ДОЛДУГААР БҮЛЭГ НЭГЭН СЭТГЭЛЭЭР ХАМТДАА ТЭМҮҮЛДЭГ НУТГИЙН ЗӨВЛӨЛИЙНХӨН
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 АЛТАЙ СУМЫН УЛААНБААТАР ДАХЬ НУТГИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА УЛААНБААТАР ХОТ ДАХЬ АЛТАЙ СУМЫН НУТГИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Б.БААТАРХУЯГ МЭНДЧИЛГЭЭ Төрж өссөн унаган нутгийн маань түүхт 90 жилийн ой болж байна. Түүхт ойг тохиолдуулан нутгийн иргэд, ахмад буурлууд, тус нутагт ажиллаж амьдарч байсан хүмүүс болон нутгийн нийт зон олондоо ойн баярын мэнд хүргэж эрүүл энх, аз жаргал, амжилт бүтээл, энэ хорвоогийн хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн мэндчилье. Миний бие нутагтаа 8-р анги төгсөөд эрдмийн мөр хөөн явж Өвөрхангай аймгийн УААТМС, УБ хотод ПДС төгсөн Улаанбаатар Ус хангамж ариутгах татуургын инженер, Удирдлагын академийг төрийн захиргааны чиглэлээр төгссөн. Монгол улсын зөвлөх инженер цолтой. Ам бүл 5, эхнэр Н.Хандаа МУСТА цолтой, насаараа боловсролын салбарт ажилласан. 2 охин, 1 хүүтэй. Хүргэн, бэр, ач зээ нарын хамт өнөр өтгөн сайхан ажиллаж амьдарч байна. Том охин Б.Энхчимэг Тайвань улсын Үндэсний их сургуульд Хятад хэл дээр Монгол улсаас анх удаа Нийгмийн шинжлэх ухааны доткорын зэргийг хамгаалаад ирсэн нь бидний бахархал гэж бодож байна. Нутгийн зон олон та бүхэн минь сайхан наадаарай. Та бүхэндээ эрүүл энх, сайн сайхныг дахин хүсье. Нийслэл Улаанбаатар хотод ажиллаж амьдарч буй Алтай сумын нутгийн иргэдийн хурлыг 1994 оны үеэс хийж ирсэн бөгөөд Нутгийн зөвлөл нь 1999 онд О.Бямбаа, А.Баатаржав нарын идэвхи санаачилгаар зохион байгууллагдан үйл ажиллагаа явуулж ирсэн байдаг. Харин 2009 онд шинчлэн зохион байгуулагдаж одоогийн байдлаар 18 тэргүүлэгч гишүүнтэй эдгээр гишүүдийн өгсөн мөнгөөр санхүүжин бие даасан Төрийн бус байгууллага болон ажиллаж байна. Тэргүүлэгч гишүүдийн нэрс: 1. Дарга Б.Баатархуяг 2. Орлогч дарга Б.Амгалан 3. Нарийн бичгийн дарга Ц.Нямгэрэл 4. А.Баатаржав 5. О.Бямбаа 6. Р.Сүмбэнхүү 7. Э.Гантулга 8. Ч.Гантулга 9. З.Бөхчулуун 10. Ц.Гантөмөр 11. А.Баяраа 12. Ц.Болорчулуун 13. А.Оюунбилэг 14. Ц.Цэвэлмаа 15. Н.Галбадрах Нутгийн зөвлөлийн Тэргүүлэгчид сумын Засаг даргын 16. Б.Барсболд хийсэн цаг үеийн мэдээлэл танилцаж байгаа нь 17. М.Гэнээжав 18. Ч.Хосбаяр Мөн нутгийн зөвлөлийн дэргэд багш, эмч, оюутан залуучуудын холбоо үйл ажиллагаа явуулж байна. Нутгийн зөвлөлийн үйл ажиллагааны гол зорилго нь: Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хот болон бусад дагуул хотууд, аймаг сумуудад ажиллаж амьдарч буй Алтай сумын уугуул иргэдийг уулзуулах, санал бодлыг нь нэгтгэх, ах дүү төрөл төрөгсөдийн удам угсааны холбоог сайжруулах, жаргал зовлонгоо хуваалцах, төрсөн нутаг устайгаа холбоотой байж сум орон нутагаа хөгжүүлэх чин сэтгэл зүрх эрмэлзэлтэй иргэдийг удирдан зохион байгуулж чиглүүлэх зорилготой. Нутгийн зөвлөл нь өөрийн дүрэмтэй бөгөөд Монгол улсын холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулж байна. 216
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Улаанбаатар хот дахь Алтай сумын нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгчдийн өгсөн хандив Д/д
Тэргүүлэгчийн нэрс
Өгсөн хандив
1
Дарга Б.Баатархуяг
2
Орлогч дарга Б.Амгалан
2 000 000
3
Нарийн бичгийн дарга Ц.Нямгэрэл ах дүүсийн хамт
4
А.Баатаржав
5
О.Бямбаа
6
Р.Сүмбэнхүү
7
Э.Гантулга
1 500 000
8
Ч.Гантулга
26 000 000
9
З.Бөхчулуун
500 000
10
Ц.Гантөмөр
11
А.Баяраа
2 000 000
12
Ц.Болорчулуун
2 000 000
1 400 000 1 650 000
13
А.Оюунбилэг
2 000 000
14
Ц.Цэвэлмаа
2 000 000
15
Н.Галбадрах
2 000 000
16
Б.Барсболд
7 000 000
17
М.Гэнээжав
1 800 000
18
Ч.Хосбаяр
1 000 000 Сумын 90 жилийн ойд болон сүм байгуулахад зориулж өгсөн иргэдийн хандивийн бүртгэл 2014.05.03
д/д
Овог нэрс
Өгсөн хандивийн хэмжээ / төг/
Хандив өгсөн огноо
Сүм байгуулах
Сумын ойд 1000000
Төлбөрийн хэлбэр
1
Хөнхөө
01/III
2
Бадамханд
01/III
3
Донров Паламдорж
01/III
4
Бадарчийн Дарь
26/II
50000
5
Загдаа Бөхчулуун
26/II
100000
100000
Хаан банк
6
Осор Эрдэнэбаатар
01/III
50000
50000
Хаан банк
500000
Бэлэн Бэлэн
100000
Бэлэн Хаан банк
7
Цогтгэрэл Санжаа
07/III
50000
50000
Хаан банк
8
Чүлтэм Баатаржав
19/III
50000
50000
Хаан банк
9
Б.Баатарчулуун
28/III
100000
Хаан банк
10
Мухаанжав
31/III
50000
50000
Хаан банк
11
Нэргүй тод-гүй
01/IV
50000
Хаан банк
12
Баасанхөх
01/IV
50000
Хаан банк
13
Н.Цэвээн
01/IV
100000
50000
Хаан банк
14
Л.Дамдинбазар
07/IV
50000
50000
Хаан банк
15
Ширчинбаатар
11/IV
50000
50000
Хаан банк
16
Жалцан Дандар
04/V
100000
Бэлэн
17
Чурхай Дамдинбазар
04/V
100000
Бэлэн
217
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 18
Ш.Нямхүү, Е.Отгоо
04/V
19
Загдаа Баатаржав
20
Эрвээхэй Батхүү
50000
50000
Бэлэн
15/IV
500000
Хаан банк
14/V
100000
Хаан банк
21
Адууч
13/VI
100000
Хаан банк
22
Буянбат
13/VI
50000
Хаан банк
23
Сундуй Бондоо
16/VI
100000
Хаан банк
24
Дархан хотын НЗөвлөл
20/VI
1000000
Хаан банк
25
Авирмэд Баяраа
23/VI
1000000
Хаан банк
26
Чүлтэм Гантулга
23/VI
5000000
Хаан банк
27
Л.Эрдэнэчимэг, Алтанхишиг 23/VI
100000
Бэлэн
28
Д.Хишгээ
23/VI
100000
Бэлэн
29
Л.Баатарсүрэн
23/VI
100000
Бэлэн
30
Ц.Норчоо
23/VI
100000
Бэлэн
31
И.Баатарсүрэн
23/VI
100000
Бэлэн
32
С.Гонгор
23/VI
100000
Бэлэн
33
М.Баатарсүрэн
23/VI
100000
Бэлэн
34
Ш.Отгонбаяр
23/VI
100000
Бэлэн
35
Б.Наранцэцэг
23/VI
50000
Бэлэн
36
Т.Түвшинжаргал
25/VI
100000
Хаан банк
37
Д.Оюунгэрэл
26/VI
100000
Бэлэн
38
Х.Бүжинлхам
30/VI
100000
Бэлэн
39
Цэдэнбал
30/VI
100000
Хаан банк
40
А.Баатаржав
01/VII
100000
Хаан банк
41
Б.Иван
01/VII
100000
Хаан банк
42
Д.Оюундэлгэр
25/VI
100000
Бэлэн
43
Д.Найдан
1 000 000
44
Б.Дамдинбазар
100000
Бүгд дүн
218
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ДАРХАН-УУЛ АЙМАГ ДАХЬ АЛТАЙ СУМЫН НУТГИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА Дархан-Уул аймаг дахь Ховд аймгийн Алтай сумын нутгийн зөвлөлийг байгуулах ажлыг анх Монгол Улсын Гавъяат багш Л.Гэндэн санаачилж судалгаа хийж Дархан-Уул аймаг дахь Ховд аймгийн нутгийн зөвлөлтэй холбоотой ажиллуулах эхлэлийг тавьж өгсөн. Дараагийн нутгийн зөвлөлийн даргаар П.Дамдинжав, н.Гантогтох багш нар мөн л аймгийн нутгийн зөвлөлтэй хамтарч шинэ жил тэмдэглэх, зарим нэгэн уралдаан тэмцээнд оролцох зэрэг ажлуудыг хийж байлаа. 2013 оны 2 дугаар сараас эхлэн Алтай сумын нутгийн зөвлөлийн даргаар Дархан-Уул аймгийн Нийгмийн даатгалын хэлтэст Улсын ахлах байцаагч ажилтай Доржийн Насанжаргал сонгогдон ажиллаж байна. Түүний орлогчоор Сунгаравын Бадам-Очир, Нарийн бичгийн даргаар Бадамдоржийн Энхтуяа багш, мөн тэргүүлэгч гишүүдээр багш Пунцагийн Гансиймаа, өндөр настан Ойдовын Долгор, Компанийн захирал Баянзулын Давгацэрмаа, Эмч Дүгэржавын Бадамцэцэг, Орхон сумыг хариуцсан Хонгорын Ганбаатар, Сэлэнгэ Баянхараат сумыг хариуцсан Гоёлоны Отгонжав, Салхит Хонгор сумыг хариуцсан Пунцагийн Ганхуяг, Тандаан Бадамжав зэрэг хүмүүс сонгогдож идэвхитэй ажиллахаар санал бодлоо солилцон тодорхой хугацаанд хуралдан хоорондоо харилцаа холбоотой байх, тодорхой ажлуудыг ажлын төлөвлөгөө гарган ажиллах зорилт тавиад байна. Мөн Аймгийн олон УБ хот дахь нутгийн зөвлөлтэй хамтран ажиллаж цаашид олон төрлийн ажлуудыг тогтмолжуулан уламжлал болгон хийхээр төлөвлөөд байна.
Дархан-Уул аймаг дахь Ховд аймгийн Алтай сумын нутгийн зөвлөлийнхөн Урд эгнээнд: Зүүн гар талаас: С.Бадам-Очир - Оюуны Ирээдүй Цогцолбор сургуулийн Аж ахуйн эрхлэгч, нутгийн зөвлөлийн Орлогч дарга Б.Давгацэрмаа - Дархан-Нэхий ХХК-ийн ХАА албаны Захирал, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч Д.Насанжаргал - Нийгмийн даатгалын хэлтэст улсын байцаагч Нутгийн зөвлөлийн дарга н.Түмэннасан - Өндөр настан, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч О.Долгор - Өндөр настан, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч Д.Бадамцэцэг - “Энэрэлт наран” өрхийн эмнэлэгт их эмч, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч Арын эгнээнд: Зүүн гар талаас: З.Баттулга - Малчин, Орхон сумыг хариуцсан тэргүүлэгч Б.Энхтуяа - Оюуны Ирээдүй цогцолбор сургуулийн багш, нутгийн зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Х.Ганбаатар - Малчин, Хонгор сумыг хариуцсан тэргүүлэгч П.Гансиймаа - 18-р цэцэрлэгийн багш, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч Ж.Шинэхүү - Төмөр замын ажилтан, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч П.Ганхуяг - Төмөр замын албаны дарга, нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч
219
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Дархан Уул аймагт амьдарч буй Ховд амйгийн Алтай сумын ард иргэдийн өргөсөн хандив Д/д
Овог
Нэр
Өгсөн хандив
Оршин суугаа хаяг
Тайлбар
1
Чурай
Эрдэнэ
1 000 000
Дархан
Үр Хүүхдийн хамт
2
Баянзул
Дагвацэрмаа
1 000 000
Дархан
3
Д
Мужил
500 000
Дархан
Үр Хүүхдийн хамт
4
Дорж
Насанжаргал
200 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
5
Сунгарав
Бадам-Очир
150 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
6
Гончиг
Дайхиа
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
7
Эрхэмбаяр
Тогтохдаваа
100 000
Эрдэнэт
Гэр бүлийн хамт
8
Эрхэмбаяр
Тоня
100 000
Эрдэнэт
Гэр бүлийн хамт
9
Загд
Чулуун
100 000
Сэлэнгэ Ерөө сум
Гэр бүлийн хамт
10
Лонгуу
Гэндэн
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
11
Пунцаг
Ганхуяг
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
12
Сурмаа
Цэцгээ
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
13
Пунцаг
Дамдинжав
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
14
Даш
Аранжин
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
15
Сунгарав
Болд
100 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
16
Дүгэржав
Бадамцэцэг
70 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
17
Холдонгоо
Адууч
60 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
18
Дүгэржав
Чулуунцэцэг
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
19
Намсрай
Адууч
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
20
Чимэддорж
Нарантуяа
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
21
Чимэддорж
Нарангэрэл
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
22
Гармаа
Ганбаатар
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
23
Намсрай
Баярхүү
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
24
Сэрээнэн
Баасанжав
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
25
Батмөнх
БатОчир
50 000
Эрдэнэт
Гэр бүлийн хамт
26
Цэрэндорж
Дуламжав
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
27
Тандаа
Бадамсүрэн
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
28
Хорлоо
Батнасан
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
29
О
Долгор
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
30
Д
Цагаан
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
31
Жамбал
Тогтох
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
32
Гончиг
Шаалуу
50 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
33
Цэрэндорж
Ягаан
40 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
34
Хуягаа
Янжиндулам
40 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
35
Баавуу
Алтанхүү
40 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
36
Хуягаа
Хорлоо
30 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
37
Адууч
Хандмаа
30 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
38
Цэрэндорж
Баттулга
20 000
Дархан
Гэр бүлийн хамт
Дүн
4 930 000
Тайлбар: Сунгаравын БадамОчир нь эгч Бямбаагийн нэрэмжит дуу хөгжмийн кабинетад / морин хуур / хөгжим хандивлаж байгаа болно.
