷å òÿ ùå ïîãúëíå è ëþáèìèÿ ìó ñèí.1 Òîé âäèãíà î÷è è ïîïèòà ñëåïèÿ ìîìúê: Êîãà ùå ñå ñëó÷è òîâà? Êàê ùå ðàçáåðà, ÷å òðÿáâà äà ïðåíåñà òàéíàòà? È êúäå? Êðàëþ ìîé, ùå óçíàåø âñè÷êî, êîãàòî íàñòúïè ÷àñúò.

1 Íàìåêâà ñå çà áîëåñòèòå íà Âàöëàâ, êîèòî ãî ñúïúòñòâàò îò äåòñòâîòî ìó ðåâìàòèçúì è ïîäàãðà. Áåë. ïðåâ.

II. ÒÐÈÍÀÉÑÅÒ ÃÎÄÈÍÈ ÏÎ-ÊÚÑÍÎ Â ëåòî Ãîñïîäíå 1375 ñâåòè Ìàðòèí íàèñòèíà ïðèñòèãíà íà áÿë êîí1 , òàêà ÷å â äåíÿ íà ñâåòè Àíäðåé2 êðàëñêèÿò ïðåñòîëåí ãðàä Ïðàãà áå ñêðèò ïîä äåáåë ñíÿã. Áÿëî ñèÿíèå òðåïòåøå çàä òåñíèÿ ñâîäåñò ïðîçîðåö, çàïúëíåí ñ öâåòíè ñòúêúëöà. Ìàòåé ìîæåøå äà ñå çàêúëíå, ÷å å çàñïàë ñàìî ïðåäè ìèã, à åòî ÷å ïàê áåøå äåí. ßâíî ñå áåøå óñïàë. Íèêîé íå ãî áåøå ñúáóäèë. Çàìàÿí, ñåäíà â ëåãëîòî, çàïðåìèãâà ñðåùó ïúðâèòå óòðèííè ëú÷è íà ñëúíöåòî è ÷àê òîãàâà îñúçíà, ÷å âñúùíîñò çèìå ñëúíöå íèêîãà íå âëèçà â ñòàè÷êàòà ìó. Îòèäå äî ïðîçîðåöà è, îáçåò îò ëþáîïèòñòâî, ãî îòâîðè. Òðåïêàùàòà áÿëà ñâåòëèíà èäâàøå îò íîùíèÿ íåáåñåí ñâîä íàä ìàëêèÿ äâîð. Ìàòåé ñå íàäâåñè íàâúí â ìðàçîâèòèÿ âúçäóõ. ÊëàÂ ÷åøêàòà òðàäèöèîííà êóëòóðà ïðèñúñòâà âÿðâàíåòî, ÷å êîãàòî çàâàëè ïúðâèÿò ñíÿã, ñâ. Ìàðòèí å äîøúë íà áÿë êîí. Ïî ïðèíöèï ïðàçíèêúò íà ñâåòåöà å íà 11 íîåìâðè. Áåë. ïðåâ. 2 Â ÷åøêàòà òðàäèöèîííà êóëòóðà ñâ. Àíäðåé Ïúðâîçâàíè ñå ÷åñòâà íà 30 íîåìâðè. Áåë. ïðåâ. 1

òåøå ãëàâà, óäèâåí îò ñòðàííèòå áåëè ëú÷è. Èçâåäíúæ ãî îñåíè õðóìâàíå. Âçå ôåíåð è áåçøóìíî, íî ïúðãàâî èçëåçå îò ñòàè÷êàòà ñè â êàìåííèÿ êîðèäîð, îò ÷èèòî ñòåíè ëúõàøå ñòóä. Èçêà÷è ñå ïî ïîäâèæíà äúðâåíà ñòúëáà è îòâîðè êàïàê â òàâàíà. Îçîâà ñå â òàâàíñêîòî ïîìåùåíèå, à îòòàì, ñ ïîìîùòà íà äðóãà ñòúëáà, èçëåçå íà ïîêðèâà. È òàì, èçóìåí äî íåìàé êúäå, çàìðÿ íåïîäâèæåí, äîñóù êàòî îêîëíèòå êîìèíè. Ñòîåøå, âòðåí÷èë ñå íàäàëå÷, êúì çàïàäíàòà ÷àñò íà Ïðàãà, îòêúäåòî ñå ëååøå ñèÿíèåòî. Èäâàøå èççàä õðàìà. Èëè ïúê îò âúòðåøíîñòòà íà õðàìà? Â ñâåòëèíàòà íà ñèÿíèåòî Ìàòåé âèæäàøå î÷åðòàíèÿòà íà êðàëñêèÿ äâîðåö âúðõó ñòðúìíàòà ÷óêà íàä Âúëòàâà. Âèæäàøå î÷åðòàíèÿòà íà ìîùíèòå êðåïîñòíè ñòåíè îêîëî äâîðåöà, âèæäàøå î÷åðòàíèÿòà íà ñòðîÿùèÿ ñå õðàì. Ñèÿíèåòî ñå îòðàçÿâàøå îò ïîçëàòåíèòå ïîêðèâè íà Áÿëàòà è ×åðíàòà êóëà. Áîæå, õðàìúò ãîðè! óæàñè ñå ìëàäåæúò. Ïîñòðîèëè ñìå åäâà ïîëîâèíàòà, à ñåãà òîé ùå èçãîðè! Ñèÿíèåòî ñÿêàø áå îìàãüîñàëî Ìàòåé è òîé íå ìîæåøå äà ïîìðúäíå îò ìÿñòîòî ñè. Òî ñå èçäèãàøå íàãîðå êúì íàòåæàëèòå îò ñíÿã îáëàöè, îòðàçÿâàøå ñå îò ïîêðèâèòå íà Ïðàãà, îçàðÿâàøå îñòðîâúðõèòå ôðîíòîíè íà êúùèòå. È èçâåäíúæ óãàñíà. Íàñòúïè ïúëåí ìðàê. Ñèÿéíàòà ìàãèÿ îòìèíà è Ìàòåé óñåòè, ÷å çàìðúçâà â òúíêàòà ñè ëåíåíà íîùíèöà.

Ìåæäó ïîëóíîù è èçãðåâà âñè÷êè ó Ïåêàðæîâè áÿõà íà êðàê. Ñóòðåøíèÿò õëÿá çà êðàëÿ ñå ïðèòîïëÿøå â ïåùòà, ìàéñòîð Ïåêàðæ1 ñ äâàìàòà ñè ïî-ãîëåìè ñèíîâå ñëàãàøå èçâàðà, ìàêîâî ñåìå è ïåòìåç âúðõó êîëà÷åòàòà, êàëôèòå ãè ìàæåõà îòãîðå ñ ìàñëî, à Ìàòåé, íàé-ìàëêèÿò ñèí, ïðàâåøå ïëèòêè îò òåñòî, êîèòî ùÿõà äà ñå ïðåâúðíàò â äúõàâè êèôëè÷êè. Îò öåëèÿ Ïåêàðæîâ ðîä òîé íàé-äîáðå ãî óìååøå: ñ ÷åâðúñòè ïðúñòè ñïëèòàøå ëåíòèòå òåñòî îò ñðåäàòà êúì êðàÿ, ïîñëå îáðúùàøå êèôëè÷êàòà è äîèçïëèòàøå äðóãàòà ñòðàíà. Äîêàòî âúðøåøå òîâà, ñå ïðîçÿâàøå ëè, ïðîçÿâàøå è äúëãî ñå êîëåáà, ïðåäè äà ïîïèòà áðàòÿòà è òàòêî ñè äàëè è òå ñà âèäåëè íåîáÿñíèìàòà ñâåòëèíà. Íàé-ãîëåìèÿò áðàò, Îíäðæåé, òúêìî îòâàðÿøå ïåùòà, çà äà èçâàäè çëàòèñòèòå ñàìóíè. ×óë ïîäïèòâàíåòî íà áðàò ñè, èçòúðñè: Àìè, Ìàòåé, ïî öåëè íîùè ó÷èø è ïëàìúêúò íà ñâåùòà òðåïêà ïðåä î÷èòå òè, êàêâî äðóãî äà òè ñå ïðèñúíè? Äâàìàòà áàòêîâöè ãëåäàõà ñúæàëèòåëíî Ìàòåé. Òîé îáà÷å íå èì ñå äàäå òîêó-òàêà. Íå ñúì ó÷èë, ïðàâèõ ÷åðòåæ. Ãîñïîäèí Ïàðëåð íè ãî âúçëîæè â÷åðà â êàìåíîäåëíàòà. Îòãîðå èìà äúðâåíè äúãè íà ñâîäîâå ñ òðèëèñòíè äåòåëèíè... À îíîâà ñèÿíèå íàèñòèíà ãî âèäÿõ, áÿõ íà ïîêðèâà... Åé, îò òîëêîâà ó÷åíå ñè ñòàíàë ëóíàòèê ðàçñìÿ ñå âòîðèÿò áðàò Ùåïàí, à Îíäðæåé òóòàêñè ñå ïðèñúåäèíè êúì ïîäèãðàâêèòå: 1

