Biznes & Ekologia nr 141-142

EKO-EURO O EKO-RYNEK O KONGRESY O KONFERENCJE O TARGI O OPINIE O INNOWACJE

141/142

nr NZLHFLHĔ PDM cena

10 ]á

Z W\P 9$7

)27 6+877(5672&.

8ND]XMH VLĊ od 1997 roku

Wirtualna woda

: 352'8.7$&+

Kto wygra:

+

ROLNIK CZY GÓRNIK?

OZE SWOIM

:â$61<0 WROGIEM

FOT. AUTORA

โ Z gล upotฤ sami bogowie walczฤ nadaremnoโ Friedrich Schiller

Magazyn BIZNES & EKOLOGIA jest

QLH]DOHฤชQ\P F]DVRSLVPHP QD U\QNX RG URNX 0LHVLฤ F]QLN R ]DVLฤ JX RJyOQRNUDMRZ\P F]\WDQ\ SU]H] SURIHVMRQDOLVWyZ ]DMPXMฤ F\FK VLฤ RFKURQฤ ฤ URGRZLVND Z DGPLQLVWUDFML ZV]\VWNLFK V]F]HEOL EL]QHVLH SU]HP\ฤ OH QDXF]\FLHOL PรกRG]LHฤช V]NROQฤ L DNDGHPLFNฤ RUD] ZV]\VWNLFK NWyU]\ LQWHUHVXMฤ VLฤ SUREOHPDPL ฤ URGRZLVND L MDNRฤ FL ฤช\FLD :\GDZFD Fenix

Szanowni Pa๏ฟฝstwo Jak Polska dล uga i szeroka odbywajฤ siฤ szkolenia i warsztaty zachฤ cajฤ ce ludzi do zaangaลผowania siฤ w energetykฤ prosumenckฤ . To bardzo kuszฤ ce, aby uniezaleลผni๏ฟฝ siฤ od sieci, stajฤ c siฤ producentem i jednocze๏ฟฝnie konsumentem energii elektrycznej.

DO TEJ PORY mamy w kraju (wg szacunkรณw IEO) 250 tys. mikroinstalacji energetycznych, w tym RNRรกR SURVXPHQFNLFK ]DUHMHVWURZDQ\FK SU]H] 85( 7R GRSLHUR QLHฤ PLDรก\ SRF]ฤ WHN Hamulcem energetyki obywatelskiej i rozwoju rynku OZE jest m.in.

Z\VRND FHQD LQVWDODFML RUD] QLHGRVNRQDรกH SUDZR 'HF\GXMฤ F VLฤ QD Z\SRVDฤชHQLH GRPX MHGQRURG]LQQHJR Z SDQHOH IRWRZROWDLF]QH R PRF\ N: PXVLP\ VLฤ OLF]\รผ ] Z\GDWNLHP W\V ]รก 3U]\ QDV]\FK ]DURENDFK NUฤ J ]DLQWHUHVRZDQ\FK jest ograniczony.

3RGREQ\FK SU]\NรกDGyZ ]QLHFKฤ FDMฤ F\FK LQZHVWRUD PRฤชQD VLฤ QDVรกXFKDรผ RG VDPRU]ฤ GRZFyZ QD OLF]Q\FK Z 3ROVFH GHEDWDFK WUDNWXMฤ F\FK R SU]\V]รกRฤ FL HQHUJHW\NL 7\PF]DVHP UHDOLD QDGDO SODVXMฤ 3ROVNฤ Zฤ UyG QDMEDUG]LHM HQHUJRFKรกRQQ\FK JRVSRGDUHN (XURS\ D FHQฤ HQHUJLL HOHNWU\F]QHM PDP\ QDMZ\ฤชV]ฤ 1LH PD WHฤช SHZQRฤ FL ฤชH QLH Z]URฤ QLH Rozwรณj nauki i technologii, innowaFMH SU]\QRV]ฤ MHGQDN GXฤชH QDG]LHMH QD ]PLDQฤ WHM V\WXDFML FKRFLDฤช MDN GRW\FKF]DV QLH Vรก\FKDรผ QD WHQ WHPDW ]E\W ZLHOH 3U]\NรกDG PDP\ MXฤช GUXJL NZDUWDรก U D R SHURZVNLWDFK GU 2OJL 0DOLQNLHZLF] Z\QDOD]NX ]DSRZLDGDMฤ F\P FDรกNRZLW\ SU]HZUyW Z PRฤชOLZRฤ FLDFK SR]\VNLZDQLD HQHUJLL HOHNWU\F]QHM ] SU]HWZDU]DQLD HQHUJLL VรกRQHF]QHM FLFKR 1D PLฤ G]\QDURGRZHM F\NOLF]QHM NRQIHUHQFML 6PDUW &LWLHV SRG DXVSLFMDPL DPEDVDG\ 6]ZHFML Z :DUV]DZLH W\ONR RVRE\ SRGQLRVรก\ Uฤ Nฤ QD S\WDQLH ]H

VWURQ\ % ( NWR Vรก\V]Dรก R SHURZVNLWDFK " 7R W\ONR MHGHQ ] SU]\NรกDGyZ VRQGRZDQLD VWDQX ZLHG]\ -Xฤช URN WHPX )RUEHV GRQRVLรก ฤชH PDP\ NROHMQฤ V]DQVฤ QD SU]HSURZDG]HQLH 3ROVNL GR QRZRF]HVQRฤ FL L QD]ZDรก 2OJฤ 0DOLQNLHZLF] QRZ\P (GLVRQHP : PDUFX EU 0DUV]DรกHN 6HMPX 53 ZUฤ F]Dรก QDJURGฤ 6WDUW 8S 5RNX ILUPLH XWZRU]RQHM SU]H] 2 0DOLQNLHZLF] 6DXOH 7HFKQRORJLHV ร NWyUD MDNR MHGQD ] SLHUZV]\FK QD ฤ ZLHFLH SUDFXMH QDG NRPHUF\MQ\P Z\NRU]\VWDQLHP SHURZVNLWyZ SRSU]H] VWZRU]HQLH QRZHM JHQHUDFML RJQLZ IRWRZROtaicznych, stosunkowo tanich o ]DGRZDODMฤ FHM VSUDZQRฤ FL รกDWZ\FK w instalowaniuโ .

0DP\ Z Uฤ NX ]รกRWH MDEรกNR &]\ FRฤ ] WHJR Z\QLND" 3ROVNL EL]QHV ฤ SL $ ZรกDฤ FLFLHOND WHFKQRORJLL SXND GR GU]ZL LQVW\WXFML SRZRรกDQ\FK GR WHJR E\ Z\QDOD]NL KRรกXELรผ L ZVSLHUDรผ JG]LH QDSRW\ND ELXURNUDtyczne zasieki. (czytaj B&E nr 140 marzec 2015) 6]DQRZQL GHF\GHQFL REXGฤจFLH VLฤ SRPyฤชFLH ILUPLH 6DXOH 7HFKQRORJLHV MDN QDMV]\EFLHM XUXFKRPLรผ Z 3ROVFH SURGXNFMฤ WHJR W\SX SU]HWZRUQLNyZ 39 3RMDZLรกR VLฤ ERZLHP UHDOQH UR]ZLฤ ]DQLH ZDฤชQ\FK VSRรกHF]QLH SUREOHPyZ NWyUH PRฤชH SU]\F]\QLรผ VLฤ GR WZRU]HQLD EH]SLHF]QLHMV]HJR ฤ ZLDWD 3Rฤ SLHFK EDUG]R ZVND]DQ\ =DSUDV]DP\ GR ZVSyรกSUDF\