220
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ХОВД АЙМАГ ДАХЬ АЛТАЙ СУМЫН НУТГИЙН ЗӨВЛӨЛ БАТСҮХИЙН БАТ-ОЧИР Тэгри овогт Батсүхийн Бат-Очир нь 1969 оны намар Ховд аймгийн Алтай сумын Бор-Үзүүр гэдэг газар буурал орчлонд хүмүүн болон ирсэн. Бууцан дунд мөлхөн халтарòаж, ширгэн дээр тугал сүүлдэн, морь унан тэмээ хариулж, малчин заяатайгаар хорвоотой танилцсан. Сургуульд орж ном үзэн, байранд сууж гэрээ санан, үеийн нөхөдтэйгээ бужигнан наадаж, сурагч ахуй насны гэгээн мөрөөдөлтэй бага насаа өнгөрөөсөн. Цэрэгт явж эх орныхоо дархан хилийг манан, цэл залуу насныхаа ид хавыг харуулж, оюутан насандаа алтан Москвад монгол дээлтэйгээ алхаж, эрдэм мэдлэгт шамдан суралцаж байлаа. Эхнэр Хуягийн Цэцэгханд нь ОХУ-ын Кубанийн Технологийн их сургуулийг хөргүүрийн системийн инженер мэргэжлээр төгссөн. Аймгийн Хөдөлмөрийн хэлтэст ахлах мэргэжилтнээр ажилладаг. Бурхнаас заяасан хайрын хишиг, буурал орчлон дахь миний үргэжлэл Бат-Очирын Номин, ÁàòÎ÷èðûí Хонгор. Охин Б.Номин МУИС-ийн Эдийн засгийн сургуульд оюутан, хүү Б.Хонгор ШУТИСийн Барилгын инженер, архитекторын сургуульд тус тус суралцаж байна. 1987 онд Ховд хотын 1-р 10 жилийн сургууль 1992 онд ОХУ-ын Москва хотын Хилийн цэргийн дээд сургууль, 2005 онд Ховд Их сургууль, ня-бо бүртгэлийн анги, 1998-2000 онд “Тунгалаг Буянт” FM радиод редактор, 1999 оноос одоог хүртэл МҮОНРТ-ийн харьяа Ховд аймаг дахь тасгийн дарга, 2002 оноос одоог хүртэл Бат-Итгэл ТББ-ын тэргүүн, 2005 оноос “Бат-Итгэл” ТББ-ын бизнесийн зөвлөх багш, 1998 оноос Алтай сумын Ховд аймаг дахь нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч, 2014 оноос Алтай сумын Ховд аймаг дахь нутгийн зөвлөлийн даргаар тус тус ажиллаж байна. ТОТОО БАТТУЛГА Тотоо овогтой Баттулга нь 1971 онд Алтай суманд төрсөн. Эхнэр, 3 хүүхдийн хамт Ховд аймгийн төв Жаргалант суманд амьдардаг. Т. Баттулга нь 1980-1988 онд Алтай сумын дунд сургууль, 1988-1990 онд техник мэргэжлийн сургуульд тус тус суралцаж төгссөн. 1990-1992 онд цэргийн алба хааж ирснээс хойш хувиараа бизнес эрхэлж байгаа бөгөөд 2008-аас 2012 онд Алтай сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгчөөр сонгогдон ажиллаж байсан ба 2014 оноос Алтай сумын Ховд аймаг дахь нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч гишүүнээр ажиллаж байна.
ЖАМЬЯН ОВОГТОЙ АРИУНБОЛД Жамьян овогтой Ариунболд нь 1969 онд Алтай суманд төрсөн бөгөөд 1977-1985 онд Алтай сумын дунд сургууль, 1985-1988 онд Төв аймгийн Баянчандмань дахь техник мэргэжлийн дунд сургуулийг тус тус суралцаж төгссөн. Ам бүл 7, эхнэр хүүхдүүдийн хамт амьдарч байна. Ж.Ариунболд нь хувиараа авто засварын үйлчилгээ эрхлэхийн зэрэгцээ нутгийн зөвлөлийн ажилд байнга идэвхитэй оролцож ирсэн, нутаг орноо гэсэн сэтгэлтэй, хөдөлмөрч нэгэн юм.
221
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Ц.БӨХСҮРЭН Ц.Бөхсүрэн нь 1952 онд Ховд аймгийн Алтай сумын нутагт төрсөн, ам бүл 8, 2 хүү, 2 охин нь тусдаа айл гэр бүл болсон, одоо эхнэр, 2 хүүхдийн хамт амьдардаг. Бага, дунд сургууль төгсөөд 1971-1976 онд МУИС-д элсэн улмаар Холбооны инженер-эдийн засагчийн мэргэжлээр төгссөн. Улсад 36 жил тасаралтгүй ажилласанаас холбоо шуудангийн салбарт 36 жил ажилласан. Үүнээс 30 жил нь Холбооны дарга, Шуудангийн даргын ажлыг хашиж ирсэн. Бөхсүрэн нь өөрийн бүхий л мэдлэг чадвараа холбооны газрын болон шууданчдын эвсэг хамт олныг бий болгох, холбооны байгууллагад орчин үеийн техник технологийг нэвтрүүлэх, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах, хөдөлмөрчдөд хөнгөн шуурхай үйлчлэх, үр ашгийг нэмэгдүүлэх, байгууллагын ажиллагсадын тав тухтай ажиллах нөхцөл бололцоог хангахад чиглүүлэн ажиллаж ирсэн юм. Нэн ялангуяа байгууллагаа эдийн засгийн мэдлэгтэйгээр удирдах талаар олон зүйлийг холбооны системд санаачлан хийсэн төдийгүй өөрийн удирдлагад ажилладаг хүмүүсийг удирдах ажилд сургах талаар ихээхэн анхаарал халамж тавьж ажилласаны үр дүнд Ховд аймагт ажиллаж байхдаа Холбооны даргаар 1 хүнийг, Увс, Дорноговь аймгийн холбооны газрын даргаар 2 хүнийг, Дундговь аймагт ажиллах хугацаандаа даргаар 1 хүнийг, холбооны дээд шатны байгууллагад 1 хүнийг дэвшүүлсэн нь өнөө хүртэл бүгдээрээ хариуцсан ажилдаа үр дүнтэй ажиллаж байна. Мөн шуудангийн дарга хийх хугацаандаа 1 хүнийг Шуудан үйлчилгээний дарга болгосон. Холбоонд ажиллах хугацаандаа аймаг сумдын болон радионы бүх шугамыг төмөр бетон хөлтэй болгож, 2 аймгийн 18 холбооны салбарыг өөрийн гэсэн байртай болгон, Ховд, Дундговь аймагт анхны радио релейны шугамыг ашиглалтанд хүлээн авч, тэр ажиллагаанд инженер техникийн ажилтан нарыг сургах, техникийн найдвартай ажиллагааг хангах талаар ихээхэн ажил хийж байсан. Бөхсүрэнгийн ажиллаж байх хугацаанд Холбооны системд анх удаа чанарын анхны аварга тус аймгаас төрж байсан нь түүний удирдлагын арга барилтай холбоотой. Холбооны системд мөнгөн үнэлгээг боловсронгуй болгох, ТУЭШС нэвтрүүлэх, аж ахуйн дотоод тооцоог бий болгох, гэрээ түрээс нэвтрүүлэх, холбоо шуудангийн байгууллагад хийснээр нь цалинжуулах журам нэвтрүүлэх, банкны үйл ажиллагааг шуудангийн байгууллагатай хамтруулан ажиллуулах тэр тусмаа Монгол шуудан банкны салбарыг анх удаа Ховд аймагт туршилтын шугамаар турших ажиллагааг анх удаа санаачлан амжилтай туршин нэвтрүүлсэнээр Монгол оронд, аймгуудад Шуудан банк байх үндэс суурийг бий болгож өгсөн төдийгүй хөдөөгийн хөдөлмөрчдөд захиалгат бараагаар үйлчлэх зэрэг олон ажлуудыг өөрийн биеээр гардан зохион байгуулж оюун ухаанаа дайчлан ажиллаж ирсэн ахмад холбоочин юм. Ховд аймгийн холбооны газар нь 1987 онд Улсын уралдаанд түрүүлж, холбооны системд ажлаараа олон удаа эхний байруудад шалгарч байсан төдийгүй, шуудангийн байгууллага нь Шуудан компанийн хэмжээнд 3 жил эхний 2-3 байранд шалгарч байсан нь Ц.Бөхсүрэнгийн нөр их хөдөлмөрийн үр дүн гэж бид үзэж байна. Зөвхөн төлөвлөгөөт зорилтыг биелүүлэхэд биш ажилчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд анхаарч ажилладаг бөгөөд сүүлийн 11 жилд 8400.0 мянган төгрөгийн тусламж дэмжлэг үзүүлсэн байна. Ц.Бөхсүрэн нь хамт олныг удирдан зохион байгуулах авъяас чадвар сайтай, хариуцсан салбарын техникийн болон эдийн засгийн мэдлэг өндөр, хамт олны дунд нэр хүнд өндөртэй ахмад холбоочин, төдийгүй улс төр нийгмийн нэр хүнд зүтгэл сайтай Аймгийн иргэдийн хуралд Алтай сумаас 2000-2004 онд сонгогдож байсан, Ховд аймаг дахь Алтай сумын нутгийн зөвлөлийн даргаар 16 жил ажилсан. Ц.Бөхсүрэн нь 1987 онд Хөдөлмөрийн хүндэт медаль, 60,70, 80 жилийн ойн медалуудаар шагнагдаж байсан. Онц холбоочин, Хүндэт шууданч, Хүмүүний манлай медальтай. 2007 онд Завхан аймгийн, 2010 онд Ховд аймгийн хүндэт тэмдэгээр, 2009 онд Аймгийн шилдэг ааваар шалгарч байсан.
222
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 БААСАЙ ОВОГТОЙ ГАНЧИМЭГ Баасай овогтой Ганчимэг нь 1954 онд төрсөн.Нөхөр, хүүхдүүдийн хамт амьдардаг. Улсад 37 дэх жилдээ ажиллаж байна. 1972 онд 10 дугаар анги төгссөн, ХААДС-ийн эдийн засгийн факультетэд элсэн орж 1977 онд эдийн засагч мэргэжлээр төгссөн, дээд боловсролтой. Монгол улсын мэргэшсэн нягтлан бодогч. Б.Ганчимэг 1977 онд Улаанбаатар хотын Нийтийн ахуй үйлчилгээний ТМС-д эдийн засагч багш, 1979-1989 онд Ховд хөдөө аж ахуйн техникумд эдийн засагч багшаар, 1989-1992 онд Дундговь аймгийн Хөдөө аж ахуйн техникумд ахлах нягтлан бодогчоор, 1992-1995 онд Ховд аймгийн Усны аж ахуйн Жаргалант компанид тээврийн хэсэг, үйлдвэрлэлийн хэсгүүдэд нягтлан бодогчоор, 1995 оноос 2000 он хүртэл Усны аж ахуйн Эвлэл компанид ерөнхий нягтлан бодогчоор 2000 оноос 2002 онд ”Бадамлах дөл” ТӨҮ-ийн газарт ерөнхий нягтлан бодогчоор, 2002 оны 4 дүгээр сараас аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын Санхүү, төрийн сангийн хэлтэс, төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн ерөнхий нягтлан бодогчоор одоо хүртэл ажиллаж байна. Б.Ганчимэг нь боловсролын системд 12 жил багшлахдаа оюутнуудад сурган хүмүүжүүлэх харилцаа эв дүй, зохион байгуулах өөрийн гэсэн арга барилтай бүтээлч санаачлагатай ажилладаг тэргүүний багш нарын нэг байсан байна. Б.Ганчимэг нь нийгэмч, хамт олонч, хүний төлөө сэтгэлгээтэй, хамт олондоо нэр хүндтэйгээс гадна үр хүүхдүүд нь боловсролтой, хүмүүжилтэй, улс эх орондоо хөдөлмөрлөж байгаа манай тэргүүний сэхээтний нэг юм. Санхүү бүртгэлийн байгууллагад ажилласан 22 жилийн хугацаандаа санхүүгийн сахилгыг бэхжүүлж анхан шатын болон нягтлан бодох бүртгэлийг бүрэн хөтөлж санхүүгийн тайлан тэнцлийг чанартай үнэн зөв гаргаж харилцагч санхүүгийн байгууллагад цаг хугацаанд нь тушаан ажиллаж байна. Б.Ганчимэг нь даалгаж хариуцуулсан ажлыг үнэнч шударгаар үр дүнтэй гүйцэтгэдэг, хамт олны дунд нэр хүнтэй, нөхөрсөг даруу зан харьцаатай, эрхэлсэн ажилдаа хариуцлагатай ханддаг Б.Ганчимэгийн ажлын амжилтыг төр засгаас үнэлж Төрийн дээд шагнал Алтан гадас одон, 800 жилийн ойн медаль, Сангийн яамны хүндэт тэмдэг, Санхүү эдийн засгийн яамны ”Санхүү банкны тэргүүний ажилтан цол”, аймгийн Хүндэт тэмдгээр тус тус шагнагдсан байна.