Èãðà íà äóìè ôàìèëèÿòà îçíà÷àâà ïåêàð . Áåë. ïðåâ.

Ìàé ùå òðÿáâà äà òå çàêëþ÷âàìå íîùåì. Àìè àêî òóïíåø îò ïîêðèâà? Ìàòåé ñå ÿäîñà, ñáúðêà ïëåòêàòà íà êèôëàòà, ñìà÷êà òåñòîòî è çàïî÷íà îòíîâî äà èçòåãëÿ äúëãè ëåíòè îò íåãî. Â òîçè ìèã âñè÷êè ñè äàäîõà ñìåòêà, ÷å áàùà èì äîðè íå ñå óñìèõíà íà îñòðîóìèÿòà èì. Ñòàðèÿò ïåêàð ñå áå âòðåí÷èë ñ íàæàëåíî è íåîáè÷àéíî ñåðèîçíî ëèöå â ñðú÷íèòå ðúöå íà Ìàòåé. Òî àç íå èñêàõ äà õîäÿ â óíèâåðñèòåòà ìúðìîðåøå ñè ìîì÷åòî ïîä íîñà. Âèíîâåí ëè ñúì, äåòî êðàëÿò ìå ïðàòè òàì äà óñâîÿâàì íàóêèòå? Èñêàì äà ñå íàó÷à äà ïðàâÿ ÷åðòåæè, à íå äà êúëâà ëàòèíñêè â íÿêàêâà ñè àóäèòîðèÿ. Èñêàì äà ñòàíà ìàéñòîð àðõèòåêò, à íå ó÷åí ìúæ. Íàé-äîáðå ùåøå äà å äà ñòàíåø ìàéñòîð ïåêàð èçìúðìîðè áàùà ìó. Àìè ÷å àç ñúì òàêúâ ïî ðîæäåíèå. Íàëè ñå êàçâàì Ïåêàðæ, ñ ãëàâíî Ï âúçðàçè ìó Ìàòåé è ïîëîæè âúðõó ãðàìàäíàòà òàâà ïîñëåäíàòà êèôëà çà êðàëñêàòà ìàñà êèôëàòà ñ êðúñòà îòäîëó è ñ øèôðèðàíîòî ïîñëàíèå âúòðå. Ìàêàð åäâà ñåäåìíàéñåòãîäèøåí, Ìàòåé Ïåêàðæ èìàøå ìíîãî ðàáîòà è ïîíÿêîãà íå ñìîãâàøå äà ñâúðøè âñè÷êî. Íàâÿðíî çàòîâà òîé áåøå, çà ðàçëèêà îò äâàìàòà ñè áðàòÿ è áàùà èì, ñëàá è ñòðîåí, íèùî ÷å ñúùî ñè õàïâàøå äî íàñèòà. Êàòî äîèçïëåòå êèôëèòå, ñâàëè áÿëàòà øàïêà âúðõó äúëãèòå ìó êåñòåíÿâè êîñè, òà êëèåíòèòå äà íå íàìåðÿò íÿêîé êîñúì â ïå÷èâàòà, îêà÷è íà êóêà äî âðàòàòà

íà ïåêàðíàòà áÿëàòà ñè ïðåñòèëêà, ìèíà ïðåç âåñòèáþëà íà ãîëÿìàòà êúùà ïîêðàé âñå îùå çàòâîðåíàòà ïåêàðíèöà è âå÷å âåñåëî èçòè÷à íà ãîðíèÿ åòàæ, â êóõíÿòà. Íîñåøå ïàíåð÷å ñ îùå ïàðåùè ïðîäúëãîâàòè õëåá÷åòà. Ìàéêà ìó ñèïà â ÷àøà ãîðåùî êàôå îò ëåáëåáèÿ ñ ìëÿêî. Ìëàäåæúò ïðèñåäíà íà ñêàìåéêàòà, ïðåêðúñòè åäíî õëåá÷å è ãðåáíà ñ íîæ îò ìàñëîòî. Äà íå èçïèåø öÿëàòà ëåáëåáèÿ ñàì ïðåäóïðåäè ãî òÿ è âäèãíà òàáëàòà ñúñ çàêóñêàòà. Êàòî åäíîòî íèùî çàâúðòÿ ãëàâà Ìàòåé è ñå ðàçêèêîòè äîðè ñ î÷èòå ñè. Ìàòåé âèíàãè çàêóñâàøå ïðúâ. Ïðåäíàòà ñåäìèöà, äîêàòî ñå õðàíåøå, ó÷åøå íàèçóñò ëàòèíñêè òåêñò îò Õðîíèêàòà íà Êîçìà Ïðàæêè1 ëåãåíäàòà êàê ïðàîòåöúò ×åõ ñå èçêà÷èë íà ïëàíèíàòà Ðæèï. Óëèñàí â ó÷åíåòî, íå ñïèðàøå äà ñè äîëèâà îò îáîäðèòåëíàòà íàïèòêà è íàêðàÿ èçïðàçíè êàíàòà äî äúíî. ß ìè êàæè, ìàìî, òè âèäÿ ëè ïðåç íîùòà åäíà ÿðêà ñâåòëèíà? ïîïèòà ñåãà ïðåäïàçëèâî. Ãîñïîæà Ïåêàðæîâà íÿìàøå âðåìå çà äúëãè ïðèêàçêè íà ãîðíèÿ åòàæ ñè î÷àêâàøå çàêóñêàòà ñòàðèÿò äÿäî íà ìîì÷åòàòà. Çàòîâà òÿ ñàìî èçãëåäà ñèíà ñè óêîðèòåëíî è îòãîâîðè: Ñëåä òîëêîâà òè÷àíå íàñàì-íàòàì ãðîõâàì ïðåç äåíÿ, òà ñúì áëàãîäàðíà çà íÿêîëêîòî ÷àñà ñúí. Íå áóäóâàì êàòî âàñ, ìëàäèòå. Åòî, áðàòêî, óáåäè ëè ñå ñåãà, ÷å íå å èìàëî íè1 Ñòàâà äóìà çà ×åøêà õðîíèêà ( Chronica Boemorum ) íà Êîçìà Ïðàæêè íàé-èçâåñòíàòà ÷åøêà ñðåäíîâåêîâíà õðîíèêà, íàïèñàíà íà ëàòèíñêè åçèê. Áåë. ïðåâ.

