’s Winters in Boekenberg

ik iJ s Beer , wiJ iJ s Beren , ZU ren BOrg iJ s BeerT

Zelf is ze een ijsbeer en ze vroeg zich op zijn Jambers af of er nog zijn op Zurenborg. Wie zijn ze, wat drijft ze om te kiezen voor het ijskoude water? Uiteindelijk heeft haar zoektocht

Yo VAN DEN BULCK een relaas doen schrijven, dat in haar jeugd van start gaat, bulkt van onvervalste geestdrift en je laat verlangen naar… een koude douche, minstens dat.

Het verhaal gaat dat ikzelf als tweejarige in het water werd gegooid en… zwom! Ik verbleef als kind veel bij mijn bomma die een bungalow had bij camping Keienven in Gooreind. Een dag eerder peddelde ik hangend in een opblaaszwaan naar het midden van de diepe vijver toen mijn bomma even niet keek. Ze schrok zich rot en redde me, enkel gekleed in haar zwarte jarretellen. Mijn drang naar het water is nooit meer overgegaan.

ZWEMMEN

Technisch gezien leerde ik zwemmen in het vergane zwembad in de Nerviërsstraat waar mijn bomma mij daarna kwam ophalen. We stapten huiswaarts langs bakker Kleinblatt alwaar ik zo’n mooi broodje in een strikvorm kreeg met maanzaad. Van zwemmen krijg je honger. Op vakantie kijk ik altijd eerst naar hotels met zwembad. Ik kies onvoorwaardelijk voor de zee boven het bos of de bergen. Elke rivier wordt getest onderweg en het badpak is het eerste kledingstuk dat ik inpak. Sinds een tijdje ook een badmuts, nadat ik ooit na een bloedhete dag, samen met kleine kinderen, in onze mobilhome op een camping met zwembad in Spanje beland ben en het water niet in mocht zonder badmuts (ik sprong toch!).

Vermits zwemmen in de natuur altijd een meerwaarde bood, was ik uiteraard fan van de badboot. Mijn rouwperiode voor de gezonken badboot is afgesloten met de ontdekking van de zwemvijver in het Boekenbergpark. Een waardig alternatief, op tien minuten fietsen en bovendien gratis. Hij biedt 75 meter natuurlijk gezuiverd zwemplezier. Het water heelt, koelt mijn geest en lichaam af en brengt me de rust die ik nergens anders vind. Spijtig dat de zwemvijver maar toegankelijk is van half mei tot half september. Dan probeer ik in het verwarmde zwembad op de Plantin Moretuslei de nodige baantjes te trekken. Maar na een zomer buiten zwemmen is de chloorgeur op mijn lijf er te veel aan, het zwembad is te klein en de muziek niet te harden.

Op een blauwe maandag las ik over de ijsberen. Ik informeer en wat blijkt? Als je lid wordt, kost je dat de ronde som van 30 euro. Ik bereken: als ik tussen september en mei tien keer ga zwemmen, haal ik mijn tienbeurtenkaart van Plantin eruit. De eerste keer kan je ook een driemaandelijks abonnement nemen. Het bevalt me beter dan verwacht maar eind november ga ik een weekje naar Andalusië waar ze hotels met verwarmde zwembaden aanbieden. Bij de terugkeer in de zwemvijver wil ik alleen maar gillen. IJsberen gillen niet. Maar het volgende jaar probeer ik opnieuw. Ik ben niet fanatiek en stop als het record van het vorige jaar gebroken is, ik ben nu aan tien graden.

Dit jaar kwam ik op het idee –uiteraard al zwemmend – om een artikel te schrijven over de ijsberen in Zurenborg. Niet gemakkelijk want ik zwem graag alleen. Ik ken dus wel een aantal gezichten maar zelfs als ik een babbel sla, gaat dat meestal over het weer of één of andere asociale zwemmer die “overlast” betekent. Bij navraag bij de voorzitter van de ijsberen, Cor Janssens, stoot ik al snel op de privacy van de leden. Hij weet me wel te vertellen dat het over zo’n vijftig mensen gaat.