223
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ АЛТАЙЧУУДЫН ДУУ ХУУРЫН ДЭЭЖЭЭС
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ЗАХЧИН АРДЫН УРТЫН ДУУНУУДААС УНАГАН БИЕТЭЙ УЛААН Унаган биетэй улаан нь лаа-оо Уургын аяыг дагана Уян бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг дагана Зандан өнгөтэй улаан нь лаа-оо Замын аяыг дагана Залуу бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг дагана Хар бор морь нь лаа-оо Хазаарын аяг дагана Хар бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг даганач Эрвэгэр бор морин лаа-оо Эмээлийн аяыг дагана Эрх бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг дагана Торвогор бор морин лаа-оо Тохмын аяыг дагана Тоотойн бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг дагана Хөх бор морин нь лаа-оо Хөмөлдрөгийн аяыг дагана Хөөрхүү бага насанд нь лаа-оо Хүнийхээн аяыг дагана Цаад захын ууланд нь лаа-оо Цасны будан татна Цагаан сарын шинэнд нь лаа-оо Ээждээн хүрч золгоно Урд захын ууланд нь лаа-оо Униарын будан татна Урьд сарын шинэнд нь лаа-оо Ээждээ хүрч золгоно. ӨНДӨР БОГДООН ОРГИЛ Өндөр богдоон оргилд нь Өрүүний наран мандана Өргөмж сайтай ээждээ Одоо-лоо би чинь золгоно Шаглар зандан модонд нь Шаазгайлоо шувуу шагшна Сайхан зантай ээждээн Одоо-лоо би чинь золгоно Ам ихтэй арслан нь Аржигнан аржигнан наадна Асрамж сайтай ээждээн Одоо-лоо би чинь золгоно Хүч ихтэй бүргэд нь Хүнгэнэн шуугиад мэнгэнэнэ Хүний дээд ээждээ Одоо-лоо би чинь золгоно Живэр ихтэй бүргэд нь Жингэнэн шуугиад дэвэнэ Жиргэлийн дээд ээждээн Одоо-лоо би чинь золгоно
225
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ӨНДӨР АЛТАЙН ШИЛ Өндөр Алтайн шилд Униарын будан татна Өвгөн буурал аавдаан Эргэж бууж золгоно Цаст гэдгийн даваагаар Цагаа шиг бороороон давна Цал буурал ээждээн Цагтаан нэг золгоно Уст гэдгийн даваагаар Улаа шиг бороороон давна Уяхан буурал ээждээ Уулзахдаан нэг золгоно Мөст гэдгийн даваагаар Мөлгөр шиг бороороон давна Мөнхийн буурал ээждээн Мөдхөн нэг золгоно Улиастай гэдгийн даваагаар Улаа шиг бороороон давна Уяхан буурал ээждээн Уулзахдаан нэг золгоно Харгайтай гэдгийн даваагаар Хангал шиг бороороон давна Хайртай буурал ээждээн Харихдаан нэг золгоно Бургастай гэдгийн даваагаар Булингар шиг бороороон давна. Буянтай буурал ээждээн Буцахдаан нэг золгоно Эмгэлжтэй гэдгийн даваагаар Эмнэг шиг бороороон давна Эмгэн буурал ээждээн Эргэж буцаж золгоно Алтай гэдгийн даваагаар Амбан хээрээрээ давна л Аятай буурал ээждээ Харцагын дэвэлтээр золгоно Бугат гэдгийн даваагаар Буурал хээрээрээ давна л Буянтай буурал ээждээ Бүргэдийн дэвэлтээр золгоно. САЯГ САЯГ СААРАЛ Саяг саяг саарлын Сайран дээр нь өслөө Сайхан зантай ээжийн Өвөр дээр нь өслөө Уралдааны моринд нь Урт жолоо түшиг Уян бага насанд нь Ээжин ааван нь түшиг Авалдааны күмэнд нь Ахар цулбуур түшиг Алиа бага насанд нь Ээжээн ааван нь түшиг Улиасан нь өдөр боловч Уулнаасаан даварч болхооё 226
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Уулздаг ньолон боловч Заяаснаасаан даварч болхооё Харгай нь өндөр боловч Хавцлаасаан даварч болхооё Харгалддаг нь олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё Бургасан нь өндөр боловч Бутнаасаан даварч болхооё Буцдаг олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё Эмгэлжин нь өндөр боловч Эрэгнээсээн даварч болхооё Эргэдэг нь олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё. Шарилжин нь өндөр боловч Сайнаасаан даварч болхооё Сайрхдаг нь олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё. Хэдэм нь өндөр боловч Хэдрээнээсээ даварч болхооё Хэлэлцдэг нь олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё Тавилхай нь өндөр боловч Ташуугаасаан даварч болхооё Танилцдаг нь олон боловч Заяанаасаан даварч болхооё ЗАХ ЖАРГАЛАНТАЙН ЭКЭН Зах жаргалантайн экнээс Залуугийн омгоор мордлоо Заяа хувь нь байвч Заагтай хол суудаглаа Ар харгайтайн эхнээс Архитай чигээтэй мордлоо Ах бэргэн хоёртоон Буугаад мордос гэлээв Хучиртай хулстайн эхнээс Хурдхан цавьдраараан мордлоо Хуравчаан чинээн зүрхээ Хэнийгээнч гэж суудаглаа. Тоом тоом дундуураан явахаар Толгой минь өвдлөө Товчоон чинээ зүрхээ Хэнийгээн ч гэж суудаглаа Зааг дундуураан явахаар Залхуу минь хүрлээ Заяан хувь байвч Заагтай хол суудаглаа. Шавар ихтэй газар Шаргалаа минь дандлаа Шагайн чинээ зүрхээн Хэнийгээн ч гэж суудагсан. Кэдрээн ихтэй газар Кээрлээ минь дандлаа Хэтэвчийн чинээн зүрхээн Хэнийгээн ч гэж суудагсан. Борзон ихтэй газар Борлоглоо минь дандлаа 227
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Бороодоон чинээн зүрхээн Хэнийгээн ч гэж суудаглаа. Балар шугуй модыг Бараагийн нь хараад суулаа Баргар хурц наранд нь Чирээ чинь юундаан барийдаглаа. Дэлтрийн чинээ үүлнээс Дэлхийн хур орлоо Дэнслээд ирсэн цээж нь Таныгаан үзээд уужирлаа Тохмын чинээн үүлнээс Тохоорсон хур орлоо Тогтон ядсан цээж нь Таныгаан үзээд уужирлаа. Малхайн чинээ үүлнээс Манарсан хур орлоо Мансуураад ирсэн цээж нь Таныгаан үзээд уужирлаа. Шавартай гаталгаан байвч Шаргы минь гүйцхээе Шалгарсан ах байвч Аавы минь гүйцхээе Чулуутай гаталгаан байвч Шаргы минь гүйцхээе Цугларсан ах нар байвч Аавы минь гүйцхээе Асгатай гаталгаан байвч Алгий минь гүйцхээе Айлаар ах нар байвч Аавы минь гүйцхээе. МИНИЙ СУРГУУЛЬ Үг Б.Дамдинжав Ая Н.Цэвээн
Бодончийн хөндийд суурьтай Бодлоос салдаггүй миний сургууль Үе үеийн төгсөгчдөө Үргэлж дурсдаг эрдмийн өргөө Аав ээжийн хайраар ивээсэн Алтай нутгийн ууган сургууль Олон Ендэрт суурьтай Оломгүй далай миний сургууль Он оны төгсөгчдөө Онцлон дурсдаг эрдмийн өргөө Аав ээжийн хайраар ивээсэн Алтай нутгийн ууган сургууль Зулай дарсан ахан дүүсийн Зүрхэнд уятай миний сургууль Зуу зуун шавь нартай Захчин түмний эрдмийн өргөө Аав ээжийн хайраар ивээсэн Алтай нутгийн ууган сургууль Алдар суутны хөтөч болсон Алтайд цуутай миний сургууль Ардын багшийн алдарт гавъяатай Алтай нутгийн эрдмийн өргөө Аав ээжийн хайраар ивээсэн Алтай нутгийн ууган сургууль 228
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ЭРДМЭЭР ГИЙСЭН СУРГУУЛЬ Үг Ц.Дангаасүрэн Ая Чулуун
Алтай уулсын нарлаг энгэрт Аавын гэр шиг дотно угтсан Алтай босгыг нь алхаад ороход Ариун эрдмийн шимийг хүртээсэн Ээээээ Нутаг бууриа сэлгэн нүүсэн чиг Номын хур нь дундарч алдраагүй Түмэн олноо эрдмээр гийгүүлсэн Том эрдмийн алдартныг төрүүлсэн Нарны гэрэл шиг эрдмээр туяарсан Насны багад бидний хөтлөгч Найман зүгээс шавиа угтсан Номын эрдмийн сургууль минь Ээээээ Нутаг бууриа сэлгэн нүүсэн чиг Номын хур нь дундарч алдраагүй Түмэн олноо эрдмээр гийгүүлсэн Том эрдмийн алдартныг төрүүлсэн Галуун цуваа шиг холоос ирэхэд Гараа даллаад багш минь угтсан Ганцхан насны гэгээн баясал Гайхам эрдмийн сургууль минь Ээээээ Нутаг бууриа сэлгэн нүүсэн чиг Номын хур нь дундарч алдраагүй Түмэн олноо эрдмээр гийгүүлсэн Том эрдмийн алдартныг төрүүлсэн ХӨХ ӨНДӨР ХАЙРХАН МИНЬ Үг Д.Даваасүрэн Ая Н.Цолмон
Бурхад цэцэлдэг суудалдаа залрав уу та Баруун Алтайдаа сүлдээ даатгав уу та Буурлын домгоор туульсаа хайлав уу та Бүргэдийн хяраар онгодоо дуудав уу та Зулайгаасаа сахиусаа хүртээдэг Захчдын шүтээн тэнгэрлэг хайрхан Хөх өндөр Хөх өндөр Хөх өндөр хайрхан минь ээ Хөхрөн дүнсийх тань миний аав шигээ Алтайн өвөр говио нөмрөөрөө аргадав уу та Алганыхаа бүүвэйгээр түмнээ эрхлүүлэв үү та Даахины минь үнэрээр хүүгээ танив уу та Дэлхийд ганцхан дэлхийд ганцхан Хөх өндөр хайрхан минь ээ Зулайгаасаа сахиусаа хүртээдэг Захчидын шүтээн тэнгэрлэг х айрхан Хөх өндөр Хөх өндөр Хөх өндөр хайрхан минь ээ Хөхрөн дүнсийх тань миний аав шигээ Алтайн өвөр говио нөмрөөрөө аргадав уу та Алганыхаа бүүвэйгээр түмнээ эрхлүүлэв үү та Эцэг дээдсийн хүслээр нутгаа тэвэрдэг та Эрмийн хийморь хайрладаг ижийн сэвлэгтэй та Зулайгаасаа сахиусаа хүртээдэг Захчдын шүтээн тэнгэрлэг хайрхан Хөх өндөр Хөх өндөр Хөх өндөр хайрхан минь ээ Хөхрөн дүнсийх тань миний аав шигээ 229
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ЗҮҮДНИЙ ЦЭНХЭР АЛТАЙ Үг Баянмөнх Ая Найдандорж
Бор цонжийн говьдоо хулангийн тоостой Бодолд ойрхон аав минь уул шиг түшигтэй Ангиртын цэнхэр гол минь амин ундрагатай Ачлалт сайхан ээжийн минь сүү шиг сэтгэлтэй Зүүдэнд өнжих Алтайдаа сэтгэл минь уяатай Зүрхний шүтээн аав ээждээ золгохын ерөөлтэй Нүүдэлд тодрох Алтай минь аясын сэвшээтэй Нүдээрээ инээсэн охидууд минь хонгор сэтгэлтэй Бодончийн цэнхэр гол минь харгиа урсгалтай Ботгонд гунганах нутаг минь цэцгийн үнэртэй Зүүдэнд өнжих Алтайдаа сэтгэл минь уяатай Зүрхний шүтээн аав ээждээ золгохын ерөөлтэй Алаг тэхтэйн уул минь алсын бараатай Арван зууны түүхийн шаргал улбаатай Захчин түмний өлгий минь иклийн эгшигтэй Залбирч санадаг нутаг минь тэнгэрийн авшигтай Зүүдэнд өнжих Алтайдаа сэтгэл минь уяатай Зүрхний шүтээн аав ээждээ золгохын ерөөлтэй БОДОНЧ ГОЛ Үг Х.Чийбаатар Ая Н.Гаанжуур
Усан тэлмэн жороогоор Уртхан хавцлаар халгисан Уран зөөлөн долгионд нь Усны шувууд ганганасан Бодонч голын ус нь Боргио хаялан тэлгүүлнэ Бор цонжоо зориод Болзоотой юм шиг тэмүүлнэ. Хадан хавцлаа дагаад Хадган тууз шиг хөвөрсөн Хад чулууг мөргөн Мөнгөн давалгаа хаялсан Дахилт Сэнжит сонин хад нь Сарны гэрэл гогцоороод Сэрүүн тунгалаг усанд нь Усны шувууд ганганасан Дахилт АНГИРТЫН ГОЛЫН Үг: Ч.Мудга ая: Н.Цолмон
Ангиртын гол ус урссаар Аялан дуулаад дуулаад байна уу даа Алаг зүрхнээс гардаггүй Ачтай аавын минь түшээт нутаг минь Хөндлөн Нарийний ус нь ундарсаар Хөглөн аялаад аялаад байна уу даа Хүрэн зүрхнээс салдаггүй Хөгшин аавын минь түшээт нутаг минь Будан дундаа дүнхийн дүнхийсэн Буурал мянганы оргил уу даа хө Бодол санаанаас салдаггүй Буурал аавын минь түшээт нутаг минь. 230
ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ ГЭРЭЛ ЗУРАГ ТҮҮХ ӨГҮҮЛНЭ
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Ахмад тууварчид гэрэл зургийн хальснаа
2014 оны 5 сарын 31 Алтай сум. Улс, аймаг, сумын сайн малчдын зөвлөгөөнд оролцогчид
232
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Монгол Улсын баатар Дандар манай нутагт журмын нөхөр Б.Сүхийнд зочилсон нь
Монгол орноо мориор тойрч яваа залуус манай нутагт саатлаа
233
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Баг байгууллагын дарга нар амралтын өдөр ажил амжуулангаа...
2013 оны намар Улаанбаатарт тоглосон “Захчин түмний дуулал” тоглолтонд оролцогчдыг нутгийн эмч Б.Туяабадрах, И.Бямбажав, Э.Сүхээ, З.Мягмаржав, С.Чулуунбаатар нарын эмч нар хүлээн авч хүндэтгэл үзүүллээ.
234
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Монгол Улсын гавъяат нэгдэлчин М.Котоогийн нэрэмжит анхны шагналыг Барлаг багийн залуу малчин Б.Галбадрах хүлээн авсны дараа
Сум шинэ сууринд шилжин сууршсаны баярын нээлтийн үйл ажиллагаан дээр 2009 оны 9 сарын 6.
235
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 СУМЫНХАА 90 ЖИЛИЙН ОЙ УГТАЖ БҮХ БАГ, БАЙГУУЛЛАГУУДЫН ДУНД УРЛАГИЙН ҮЗЛЭГ ЯВАГДАЖ ШИЛДГҮҮДЭЭ ШАЛГАРУУЛАВ.