êàêâà ñâåòëèíà? îáàäè ñå Îíäðæåé îò ñâîäåñòàòà âðàòà. Äîëó òúêìî âàäåõà îò ïåùòà ïîñëåäíàòà òàâà ñ ãîëåìèòå ñàìóíè, òàòêîòî, Ùåïàí è êàëôèòå ùÿõà äà ñå ñïðàâÿò è ñàìè ñ ìàëêèòå õëåá÷åòà è òåñòåíèòå ñëàäêèøè, çàòîâà Îíäðæåé ìîæåøå ñúùî äà çàêóñè. Âåñåëÿêúò Îíäðæåé áåøå ñ îñåì ãîäèíè ïî-âúçðàñòåí îò Ìàòåé, âèñîê êîëêîòî íåãî, íî äâà ïúòè ïîøèðîê. Ñ øèðîêà ïðîçÿâêà ñåäíà ñðåùó áðàò ñè è ïîíåæå ìàéêà èì ìåæäóâðåìåííî áå èçëÿçëà îò êóõíÿòà, íå ñè äàäå òðóäà äà ãðåáíå îò êóïàòà ìåä ñúñ ñïåöèàëíàòà äúðâåíà ïðú÷êà, à áðúêíà íàïðàâî ñ ëúæèöàòà. Ñåãà, äîêàòî çàêóñâàõà ìèðíî è ñïîêîéíî, òîé ðàçïèòà Ìàòåé çà òàéíñòâåíîòî ñèÿíèå. Êîãàòî ìàëêèÿò áðàò ñâúðøè ðàçêàçà ñè, Îíäðæåé ïîêëàòè ãëàâà: Àç è Ùåïàí ñå ïðèáðàõìå îò Çåëåíàòà æàáà ñëåä ïîëóíîù. Áåøå òúìíî êàòî â ðîã, çà ìàëêî äà íå óöåëèì êúùàòà... Êîëêî áèðè òðÿáâà äà ñè èçïèë, ÷å äà íå óöåëèø îò ïëîùàäà íàøàòà êúùà? ðàçñìÿ ñå Ìàòåé. Âúðõó ëèöåòî íà Îíäðæåé ñå ïîÿâè ìíîãîçíà÷èòåëíî èçðàæåíèå: Õàéäå, õàéäå, êîãî äîâåäå òóê ïîñëåäíèÿ ïúò ëè÷íàòà ñòðàæà íà ïðèíöà, çàùîòî òàêà ïëåòåøå êðàêà, ÷å íÿìàøå äà ìîæå äà ñòèãíå îò êðú÷ìàòà Ïðè Áðàáàíòñêèÿ êðàë äî Âúëòàâà? Çàáåëåæêàòà íà áðàò ìó æåãíà Ìàòåé. Â êóõíÿòà íàñòàíà òèøèíà, òÿ ñÿêàø èçäèãíà îò ìàñàòà íåâèäèìà ñòåíà ìåæäó äâàìàòà. Íà òâîå ìÿñòî ùÿõ äà ïèòàì äÿäî, òîé ïî÷òè íå ìèãâà íîùåì, òúé ÷å àêî íå ñè ñúíóâàë, ñúùî òðÿá-

âà äà å âèäÿë ñèÿíèåòî îïèòà ñå Îíäðæåé äà ñå ñäîáðè ñ íàé-ìëàäèÿ îò ñåìåéñòâîòî. Ñâåòëèíàòà ïðîïúäè ìðàêà. Ãðàäñêèòå ïîðòè ñå îòâîðèõà, äþêÿíèòå âäèãíàõà êåïåíöèòå, óëèöèòå ñå îæèâèõà, ïîÿâèõà ñå åçäà÷è íà êîíå, ÷èðàöè ñ ðú÷íè êîëè÷êè, íàòîâàðåíè ñúñ ñòîêè. Ïðàãà ñå áåøå ñúáóäèëà. Êîãàòî äÿäî ìó çàêóñè, Ìàòåé îòèäå ïðè íåãî â ãîñòíàòà ñ ãîëåìèÿ åðêåð. Â ñòàÿòà öàðåøå ïîëóìðàê, ïîäñèëåí îò òúìíèòå ìåáåëè îò îðåõîâî äúðâî; äíåâíàòà ñâåòëèíà ñè îñòàâàøå ïëåíåíà â åðêåðà ñ ÷åòèðèòå ïðîçîð÷åòà. Äÿäîòî, óâèò â òîïëî âúëíåíî îäåÿëî, ñåäåøå â êðåñëî òî÷íî òàì è íàáëþäàâàøå êàêâî ñòàâà íà óëèöà Öàëåòíà , êúäåòî ñå áåøå ðîäèë, èçðàñíàë è îñòàðÿë. Óëèöàòà, âèåùà ñå îò Ãîëåìèÿ ïëîùàä, áåøå, ñúùî êàêòî è îêîëíèòå ïðåñå÷êè, ñðåäèùå íà ìàéñòîðè íà õëÿá, êîçóíàöè, âàôëè, ñèìèäè, êðàâàè, ìåäåíêè, êîëà÷åòà, ïîíè÷êè, êóðàáèè. Íàâÿðíî çàùîòî òóê ìàéñòîðèòå íà êîçóíà÷åíè êèôëè áÿõà íàé-ìíîãî è êèôëèòå èì, íàðè÷àíè öàëåòêè, ñå öåíÿõà âèñîêî, èëè çàùîòî îò äþêÿíèòå èì ñå íîñåøå íàé-õóáàâîòî óõàíèå, íÿêúäå òðèéñåò ãîäèíè ïî-ðàíî õîðàòà íàðåêîõà óëèöàòà Öàëåòíà 1. Çàùî öàëåòêèòå ìèðèøàò òúé õóáàâî? Â òåñòîòî èì ñå ñëàãàò ìåä è êóï ïîäïðàâêè, êîèòî èì ïðèäàâàò íåïîâòîðèì âêóñ è óõàíèå. Êàíåëà, êàðàìôèë, âàíèëèÿ è àíàñîí, íî è ÷åð ïè1

Äíåøíîòî èìå íà óëèöàòà å Öåëåòíà . Áåë. ïðåâ.

2. Øèôúðúò íà êðàë Êàðë.

ïåð, öâÿò îò ìóøêàòî, ÿäêè, êîðèàíäúð; äîïúëâà ãè èçâëåê îò ëàâàíäóëà, ìàùåðêà, ìàéîðàí è ðîçìàðèí. Çàòîâà, êîãàòî ïåêàðèòå âàäÿò ãîòîâèòå öàëåòêè îò ïåùòà, èç öÿëà Öàëåòíà ñå ðàçíàñÿò ïðèêàçíè óõàíèÿ. Äÿäîòî íà Ìàòåé, è òîé Ìàòåé Ïåêàðæ, áå ïðåêàðàë â ïåêàðíàòà öåëèÿ ñè æèâîò. Áðàøíîòî áåøå êàòî âúçäóõ çà íåãî è ñ ïúëíî ïðàâî íîñåøå ôàìèëèÿòà Ïåêàðæ, çàùîòî íåãîâàòà ïåêàðíà áåøå íàé-ïðî÷óòàòà â öÿëà Ïðàãà. Âñÿêî ïðàæêî áëàãîðîäíè÷åñêî è ãðàäñêî ñåìåéñòâî èìàøå ñóòðèí â ïàíåð÷å íà ìàñàòà ñè õðóñêàâè êðúãëè õëåá÷åòà, à íà ïîäíîñ ñëàäêèøè ñ ðàçëè÷åí ïúëíåæ, è âñè÷êè òåçè âêóñíîòèè áÿõà îò ìàãàçèíà íà Ïåêàðæîâè. È åïèñêîïèòå, è ñâåùåíèöèòå, è ìàíàñòèðèòå êóïóâàõà îò òåõíèÿ õëÿá è îò ïèòêèòå èì ñ êèìèîí. Ìèíóâà÷èòå ñúùî ñå îòáèâàõà ÷åñòî-÷åñòî, ïîíå çà ïî åäíî êðàâàé÷å. Áëàãîäàðåíèå íà ïðåâúçõîäíèÿ âêóñ íà ñâîÿ õëÿá è ïå÷èâà äÿäîòî íà Ìàòåé áå íàçíà÷åí îùå ïðåäè äâàéñåò è ñåäåì ãîäèíè çà ïðèäâîðåí ïåêàð íà êðàë Êàðë è èçáðàí çà ñòàðåéøèíà íà åñíàôà íà ïðàæêèòå ïåêàðè. Íàé-ãîëåìèÿò ìó ñèí Îòîêàð íàñëåäè ìàéñòîðëúêà ìó è ïåêàðíàòà ñúõðàíè ñëàâàòà ñè, ìàêàð ñòàðèÿò Ìàòåé Ïåêàðæ âå÷å äà ñå âÿñâàøå â íåÿ ìíîãî, ìíîãî ðÿäêî. Ìú÷åõà ãî áîëêè â ñòàâèòå, à â òàêèâà äíè, êîãàòî êàìàðè îáëàöè ñå âëà÷åõà ïî íåáåòî íàä Ïðàãà, áîëêèòå ñòàâàõà íåòúðïèìè. Àëà âúïðåêè òÿõ äÿäîòî ñå èíòåðåñóâàøå æèâî îò âñè÷êî.

