Magazine van NetwerkNotarissen: Je familie by blik grafisch ontwerp

Het notariële magazine

je familie m/v even bijpraten met de familienotaris

Isa Hoes & Barry Atsma over alleenstaand ouderschap

Relaties en familiebanden veranderen: wat kan je regelen om je zeker te voelen?

Help, ik krijg een erfenis Antje Monteiro

g Trendins topic

“We hebben echt alles moeten aanvechten.”

netwerk notarissen

inhoud

Gemiddeld worden er per dag 480 kinderen geboren; er gaan gemiddeld 380 mensen per dag dood. Er trouwen gemiddeld 190 koppels per dag; elke dag gaat een groot aantal koppels scheiden. Elke dag besluiten partners te gaan samenwonen of juist apart te blijven wonen. Iedereen heeft in zijn leven te maken met relaties en familiebanden waarin elke dag een verandering kan komen. Hoe ga je met die verandering om en wat regel je om je daarin zeker te voelen? Daarover gaat dit magazine.

Familie Blom Op de Blommenhoeve in Eemnes wonen en werken drie generaties van de familie Blom. Opa Blom werd op de hoeve geboren. Oma Blom-Overeem trouwde 57 jaar geleden ‘in de familie’. Sinds 2002 woont ook dochter Ria met haar gezin op de hoeve. De woongedeelten zijn van elkaar gescheiden; ze komen bij elkaar over de vloer maar zitten niet op elkaars lip. Opa Blom had met zijn zoon Tijmen een boerenbedrijf op de hoeve. Na het overlijden van Tijmen hebben zijn zussen en broer het agrarisch bedrijf voortgezet. Tegenwoordig zijn er ook andere activiteiten. Zoals het paardenpension en de workshops die op de hoeve worden gehouden. Ook is er jaarlijks een grote fair ‘buitenleven’. Zin in een ritje met koetsier Blom? Ook dat is mogelijk vanaf de hoeve.

Advies

Wat zegt Beatrijs Ritsema over drie verschillende leefsituaties?

voor u verzameld Facts and figures

Lees meer over hoe de familie Blom woont en werkt op pagina 24.

Tips van Lucienne van der Geld voor samenlevers en samengestelde gezinnen.

voor het eerst samenwonen, voor de tweede keer trouwen en proberen een gezin te blijven als je bent gescheiden.

Als door de crisis je toekomstplannen op ‘pauze’ zijn gezet: is er een oplossing?

28 Minder trouwen,

meer samenwonen.

Aan tafel bij de Netwerknotaris... Loek van den Bogaert zit aan tafel bij Netwerk-kandidaat-notaris Bram. Hij wil meer weten over het levenstestament.

30 Zangeres Antje

Monteiro en haar moeder voerden een jarenlange juridische strijd om voogdij kinderen overleden zus

Wie zorgt er voor je kinderen als je er zelf niet meer bent?

Erfenis

interview

34 Isa Hoes en Barry Atsma

Bij het krijgen van een erfenis verwacht je niet ook schulden te erven. Maar wat moet je doen als iemand toch schulden nalaat? Dat lees je hier

Openhartig:

2 • je familie m/v

26 Je leven tijdelijk on hold

fotografie: Kairos©Martine Kolner

Hoe ga je om met verandering?

Artikel

Doordraven en overeind blijven

Zo leef ik! Vier leefsituaties in beeld

En verder... 17 to do list 29 hoe zit het met... 32 trending topics 37 zorgen voor later 38 familie- en relatiezaken 39 tree of life

je familie m/v • 3

voor u verzameld

Zo leven we in Nederland*

Tweet Tweet Tweets! @Netwerk Notaris

Burgerlijke staat aantallen x 10.000

ongetrouwd

11 gescheiden

98%

8,6 verweduwd

14%

@NetwerkNotaris Wacht nooit te lang met het maken van een testament: als je wilsonbekwaam raakt bijv door ziekte, kan je geen testament meer maken

getrouwd

ongetrouwd

66%

huishoudens met kinderen

Uit onderzoek van Netwerk Notarissen onder ruim 6.000 ongetrouwde samenwoners blijkt:

ongeveer een op de vijf samenwonende partners werkt mee in het bedrijf; een op de drie samenwonende partners van een ondernemer die meehelpt in zijn bedrijf krijgt daarvoor betaald

getrouwd

Facts and figures

huwelijkssluitingen

@NetwerkNotaris ‘Ik ga scheiden. Deelt mijn ex mee in erfenis die ik kreeg?’ Ja, als je geen huwelijkse voorwaarden hebt en overledene geen testament had

50% van de samenwoners heeft geen samenlevingscontract bij de notaris gemaakt

* Cijfers CBS

Met wie wonen we nu en in de toekomst?*

Boeken

momenteel zijn er 2,0 miljoen paren met thuiswonende kinderen en 2,2 miljoen zonder aantal alleenwonenden groeit met 0,5 miljoen aantal paren groeit met 150.000 aantal alleenstaande ouders zal naar verwachting licht stijgen tot 540.000 aantal paren met thuiswonende kinderen zal naar verwachting afnemen met 80.000 aantal paren zonder thuiswonende kinderen zal juist stijgen met 230.000

2025 * Cijfers CBS

4 • je familie m/v

Millennium, Stieg En Ik Eva Gabrielsson, ISBN: 9789044518801 Eva Gabrielsson was de partner van de op 54-jarige leeftijd overleden Millennium-auteur Stieg Larsson. Zij droeg bij aan het succes van Larsson maar na zijn overlijden stond zij in de kou. Net zoals in Nederland, is er in Zweden voor de ongetrouwde partner geen recht op de erfenis. Alleen als er een testament is kan de ongetrouwde partner erven. Een testament maakte Larsson echter nooit. In dit boek vertelt Gabrielsson over haar leven met Stieg Larsson en over haar leven na zijn plotselinge dood. Zij kwam in een rechtszaak met de familie van Larsson en na een juridisch gevecht is het haar gelukt om in haar flat te mogen blijven wonen.

de helft van de ongetrouwde samenwoners woont in een huis waarvan maar een van hen de eigenaar is De erfenis – Vechten om het familiefortuin Jaap Willems, ISBN: 9789046805374 Jaap Willems beschrijft hoe na de dood van zijn moeder, zijn familie uit elkaar valt door de ruzie om de erfenis. Kort voor haar dood krijgt Willems het beheer over het vermogen van zijn moeder. Tot dan toe had zijn zus Reina het vermogen beheerd. Een fragment: “Ik hoop nog steeds dat het niet waar is. Dat op moeders rekening het miljoen staat dat er zou moeten zijn, of nog zeven ton, of vijf. Waar houdt het op? Wanneer zal ik besluiten om Reina’s verduisteringen met de mantel der discretie te bedekken? Als ik niets vreemds vind of niets rapporteer, vermijden we een hoop ellende. Als ik in een café blijf zitten schrijven aan dit boek totdat het vliegtuig me terugbrengt naar Schiphol, dan hoef ik Reina niet te confronteren met een lastige ontdekking, dan bespaar ik moeder een vervelend verhaal. Dan hebben we geen probleem.”