ZURENBORG IJSBEERT

Ik spendeer een paar maanden met te pas en te onpas te informeren of iemand misschien ijsberen uit Zurenborg kent. Al snel nemen er een aantal bekende en minder bekende Zurenborgers contact met me. Ik spendeer de winter graag in het warmere Algarve in Portugal, dicht bij de zee. Mijn plan om het artikel rustig daar te schrijven valt niet in goede aarde bij de hoofdredacteur. Hij vindt dat het in de winter moet verschijnen.

Bij mijn vertrek op 2 januari heb ik nog maar enkele ijsberen persoonlijk gesproken. De rest beantwoordde enkele vragen per mail. Blijkt dat de ijsberen in onze buurt uiteenlopende redenen aanhalen waarom ze naar de club komen. Maar toch is er een consensus over de weldoende werking van het winterzwemmen en het effect op de gezondheid. Zelfs al verklaart de omgeving ons soms gek en al worden we vaak vanop de brug bij de vijver als een attractie beschouwd, het ledenaantal, rond veertienhonderd, zegt genoeg.

DEURNESE IJSBEREN

De Deurnese Walrussen zijn in 1977 opgericht. In 1980 verschijnt de naamsverandering naar IJsberen in het Staatsblad. In 1996 maakt buren-protest bijna een einde aan de ijsberen. Mede dankzij schepen Chantal Pauwels volgt de redding en de verbouwing tot ecologische zwemvijver. Bij de start van de werkzaamheden wijken de ijsberen uit naar Wommelgem bij hengelclub Sodico. Op 6 juli 2007 heropent de grootste zwemvijver van Europa. Hij is tussen 1,8 en 2,5 meter diep, heeft speciaal bodemmateriaal en een filter van meer dan twintigduizend zuiverende planten. Geen chloor. Wel vissen: goudwindes.

ONTMOETING MET IJSBEREN

Op 27 december organiseerde ik toch nog een kleine bijeenkomst bij me thuis. Een drietal beren zijn present. Eén ervan, Annemie Lambert, stond erop om met een groepje te komen want ijsberen plonsen ook samen in het water. Een mail beantwoorden vond ze tamelijk droogjes. Later zal ook Sigrid Spruyt, voormalig anker van het VRT-journaal, langskomen. Ze woont niet op Zurenborg maar maakte in 2018 een dagboek van een ijsbeer over haar eerste jaar, met daarin overpeinzingen en opzoekwerk over alles wat enigszins te maken heeft met ijsberen en buitenzwemmen in de kou. Ik kocht het boek begin oktober op het standje van Sigrid, op de laatste ijsberenshowavond, mede opgeluisterd door twee andere ijsberen, Jokke Schreurs en Warre Borgmans. Sigrid is ondertussen heel actief rond outdoorswimming, iets wat ons ijsberen allemaal na aan het hart ligt, overal buiten kunnen zwemmen. In België is het bijna overal verboden, met als hoofdreden hoe gevaarlijk het wel is. In Nederland handhaven ze de tegenovergestelde politiek: overal zwemmen behalve als het verboden is. Ik geloof niet dat we al veel lazen over verdronken Noorderburen?

Het ijsberenbabbeltje verloopt vlot. Annemie verbaast me als ze aangeeft dat ze niet zo graag zwemt. Hoezo? Voor haar is het echt te doen om de koude-ervaring in de winter. Niet zo ongewoon als je weet dat ze (zie vorige edities van Gazet van Zurenborg) beroepsmatig de Zurenborger een ijsbad aanbiedt.