Fundacja Nowe Teraz

Aleksandra Wรณjtowicz 5HGDNWRU 1DF]HOQD WHO DBZRMWRZLF]#EL]QHVLHNRORJLD SO Henryk Oleksy '\UHNWRU 3URJUDPRZ\ WHO ROHKHQHP#ZS SO 0DรขJRU]DWD :Lฤ QLRZVND 'HOXJD ยฑ ] FD 5HGDNWRUD 1DF]HOQHJR 6HNUHWDU] 5HGDNFML 7HO PBZLVQLRZVND#EL]QHVLHNRORJLD SO $UWXU 0DUHN 'HOXJD ยฑ '\UHNWRU .UHDW\ZQ\ 7HO PBGHOXJD# EL]QHVLHNRORJLD SO 6รขDZRPLU 6LNRUD ยฑ 'RUDGFD GV 1RZ\FK 0HGLyZ Rada Konsultacyjna: 3URI GU KDE =\JPXQW %DELฤ VNL 3URI GU KDE Andrzej Grzywacz 3URI GU KDE 0DUHN *URPLHF 3URI GU KDE $QGU]HM -DVLฤ VNL 3URI GU KDE Wojciech Majewski 3URI GU KDE :DOGHPDU 0LRGXV]HZVNL 3URI GU KDE Maciej Nowicki 3URI GU KDE .D]LPLHU] 3DMฤ N 3URI GU KDE -DQ 3RSF]\N 3URI GU KDE .D]LPLHU] 5\NRZVNL 3URI GU KDE +HQU\N 6NROLPRZVNL 3URI GU KDE Ewa Solarska Marek Trojanowski ยฑ '\UHNWRU $UW\VW\F]Q\ 5HQDWD :U]HFLRQ NRUHNWD .RQWDNW WHO ID[ =HVSyรก $GDP %RJRU\MD =DNU]HZVNL -RODQWD .DPLHQLHFND 3HWHU YDQ GHU /DDQ :DQGD 3D]GDQ 7DGHXV] 3HWHU $QQD 3LZRZDUVND 1DV] %RฤซHQD 7RNDUVND 1DWDOLD 6NRF]\ODV 0DUHN 6]ZDUF &H]DU\ 7 6]\MNR 0DUFLQ 3LDVHN :VSyรขSUDFD ,QVW\WXW QD U]HF] (NRUR]ZRMX 3UDFRGDZF\ 5]HF]SRVSROLWHM 3ROVNLHM 3ROVND ,]ED *RVSRGDUF]D (.252=:ร - 6SRรกHF]Q\ ,QVW\WXW (NRORJLF]Q\ 7RZDU]\VWZR 3U]\MDFLyรก )LOR]RILL (NRORJLF]QHM 6WRZDU]\V]HQLH 3ROVNLFK 0HGLyZ .OXE 3XEOLF\VWyZ ร (.26ยด 6WRZDU]\V]HQLH ']LHG]LFWZR 1DWXU\ 5HGDNFMD ]DVWU]HJD VRELH SUDZR L VNUDFDQLD DUW\NXรกyZ EH] QDUXV]HQLD ]DVDGQLF]\FK P\ฤ OL DXWRUD L GR GRNRQ\ZDQLD VWUHV]F]Hฤ 5HGDNFMD QLH SRQRVL RGSRZLHG]LDOQRฤ FL ]D WUHฤ รผ ]DPLHV]F]RQ\FK UHNODP 5HGDNFMD ]DVWU]HJD VRELH SUDZR QLH SU]\Mฤ FLD ]DPyZLHQLD QD UHNODP\ QLH]JRGQH ] ILOR]RILฤ F]DVRSLVPD 5HGDNFMD ]DVWU]HJD VRELH PRฤชOLZRฤ รผ GRNRQ\ZDQLD QLH]Eฤ GQ\FK SRSUDZHN X]XSHรกQLHฤ VNUyWyZ QDGHVรกDQ\FK WHNVWyZ GRรกฤ F]DQLD F\WDWyZ ฤ UyGW\WXรกyZ WUHฤ FL Z UDPNDFK

nr 141-142/2015 B&E

od redakcji

1

oprac. Maล gorzata Wi๏ฟฝniowska-Deluga

aktualno๏ฟฝci

4

8QLD GHNODUXMH VROLGDUQRฤ รผ HQHUJHW\F]Qฤ Jednym z temat๏ฟฝw podejmowanych pierwszego dnia szczytu Unii Europejskiej byล a polityka energetyczna.

3U]\SRPQLDQR UyZQLHฤช R SLฤ FLX ILODUDFK QD NWyU\FK PD VLฤ RSLHUDรผ XQLD HQHUJHW\F]QD Q 6ROLGDUQRฤ รผ L ]DXIDQLH

W RELACJACH WHPDW WHQ Z\-

SDGรก GRฤ รผ EODGR SU]HVรกRQLฤ W\ V\WXDFMฤ QD ZVFKRG]LH 8NUDLQ\ RUD] WUDJLF]Q\P Z VNXWNDFK DWDNLHP WHUURU\VW\F]Q\P Z VWROLF\ 7XQH]ML :DUWR MHGQDN SRGNUHฤ OLรผ ]QDF]HQLH SUREOHPX Z NRQWHNฤ FLH EH]SLHF]Hฤ VWZD (XURS\ NWyUD PD V]DQVฤ XQLH]DOHฤชQLรผ VLฤ RG ]HZQฤ WU]Q\FK ฤจUyGHรก HQHUJLL 6NXWNL RGFLฤ FLD GRSรก\ZX JD]X Z WUDNFLH WU]DVNDMฤ F\FK PUR]yZ Z HNVWUHPDOQ\FK SU]\SDGNDFK PRJฤ PLHรผ UyZQLH WUDJLF]Q\ ZSรก\Z QD RE\ZDWHOL (XURS\ QLH ZVSRPLQDMฤ F R ZSรก\ZLH QD JRVSRGDUNฤ

FOT. EMANUEL DUNAND / POOL/EPA

-DN SRLQIRUPRZDรก SU]HZRGQLF]ฤ F\ 5DG\ (XURSHMVNLHM 'RQDOG 7XVN

ZV]\VF\ V]HIRZLH XQLMQ\FK SDฤ VWZ ]RERZLฤ ]DOL VLฤ GR XWZRU]HQLD XQLL HQHUJHW\F]QHM %ฤ Gฤ F\ NRฤ FLฤ QLH]JRG\ NRQWURZHUV\MQ\ SU]HSLV NWyU\ PyZLรก R SRWU]HELH WUDQVSDUHQWQRฤ FL QD U\QNX JD]X Z\UDฤชDQ\ SRWU]HEฤ ]DRSLQLRZDQLD SU]H] .( ]JRGQRฤ FL XPRZ\ ] SUDZHP 8( ]RVWDรก ]รกDJRG]RQ\ : ]DรกRฤชHQLX SU]HMU]\VWRฤ รผ XPyZ Z VSUDZLH GRVWDZ JD]X PLDรกD SR]ZROLรผ QD Z\HOLPLQRZDQLH NODX]XO GRW\F]ฤ F\FK ]DND]X UHHNVSRUWX OXE ]DSรกDW\ ]D ]DNRQWUDNWRZDQฤ LORฤ รผ JD]X D QLH ]D MHJR U]HF]\ZLVWH ]Xฤช\FLH /LGHU]\ SDฤ VWZ ]JRG]LOL VLฤ QD Z]PRFQLHQLH WUDQVSDUHQWQRฤ FL SU]\ MHGQRF]HVQ\P ]DJZDUDQWRZDQLX SRXIQRฤ FL ZUDฤชOLZ\FK GDQ\FK

Q : SHรกQL ]LQWHJURZDQ\ HXURSHMVNL U\QHN HQHUJHW\F]Q\ Q (IHNW\ZQRฤ รผ NWyUD SU]\F]\QL VLฤ GR REQLฤชHQLD ]Xฤช\FLD HQHUJLL Q 'HNDUERQL]DFMD JRVSRGDUNL Q 5R]ZyM EDGDฤ LQQRZDF\MQRฤ FL L NRQNXUHQF\MQRฤ FL

3ROVND VFHQD SROLW\F]QD SRG]LHOLรกD VLฤ QD GZD RER]\ ]ZROHQQLNyZ L SU]HFLZQLNyZ ]DGHNODURZDQHM XQLL &L SLHUZVL ZLG]ฤ Z QLHM SU]HGH ZV]\VWNLP ]DJURฤชHQLH GOD SROVNLHM JRVSRGDUNL NWyUD Z SU]HZDฤชDMฤ FHM PLHU]H RSLHUD VLฤ QD Zฤ JOX QLHSRNRL WHฤช SU]\V]รกRฤ รผ GXฤชHM JUXS\ VSRรกHF]QHM MDNฤ Vฤ JyUQLF\ =ZROHQQLF\ ฤ ZLHฤชR ]DZDUWHM XPRZ\ SRGNUHฤ ODMฤ ฤชH Z NRQNOX]MDFK V]F]\WX QD ZQLRVHN SROVNLHM GHOHJDFML ]DZDUWR ]DSLV\ PyZLฤ FH R ]DFKRZDQLX SU]H] SDฤ VWZD F]รกRQNRZVNLH 8( SUDZD GR GHF\GRZDQLD R NV]WDรกFLH NUDMRZHJR ELODQVX HQHUJHW\F]QHJR -DN Z\MDฤ QLรกD SUHPLHU (ZD .RSDF] 3ROVND QLH RGFKRG]L RG Zฤ JOD WHUPLQ GHNDUERQL]DFMD GRW\F]\ RJUDQLF]HQLD HPLVML GZXWOHQNX Zฤ JOD GR SRZLHWU]D 'รกXJRIDORZ\P HIHNWHP SRGSLVDQHM ZรกDฤ QLH XQLL PD E\รผ G\ZHUV\ILNDFMD ฤจUyGHรก SR]\VNLZDQLD HQHUJLL D WDNฤชH GRGDWNRZ\ LPSXOV GR LQWHQV\ILNDFML G]LDรกDฤ QD U]HF] ]ZLฤ NV]HQLD XG]LDรกX HQHUJLL ]H ฤจUyGHรก RGQDZLDOQ\FK L ]UyZQRZDฤชRQ\FK

B&E nr 141-142/2015

141/142 PDM

nr

FOT. ARCHIWUM

2

aktualno�ci 04 UNIA DEKLARUJE

62/,'$512ĝû (1(5*(7<&=1Ą

05 352*5$0

Ä,1)5$6758.785$ , ĝ52'2:,6.2´

05 /(71,$ 352/21*$7$ '/$ 0$5,,

19 6=<%.2 -(6=&=( 6=<%&,(- ± $QQD 6WDEURZVND 21

'(.$/2* 'à8ĩ1,.$

gospodarka wodna 22 :2'$ (1(5*,$ ĩ<:12ĝû ± SURI :RMFLHFK 0DMHZVNL

26 0$à$ 5(7(1&-$ ± :,(/., ()(.7 &.3ĝ 1DGOHĞQLFWZR 0LĊG]\OHVLH

22

26

12 wydarzenia 06 ĝ:,$72:< .21*5(6 ./$675Ï: ± 0DáJRU]DWD :LĞQLRZVND 'HOXJD

08 %58.6(/$ 2 67$1,( ĝ52'2:,6.$ ± 0DáJRU]DWD :LĞQLRZVND 'HOXJD

energetyka 10 1$-:,ĉ.6=<0 =$*52ĩ(1,(0 -$.,(

632:2'8-( 867$:$ 2 2=( 02ĩ( %<û« 52=:Ï- 2=( ± *U]HJRU] :LĞQLHZVNL

13 32/6&< 32/,7<&< 0,675=$0, 6863(168 ± -RDQQD .RVPDOVND

15 PROFESJONALNIE I 0,ĉ'=<1$52'2:2 1$ (;32 *$6 ± 0RQLND .RZDOF]\N

16 52/1,&7:2 .2175$ *Ï51,&7:2 ± -RDQQD .RVPDOVND

B&E nr 141-142/2015

29 ĩ(*/8*$ ĝ5Ï'/Ą'2:$ : (8523,( ± GU -DQ 3\Ğ

30 &2 12:(*2 : =/(:1, 3,/,&< ± -RDQQD 6RNRáRZVND

lasy 34 /$6<" 3(à1$ ,1)250$&-$ : =$6,ĉ*8 5ĉ., ± $OHNVDQGUD :yMWRZLF]

