ÌÀÐÈß ÃÐÈÏÅ ÑßÍÊÀÒÀ ÍÀÄ ÊÀÌÅÍÍÀÒÀ ÏÅÉÊÀ
ÅÌÀÑ 1
Ñ ôèíàíñîâàòà ïîäêðåïà íà ïðîãðàìàòà Òâîð÷åñêà Åâðîïà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç
The European Commission support for the production of this publication does not constitute endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. Ïîäêðåïàòà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ çà òîâà èçäàíèå íå ñúñòàâëÿâà ãàðàíöèÿ çà íåãîâîòî ñúäúðæàíèå. Ïóáëèêàöèÿòà îòðàçÿâà ñàìî ëè÷íèòå âèæäàíèÿ íà íåéíèÿ àâòîð è îò Êîìèñèÿòà íå ìîæå äà áúäå òúðñåíà îòãîâîðíîñò çà èçïîëçâàíåòî íà ñúäúðæàùàòà ñå â íåÿ èíôîðìàöèÿ.
2
Ìàðèÿ Ãðèïå ÑßÍÊÀÒÀ ÍÀÄ ÊÀÌÅÍÍÀÒÀ ÏÅÉÊÀ
Ïðåâåëà îò øâåäñêè: Åâà Êúíåâà
3
Maria Gripe SKUGGAN ÖVER STENBÄNKEN © 1982 Bonnier Carlsen Bokförlag, Stockholm Ìàðèÿ Ãðèïå ÑßÍÊÀÒÀ ÍÀÄ ÊÀÌÅÍÍÀÒÀ ÏÅÉÊÀ Ïðåâîä: Åâà Êúíåâà Îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà: Áîðèñ Äðàãîëîâ © ÈÊ ÅÌÀÑ , 2015 Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè!
4
1 Ñëó÷è ñå ïðåç 1911 ãîäèíà. Áÿõ íà ÷åòèðèíàéñåò. Áàáà íè èçâåñòè îò Åêøî, ÷å â ïîíåäåëíèê, øåñòè íîåìâðè, êîãàòî ïî÷èòàìå ïàìåòòà íà êðàë Ãóñòàâ Àäîëô, íîâàòà íè ïðèñëóæíèöà ùå ïðèñòèãíå ñ âëàêà. Ìîìè÷åòî íå èñêàëî äà ÿ ïîñðåùàìå, çàùîòî áèëî ñàìîñòîÿòåëíî , êàêòî ñå èçðàçÿâàøå áàáà â ïèñìîòî. Íà ìàìà º áåøå îìðúçíàëî äà ñå ðàçïðàâÿ ñ ïðèñëóæíèöè, êîèòî âñå ÷àêàò äà èì âèñèø íà ãëàâàòà, è èçâåäíúæ ñå îáíàäåæäè îò íîâèíàòà. Ïîíåæå áåøå òâúðäå äîáðîäóøíà è íàèâíà, ìàìà âñå íå ñëó÷âàøå íà ïîìîùíè÷êè. Áàáà òàòêîâàòà ìàéêà îáà÷å èìàøå ïî-áîãàò îïèò è óìååøå ïî-äîáðå äà ïðåöåíÿâà õîðàòà. Ìîìè÷åòàòà, êîèòî íè áå ïðåïîðú÷âàëà, âèíàãè ñå îêàçâàõà ñâåñòíè. Ó äîìà îáèêíîâåíî äúðæàõìå íà ñëóæáà äâå ïðèñëóæíèöè: åäíà ïî-ìëàäà è åäíà ïî-âúçðàñòíà, èêîíîìêà. Ïðîáëåìèòå âúçíèêâàõà ïðè íàìèðàíåòî íà ïî-ìëàäàòà è ìîìè÷åòàòà íå ñå çàäúðæàõà äúëãî ó íàñ. Çàòîâà ïúê ìÿñòîòî íà èêîíîìêàòà îò ãîäèíè çàåìàøå Ñâåà. Ïðåäè äà ÿ íàçíà÷èì ó íàñ, Ñâåà ðàáîòåëà ñàìî â èçèñêàíè ñåìåéñòâà îò íàé-îòáðàíîòî îáùåñòâî . Ìíîãî îáè÷àøå äà ãî ïîâòàðÿ, òà äà 5
íè äàäå äà ðàçáåðåì êàêâà ÷åñò íè îêàçâà ñ ïðèñúñòâèåòî ñè â äîìà íè. Îùå îò ïúðâèòå äíè ñëåä ïîñòúïâàíåòî ñè Ñâåà âçå ìàìà ïîä êðèëîòî ñè è ñå çàäúðæà ó íàñ òîëêîâà äúëãî íàé-âå÷å çàðàäè íåÿ. Èíà÷å ìîæåëà äà ñè íàìåðè ðàáîòà, êúäåòî ïîæåëàå. Íà íèêîãî íÿìàëî äà ñå êëàíÿ. Ïðîñòî ñú÷óâñòâàëà íà ìàìà, ñúðöå íå º äàâàëî äà ÿ îñòàâè äà ñå îïðàâÿ ñàìà â òîëêîâà âðàæäåáíî íàñòðîåí ñâÿò. Çàòîâà, ïðåäè äà ðàçáåðåì ìíåíèåòî º çà íîâàòà ïðèñëóæíèöà, âúâ âúçäóõà âèòàåøå èçâåñòíî áåçïîêîéñòâî. Áåç íåéíîòî îäîáðåíèå íîâàòà íÿìàøå äà èçêàðà äúëãî ó íàñ. Îò äèñòàíöèÿòà íà âðåìåòî ñè äàâàì ñìåòêà, ÷å Ñâåà å óïðàæíÿâàëà ïðåêàëåíî ãîëÿìà âëàñò íàä ìàìà. Ñòîïàíêàòà íà äîìà ñå ñúâåòâàøå ñ íåÿ çà âñè÷êî è ñëÿïî ñëåäâàøå ïðåïîðúêèòå º. Ñëó÷åøå ëè ñå äâåòå äà ñå ñ÷åïêàò, âèíàãè ìàìà îòñòúïâàøå. Ñâåà íèêîãà íå ñå èçâèíÿâàøå. À ìàìà õîäåøå èç êúùè