236
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
237
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Урлагийн үзлэгийн явцад Алтангадас багаас хамгийн олон ардын авъяастан шалгарч Гала тоглолтонд оролцлоо
238
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
239
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
240
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
241
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Сумын 90 жилийн ой угтсан Баруун бүсийн сумдын Яруу найргийн наадамд манлайлагчид
Төрийн бус байгууллагуудын нэгдсэн зөвлөлийн нээлтийн үйл ажиллагааны үеэр
242
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Сум байгуулагдсаны 70, 80, 90 жилийн ойг зохион байгуулсан Сумын Засаг дарга нар
Тахь нутагшуулсаны 10 жилийн ойг сумандаа тэмдэглэлээ
243
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Улаанбаатар хот дахь Алтай сумын нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгчид
244
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
Харчин овогтой Очирын охин Цэдэв нөхөр Бадасэрээжид, үр хүүхдийн хамт
Мягмарын үр хүүхдүүд
245
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 АХМАД ДАЙЧИН, АХМАД ЗҮТГЭЛТЭН БЭЛЭГИЙН БАЛГАА Хунз Баяртынх Бэлэг, Мягмар, Жүгнээ, Шавилан, Нооноо, Билгээ, Жуумай гэсэн хүүхдүүдтэй. Бэлэг /Далжуун/-ийн эхнэр нь Шовгорын Чоймжир уушийн охин дүү Толомж бөгөөд Бат, Балгаа, Цагаан, Дамаа, Пунцаг гэсэн хүүхдүүдтэй. Том хүү Бат нь Алтай сумын даргаар, Нооноо сумын нарийн бичгийн дарга, худалдаа бэлтгэлийн хоршоонд даргаар тус тус ажиллаж байсан. Б.Балгаа 1920 оны бичин жил Хөндийн эхэн гэдэг газар төрсөн. Бага наснаасаа эцэг эхийн гар дээр мал маллаж байгаад цэргийн албанд татагдаж, 1945 оны эх орны дайнд оролцон, Зөвлөлт Монголын армитай хамтран Хятадын цагаан хэрэм, Шар мөрөн хүртэл давшиж, Хятадын чөлөөлөх 8-р армид өгч, дархан ялалтаа мандуулсан, Маршалын тушаалд тэмдэглэгдэж байсан мэргэн бууч, алдар цуутай ахмад дайчдын нэг юм. Б.Балгаа нь цэргээс халагдаж ирээд энх тайвны бүтээн байгуулалтын хөдөлмөрийн фронтод ард иргэдийн эрүүл мэндийн манаанд цаг наргүй зүтгэсэн. 1947 онд сестра сувилагчийн курс төгссөн. 1948 онд Очир дарханы Долгонтой гэр бүл болж, 5 хүүхэд өсгөж, хүмүүжүүлсэн. Б.Балгаа нь эмчээр ажиллахын зэрэгцээ сум орноо хөгжүүлэх олон талт ажилд үлгэр жишээчээр зүтгэн ажиллаж байсан. Б.Балгаа нь 1965 оноос Био үйлдвэт жолооч, 1970-1990 онуудад 4-р баазын Шуудан тээвэр үйлчилгээний хэсэгт ХО2315 улсын дугаартай УАЗ469 машинтайгаа баазын хамт олны хүсэлт, илгээлтээр Алтай, Үенч, Булган сумдын шуудан тээврийн үйлчилгээ гомдол чирэгдэл ихтэй байсан дутагдлыг бүрэн арилгаж, ард олондоо хөнгөн шуурхай, хүртээмжтэй үйлчилж, түмэн олныхоо хүндэтгэл, талархлыг хүлээсэн, осол эндэгдэлгүй, манлай тээвэрчин байлаа. Б.Балгаа нь өндөр насны гавьяаны чөлөөнд гараад зүгээр биеийн амрыг харан суусангүй аймгийн гуанз дундын цех, гахай тахианы аж ахуй, ахмадын хороо зэрэгт жолоочоор УАЗ 469-тэйгээ ажилласаар байсан гайхалтай хөдөлмөрч хүн юм. Б.Балгаа Цэргийн гавьяаны одон, “Бид ялав” медаль, Жуковын одон зэрэг цэргийн 20 гаруй ойн медалиуд, гавшгайч тэмдэг болон ардын хувьсгалын 40, 50, 60, 70, 80, 90 жилийн ойн медалиуд, Тээврийн яамны “Хүндэт жуух” бичиг, аймаг сумын “Хүндэт иргэн” зэрэг гавьяа шагналуудаар шагнагдаж байсан МАХН-ын ахмад зүтгэлтэн, дайнд оролцсон ахмад дайчин хүн билээ. ЦОГТГЭРЭЛ САНЖАА Миний бие нь 1930 оны хавар Ховд аймгийн Алтай сумын нутаг Хөндийн цагаан чулуутын Дуутын амны Хавчиг бууц гэдэг газар билгийн тоогоор хаврын дунд сарын 14 ний өглөө эхээс мэндлэж тэр үеийн Алтай сумын дарга байсан Мангиан Жалцан гэдэг хүн боож авсан юм гэдэг түүхтэй. Малчин ард Цогтгэрэлийн 3-р хүү нь болон мэндлэж бага насандаа эцэг эхийн гар дээр өсөн бойжиж мал маллаж 15, 16 нас хүрч ардын өртөөний албаны улаач хийж 18, 19 насандаа тэмээн хөсгөөр цагаан нуурын дамжилга баазаас аян жин тээж амьдарч байгаад 1950 онд 20 нас хүрч цэргийн албанд нас бие тэнцэн явж зүүн хязгаар Хэнтий аймгийн Өндөрхааны Монгол улсын баатар хурандаа Дүгэрийн Нянтайсүрэнгийн командалсан Мото механикжсан хуягт 6-р бригадын холбооны ротын холбоо салаанд ахлах холбоочин бага даргын үүргийг нэр төртэй биелүүлж хугацаат цэргийн алба онц сайн дүнтэй хааж 1953 оны 9-р сард цэргийн албанаасаа орон нутагтаан халагдан ирж 1953 оны 11-р сараас 1954 оны 11-р сарын нэгэн хүртэл 1 жил Алтай сумын захиргааны бичээч, аймгийн намын хорооны шийдвэрээр 1955 оны 1-р сарын 15 нд Алтай сумын сүү 246
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 тосны заводын нягтлан бодогчоор томилон ажиллаж байтал тэр үед сум бүрт хөдөө аж ахуйн олон нэгдэл байгуулагдаж байсан болхоор 1957 оны 3-р сарын 15 нд Мөнххайрхан сумын Алтайн шинэ амьдрал нэгдлийн нябогоор томилогдон очиж ажиллаж байтал 1958 оны 8-р сарын 25 нд мөн сумын захиргааны орлогч даргаар дэвшүүлэн ажиллуулж байгаад өөрийн сайн дурын хүсэлтээр 8 жил гаруй ажлаад уул ажлаасаа чөлөөлөгдсөн Мөст сумын Туяа нэгдлийн туслах нябогоор 1966 оны 3-р сараас 1970 оны 4-р сарын 15 хүртэл ажлаад 1970 оны 5-р сарын 5-наас 1974 оны 10-р сар хүртэл сумын сүү тосны заводын мастер, 1975 оноос 1990 он хүртэл хөдөө талд бригадын дарга, нябо, намын хэсгийн зохион байгуулагч зэрэг ажлуудыг тасралтгүй 40 шахам жил хийж байгаад 1990 онд 60 нас хүрч тэтгэвэртээ гарлаа. Амьдарлынхаа энэ хугацаанд 1954 оны 11 сард нутгийн охин Бээжээ овогтой Энхээтэй гэр бүл болон амьдарч охин хүү 12-ыг төрүүлэн бүрэн эсэн мэнд бойжуулж Ховдын Мөст суманд 2 охин, Замын-Үүдэд отгон хүү нэг охин бусад 4 хүү 3 охин Улаанбаатар хотод, нэг охин Борнуурт тус тус амьдарцгааж байна. Бид хоёрын ач 15, зээ 13, жич 4, зээнцэр 5, хүргэн бэрийн хамт бүгд 69 хүн болон өсөн үржиж эд нартайгаа хамт 80-84 нас наслан 60 жил нэг гэрт сайхан амьдарч сууна. Миний бие ямар нэгэн сургууль курсид нэг ч удаа явалгүйгээр өөрийн дур сонирхлоороо кирил монгол бичиг сурч тооны сонирхлоор Хятад сампингаар бүх үйлдлийг хийж түүгээрээ төр засгийн ажлыг алдаагүй явуулж ирлээ. Гавьяа шагнал ардын аримын хүндэт медаль, бусад ойн медалиуд, Санхүү банкны тэргүүний ажилтан, Ахмадын алдар цол тэмдгүүдээр шагнагдаж байв. Ямар нэгэн хэрэг зөрчилд холбогдож яваагүй. Д.БАДАМСАМБУУ Тэртээх он жилүүд урсан өнгөрсөөр нэг л мэдэхэд сайхан дурсамжууд балрах шахсан энэ цагт би аавыгаа дурсан ийнхүү өгүүлж байна. Миний сайхан аав 7 хүүхдийн эцэг, хайртай ээжийн минь халамжит хань нь явж хамтдаа амьдралынхаа зовлон жаргалыг хуваалцаж явсан өрх гэрийн нугаршгүй багана нутаг усныхаа ховорхон буурлуудын нэг билээ. Нэгдэл нийгэмдээ олон жил төллөх болон төл малын сайн маллаж Жуух бичгээр шагнуулж, тухайн үедээ бичиг үсгийн чадвар сайтай гэгдэж агентын ажлыг шаггүй сайн хийж явсан. Мөн уртын дууг сайхан дуулахын чацуу хойч үеийнхэндээ үлгэр дууриалал болж захчин ардын ихэнх дууны эхийг мэддэг авъяаслаг дуучин хүн байсан. Бидний бахархал болсон буурал аав минь хүн чанартай, үнэнч шударга гэдгээ харуулж үерийн усанд урссан мөнгийг 2 жилийн дараа олж өгч байсан ховорхон хүн юм. Энэ тухай товч өгүүлвэл: 1975 оны хавар Ангиртын гол үерлэж Замын аманд нутаглаж байсан нутгийн агент Х.Лодойн цүнхтэй мөнгө, гэр орон нь урсаж алга болсныг 1977 оны намар аав минь хонио усалж яваад Тогоон харын хойд үзүүрийн голын элснээс олж /22500 гаруй төгрөг/ мөн бичиг баримтыг олж авч сум орныхоо засаг захиргаанд мэдэгдэж тоо ёсоор нь хүлээлгэж өгч гарз хохиролгүй болгож байсан үнэнч шударга ариун цагаан үйлстэн бидний бахархал билээ. Тухайн үедээ аав минь аймгийн Хөдөлмөр сонинд сайшаагдан нийтлэгдэж байлаа. Аавынхаа ариун цагаан сэтгэл, хөдөлмөрч зан чанар үлгэр дууриалал болдог сайн сайхан бүхнийг үр хойч бид чинь мөнхжүүлж явах болно. Үр хүүхдүүд нь
247
АРАВДУГААР БҮЛЭГ ХАНДИВЛАГЧИД
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
С.Бямбацогт Д.Батцогт Ч.Сайханбилэг Б.Очбадрах Б.Пүрэвдорж Ш.Адьшаа А.Басхүү, ах дүү нарын хамт Б.Барсболд Б.Энхбаяр, Б.Бадамхонгор А.Оюунбилэг Т.Гиймаа Н.Сүхээ
13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24.
Ч.Бадамханд Н.Хөнхөө Ц.Нямгэрэл Р.Бямбаа Р.Батхүү Б.Дамдинжав М.Гинаажав С.Тэгшээ Б.Энхцэцэг Б.Саруулболд 1990 оны 8-р анги төгсөгчид 2000 оны 10-р анги төгсөгчид
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ГИШҮҮН ЧИМЭДИЙН САЙХАНБИЛЭГ Төгссөн сургууль, мэргэжил: 1986 онд Нийслэлийн 10 жилийн 45 дугаар дунд сургууль, 1991 онд ОХУ-ын Москва хотын Хүмүүнлэгийн их сургууль Түүхийн багш мэргэжлээр, 1995 онд Монгол Улсын Их Сургууль Хуульч мэргэжлээр, 2002 онд АНУ-ын Вашингтон хотын Жорж Вашингтоны их сургууль тус тус төгссөн. Эрдмийн зэрэг, цол: Хууль зүйн ухааны магистр Ажилласан байдал: 1991 онд Монголын залуучуудын холбоонд ажилтан, 1992-1997 онд Монголын залуучуудын холбоонд Нарийн бичгийн дарга, 1996-2000 онд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, 1997-2002 онд Монголын залуучуудын холбооны Ерөнхийлөгч, 1998-1999 онд Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Гэгээрлийн сайд, 2002-2004 онд Хууль зүйн Е&Т товчооны захирал, 2004-2008 онд Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын дарга, 2004 онд Монгол Улсын Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албаны дарга, 2008-2012 онд Монгол Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга, 2008-2012 онд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, 2012 оноос Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, 2012 оноос Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга. Шагнал: 2005 онд Засгийн газрын хүндэт өргөмжлөл, 2006 онд Алтангадас одон, 2011 Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон. Алтай нутгийн уугуул иргэд О.Чимэдийн хүү УИХ-ын гишүүн Ч.Сайханбилэг сум байгуулагдсаны 90 жилийн ойд 10 000 000 төгрөгийн хандив өргөлөө. МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ГИШҮҮН САНДАГИЙН БЯМБАЦОГТ Боловсрол: 1992 онд Ховд аймгийн 10 жилийн 2 дугаар дунд сургууль, 1998 онд Санхүү, эдийн засгийн дээд сургуулийг Эдийн засагч мэргэжлээр төгсөж, 2005 онд Голландын Мастрихтын Их сургуулийг Бизнесийн удирдлагын магистер зэрэг хамгаалсан. Ажилсан байдал: 1998-2000 онд “Ховдын өргөө” ХХК-ийн ерөнхий захирал, 2000- 2006 онд “Нью прогресс” ХХК-ийн захирал, 2006-2008 онд “Нью прогресс” группын ТУЗ-ийн дарга, 2008 онд “Нью прогресс” группын Ерөнхийлөгч, МАХН-ын Бага хурлын гишүүн, 2006-2008 онд Монголын ардчилсан социалист оюутны холбооны Ерөнхийлөгч, Монголын ардчилсан социалист залуучуудын холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байсан. 2008 оноос эхлэн Монгол Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байна. Шагнал: 2001 онд Ардын хувьсгалын 80 жилийн ойн медаль, 2005 онд Монголын үндэсний олимпын хорооны “Алтан од” одон, 2005 онд Үйлдвэр, худалдааны тэргүүний ажилтан, 2006 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн хүндэт медаль, 2008 онд Алтан гадас одонгоор тус тус шагнагдсан. 249
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ГИШҮҮН ДОГСОМЫН БАТЦОГТ Төгссөн сургууль, мэргэжил: 1976-1986 онд Ховд аймгийн Ховд хотын 10 жилийн 1 дүгээр дунд сургууль, 1986-1992 онд ОХУ-ын Москва хотын Усны аж ахуйн дээд сургууль Усны инженер мэргэжлээр, 1996-1998 онд Санхүү эдийн засгийн дээд сургууль Банк санхүүч, эдийн засагч мэргэжлээр тус тус төгссөн. Ажилласан байдал: 1993-1996 онд “Нөөц” ХХК-д менежер, 1997-1998 онд “Вестерн трейд” ХХК-ий захирал, 1999 онд Гаалийн ерөнхий газрын Тамгын хэлтэст байцаагч, 1999 онд Орхон аймаг дахь Гаалийн газрын дарга, 1999-2000 онд Нефть онцгой албан татварын гаалийн газрын дарга, 2000-2006 онд “Хайрхан холдинг” ХХК-ий захирал, 2006-2008 онд Гаалийн ерөнхий газрын дэд дарга, 2008-2012 онд Амлалт нэхэх ард түмний холбооны тэргүүн, 2012 оноос Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, УИХ-ын ТББХ-ны дэргэдэх Нутгийн удирдлагын дэд хорооны дарга, 2013 оны 12 сараас НББСШУ-ны байнгын хорооны дарга. ЧҮЛТЭМИЙН БАДАМХАНД Ч.Бадамханд нь Ховд аймгийн Алтай сумд төрсөн. Хур бороо оруулж ган гачиг тайлдаг төдийгүй уулусаа аргдан тахидаг буянтай үйлстэн юм. Түүнийг 13 настай байхад аав нь нэг тарни зааж өгсөнөөр энэ буянтай үйл хэргийг үргэлжлүүлэх эхлэл нь тавигджээ. Түүнийг ард түмэн Наран ээж, Далай ээж гэж авгайлдаг. Уул ус гол мөрөн тахин шүтэж явдаг тэрбээр даян хийж явдаг. Өөрийн гэсэн сүм байгуулан сүсэгтэн олондоо буянаа түгээж явна. Сумынхаа түүхт 90 жилийн ойд зориулан 1 500 000 төгрөгийн хандивллаа.