36 '5(:12 6852:&(0 ;;, :,(.8 ± (ZD 1RZDN nowe technologie 38 (.2$3/,.$&-( ± :RMFLHFK .XGHU 40 (79 '/$ 32/6., ± +HQU\N 2OHNV\ 42 32/6.$ , 6=:(&-$ %ĉ'Ą :63Ïà35$&2:$û ± 'DULXV] .RQLN

3

zr�wnoważony transport

Nasi autorzy

44 EKOKOMUNIKACJA MIEJSKA – Wojciech Kuder zdrowie i żywno�� 46 KRAJOWY PROGRAM OCHRONY POWIETRZA NIE 2&=<ĝ&, $7026)(5< – Clienearth.org

48 OD RAZOWCA DO LAWASZA ± IRWRUHSRUWDĪ gospodarowanie odpadami 50 :2-1$ 2 ĝ0,(&, 1$%,(5$ 52=3ĉ'8 – Henryk Oleksy 53 %àĉ'1(*2 .2à$ &,Ą* '$/6=< – Anna Piwowarska- Nasz

30 44 50 bior�żnorodno�� 56 *5=<%< = &=(5:21(- /,67< – Aleksandra Wójtowicz

Mgr Joanna Kosmalska. Dziennikarka SUDVRZD .LONDQDĞFLH ODW ]ZLą]DQD ] PLHVLĊF]QLNLHP 3ROLWHFKQLNL :DUV]DZVNLHM JG]LH SLVDáD R EDGDQLDFK QDXNRZ\FK 2G WU]HFK ODW VSHFMDOL]XMH VLĊ Z WHPDW\FH V]HURNR UR]XPLDQHM HNRORJLL L ]UyZQRZDĪRQHJR UR]ZRMX

Prof. Wojciech Majewski. -HVW MHGQ\P ] QDMZ\ELWQLHMV]\FK SROVNLFK K\GURWHFKQLNyZ PLĊG]\QDURGRZ\P HNVSHUWHP Z G]LHG]LQLH EXGRZQLFWZD ZRGQHJR L JRVSRGDUNL ZRGQHM G\UHNWRUHP ,QVW\WXWX %XGRZQLFWZD :RGQHJR 3$1 2SXEOLNRZDá SRQDG SUDF Z MĊ]\NX polskim i angielskim.

0JU LQĪ +HQU\N 2OHNV\ :VSyáWZyUFD L ZLHOROHWQL G\UHNWRU =DNáDGyZ 81,75$ 81,0$ $XWRU OLF]Q\FK SXEOLNDFML QD WHPDW DXWRPDW\]DFML SURFHVyZ SURGXNF\MQ\FK Z SU]HP\ĞOH HOHNWURQLF]Q\P 3UH]HV =ZLą]NX 3UDFRGDZFyZ 3U]HP\VáX :DUV]DZVNLHJR &]áRQHN ZLHOX UDG QDXNRZ\FK P LQ .UDMRZHM 5DG\ :]RUQLFWZD 3U]HP\VáRZHJR

58 PROGRAM OSTATNIEJ SZANSY

'/$ %$à7<&.,(*2 025ĝ:,1$ ± WWF

59 ./(.27 %2&,$1, 1$' 32/6.Ą – Tadeusz Peter edukacja 60 .26$ 2.,(0 .72 1,( /8%, ),50 52'=,11<&+ – Anna Piwowarska-Nasz

61 =à27< ,1ĩ<1,(5 recenzja 63 3527(67 8&+:<û0< 6(16 :<'$5=(ē – recenzja

'U NSW Ī Ğ -DQ 3\Ğ '\UHNWRU 8U]ĊGX ĩHJOXJL ĝUyGOąGRZHM ZH :URFáDZLX 8F]HVWQLF]\ Z NRPLVMDFK NWyU\FK SU]HGPLRWHP G]LDáDQLD MHVW WUDQVSRUW U]HF]Q\ -HVW F]áRQNLHP ZLHOX VWRZDU]\V]HĔ ]ZLą]DQ\FK ] ĪHJOXJą ĞUyGOąGRZą -HVW DXWRUHP GZXWRPRZHM NVLąĪNL Ä2GUD 5]HF] R ĪHJOXG]H L SROLW\FH´ RUD] ZLHOX SUDF ] G]LHG]LQ\ ĪHJOXJL ĞUyGOąGRZHM RSXEOLNRZDQ\FK Z F]DVRSLVPDFK RJyOQRSROVNLFK

nr 141-142/2015 B&E

lasy

34

Lasy?

3HรฃQD LQIRUPDFMD 3HรฃQD LQIRUPDFMD Z ]DVLฤ JX Uฤ NL Wiedza jest niezbฤ dna do podejmowania decyzji

)27 $1'5($6 9,77,1*

Grono interesariuszy Banku Danych o Lasach jest ogromne. Bฤ dzie on m๏ฟฝgล wspomaga๏ฟฝ podejmowanie decyzji przez wiele instytucji i organizacji, w tym r๏ฟฝwnieลผ decyzji gospodarczych PyZLรก QD SRZLWDQLH -D QXV] 'DZLG]LXN G\UHNWRU %8/L*/ ZVSyรกRUJDQL]DWRU VHPL QDULXP ]RUJDQL]RZDQHJR PDU FD URNX Z :DUV]DZLH Z DXOL 6**: SU]\ XOLF\ 5DNRZLHFNLHM : PLHMVFX QLHSU]\SDGNR Z\P MDN SRGNUHฤ ODรก SURI 7RPDV] %RUHFNL E\รก\ UHNWRU 6**: SU]HZRGQLF]ฤ F\ VHPLQDULXP SU]\ZRรกXMฤ F SDPLฤ รผ ZLHONLFK SRSU]HGQLNyZ P LQ SURI -y]H ID 0LNXรกRZVNLHJR 3RPRUVNLHJR :รกDG\VรกDZD *UDEVNLHJR NWyU\ EXGRZDรก WHQ EXG\QHN R SLฤ NQHM DUFKLWHNWXU]H Eฤ Gฤ F UHNWRUHP Z ODWDFK B&E nr 141-142/2015

Duch tych wielkich Polak๏ฟฝw tworzy klimat auli, w kt๏ฟฝrej dzisiaj uczestniczymy w wydarzeniu historycznym, poniewaลผ o wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu las๏ฟฝw marzyli๏ฟฝmy od lat

Q 5R]EXGRZD L SURZDG]HQLH EDQ

NX GDQ\FK R ]DVREDFK OHฤ Q\FK L VWDQLH ODVyZ ZV]\VWNLFK IRUP ZรกDVQRฤ FL ยฑ ,, HWDS

Q :\NRQDQLH ZLHONRREV]DURZHM LQ

ZHQWDU\]DFML VWDQX ODVyZ Z NUDMX Z ODWDFK

%8/L*/ ]UHDOL]RZDรกR XVรกX JL ]DPyZLRQH SU]H] '*/3 SW PyZLรก ] ZรกDฤ FLZฤ VRELH SDVMฤ ร :GURฤชHQLH NRQFHSFML EXGRZ\ L IXQNFMRQRZDQLD EDQNX GDQ\FK R SURIHVRU 7RPDV] %RUHFNL ]DVREDFK OHฤ Q\FK L VWDQLH ODVyZ ZV]\VWNLFK IRUP ZรกDVQRฤ FL ยฑ , HWDS SUDF SLORWDฤช ยด RUD] ร 5R]EXGRZD L SURZDG]HQLH EDQNX GDQ\FK R SEMINARIUM SW ร *URPDG]H ]DVREDFK OHฤ Q\FK L VWDQLH ODVyZ QLH SU]HWZDU]DQLH L XGRVWฤ SQLDQLH ZV]\VWNLFK IRUP ZรกDVQRฤ FL ยฑ ,, LQIRUPDFML R ODVDFK %DQN 'DQ\FK HWDSยด R /DVDFK ZLHONRREV]DURZD LQZHQ WDU\]DFMD VWDQX ODVyZยด ]RUJDQL]R 5HDOL]DFMD SRZ\ฤชV]\FK ]DPy ZDQH SU]H] '\UHNFMฤ *HQHUDOQฤ ZLHฤ GRSURZDG]LรกD GR SRZVWDQLD /DVyZ 3Dฤ VWZRZ\FK RUD] %LXUR %DQNX 'DQ\FK R /DVDFK NWyUHJR 8U]ฤ G]DQLD /DVX L *HRGH]ML /H JรกyZQ\P FHOHP MHVW GRVWDUF]DQLH ฤ QHM E\รกR SRGVXPRZDQLHP ]UH LQIRUPDFML R JRVSRGDUFH OHฤ QHM DOL]RZDQ\FK SU]H] %8/L*/ QD VWDQLH ODVX RUD] ]PLDQ VWDQX Z ]OHFHQLH '*/3 GZyFK SURMHNWyZ ODVDFK ZV]\VWNLFK IRUP ZรกDVQRฤ FL

lasy

Na skróty przez las 3RZLHU]FKQLD 9177 W\V KD EH] JUXQWyZ ]ZLą]DQ\FK ] JRVSRGDUNą OHĞQą