67% van de samenwoners heeft privévermogen

Uw Netwerknotaris Uw Netwerknotaris is gespecialiseerd in juridische zaken rond familie en relatie, testamenten en erfenissen, bedrijf, woning en onbebouwde grond. Uw Netwerknotaris is onpartijdig en daarom ook geschikt als bemiddelaar in allerlei soorten conflicten. Bijvoorbeeld een conflict in de familie. Hij of zij is aangesloten bij Netwerk Notarissen en voldoet daarom aan hoge kwaliteitseisen. Circa 600 gespecialiseerde juristen werken samen aan het delen van kennis en ervaring. Uw Netwerknotaris kan voor uw vraag of zaak altijd de expertise van het Notariële Kenniscentrum van Netwerk Notarissen inroepen.

Uw Netwerknotaris luistert, informeert en adviseert bij belangrijke gebeurtenissen in uw leven over de juridische, financiële en fiscale gevolgen voor uw persoonlijke situatie. Bijvoorbeeld als u stopt met uw werk of een nieuwe relatie aangaat. Hij/zij spreekt heldere taal en maakt uw (complexe) juridische zaken voor u duidelijk. Advies dat u van de Netwerknotaris krijgt is altijd onafhankelijk en gebaseerd op de laatste inzichten. De akten die u van de Netwerknotaris krijgt zijn in begrijpelijke taal en wij zorgen voor een bijsluiter als vakjargon niet te vermijden is.

3 vragen over het testament

Ik ben getrouwd en heb twee kinderen. Getrouwde partners hoeven toch geen testament te maken? Voor getrouwde partners met kinderen heeft de wet geregeld dat de achterblijvende ouder de hele erfenis krijgt. De kinderen moeten op hun erfdeel wachten tot beide ouders zijn overleden. Toch maken jonge ouders een testament, bijvoorbeeld om een voogd aan te wijzen voor de verzorging en opvoeding van de kinderen als beide ouders overlijden.

Ik heb geen partner en ook geen kinderen. Is dan een testament wel nodig? 24% van de samenwonende partners heeft zijn/haar partner bij het pensioenfonds als begunstigde voor het nabestaandenpensioen aangemeld

ongeveer een op de drie samenwonende partners werkt minder voor de relatie, het huishouden of de kinderen

De wet regelt dat uw ouders, broers en zussen uw erfenis krijgen. Vaak zijn ouders al op leeftijd en is het zonde van de erfbelasting als zij eerst van u erven, kort daarna overlijden en de erfenis naar uw broers en zussen gaat. Met een testament kunt u zelf bepalen wie uw erfenis krijgt.

Moet ik voor alles wat ik wil regelen voor na mijn overlijden een testament bij de notaris maken? Voor sommige regelingen hoeft u geen testament te maken, maar kunt u een codicil maken. Een codicil is een handgeschreven stuk dat u zelf heeft gemaakt. Wat u kunt regelen in een codicil? Onder meer: - bepaalde sieraden nalaten - bepaalde spullen vermaken - uw wensen over de uitvaart. Een codicil is alleen geldig als het aan alle wettelijke eisen voldoet. je familie m/v • 5

interview

De toekomst

van samen vormgeven Samen plannen maken voor de toekomst. Voor de eerste keer, een nieuwe kans gekregen, of omdat je door de kinderen met elkaar verbonden blijft. Roel en Marika, Frederick en Ilse, Marion en Hans hebben vorm gegeven aan hun relatie in een nieuwe fase. Zij vertellen hier openhartig hun verhaal.

Roel trouwde voor de eerste keer in 1991. Dit huwelijk hield geen stand. Enige tijd daarna kwam Roel Marika tegen. In 2010 kwam het tot een huwelijk tussen hen. Ze trouwden om een extra ‘stempel’ en verbintenis te geven aan hun relatie. Een andere belangrijke reden was hun kinderwens. Ondanks dat het eerste huwelijk van Roel strandde, keek hij niet anders aan tegen het huwelijk: “Ik zie het huwelijk nog altijd als een mooi symbool en als een kroon op een relatie. In een relatie ga ik er helemaal voor en een huwelijk hoort daar wat mij betreft bij. Ook al trouwde ik voor de tweede keer: onze huwelijksdag was een onvergetelijke dag op een prachtige locatie met alles erop en eraan.” Roel en Marika kozen ervoor om huwelijkse voorwaarden te maken. Ook Roels eerste huwelijk was op huwelijkse voorwaarden. Ze zijn er allebei heel uitgesproken over:

6 • je familie m/v

partners die willen gaan trouwen doen er goed aan hun toekomstwensen op papier te zetten en die door te spreken ‘tot op de bodem’. “Je kunt elkaar van alles met goede bedoelingen beloven maar bekijk het toch zakelijk en leg afspraken vast in je huwelijkse voorwaarden. Het is voor allebei belangrijk met elkaar vast te stellen wat er gaat gebeuren als het huwelijk toch mocht stranden. Wat gebeurt er dan met het huis, wat gaat er financieel gebeuren? En: hoe gaan we het dan met de kinderen doen?” Net zo belangrijk als de zakelijke kant is de emotionele kant. Daarom adviseren Roel en Marika met familie en kinderen te bespreken wat voor hen de impact is van een tweede huwelijk. Als je weet wat het nieuwe huwelijk met hen doet, kan je daarop anticiperen en open de zaken bespreken. De kinderen uit Roels eerste huwelijk zijn om het weekend bij Roel en Marika. ‘Helaas’, zegt Roel, ‘ik zou Gina en Romeo vaker bij ons willen hebben maar jammer genoeg werkt mijn ex-vrouw daar niet aan mee’. Roel en Marika dromen van een toekomst in het buitenland: werken en wonen in een land waar de zon vaker schijnt dan in Nederland.