МЭНДЧИЛГЭЭ Алтайн уулсдаа, алаг тэхт Улаан хайрханыхаа оргил өөд тэмүүлж Ангирт, Бодонч, Барлагийн голынхоо дагшин усанд эгшин алдарч, эх орныхоо хилийг эгнэгт сахин амьдарч ирсэн баатарлаг захчин өвөг дээдсийн өлмийд сүслэн залбирч үр хойчид нь талархан мэндчилэхийн учир их билээ. Миний бие Алтайн их дархан цаазат газар, Бор цонжийн говь, Хавтаг, Тахийн шар нуруу, Ямаан усны бичигт хад, Бодончийн хавцал, 24 эх орончийн хөшөөг үзэж, захчин олныхоо эрэлхэг түүх эх оронч ухамсартай танилцах бүрийд домог мэт яриа омогшил мэт сэтгэгдэл төрдөгөө нуух юун. Түүнчлэн арвин баян алтай нутгаа шүтэж хаана ч давтагдашгүй захчин өв соёлоо уламжлан тээж мал аж ахуй, газар тариалан, дэд бүтэц, аялал жуулчлал хөгжүүлсэн баруун баруун бүсийн загвар сум болгохоор зорьж яваа өнөө үеийхэнээ дэмжиж, хамтран ажиллаж явдгаараа бахархаж байна. Захчин олон та бүхнийхээ Алтай сумаа байгуулалцаж ажиллаж хөдөлмөрлөсний түүхт 90 жилийн ойд амжилт хүсч, Ховд аймгийнхаа хөгжлийн төлөө гэсэн сэтгэлээр нэгдэн мэндчилж байна. Ховд аймгийн хөгжлийн төлөө сангийн Ерөнхийлөгч
Ширнэнбандийн АДЬШАА
250
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 МЭНДЧИЛГЭЭ
Алтай нутгийнхаа зон олонд хөгжил дэвшлийнх нь түүхэн 90 жилийн ойн мэндчилгээ дэвшүүлье. Энэхүү бүтээлийн 15 000 000 төгрөгийн санхүүжилтийг бүрэн ивээн тэтгэж та бүхэндээ хүргэж буйдаа баяртай байна.
Ховд нутгийн зөвлөлийн дэд дарга, доктор Балжиннямын Очбадрах
ДОРЖИЙН АДУУЧИЙН ҮР ХҮҮХДҮҮД Адуучийн Тунгалаг, Адуучийн Гантогтох, Адуучийн Ганболд, Адуучийн Батхүү, Адуучийн Басхүү, Адуучийн Бархүү, Адуучийн Баатархүү, Адуучийн Баярхүү, Адуучийн Баасанхүү, Адуучийн Туяа эдгээр ах дүүс сумын бөхийн барилдааны шагналыг 4 500 000 төгрөгөөр ивээн тэтгэж сумынхаа ойд сэтгэлийн бэлэг барьлаа. (Ах дүү 10).
БААТАРСҮРЭН ОВОГТОЙ БАРСБОЛД 1979 онд Ховд аймгийн Алтай сумын төвд Цэвгээгийн Баатарсүрэнгийн гэр бүлд төрсөн. Эхнэр 2 хүүхдийн хамт амьдардаг. 1995 онд Ховд аймгийн Алтай суманд 8-р анги, 1997 онд Ховд аймгийн 3-р сургуулиудыг төгссөн. 1998-2002 онд МУИС-ийг Аялал жуулчлалын менежментийн мэргэжилээр төгсөж, 2002-2004 онд бизнесийн удирдлагын магистр зэрэг хамгаалсан. 2006-2007 онд Их Британийн Лондон хотод мэргэжил дээшлүүлсэн. 2002-2004 онд Шинэ Иргэншил дээд сургууль туслах багшаар ажиллаж 2004 онд Блэк Айбэкс Экспедишнс ХХК-ийг үүсгэн байгуулж ерөнхий захиралаар ажиллаж байна. Тус компани нь Монголын байгаль, түүх соёл, ахуй заншилтай танилцаж амралтаа өнгөрүүлэх хүсэлтэй гадаадын жуулчдад үйлчилдэг аялал жуулчлалын компани юм. 2010 оны 12-р сард Б. Барсболдын аялал жуулчлалын салбарт хийж гүйцэтгэж буй ажлыг үнэлж “Аялал жуулчлалын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэгээр шагнасан байна. 2010 оноос Ховд аймгийн Алтай сумын УБ хот дахь нутгийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж сумын төвийг нүүлгэн шилжүүлэх, сургуулийн 70 жилийн ой, сум үүсгэн байгуулагдсаны 90 жилийн ой болон УБ хот дахь сумын оюутан залуусын спорт, урлагийн арга хэмжээнд хандив, дэмжлэг үзүүлж ирсэн бөгөөд сумынхаа ойд 7 000 000 сая төгрөгийг хандивлалаа.
251
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ЧҮЛТЭМИЙН ГАНТУЛГА Ч.Гантулга нь 1959 онд төрсөн. 1968 онд Үенч сумын 8 жилийн сургууль төгсөөд Булган суманд 10-р анги төгссөн. Улмаар 1978 онд ОХУ-ын Эрхүү хотын ПТДС суралцан 1984 онд төгссөн. Төгсөж ирээд улсын барилгын зургийн төв институтэд 1990 он хүртэл ажилласан. 1990 оноос хувийн бизнес эрхлэх ажилд эрчимтэй орж ганзагын наймаа эхлүүлэн 1996 онд Хөрс авто сервис компаниа байгуулан БНХАУ-ын ШУӨЗО-ы хотуудын нефтийн үйлдвэрээс харьцангуй хямд үнэтэй шатахууныг Ховд аймгийн Булган сумын Ярант боомтоор импортлон оруулан ирж Ховд, Увс, Баянхонгор, Говь-Алтай зэрэг баруун аймгуудад байгуулсан ШТС-уудаараа дамжуулан борлуулах үйл ажиллагааг эрэлхийлж эхэлсэн. Ч.Гантулга нь эхнэр Сонинбаяр, охин Г.Саруул, хүү Г.Эрдэнэтулга, Г.Гантайван, Г.ОчЭрдэнэ нарын хамт амьдардаг. Эхнэр Сонинбаяр нь Ховд аймгийн Булган сумын харъяат. Яс үндэс захчин. ОХУ-ын Эрхүү хотод хуулийн мэргэжил эзэмшиж ирээд Налайхын шүүхийн дарга,1991 оноос Нийслэлийн шүүхийн шүүгч, 2013 оноос улсын дээд шүүхийн иргэний танхимын гишүүнээр ажиллаж байна. Охин Г.Саруул нь БНХАУ-ын Бээжин хотод суралцаж ирээд өөрийн “Даймонд” ХХК байгуулан ажиллаж байна. Хүү Г.Эрдэнэтулга нь БНСУ-д суралцаж ирээд аавынхаа компанид ажиллаж байна. Хүү Г.Гантайван нь ПДС-ийн 1-р курс, хүү Г.Оч-Эрдэнэ нь 11-р ангийг энэ онд төгсөж байгаа. Ч.Гантулга нь сум орон нутгийнхаа хөгжил, ард олны амьдралд үргэлж санаа тавьж оролцож явдаг. Алтай, Үенч, Булган сумдын Нутгийн зөвлөлийн тэргүүлэгч гишүүнээр ажилладаг. Ч.Гантулга нь Ховд аймгийн Булган сумын Хүндэт иргэн, сумдын болон аймгийн Хүндэт медаль,төрийн дээд шагнал Алтангадас одон хүртэж байсан. Цаашид Алтай сумынхаа хөгжил цэцэглэлт, ард олныхоо амьдралд санаа тавьж хамтран ажиллах хүсэлтэй явдаг. Ч.Гантулга нь аав Билэгтийн Чүлтэм буюу шүүхийн Чүлтэмийн гэж олноо танигдсан аавын хүү бөгөөд аавынхаа нутаг орноо гэсэн сэтгэл, үзлийг авч явдаг. ХОРЛОО ОВОГТОЙ БАТТУЛГА 1955 онд төрсөн. Ховд аймгийн 2-р 8 жилийн сургуулийг 1972 онд төгсөөд Мөст сумын Туяа нэгдэлд малчин, 1974 онд цэргийн албанд явж 1977 онд 019-р ангид албаа хааж ирсэн. 1990 оноос Алтай суманд ирж суурьшин мал малласан ба “Аймгийн алдарт уяач”, “Сумын сайн малчин” хүртсэн. Шатрын спортын 1-р зэрэгтэй, шатрын спортын аймгийн 2 удаагийн аварга, ардын хувьсгалын 60, 70, 80 жилийн ойн медалиудаар шагнуулж байсан. Мөст сумын 60 жилийн ойн медальтай. Х.Баттулга нь сумынхаа 90 жилийн ойд зориулан 1000000 төгрөгийг хандивлалаа. РЭГДЭЛИЙН БЯМБАА 1953 онд Алтай сумын нутаг “Өргөн ширэг” гэдэг газар төрсөн. Сумандаа бага дунд сургууль, Шарын голын усны аж ахуйн техниккум төгссөн, гидротехникч мэргэжилтэй, мэргэжлээрээ Дарви, Алтай суманд 15 жил ажиллаж усалгаатай газар тариалан бий болгохын төлөө залуу насны эрч хүчээ зориулсан. Тус сумын Бодонч багийн харьяат Мядагийн ууган охин М.Бадамтай гэр бүл болж Б.Ерөөлтхүү, Б.Гансүх, Б.Ганпүрэв, Б.Ганболор, Б.Гантулга, Б.Гааням нарын 6 хүүхэд төрүүлж өсгөсөн. Р.Бямбаагийн 2 хүү 3 охин нь гэр бүлтэй болж ач, зээ 8-тай өнөр өтгөн гэр бүлийн тэргүүн юм. 1990 оноос 20 жил мал маллаж өөрөө болон хүү Ерөөлтхүү, Гансүх нь Булган аймгийн мянгат малчид болцгоосон, одоо энэ аав хүү 3 өрх Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүрэгт фермерийн аж ахуй эрхлэн хөдөлмөрийнхөө үр шимээр хангалуун сайхан амьдарцгааж байна. Төрөлх сумынхаа 90 жилийн ойд 1600000 төгрөг хандивлалаа. 252
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 1990 ОНЫ 8-Р АНГИ, 1992 ОНЫ 10-Р АНГИ ТӨГСӨГЧИД Бага ангийн багш Д.Өдөө, Г.Долгор нарын удирдлаган дор 1982 онд Алтай сумын сургуульд элссэн сурагчид нь 1974 онд төрсөн, бар жилтэнгүүд юм. Бага ангиа төгсөөд Х.Цэвэлмаа, Р.Бадамцэцэг багш нараар удирдуулан 1990 онд 8, 1992 онд 10-р анги төгссөн. Төгсөгчдөөс 40 нь Алтай суманд, 15 нь УБ хотод, 7 нь Ховдод, 1 нь Цэцэг суманд, 1 нь Сэлэнгэд, 1 нь Япон улсад, 1 нь Солонгос улсад ажиллаж амьдран салбар бүртээ амжилт гаргаж байна. Анги хамт олноороо төрөлх сумынхаа түүхт 90 жилийн ойд зохион байгуулалттайгаар оролцон адуун сүргийн хийморь болсон Соёолон морины бай шагнал болох 4 700 000 төгрөгийг хандивлаж байна. 1990 ОНЫ 8-Р АНГИ ТӨГСӨГЧИД Алтайн уулсдаа, алаг тэхт Улаан хайрханыхаа оргил өөд тэмүүлж Ангирт, Бодонч, Барлагийн голынхоо дагшин усанд эгшин алдарч, эх орныхоо хилийг эгнэгт сахин амьдарч ирсэн баатарлаг захчин өвөг дээдсийн өлмийд сүслэн залбирч үр хойчид нь талархан мэндчилэхийн учир их билээ. Миний бие Алтайн их дархан цаазат газар, Бор цонжийн говь, Хавтаг, Тахийн шар нуруу, Ямаан усны бичигт хад, Бодончийн хавцал, 24 эх орончийн хөшөөг үзэж, захчин олныхоо эрэлхэг түүх эх оронч ухамсартай танилцах бүрийд домог мэт яриа омогшил мэт сэтгэгдэл төрдөгөө нуух юун. Түүнчлэн арвин баян алтай нутгаа шүтэж хаана ч давтагдашгүй захчин өв соёлоо уламжлан тээж мал аж ахуй, газар тариалан, дэд бүтэц, аялал жуулчлал хөгжүүлсэн баруун баруун бүсийн загвар сум болгохоор зорьж яваа өнөө үеийхэнээ дэмжиж, хамтран ажиллаж явдгаараа бахархаж байна. Захчин олон та бүхнийхээ Алтай сумаа байгуулалцаж ажиллаж хөдөлмөрлөсний түүхт 90 жилийн ойд амжилт хүсч, Ховд аймгийнхаа хөгжлийн төлөө гэсэн сэтгэлээр нэгдэн мэндчилж байна. Х.БАДАМХОНГОР 1946 онд Ховд аймгийн Алтай сумын нутагт төрсөн. 1967 онд Техниккумыг үйлдвэрийн ня-бо мэргэжлээр төгссөн. 19671972 онд Ховд газар, 1972-1976 онд аймгийн Эвлэлийн хороонд, 1976-1985 онд АА-гийн 123, 072, 236, 124 ангиуд, 1985-1990 онд Зүүнбаян хүнсний үйлдвэрт ня-бо, 1990-1994 онд төрөл бүрийн барааны материал хангамжинд тус тус нябо-гоор ажилласан. Х.БАТСҮХ 1955 онд төрсөн. 2000 он хүртэл нутагтаа мал маллаж байгаад мөн онд Сэлэнгэ аймгийн .......суманд шилжин суурьшсан. 2007 онд Мянгат малчин болсон. БАДАМХҮҮ 1979 онд дунд сургууль, 1989 онд АУДС-ийг эм найруулагчаар төгссөн. 1989-2000 онд Сүмбэр хүүхэд дотрын их эмч, 2000 оноос Аарцаг эрүүл мэндийн санг ажиллуулж байна. Нөхөр гурван хүүхдийн хамт амьдардаг.