=DSDV

2 440 POQ P =DVREQRĞü

266 P KD

ĝUHGQL ZLHN 58 lat Z 3*/ /3 /HVLVWRĞü

29,4%

3RZ ODVyZ QD PLHV]NDĔFD 0,24 KD wg "Raportu o stanie lasów 2013"

,QIRUPDFMH WH SRZLą]DQH Vą ] GD Q\PL ] ]DNUHVX RFKURQ\ SU]\URG\ L VWDQX ĞURGRZLVND SU]\URGQLF]H JR 3RWHQFMDOQ\PL EHQHILFMHQWDPL %DQNX 'DQ\FK R /DVDFK Vą UyĪQH V]F]HEOH RUJDQL]DFML L ]DU]ąG]DQLD Z OHĞQLFWZLH RFKURQD ĞURGRZLVND QDXND D WDNĪH VSRáHF]HĔVWZR %DQN GRVWDUF]D LQIRUPDFML ]DUyZQR QD SRWU]HE\ VWDW\VW\NL SXEOLF]QHM NUDMRZHM MDN PLĊG]\QDURGRZHM D WDNĪH SODQRZDQLD SU]HVWU]HQQHJR

WĊĪQHJR QDU]ĊG]LD PRQLWRURZDQLD QDG]RUX RUD] SURJQR]RZDQLD ± :LHONRREV]DURZD LQZHQWD U\]DFMD VWDQX ODVyZ WR ZLHONL SUR MHNW Z NWyUHJR WZRU]HQLX RJURPQ\ XG]LDá PLDáD QDXND ± SRGNUHĞODá -DQXV] =DOHVNL E\á\ ZLFHPLQLVWHU REHFQLH ] FD G\UHNWRUD JHQHUDO QHJR /3 3RND]Dá MDN 3*/ /DV\ 3DĔVWZRZH UHDOL]XMH DUW D XVWD Z\ R ODVDFK 1DZLą]Dá WDNĪH GR QDMZDĪQLHMV]HM XVWDZ\ ] PDUFD URNX R LQIUDVWUXNWXUDOQHM LQ IRUPDFML SU]HVWU]HQQHM NWyUą MHVW ]DLQWHUHVRZDQ\FK FRUD] ZLĊFHM SRGPLRWyZ 3U]\SRPQLDá R NROHM Q\P ĨUyGOH LQIRUPDFML R ODVDFK MDNą MHVW EXGRZDQD SU]H] ODW OHĞQD PDSD QXPHU\F]QD PyZLąF ± >«@ -HVWHĞP\ Z SU]HGHGQLX ,,, F\NOX :,6/ Z ODWDFK >«@ SRGHMPXMHP\ SUyEĊ RNUHĞOH QLD U]HF]\ZLVWHM OHVLVWRĞFL NUDMX

± 5R]PDZLDP\ R MHGQ\P ] QDMZDĪQLHMV]\FK LQVWUXPHQWyZ ]DU]ąG]DQLD ĞURGRZLVNLHP 0L QLVWHU ĞURGRZLVND MHVW DNW\ZQ\P DNWRUHP Z W\P REV]DU]H ± PyZLá 3LRWU 2WDZVNL SRGVHNUHWDU] VWDQX Z UHVRUFLH JáyZQ\ NRQVHUZDWRU SU]\URG\ ± %DQN 'DQ\FK R /DVDFK WR NURSND QDG L WR SRGVWDZRZH ĨUyGáR XGRVWĊSQLDQLD LQIRUPDFML MHVW WHĪ RJURPQą ED]ą ZLHG]\ QD XNRZHM -HVW HOHPHQWHP RWZDUFLD QD VSRáHF]HĔVWZR RE\ZDWHOVNLH =DGDQLH MHVW WUXGQH ] ZLHOX ZV]\VWNLHJR FR ]ZLą]DQH MHVW ] SRZRGyZ 3U]HNZDOLILNRZDQLH ODVHP 'RSUDFRZDOLĞP\ VLĊ SR JUXQWyZ ] OHĞQ\FK QD UROQH OXE

RGZURWQLH VWDMH VLĊ Z 3ROVFH SR ZV]HFKQą SUDNW\Ną Z ]DOHĪQRĞFL RG SULRU\WHWyZ Z GRWDFMDFK XQLM Q\FK QD NROHMQH RNUHV\ ILQDQVRZD QLD REV]DUyZ ZLHMVNLFK 3RQDGWR FRUD] F]ĊĞFLHM Z 3ROVFH QD Z]yU DPHU\NDĔVNL SU\ZDWQL ZáDĞFLFLHOH ODVyZ QLH Ī\F]ą VRELH XGRVWĊS QLDQLD GDQ\FK R LFK ZáDVQRĞFL -HGQRF]HĞQLH HZROXXMH UyZQLHĪ GHILQLFMD FR MHVW ODVHP D FR QLP QLH MHVW /HĞQLF\ Vą MHGQDN SHZQL ĪH PDP\ OHVLVWRĞü Z\ĪV]ą QLĪ Z\ QLND ] GRW\FKF]DV ]JURPDG]RQ\FK GDQ\FK VWDW\VW\F]Q\FK ]ZáDV]F]D ĪH Z RVWDWQLFK SLĊFLX ODWDFK ]DOH VLRQ\FK ]RVWDáR W\V KHNWDUyZ $OH MHGQRF]HĞQLH EXGRZD LQIUD VWUXNWXU\ SRFKáRQĊáD ZLHOH SRáDFL ODVyZ 3UREOHP\ ] RV]DFRZDQLHP SRZLHU]FKQL ODVyZ NWyUH SR]RVWDMą QDGDO SR]D HZLGHQFMą ]JáRVLá WDNĪH $UWXU àąF]\ĔVNL G\UHNWRU GHSDUWD PHQWX UROQLFWZD *áyZQHJR 8U]ĊGX 6WDW\VW\F]QHJR 3RGNUHĞODá GąĪH QLH GR ]KDUPRQL]RZDQLD GDQ\FK ] UyĪQ\FK ĨUyGHá F]HJR XáDWZLHQLHP VWDMH VLĊ ] NDĪG\P URNLHP ZQL nr 141-142/2015 B&E

i 36

lasy

NOLZV]H DQDOL]RZDQLH GDQ\FK VDWHOLWDUQ\FK 2G ELHĪąFHJR URNX PDP\ PRĪOLZRĞü REVHUZDFML ] NRVPRVX ] VDWHOLWyZ 6HQWLQHO ,QWHURSHUDF\M QRĞü ]ELRUyZ L XVáXJ GDQ\FK R SU]HVWU]HQL RPD ZLDá V]HU]HM -HU]\ =LHOLĔVNL ] *áyZQHJR 8U]ĊGX *HRGH]ML L .DUWRJUDILL : G\VNXVML 5\V]DUG .DSXĞFLĔVNL SUH]HV /L JL 2FKURQ\ 3U]\URG\ XSRPQLDá VLĊ R SRWU]HEĊ EDQNX GDQ\FK GRW\F]ąF\FK UyZQLHĪ ELRUyĪQR URGQRĞFL ELRORJLF]QHM ,QIRUPDFML QD WHQ WHPDW MHVW RJURP DOH Vą RQH UR]U]XFRQH Z UyĪQ\FK PLHMVFDFK 6]F]HJyáRZą SUH]HQWDFMĊ Z\QLNyZ SR ,, F\NOX SRPLDUyZ SU]HGVWDZLá QD VHPLQDULXP %R Ī\GDU 1HURM ] %8/L*/ %DQN 'DQ\FK R /DVDFK MHJR EXGRZĊ RUD] PRĪOLZRĞFL Z\NRU]\VWDQLD UyZQLH ZQLNOLZLH SUH]HQWRZDOL $QGU]HM 7DODUF]\N RUD] 6WDQLVáDZ =DMąF]NRZVNL -DN SRUXV]Dü VLĊ SR SRUWDOX %DQN 'DQ\FK R /DVDFK LQVWUXRZDá $UWXU 0LFKRUF]\N