Heel leuk was ook de ontmoeting met Francy Bisschops, 73 is ze, die in het Groen Kwartier woont. Geregeld snorkelt er een vrouw voorbij als ik aan het zwemmen ben in de vijver, Francy dus. Ze heeft last van reuma en is niet zo vlot te been maar eenmaal in het water leeft ze op. Door de snorkel zit haar nek bij het zwemmen in een betere positie. We verzeilen zo bij een belangrijk element voor veel ijsberen: hun gezondheid of de problemen die ze ermee hebben. Het klinkt me bekend in de oren. Na mijn fietsongeval tien jaar geleden kreeg ik een grote plaat en een dynamische pin in mijn rechterbeen. Het beperkt mijn mobiliteit maar in het water heb ik geen last van de zwaartekracht. Het samentrekken van de randen van de bloedvaten door het temperatuurverschil komt de doorstroming van het bloed ten goede.

Al snel komen er verhalen los over een stokoude dame, die met haar rollator aangestapt kwam en dan in het water ging. Hoe ver in de negentig ze was, wisten de dames niet maar toch. Als even later Martine (De Permentier), van het Rolwagentje, erbij komt, krijgen we vooral te maken met het sociale aspect van het zwemmen. Zij spreekt elke zondag af om samen naar de vijver te gaan, dat werkt motiverend. Met Sigrid heb ik het ook nog over de historiek van de beren. Ze weet me te vertellen dat luidens de statuten de leden de bijeenkomsten moeten bijwonen. Zo is er jaarlijks rond Kerst een opendeurdag waar iedereen welkom is om het winterzwemmen te proberen. Traditioneel is er in januari ook een weekend aan zee, met zeeduik, het etentje voor de leden en de showavond.

DE IJSBEREN VAN ZURENBORG

Greet Stappaerts uit de Arendstraat is 56 en al een jaar of zes lid. Ze was altijd al sportief en zwom als kleuter al in het openluchtzwembad in Boekenberg maar kwam pas in 2016 weer in onze buurt wonen. Ze ging vanaf toen tweemaal in de week zwemmen in de vijver, winter en zomer. Het koude water geeft haar een kick. Ze beschrijft de zwembeurt op zaterdag en zondagochtend als een ritueel. Eerst vijf kilometer lopen om daarna verkoeling te zoeken in de vijver. Door de combinatie van natuur en water komt ze in een andere dimensie. Ze ervaart nog de hele dag extra tintelingen. Vroeger had ze last van koude voeten en wintervingers maar dat is voltooid verleden tijd. Francis Vertommen, 64, uit de Steenbokstraat, is al een jaar of zeven

Ijsberen aan zee in Portugal.

Foto: Ernest VANRINTEL ijsbeer. Elke zondag gaat hij samen met Martine van het Rolwagentje, 56, naar de vijver. Voor hem primeert de vriendschappelijke clubsfeer.

Vader en zoon Van den Belt, 70 en 46, zijn allebei lid. Vader Ronny was eerst. Al een jaar of tien fietst hij naar de vijver om te ijsberen en te lopen. Hij wilde blijven zwemmen, ook na de zomer, om in conditie te blijven. Toen hij begon met winterzwemmen zei zijn zoon: “Papa, dat kan toch niet gezond zijn”. Nu is Kris zelf al een jaar of vijf lid. Ronny voelt al na enkele weken het verschil als hij niet gaat zwemmen. “IJsberen is luisteren naar je lichaam.”

Toen dokter Luc Debaene uit de Grotehondstraat 12, achttien jaar geleden bij de club kwam, was hij als 52-jarige de jongste. Er waren toen zo’n tachtig leden. Na zijn pensioen trok hij in plaats van één keer verscheidene keren per week naar Boekenberg. Vaak met de fiets, samen met zijn man, Wouter Matthijs. Vermits hij winter en zomer gaat, heeft zijn lichaam in de winter niet veel opwarming nodig; het kent de vijver.