Äîáðî óòðî, äÿäî ïðîâèêíà ñå Ìàòåé. Äÿäî ìó çàêëàòè ãëàâà è ïðîèçíåñå ñ ìíîãî âèñîê ãëàñ: Äîáðî äà å, Îíäðæåé. Ìàòåé ñúì, äÿäî. Ñòàðåöúò ðàçòåãíà â øèðîêà óñìèâêà áåççúáàòà ñè óñòà. Èçêóôÿë ñúì âå÷å, âñå ñè áúðêàì âíóöèòå. Òè ñè Ìèëà1, ñðåäíèÿò. Ìàòåé âúçäúõíà ëåêè÷êî, ðåøåí äà íå ñå îïèòâà ïîâå÷å äà èçêàðà äÿäî ñè îò íåâåäåíèåòî ìó. Ïðåäïî÷åòå äà ãî ïîïèòà çà ñèÿíèåòî. Äà, íîùåñ áåøå êàòî îíçè ïúò... Çîðêèòå î÷è íà ñòàðåöà ñå çàðåÿõà íÿêúäå äàëå÷ â ñïîìåíèòå ìó. Îíçè ïúò ëè? Êîãà? Êàêâî å ñòàíàëî òîãàâà? óäèâè ñå Ìàòåé è ïðèäúðïà òàáóðåòêà, çà äà ñåäíå äî äÿäî ñè. À òîé äîáëèæè ñâèòà äëàí äî óõîòî ñè è ñå ïðîâèêíà êúì ìîì÷åòî: Êàêâî ðå÷å? Ìàòåé ñå íàñòàíè òîêó äî íåãî è ïîäõâàíà âèñîêî: Ïèòàõ òå äàëè ñè âèæäàë è ïðåäè òîâà ñèÿíèå? Äÿäîòî êèìàøå çàìå÷òàíî. Îîîî, äà, êàòî îíçè ïúò... Êîãà, êîãà? ðåâíà íåòúðïåëèâî Ìàòåé êúì íåäî÷óâàùèÿ ñòàðåö, à ìàéêà ìó ñå îáàäè îòêúì êîðèäîðà: Íå êðåùè òàêà íà äÿäî ñè, Ìàòåé. 1

Óìàëèòåëíî îò Ìèëîñëàâ. Áåë. ïðåâ.

Äÿäîòî ïîãëåäíà âíóêà ñè è ñå óñìèõíà íà ìëàäîñòòà ìó. Áåøå ïðåç ëÿòîòî, Ùåïàíå, ïðåäè äà êîðîíÿñàò íàøèÿ êðàë. Åäíà íîù îòêúì Õðàäà1 çàïî÷íà äà ñå ëåå ñòðàííà ñâåòëèíà, àìà òîëêîâà ñèëíà, ÷å âñå åäíî áåøå äåí. Ìàëöèíà ÿ âèäÿõà. Àç îáà÷å îíàçè íîù íå ñïàõ, çàìåñâàõ òåñòî âèêàøå âèñîêî, çà äà ñå ÷óâà ñàì. Ïîêîéíàòà òè áàáà, Àäëåòà, ñè ìèñëåøå, ÷å êàòî ìåñÿ, ñè ñðúáâàì, çàòîâà îïèòà îò âñè÷êî, êîåòî áÿõìå èçïåêëè íåãî äåí. Íà òîâà ìÿñòî îò ðàçêàçà äÿäîòî ñå ðàçêèêîòè äÿâîëèòî, ðàçâåñåëåí îò íÿêîãàøíèÿ ñïîìåí. Äÿäî, à çíàåø ëè êàêâî ñå å ñëó÷èëî òîãàâà? ïîïèòà Ìàòåé. Äÿäî ìó ñå íàâåäå êúì íåãî, ñÿêàø âúçíàìåðÿâàøå äà ìó äîâåðè ãîëÿìà òàéíà, è ïðîøåïíà ïðèãëóøåíî: Àáå õîðàòà ãîâîðåõà, Îòàêàðåê, ÷å ìëàäèÿò íè êðàë òîãàâà ïðàâèë â àëõèìè÷íàòà ñè ëàáîðàòîðèÿ íÿêàêúâ îïèò è íåùî èçáóõíàëî. Åäâà îöåëÿë. Àêî áèë èçáÿãàë îò ëàáîðàòîðèÿòà ñàìî ìèã ïî-êúñíî, ïîêðèâúò ùÿë äà ñå ñòîâàðè âúðõó íåãî Ìàòåé ïîäâèêíà ìàéêàòà îòäîëó, ñëèçàé âå÷å! Ìàòåé ñå ñáîãóâà ñ äÿäî ñè è òðúãíà. Âÿðíî áå, Ìàòåé! Òîâà áåøå Ìàòåé! Àìè äà, íàëè å êðúñòåí íà ìåí. Ñúâñåì ñúì èçêóôÿë! Àìà è òèÿ ìîì÷åòà ñè ïðèëè÷àò êàòî äâå êàïêè âîäà êëàòåøå ãëàâà è ðàçìàõâàøå ðúöå ñòàðåöúò.

1 Ñòàâà äóìà çà Ïðàæêèÿ õðàä, òîåñò êðåïîñòòà, ñåäàëèùå íà ÷åøêèòå âëàäåòåëè. Áåë. ïðåâ.

III. ÏÅÊÀÐßÒ ÌÀÒÅÉ È ÃÎÑÏÎÆÈÖÀ ÄÎÐÎÒÊÀ ×åðòîâêà, ðúêàâ íà ãîëÿìàòà ðåêà Âúëòàâà, îòäåëÿ îò Ìàëà Ñòðàíà îñòðîâ, ãúñòî îáðàñúë ñ äúðâåòà. Îò Ìàëîñòðàíñêàòà ìîñòîâà êóëà äî îñòðîâà âîäè ìîñò, êîéòî íàðè÷àò Êàìåííèÿ. Ñ òðè äúãè òîçè ìîñò îáêðà÷âà ãðàäèíèòå íà îñòðîâà è ïðîäúëæàâà íàä Âúëòàâà êúì Ñòàðå Ìåñòî. Äúðâåòàòà â ãðàäèíàòà ñà ïîêðèòè ñúñ ñíÿã, à äîëó â ñíåãà ãàçÿò äâàìà ìúæå ñ êà÷óëêè. Ïî-âúçðàñòíèÿò âúðâè ñ óñèëèå è áàâíî, ïî-ìëàäèÿò ïúðãàâî è áúðçî. Íî è äâàìàòà íà÷åñòî ñïèðàò è ñå îãëåæäàò. Íå èñêàò íèêîé äà ãè ñúçðå. Íàé-ñåòíå ñå ñðåùàò ìåæäó èçðàñëèòå íàãúñòî äúðâåòà. Çàùî ïðàòè äà ìå ïîâèêàò? ïîïèòà òèõî ïîìëàäèÿò ìúæ. Ïî-âúçðàñòíèÿò îòâúðíà: Òè ñè ïðåäàí, âèíàãè èçïúëíÿâàø çàïîâåäèòå íà íàøèÿ Âúðõîâåí âîäà÷ íà Çåìÿòà, è òî ñ íàé-ãîëÿìî óñúðäèå. Íà òåá ìîæå äà ñå ðàç÷èòà èçöÿëî. Çàòîâà ïðîâîäèõ ñâîÿ àäþòàíò äà òå èçâèêà. Îñâåí íåãî çà ñðåùàòà íè íå çíàå æèâà äóøà. Íàâÿðíî ñå äîñåùàø çàùî òå ïîâèêàõ. Çàðàäè ñðåäíîùíîòî ñèÿíèå íàä êðàëñêèÿ äâîðåö.