Jak nie utoną� w oceanie informacji ? « SDGDáR S\WDQLH 0LFKDá =DVDGD ] .RPLWH WX 1DXN /HĞQ\FK 3$1 ]ZUyFLá XZDJĊ QD SDUD GRNV PQRJRĞü LQIRUPDFML L MHGQRF]HĞQLH JáyG LQIRUPDFML 3RGNUHĞODá QRZH PRĪOLZRĞFL %'/ Z UR]ZLMDQLX ZVSyáSUDF\ PLĊG]\QDURGRZHM -XĪ REHFQLH Z Z\V]XNLZDUFH *RRJOH QDV] %'/ SRMDZLD VLĊ ]DUD] QD GUXJLP PLHMVFX SR ĞZLDWR Z\P EDQNX GDQ\FK OHĞQ\FK : SRGVXPRZDQLX SURI 7RPDV] %RUHFNL Z\UD]Lá SHáQH X]QDQLH GOD RJURPX SUDF\ ZLHOX ]HVSRáyZ OXG]NLFK SU]\ EXGRZDQLX V\VWHPX ZLHONRREV]DURZHM LQZHQWDU\]DFML VWDQX ODVyZ RUD] ZVND]\ZDá QRZH ]DGDQLD :\UD]Lá QD G]LHMĊ ĪH ZQLRVNL NWyUH QDSá\Qą SR GHEDFLH SU]\F]\QLą VLĊ GR GDOV]HJR GRVNRQDOHQLD V\V WHPX NWyU\ MHVW ZLHONLP RVLąJQLĊFLHP 6SU]\ MDü WHPX EĊGą WDNĪH QRZH WHFKQRORJLH L QRZH GRVNRQDOV]H QDU]ĊG]LD 8EROHZDá ĪH PLPR WDN QLHSRGZDĪDOQ\FK RVLąJQLĊü OHĞQLNyZ SROVNLFK ZLHG]D Z VSRáHF]HĔVWZLH QD WHQ WHPDW MHVW PL ]HUQD 6áDEH HIHNW\ HGXNDFML OHĞQHM SRGQRV]RQH Vą QD NDĪGHM GHEDFLH OHĞQHM SRPLPR ĪH /DV\ 3DĔVWZRZH PDMą RERZLą]HN LQIRUPRZDQLD VSRáHF]HĔVWZD FR SU]\SRPQLDá $GDP :DVLDN G\UHNWRU JHQHUDOQ\ 3*/ /DVyZ 3DĔVWZRZ\FK 6]HURNL L VZRERGQ\ SU]HSá\Z LQIRUPDFML VSU]\MD HPDQF\SDFML VSRáHF]HĔVWZD UDFMRQDOL]XMH SUD FĊ ZV]\VWNLFK LQWHUHVDULXV]\ L XUXFKDPLD RSLQLĊ SXEOLF]Qą Aleksandra W�jtowicz

B&E nr 141-142/2015

D R E W N O surowcem

XXI wieku…

72:$5=<6=< &=à2:,(.2:, od zarania dziejów L FKRü MHJR Z\NRU]\VWDQLH ]PLHQLDáR VLĊ SU]H] ZLHNL WR GR G]LĞ VWDQRZL MHGHQ ] SRGVWDZRZ\FK PDWHULDáyZ Z\NRU]\ VW\ZDQ\FK P LQ Z EXGRZQLFWZLH PHEODUVWZLH SU]HP\ĞOH FKHPLF]Q\P RUD] HQHUJHW\FH

Drewno jako surowiec 2EHFQLH SU]\SLVXMH VLĊ GUHZQX SRQDG W\V UyĪQ\FK ]DVWRVRZDĔ 1DXF]\OLĞP\ VLĊ Z\NRU]\VW\ZDü SUDNW\F] QLH ZV]\VWNLH HOHPHQW\ GUHZQD D WH NWyUH SR]RVWDZLDP\ XOHJDMą QDWXUDOQHPX UR]NáDGRZL 3RFKRG]HQLH VSRVyE SR ]\VNDQLD RUD] ZáDĞFLZRĞFL IL]\F]QH GUHZQD VSUDZLDMą ĪH MHVW QDMEDUG]LHM QDWXUDOQ\P L SU]\MD]Q\P VXURZFHP NWyU\ Z\NRU]\VWXMHP\ QD WDN GXĪą VNDOĊ 'UHZQR E\áR MHGQ\P ] SRGVWDZRZ\FK VXURZFyZ HQHUJHW\F]Q\FK MHV]F]H QD SR F]ąWNX ;; ZLHNX 'UHZQR RSDáRZH SR]D IDNWHP QDMEDUG]LHM HNRORJLF]QHJR ĨUyGáD FLHSáD MHVW DWUDNF\MQLHMV]H SRG Z]JOĊ GHP UHODFML FHQ\ GR Z\GDMQRĞFL HQHUJHW\F]QHM QLĪ ZĊJLHO ROHM JD] F]\ HQHUJLD HOHNWU\F]QD Wykorzystanie – stan obecny =JRGQLH ] UR]SRU]ąG]HQLHP 0LQLVWUD *RVSRGDUNL ] GQLD SDĨG]LHUQLND U Z VSUDZLH V]F]HJyáRZHJR ]DNUHVX RERZLą]NyZ X]\VNDQLD L SU]HGVWDZLHQLD GR XPRU]HQLD ĞZLD GHFWZ SRFKRG]HQLD XLV]F]HQLD RSáDW\ ]DVWĊSF]HM ]DNXSX HQHUJLL HOHNWU\F]QHM L FLHSáD Z\WZRU]RQ\FK Z RGQDZLDOQ\FK ĨUyGáDFK HQHUJLL RUD] RERZLą]NX SRWZLHUG]DQLD GDQ\FK GRW\ F]ąF\FK LORĞFL HQHUJLL HOHNWU\F]QHM Z\WZRU]RQHM Z RGQDZLDO Q\P ĨUyGOH HQHUJLL '] 8 ] U SR] GR HQHUJLL ] 2=( QLH ]DOLF]D VLĊ HQHUJLL HOHNWU\F]QHM OXE FLHSáD Z\WZRU]R QHJR ] GUHZQD SHáQRZDUWRĞFLRZHJR 6WąG WHĪ RG VW\F]QLD U VXURZFHP NWyU\ SRWHQFMDOQLH PRĪH E\ü SU]H]QDF]D Q\ QD FHOH HQHUJHW\F]QH Vą GUHZQR RSDáRZH RUD] GUREQLFD L NDUSLQD 1LH PD WDNĪH IRUPDOQ\FK SU]HV]NyG Z\NRU]\VWDQLD QD FHOH HQHUJHW\F]QH GUHZQD ] SR]RVWDáRĞFL ]UĊERZ\FK QS Z IRUPLH ]UĊENyZ OXE EDORWyZ

lasy

Drewno jest jednym z podstawowych surowc๏ฟฝw odnawialnych

FOT. ARCHIWUM

'R JรกyZQ\FK ฤจUyGHรก SR]\VNDQLD ELRPDV\ GU]HZQHM MDNR VXURZFD HQHUJHW\F]QHJR QDOHฤช\ ]DOLF]\รผ SU]HGH ZV]\VWNLP Q OHฤ QLFWZR GUHZQR ฤ UHGQLRZ\PLDURZH RSDรกRZH L VWRVRZH Xฤช\WNRZH QD FHOH HQHUJHW\F]QH PDรกRZ\PLDURZH RSDรกR ZH SR]RVWDรกRฤ FL ]Uฤ ERZH RUD] GUHZQR ] OHฤ Q\FK SODQWDFML GU]HZ V]\ENR URVQฤ F\FK

Q SURGXNW\ XERF]QH SRZVWDMฤ FH SU]\ REUyEFH L SU]HWZDU]D QLX GUHZQD Z VHNWRU]H SU]HP\VรกX GU]HZQHJR Q JRVSRGDUNฤ NRPXQDOQฤ Q UROQLFWZR

1DMZLฤ NV]D SRGDฤช

2FHQLRQR ฤชH QDMZLฤ NV]D SRGDฤช ELRPDV\ GU]HZQHM WNZL Z OHฤ QLFWZLH L VHNWRU]H GU]HZQ\P : URNX GRVWDUF]\OL RQL รกฤ F]QLH SURF FDรกNRZLWHM REOLF]HQLRZHM ZLHONRฤ FL SR GDฤช\ 6]DFXMH VLฤ ฤชH Z URNX SRGDฤช ELRPDV\ GU]HZ QHM Z\QLHVLH RN ยฑ POQ P3 FR SU]HNรกDGD VLฤ QD Z]URVW Z VWRVXQNX GR URNX R ยฑ SURF

ELRPDV\ GU]HZQHM WNZL

Nowe moลผliwo๏ฟฝci pozyskania :\F]HUSDOQRฤ รผ VXURZFyZ NRSDOQ\FK URG]L QLH]DSU]H F]DOQฤ SHUVSHNW\Zฤ GOD GUHZQD MDNR VXURZFD RGQDZLDOQHJR /DV\ 3Dฤ VWZRZH Vฤ JรกyZQ\P GRVWDZFฤ GUHZQD QD SROVNL FDรกNRZLWHM ZLHONRฤ FL SRGDฤช\ U\QHN DOH RIHUWD VSU]HGDฤช\ GUHZQD RJUDQLF]RQD MHVW UR]PLD UHP MHJR SR]\VNDQLD ยฑ W]Z HWDW FLฤ รผ RNUHฤ ORQ\P Z SODQDFK ']Lฤ SRGVWDZRZ\P FHOHP SURGXNFML OHฤ QHM MHVW GUHZ XU]ฤ G]HQLD ODVX WZRU]RQ\P QD ODW 2SLHUDMฤ F VLฤ P LQ QR Xฤช\WNRZH SU]H]QDF]RQH GOD SU]HP\VรกX SDSLHUQLF]HJR QD V]DFXQNDFK /DVyZ 3Dฤ VWZRZ\FK FDรกNRZLW\ SRWHQFMDรก WDUWDF]QHJR VWRODUNL EXGRZDOQHM EUDQฤช\ PHEODUVNLHM Sรก\W GUHZQD SRFKRG]ฤ FHJR ] ODVX PRฤชOLZ\ GR EH]SRฤ UHGQLHJR L VNOHMHN D WDNฤชH RSDNRZDฤ SU]HP\VรกX ]DSDรกF]DQHJR L Z\NRU]\VWDQLD Z QDMEOLฤชV]\FK ODWDFK QD FHOH HQHUJHW\F]QH LQQ\FK 'RSLHUR SR]RVWDรกRฤ FL OHฤ QH SLHUZRWQH RUD] ZWyU Z\QLHVLH RN POQ P3.