We trouwen steeds minder, maar vaker op maandag Het aantal huwelijken is sinds 2000 met 14 procent gedaald. Vier op de tien paren kiezen voor een huwelijk op vrijdag. Sinds 2008 is maandag de één na populairste dag om te trouwen. Dit heeft ermee te maken dat in veel gemeenten het trouwen op maandag gratis is. Voor partnerregistraties geldt dat maandag de populairste dag is om geregistreerd te worden. Slechts 8% van de partnerregistraties vindt op vrijdag plaats. Een geregistreerd partnerschap lijkt in de meeste opzichten op een huwelijk en moet ook voor de ambtenaar van de burgerlijke stand plaatsvinden.

Gelukspieken Er is een samenhang tussen geluk en het krijgen van kinderen. Mensen zijn tijdelijk gelukkiger in de periode dat zij hun eerste kind krijgen; het gelukkigst zijn ze in de zwangerschap van het eerste kind. Het geluksgevoel daalt langzaam na de geboorte van het eerste kind. Na 1 tot 2 jaar na de geboorte van het eerste kind is het geluksgevoel weer terug op het niveau van vóór de zwangerschap van het eerste kind. Een tweede en derde kind levert geen gelukspieken op. (onderzoek: CBS)

fotografie: Kairos©Martine Kolner

Roel en Marika van Haren zijn getrouwd en wonen in Soest. Roel heeft twee kinderen (Gina en Romeo) uit een eerder huwelijk; samen kregen ze Sophia. Roel is zanger, componist en tekstschrijver; Marika zorgt dat thuis alles goed geregeld is.

“Ook al trouwde ik voor de tweede keer: onze huwelijksdag was een onvergetelijke dag op een prachtige locatie met alles erop en eraan.”

je familie m/v • 7

interview

“Het gezamenlijk kopen van spullen is natuurlijk wel een uitdaging aangezien je beiden achter de aankoop moet staan”

Frederick en Ilse hebben beiden in studentenhuizen gewoond en wonen voor het eerst ‘echt’ samen. Frederick is eigenaar van het huis, dat hij recent aanschafte met een hypotheek van zijn ouders. Ze hebben geen samenlevingscontract gemaakt omdat dat volgens hen niet nodig is. Ze hebben wel duidelijke afspraken gemaakt over de kosten; alle kosten betalen ze samen. Daarnaast hebben ze een gezamenlijke betaalrekening voor de

Inkomensverschil Volgens het CBS is er een groot inkomensverschil tussen werkende vaders en moeders die ongetrouwd samenwonen en kinderen hebben. De werkende vaders verdienen aanzienlijk meer dan de werkende moeders. Bij ongetrouwd samenwonenden wordt het verschil in inkomen meestal niet gecompenseerd. Omdat ze geen samenlevingscontract hebben of als ze wel een samenlevingscontract hebben er niet vaak voor wordt gekozen hierover

8 • je familie m/v

boodschappen etc. “Dit is ontzettend handig aangezien je dan niet hoeft op te letten wie wat betaalt en je een goed gezamenlijk overzicht hebt van de kosten die je maakt”, zegt Frederick. Frederick en Ilse zijn druk bezig met het inrichten van het huis en delen ook die kosten samen. “We hebben de afspraak gemaakt dat alles wat we kopen voor het huis door ons gezamenlijk wordt betaald. Onze inrichting bestaat nu nog uit spullen afkomstig van onze oude woningen dus het past nog niet helemaal lekker bij elkaar. Het gezamenlijk kopen van spullen is natuurlijk wel een uitdaging aangezien je beiden achter de aankoop moet staan, maar tot nu toe komen we daar samen nog goed uit.” Ilse wil graag nog in het buitenland gaan werken. Frederick ziet mogelijkheden om het concept van zijn onderneming ook in andere grote steden te gaan implementeren.

afspraken te maken. Met name vrouwen met kinderen die ongehuwd hebben samengeleefd en daarna scheiden, zijn financieel de dupe. Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen en de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat na verbreking van een relatie de koopkracht van deze vrouwen met 14 procent daalt. Voor 20.000 vrouwen is die daling zo groot dat ze inmiddels onder de armoedegrens leven. Van wie is de auto? Bij samenwonende stellen zonder kinderen staat de auto vaker op naam van de man: bijna drie kwart van de mannen heeft een personenauto op zijn

naam staan. Bij paren met kinderen is dit verschil tussen mannen en vrouwen iets kleiner. Van de alleenstaande mannen heeft de helft een auto op naam staan; bij alleenstaande vrouwen is dat 40%. Een auto kan maar op één naam worden gezet. Als partners samen de aanschaf van de auto hebben betaald is het belangrijk om afspraken te maken wie de auto krijgt bij scheiding. Als partners geen afspraken maken is het bij scheiding voor de partner die de auto niet op naam heeft, maar wel aan de aanschaf meebetaalde, van belang of hij/zij dat kan bewijzen.

fotografie: Kairos©Martine Kolner

Frederick Houtenbos en Ilse Hoogervorst (beiden 26) wonen sinds één maand samen in het huis van Frederick in Amsterdam. Ilse werkt als projectleider en Frederick heeft een eigen onderneming, de ‘gouden schaar stoomservice’, waarmee hij ‘corporate dry cleaning service’ levert aan grote bedrijven in Amsterdam.

je familie m/v • 9

interview

‘Probeer een gezinsleven te houden en niet alleen op afstand, maar eet als het kan geregeld met elkaar’

Marion Langhout (47) en Hans Achterbosch (51) waren tien jaar getrouwd. Marion heeft een communicatie advies bureau en is directeur van MAS Outreach Leeuwarden. Hans is architect en directeur van Achterboschzantman architecten in Leeuwarden. Sinds 2003 zijn ze gescheiden. Hun eerste kind Daan werd in 1994 dood geboren. Zoon Timo is 17 en dochter Silke is 14. Marion en Hans hebben bij hun scheiding heel bewust gekozen voor het co-ouderschap. De kinderen zijn de ene week bij Marion en de andere week bij Hans, steeds van woendag tot woensdag. Hans en Marion leven in goede verstandhouding in dezelfde woonplaats (Leeuwarden), slechts 150 meter van elkaar vandaan. Voor de kinderen is het prettig dat hun ouders zo dicht bij elkaar wonen. De kinderen ervaren het co-ouderschap in het geheel als erg goed. In het echtscheidingsconvenant hebben Marion en Hans de afspraken goed vastgelegd.