Íàëè ñè ÷óâàë, ÿâÿâàëî ñå å è ïðåäè. Ìîèòå ïðåäøåñòâåíèöè íà ïîñòà ìè ñúùî ñà ãî âèæäàëè, íî íèêîé íå å óñïÿë äà ðàçãàäàå ïðîèçõîäà ìó. Ïðåäàíèÿ è ëåãåíäè ðàçïðàâÿò çà åäíî íåùî, êîåòî ìîæåëî äà ïðåäèçâèêà òàêîâà ñèÿíèå... Àëà íÿìà êàê äà çíàåì êîå å èñòèíà è êîå õîðàòà ñà ñè äîèçìèñëèëè ïðåç âåêîâåòå. È äâàìàòà ñ òåá ñìå íàÿñíî, ÷å ÷åõèòå ìíîãî îáè÷àò ðàçíèòå ìó òàì èçìèñëåíè èñòîðèè. Àêî ñèëíîòî ñèÿíèå å ïðîèçëèçàëî îò îíîâà íåùî, àêî îíîâà íåùî íàèñòèíà ñúùåñòâóâà, òî íå áèâà äà ïîïàäà â ðúöåòå íà íèêîãî â òîâà êðàëñòâî. Íèòî äîðè â ðúöåòå íà íàøèÿ èìïåðàòîð è êðàë Êàðë. Ñàìî â ðúöåòå íà åäèíñòâåíèÿ íè Âúðõîâåí âîäà÷ íà Çåìÿòà. Òè èìàø äîñòúï äî êðàëñêèÿ äâîðåö, èìàø ÷è÷î â Õðàäà, òîåñò ìîæåø äà ñòèãíåø äî ñàìèÿ êðàë, ïúê è äî õðàìà. Çàòîâà òè ùå óçíàåø çà íàøèÿ Âúðõîâåí âîäà÷ íà Çåìÿòà îòêúäå ñå å âçåëî òîâà íåèçìåðèìî ñèÿíèå. Ìàòåé, îáëå÷åí â ñòóäåíòñêà ïåëåðèíà, ïîä êîÿòî íîñåøå äúëãà ðèçà è ÿðêîöâåòåí ïàíòàëîí, ñ êíèãè ïîä ìèøíèöàòà è ñ êåñèéêà öàëåòêè, èçëåçå ïðåä êúùè. Ùîì ñå ïîêàçà îò ãàëåðèÿòà ñ êîëîíàäàòà, ãúñòèÿò ñíÿã ãî íàðúñè öåëèÿ. Íàãëàñè ñè äîáðå áàðåòàòà è ïðîáâà äàëè îáóùàòà ìó íÿìà äà ñå ïúðçàëÿò ïî óëè÷íàòà íàñòèëêà. Ïîñëå âäèãíà ãëàâà è ïîìàõà íà äÿäî ñè, ñåäíàë â ëþáèìîòî ñè êðåñëî â åðêåðà ñ ìàëêàòà êóëà îòãîðå. Äîáðî óòðî, Ìàòåé, êàê å õëåáåöúò äíåñ? ÷ó äåâè÷è ãëàñ íàáëèçî. Òðîøè çúáè îòâúðíà ìîìúêúò íà ðóñîêîñàòà Ìàéäàëåíêà Õàíóøîâèö ñ ãîëåìèòå î÷èùà.

Ïðåç ïîñëåäíèòå äâå ãîäèíè äåâîéêèòå áóêâàëíî ãî ïðåñëåäâàõà è àêî òðÿáâàøå äà ñè ïîãîâîðè ñ âñè÷êè, êîèòî ïîçíàâàøå â Ïðàãà, íÿìàøå äà óñïåå äà îòèäå íèêúäå. Òîçè ïúò îáà÷å Ìàéäàëåíêà ãî èçïúðçàëÿ. Íàïðàâè ñå, ÷å íå å ÷óëà íå îñîáåíî äóõîâèòèÿ ìó îòãîâîð, óñìèõíà ñå, çàïúðõà ñ äúëãèòå ñè ðåñíèöè è èç÷óðóëèêà: Àêî èäåø äî âîäåíèöàòà, äà ïîçäðàâèø îò ìåí áðàòîâ÷åä ñè Ìèëà. Îùå âåäíúæ èçïúðõà ñ ðåñíèöè è õëúòíà â ïåêàðíàòà. Êàðëîâàòà øêîëà, êúäåòî Ìàòåé ñå ó÷åøå íà ðàçíîñêè íà êðàë Êàðë, ñå ïîìåùàâàøå â êúùàòà íà Ëàçàð Åâðåèíà íà óëèöà Øèðîêà , áëèçî äî Ãîëåìèÿ ïëîùàä. Äîòàì îò êúùàòà íà Ìàòåé, Ïðè çëàòíîòî êðàâàé÷å , èìàøå íàé-ìíîãî äåñåòèíà ìèíóòè ïåøà. Äíåñ îáà÷å ìó îòíå ïîíå ïîëîâèí ÷àñ, çà äà ñòèãíå äî øêîëàòà. Êàêòî âèíàãè, õè÷ íå ìó ñå õîäåøå òàì. Îáà÷å êðàëÿò ñè áåøå âòúëïèë, ÷å îñâåí îò òàëàíòëèâè àðõèòåêòè ×åøêîòî êðàëñòâî ñå íóæäàå è îò îáðàçîâàíè àðõèòåêòè. Çàòîâà íå áèëî äîñòàòú÷íî òîé, Ìàòåé, äà ñå îáó÷àâà â êàìåíîäåëíàòà íà ìàéñòîð Ïåòåð Ïàðëåð, à òðÿáâàëî äà çàâúðøè è Óíèâåðñèòåòà. Ðàáîòàòà å òàì, ÷å Ìàòåé, ìàêàð è ñèí íà ïåêàð, èìàøå ðÿäúê òàëàíò çà ãåîìåòðèÿ è ñòðîèòåëñòâî. Âåäíúæ ñå îïëàêà íà êðàëÿ, ÷å ëàòèíñêèÿò õè÷ íå ìó âúðâè, à êðàëÿò ñ ëóêàâà óñìèâêà ãî ïîñúâåòâà: Âëàãàé ïîâå÷å ñòàðàíèå â ó÷åíåòî. Ïîñëåäåí ëè ñúì? îãëåäà Ìàòåé äðóãàðèòå ñè â àóäèòîðèÿòà.