îìúðëóøåíà, äîêàòî ïðèñëóæíèöàòà ñêëîíè îòíîâî äà ÿ óäîñòîè ñ áëàãîðàçïîëîæåíèåòî ñè. Ïîíÿêîãà ìè ñå ñòðóâàøå, ÷å ìàìà ðàç÷èòà ïîâå÷å íà èêîíîìêàòà, îòêîëêîòî íà òàòêî è íà íàñ. Ñâåà ñå ñìÿòàøå çà æåíà, êîÿòî îáè÷à äåöàòà. Öÿë æèâîò áå ìå÷òàëà çà ñâîè, íî íå ñå áå îìúæèëà è º áå ìèíàëî âðåìåòî. Íàâÿðíî äåéñòâèòåëíî íè îáè÷àøå, ìàêàð è ïî ñâîÿ äîñòà ãðóáîâàò íà÷èí, àëà íå óìååøå äà íè ãëåçè. Õàðàêòåðúò º íå áåøå òàêúâ. Ïúê è ãëåäàøå äà íå ñå ïðèâúðçâà ìíîãî-ìíîãî êúì ÷åëÿäòà íà ñåìåéñòâàòà, ïðè êîèòî ðàáîòåøå, çà äà íå ñòðàäà, êîãàòî äîéäå âðåìå äà ñå ðàçäåëÿ ñ òÿõ. Íèå, äåöàòà, ÿ ñìÿòàõìå çà ìíîãî ñòðîãà è ìàëêî îïàñíà. Ñâåà íàâÿðíî âäúõâàøå ñïîêîéñòâèå íà 6
ìàìà, íî íå è íà íàñ. À ðîëÿòà º â îòíîøåíèÿòà ìåæäó íàñ è ìàìà áåøå ìíîãî íåÿñíà. Ìîæå äà ñúì áèëà íåñïðàâåäëèâà êúì èêîíîìêàòà, íî ïîíÿêîãà ïîäîçèðàõ, ÷å ñè ñëóæè ñ èíòðèãè, çà äà ïîñòèãà öåëèòå ñè. Îñîáåíî ñòàíåøå ëè âúïðîñ çà òàòêî. Îòíîøåíèåòî º êúì ìúæåòå áåøå, ìåêî êàçàíî, ïðîòèâîðå÷èâî. Îò åäíà ñòðàíà, Ñâåà ñìÿòàøå, ÷å ìúæúò å ãîñïîäàðÿò âêúùè, íî îò äðóãà, íàñòîÿâàøå òîé äà áúäå äúðæàí èçêúñî. Èçîáùî íå º õðóìâàøå êîëêî îáúðêâàùè ñà ñúâåòèòå, êîèòî äàâà íà ìàìà. Îò ìàìà ñå î÷àêâàøå õåì äà íàñòîÿâà íà ñâîåòî è äà íå îòñòúïâà, õåì äà ñå ïîä÷èíÿâà íà ñúïðóãà ñè, êàêòî ïîâåëÿâà Áèáëèÿòà. Êîëêî ëè º å áèëî òðóäíî íà ìàìà äà íàìåðè ñðåäíî ïîëîæåíèå ìåæäó òåçè äâå âçàèìîèçêëþ÷âàùè ñå ïðåïîðúêè. Ñâåà íèêàê íå ùàäåøå è äåöàòà. Îò íàñ ñå èñêàøå äà ñëóøàìå , êàêòî ñå èçðàçÿâàøå òÿ, âñè÷êè âúçðàñòíè, çàùîòî âúçðàñòíèòå áèëè ïî-ìúäðè îò äåöàòà. Òÿ îáà÷å èçîáùî íå ñè äàâàøå ñìåòêà, ÷å ïîíÿêîãà âúçðàñòíèòå ñå ðàçìèíàâàò â ìíåíèÿòà è æåëàíèÿòà ñè è îòïðàâÿò êúì íàñ ïðåòåíöèè, êîèòî íÿìà êàê äà óäîâëåòâîðèì. ×åñòî íèå, äåöàòà, íå çíàåõìå êîãî äà ñëóøàìå è êîãî íå. È òàêà, î÷àêâàõìå íîâàòà íè ïðèñëóæíèöà äà ïðèñòèãíå íà øåñòè íîåìâðè. Ïðåäíèÿ äåí, íåäåëÿòà íà Âñè Ñâåòèè, õîäèõìå íà öúðêâà è çàïàëèõìå ñâåùè íà ãðîáèùåòî. Òàì ëåæåøå ìàëêîòî íè áðàò÷å. Âñúùíîñò òîé áåøå íàéãîëåìèÿò îò íàñ è ñåãà ùåøå äà íàâúðøè øåñòíàéñåò, íî ïî÷èíàë ñúâñåì ìàëúê è íèêîé îò îñòàíàëèòå äåöà íå ñè ãî ñïîìíÿøå. 7
Êàçâàë ñå ßëìàð. Òàêà è íå ðàçáðàëè îò êàêâî ñå ñïîìèíàë. Ïðîñòî èçãóáèë æåëàíèå çà æèâîò è ñïðÿë äà äèøà. Ñòðàííà ðàáîòà. Âúçðàñòíèòå ãîâîðåõà, ÷å ïëàìúêúò íà æèâîòà ìó åäâà-åäâà áëåùóêàë. Íî îòêúäå èäâà òîçè ïëàìúê? Êîé ãî çàïàëâà è ãî ïîääúðæà æèâ? Òàêèâà âúïðîñè ñè çàäàâàõ, äîêàòî ñòîÿõ ïðåä ìàëêèÿ ìó ãðîá çàåäíî ñ ìàìà, áðàò ìè Ðîëàíä è ñåñòðè÷êàòà íè Íàäÿ. Òàòêî íå äîéäå ñ íàñ. Çàìðúçíàëàòà ïðúñò õðóùåøå ïîä êðàêàòà íè. Äóõàøå ñòóäåí âÿòúð, çúçíåõìå â ïàëòàòà, à ïëàìú÷åòàòà íà ñâåùèòå ïîòðåïâàõà íåñïîêîéíî âúðõó ãðîáîâåòå. Íå ñòîÿõìå äúëãî. Êîãàòî ñå ïðèáðàõìå, öÿëàòà êúùà òúíåøå â ìðàê. Ñâåà îùå íå áåøå çàïàëèëà ëàìïèòå. Òÿ ñå âòóðíà áîäðî êúì íàñ ñúñ ñâåùíèê â ðúêà. Ìàìà ÿ ïîìîëè äà çàïàëè ëàìïèòå è äà íàêëàäå îãúí â òðàïåçàðèÿòà, à ïîñëå äà ñâàðè