fotografie: Kairos©Martine Kolner

Ook al zijn er nieuwe partners, toch zorgen Marion en Hans ervoor dat ze met z’n vieren een gezin blijven. Dit uit zich in het voornemen om met de kinderen (maar zonder de nieuwe partners) een reis te maken naar Nieuw-Zeeland om de ‘kindertijd’ af te sluiten. Om de goede verstandhouding te behouden, ook toen er nieuwe partners kwamen, hebben ze goed met elkaar gecommuniceerd. Hans adviseert, gezien zijn ervaringen, andere gescheiden ouders die voor co-ouderschap kunnen kiezen: “Probeer een gezinsleven te

10 • je familie m/v

behouden, en niet alleen op afstand. Als het kan is het goed geregeld met elkaar te eten. En: belangrijke keuzes over de kinderen altijd samen overleggen.” Marion vult aan: “We hebben een gezamenlijke kinderrekening waarop we iedere maand allebei geld storten. Als er iets nodig is, bijvoorbeeld een fiets of sportkleding voor de kinderen, dan kunnen we dat van die rekening betalen.” Ze laten bewust de wisseling tussen de weken op school plaatsvinden en niet thuis. “Zo voorkom je drama’s bij de wisseling” vertelt Marion. “Als ouders gaan we altijd samen naar ouderavonden en de 10-minutengesprekken van de school van de kinderen”, zegt Hans. Over waarom hun co-ouderschap een succes is geworden, zijn ze het eens: “Houd het belang van je kinderen bij alles wat je doet in de gaten. Het is niet altijd makkelijk maar je weet waarvoor je het doet en dat zijn de kinderen.”

Co-ouder Bij co-ouderschap verblijven de kinderen deels bij de moeder en deels bij de vader. De verzorging en opvoeding van de kinderen worden door de ouders zoveel mogelijk 50-50 verdeeld. Co-ouderschap is overigens iets anders dan het ouderlijk gezag. Na een scheiding houden beide ouders in principe het ouderlijk gezag, maar hebben niet automatisch ook beiden evenveel de zorg voor de kinderen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat in de periode 2000–2007 ongeveer 70 procent van de kinderen na de echtscheiding bij de moeder ging wonen en 10 procent bij de vader. Co-ouderschap kwam bij een op de vijf scheidingen voor. Na 2007 is het co-ouderschap toegenomen. Van ouder op kind... Uit onderzoek blijkt dat scheiding en huwelijksleeftijd van ouders invloed hebben op de leeftijd waarop kinderen gaan samenwonen. Kinderen van ouders die jong zijn getrouwd, gaan vaak op jonge leeftijd samenwonen. Ook een scheiding van de ouders zorgt ervoor dat kinderen eerder gaan samenwonen. Kinderen gaan gemiddeld een half jaar later samenwonen dan de leeftijd waarop hun ouders gingen trouwen. Dochters van gescheiden ouders gaan gemiddeld op 22,3-jarige leeftijd samenwonen; zonen zijn gemiddeld twee jaar ouder. Kinderen van gescheiden ouders gaan dan wel eerder samenwonen, maar trouwen minder vaak. En als ze al trouwen, zijn ze gemiddeld ouder dan kinderen van niet-gescheiden ouders. (onderzoeksgegevens: CBS)

je familie m/v • 11

reactie

Tips van

Beatrijs Ritsema reageert

op de leefsituatie van... Beatrijs Ritsema is sociaal psycholoog en schrijver. Ritsema is een columnist over hedendaagse etiquette, onder andere in HP/De Tijd en Trouw. Over dit onderwerp heeft zij sinds september 2002 een wekelijkse vragenrubriek in het dagblad Trouw. Ze is getrouwd met NRC-commentator Maarten Huygen met wie ze drie kinderen heeft.

Advies

Reactie Beatrijs op Roel en Marika Prima geregeld zo. Marika zou er verstandig aan doen te zijner tijd een baan te zoeken. Dat is goed voor de zelfontplooiing en geeft haar enige financiële onafhankelijkheid. Verder lijkt het me raadzaam om buitenlandplannen uit te stellen, tot de kinderen van Roel zelfstandig wonen. Ook voor oudere tieners is het belangrijk hun vader in de buurt te hebben.

Reactie Beatrijs op Frederick en Ilse Samenwonen is iets voor mensen die alleen in het hier en nu leven en de toekomst onbelangrijk vinden. Als de relatie verzuurt, kan Ilse simpel het huis uit worden gezet en hoe bewijst ze dan dat ze meebe-

12 • je familie m/v

taald heeft aan de inrichting? Alle materiële macht ligt bij Frederick. Daar staat tegenover dat alle macht bij Ilse ligt, mocht het van kinderen komen. Wanneer er niets formeel geregeld is en de relatie strandt, kan zij een omgangsregeling voor vader en kinderen makkelijk saboteren. Een geregistreerd partnerschap is wel het minste waar dit stel toe zou moeten besluiten. Maar een huwelijk (met of zonder huwelijkse voorwaarden) is beter. Alle rechten en plichten liggen dan duidelijk vast, inclusief wat er moet gebeuren bij echtscheiding. Mensen hebben vaak bezwaar tegen het huwelijk, omdat ze het een burgerlijk instituut vinden of omdat ze hun relatie privé vinden. Maar het welzijn van kinderen gaat niet alleen ouders, maar ook de maatschappij aan. Relaties van samenwoners lopen vaker spaak dan relaties van getrouwden. Scheidingen van samenwoners verlopen ondoorzichtiger en leveren daardoor (nog) meer emotionele ellende op dan scheidingen van gehuwden. Kinderen zijn dan ook meer gebaat bij getrouwde dan bij hokkende ouders. Frederick en Ilse houden genoeg van elkaar om huisjeboompje-beestje te spelen. Kennelijk zien ze elkaar als ‘de ware’. Zouden ze daaraan twijfelen, dan was er geen noodzaak voor samenwonen en zou een lat-relatie volstaan. Gezien hun leeftijd ligt gezinsuitbreiding in de lijn der verwachtingen. Ze hebben al informeel voor elkaar gekozen. Mijn advies is om te trouwen, wanneer zich een kind aandient.