Âåíöåë Ïàðëåð ïîêëàòè ãëàâà: Âàíåê îùå ãî íÿìà, êàêòî âèíàãè. Ïî íàâèê Ìàòåé ñåäíà ïðè Âåíöåë è ïðè Ìàðòèí Ðîòëåâ è ïàê ïî íàâèê õâúðëè ïîãëåä ïúðâî êúì åäèíèÿ, à ïîñëå è êúì äðóãèÿ. Äâåòå ìîì÷åòà áÿõà ïúëíà ïðîòèâîïîëîæíîñò. Ìàðòèí òúìíîêîñ, íèñè÷úê, íî âúçïúëåí, ïðèëè÷àøå íà áàùà ñè. À Âåíöåë ðóñîêîñ, âèñîê è êîñòåëèâ áåøå ñúùî ïîäîáèå íà ñâîÿ áàùà. Ìàðòèí áåøå ñåðèîçåí è çàäúëáî÷åí, ãåíèé â ãåîìåòðèÿòà, à Âåíöåë âåñåëÿê, êîéòî ðúñåøå øåãè áåçñïèð. Ìàðòèí, ñèí íà ìíîãî çàìîæíèÿ óïðàâèòåë íà êðàëñêèÿ ìîíåòåí äâîð Éîõëèí Ðîòëåâ, ùåøå åäèí äåí, ñëåä êàòî çàâúðøåøå Êàðëîâàòà øêîëà, äà ó÷è ïðàâî âúâ Âàöëàâîâàòà øêîëà. Âåíöåë ïúê, ñèí íà êðàëñêèÿ àðõèòåêò, ìàéñòîð Ïåòåð Ïàðëåð, ùîì óñâîåøå íàóêèòå â Êàðëîâàòà øêîëà è çàíàÿòà â êàìåíîäåëíàòà íà áàùà ñè, ùåøå äà áúäå ïîâèøåí è òîé â ìàéñòîð è åäèí äåí äà ñå çàåìå ñ ãðàäåæà íà êàòåäðàëàòà Ñâåòè Âèò . Âåñåëî äæàâêàíå íàðóøè ñïîêîéñòâèåòî â ó÷èëèùåòî ïðåç âðàòàòà ñå âòóðíà åäúð äîã è ïîñëóøíî ñåäíà äî áàíêèòå. Êúäå å ñòîïàíèíúò òè, Åëèøêà? îáúðíà ñå Âåíöåë êúì æèâîòíîòî. Åëèøêà èçäæàâêà äâà ïúòè â îòãîâîð. Â òîçè ìîìåíò îòêúì óëèöàòà ñå ðàçíåñå çàáúðçàíî ÷àòêàíå íà ïîäêîâè, èçöâèëè êîí è ñëåä ìèã íà âðàòàòà ñå ïîÿâè ñòîïàíèíúò íà Åëèøêà, ðóñîêîñèÿò ïðèíö Âàöëàâ, íà êîãîòî âèêàõà Âàíåê. Êúäðè, ïîêðèòè ñúñ ñíÿã, õâúð÷àõà îêîëî ëèöåòî ìó. Ïîçäðàâè äðóãàðèòå ñè, òå ñìîòîëåâèõà íåùî â îòãîâîð, ïðèíöúò èçòðúñêà ñíåãà îò ñåáå ñè è çàãîâîðíè÷åñêè ñïîäåëè:

Åõ ÷å ñòðàõîòíî ÿçäåíå áåøå! Èçáÿãàõ íà ×åíåê è Âèëåì. Åëèøêà îáà÷å ñå îêàçà îùå ïî-áúðçà. Èçïðåâàðè ìå íà ìîñòà, ïî-ëåñíî º å äà òè÷à íà çèã-çàã ïî ñòðîåæà. Ïðåãúðíà êó÷êàòà è ñå çàñìÿ ïðè ñïîìåíà çà äèâèÿ ëåòåæ ïî íåäîñòðîåíèÿ ìîñò. Æèâîòíîòî ïúê èçãëåäà ìíîãîçíà÷èòåëíî Ìàòåé, î÷àêâàøå ñèíúò íà ïåêàðÿ äà ìó äàäå íåùî çà õàïâàíå. È ãî äî÷àêà. Âñúùíîñò òî÷íî çà Åëèøêà òîé áå âçåë êåñèéêàòà ñ öàëåòêè. Äîêàòî ÿ õðàíåøå, ïîïèòà ïðèíöà: Âàíåê, íàìåðè ëè êèôëè÷êàòà? Âàöëàâ óñïÿ äà ìó ïðîøåïíå: È àç âèäÿõ îíîâà ïðåç íîùòà è... Àëà òî÷íî â òîçè ìîìåíò â àóäèòîðèÿòà âëåçå ó÷èòåëÿò Éåíåê â òúìíà ìàíòèÿ ëåêöèÿòà çàïî÷âàøå. Ó÷èòåëÿò Éåíåê ïðåïîäàâàøå â Ïðàæêèÿ óíèâåðñèòåò âå÷å öÿëî äåñåòèëåòèå. Èìàøå ñëàâàòà íà çàáåëåæèòåëåí ìàòåìàòèê è àñòðîíîì. Ëåêöèèòå ìó áÿõà îò ìàëêîòî ðàçáèðàåìè çà Ìàòåé, íåçàâèñèìî îò çàòðóäíåíèÿòà ìó ñ åçèêà, íà êîéòî ñå ïðåïîäàâàøå ëàòèíñêèÿ. Äíåñ Éåíåê áå äîíåñúë íÿêàêúâ èíòåðåñåí óðåä. Ïîñòàâè ãî ïðåä ñåáå ñè íà êàòåäðàòà, çà äà çàïî÷íå ëåêöèÿòà, íàðå÷åíà De compositione astrolabii1. Ìàòåé áåøå âúâ âúçòîðã îò óðåäà. Ñ íåãî ñå èçìåðâàò úãëè è âèñî÷èíàòà íà çâåçäèòå, ìîæå äà ñå èçïîëçâà è çà èçìåðâàíå íà âðåìåòî. Ìîìúêúò áåøå ñèëíî âúîäóøåâåí è ñúâñåì çàáðàâè çà ñèÿíèåòî, êàêòî è çà æåëàíèåòî íà Âàíåê äà ìó ñïîäåëè íåùî. 1

Çà óñòðîéñòâîòî íà àñòðîëàáà (ëàò.). Áåë. àâò.

Òâîå âèñî÷åñòâî, íå áèâà äà íè ïîãàæäàø òàêèâà íîìåðà çàãîâîðè ñúðäèòî íà ïðèíöà â ïî÷èâêàòà ìåæäó ëåêöèÿòà è äèñïóòà ðèöàðÿò Âèëåì. Íèå îòãîâàðÿìå çà òâîÿòà áåçîïàñíîñò, à òè íàðî÷íî õóêâàø íàíÿêúäå. Òâîÿò êîí å ïî-áúðç, îòêîëêîòî íàøèòå äâà çàåäíî, íå ìîæåì äà òè íàñìîãíåì â åçäàòà. Ïúê è êàêâî âúëíåíèå ñàìî ïðåäèçâèêà íà Êàìåííèÿ ìîñò, è èç Ïðàãà èçîáùî. Êðàëÿò ùå ñå ðàçãíåâè. Âèëåìå, ÿ îñòàâè òèÿ ìðà÷íè ïðèêàçêè, àç ÿçäÿ òîëêîâà áúðçî, ÷å íèêîé íå ìîæå äà ìè íàâðåäè, äîðè äà èñêà, à è ðàçíîîáðàçèõ ïîíå ìàëêî æèâîòà íà õîðàòà ïîòóïà ïðèíöúò ñâîÿ ðèöàð ïî ðàìîòî è îòèäå äà ñè ïîãîâîðè ñ Ìàòåé, Âåíöåë è Ìàðòèí. Òå ðàçãëåæäàõà âúîäóøåâåíè àñòðîëàáà, ïðèíöúò ñå ïðèáëèæè è ïîäõâàíà: Ïðåç íîùòà âíåçàïíî ìå ñúáóäè ñèëíà ñâåòëèíà. Îòíà÷àëî ñè ïîìèñëèõ, ÷å ñå å ðàçðàçèëà áóðÿ è òîâà ñà ìúëíèè. Ñêî÷èõ îò êðåâàòà è ïîãëåäíàõ ïðåç ïðîçîðåöà. Ñâåòëèíàòà èäâàøå îòêúì õðàìà. Òîâà ìå íàêàðà äà çàìðúçíà íà ìÿñòî. Âìåñòî äà õóêíà íàòàì äà âèäÿ êàêâî ñòàâà, îñòàíàõ âöåïåíåí, äîêàòî ñâåòëèíàòà íå óãàñíà. Åäâà òîãàâà ñå îïîìíèõ è âåäíàãà ñå çàïúòèõ êúì õðàìà. Ïîíåæå íîùåì Çëàòíàòà ïîðòà å çàòâîðåíà íàëè ÿ îòâàðÿò ñàìî êîãàòî âÿðâàùèòå èäâàò çà áäåíèå, àç ðåøèõ äà ìèíà ïî ñòðúìíèÿ êîðèäîð ïðåç êðàëñêàòà ìîëèòâåíà ëîæà. Ñòðàæèòå äîðè íå ãúêíàõà, êîãàòî ìèíàõ ïîêðàé òÿõ. Ñàìî ÷å òîçè êîðèäîð ìèíàâà ïðåç åòàæà íà êðàëèöàòà, à íàëè çíàåòå ïîãîâîðêàòà êúäåòî äÿâîëúò íå ìîæå äà ñå ïðîìúêíå, ïðàùà òàì æåíà. Çà áåëÿ òî÷íî òîãàâà ñêúïàòà ìè ìàùåõà âúðâåøå ïî êîðèäîðà. Ïðåäñòàâÿòå ëè ñè â