ãîðåù øîêîëàä. Ëóíàòà òúêìî ñå ïîêàçà èççàä îáëàöèòå è ñâåòëèíàòà º íàõëó ïðåç ïðîçîðöèòå. Èñêàøå ìè ñå Ñâåà äà íå ïàëè ìíîãî ëàìïè. Ìàìà îáà÷å íàñòîÿâàøå ó äîìà äà å ñâåòëî. Ëóííàòà ñâåòëèíà ÿ ïëàøåøå, îñîáåíî ïî òîâà âðåìå íà ãîäèíàòà, êîãàòî áåøå ñòóäåíà è ñèíÿ. Çàòîâà äúðæåøå ó äîìà äà ãðåå òîïëà, ÷åðâåíà ñâåòëèíà. Åõ, ÷å ùå å õóáàâî äîãîäèíà, êàòî ïðîêàðàò åëåêòðè÷åñòâîòî ðàçìå÷òà ñå òÿ, äîêàòî ïîìàãàøå íà Íàäÿ äà ñè ñúáóå ãàëîøèòå. Ïîâòàðÿøå ãî ïî÷òè âñåêè äåí, ÷åñòî ïðèäðóæåíî è ñ âúçäèøêà: Ñàìî äàíî ñòàíå... Åäèíñòâåíàòà ïðå÷êà áè áèë òàòêî, ñïîðåä êîãîòî åëåêòðè÷åñòâîòî íå áåøå øåãà ðàáîòà. Äà íå çàáðàâÿìå, ÷å ùå ïóñíåì â äîìà ñè ÷óæäà ñèëà, íà8
ïîìíÿøå òîé, ñèëà, êîÿòî âåðîÿòíî íå å ñúâñåì áåçîïàñíà. Òàòêî íàñòîÿâàøå äîáðå äà ïîìèñëèì, ïðåäè äà ïðåäïðèåìåì òàçè êðà÷êà, âìåñòî äà ñå âîäèì ñëÿïî ïî àêúëà íà äðóãèòå, êàêòî èñêàøå ìàìà. Òàòêî âñå ïàê îáåùà äà ïðåòåãëè âúïðîñà, íî ÷àê äîãîäèíà. Åäâà òîãàâà åâåíòóàëíî ùÿõìå äà ñè ïóñíåì òîê. Ìàìà îáà÷å ñå îïàñÿâàøå äà íå áè ïàê äà íàìåðè ïðè÷èíà äà ãî îòëîæè, çàùîòî ÷óåøå ëè íåùî ëîøî çà åëåêòðè÷åñòâîòî, òàòêî òóòàêñè ãî ñúîáùàâàøå ïðåä äîìî÷àäèåòî ñ òúðæåñòâóâàù âèä. Àìà òîçè ïúò íÿìà äà îòñòúïÿ! çàðå÷å ñå ìàìà ïðåä Ñâåà. Çíàåøå, ÷å ïî âúïðîñà çà òîêà Ñâåà å íà íåéíà ñòðàíà. Èêîíîìêàòà ïî ïðèíöèï íå ïîäêðåïÿøå íîâîâúâåäåíèÿòà, íî åëåêòðè÷åñêîòî ñå ïîëçâàøå ñ íåéíîòî îäîáðåíèå. Ñàìî òàêà! îêóðàæàâàøå òÿ ìàìà. Äðúæòå íà ñâîåòî, ãîñïîäàðêå! Íåçíàéíî êàê, òåçè ñúâñåì ïðîñòè äóìè âèíàãè âäúõâàõà íà ìàìà íåïîêîëåáèìà óâåðåíîñò. Ñ ïîäêðåïàòà íà Ñâåà íèùî íå º ñå ñòðóâàøå íåâúçìîæíî. Ïðè òîâà ïðèñëóæíèöàòà ãîâîðåøå ñ ìíîãî óáåäèòåëåí ãëàñ è óìååøå òàêà äà ïîñòàâÿ íåùàòà, ÷å àêî íå ìèñëåøå êàòî íåÿ, ñúáåñåäíèêúò º çàïî÷âàøå äà ñå ñúìíÿâà äîêîëêî çäðàâ å ñîáñòâåíèÿò ìó ðàçóì. Íî äà ñå âúðíåì êúì âúïðîñíàòà íåäåëíà âå÷åð. Òàòêî ãî íÿìàøå. Áåøå çàìèíàë íà ñåëî, çà äà ðàçìèøëÿâà íà ñïîêîéñòâèå. Ïàçåøå ðåâíèâî ñâîáîäíîòî ñè âðåìå è ñå íóæäàåøå îò óñàìîòåíèå, òà íàéñåòíå äà äîâúðøè êíèãàòà ñè. Ïèøåøå òðóä çà Åìàíóåë Ñâåäåíáîðã, æèâÿë ïðåç îñåìíàéñåòè âåê. Áèë ôèëîñîô êàòî òàòêî è ñå îïèòâàë äà âíèêíå â ïîòàéíîñòèòå íà ÷îâåøêàòà äóøà è â îíåçè çàãàäêè íà 9
æèâîòà è ïðèðîäàòà, êîèòî õîðàòà îòêðàé âðåìå ñå ìú÷àò äà ðàçáóëÿò. Òàòêî áåøå íåïðåñòàííî çàåò ñ òàêèâà ìèñëè, à ìàìà íèêàê íå ñå ðàäâàøå íà íàó÷íàòà ìó ðàáîòà. Ñâåà ñúùî. Ñïîðåä íåÿ âñè÷êè øàíòàâè èäåè íà áàùà ìè âêëþ÷èòåëíî ñúïðîòèâàòà ìó ñðåùó åëåêòðè÷åñòâîòî ñå êîðåíåëè âúâ ôèëîñîôñêèòå ìó çàíèìàíèÿ. Ìàêàð õîðàòà îò îñåìíàéñåòè âåê äà íå áÿõà èçïîëçâàëè åëåêòðè÷åñòâî, íîâîâúâåäåíèåòî âëèçàøå â ðàçðåç ñ âèæäàíèÿòà íà Ñâåäåíáîðã. Òîçè Ñâåäåíáîðã ìàé å áèë íà âñÿêî ãúðíå ìåðóäèÿ, àêî ñå âÿðâà íà ãîñïîäàðÿ òîêó ïîäõâúðëÿøå Ñâåà. Íÿìà äà ñå ó÷óäÿ, àêî ãîñïîäàðÿò ñè å âòúëïèë, ÷å åëåêòðè÷åñêîòî å ïàãóáíî çà äóøàòà. Íî âèå íå îòñòúïâàéòå, ãîñïîäàðêå! Ãîñïîäàðÿò íå çíàå êàê ñå âúðòè äîìàêèíñòâî, à