Lucienne van der Geld

Reactie Beatrijs op Marion en Hans Een harmonieus nahuwelijk is de grootste dienst die gescheiden ouders hun kinderen kunnen bewijzen. De pijn die een scheiding met zich meebrengt voor de kinderen wordt daardoor verlicht. Goede communicatie tussen de ouders over alles wat met de kinderen te maken heeft vormt hiervoor een noodzakelijke voorwaarde. In het geval van Hans en Marion vraag ik me af of de harmonie niet te ver is doorgevoerd. Met af en toe samen eten, als het toevallig zo uitkomt, is niks mis, maar vaste afspraken voor regelmatige etentjes zijn misschien iets te veel van het goede. Bij zo’n idyllisch ex-gezin valt voor de kinderen niet meer te begrijpen waarom hun ouders eigenlijk gescheiden zijn. Hetzelfde geldt voor de geplande vakantiereis naar Nieuw-Zeeland. Verder weg van alles en iedereen kun je het niet zoeken! Zo’n gezinsvakantie is intiem, je zit voortdurend op elkaars lip. De kinderen zullen het vast leuk vinden, maar de vraag is of de nieuwe partners van Hans en Marion staan te juichen bij dit vakantieplan. Het is fijn als exen het goed met elkaar kunnen vinden, maar ze kunnen beter niet doen alsof ze nog steeds een stel zijn.

Lucienne van der Geld is juridisch directeur van Netwerk Notarissen en als docent relatierecht verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

of als de zorg voor de kinderen grotendeels op één van de partners terecht komt. De wet kent geen alimentatie voor ongetrouwde partners. Ook hier geldt dat je dit in een samenlevingscontract wel kunt overeenkomen.

Tips voor samenwoners

Na een tijd samenwonen weten partners vaak niet meer van wie welke spullen zijn of kunnen ze dat niet meer bewijzen. Een lijst kan dan uitkomst bieden. Op deze lijst, die onderdeel wordt van het samenlevingscontract, noteert iedere partner de eigen spullen. Bij uit elkaar gaan is het dan duidelijk wie welke spullen meeneemt. Dit voorkomt ruzie en - in het ergste geval - rechtszaken.

Als je ouderdomspensioen opbouwt, heb je ook vaak een nabestaandenpensioen. Als je bent getrouwd, gaat het nabestaandenpensioen automatisch bij je overlijden naar je echtgenoot. Als je samenwoont gebeurt dat niet automatisch! Je moet je partner als begunstigde aanmelden bij je pensioenfonds. Het pensioenfonds eist dan vaak dat je je partner in een samenlevingscontract hebt aangewezen als begunstigde. Dan voorkom je dat het potje dat je opbouwt in rook opgaat als je overlijdt. Samenwonende partners erven niet automatisch van elkaar. De kinderen zijn op grond van de wet de erfgenamen; heb je geen kinderen, dan je ouders, broers en zussen. Zonder een testament en/of samenlevingscontract erven samenwonende partners niet van elkaar. Heb je kinderen? Met een samenlevingscontract en testament kan je ervoor zorgen dat jouw partner bij jouw overlijden eerst van jou erft en dat de kinderen pas erven als jullie allebei overleden zijn. Jouw partner hoeft dan bij jouw overlijden niet de erfdelen van de kinderen al uit te betalen. Wanneer je gaat samenwonen, geeft je dat niet zomaar recht op het inkomen of het vermogen van jouw partner. Er ontstaat geen gemeenschap van goederen, zoals bij een huwelijk (zonder huwelijkse voorwaarden). In een samenlevingscontract kan je dit soort zaken echter wel onderling afspreken. Hier kan bijvoorbeeld behoefte aan zijn als de ene partner de andere partner in de gelegenheid stelt carrière te maken

Tips voor samengestelde gezinnen Heb je een samengesteld gezin? Het is dan best een hele puzzle hoe je erfenis verdeeld moet worden. Neem de tijd om samen met je Netwerknotaris de verschillende scenario’s door te spreken. Daarna wordt de verdeling van je erfenis vastgelegd in een testament. Bedenk dat als je overlijdt terwijl je kinderen nog geen 18 jaar zijn, de andere ouder van de kinderen het beheer over de erfenis krijgt die je nalaat voor jouw kinderen. Als je dat niet wilt, dan moet je in je testament een bewindvoerder aanwijzen. Die bewindvoerder beheert dan de erfenis voor de kinderen. In de wet staat dat een ouder het ‘ouderlijk vruchtgenot’ heeft van de bezittingen van de kinderen. Concreet betekent dit dat als jij overlijdt en je kinderen nog geen 18 jaar oud zijn, de andere ouder van de kinderen recht heeft op de rente en andere opbrengsten (bijvoorbeeld de huursommen van een verhuurd huis) van jouw erfenis. In een testament kan je een clausule opnemen waarmee je de andere ouder het ouderlijke vruchtgenot ontneemt.

je familie m/v • 13

artikel

artikel Hieronder treft u een kort overzicht van hoe de erfenis globaal moet worden afgewikkeld als u beneficiair aanvaard hebt:

Actueel

Help, ik krijg een erfenis met schulden!

Het afleggen van de verklaring van beneficiaire aanvaarding. Dit is een officiële verklaring die u via de rechtbank maar ook via de notaris kunt afleggen. Deze wordt aangetekend in een register zodat de schuldeisers kunnen zien dat u in principe niet aansprakelijk bent voor de schulden van de overledene. ‘In principe’ want u moet op grond van de wet wel een aantal stappen doorlopen. Doet u dat niet, dan kunt u toch met eigen portemonnee aansprakelijk zijn voor de schulden uit de erfenis.

Meestal staan erfenissen voor mooie herinneringen en een som geld die iemand nalaat. Bij het krijgen van een erfenis verwacht je niet ook schulden te erven. Maar wat als iemand toch schulden nalaat? Het komt steeds vaker voor.

Aansprakelijk als erfgenaam

10 %

Uit onderzoek van Netwerk Notarissen blijkt dat er steeds meer negatieve erfenissen zijn. Het aantal beneficiaire aanvaardingen van erfenissen (onder voorbehoud dat het saldo positief is) is in 2012 met ruim 10 procent toegenomen. Het aantal verwerpingen van de erfenis is gestegen met 13 procent.

