Duyu Organları

Duyu Organları GÖZÜN YAPISI VE GÖRME  Görmeyi sağlayan kısım ve bunu koruyan göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri, yağ bezleri ile hareketi sağlayan kaslardan oluşur.  Görmeyi reseptörler mercek ve beyinle bağlantılı sinirler tarafından gerçekleştirilir.  Gözün yapısındaki katmanlar dıştan itibaren 3 tabaka halindedir; o Sert Tabaka o Damarlı Tabaka o Ağ Tabaka  SERT TABAKA: o Sıkı bağ dokudan yapılmış en dıştaki beyaz tabakadır. o Göz yuvarlağına doğru inerek saydamlaşır.

Kornea adını alır. Kornea ışığı ilk kıran kısımdır.  DAMAR TABAKA: o Gözü besleyen kan damarlarını barındırır. İç yüzeyinde bulunan melanin pigmenti siyah renk vererek fazla ışığı emer ve göz yuvarlağını karanlık oda haline getirir. o Damar tabaka göz yuvarlağında kalınlaşarak irisi oluşturur. o İris göze renk veren kısımdır. o İrisin ortasında göz bebeği, arkasında göz merceği bulunur. o Göz merceği korneadan gelen ışığı kırarak ağ tabakaya (retina) ya düşürür. o Göz merceği kalınlaşıp incelerek odak uzaklığını ayarlar. (göz uyumu)  AĞ TABAKA (RETİNA): o Işığa duyarlı reseptör hücreler, duyu sinirleri ve glia hücreleri ağ gibi birbiri içerisine geçmiştir. o Reseptör hücreler 2 çeşittir. (Koni – Çomak) o Çomak şeklindeki reseptörler; Işığa duyarsızdır ve zayıf ışıkta görmeyi sağlar. o Koni şeklindeki reseptörler; Renklere duyarlıdır. o Gözün arka kısmında göz sinirlerinin çıktığı yerde reseptör olmadığından burası kör nokta olarak adlandırılır. Burada görüntü yoktur. o Kör noktanın hemen üstünde sarı benek bulunur. Sarı benekte bol miktarda koni hücreleri bulunur. Buralarda görüntü daha nettir.

GÖRME OLAYI  Işınlar önce korneadan daha sonra mercekten geçerken kırılır ve retinada ters bir görüntü oluşur.

Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ

 Retinadaki reseptörler uyarılır. Reseptörler ise sinirler ile beyindeki görme merkezine iletir. Beyinde değerlendirildikten sonra sarı benekte düz ve net bir görüntü oluşur.

Cisimden çıkan ışık ışınları sıra ile; Kornea  Ön oda  Göz bebeği  Arka oda  Göz merceği  Camsı cisim  Retina  Reseptörler  Duyu sinirleri  beyin GÖRME KUSURLARI  MİYOP: o Mercek normalden daha şişkin olur ve görüntü retinanın önünde oluşur. Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

 HİPERMETROP: o Mercek normalden daha zayıf olur ve görüntü retinanın arkasında oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

 ASTİGMAT: o Saydam tabaka ve merceğin kavislenmesi kusurludur.

Duyu Organları  RENK KÖRLÜĞÜ: o Duyu reseptör hücrelerinden bazılarının bulunmaması sonucu ortaya çıkar.

Kalıtsaldır.

KULAĞIN YAPISI VE DUYMA  İşitme ve denge organı olarak görev yapar.  Kulak dıştan içe doğru 3 bölümde incelenir.  DIŞ KULAK: o Kulak kepçesi ve kulak yolundan oluşur. o Bazen özelleşmiş hücrelerin salgılarıyla koruyucu, tampon görevi yapar. o Orta kulakla birleştiği yerde ses dalgasıyla titreşebilen kulak zarı bulunur.  ORTA KULAK: o Kulak zarı ile başlar. o Çekiç, örs ve üzengi adı verilen üçlü kemik ile sona erer. o Üçlü kemik ses dalgalarını iç kulağa taşır. o Östaki borusu ile yutağa bağlanır. o Bu borunun görevi kulak zarının her iki yanındaki hava basıncını dengelemektir.  İÇ KULAK: o Labirent şeklindeki kanallardan oluşur. o Beyincik ile beraber vücut dengesini sağlar. o Orta kulak ile bağlandığı yerde tulumcuk (urtikulus) bulunur. Yarım daire kanalları urtikulusa bağlıdır. o Urtikulustan sonraki bölüme kesecik (sakkulus) denir. o İşitme ile ilgili kısım kohlea (=dalız) dır. o Kohlea zarları açıldığında tepe noktaları ortak 3 kanaldan ibaret olduğu görülür.

Bunlar vestibular kanal (oval pencereye bağlı), timpanik kanal (yuvarlak pencereye bağlı) ve mediatik kanaldır. o Kohlea salyangoz şeklinde kemik ve zardan yapılmıştır. Bu salyangozda korti organı bulunur. (işitmeyi sağlar)

DUYMA OLAYI  Kulak kepçesi  Kulak yolu  Kulak zarı  Üçlü kemik  Dalız  Salyangoz  Korti  Beyin

BURUN VE KOKU ALMA  Bir taraftan burun delikleri ile dışarı, diğer taraftan yutağa bağlıdır.  Burun boşluğunda mukus algılayan epitelyum hücreler ve kıllar bulunur.  Koku alma olayı burundaki sarı bölgede gerçekleşir.  Koku reseptörlerinin dendritlerine koku çomakları denir. Aksonları ise koku soğancığı bölgesinde beyinle bağlantılı sinirlerle sinaps yapar.  Koku reseptörleri ancak koku mukus içinde eriyerek kendisine ulaşınca uyarılır.

DİL VE TAT ALMA  Tat alma reseptörlerine tat tomurcukları denir. Papilla denilen yapılar içerisinde bulunurlar.  Papillalar mantarsı, çanaksı ve yapraksı (ipliksi) olabilir.  Tat verici maddeler su veya tükürükte eriyince reseptörleri uyarır ve beyinle bağlantılı sinirler impulsları merkeze iletir.

    

Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ

DERİ VE MEKANİK DUYU Dokunma, basınç, sıcaklık ve ağrıyı hisseder.

Paccini Cisimciği; Basınç Meisner-Markel Cisimciği; Dokunma Krusse – Ruffini Cisimciği; Sıcaklık Kıl kökü reseptörleri; Ağrı