íèå, îáèêíîâåíèòå ïðîñòîñìúðòíè, òðÿáâà äà ìèñëèì ïðàêòè÷íî. Ðîäèòåëèòå ìè èìàõà ðàçëè÷íè âúçãëåäè ïî ìíîæåñòâî âúïðîñè. Òàòêî íå ìîæåøå äà ðàçìèøëÿâà âêúùè, â òîëêîâà íàïðåãíàòà îáñòàíîâêà, è çàòîâà íàïóñêàøå ãðàäà ïðè âñÿêà óäîáíà âúçìîæíîñò. È âñåêè íåäåëåí äåí. Äíåñ ñå î÷àêâàøå äà ñè å ó äîìà è çàåäíî äà îòèäåì äà ïîëîæèì öâåòÿ íà ãðîáà íà ßëìàð, íî òàòêî, ïðåæèâÿë ñìúðòòà íà áðàò÷åòî íè ìíîãî òåæêî, èçïàäàøå â äúëáîêî óíèíèå è ïå÷àë ñëåä âñÿêî ïîñåùåíèå íà ãðîáèùåòî è çàòîâà ìàìà ãî ïîñúâåòâà äà ñå ïîðàçõîäè è äà ïîðàáîòè íà ñåëî, òà ïðåç ëÿòîòî äà èìà ïîâå÷å âðåìå çà äîìî÷àäèåòî. È òàòêî çàìèíà. Áåøå ñè çàáðàâèë îáà÷å øóáàòà â äðåøíèêà è êàòî ÿ âèäÿ, ìàìà ïîêëàòè óãðèæåíî ãëàâà. 10
Ïàê ëè å òðúãíàë ñ òúíêîòî ñè ïàëòî? Äàíî ñàìî íå ñå ïðîñòóäè... Íàäÿ, îñåìãîäèøíàòà íè ñåñòðè÷êà, ñå ñïóñíà è çàáè íîñëå â ìåêàòà ïîäïëàòà îò ìå÷à êîæà íà òàòêîâàòà øóáà. Ïîñëå ñå ïîêàòåðè íà ðàôòà çà ãàëîøè, ñãóøè ñå â òîïëàòà äðåõà è ñúâñåì ñå èçãóáè â íåÿ. Ïîíÿêîãà òàçè øóáà âäúõâàøå ïîâå÷å ñèãóðíîñò îò ñàìèÿ òàòêî. Ñ Íàäÿ îñòàíàõìå ñàìè â êîðèäîðà. Çàáåëÿçàõ, ÷å ìå íàáëþäàâà ïðåç ìàëêà ïðîëóêà ìåæäó ãúíêèòå íà øóáàòà. Åëà äà ïèéíåì øîêîëàä! ïîäêàíèõ ÿ àç è òðúãíàõ, íî òÿ îòêàçà: Ùå îñòàíà òóê. Òè âúðâè! Ñòóäåíî ìè å... Î÷èòå º ñå èçãóáèõà â ìå÷àòà ïîäïëàòà. Íàäÿ, íàé-ìàëêàòà îò íàñ, ñå äúðæåøå íàé-äåòèíñêè è âñå ïîâòàðÿøå, ÷å òàòêî å íåèí. Âëÿçîõ â òðàïåçàðèÿòà. Ìàìà òúêìî äúðïàøå çàâåñèòå ïðåä ïðîçîðöèòå, à Ñâåà ñòúêìÿâàøå îãúíÿ. Çâúí÷åòî íà âúíøíàòà âðàòà èçäðúí÷à. Òðè êðàòêè ñèãíàëà. Ìàìà ñå ñåïíà è ïóñíà çàâåñèòå. Êîé ëè ìîæå äà å, çà÷óäèõ ñå àç. Ïî òîâà âðåìå? È òî â íåäåëÿ? Ñâåà âå÷å õâúð÷åøå êúì êîðèäîðà. Äàëè òàòêî íå ñè áåøå çàáðàâèë è êëþ÷à? Åäâà ëè. Ìàìà ñå îñëóøâàøå. Ñèãóðíî áåøå ïðîñÿê. ×óõìå êàê íàâúí Ñâåà ñè ìúðìîðè íåùî. Ñëåä ìàëêî ñå âúðíà ñ ðàçäðàçíåí âèä. Çâúíåöúò èçäðúí÷à, íàëè? ïîïèòà òÿ. Äà... Íàâúí íÿìàøå íèêîãî!  ñúùèÿ ìèã îò ãðàäèíàòà ñå ðàçíåñå ñâèðóêàíå è ïîãëåäúò íà Ñâåà ïðîáëåñíà ñâèðåïî. 11
Íå ñå íåðâèðàé, Ñâåà! ïîñúâåòâà ÿ ìàìà. Ñèãóðíî å íÿêîé ïðèÿòåë íà Ðîëàíä... Ïîñëåäâà íîâî ïîäñâèðêâàíå, òîçè ïúò ïî-âèñîêî. Ðîëàíä è àç èçñêî÷èõìå íà îñòúêëåíàòà âåðàíäà è ñå âòîðà÷èõìå â ëóííàòà ñâåòëèíà. Íå âèäÿõìå íèêîãî, íî ìåæäó òúìíèòå ñåíêè íà äúðâåòàòà ïðîñâåòâàøå íåùî ñèíüî. Ïîíåæå èìàøå ïúëíîëóíèå, íàâúí áåøå ïî÷òè ñâåòëî. Äî÷óõìå òðåòî ïîäñâèðêâàíå. Èçîáùî íå ïðèëè÷àøå íà øåãàäæèéñêè íîìåð. Ðàçíàñÿøå ñå ñ ìåêîòàòà íà ôëåéòà è çâó÷åøå íÿêàê òúæíî. Íåîáè÷àåí çâóê ïî òîâà âðåìå íà ãîäèíàòà, çàùîòî íàïîìíÿøå ïòèöà. Òàì èìà íÿêîãî! Íåùî ñå ðàçäâèæè, âèäÿõ! Ðîëàíä ñå çàãëåäà íàòàòúê êúì ãðàäèíàòà. Ïðîñëåäèõ ïîãëåäà ìó. Íàñðåä ìîðàâàòà íàèñòèíà ñòîåøå ôèãóðà, îáúðíàòà êúì êúùàòà. Ìîìè÷å? Èëè ìëàä ìúæ? Ñòîéêàòà ìó èçëú÷âàøå íåîáèêíîâåíà ñàìîóâåðåíîñò, íî àç ñå çàòðóäíÿâàõ äà îïðåäåëÿ ùî çà ñúùåñòâî å. Îêàçà ñå ìîìè÷å. Äî íåÿ, íà çåìÿòà, ëåæàõà ïúòíè÷åñêà ÷àíòà è ðàíèöà. Ðîëàíä