äâà ÷àñà ïðåç íîùòà! È êàòî ìå âèäÿ, âäèãíà ãîëÿìà îëåëèÿ. Íà ñóòðèíòà òàòå ìè ÷åòå êîíñêî çà äîáðèòå íðàâè, è íå ñàìî òîé, àìè è ßí Î÷êî1, à ïúê êðàëèöàòà íå ìè ãîâîðè, çàùîòî ñ îíèÿ êðÿñúöè ñúáóäè íå ñàìî êàìåðèåðêèòå, ïðèñëóæíèöèòå è ïðèäâîðíèòå äàìè, íî è Ñèãè2, è ßíèê3: òå ñå ñáîðè÷êàõà è íå èñêàõà äà çàñïÿò äî ñóòðèíòà. Òÿ, åñòåñòâåíî, îáâèíÿâà ìåí. À êàòî êàçàõ íà òàòå êàêâî ñúì âèäÿë ïðåç íîùòà, òîé ðåøè äà ïîâèêà äîêòîð Õàâåë äà ìå ïðåãëåäà òóê ïðèíöúò ìëúêíà çà ìàëêî è ïî ëèöåòî ìó ïðåëåòÿ ñÿíêà íà ïå÷àë. Àêî òè íå ìè áåøå èçïðàòèë ñúîáùåíèåòî â êèôëè÷êàòà, ùÿõ è àç äà çàïî÷íà ñúâñåì ñåðèîçíî äà ñè ìèñëÿ, ÷å íå ñúì ñ âñè÷êèÿ ñè îáúðíà ñå êúì Ìàòåé. À ñàìèÿò Ìàòåé èçóìè âñè÷êè, êàòî èì ðàçêàçà êàêâî å íàó÷èë îò äÿäî ñè. Ìîì÷åòàòà äîáðå çíàåõà, ÷å ñòàðèÿò ãîñïîäèí Ìàòåé Ïåêàðæ áúðêà âñè÷êèòå ñè ñèíîâå è âíóöè è íå ïîìíè êàêâî å ñòàíàëî ïðåäè ÷àñ, çàòîâà ïúê îòëè÷íî ñè ñïîìíÿøå êàêâî å ñòàíàëî ïðåäè ïåòäåñåò ãîäèíè. Òðÿáâà äà ðàçáåðåì êàêâà å òàÿ ðàáîòà êàçà ðåøèòåëíî ïðèíöúò, êîãîòî îò ñóòðèíòà êðàëñêîòî ñåìåéñòâî èìàøå çà ìàëêî ëóäè÷úê. Ñëåäîáÿä ñ áàùà ìè ùå ïðèåìàì íÿêàêúâ ïîñëàíèê, çàòîâà ùå çàêúñíåÿ 1 ßí Î÷êî îò Âëàøèì (?-1380) âòîðèÿò ÷åøêè àðõèåïèñêîï è ïúðâè ÷åøêè êàðäèíàë, ñúâåòíèê è äîâåðåíî ëèöå íà êðàë Êàðë IV. Áåë. ïðåâ. 2 Çèêìóíä (Ñèãèçìóíä) Ëþêñåìáóðãñêè (1368-1437), áúäåù ÷åøêè è óíãàðñêè êðàë è ðèìñêè èìïåðàòîð. Áåë. ïðåâ. 3 ßí (Éîõàí) Ãüîðëèöêè (1370-1396), áúäåù áðàíäåíáóðãñêè ìàðêãðàô è õåðöîã íà Ãüîðëèö. Áåë. ïðåâ.

çà îáó÷åíèåòî â êàìåíîäåëíàòà. Íî ùîì ñâúðøèì òàì, ùå îòèäåì äà îãëåäàìå äîáðå õðàìà. Òîçè äåí Ìàòåé ñå ïðåîáëè÷àøå âå÷å çà òðåòè ïúò. Ñåãà â ñèíÿ äðåõà, óêðàñåíà ñ ãåðáà ñ ïðå÷óïåí êîë ñèìâîëà íà êàìåíîäåëíàòà íà Ïàðëåð. Î÷àêâàøå ãî ïúò äî Õðàäà äî õðàìà, êúäåòî èçó÷àâàøå ñòðîèòåëñêîòî èçêóñòâî. Âñåêè ïúò î÷àêâàøå ïîðåäíèÿ óðîê ñ ðàäîñòíî íåòúðïåíèå, ìàêàð ÷åñòî ïúòè äà ñòàâàøå âúïðîñ è çà òåæêà ðàáîòà. Áåøå ñè ïðèãîòâèë â ïàïêàòà äîìàøíîòî ÷åðòåæ íà àæóðíà óêðàñà ïîä ôîðìàòà íà òðèëèñòíà äåòåëèíà, íî ñòàíà òàêà, ÷å íå ìîæà äà òðúãíå íàïðàâî êúì êàìåíîäåëíàòà. Ïîëó÷è îò ìàéêà ñè çàäà÷à çà èç ïúò. Ùå ñå îòáèåø ïðè ëåëÿ òè è ùå º çàíåñåø åäíà êîøíèöà öàëåòêè. Íå ãè ïðàùàì ïî êàëôèòå, çàùîòî ìèíàëèÿ ïúò ñè áÿõà ïîõàïíàëè îò ñëàäêèøèòå, íå ìîæå äà ñå ðàç÷èòà íà òÿõ îáÿñíè ìó òÿ, äîêàòî íàãëàñÿøå âðúõíàòà ìó äðåõà. È ïîìíè, ùå äàäåø êîøíèöàòà ñàìî íà ëåëÿ ñè, à íå íà ïðèñëóãàòà. ×å òå ñúùî îáè÷àò äà ñè ïîõàïâàò îò ÷óæäîòî. Ñíåãúò õðóñêàøå ïîä êðàêàòà íà Ìàòåé, äîêàòî òîé âúðâåøå êúì Ìàëêèÿ ïëîùàä, Ðèíå÷åê, êúäåòî æèâååøå ëåëÿ ìó ñúñ ñúïðóãà ñè è òðèòå èì äúùåðè, ðàçãëåçåíèòå áðàòîâ÷åäêè íà Ìàòåé. Ñâàêî ìó, òúðãîâåöúò Çäðàæèë, ïðèòåæàâàøå êúùàòà Ïðè ñèíèÿ ïàóí , åäíà îò íàé-ïðåäñòàâèòåëíèòå â ãðàäà. Ñàìî óïðàâèòåëÿò íà ìîíåòíèÿ äâîð Éîõëèí Ðîòëåâ, áàùàòà íà Ìàðòèí Ðîòëåâ, èìàøå ïî-ãîëÿìà è ïî-õóáàâà êúùà. Âúâ âåñòèáþëà Ìàòåé íàó÷è, ÷å ëåëÿ ìó å îòèøëà â äþêÿíà íà óëèöà Â Êîòöèõ .