253
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 Т.ЭНХБАЯР 1961 онд төрсөн. 1976 оноос Ховд аймгийн Эрүүлийг хамгаалах газрын нэгдэл больницод асрагч, 1978-1981 онд Анагаах ухааны дунд сургуулийг сувилагч, бага эмчийн мэргэжлээр төгссөн. 19811982 онд Улаанбаатар хотын Яармагийн хүүхдийн больницод сувилагч, 1982 оноос одоог хүртэл Баянхонгор аймагт ажиллаж байна. МАГСАР ОВОГТОЙ ГИНААЖАВ М.Гинаажав нь Ховд аймгийн Алтай сумын Нуурын зоо гэдэг газар Магсарын 2-р хүү болон мэндэлсэн. Алтай суманд мужаан, “Минжит Булган” хоршоололд барилгын 4-р бригадын дарга, Боомын амын услалтын системийн бригадын даргаар 1994 он хүртэл ажилласан. Тэр цагаас хойш одоог хүртэл хувиараа бизнес эрхэлж байна. Ажиллах хугацаандаа МХЗЭ-ийн төв хорооны Тэргүүний ажилчин залуу алтан медаль, Атар газар эзэмшсэний 30 жилийн ойн медаль, ардын хувьсгалын 70, 80 жилийн ойн медаль, Худалдааны тэргүүн, МУЗН-ийн алт, мөнгөн медаль, МАХН-ын хүндэт тэмдэг, тэргүүний ажилтан зэрэг шагнал урамшууллыг хүртэж байсан. 1976 онд Цэцэн овогтой Шагайтай гэр бүл болж 2 хүү, 4 охин өсгөн хүмүүжүүлсэн. Том охин Г.Нарантуяа нь нөрөх Одхүү, 2 охины хамт Солонгос улсад ажиллаж амьдарч байна. Охин Г.Булган цэцэг нь Халдвартын эмнэлэгт бага эмчээр ажилладаг ба нөхөр Отгонзаяа нь Чингэлтэй дүүрэгт дэслэгч цолтой байгчаар ажилладаг, 2 охин, 1 хүүгийн хамт амьдардаг. Охин Г.Булганчимэг нь нөхөр Нямдоржийн хамт хилийн цэрэгт ахлагч цолтойгоор ажиллаж байна. Бага охин Г.Ганчимэг нь нөхөр Эрдэнэбаатарын хамт Төмөр замын дээд сургууль төгссөн. Хүү Г.Ганзориг нь эхнэр Ундрахбаяр, хүүгийн хамт амьдардаг. Хүү Г.Ган-Эрдэнэ нь хувиараа бизнер эрхэлж байна. Сумынхаа 90 жилийн ойд 1 600 000 төгрөгийг хандивлалаа. СЭРЭЭТЭРИЙН ЛХАГВАСҮРЭН Сэрээтэрийн ууган хүү Лхагвасүрэн нь улсад 33 жил ажиллаж ихэнх насаа тээврийн тэрэг барьж өнгөрөөсөн. Эхнэр Уранчимэг нь нэгдэлд саалчин байж МХЗЭийн 17-р их хуралд төлөөлөгчөөр сонгогдон ажиллаж байсан. Эднийх хүргэн бэр, ая, зээ 27 болж сайхан амьдарч байна. Жороо морины аман хүзүүний байг ивээн тэтгэж сумынхаа 90 жилийн ойд оролцож байна. Хадам ээж Нацагийн Шомбон нь насаараа нэгдэлд мал маллаж байсан бөгөөд хүргэн, бэр, ач, зээ 122-уулаа өнөр өтгөн сайхан амьдарч байна. Н.НЯМДАВАА Н.Нямдаваа нь Ховд аймгийн Алтай сумын Халзан бүргэдээ уулын энгэр “Битүүгийн худаг” гэдэг газар 1974 онд төрсөн. 19831981 онд Алтай сумын дунд сургуулийн 8-р анги төгсөн эмэг эх Ооторвоогийн хамт мал маллаж амьдарч байсан. 1999 онд нутгийн охин Х.Болормаатай гэр бүл болж Ховд аймгийн Жаргалант суманд суурьшин амьдарсан. Энэ хугацаанд хувиараа бизнер эрхлэн амьдарч байна. 2001-2011 онд гурван охинтой болж өнөр өтгөн гэр бүл болон сайхан амьдарч байна. 2011 оноос Улаанбаатар хотын Баянгол дүүрэгт суурьшсан. Охин Нэмүүлэн, Намуунаа, Хүслэн нар нь Ерөнхий боловсролын сургуульд суралцаж байна. Нямдаваагийн гэр бүл сумынхаа 90 жилд 1 000 000 төгрөгийг хандивлалаа. 254
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 СЭНТЭЭН ЦЭДЭВ Ховд аймгийн Алтай суманд 1941 онд төрсөн. 1958 онд Баатарын отгон охин Дулмаатай гэр бүл болж 15 хүүхэд төрүүлж өсгөсөн манай сумын хамгийн өнөр өтгөн өрхийн нэг, “Өнөр аав” бөгөөд “Алтайн хөгжил нэгдэл”-д 35 жил тэмээ маллаж сумын 10, аймгийн 5 удаагийн аврага тэмээчин болж байсан ажилч хөдөлмөрч буурал билээ. С.Цэдэв, Б.Дулмаа болон үр хүүхдүүдийнхээ хандиваар Алтай сум үүсч хөгжсөний 90 жилийн ойд, Монгол улсын начин А.Баатархүү, хүү Аймгийн начин Ц.Балдандаш нарын гэгээн дурсгалд зориулж Бөхийн баруун, зүүн жигүүрийн асрыг 1,4 сая төгрөгөөр хийлгэж “Монгол бөхийн босоо цагаан хийморь үргэлж мандан бадарч Алтай сумаас Улс, Аймгийн алдар цолтон олон төрөх болтугай” хэмээн ерөөж бэлэглэсэн байна. БААДАЙН ДАМДИНЖАВ 1957 онд тус сумын нутаг Хавтагийн Жүгэнт гэдэг газар төрсөн. Сумандаа бага сургууль улмаар Үенч, Булган суманд 7,10 дугаар анги, хуучнаар ЗХУ-д машин байгууламжийн дээд сургууль төгссөн, автын инженер механик мэргэжилтэй. Сумандаа орос хэлний болон байрны багшаар 12 жил, Улаанбаатар, Ховд хотод мэргэжлээрээ 8 жил ажилласан. 1987 онд тус сумын Бодонч багийн харьяат Р.Бадамцэцэгтэй гэр бүл болж 2 хүү, 1 охин төрүүлж өсгөсөн. Ууган хүү Д.Батбаяр нь малчин, охин Д.Батчимэг нь Япон улсын Токио хотын эдийн засгийн их сургуулийг эдийн засагч, нягтлан бодогч мэргэжлээр төгсөн Япон улсад ажиллаж байна. Японы их сургуулиудын 2013 оны шилдэг оюутнаар шалгарч түүний тухай нэвтрүүлэг Японы төв телевизээр гарч Монгол орноо гадаадад сурталчлахад өчүүхэн ч болов хувь нэмэр оруулсан. Б.Дамдинжавын бага хүү Д.Батбагана нь Тайваны Азийн их сургуулийг 2014 онд төгсөж байна. Эдний гэр бүл сумынхаа 90 жилийн ойд 1 700 000 төгрөгийг хандивлалаа. РЭГДЭЛИЙН БАТХҮҮ Р.Батхүү нь 1967 онд тус сумын нутаг Өмнө боомын аманд Бодонч багийн малчин Л.Рэгдэлийн отгон хүү болж мэндэлжээ. Сумандаа бага, дунд сургууль, Ховд дахь ХААТ-ыг малын бага эмч мэргэжлээр дараа нь ХААИС-ийг малын их эмч мэргэжлээр төгссөн. Тус сумын Барлаг багт малын бага эмчээр, Бодонч багийн Засаг даргаар ажиллаж байгаад бизнес эрхэлж мал маллах ажлыг тасралтгүй 20 жил хийж мянгат малчдын зөвлөгөөнд сумаа төлөөлөн оролцож байжээ. Улмаар Булган аймгийн гурван мянгат малчин, аймгийн “Сайн малчин”-аар шалгарч байсан. Бага ангийн найз С.Бадамцэцэгтэй гэр бүл болж Б.Даваачимэг хэмээх охин, Б.Бямбацоож, Б.Ганцоож, Б.Ням-Очир, Б.Балжинням хэмээх 4 сайхан хүү төрүүлж өсгөсөн. Одоо хувиара хөдөлмөр эрхэлж байна. Төрөлх сумынхаа 90 жилийн ойд 1600000 төгрөгийг хандивласан байна. Ц.БОЛОРЧУЛУУН Ц.Болорчулуун-Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн яамны хар харъяа Мал хамгаалах сангийн Дэд захирал Эхнэр: Г.Түвшинбаяр Сүхбаатар дүүргийн Хөдөлмөрийн хэлтэст мэргэжилтэн Хүү: Б.Билгүүн ЭМШУИС 2014 онд төгссөн Хүний их эмч Хүү: Б.Тамир Хүмүүнлэгийн Ухааны Их Сургуульд оюутан Сумынхаа 90 жилийн ойд 1 000 000 төгрөгийг хандивлалаа.
255
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ЧУРАЙН ЭРДЭНЭЭ Ч.Эрдэнээ нь 1948 онд Ховд аймгийн Алтай суманд малчин ард Чурайн гэр бүлд ууган хүү болон мэндэлсэн ба багаасаа малд нүдтэй, хайртай байсан бөгөөд өдгөө Сэлэнгэ аймгийн Жавхлант суманд эхнэр С.Бүрнээ болон хүүхдүүдийн хамтаар өнөр өтгөн сайхан амьдарч байна. Түүний мал аж ахуй эрхэлж байсан амжилтуудаас нь дурдвал сумын аварга малчинаар 9 удаа, аймгийн аварга малчин 2 удаа шалгарч байсан бөгөөд 2011 онд Монгол Улсын сайн малчин цол тэмдэгээр шагнагдсан. Түүний Хүү Э.Чинбат нь аавынхаа даган мал ажуй ахуй эрхэлж байгаа бөгөөд аавынхаа нөр их хөдөлмөр мал маллах арга ухаанаас суралцан эхнэр Б.Эрдэнэцэцэг охин Мишээлийн хамтаар амьдарч байна. Охин Дуламжаргал нь Монгол улсын сайн малчин Баянзулын хүү Түмэндэмбэрэлийн хамтаар Дархан хотод амьдарч байгаа ба Улсын хошой тэргүүний сургууль Оюуны Ирээдүй Цогцолбор сургуульд Математик Мэдээлэл зүйн багшаар ажиллаж байна. Охин Э.Энхжаргал нь Дархан хотын нэгдсэн эмнэлэгт эмч, Охин Э.Оюунжаргал нь “Жүржийн талс” т ХХК захирал, Бага охин Э.Цэцэгжаргал нь Төмөр замын дээд сургуулийн оюутанаар суралцаж байна. Ч.Эрдэнээ гэр бүл үр хүүхдүүдийнхээ хамтаар төрсөн нутаг Алтай сумынхаа хөгжил цэцэглэлтэнд зориулж 1000000 төгрөг хандивлав. АВИРМЭД ОВОГТОЙ БАЯРАА 1968 оны 1-р сарын 21-нд Ховд аймгийн Алтай сумын нутаг Барлагийн Улаан толгой гэдэг газар төрсөн. 1976 онд 1-р ангид орсон. 1984 онд Алтай сумын 8 жил, 1986 онд Ховд төвийн 2-р 10 жил, 1988 онд Санхүү Эдийн Засгийн Техниккумыг Нябо эдийн засагч мэргэжлээр, 1992 онд Монгол Улсын Их Сургуулийн Эдийн Засгийн Сургалт Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэнг Гадаад Худалдааны Эдийн Засагч мэргэжлээр, 20012005 онд Япон улсын Тохоку Их сургуулийг Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр тус тус төгссөн. Эдийн засгийн ухааны Магистр, 1993 оноос Экспорт Импорт банкинд нябо, ахлах нябо, ерөнхий нябо, 1998 оноос Улаанбаатар банкны Дэд захирал, 2006 оноос одоог хүртэл Хасбанкинд Салбарын захирал, Бизнес Үйлчилгээний Төвийн захирлаар ажиллаж байна. Ам бүл 4. Эхнэр Гэндэн овогтой Батцэнгэл. Ховд аймгийн Алтай сумын нутаг Халзан гэдэг газар төрсөн. 1990 онд МУИС-ийг Банкны Эдийн Засагч мэргэжлээр, 2002 онд Удирдлагын Академийг Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр 2005 Япон улсын Тохоку Их сургуулийг Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр тус тус төгссөн. Төрийн банкны Бүс хариуцсан захирлаар ажиллаж байна. Хүү Б.Сэргэлэн 2011 онд КТМС, 2014 онд АНУ-ын Вичитагийн их сургуулийг Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр төгссөн. Охин Б.Цолмон ХУИС-ийн Банкны Эдийн засагч, Англи хэлний орчуулагчийн 3-р курсын оюутан. А.Баяраа нь гэр бүлийнхээ хамт төрөлх сумынхаа 90 жилийн ойд 1 000 000 сая төгрөг хандивлалаа. СҮХ ОВОГТОЙ ТЭГШЭЭ Сүх овогтой Тэгшээ нь 1972 онд Ховд аймгийн Алтай суманд төрсөн. 1990 онд Ховд аймгийн 2-р 10 жилийн сургууль, 1992 онд Анагаах ухааны дунд сургууль, 2002 онд ХААИС-ийг эдийн засагчмэргэжлээр тус тус дүүргэсэн. Одоо Улаанбаатар хотод эхнэр 2 хүүхдийн хамт амьдардаг. Эхнэр Ч.Ариунтуул нь бараа судлаач мэргэжилтэй, эдийн засгийн ухааны доктор цолтой. Хүү Т.Тэмүүжин нь МУИСийн “Байгаль-Эх” лицей ахлах сургуулийн 11-р ангид сурдаг. Охин Т.Энэрэл 2002 онд төрсөн. “Эрдмийн ундраа” цогцолбор сургуулийн 7-р ангид сурдаг. 256
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ПАВАГИЙН БАЛДОРЖ П.Балдорж нь 1971 онд төрсөн. 1979-1987 онд Алтай сумын 8 жил, 1987-1990 онд Сэлэнгэ аймгийн ТМС төгссөн. 2008-2012 онд Булган суман дахь Гаалийн газарт менежер, 2013 оноос сумын Ардчилсан намын даргаар ажиллаж байна. 1997 онд Хавтаг-Алтай хоршоог үүсгэн байгуулсан. 2012 онд сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын Тэргүүлэгч, Төлөөлөгчөөр сонгогдон ард түмнийхээ санаа бодлыг төрийн бодлого шийдвэрт тусгах эрхэм үйлсэд зүтгэж байна. Эхнэр Х.Энхбаяр нь 1972 онд төрсөн. 1988 онд Алтай сумын 8 жилийн сургууль төгссөн. Ховд аймгийн ХАА-н ТМС-ийг малын эмч мэргэжлээр төгссөн. 2008-2012, 2012 оноос сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгчөөр сонгогдон ажиллаж байна. Хүү Заяабаатар Хятад улсын Харбин хотод сурдаг. Охин Энхзаяа УБ хотод СЭЗДС-н 1-р курсийн оюутан. Хүү Эгэлбаатар 9-р ангийн сурагч, охин Отгонзаяа 6настай. Сумынхаа 90 жилийн ойн хүүхдийн барилдааныг 1 000 000 төгрөгөөр ивээн тэтгэж байна. ТҮМЭННАСАНГИЙН ГАЛ-ЭРДЭНЭ Т.Гал-Эрдэнэ нь 1979 онд Ховд аймгийн Алтай суманд төрсөн. 1997 онд дунд сургууль төгсөн хугацаат цэргийн албыг Булган суманд хаасан. 2002 онд Д.Дулмаатай гэр бүл болж 4 хүүхэд төрүүлж өсгөн сайхан амьдарч байна. 2004 оноос одоог хүртэл тасралтгүй хувиараа хөдөлмөр эрхэлж байгаа бөгөөд 2012 онд “Бодонч буян” хоршоог байгуулан ажиллаж байна. 2012 онд сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хуралд Бодонч багаас сонгогдон төрийн бодлого шийдвэрт иргэдийнхээ дуу хоолойг хүргэн ажиллаж байна. Сумынхаа 90 жилийн ойд 1 000 000 төгрөгийг хандивлалаа.