14 • je familie m/v

Met het accepteren van een erfenis -dit wordt in de wet ‘zuiver aanvaarden’ genoemd- wordt een erfgenaam aansprakelijk voor de schulden van de overledene. Ook als de schulden groter zijn dan de bezittingen. Deze erfgenaam moet dan met zijn eigen geld bijpassen. Een erfgenaam is niet verplicht een erfenis te accepteren. Er zijn namelijk nog twee andere keuzes: verwerpen (afstand doen van de erfenis) of beneficiair aanvaarden (uitleg hierna onder het kopje ‘Plussen en niet de minnen’). In beide gevallen hoeft de erfgenaam niet uit eigen portemonnee de schulden van de overledene te betalen.

Gedragen als erfgenaam

In sommige gevallen is er geen keuze om te verwerpen of beneficiair te aanvaarden. De wet zegt namelijk dat een erfenis als geaccepteerd geldt na het ‘gedragen als erfgenaam’. Bijvoorbeeld door geld op te nemen van de bankrekening van

Een boedelbeschrijving maken: dit is een overzicht van alle bezittingen en schulden van de overledene.

de overledene of de inboedel van de overledene naar de kringloopwinkel te brengen. Ook minderjarigen hebben geen keuze: als zij de erfenis willen accepteren dan moet dat altijd beneficiair gebeuren.

De boedelbeschrijving ter inzage leggen bij de rechtbank. 4

Niet zichtbaar

Vaak is het voor erfgenamen niet duidelijk of er schulden in een erfenis zitten. In het huis kan een nieuwe tv en een mooie laptop staan, maar die kunnen op afbetaling gekocht zijn. Daar komen erfgenamen vaak pas achter als er opeens een aanmaning in de brievenbus valt. Of moet een deel van de erfenis naar de stiefkinderen van de overledene vanwege het eerdere overlijden van diens partner. Daarom adviseren Netwerk Notarissen om het zekere voor het onzekere te nemen en een erfenis beneficair te aanvaarden.

Het oproepen van de schuldeisers. 5

Als het nodig is om schulden te betalen: verkopen van bezittingen. 6

Het betalen van de schulden. De kantonrechter kan beslissen dat u niet alle stappen (3 tot en met 6) hoeft te zetten.

Plussen en niet de minnen

Als een erfgenaam beneficiair aanvaardt, accepteert deze alleen de ‘plussen’ van een erfenis en niet de ‘minnen’. Een erfgenaam wordt dan dus beschermd voor de schulden van een erfenis. Deze bescherming krijgen erfgenamen alleen als ze de stappen doorlopen die de wet voorschrijft; deze stappen staan onder toezicht van de rechter. Hiernaast treft u een overzicht aan van de stappen. >

Ingrid van der Sleen

teeds meer erfenissen bestaan uit schulden, onder meer doordat het geërfde huis langer te koop staat en de hypotheekschuld intussen gewoon doorloopt. Als erfgenamen niet opletten moeten ze de schulden uit eigen zak betalen waardoor ze zelf in de financiële problemen kunnen komen.

Een van de meest belangrijke regels is dat de erfgenamen de erfenis niet mogen verdelen zolang deze stappen niet zijn afgerond. Een andere belangrijke regel is dat alle schulden gelijk behandeld moeten worden. Dit betekent dat schulden pas mogen worden betaald als de stappen 1 tot en met 5 zijn doorlopen. Er gelden ook nog andere formaliteiten die erfgenamen moeten nakomen. Als u die formaliteiten niet nakomt, kunt u toch aansprakelijk worden voor de schulden van de erfenis. Meer informatie over beneficiaire aanvaarding? Neem dan contact op met uw Netwerknotaris.

je familie m/v • 15

artikel

wat is... zuiver aanvaarden?

Ingrid van der Sleen

U aanvaardt dan de erfenis zoals die is. Zijn er meer schulden dan bezittingen dan bent u met uw eigen vermogen aansprakelijk voor die schulden.

Netwerk Notarissen vragen al geruime tijd aandacht voor erfenissen met schulden. Met het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit Nijmegen is onderzoek gedaan naar oplossingen in de wet die meer bescherming voor erfgenamen bieden tegen de schulden van de overledene. Hieruit is het rapport ‘Erven zonder financiële zorgen’ voortgekomen waarin drie routes zijn geschetst naar betere

16 • je familie m/v

bescherming van erfgenamen. Staatssecretaris Teeven maakte op 11 maart 2013 bekend een van de voorstellen uit het rapport in de wet over te nemen zodat erfgenamen beter worden beschermd. Omdat het nog een tijdje kan duren voordat de wet is aangepast, adviseren Netwerk Notarissen nog steeds alert te zijn op schulden in de erfenis.

Op 1 april 2013 besteedde TROS Radar aandacht aan het onderwerp ‘Erfenis: meevaller of loden last’. Netwerk Notarissen werkte mee aan dit item. In de uitzending vertelden Carise Durfort en haar zussen dat zij niet wisten dat je beneficiair kunt aanvaarden. Zij accepteerden de erfenis van hun moeder. Later bleek dat hun moeder Margot, die overleed op 61-jarige leeftijd, een forse schuld had aan de Belastingdienst vanwege onterecht ontvangen huurtoeslag. De zussen draaien nu op voor de schuld van hun moeder. Dit had voorkomen kunnen worden als zij de erfenis beneficiair hadden aanvaard. Door beneficiaire aanvaarding komt er als het ware een hekje om de erfenis te staan en kunnen schuldeisers niet buiten het hekje het eigen vermogen van de erfgenamen aanspreken. Is, naast beneficiaire aanvaarding, verwerping van de erfenis een goed alternatief? In de Radar-uitzending wijst Lucienne van der Geld, juridisch directeur, er op dat verwerping van een erfenis niet altijd een oplossing is. ‘Een risico van verwerpen is dat mogelijk je kinderen erfgenaam worden en dat je daarmee de volgende generatie met het probleem van de schulden opzadelt.’

wat is... verwerpen?

U doet dan afstand van de erfenis en legt dan een verklaring van verwerping af bij de rechtbank. Dat kan ook via de notaris. Na verwerping heeft u niets meer met de erfenis te maken. U heeft dan ook geen recht bijvoorbeeld op familiebezittingen uit de erfenis. Houd er bij verwerpen rekening mee dat uw kinderen dan in plaats van u erfgenaam kunnen worden. Kiest u voor beneficiaire aanvaarding of verwerping, dan moet u rekening houden met kosten van de rechtbank, ook als u dat via de notaris doet.