Íÿìàøå êàê äà ÿ èç÷àêà. Ïîå ñè äúëáîêî äúõ, èçïðúõòÿ è õóêíà ñ âñå ñèëà íàòàì ïîêðàé öúðêâàòà Ñâåòè Õàâåë . Óëèöàòà ïðåäñòàâëÿâàøå íåùî êàòî ïîêðèò ïàçàð áåøå öÿëàòà â ïðîçîðå÷íè àðêè, åðêåðè è êóëè÷êè. Ðàé çà òúðãîâöèòå, íî è çà äåâîéêèòå è æåíèòå, êîèòî ïàçàðóâàõà òóê. Çà äà ñå âëåçå â íåÿ, ñå ìèíàâàøå ïîä âèñîêèÿ ñâîä íà öåíòðàëíàòà êóëà, à îòòàì ñå ïðîäúëæàâàøå èëè íàäÿñíî, èëè íàëÿâî ïî çàùèòåíàòà ñ ïîêðèâ òÿñíà óëè÷êà ìåæäó áåçáðîé äþêÿíè, êúäåòî ñå ïðîäàâàøå ñóêíî, êîïðèíà, äàíòåëè, êîíöè, êîï÷åíöà, ðúêàâè÷êè... Ñâàêîòî íà Ìàòåé èìàøå ãîëÿì, ïðî÷óò ñðåä ìåñòíèòå äàìè, ìàãàçèí, â êîéòî ñå ïðîäàâàøå ñóêíî îò ×åõèÿ è îò Ôëàíäðèÿ, âåíåöèàíñêè è áåëãèéñêè äàíòåëè, êîïðèíè è äàìàñêè îò Îðèåíòà. Òîïîâå ïëàòîâå ëåæàõà ïîäðåäåíè ïî ðàôòîâåòå, íà ðàç÷èñòåíèÿ òåçãÿõ ÷àêàõà íàòî÷åíà íîæèöà è øèâàøêè ìåòúð. Çàùî äíåñ ïðîäàâàòå è âèå? Íÿìàòå ëè ñè äîñòàòú÷íî õîðà? ïîïèòà óäèâåí Ìàòåé ëåëÿ ñè è ñâàêî ñè. Äíåñ, ìîì÷åòî ìè, ùå äîéäå ìíîãî âàæíà êëèåíòêà. Àêî º ñå õàðåñàìå, òîâà ùå íè ãàðàíòèðà äîáðà ïå÷àëáà çà ãîäèíè íàïðåä îáÿñíè ñâàêîòî, ñîëèäåí ìúæ ñ ãîëÿì çàêðúãëåí êîðåì, ïðèäîáèò îò áëàãîäåíñòâèå. Òî÷íî òîãàâà èçäðúíêà çâúí÷åòî íàä âõîäà è â äþêÿíà âëåçå, ñÿêàø ïëóâàéêè, íåæíà ìëàäà äåâîéêà, ñúïðîâîæäàíà îò òðè ïðèñëóæíè÷êè. Åäíà îò òÿõ ñâàëè îò ãëàâàòà º âúëíåíèÿ øàë è èçëåçå íàâúí äà èçòóïà ñíåãà îò íåãî. Ïîä áÿëîòî êîæóõ÷å íà äåâîéêàòà ñå ïîäàâàøå ðîêëÿ ñ íàñèòåíîçåëåí öâÿò, êàòî ìúõ. Äàíòåëåíî âåí÷å êðàñåøå ñâåòëîêåñòåíÿâèòå º, ëúñêàâè

êîñè. Àëà Ìàòåé èçîáùî íå çàáåëÿçâàøå òåçè ïîäðîáíîñòè. Ïðîñòî ÿ õàðåñâàøå öÿëàòà. Äîáðå äîøëà, ãîñïîæèöå Äîðîòêà ïðîåõòÿ âåñåëèÿò ãëàñ íà ñâàêîòî, çàïîâÿäàé, íàñòàíè ñå óäîáíî òóê ïðè íàñ, ùå òè ïîêàæåì íàé-äîáðèòå íè ñòîêè, äîêàðàíè îò öÿë ñâÿò. Çà ãîñïîæèöà Äîðîòêà âå÷å áåøå ïðèãîòâåíî êðåñëî è ïîäíîñ ñ ìåäåíêè. Ëåëÿòà è ñâàêîòî çàïî÷íàõà äà þðêàò ïðîäàâà÷èòå, à òå õâúð÷àõà íàñàì-íàòàì êàòî ï÷åëè è òðóïàõà ïðåä Äîðîòêà òîïîâå ïëàò îò öåëèÿ ìàãàçèí. Òîâà ñóêíî îò ïúðâîêëàñíà àíãëèéñêà âúëíà å èçòúêàíî âúâ Ôëàíäðèÿ è ïàê òàì å áàãðåíî çàîáÿñíÿâà ñâàêîòî. Çàáåëåæè, ãîñïîæèöå Äîðîòêà, âòúêàíàòà ôèíà çëàòíà íèøêà. Âèæäàø ëè êàê ÷óäåñíî ñå âðúçâà ñ òúìíîçåëåíèÿ öâÿò íà ñóêíîòî? Ìúæúò ñå áå ðàçâèõðèë, ãîâîðåøå ïî-öâåòèñòî îò ïîåò, à ïðåç òîâà âðåìå Ìàòåé ñòîåøå âñå åäíî ïîáèò ñ ïàíåð÷åòî âñòðàíè. Äîðîòêà ñâàëè åäíàòà ñè ðúêàâè÷êà îò åëåíîâà êîæà è ïëúçíà ôèíèòå ñè ïðúñòåíöà ïî ïëàòà, êàòî ïðè òîâà õâúðëÿøå ïîãëåäè íà Ìàòåé. ß íè ïîäàé îíçè òîï, äåòî å íàé-îòãîðå ñðú÷êà ëåëÿòà ïëåìåííèêà ñè. Ìàòåé óñëóæëèâî ñå ïðîòåãíà è ïîäàäå íà ëåëÿ ñè ëåêàòà, âúçäóøíà êîïðèíà. Â òîâà âðåìå Äîðîòêà íå ñâàëè î÷è îò íåãî. Îáëÿ ãî ñèëíà ãîðåùèíà. Êîïðèíàòà áëåñòåøå êàòî îáñèïàíà ñúñ çâåçäè, êàòî èñêðèòå â î÷èòå íà Äîðîòêà. Êàê ìèñëèø, òðÿáâà ëè äà ñè ÿ êóïÿ, ïëàòíàðþ? ïîïèòà äåâîéêàòà.

Ìèíà âðåìå, äîêàòî Ìàòåé ñõâàíà, ÷å òÿ ïèòà íåãî. Èç÷åðâè ñå êàòî äîìàò, ñâè ðàìåíå è èçìúíêà íåùî íå÷ëåíîðàçäåëíî. Ãîñïîæèöà Äîðîòêà ñå ðàçñìÿ è ñè ïîðú÷à ïåò òîïà ðàçëè÷íè ïëàòîâå. Ùå âçåìà öåëèòå òîïîâå, òà íèêîé â Ïðàãà äà íÿìà êàòî ìîèòå ðîêëè ðåøè òÿ ñóåòíî. Ïðàòåòå äà ãè îòíåñàò ó íàñ, áàùà ìè ùå âè ïëàòè. Ïðåäè áîãàòàòà º ôóñòà äà ñå ðàçëþëåå çà ïîñëåäíî íà âðàòàòà, äåâîéêàòà ñå óñìèõíà îñëåïèòåëíî íà Ìàòåé. Êîÿ å òÿ? èçðå÷å åäâà-åäâà îò âúëíåíèå ìîìúêúò, äîñòà âðåìå ñëåä òðúãâàíåòî íà Äîðîòêà. Íå å çà òåá, Ìàòåé. Ñòúïâàé çäðàâî íà çåìÿòà ñìúìðè ãî ñòðîãî ëåëÿòà è íàé-ïîñëå âçå îò ðúöåòå ìó êîøíèöàòà ñúñ ñëàäêèøè.