БААТАРСҮРЭН ОВОГТОЙ САРУУЛБОЛД
“Топ металь хийц” ХХК-ийн захирал Б.Саруулболд нь сумынхаа түүхт 90 жилийн ойд зориулан 2000000 төгрөгийн үнэ бүхий Нутгийн удирдлагын ордон гэсэн бичиг бүхий гэрлэн хаягийг хийж өгч хандивлалаа.
ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗРЫН АЛБАН ХААГЧДЫН ӨГСӨН ХАНДИВ №
Овог нэр
Албан тушаал
Өгсөн хандив
1
Д.Баатарсүрэн
ЗДТГ-ын дарга
200 000
2
Т.Өнөржаргал
Мал эмнэлэг, үржлийн тасгийн дарга
100 000
3
Д.Байгальмаа
Бичиг хэргийн эрхлэгч
100 000
Д.Мөнхзаяа
Газар тариалан, жижиг дунд үйлдвэрлэл хариуцсан мэргэжилтэн
100 000
5
С.Баярхүү
Үйлчлэгч
100 000
6
Г.Гантуяа
ИТХ-ын нарийн бичгийн дарга
100 000
7
Б.Цэцэгжаргал
Нийгмийн халамж, үйлчилгээний мэргэжилтэн
100 00
8
Т.Түмэндэмбэрэл
Жолооч
50 000
4
257
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 9
Б.Мөнхцэцэг
Байгаль хамгаалагч
100 000
10
Х.Баясгалан
Татварын байцаагч
100 000
11
Л.Гантигчулуун
Төрийн сангийн төлөөлөгч
100 000
12
С.Наранцэцэг
Үйлчлэгч
100 000
13
Н.Барсүрэн
МЭҮТ-ийн жолооч
100 000
14
Д.Баатаржав
Иргэний бүртгэлийн ажилтан
100 000
15
Д.Цогбадрах
Газрын даамал
Сэрх-1
16
Д.Мөнх-Эрдэнэ
Байгаль хамгаалагч
100 000
17
Г.Ягаан
Сахиул
100 000
18
Д.Баттогтох
Алтангадас багийн Засаг дарга
100 000
19
Б.Даваахүү
Иргэний танхим-эрхзүйн ажилтан
100 000
20 С.Нэмэхжаргал
Ня-бо
100 000
21
Нийгмийн бодлогын ажилтан
100 000
С.Гантулга
ХҮН ЭМНЭЛГИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН АЛБАН ХААГЧДЫН ӨГСӨН ХАНДИВ №
Овог нэр
Албан тушаал
Өгсөн хандив
1
Н.Тунгалаг
Эрхлэгч эмч
50 000
2
Т.Ганчимэг
Эмчлэгч эмч
50 000
3
Г.Түмэннасан
Ня-бо
50 000
4
Ч.Сувд-Эрдэнэ
Статистикч, бага эмч
50 000
5
Х.Түмэнжаргал
Эх баригч
50 000
6
Б.Саруулзаяа
Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан
50 000
7
Ж.Булганхүү
Вакцинатор, бага эмч
50 000
8
Б.Солонго
Багийн эмч I
50 000
9
Ц.Цэндсүрэн
Багийн эмч II
50 000
10
Н.Гансиймаа
Багийн эмч III
50 000
11
Б.Ариунжаргал
Эх баригч, бага эмч
20 000
12
Б.Нарантунгалаг
Лаборант
50 000
13
Т.Бямбажав
Сувилагч
50 000
14
Ж.Наранхүү
Сувилагч
50 000
15
С.Хандсүрэн
Сувилагч
50 000
16
Д.Ганаа
Сувилагч
50 000
17
Ж.Бяцханхүү
Сувилагч
50 000
18
И.Бадамцэцэг
Үйлчлэгч
50 000
19
З.Дулмаа
Үйлчлэгч
50 000
20 Х.Соён-Эрдэнэ
Үйлчлэгч
50 000
21
Үйлчлэгч
50 000
22 Л.Эрдэнээ
Жолооч
50 000
23 Б.Нансалмаа
Тогооч
50 000
24 Х.Даваадорж
Галч
25 000
25 С.Гэрэлцогт
Галч
50 000
26 Г.Нарангэрэл
Галч
50 000
27
Сувилагч
25 000
Б.Энхсайхан
Д.Мөнхтуяа
258
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 ХҮҮХДИЙН ЦЭЦЭРЛЭГИЙН АЛБАН БАГШ АЖИЛЧДЫН ӨГСӨН ХАНДИВ №
Овог нэр
Албан тушаал
Өгсөн хандив
1
Д.Баярцэцэг
Эрхлэгч
60 000
2
Ц.Сарантуяа
Багш
60 000
3
Т.Эрдэнэцэцэг
Багш
60 000
4
Н.Булганцэцэг
Багш
60 000
5
М.Цэцэгмаа
Багш
60 000
6
Г.Шинэбаяр
Хөгжмийн багш
60 000
7
Ж.Наранцэцэг
Туслах багш
60 000
8
С.Алтанхүү
Туслах багш
60 000
9
Г.Нямцэцэг
Туслах багш
60 000
10 И.Энхчимэг
Туслах багш
60 000
11
Н.Батсуурь
Нярав
60 000
12 О.Оюунболор
Ня-бо
60 000
13 Ж.Саранзаяа
Тогооч
60 000
14 Б.Алтангуа
Туслах тогооч
60 000
15 Г.Одгэрэл
Сантехникч
60 000
16 Д.Мөнхжаргал
Сахиул
60 000
17
Багш
60 000
Д.Ганчимэг
АЛТАЙ СУМЫН 90 ЖИЛИЙН ОЙД ЗОРИУЛЖ ЕБС-Н БАГШ АЖИЛЧДЫН ӨГСӨН ХАНДИВ №
Багш ажилчдын нэрс
Албан тушаал
Хандив өгсөн мөнгөн дүн
1
Х.Түмэндэлгэр
Сургуулийн захирал
100000
2
Т.Цэцэгбадам
Сургалтын менежер
100000
3
Б.Цэцэгмаа
Сургалтын менежер
100000
4
Ө.Алтантуяа
БНА
100000
5
Б.Хишигсүрэн
Номын санч
60000
6
У.Гандэмбэрэл
Ня-бо
100000
7
Ю.Болормаа
Байрны багш
100000
8
Т.Нарантуяа
Байрны багш
100000
9
Н.Алтанцэцэг
НТБ-ын багш
100000
10
С.Алтантуяа
Сургуулийн эмч
60000
11
И.Бадамханд
Бичээч
60000
12
Ё.Лхагвасүрэн
Тогооч
60000
13
Ж.Наранцэцэг
Тогооч
60000
14
Л.Тунгалаг
Туслах тогооч
60000
15
Б.Наранцэцэг
Үйлчлэгч
60000
16
Х.Эрдэнэцэцэг
Үйлчлэгч
60000
17
Д.Ариунцэцэг
Үйлчлэгч
60000
18
Х.Түмэндэмбэрэл
Жижүүр
60000
19
Ц.Нямхүү
Жижүүр
60000
20
Б.Дашбулган
Сантехникч
60000
21
Б.Сүхбат
Жолооч
60000 259
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 22
Ө.Уянга
Үйлчлэгч
60000
23
Б.Дамдинжав
Жижүүр
60000
24
Г.Эрдэнэбилэг
Нярав
60000
25
С.Булгантамир
Бага ангийн багш
100000
26
Б.Гандэлгэр
Бага ангийн багш
100000
27
Т.Бямбасүрэн
Бага ангийн багш
100000
28
Б.Отгонхишиг
Бага ангийн багш
100000
29
Х.Шинэбаяр
Бага ангийн багш
100000
30
Н.Анхбаяр
Бага ангийн багш
100000
31
Д.Туул-Эрдэнэ
Бага ангийн багш
100000
32
Б.Оюунбэлэг
Бага ангийн багш
100000
33
Б.Болормаа
Бага ангийн багш
20000
34
Т.Энэболд /гэр бүлээс/
Биеийн тамирын багш
220000 /бөхийн засуулын дээл 2ш/
35
Р.Оюунчимэг
Химийн багш
100000
36
С.Саранзаяа
Математикийн багш
100000
37
Б.Адилбиш
МХУЗ-н багш
100000
38
Д.Өлзийсайхан
МХУЗ-н багш
100000
39
С.Энхтөр
МХУЗ-н багш
100000
40
Х.Золзаяа
ТНС-ын багш
100000
41
Т.Булганцэцэг
ТНС-ын багш
100000
42
Х.Цэнд-Аюуш
Англи хэлний багш
20000
43
Д.Одончимэг
Англи хэлний багш
20000
44
О.Бямбасүрэн
Газарзүйн багш
60000
45
Б.Булган
Технологийн багш
100000
46
С.Бололцоо
Технологийн багш
100000
47
Г.Түмэндэмбэрэл
Мат/мэдээлэлзүйн багш 100000
48
Г.Отгонцэцэг
Мат/мэдээлэлзүйн багш 100000
49
Ц.Жавзмаа
Орос хэлний багш
өгөөгүй
50
Ц.Лхагвасүрэн
Биологийн багш
100000
51
Ц.Болортуяа
Хөгжмийн багш
100000
52
Б.Дуламханд
Физикийн багш
100000
53
Г.Булганбат
Биеийн тамирын багш
100000
54
Г.Алтанцэцэг
Химийн багш
100000
55
Ж.Баярсайхан
Физикийн багш
100000
56
Н.Цэнд-Аюуш
ТНС-ын багш
40000
57
Г.Уранбайгаль
Бага ангийн багш
өгөөгүй
58
С.Энэрэлт
Э/м газарзүйн багш
40000
59
Т.Болортуяа
Бага ангийн багш
20000
60
Ж.Эрдэнэбаатар
Сахиул
60000
260
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 БОДОНЧ БАГИЙН ХАНДИВЛАГЧИД №
Овог нэр
Харъяа баг
Өгсөн хандив
1
С.Отгоо
Бодонч
500 000
2
Д.Цэдэнжав
Бодонч
100 000
3
Н.Энхжаргал
Бодонч
100 000
4
Р.Бааст
Бодонч
100 000
5
Б.Батхишиг
Бодонч
100 000
6
Д.Баатаржав
Бодонч
100 000
7
Б.Өлзийбаяр
Бодонч
100 000
8
Б.Батхуяг
Бодонч
100 000
9
С.Чимэддорж
Бодонч
100 000
10
Д.Үйтүмэн
Бодонч
100 000
11
М.Должинсүрэн
Бодонч
100 000
12
Б.Шилэг
Бодонч
100 000
13
Ц.Мядаг
Бодонч
100 000
14
Ц.Баатарсүрэн
Бодонч
100 000
15
Б.Батсуурь
Бодонч
100 000
16
Т.Сүхбаатар
Бодонч
80 000
17
И.Галсанжаргал
Бодонч
20 000
18
Д.Бадамгарав
Бодонч
20 000
19
И.Бондоон
Бодонч
70 000
20
Д.Гантөмөр
Бодонч
70 000
21
Ц.Отгонтогтох
Бодонч
70 000
22
Н.Дандар
Бодонч
70 000
23
Ц.Цагаандалай
Бодонч
70 000
24
М.Ариунболд
Бодонч
70 000
25
Ц.Эрдэнэдалай
Бодонч
70 000
26
Н.Дамбий
Бодонч
5 настай эр үхэр
27
Б.Эрдэнэ-Очир
Бодонч
70 000
28
Б.Гантөгс
Бодонч
70 000
29
Т.Баттөр
Бодонч
10 000
30
Т.Наранбаатар
Бодонч
100 000
31
П.Дагвадорж
Бодонч
100 000
32
Д.Эрдэнэбаатар
Бодонч
100 000
33
М.Ганбат
Бодонч
50 000
34
Х.Баадай
Бодонч
50 000
35
М.Зурманхүү
Бодонч
Сэрх-1
36
С.Анхбаяр
Бодонч
Сэрх-1
37
Т.Эрдэнэбаяр
Бодонч
Сэрх-1
38
Т.Галхүү
Бодонч
Сэрх-1
39
Д.Дашдаваа
Бодонч
Эр хонь-1
40
Ү.Тогоо
Бодонч
Сэрх-1
41
Д.Мягмаржав
Бодонч
65 000
261
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 42
Ц.Дүгэр
Бодонч
100 000
43
Д.Батзул
Бодонч
50 000
44
С.Хүдэрбат
Бодонч
50 000
45
С.Отгонбаяр
Бодонч
50 000
46
П.Цэцэгмаа
Бодонч
50 000
47
Н.Уламбаяр
Бодонч
100 000
48
С.Дуламсүрэн
Бодонч
300 000
49
С.Батхүү
Бодонч
5 000
50
Д.Тэгшжаргал
Бодонч
Ямаа-1
52
М.Баатар
Бодонч
100 00
53
Б.Баянаа
Бодонч
100 000
54
Э.Анхбаяр
Бодонч
100 000
55
Г.Баатаржав
Бодонч
100 000
56
Б.Баярхүү
Бодонч
100 000
57
Д.Баярхүү
Бодонч
50 000
58
С.Дашаа
Бодонч
50 000
59
Э.Батбаяр
Бодонч
100 00
60
Т.Ганболд
Бодонч
100 000
61
Б.Батболд
Бодонч
60 000
62
Д.Хандсүрэн
Бодонч
60 000
63
Д.Цэдэнбал
Бодонч
100 000
64
Б.Батсайхан
Бодонч
100 000
65
А.Нямцэцэг
Бодонч
100 00
66
Самбуухүү
Бодонч
50 000
67
Т.Бөхчулуун
Бодонч
100 000
68
Б.Эрдэнэ-Очир
Бодонч
70 000
АЛТАНГАДАС БАГИЙН ХАНДИВЛАГЧИД №
Овог нэр
Харъяа баг
Өгсөн хандив
1
Х.Балдан
Алтангадас
1 000 000
2
Ч.Дүгэрсүрэн
Алтангадас
50 000
3
М.Цэмбэлцогт
Алтангадас
100 00
4
Ч.Анхбаяр
Алтангадас
100 000
5
Б.Гансүх
Алтангадас
100 000
6
Д.Даваажаргал
Алтангадас
100 000
7
Х.Батбилэг
Алтангадас
50 000
8
Ж.Батсүх
Алтангадас
100 000
9
Х.Баатарчулуун
Алтангадас
100 000
10
Б.Амарсайхан
Алтангадас
50 000
11
Б.Лхагвасүрэн
Алтангадас
10 000
12
Л.Ариунболд
Алтангадас
10 000
13
К.Ганбаяр
Алтангадас
Сэрх-1
14
Х.Батсүх
Алтангадас
Сэрх-1
262
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 15
С.Гүржав
Алтангадас
Сэрх-1
16
Т.Улаанхүү
Алтангадас
Сэрх-1
17
Т.Бат-Эрдэнэ
Алтангадас
150 000 төгрөгийн үнэд дүйцэх айраг
18
Б.Тогтох
Алтангадас
500 000 төгрөгийн үнэд дүйцэх мал
19
Д.Гантөмөр
Алтангадас
Эр хонь-1
20
Б.Ноольдой
Алтангадас
Эр хонь-1
21