To do list...

Het goed regelen voor je nabestaanden

Naast een testament of codicil kan het verstandig zijn om ook andere zaken te regelen voor uw overlijden. Hieronder een aantal suggesties.

en steld van uw wens op de hoogte ge en nd aa st be na uitvaart Heef t u uw paald persoon uw u wilt dat een be s Al rt? aa tv ui over uw uteur aanwijzen. ament een exec st te uw in or vo ar regelt, kunt u da (muziek, wie uit te voor uw uitvaart t ef he en ns we tu Als u specifieke nabestaanden da n pret tig voor uw ie ch iss m t he is kan nodigen etc) de rouwannonces resbestand voor ad n Ee t. ze er pi die op pa en. or uw nabestaand ook handig zijn vo nt u uw overlijden ku n wilt afstaan na ne ga or uw u s Al l. w.donorregister.n registreren via ww geld vo Heef t u iets gere

or uw huisdieren

dat laten

voor als u overlijd

n dat zij weten heel prak tisch zij en nd aa st be na e Het kan voor uw oorden voor onlin heef t, uw wachtw u en ng ni ke re welke bank betaalsites etc. egeven moeoverlijden terugg uw na e di d en le Heef t u spullen ge rollator die u nu ? Bijvoorbeeld: de ar na ge ei de n ten worden aa . benedenbuurman geleend van de gebruikt hebt u en? U kunt hier waarschuwd word ge en lijd er ov Wie moet er na uw plek bewaar t. n goed zichtbare ee op u e di en een lijst van mak

je familie m/v • 17

aan tafel

Wie regelt mijn zaken als ik dat zelf niet meer kan?

‘Het levenstestament werkt in de situatie dat u niet in de gelegenheid of in staat bent uw wil te bepalen.’

Aan tafel bij de Netwerknotaris

Loek van den Bogaert zit aan tafel bij Netwerk-kandidaatnotaris Bram. Nu Loek al een tijdje weduwnaar is, wil hij advies over wat hij het beste kan regelen voor de situatie dat hij zelf zijn zaken niet meer kan behartigen. Hij is 78 jaar en nog heel sportief bezig op de tennisbaan maar beseft dat hij ook zo maar wat kan gaan mankeren. Loek is vader van vier kinderen. Hij heeft al eerder over het levenstestament gehoord en vraagt Bram hem te informeren over wat dat voor hem kan betekenen.

fotografie: Kairos©Martine Kolner

“Het levenstestament werkt in de situatie dat u niet in de gelegenheid of in staat bent uw wil te bepalen. Bijvoorbeeld door een ziekte, geestelijk of lichamelijk, of door onverwachte omstandigheden. Voor die gevallen kunt u een persoon die u vertrouwt de bevoegdheid geven uw zaken te regelen. U kunt dit bij ons vastleggen in een levenstestament.”

18 • je familie m/v

“Een vast deel van het levenstestament is de machtiging. In het levenstestament wordt iemand gemachtigd die namens u uw administratie regelt. Hieronder vallen onder meer het betalen van de rekeningen en het doen van belastingaangiften. Het is belangrijk dat u personen machtigt die u vertrouwt. U denkt daarbij aan uw kinderen. U kunt de kinderen alle vier machtigen of bijvoorbeeld twee kinderen machtigen en de andere twee toezicht laten houden. Al uw kinderen zijn op die manier betrokken en het kan later onenigheid voorkomen bij uw erfenis.”

“Een levenstestament wordt verder ‘op maat’ gemaakt. Dat wil zeggen: úw wensen staan centraal. Bijvoorbeeld kunt u uw wensen opgeven wat er met uw spullen in huis moet gebeuren als u blijvend wordt opgenomen in een verpleeghuis. Maar ook wat er met uw huis zelf moet gebeuren. Moet dat verkocht worden of mag bijvoorbeeld een van de kinderen in het huis gaan wonen. Of wat er dan moet gebeuren met uw eventuele huisdieren. Maar ook zaken als het doen van giften. U kunt vastleggen of de giften die u al deed ook nadat u daar zelf niet over kunt beslissen, moeten worden voortgezet.” “Als u dat wilt, kunt u in uw levenstestament ook uw wensen met betrekking tot medische behandelingen vastleggen. Bijvoorbeeld de wens dat artsen er alles aan moeten doen om u in leven te houden als u erg ziek bent. Of juist dat bepaalde behandelingen niet meer worden uitgevoerd als u ernstig ziek of aan het dementeren bent. Als u zelf niet meer in staat bent om uw wil te uiten en overleg met de arts te plegen,

is het belangrijk dat een ander dit voor u kan doen. Hiervoor kunt u in het levenstestament een gevolmachtigde benoemen. Deze persoon kan, als u daartoe zelf niet meer in staat bent, namens u handelen en overleg met de behandelend arts hebben over de medische behandeling.” “Via een centraal register kan worden teruggevonden wie in Nederland een levenstestament heeft gemaakt. De inhoud blijft geheim want het levenstestament wordt in de kluis van ons kantoor bewaard. U krijgt afschriften van het leventestament te zijner tijd mee en kunt zelf een keuze maken of u die al wilt geven aan degene die u machtigt. Van de machtiging in het levenstestament kan pas gebruik worden gemaakt als een arts een verklaring afgeeft dat u niet zelf meer over uw zaken kunt beslissen. We noemen dat ook wel een verklaring van wilsonbekwaamheid.” “Als u geen levenstestament zou maken, moet als u niet meer zelf uw beslissingen kunt nemen, aan de rechter worden gevraagd een bewindvoerder te benoemen. Een bewindvoerder heeft echter veel minder handelingsvrijheid dan een gemachtigde. Het voordeel van het levenstestament is dat deze stap kan worden overgeslagen. Omdat u bovendien aangeeft in het levenstestament wat uw persoonlijke wensen zijn, hebt u meer zekerheid dat er straks dát gebeurt wat ú gewild zou hebben.” >

je familie m/v • 19

aan tafel

in beeld

Zo leef ik

In gesprek met de Netwerknotaris

20 • je familie m/v

“Het is aan te bevelen om te bekijken of het levenstestament ‘aansluit’ bij uw testament. Het testament gaat gelden als u bent overleden; het levenstestament werkt in de periode daarvóór. Eventueel kunt u ook nog een lijst maken van bankrekeningen en andere gegevens zodat het voor degene die uw zaken behartigt duidelijk is hoe uw administratie in elkaar steekt. Deze lijst kunnen we aan het levenstestament bevestigen en in de kluis op het notariskantoor bewaren.” Loek van den Bogaert en Netwerkkandidaat-notaris Bram spreken met elkaar af dat Bram een ontwerp voor een levenstestament zal maken en aan Loek zal toesturen. Zo kan Loek het

ontwerp thuis nog eens rustig doorkijken en eventueel ook met de kinderen bespreken. Wanneer het akkoord is, kan het ondertekend worden op het kantoor van Bram. De zaken zijn dan weer goed geregeld. Baas in fotografie, Marjo Baas