Peter Vereeck, kinesist uit de Lange Van Ruusbroecstraat, gaat elke zondag eerst lopen met vrienden en dan zwemmen. Al een jaar of tien is hij lid. Dat deed hij om na de sluiting van het bad midden september te kunnen blijven zwemmen. Voor hem is dat een zegen voor zijn fysieke en mentale welzijn.

De connectie met de natuur vermeldt ook Carine Cels, 55. Zwemmen in de natuur, zonder chloordampen, in volledige stilte, in water met de temperatuur van het moment, is volgens haar een echt hoogtepunt. Het is ideaal om met gelijkgezinden te zwemmen, het is nooit te koud of te warm. Een verslaving omdat lichaam en geest een speciaal gevoel ervaren. Driemaal in de week gaat ze voor de tintelingen en de adrenaline. “Je voelt dat je leeft en je fietst heel anders naar huis dan op de heenrit.” Ze vermeldt ook de immuniteitsboost. Van de verkoudheden van vroeger heeft ze na vijf jaar ijsberen geen last meer. “Als het regent, zet ik mijn badmuts met het logo van de ijsberen op en fiets ik zo naar huis.”

Ann Bouts, 52, kennen we van Mooimakerij Anemoon maar wist je dat ze al een jaar of vijf ijsbeert? Weliswaar met tussenpozen maar toch. Ze was altijd al een waterrat en vindt de zwemvijver supergezond. Zo had ze deze winter de primeur om in water van 2,6 graden te zwemmen, bij een buitentemperatuur van min zes.

Dat brengt ons bij de twintigjarige Louis Peeters. Hij begon eraan op zijn zeventiende in 2019 als fan van fysieke uitdagingen. Toen zat hij nog in de selectie voor de nationale rugbyploeg en vond hij het een geschikte wekelijkse routine, goed voor lichamelijk herstel, fantastisch tegen spierpijn en andere blessures. Hij zwemt nog steeds wekelijks met veel plezier. Niet voor de sociale dimensie, al heeft hij vrienden overtuigd om te beginnen. Louis sport nog altijd en ervaart het winterzwemmen als een vorm van actieve meditatie. De extreme omgeving maakt dat er geen ruimte is om aan andere dingen te denken dan overleven en kalm blijven. Zo werkt het bevrijdend tegen stress. Je ontdekt ook dat je lichaam veel meer aankan dan je zou denken. Het toont hoe we vervreemd zijn van de manier waarop we horen te leven, met fysieke inspanningen in plaats van de hele dag aan een bureau te zitten. Louis verwoordt dat schitterend, de ervaring in het water als reset voor je hersenen, je komt er herboren uit. Zoveel wijsheid uit de mond van een van de jongste leden!

BESLUIT https://www.deurnese-ijsberen.be/ info@deurnese-ijsberen.be https://www.outdoorswimming.be Sigrid Spruyt, Dagboek van een ijsbeer, Houtekiet, 2019

Naast pure waterpret zien we gezondheidsredenen het vaakst vermeld. Er zijn ook andere redenen om te ijsberen, gaande van trainen voor triatlon of rugby tot gewoon komen zwemmen omdat het op lange termijn je immuniteit verhoogt. We vergeten ook het verbindende element niet, we zijn allemaal gelijk voor het koude water.

Er is ook een eigen ijsberenjargon. Zo spreek je van de “bakplaat”, de grote ijzeren plaat, waartegen je na het zwemmen kan staan zonnen en napraten, het gezellige Berepootcafé, dat een verwarmend drankje serveert, en vooral een “Correke doen”, als het heel koud is. Voorzitter Cor Janssens heeft een eigen techniek ontwikkeld van heel kort zwemmen, waarbij hij amper de leuning van het trapje loslaat.

Ik ben erg graag ijsbeer en kan het alleen maar aanraden. Als je interesse is gewekt, neem dan contact op via de website, voor praktische informatie. Rest me een foto van mezelf toe te voegen. In januari, in de Algarve, zwemmend in de oceaan? De roep van het water is sterk. Het moet lukken!