Д.Содгэрэл
Алтангадас
Эр хонь-1
22
С.Отгонжав
Алтангадас
Эр хонь-2, сэрх-1
23
Г.Түмэнбаяр
Алтангадас
Сэрх-1
24
Б.Энхзул
Алтангадас
Сэрх-1
25
Т.Энхболд
Алтангадас
Сэрх-1
26
К.Алтанзул
Алтангадас
Сэрх-1
27
Ц.Сонинтөр
Алтангадас
Сэрх-1
28
Р.Баяр
Алтангадас
Сэрх-1
29
Б.Одонсайхан
Алтангадас
Сэрх-1
30
Ч.Дашдорж
Алтангадас
Сэрх-1
31
Т.Хөхөө
Алтангадас
Сэрх-1
32
Б.Түмэндэмбэрэл
Алтангадас
Сэрх-1
33
Х.Амаржаргал
Алтангадас
Сэрх-1
34
Б.Түмэнбаяр
Алтангадас
Сэрх-1
35
Н.Хадбаатар
Алтангадас
Сэрх-1
36
Р.Самбуу
Алтангадас
Сэрх-1
37
О.Шагдарсүрэн
Алтангадас
Сэрх-1
38
Г.Гантөмөр
Алтангадас
Сэрх-1
39
Б.Ариунболд
Алтангадас
Сэрх-1
40
Д.Гэрэлтогтох
Алтангадас
Сэрх-1
41
Б.Суманхөх
Алтангадас
Сэрх-1
42
Б.Ганболд
Алтангадас
Сэрх-1
43
Т.Нацагням
Алтангадас
Сэрх-1
44
Ч.Наранболзоо
Алтангадас
Сэрх-1
45
Р.Хатанбаатар
Алтангадас
Сэрх-1
46
Х.Даваахүү
Алтангадас
Сэрх-1
47
Д.Сугар
Алтангадас
Сэрх-1
48
У.Энхболд
Алтангадас
Эр хонь-1
49
М.Энхбаяр
Алтангадас
Эр хонь-1
50
Т.Түмэнбаяр
Алтангадас
Сэрх-1
51
Ч.Даваахүү
Алтангадас
Сэрх-1
53
С.Анхбат
Алтангадас
Сэрх-1
54
Х.Төмөрцоож
Алтангадас
500 000 төгрөгийн үнэ бүхий мал
55
Ч.Түмэндэмбэрэл
Алтангадас
Сэрх-1
56
Н.Батсүх
Алтангадас
Сэрх-1
57
Д.Содбилэг
Алтангадас
Эр хонь-1
58
Ц.Түмэндэмбэрэл
Алтангадас
Сэрх-1
263
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 59
П.Тэмүүжин
Алтангадас
Сэрх-1
60
Н.Халтар
Алтангадас
Сэрх-1
61
С.Гэрэлчулуун
Алтангадас
Сэрх-1
62
Б.Цагаач
Алтангадас
Сэрх-1
63
Ж.Төмөрбаатар
Алтангадас
Сэрх-1
64
Д.Баттөмөр
Алтангадас
Эр хонь-1
65
Б.Пүрэвсүрэн
Алтангадас
Сэрх-1
66
Б.Загдсүрэн
Алтангадас
Эр хонь-1
67
Н.Сайнбилэг
Алтангадас
Сэрх-1
68
М.Дэчмаа
Алтангадас
Сэрх-1
69
Л.Гомбо-Очир
Алтангадас
Сэрх-1
70
Ч.Наранцэцэг
Алтангадас
Эр хонь-1
71
Н.Баярхүү
Алтангадас
Сэрх-1
72
Р.Доржсүрэн
Алтангадас
Сэрх-1
73
Б.Сонин
Алтангадас
Сэрх-1
74
Д.Ганбаатар
Алтангадас
Сэрх-1
75
Д.Гантогтох
Алтангадас
Сэрх-1
76
Д.Сарууүлзаяа
Алтангадас
Сэрх-1
77
Д.Цоггэрэл
Алтангадас
Сэрх-1
78
Г.Гантулга
Алтангадас
Сэрх-1
79
И.Оюунчимэг
Алтангадас
50 000
80
А.Сэрчин
Алтангадас
Ямаа-1
81
Н.Чадраабал
Алтангадас
250 000
82
Ц.Онолбаатар
Алтангадас
100 000
83
Г.Нямгэрэл
Алтангадас
100 000
84
К.Гангаа
Алтангадас
100 000
85
С.Энхтөр
Алтангадас
50 000
86
Х.Баяраа
Алтангадас
100 000
87
М.Болд
Алтангадас
50 000
88
А.Сайнбилэг
Алтангадас
100 000
89
Д.Мөнх-Од
Алтангадас
30 000
90
Б.Даваахүү
Алтангадас
100 000
91
Ц.Зурман
Алтангадас
20 000
92
Б.Анхбат
Алтангадас
100 000
93
Г.Нисэххүү
Алтангадас
100 000
94
Д.Мөнхбаатар
Алтангадас
10 000
95
Энхбат
Алтангадас
60 000
96
Б.Азжаргал
Алтангадас
100 000
97
С.Баярсайхан
Алтангадас
50 000
98
Б.Ариунболд
Алтангадас
100 000
99
И.Хатанбаатар
Алтангадас
100 000
100
Д.Батзориг
Алтангадас
30 000
101
Д.Бааст
Алтангадас
20 000
264
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 102
Б.Давааням
Алтангадас
60 000
103
Б.Батзаяа
Алтангадас
50 000
104
Н.Булганцэрэн
Алтангадас
100 000
105
Б.Насанжаргал
Алтангадас
20 000
106
М.Ганцогт
Алтангадас
100 000
107
Ө.Бат-Эрдэнэ
Алтангадас
20 000
108
П.Юндэндорж
Алтангадас
100 000
109
Б.Нина
Алтангадас
20 000
110
З.Гансүх
Алтангадас
50 000
111
Т.Азжаргал
Алтангадас
60 000
112
н.Отоо
Алтангадас
50 000
113
О.Хүрэлбаатар
Алтангадас
50 000
114
Б.Отгонбаяр
Алтангадас
10 000
115
Т.Нэргүй
Алтангадас
20 000
116
Б.Пүрэвхүү
Алтангадас
10 000
117
Б.Алтансүх
Алтангадас
50 000
118
Ц.Эрхэмбаяр
Алтангадас
100 000
119
Ч.Март
Алтангадас
30 000
120
Ю.Батдорж
Алтангадас
100 000
121
С.Цэцэн
Алтангадас
60 000
122
Ж.Төмөрсүх
Алтангадас
100 000
123
П.Ганболд
Алтангадас
100 000
124
Б.Сонин
Алтангадас
30 000
125
М.Бадамхорлоо
Алтангадас
50 000
126
З.Булганбаяр
Алтангадас
100 000
127
Б.Загдбазар
Алтангадас
100 000
128
Б.Нарантуяа
Алтангадас
20 000
129
Д.Баяраа
Алтангадас
100 000
130
Х.Батбилэг
Алтангадас
100 000
131
Д.Даваажаргал
Алтангадас
100 000
132
Ч.Баянмөнх
Алтангадас
30 000
133
Л.Болдмөр
Алтангадас
10 000
134
Б.Баттунгалаг
Алтангадас
10 000
135
Т.Ариунболд
Алтангадас
100 000
136
Д.Баттогтох
Алтангадас
200 000
БАРЛАГ БАГИЙН ХАНДИВЛАГЧИД №
Овог нэр
Харъяа баг
Өгсөн хандив
1
П.Даваагарав
Барлаг
200 000
2
Б.Хамьбий
Барлаг
50 000
3
Т.Батхүү
Барлаг
100 000
4
Э.Даваасайхан
Барлаг
100 000
5
Б.Энхболд
Барлаг
100 000
265
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 6
Ц.Мэндбаяр
Барлаг
Эм ямаа -1
7
А.Нэргүй
Барлаг
30 000
8
С.Энхтайван
Барлаг
Сэрх-1
9
Б.Ариунболд
Барлаг
100 000
10
И.Чулуунбаатар
Барлаг
100 000
11
Н.Идэш
Барлаг
Эм ямаа-1
12
Но.Идэш
Барлаг
Сэрх-1
13
И.Шүрхүү
Барлаг
Эрх хонь-1
14
Д.Дамдинсүрэн
Барлаг
100 000
15
Д.Ариунбаяр
Барлаг
100 000
16
Э.Батхуяг
Барлаг
50 000
17
Ж.Ганзориг
Барлаг
20 000
18
Ж.Нацагдорж
Барлаг
Сэрх-1
19
Н.Гансүх
Барлаг
50 000
20
С.Нямхүү
Барлаг
100 000
21
Н.Цэцэгсүрэн
Барлаг
80 000
22
С.Энхтөр
Барлаг
Төлөг-1, сэрх-1
23
Д.Баатарсүрэн
Барлаг
Шүдлэн-1
24
Ц.Лувсанбалдан
Барлаг
20 000
25
Ж.Эрдэнэчимэг
Барлаг
Төлөг-1
26
Д.Уртнасан
Барлаг
Төлөг-1,шүдлэн-1
27
Н.Батсайхан
Барлаг
10 000
28
Ж.Цогтсайхан
Барлаг
20 000
29
М.Мөнхлхагва
Барлаг
Эм ямаа-1
30
Л.Мөнхлхагва
Барлаг
Сэрх-1
31
Х.Баатарчулуун
Барлаг
10 000
32
Б.Түмэннасан
Барлаг
Сэрх-1
33
О.Отгон-Очир
Барлаг
Сэрх-1
34
Л.Цэндсүрэн
Барлаг
50 000
35
Ц.Алтангэрэл
Барлаг
Сэрх-1
36
Х.Цэрэнтогтох
Барлаг
Сэрх-1
37
П.Гантөмөр
Барлаг
50 000
38
Б.Бат-Эрдэнэ
Барлаг
50 000
39
Б.Алтангэрэл
Барлаг
50 000
40
Б.Баатарчулуун
Барлаг
Сэрх-1
41
Б.Энхжаргал
Барлаг
Сэрх-1
42
Ч.Бөхчулуун
Барлаг
100 000
43
Ц.Давааням
Барлаг
100 000
44
Ц.Мултов
Барлаг
Шүдлэн-1
45
Б.Бат-Эрдэнэ
Барлаг
20 000
46
М.Баярсайхан
Барлаг
Төлөг-1
47
Д.Мөнхжаргал
Барлаг
50 000
48
Т.Төмөрбаатар
Барлаг
10 000
49
Х.Энхтөр
Барлаг
50 000 266
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014 50
Д.Батсайхан
Барлаг
100 000
51
Д.Отгонбаатар
Барлаг
100 000
52
Х.Жаргалсайхан
Барлаг
100 000
53
Ж.Баярсайхан
Барлаг
100 000
54
Н.Ганбат
Барлаг
100 000
ТАХИЛТ БАГИЙН ХАНДИВЛАГЧИД №
Овог нэр
Харъяа баг
Өгсөн хандив
1
С.Гансүх
Тахилт
100 000
2
С.Батсайхан
Тахилт
60 000
3
Ц.Цэвээнпүрэв
Тахилт
Эр хонь-1
4
Ч.Ембүү
Тахилт
60 000
5
Б.Балдорж
Тахилт
100 000
6
К.Одхүү
Тахилт
60 000
7
О.Одсум
Тахилт
60 000
8
М.Гэрэлчулуун
Тахилт
80 000
9
Г.Шинэбаяр
Тахилт
20 000
10
С.Эрдэнэбулган
Тахилт
200 000
11
З.Тоня
Тахилт
50 000
12
Н.Энхбилэг
Тахилт
100 000
13
С.Ганцэрэг
Тахилт
60 000
14
Ч.Бумбаа
Тахилт
50 000
15
М.Мухраа
Тахилт
100 000
16
Х.Түмэнбаяр
Тахилт
100 000
17
Д.Бөхчулуун
Тахилт
65 000
18
Д.Өжинчоймбол
Тахилт
60 000
19
Ц.Шагдарсүрэн
Тахилт
60 000
20
Э.Бүрэн
Тахилт
60 000
21
Дулмаа
Тахилт
6 000
22
Я.Бадрах
Тахилт
6 000
Ном хэвлэлтэнд шилжих болсон тул 2014 оны 7 дугаар сарын 4-ны өдрөөс хойш хандив өгсөн иргэд дурьдагдаагүй болохыг анхаарна уу
267
ХОВД АЙМГИЙН АЛТАЙ СУМ 1924-2014
ГАРЧИГ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ Захчины гарал үүсэл түүхийн зарим асуудалд ...................................................................................5
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ Алтай сумын өчигдөр, өнөөдөр, маргааш ........................................................................................15
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ Төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын түүхчилсэн танилцуулга ............................................40
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ Алтайгаар овоглосон алдартнууд ....................................................................................................130
ТАВДУГААР БҮЛЭГ Бурхан ухаантай буянтай малчид ....................................................................................................166
ЗУРГААДУГААР БҮЛЭГ Нутгийн хөгжлийг бүтээн байгуулалтаас .........................................................................................190
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ Нэгэн сэтгэлээр хамтдаа тэмүүлдэг нутгийн зөвлөлийнхөн ............................................................215
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ Алтайчуудын дуу хуурын дээжээс ...................................................................................................224
ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ Гэрэл зураг түүх өгүүлнэ ...................................................................................................................231
АРАВДУГААР БҮЛЭГ Хандивлагчид ..................................................................................................................................248
268