ïî÷óêà ïî ïðîçîðåöà. Ìîìè÷åòî ñå ñåïíà è íè çàáåëÿçà. Âçå ÷àíòàòà è ðàíèöàòà, òðúãíà áàâíî è çàñòàíà ïîä ïðîçîðåöà. Âäèãíà ãëàâà, àëà íèå íå ÿ âèæäàõìå çàðàäè ñÿíêàòà. Ðîëàíä âçå îò ìàñàòà â òðàïåçàðèÿòà çàïàëåíàòà ãàçåíà ëàìïà ñ áÿë ãëîáóñ, óâåëè÷è ïëàìúêà, âúðíà ñå äî ïðîçîðåöà è îñâåòè íåïîçíàòàòà. Ìîìè÷åòî òóòàêñè îòñòúïè çàäíåøêîì. Ðîëàíä âäèãíà ëàìïàòà è ìîìè÷åòî èçëåçå îò òúìíèíàòà. Ïëàìúêúò îñâåòè ëèöåòî º. Òðèìàòà ñå âçèðàõìå åäèí â äðóã. Êîëêî îñîáåíî ëèöå èìàøå òÿ... È õèëÿäà ãîäèíè äà æèâåÿ, íÿìà äà çàáðàâÿ ëèöå12
òî º ïðè ïúðâàòà íè ñðåùà â ãðàäèíàòà, êîãàòî íå çíàåõ íèùî çà íåÿ. Âïîñëåäñòâèå òîâà ëèöå ùåøå äà ñå ïðîìåíè ìíîãîêðàòíî â ìîèòå î÷è. Áåøå óäèâèòåëíî èçìåí÷èâî è ïîäâèæíî ëèöå. È åòî ìå, ñåäÿ è ìèñëÿ êàê äà ÿ îïèøà. Ñòðóâà ìè ñå íåâúçìîæíî. Âïóñíà ëè ñå â ïîäðîáíîñòè, ùå ñòàíå áàíàëíî. Äîðè äà ÿ îïèøà êàòî ìîìè÷å ñ îâàëíî, íåâèííî ëèöå, îñòðà áðàäè÷êà, êîÿòî ìó ïðèäàâàøå ñúðöåâèäíà ôîðìà, íÿìà äà óñïåÿ äà ïðåäàì èçëú÷âàíåòî º. Ìàëêà, êàòåãîðè÷íà óñòà, ëåêî ÷èï íîñ íî êàêâî îçíà÷àâà òîâà? Äîðè íå çíàì äàëè ÿ ñìåòíàõ çà êðàñèâà. Âúâ âúíøíîñòòà º íÿìàøå íèùî ñïåöèàëíî, îñâåí ìîæå áè î÷èòå, èçïúëíåíè ñ òàéíè. Îñîáåíè î÷è. Îòêðèòè, âåäðè, à ñúùåâðåìåííî áäèòåëíè. Èìàøå ïîãëåä íà æèâîòíî ëþáîïèòåí, íî è ãîòîâ çà áÿãñòâî. Èëè íà äåòå ñúñðåäîòî÷åí è áèñòúð, àëà â íèêàêúâ ñëó÷àé äîâåð÷èâ. Íå, áåçñìèñëåíî å äà ñå îïèòâàì. Äóìèòå ñà íåñïîñîáíè äà ïðåäàäàò èçëú÷âàíåòî º. ×èñòî è ïðîñòî òÿ íå ïðèëè÷àøå íà íèêîãî. Ïðèòåæàâàøå îíîâà, êîåòî ñå íàðè÷à îáàÿíèå. È òî÷êà. Íÿìàì ïðåäñòàâà êîëêî âðåìå ñìå ñå ãëåäàëè òàêà. Âðåìåòî èìà ñâîéñòâîòî äà ñå èçíèçâà íåçàáåëåæèìî, êîãàòî å ñïðÿëî çà íàñ. Òàêèâà ìîìåíòè ñå ñëó÷àò íÿêîëêî ïúòè â æèâîòà. Íå âÿðâàì ÷îâåê äà ìîæå ñàì äà ãè ïðåêúñíå. À íå å è íóæíî. Çàòîâà ïúê äðóãèòå ãî ïðàâÿò ñ óäîâîëñòâèå. Îíçè ïúò Ñâåà ïðåêúñíà ìàãè÷åñêèÿ ìèã, è òî ñ âúçìóòèòåëíà áåçöåðåìîííîñò. Èçñêî÷è èççàä úãúëà íà êúùàòà, ðàçìàõàëà ãîëåìèÿ ôåíåð. Îòèäå äî íåïîçíàòîòî ìîìè÷å, òèêíà ôåíåðà â ëèöåòî º è ÿ çàñëåïè. Íàâÿðíî ìîìè÷åòî 13
èçîáùî íå âèäÿ ëèöåòî íà Ñâåà, ñàìî ÷ó ðàçÿðåíèÿ º ãëàñ: Åòî êîé çíà÷è íàðóøàâà ñïîêîéñòâèåòî è ïëàøè ïî÷òåíèòå õîðà! Äâàìàòà ñ Ðîëàíä ñå ñïóñíàõìå â ãðàäèíàòà. Ðîëàíä óñïÿ äà ñå ïðîâðå, íî ìåí ìå ñïðÿ ìàìà. Ñòîé òóê! Òîâà å ðàáîòà íà Ñâåà! Íàäÿ ñå äúðæåøå áîÿçëèâî çà ïîëèòå íà ìàìà. Ìàëêàòà ñå ñòðàõóâàøå îò òúìíîòî è âñå î÷àêâàøå îò ìðàêà äà èçñêî÷è íÿêîé âúðêîëàê. Ñëåä íÿêîÿ è äðóãà ìèíóòà Ñâåà ñå âúðíà ñ ãîëåìèÿ ôåíåð, ñòîâàðè ãî âúðõó ìàñàòà ìàëêî ïî-ñèëíè÷êî è ãî èçãàñè. Âúïðåêè ïðåìåðåíèòå äâèæåíèÿ èçãëåæäàøå ÿäîñàíà. Å? Êàêâî ñòàíà? ïîãëåäíà ÿ âúïðîñèòåëíî ìàìà, íî íå ïîëó÷è îòãîâîð. Ñâåà ìúë÷åøå äåìîíñòðàòèâíî. Âðàòàòà ñå ïîêëàùàøå îòâîðåíà. Íà ñòúëáèòå ñå ïîêàçà Ðîëàíä ñ ïúòíè÷åñêàòà ÷àíòà â ðúêà. Ñëåä ìàëêî òàì ñå ïîÿâè è íåïîçíàòîòî ìîìè÷å ñ ðàíèöàòà. Ñâåà íàïðàâè êðàñíîðå÷èâ æåñò è êàçà, áåç äîðè äà óäîñòîè ìîìè÷åòî ñ ïîãëåä: Íîâàòà äîéäå! Ïîãðèæåòå ñå çà íåÿ, ãîñïîäàðêå. È Ñâåà íàïóñíà òðàïåçàðèÿòà, íî íå ïðîïóñíà ìèìîõîäîì äà ñòðåëíå ìàìà ñ ïîãëåä, ñ êîéòî íåäâóñìèñëåíî º çàÿâÿâàøå ñàìà äà ñå îïðàâÿ. Ñâåà ñè èçìè ðúöåòå, òàêà äà ñå êàæå. Ìàìà ÿ èçïðàòè âèäèìî èçïëàøåíà. Ðàçíåñå ñå âúîäóøåâåí, æèçíåðàäîñòåí ñìÿõ. Çà áîãà, õîðà! Íå ñúì ÷àê òîëêîâà ñòðàøíà! Ðîëàíä ñå èçêèêîòè, à ìàìà îáúðêàíî îòìåñòè 14