QH ] SU]HP\VรกX GU]HZQHJR Z\NRU]\VW\ZDQH Vฤ QD FHOyZ =Xฤช\FLH GUHZQD QDGDO URฤ QLH D GUHZQR SRFKRG]ฤ FH ] HQHUJHW\F]Q\FK 1LHUyZQ\ SRG]LDรก SU]H]QDF]HQLD VXURZFD GU]HZQHJR ODVX SRZLQQR E\รผ RV]F]ฤ G]DQH GR EDUG]LHM ZDUWRฤ FLRZ\FK URG]L NRQNXUHQFMฤ R GUHZQR SRPLฤ G]\ VHNWRUHP GU]HZQ\P ]DVWRVRZDฤ -HGQ\P ]H VSRVREyZ UR]ZLฤ ]DQLD SUREOHPX D HQHUJHW\F]Q\P 3URZDG]L WR GR QLHNRU]\VWQHJR ]MDZLVND SR]\VNDQLD VXURZFD QD FHOH HQHUJHW\F]QH Vฤ W]Z SODQWDFMH MDNLP MHVW Z]URVW FHQ GUHZQD VSRZROQLHQLH UR]ZRMX SU]H V]\ENR URVQฤ F\FK JDWXQNyZ : ZDUXQNDFK NOLPDW\F]Q\FK P\VรกyZ SU]HUREX GUHZQD Z]URVW EH]URERFLD Z VHNWRU]H 3ROVNL ]DSOHF]H VXURZFRZH ELRPDV\ ] SU]H]QDF]HQLHP QD GU]HZQ\P V]F]HJyOQLH QD U\QNDFK ORNDOQ\FK .RQNXUHQFMD FHOH HQHUJHW\F]QH PRJฤ VWDQRZLรผ WU]\ JUXS\ URฤ OLQ WD SRZLQQD VWDรผ VLฤ SU]HGH ZV]\VWNLP PRWRUHP QDSฤ GRZ\P Q GU]HZD L NU]HZ\ ZLHU]ED 6DOL[ / WRSROD 3RSXOXV /

URELQLD DNDFMRZD 5RELQLD SVHXGRDFDFLD / UyฤชD ZLHOR UR]ZRMX WHFKQRORJLF]QHJR L LQQRZDF\MQHJR 3RZLQQD VSU]\ NZLDWRZD 5RVD PXOWLIORUD

MDรผ QRZ\P WHFKQLNRP L WHFKQRORJLRP SU]HUREX GUHZQD WDN E\ ]ZLฤ NV]\รผ Z\GDMQRฤ รผ VXURZFD SRZVWDQLH QRZ\FK SUR Q WUDZ\ PLVNDQW ROEU]\PL 0LVFDQWKXV [ JLJDQWHXV - 0 *UHHI 0 'HXWHU PLVNDQW FKLฤ VNL 0LVFDQWKXV VLQHQVLV GXNWyZ GU]HZQ\FK RUD] UR]ZRMX U\QNX GU]HZQHJR L ELRPDV\ GU]HZQHM WZRU]ฤ F SU]\ W\P QRZH PLHMVFD SUDF\ $QGHUVVRQ PLVNDQW FXNURZ\ 0LVFDQWKXV VDFFKDULIORUXV 0D[LP +DFN VSDUWLQD SUHULRZD 6SDUWLQD SHFWLQDWD Biomasa drzewna %RVF H[ /LQN

%LRPDVD GU]HZQD WR MHGHQ ] ZDฤชQLHMV]\FK QRฤ QLNyZ Q E\OLQ\ ฤ OD]RZLHF SHQV\OZDฤ VNL 6LGD KHUPDSKURGLWD 5XV E\ / URฤชQLN SU]HURฤ QLฤ W\ 6LOSKLXP SHUIROLDWXP / WRSL HQHUJLL RGQDZLDOQHM SRFKRG]ฤ FHM ] QDWXUDOQ\FK SRZWDU]DMฤ F\FK VLฤ SURFHVyZ SU]\URGQLF]\FK 3URGXNFMD PDV\ GU]HZ QDPEXU +HOLDQWKXV WXEHURVXV /

QHM SU]HELHJD SUDNW\F]QLH VDPRLVWQLHQLH Z Z\QLNX UHDNFML IRWRV\QWH]\ RUD] SURPLHQLRZDQLD VรกRQHF]QHJR L ]DOLF]DQD 3ODQWDF\MQH XSUDZ\ GU]HZ V]\ENR URVQฤ F\FK VWDQRZLฤ MHVW GR ELRPDV\ VWDรกHM GRWฤ G QLHZ\NRU]\VWDQ\ SRWHQFMDรก ELRPDV\ GU]HZQHM GR SU]HUREX HQHUJHW\F]QHJR 2SUyF] GRVWDUF]HQLD VXURZFD : ]DOHฤชQRฤ FL RG PLHMVFD SRZVWDZDQLD URG]DMX L VWRSQLD SRZLQQ\ E\รผ VW\PXODWRUHP UR]ZRMX UHJLRQDOQHJR SRSUDZLD SU]HWZRU]HQLD RUD] SRVWDFL GR ELRPDV\ GU]HZQHM ]DOLF]DP\ Mฤ F SU]\ W\P HIHNW\ZQRฤ รผ ZLHOX JRVSRGDUVWZ D GRGDWNRZR GUHZQR RNUฤ JรกH SURGXNW\ XERF]QH SR]\VNDQLD L SU]HUREX ]ZLฤ NV]Dรผ VWRSLHฤ EH]SLHF]Hฤ VWZD HQHUJHW\F]QHJR UHJLRQX GUHZQD RUD] GU]HZQH RGSDG\ SRXฤช\WNRZH 0RฤชH E\รผ QLH SU]HWZRU]RQD ยฑ Z SRVWDFL NDZDรกNyZ ZDรกNL V]F]DS\ ]U]\ Ewa Nowak Q\ RSRรก\ OXE Z SRVWDFL UR]GUREQLRQHM ZLyU\ WURFLQ\ NRUD

DOER SU]HWZRU]RQD ]Uฤ ENL OXE WHฤช VNRPSDNWRZDQD SHOHW\ EU\NLHW\

Z OHฤ QLFWZLH L VHNWRU]H GU]HZQ\P

: URNX GRVWDUF]\รก\ RQH รกฤ F]QLH

75โ %

nr 141-142/2015 B&E

nowe technologie

40

3LHUZV]H ĞZLDGHFWZR (79 GOD 3ROVNL Podczas konferencji prasowej ministra �rodowiska Macieja Grabowskiego odbyło się wręczenie �irmie ASKET® ROMAN 'à8*,, laureatowi GreenEvo, pierwszego w Europie �wiadectwa wery�ikacji technologii w ramach europejskiego systemu ETV UE. – Jest to niekwestionowany sukces tej �irmy na skalę międzynarodową, a zarazem sukces polskiej pro�rodowiskowej my�li technicznej – powiedział minister Grabowski, wręczając nadane przez Unię Europejską pierwsze �wiadectwo wery�ikacji w Europie panu Romanowi Długiemu.

Przedsiębiorca przedstawił wyr�żnioną technologię

Ä% (´ ± : VZRMHM SUH]HQWDFML RNUHĞOLá SDQ ]DGDQLD ILUP\ $6.(7 MDNR PLVMĊ SROHJDMąFą QD GRVWDUF]DQLX VSRáHF]QRĞFLRP ORNDOQ\P HQHUJLL Z RGSRZLHGQLHM LORĞFL MDNRĞFL Z RGSRZLHGQLP F]DVLH L FHQLH ] SRV]DQRZDQLHP ĞURGRZLVND -DN Z SUDNW\FH UHDOL]XMHFLH WHQ DPELWQ\ FHO"

R.D. 7ZRU]\P\ QRZH QLH]DZRGQH PDV]\Q\ L XU]ąG]HQLD XPRĪOLZLDMąFH Z\NRU]\VWDQLH GR SURGXNFML HQHUJLL ] SRZV]HFKQLH GRVWĊSQHM ELRPDV\ IRUPRZDQHM Z SHOHW\ %LRPDVD RGUDG]D VLĊ Z QDWXUDOQ\FK F\NODFK ]DWHP L HQHUJLD MHVW RGQDZLDOQD SUDNW\F]QLH EH] HPLVML &2 V]NRGOLZHJR GOD NOLPDWX ERZLHP ]DP\ND VLĊ MHJR RELHJ Z SU]\URG]LH

Ä% (´ ± :LHOX VSHFMDOLVWyZ Z\UDĪD REDZĊ ĪH Z\NRU]\VW\ZDQLH ELRPDV\ GR SURGXNFML HQHUJLL PRĪH PLHü QHJDW\ZQ\ ZSá\Z QD SURGXNFMĊ Ī\ZQRĞFL L MHM FHQ\

R.D. ± $E\ WHJR XQLNQąü WU]HED PRLP ]GDQLHP Z\NRU]\VW\ZDü WR FR VDPR URĞQLH L REXPLHUD QLH Z\PDJD VXV]HQLD L QLH MHVW SRWU]HEQH MDNR SRĪ\ZLHQLH GOD OXG]L L ]ZLHU]ąW 3U]\NáDGHP PRJą E\ü VáRPD WU]FLQD UyĪQHB&E nr 141-142/2015