ïîãëåä îò âðàòàòà, êîÿòî Ñâåà òîêó-ùî áå çàòðúøíàëà, êúì íîâîäîøëàòà. Òÿ âå÷å ðàçêîï÷àâàøå ïàëòîòî ñè. Íå ëè÷åøå äà å ñìóòåíà îò ðåàêöèÿòà íà èêîíîìêàòà. Ìàìà ñå ïðîêàøëÿ. Òè òðÿáâà äà ñè Êàðîëèí, íàëè? ñìîòîëåâè òÿ. Òî÷íî òàêà: Êàðîëèí ßêîáñîí. Ïðîòåãíà ðúêà è ìàìà ÿ ïîå ñ áëåäà óñìèâêà. Äîáðå äîøëà... Áëàãîäàðÿ. Êàðîëèí ïóñíà ðúêàòà º è ïîçäðàâè âñè÷êè íè åäèí ïî åäèí. Ñëåä êàòî ïðèêëþ÷èõìå ñúñ çàïîçíàíñòâîòî, òÿ îáèêîëè òðàïåçàðèÿòà, âñå åäíî ñè å ó äîìà, âçå ñè çàêà÷àëêà è îêà÷è íà íåÿ ïàëòîòî ñè. Ìîæå ëè äà ãî îñòàâÿ òàì? Âñúùíîñò âå÷å ãî áå çàêà÷èëà äî øóáàòà íà òàòêî. Ìîæå ñúãëàñè ñå âÿëî ìàìà. Ëè÷åøå êîëêî îáúðêàíà ñå ÷óâñòâà. Êàðîëèí ìåòíà øàïêàòà ñè íà ðàôòà, ñåäíà è ñå çàå äà ñè ðàçâúðçâà áîòèòå, äîêàòî íèå ÿ èçïèâàõìå ñ î÷è.  íàøàòà ïðåäñòàâà ñëóãèíèòå áÿõà íåïîõâàòíè æåíè, êîèòî ãëåäàò äà âäèãàò âúçìîæíî ïî-ìàëêî øóì è ïðåäè âñè÷êî äà íå ñè îòâàðÿò óñòàòà, áåç äà ñà ãè ïîïèòàëè íåùî. Çàòîâà íå ìîæåõìå äà ïîâÿðâàìå íà î÷èòå ñè. Ìàìà, âå÷íî íåäîâîëíà îò ëèïñàòà íà ñàìîèíèöèàòèâà îò ñòðàíà íà ïðèñëóæíèöèòå, íàïðàâî îíåìÿ. Íîâîòî ìîìè÷å ÿâíî íÿìàøå íèêàêâè çàäðúæêè â òîâà îòíîøåíèå. Áúðçî ñå îðèåíòèðà â îáñòàíîâêàòà è çàïî÷íà äà ñå ïðèñïîñîáÿâà. Ìàìà ïîòúðêà íåðâíî äëàíè. 15
Î÷àêâàõìå òå óòðå... Çíàì. Ïðîñòî ðåøèõ, ÷å å ïî-äîáðå äà äîéäà òàçè âå÷åð, òà óòðå âåäíàãà äà ñå õâàíà íà ðàáîòà è äà íå ãóáÿ öåííî âðåìå. Êàêâî ìîæåøå äà âúçðàçè ìàìà íà òàêîâà îáÿñíåíèå? Îáúðêàíà, ïîãëåäíà äåáåëèòå ïëåòåíè ÷îðàïè íà Êàðîëèí. Áîòèòå º âå÷å ñòîÿõà äî íàøèòå îáóâêè íà ðàôòà. Ìîìè÷åòî âåäíàãà ñõâàíà íàìåêà. Èñêàòå ëè äà ïðåìåñòÿ îáóâêèòå ñè äðóãàäå? óñëóæëèâî ïîïèòà òÿ. Ìàìà ïúðâî ïîêëàòè ãëàâà, íî ïîñëå ñå ñåòè çà Ñâåà. Àìè... Ñâåà äúðæè äðåõèòå ñè â ñâîÿòà ñòàÿ... Äàäåíî. Ñàìî êàæåòå êàêúâ å ðåäúò ó âàñ. Àç ðàçáèðàì îò äóìà. Êàðîëèí ñå óñìèõíà îêóðàæèòåëíî íà ñòîïàíêàòà è ñè âçå âðúõíèòå äðåõè è ðàíèöàòà. Êúäå ùå æèâåÿ àç? Êèìíà íà Ðîëàíä. Ùå ìè íîñèø ÷àíòàòà, íàëè? Ðîëàíä òóòàêñè ñå íàâåäå è âäèãíà ÷àíòàòà, à àç ãðàáíàõ áîòèòå. ×óäåñíî! Òè ùå íîñèø áîòèòå, ÷å ðúöåòå ìè ñà ïúëíè. Àìè àç? È àç èñêàì äà íîñÿ íåùî! èçõëåí÷è Íàäÿ. Êàðîëèí º âðú÷è ïàëòîòî ñè. Ìàëêàòà îáà÷å ñè áåøå õàðåñàëà ðàíèöàòà. Ìîãà äà ÿ íîñÿ, çàùîòî ñúì ñèëíà îáÿñíè òÿ. Òàòêî òàêà êàçâà.  êîðèäîðà èìàøå öåëè ÷åòèðè äâóêðèëè âðàòè âñè÷êèòå çàòâîðåíè. 16