JR URG]DMX WUDZ\ RGUDG]DMąFH VLĊ VDPRLVWQLH NDĪGHJR URNX Ä% (´ ± -DN ERJDWH Vą ]DVRE\ WHJR URG]DMX ELRPDV\ L QD LOH HIHNW\ZQH MHVW MHM Z\NRU]\VWDQLH Z SURGXNFML HQHUJLL"

R.D. ± : SROVNLFK ZDUXQNDFK Z\SURGXNRZDQLH N:K HQHUJLL FLHSOQHM QD ED]LH EU\NLHWyZ ]H VáRP\ SURGXNRZDQ\FK QD QDV]\FK XU]ąG]HQLDFK NRV]WXMH JURV]\ 1DWXUDOQH ]DVRE\ ELRPDV\ Vą ]QDF]QH 3RQDGWR PRĪOLZH MHVW ZSURZDG]HQLH XSUDZ QD XJRUDFK L QLHXĪ\WNDFK 0DP\ MHGQDN ĞZLDGRPRĞü ĪH QLH Vą RQH Z\VWDUF]DMąFH E\ ]DSHZQLü FDáNRZLWH EH]SLHF]HĔVWZR HQHUJHW\F]QH QDZHW Z VNDOL ORNDOQHM -HGQDNĪH QLH MHVW WR MHG\QH ĨUyGáR HQHUJLL RGQDZLDOQHM

Roman Długi. ,Qī\QLHU WU]HFK VSHFMDOQRğFL DXWRPDW\N PHFKDQLN L HQHUJHW\N ] 3R]QDQLD -HVW ZâDğFLFLHOHP ILUP\ $VNHW 5RPDQ 'âXJL NWyUD VSHFMDOL]XMH VLċ Z HQHUJHW\FH RGQDZLDOQHM UHDOL]XMĆF SURJUDP Å=âRW\ ZċJLHO FLHSâR ] EU\NLHWyZ ]H VâRP\ WHFKQRORJLD %LRPDVVHU

3RZVWDMH MHGQDN FRUD] ZLĊFHM QRZRF]HVQ\FK WHFKQRORJLL SR]\VNLZDQLD HQHUJLL ] ZLDWUX VáRĔFD ELRJD]X L LQQH ']LĊNL WHPX PRĪQD WZRU]\ü ORNDOQH V\VWHP\ HQHUJHW\F]QH RUD] LQG\ZLGXDOQH UR]ZLą]DQLD VWRVRZQLH GR SRWU]HE : RSDUFLX R WH ĨUyGáD SODQXMH VLĊ UR]ZyM UR]SURV]RQHM W]Z SURVXPHQFNLHM HQHUJHW\NL = ZLHONą QLHFLHUSOLZRĞFLą RF]HNXMHP\ QD URG]ąFą VLĊ Z EyODFK RG ZLHOX ODW XVWDZĊ R 2=( 7DNĪH SROVNL ZĊJLHO EĊG]LH QDGDO Z\NRU]\VW\ZDQ\ SU]H] HQHUJHW\NĊ SURIHVMRQDOQą GXĪ\FK PRF\ 0\ V\VWHPDW\F]QLH SUDFXMHP\ QDG UR]ZRMHP L XGRVNRQDODQLHP QDV]\FK XU]ąG]HĔ DE\ XWU]\P\ZDü VLĊ Z F]RáyZFH QD U\QNX Ä% (´ ± $VNHW L 3DQ RVRELĞFLH RVLąJQĊOLĞFLH Z\VRNą UDQJĊ QD W\P U\QNX MDNR ODXUHDFL *UHHQ(YR QR L MDNR SLHUZVL Z (XURSLH X]\VNDOLĞFLH ĞZLDGHFWZR HXURSHMVNLH 7R ]QDNRPLWD UHNRPHQGDFMD GR ZHMĞFLD QD NROHMQH U\QNL -DNLH F]\QLFLH VWDUDQLD Z W\P ]DNUHVLH"

R.D. ± ']LĊNL W\P Z\UyĪQLHQLRP NWyUH Z SHáQL RG]ZLHUFLHGODMą QRZRF]HVQRĞü QDV]\FK UR]ZLą]DĔ PDP\ XáDWZLRQ\ GRVWĊS GR PDUNHWLQJX QD ĞZLDWRZHM DUHQLH

6<67(0 :(5<),.$&-, WHFKQRORJLL ฤ URGRZLVNRZ\FK (79 MHVW V\VWHPHP GREURZROQ\P NWyU\ SR]ZDOD XGRNXPHQWRZDรผ Z VSRVyE QLH]DOHฤชQ\ ZLDU\JRGQ\ L RSDUW\ QD VROLGQ\FK SRGVWDZDFK QDXNRZ\FK ฤชH WHFKQRORJLD G]LDรกD WDN MDN ]DGHNODURZDรก GRVWDZFD X]\VNXMH GHNODURZDQH SDUDPHWU\ L Z\QLNDMฤ F\ ] QLFK HIHNW HNRORJLF]Q\

FOT. ASKET

: 3ROVFH XSUDZQLRQH GR ZHU\ILNDFML WHFKQRORJLL Z UDPDFK (79 8( Vฤ GZLH DNUHG\WRZDQH SU]H] 3ROVNLH &HQWUXP $NUHG\WDFML LQVW\WXFMH ,QVW\WXW 7HFKQRORJLF]QR 3U]\URGQLF]\ RGG]LDรก Z 3R]QDQLX -HGQRVWND :HU\ILNXMฤ FD 7HFKQRORJLH ฤ URGRZLVNRZH RUD] ,QVW\WXW 2FKURQ\ ฤ URGRZLVND ยฑ 3Dฤ VWZRZ\ ,QVW\WXW %DGDZF]\ Z :DUV]DZLH =DNรกDG :HU\ILNDFML 7HFKQRORJLL ฤ URGRZLVNRZ\FK

%LHU]HP\ XG]LDรก Z PLVMDFK JRVSRGDUF]\FK RUJDQL]RZDQ\FK SU]H] SDQD SUH]\GHQWD 53 D WDNฤชH SDQLฤ SUHPLHU 53 :\MHฤชGฤชDP WDNฤชH ] PLVMDPL RUJDQL]RZDQ\PL SU]H] PLQLVWUD ฤ URGRZLVND PLQLVWUD VSUDZ ]DJUDQLF]Q\FK RUD] PLQLVWUD JRVSRGDUNL 3U]\JRWRZDOLฤ P\ ERJDWH LQIRUPDFMH WHFKQLF]QR KDQGORZH ']Lฤ NL WHPX QDV]D WHFKQRORJLD %LRPDVVHU ]QDOD]รกD ]DVWRVRZDQLH Z SRQDG NUDMDFK QD ZV]\VWNLFK NRQW\QHQWDFK ร % (ยด ยฑ $ Z NUDMX" 1DOHฤชDรกRE\ VLฤ VSRG]LHZDรผ SLHOJU]\PHN VDPRU]ฤ GRZFyZ SUDJQฤ F\FK VNRU]\VWDรผ ] 3DQD Z\QDOD]NX

R.D. ยฑ , WDN Eฤ G]LH 3ROVNLH VSRรกHF]Hฤ VWZR SRQRV]ฤ FH EDUG]R Z\VRNLH NRV]W\ RJU]HZDQLD SURF NRV]WyZ URF]QHM HQHUJLL ]Xฤช\ZDQHM Z GRPX RF]HNXMH RG ZรกDG] VDPRU]ฤ GRZ\FK V]XNDQLD UR]ZLฤ ]Dฤ ]QDF]QHJR ]UHGXNRZDQLD NRV]WyZ &HQD ]D HQHUJLฤ FLHSOQฤ QD JD]LH MHVW QLH GR XWU]\PDQLD D Zฤ JLHO GOD FLHSรกRZQLFWZD L GRPRZ\FK SRWU]HE SRZLQLHQ E\รผ Z\HOLPLQRZDQ\ Z RNUHVLH WU]HFK ODW 5DFKXQHN HNRQRPLF]Q\ JRVSRGDUND QLVNRHPLV\MQD WR Z\]ZDQLD GOD

ZV]\VWNLFK 3URSRQXMHP\ SROVNLH HIHNW\ZQH UR]ZLฤ ]DQLD QD ED]LH NUDMRZHM SURGXNFML PDV]\Q Z ]DNUHVLH SR]\VNLZDQLD EU\NLHWRZDQLD L VSDODQLD $JURELRPDVD PD ]DVLODรผ U\QNL ORNDOQH D SURGXNFMฤ EU\NLHWyZ SRZLQQL ]DMฤ รผ VLฤ UROQLF\ NWyU]\ Mฤ SRVLDGDMฤ L GHF\GXMฤ MDN Mฤ VSRฤช\WNXMฤ ร % (ยด ยฑ &]\P 3DQ WรกXPDF]\ REVWUXNFMฤ NUDMRZHJR U\QNX ELRPDV\ "

R.D. 3RWU]HEQD MHVW V]HURNR UR]XPLDQD SURPRFMD RUD] LQIRUPDFMD R WDQLHM L HNRORJLF]QHM HQHUJLL Z ]DVLฤ JX Uฤ NL 8UXFKDPLDQD SRPRF ILQDQVRZD QD ZVSDUFLH JRVSRGDUNL SDOLZRZR HQHUJHW\F]QHM Eฤ G]LH ERGฤจFHP ]ZLฤ NV]RQHJR ]DLQWH-

ฤ ZLDGHFWZR ZHU\ILNDFML (79 GOD $VNHWย 5RPDQ 'รกXJL ]RVWDรกR Z\GDQH SU]H] -HGQRVWNฤ :HU\ILNXMฤ Fฤ 7HFKQRORJLH ฤ URGRZLVNRZH ยฑ ,QVW\WXW 7HFKQRORJLF]QR 3U]\URGQLF]\ RGG]LDรก Z 3R]QDQLX NWyUD SU]HSURZDG]LรกD SURFHV ZHU\ILNDFML WHFKQRORJLL 1XPHU ฤ ZLDGHFWZD Z W\P SU]\SDGNX QXPHU ]RVWDรก QDGDQ\ SU]H] .RPLVMฤ (XURSHMVNฤ ]JRGQLH ] RERZLฤ ]XMฤ Fฤ SURFHGXUฤ L RJyOQ\P SURWRNRรกHP ZHU\ILNDFML

UHVRZDQLD UROQLNyZ :LHU]\P\ ฤชH VSUDZ\ SyMGฤ Z GREU\P NLHUXQNX ร % (ยด ยฑ &]\ ]HFKFH 3DQ XFK\OLรผ Uฤ END WDMHPQLF\ NRQNXUHQFMD QLH ฤ SL QDG F]\P REHFQLH SUDFXMHFLH "

R.D. ยฑ 'RSUDFXMHP\ PRGHO PRGXรกRZHM EU\NLHFLDUNL %LRPDVVHU %6; FR SR]ZROL QDV]\P NOLHQWRP MHV]F]H GRJRGQLHM UR]ZLMDรผ VZRMฤ ]GROQRฤ รผ SURGXNFML EU\NLHWyZ =DOHฤช\ QDP DE\ ]PDUJLQDOL]RZDรผ REVรกXJฤ WHFKQLF]Qฤ PDV]\Q FR QDMF]ฤ ฤ FLHM VWDQRZL SUREOHP X UROQLNyZ ร % (ยด ยฑ *UDWXOXMHP\ WDN VSHNWDNXODUQ\FK VXNFHVyZ L ฤช\F]\P\ GDOV]\FK ']Lฤ NXMHP\ ]D UR]PRZฤ

Opracowaล i rozmawiaล Henryk Oleksy

Sฤ to mobilne maszyny do produkcji ekologicznego brykietu ]H VรขRP\ L VLDQD R ZLOJRWQRฤ FL SURF EH] SRGVXV]DQLD EH] GRGDZDQLD NOHMyZ OHSLV]F] LWS 3LHUZV]D ]ZHU\ILNRZDQD WHFKQRORJLD Z UDPDFK SURJUDPX (79 8( WR %LRPDVVHUย 8U]ฤ G]HQLH PRฤซQD ]DVWRVRZDรฝ Z GRZROQ\P PLHMVFX ZV]ฤ G]LH WDP JG]LH VNรขDGRZDQ\ MHVW VXURZLHF

nr 141-142/2015 B&E

nowe technologie

โ Demokracja: przepraszamy za usterkiโ to ciekawa praca nie tylko dla znawc๏ฟฝw tematyki, warto po niฤ siฤ gnฤ ๏ฟฝ

Protest: XFKZ\รผP\ VHQV Z\GDU]Hฤ 1DNรกDGHP :\GDZQLFWZD .U\W\NL 3ROLW\F]QHM XND]DรกD VLฤ NROHMQD QD SROVNLP U\QNX NVLฤ ฤชND EXรกJDUVNLHJR SROLWRORJD L LQWHOHNWXDOLVW\ ,ZDQD .UDVWHZD SRG W\WXรกHP ร 'HPRNUDFMD SU]HSUDV]DP\ ]D XVWHUNLยด :\GDU]HQLH ]ELHJรกR VLฤ Z F]DVLH ] Z\NรกDGHP MDNL Z\JรกRVLรก DXWRU Z PXUDFK &ROOHJLXP &LYLWDV ]RUJDQL]RZDQ\P ] LQLFMDW\Z\ )XQGDFML LP +HLQULFKD %|OOD RUD] JRVSRGDU]\ .VLฤ ฤชND SRGHMPXMH WHPDW PDVRZ\FK SURWHVWyZ VSRรกHF]Q\FK NWyUH RG :LHONLHJR .U\]\VX URNX ] QLHSU]HZLG\ZDOQฤ F]ฤ VWRWOLZRฤ FLฤ Z\EXFKDMฤ ZH ZV]\VWNLFK UHMRQDFK ฤ ZLDWD RG :DOO 6WUHHW Z 1RZ\P -RUNX SR SODF 7DKULU Z .DLU]H RG 7DMODQGLL SR +LV]SDQLฤ =DF]\Q GR ]DMฤ FLD VLฤ W\P WHPDWHP GDรก .UDVWHZRZL EXQW MHJR URGDNyZ

%XรกJDUyZ Z URNX NLHG\ WR JUXSD OXG]L ZV]F]ฤ รกD SURWHVW ZREHF SRGZ\ฤชNL FHQ HQHUJLL 3RGMฤ รก\ JR W\VLฤ FH DOH MXฤช SRG LQQ\PL KDVรกDPL Rฤ PLX OXG]L SRGSDOLรกR VLฤ Z\ELHUDMฤ F ฤ PLHUรผ Z Pฤ F]DUQLDFK 3R]RUQLH RVLฤ JQLฤ WR FHO GRSURZDG]RQR GR QRZ\FK Z\ERUyZ DOH ยฑ FR NXULR]DOQH ยฑ ]Z\FLฤ ]F\ S\WDQL R Z\EyU SDUWLL QD NWyUฤ FKFฤ JรกRVRZDรผ VWZLHUG]LOL ฤชH Z RJyOH QLH ZH]Pฤ XG]LDรกX Z HOHNFML 7HQ SDUDGRNV MDN WHฤช ZLHOH PX SRGREQ\FK ]DLQVSLURZDรกR .UDVWHZD GR SRGMฤ FLD WHPDWX -DN VDP PyZL QLH PD JRWRZ\FK RGSRZLHG]L 7R UDF]HM F]DV QD DQDOL]ฤ SURFHVX VWDZLDQLH S\WDฤ SUyEฤ ]UR]XPLHQLD &]\ FRฤ รกฤ F]\ SURWHVWXMฤ F\FK OXG]L" %R QLH PLHMVFH QLH VWDWXV VSRรกHF]Q\ F]\ HNRQRPLF]Q\ QLH FHOH DQL SRVWXODW\ &]\ SXQNW\ ZVSyOQH WR PDVRZRฤ รผ EUDN ]DXIDQLD GR SROLW\NyZ F]\ V]HU]HM ยฑ GR HVWDEOLVKPHQWX" 1DZHW PHGLD VSRรกHF]QRฤ FLRZH QLH PXV]ฤ E\รผ ]ZRUQLNLHP Z DUDEVNLHM ZLRฤ QLH ERZLHP JรกyZQฤ UROฤ RGHJUDรกD $O 'ฤชD]LUD D QLH 7ZHHWHU L )DFHERRN &]\ PDVRZH SURWHVW\ WR Z\UD] EH]UDGQRฤ FL VIUXVWURZDQ\FK RE\ZDWHOL NWyU]\ PDQLIHVWXMฤ VSU]HFLZ ZREHF DURJDQFML SROLW\NyZ NRUXSFML L QLHHIHNW\ZQRฤ FL" &]\ Vฤ SU]HMDZHP NU\]\VX GHPRNUDFML VFK\รกNLHP SHZQHM HSRNL" &]\ PRฤชH UDF]HM QRZ\P QDU]ฤ G]LHP GHPRNUDFML ;;, ZLHNX" 1D F]ฤ ฤ รผ W\FK S\WDฤ ]QDMG]LHP\ RGSRZLHGฤจ Z NVLฤ ฤชFH .UDVWHZD LQQH QDVXQฤ VLฤ SR OHNWXU]H -Xฤช G]Lฤ ZLDGRPR ฤชH ]MDZLVNR PDVRZ\FK SURWHVWyZ PD FKDUDNWHU WUDQVJUDQLF]Q\ L WUDQVNXOWXURZ\ ZDUWR ZLฤ F QD]ZDรผ SUREOHP QDZHW MHฤ OL G]Lฤ EUDN JRWRZ\FK GLDJQR] Maล gorzata Wi๏ฟฝniowska-Deluga

B&E nr 141-142/2015

Iwan Krastew Iwan Krastew (w innej transkrypcji Krystew lub Krastev), ur. 1 stycznia 1965, to EXรกJDUVNL SROLWRORJ ILOR]RI SROLW\NL L DQDOLW\N V]HI &HQWUXP 6WUDWHJLL /LEHUDOQ\FK Z 6RILL ZVSyรก]DรกRฤช\FLHO WKLQN WDQNX o nazwie Europejska Rada 6SUDZ =DJUDQLF]Q\FK RG ODW ZVSyรกSUDFXMH ] ,QVW\WXWHP 1DXN R &]รกRZLHNX Z :LHGQLX MHVW DXWRUHP L ZVSyรกDXWRUHP OLF]Q\FK SXEOLNDFML

FOT. MARCIN KALINSKI/PAP

recenzje

62

*RVSRGDUND

(XURSHMVNL OLGHU 2=(

recenzje

63

FOT. ARCHIWUM

)81'$&-$ 12:( 7(5$= 8/ =,(/1$ :$56=$:$ 7(/ nr 141-142/2015 B&E

OXW\