À êúäå å ãîñïîäàðÿò? Ìàé å ðåäíî äà ìó ñå ïðåäñòàâÿ. Îãëåäà âðàòèòå è îòìåòíà ãëàâà êúì åäíàòà, êúäåòî äåéñòâèòåëíî ñå íàìèðàøå êàáèíåòúò íà òàòêî: Äà íå å âúòðå? Íå, ìúæúò ìè íå å âêúùè. ßñíî. Êàðîëèí ñå íàñî÷è êúì ñòàÿòà, êúäåòî áåøå èç÷åçíàëà Ñâåà. Òóê ëè äà âëÿçà? Èëè êúäå ùå ìå íàñòàíèòå, ãîñïîäàðêå? Òâîÿòà ñòàÿ ñå íàìèðà íà òàâàíà... Êàðîëèí îáà÷å âå÷å áå îòâîðèëà âðàòàòà. Çàä íåÿ ñå ïîÿâè ïëàìíàëîòî ëèöå íà Ñâåà. Áåøå ïîäñëóøâàëà è âðàòàòà ÿ ôðàñíà ïî ãëàâàòà. Î, èçâèíÿâàéòå! çàñìÿ ñå Êàðîëèí. Íå èñêàõ äà âè óäàðÿ. Èçîáùî íå ïîäîçèðàõ, ÷å òóê èìà íÿêîãî. Ñâåà ÿ èçïåïåëè ñ ïîãëåä. Ïîñëå ñòðåëíà íàñ. Êàêâî î÷àêâàøå äà ñòîðèì? Àç íîñåõ áîòèòå íà Êàðîëèí, Ðîëàíä ïúòíàòà º ÷àíòà, à Íàäÿ âëà÷åøå ðàíèöàòà º. À ñàìàòà Êàðîëèí áå ïðåìåòíàëà ïàëòîòî ñè ïðåç ðàìî.  ðúöåòå ñè íîñåøå ñàìî øàïêàòà è ðúêàâèöèòå. Ñâåà èçãëåäà ñâèðåïî ìàìà. Ìîæå ëè äà ïîãîâîðèì, ãîñïîäàðêå? Ëèöåòî º èçðàçÿâàøå óæàñíà íåïðèÿçúí. Íåçàáàâíî! Ðàçáèðà ñå, Ñâåà, ðàçáèðà ñå... Ìàìà ñå ïðèáëèæè êúì íåÿ. Òóê! Ñâåà òðúãíà êúì òðàïåçàðèÿòà, à ìàìà çàïðèïêà ïîñëóøíî ïîäèðå º. Äâåòå ñå çàòâîðèõà è íè îñòàâèõà â êîðèäîðà. Êà÷èõìå ñå íà âòîðèÿ åòàæ. È òàì èìàøå ãîëÿìà 2. Ñÿíêàòà íàä êàìåííàòà ïåéêà.
17
êàìèíà, â êîÿòî ãîðåøå îãúí. Êàðîëèí ìåòíà ïàëòîòî íà åäèí ñòîë, âçå ðúæåíà è ðàçáúðêà æàðòà. Òóê ìîæåì äà ñè èçïå÷åì ÿáúëêè ïðåäëîæè òÿ. Íàäÿ îñòàâè ðàíèöàòà è ñå ïðèñëàì÷è êúì Êàðîëèí. Íà òàâàíà èìà ÿáúëêè. Ùå èäà äà äîíåñà! Äâàìàòà ñ Ðîëàíä ñå ñïîãëåäàõìå. Îòñåãà ñå äîñåùàõìå êàêâî ùå ñòàíå. Ùÿõà äà îòïðàòÿò Êàðîëèí. Ñâåà íÿìàøå äà ÿ îäîáðè.  ìîìåíòà Ñâåà ïîäó÷âàøå ìàìà êàê äà ñå îòúðâå îò íåÿ. Áåøå ÿñíî êàòî áÿë äåí. Ðîëàíä âúçäúõíà. Äà ìîæåõìå äà ñòîðèì íåùî... Íî êàêâî? Íàñ íèêîé íå íè ïèòàøå. Òàêà ìå å ÿä ïðîøåïíàõ àç. Äà, çàùîòî å çàáàâíà. Èñêàì äà îñòàíå. Àç ñúùî. Íàáëþäàâàõ êàê Êàðîëèí ñåäè ñ Íàäÿ äî êàìèíàòà è øåïíåøêîì º îïèñâà êàêâè ôèãóðè âèæäà â æàðòà. Âñå åäíî º ðàçêàçâàøå ïðèêàçêà. Òîãàâà ñè ïîìèñëèõ, ÷å çà Êàðîëèí íàâÿðíî å ïî-äîáðå äà íå ñå óñòàíîâÿâà ïðè íàñ. Çàùîòî ùåøå äà ñå ðàçî÷àðîâà. Íÿìàøå íèòî äà ïå÷åì ÿáúëêè, íèòî äà ñè ðàçïðàâÿìå ïðèêàçêè. Ùÿõà äà ÿ íàòèðÿò â êóõíÿòà ïðè Ñâåà. È ùÿõà íåäâóñìèñëåíî äà º ïîêàæàò, ÷å íå å ãîñòåíêà, à ïðèñëóæíèöà.  î÷èòå íà Ñâåà íÿìàøå íèùî ïî-ïðåçðÿíî îò õîðà, êîèòî íå ñè çíàÿò ìÿñòîòî. Íåçàâèñèìî äàëè ñòàâà âúïðîñ çà ãîñïîäàðè, ïðèíèçèëè ñå äî íèâîòî íà ñëóãèòå, èëè çà äðúçíàëè äà ñå ìåðÿò ñ òÿõ ïðèñëóæíèöè. È äâåòå ïðîâèíåíèÿ áÿõà åäíàêâî òåæêè. Ñâåà íå íàìèðàøå äîñòàòú÷íî ñèëíî îïðåäåëåíèå çà òàêîâà ïðåãðåøåíèå. Êàêâî êîùóíñòâî! âúçìóùàâàøå ñå òÿ. 18
 ïèñìîòî ñè áàáà îáÿñíÿâàøå, ÷å Êàðîëèí çà ïðúâ ïúò ïîñòúïâà êàòî ïðèñëóæíèöà è íàâÿðíî íå å ñúâñåì çàïîçíàòà ñúñ çàäúëæåíèÿòà ñè. Íå º áåøå ëåñíî íà ìàìà. Òðÿáâàøå äà ñå ñúîáðàçÿâà è ñ áàáèíîòî ìíåíèå. Êàêâî ùå êàæå ñâåêúðâàòà, àêî îòïðàòè ïðåïîðú÷àíî îò íåÿ ìîìè÷å, è òî áåç äà ìó å äàëà âúçìîæíîñò äà ïðîÿâè êà÷åñòâàòà ñè? Òîâà, ðàçáèðà ñå, áåøå èçêëþ÷åíî. Ïîëîæåíèåòî íå èçãëåæäàøå íèêàê äîáðå. Ìàìà ÷åñòî ïîïàäàøå ìåæäó ÷óêà è íàêîâàëíÿòà. Ùåøå äà ñáúðêà êîÿòî è îò äâåòå âúçìîæíîñòè äà èçáåðå: èëè äà ïîñëóøà Ñâåà, èëè äà ïîñëóøà áàáà. Íÿìàøå ïðàâî íà ñîáñòâåíî ìíåíèå. Òîâà º ñå ñëó÷âàøå ïî÷òè íåïðåêúñíàòî. Çàîáèêîëåíà îò õîðà ñúñ ñèëíè õàðàêòåðè, òÿ òðÿáâàøå ïúðâî äà ñå ïðåáîðè çà ïðàâîòî äà âçåìå ñàìà ðåøåíèå, à ñëåä êàòî ãî ïîñòèãíåøå, âå÷å íÿìàøå ñèëè äà íàëîæè ñâîåòî. Àêî èçîáùî âñå îùå çíàåøå êàêâî èñêà. Äî êàìèíàòà Íàäÿ èãðàåøå ñ Êàðîëèí. È Ðîëàíä îòèäå ïðè òÿõ. Êàðîëèí ñå áåøå ðàçâèõðèëà. Äåáåëèòå º êåñòåíÿâè ïëèòêè ïîäñêà÷àõà. Íå ÷óâàõ êàêâî ãîâîðè, çàùîòî ðàçêàçâàøå øåïíåøêîì ÿâíî íåùî óâëåêàòåëíî. Áåøå íåîïèñóåìî ïðåæèâÿâàíå äîðè ñàìî äà ÿ ãëåäàø. Íå ìîæåõìå äà îòêúñíåì î÷è îò íåÿ. Ëèöåòî íà Ðîëàíä áåøå îçàðåíî îò âúçõèùåíèå. Âðàòàòà ñå îòâîðè, ìàìà âëåçå. Âúðâåøå ñ î÷è, ïðèêîâàíè â êèëèìà, è ïîòðèâàøå íåðâíî äëàíè. Îòäàëå÷å ëè÷åøå, ÷å å èçãóáèëà áèòêàòà ñúñ Ñâåà. Ñàìàòà Ñâåà íå ñå ïîÿâè. Âèæäàõìå ñàìî ñÿíêàòà º äî îòâîðåíàòà âðàòà. Íàñòúïè òàêàâà òèøèíà, ÷å èãëà äà áå ïàäíàëà, ùåøå äà ñå ÷óå. Êàðîëèí çàìðúçíà íàñðåä åäíî äâèæåíèå. Ìàìà ñå ñóåòåøå. ßâíî ñå áàâåøå, çàùîòî ñå ÷óäåøå îòêúäå äà ïîäõâàíå ðàçãîâîðà... Ñÿíêàòà äî 19
âðàòàòà ñå ðàçäâèæè íåòúðïåëèâî. Ìàìà ïîãëåäíà íàòàòúê è ñè ïîå âúçäóõ äà çàïî÷íå. Èñêàøå ÷àñ ïîñêîðî äà ïðèêëþ÷è ñúñ ñúçäàëîòî ñå íåïðèÿòíî ïîëîæåíèå. Òîãàâà ñå ñëó÷è íåùî íåî÷àêâàíî. Êàðîëèí áúðçî âçå âåùèòå ñè è òèõî è êðîòêî ñå îòïðàâè êúì âðàòàòà, êúäåòî äåáíåøå ñÿíêàòà. Âåäíàãà ñè òðúãâàì óâåðè íè òÿ. Äàâàì ñè ñìåòêà, ÷å íå ñå âïèñâàì äîáðå â îáñòàíîâêàòà. Íî ïúðâî èñêàì äà ïîìîëÿ çà èçâèíåíèå, çàäåòî ñå äúðæàõ òàêà äåòèíñêè. Ùå ñè ïðèçíàÿ èñòèíàòà. Íå ñúì âúçíàìåðÿâàëà äà äðàçíÿ êîãîòî è äà áèëî, íî ïðåäè äà ïîçâúíÿ íà âðàòàòà, ðåøèõ ïúðâî äà âèäÿ êîé ùå îòâîðè è ïîñëå äà ñå ïîêàæà. Êàðîëèí ìëúêíà çà ìîìåíò, îáúðíà ñå êúì íàñ è îáÿñíè, ÷å ñàìà îñòàíàëà èçóìåíà îò ïîñòúïêàòà ñè. Îáçåëî ÿ îáà÷å íåî÷àêâàíî äâîóìåíèå è ñè ðåêëà: àêî ñå ïîÿâè ÷îâåê, êîéòî íå ìè äîïàäíå, ùå ñå ìàõíà âåäíàãà. Ïúê è íàëè èäâàëà åäèí äåí ïî-ðàíî: íèêîé íÿìàëî äà ñå ñåòè, ÷å å áèëà òÿ. Àëà êîãàòî âèäÿëà Ñâåà äà ñå ïîêàçâà íà ïðàãà, íåñèãóðíîñòòà º èç÷åçíàëà, êîëåáàíèÿòà º ñå èçïàðèëè è òÿ ðåøèëà äà ñå ïîêàæå, íî âðàòàòà ñå õëîïíàëà. È òîãàâà º õðóìíàëî äà ñå ïðåïðàâè íà ïîéíà ïòèöà. Òîâà, ðàçáèðà ñå, áèëî äåòèíñêî, íî º ñå ñòîðèëî äîñàäíî äà çâúíè ïàê, ïúê è óìååëà äà ïîäðàæàâà íà ïòèöè. À è ñè ðåêëà: ÷óå ëè äîìî÷àäèåòî ïîéíà ïòèöà ïî òîâà âðåìå íà ãîäèíàòà, âåäíàãà ùå ñå çà÷óäè îòêúäå ñå å âçåëà è ùå ñå ïîêàæå íàâúí. Òàêà è ñòàíàëî. Ïëàíúò º áå óñïÿë. Åäâà ñåãà ñè äàâàì ñìåòêà êîëêî ãëóïàâî è íåóìåñòíî ïîñòúïèõ. Êàðîëèí îòíîâî ñå îáúðíà êúì Ñâåà. Ïîâå÷å íÿìà äà âè ñå íàòðàïâàì. Òðúãâàì 20
âåäíàãà. Äîâèæäàíå, Ñâåà, è ïðîùàâàé! Ñáîãîì íà âñè÷êè! Êàðîëèí ñå ïîêëîíè ïúðâî íà Ñâåà, ïîñëå è íà ìàìà è ñå ïðèãîòâè äà ñè âúðâè. Ñâåà èçãëåæäàøå íà÷óìåðåíà. Èçñëóøà ìîìè÷åòî ñ êàìåííî èçðàæåíèå. Ïîñëå íàïðàâè íåòúðïåëèâ æåñò êúì ìàìà: Ãîñïîäàðêå, ïàê òðÿáâà äà ïîãîâîðèì!
21