‘Als u dat wilt, kunt u in het levenstestament ook uw wensen met betrekking tot medische behandelingen vastleggen.’

Baas in fotografie, Marjo Baas fotografie: Kairos©Martine Kolner

fotografie: Kairos©Martine Kolner

Baas in fotografie, Marjo Baas

Vier leefsituaties in beeld. Hoe leef je als je met je gezin én je ouders samenwoont? Of zonder familiebanden in een groep? Of als de andere ouder van je kinderen geen deel uitmaakt van je gezin?

je familie m/v • 21

in beeld

22 • je familie m/v

De woongroep heeft een uitgebreid huisreglement, met onder meer regels over het koken en meeëten. Juridisch gezien is de woongroep een vereniging, die eigenaar is van de wasmachine, keuken- en computerapparatuur, de tv, zonnepanelen op het dak, meubilair enzovoort. “Onze vereniging bepaalt wie lid wordt en dus een woonruimte mag huren. Over het hospiteren en het nemen van andere belangrijke besluiten hebben we doordachte procedures op schrift staan.” De leden van de woongroep betalen een bijdrage aan de vereniging, zodat de vereniging de huur aan de woningbouwvereniging kan betalen. Ook andere kosten worden via de vereniging samen gedeeld. Tip van Roeland aan andere woongroepen: “Richt een rechtspersoon op en zorg dat je met elkaar goed praat over wat je wil, hoe je het wil en hoe dat er in de praktijk uitziet. Wees voorbereid op alle eventualiteiten zoals wanbetaling, je niet houden aan de huis- en gedragsregels. Wees helder, specifiek en daarnaast ook vooral gezellig! Een woongroep kan enorm gezellig zijn.”

De donor van de kinderen van Nathalie en Jessy is een vriend die een eigen gezin heeft. Met hem en zijn vrouw hebben ze een open en goed contact. Als de kinderen van Nathalie en Jessy later vragen hebben of contact met hem willen, staat hij daarvoor open. Samen met de donor hebben ze afspraken op papier gezet, maar volgens Nathalie en Jessy is vertrouwen belangrijker dan het papier. Nathalie en Jessy zijn sinds 2011 getrouwd (op huwelijkse voorwaarden). Om beiden juridisch ouders van de kinderen te worden, hebben ze vóór de geboorte van de kinderen de adoptie in gang gezet. Nathalie en Jessy vinden het praktisch om voor het hele gezin één achternaam te kiezen: “Het enige dat je soms hoeft te doen is aangeven dat je met een vrouw getrouwd bent, maar dat is te overzien.” Andere koppels in hun situatie willen ze het volgende meegeven: “Word lid van het COC of doe iets dat bijdraagt aan de rechten voor LGBT’s (lesbian, gay, bisexual & transgender). Er is al veel gedaan maar er valt nog veel te winnen.”

Twee moeders

Roeland Dol woont met 13 anderen in Utrecht, in Woongroep Predikherenkerkhof. In de woongroep is gekozen voor een evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen. Er zijn twee koppels; er wonen geen kinderen in de woongroep. In leeftijd variëren de leden van de woongroep van eind twintig tot eind veertig.

Baas in fotografie, Marjo Baas

Met z’n allen in één huis

Baas in fotografie, Marjo Baas

Nathalie Rietdijk-de Boer en Jessy Rietdijk (allebei 33) zijn twee jaar getrouwd. Ze hebben samen een dochter Indi Rietdijk (2); Nathalie is nu zwanger van hun tweede kind. Hun kinderen hebben dezelfde donorvader.

je familie m/v • 23

in beeld

Marja is kort geleden ingetrokken in het huis van Ron. De andere ouders van de kinderen worden zo veel mogelijk bij de kinderen betrokken. “Voor als de kids het huis uit zijn hebben we de droom om te gaan verhuizen naar ZuidSpanje. Ergens in een mooie berghut in de bergen. Lekker vrij en rustig buitenleven.” Ron en Marja adviseren andere stellen niet te snel te gaan samenwonen. Zij zijn pas na vier jaar gaan samenwonen. “Ik merk dat mensen geneigd zijn om heel snel samen te gaan wonen. Voor de kinderen is dat niet echt handig. Er gaat na een scheiding al genoeg in die koppie’s om. Vooral als ze in de pubertijd zitten.” Ron en Marja hebben voordat zij gingen samenwonen alles goed met de kinderen doorgesproken. “We hebben hun ook gevraagd of ze het leuk zouden vinden om samen te wonen. Toestemming gevraagd aan de kinderen dus.”

Een nieuw gezin

Ron Fonville (47) en Marja Hettema (42) wonen sinds 1 april 2013 samen. Marja heeft uit een eerdere relatie dochter Yannick (12); Ron heeft twee kinderen Nino (16) en Inez (18). Marja is eigenaar van het-ateliertje.nl en Ron is coördinator Service Desk Hypotheken bij Aegon.

fotografie: Kairos©Martine Kolner

24 • je familie m/v

Meerdere generaties Blom woonden al op de hoeve: de ouders van Ria samen met opa en oma Blom en nu met Ria en haar gezin. Tot zo’n tien jaar geleden was het boerenbedrijf op de hoeve van vader Blom en Ria’s broer Tijmen. Helaas is broer Tijmen gestorven aan een hersentumor. Het achterste deel van de boerderij was al gekocht door Ria en haar man. Ria erfde met haar broer en zus de rest van de hoeve en de grond eromheen. In 2002 kwam zij met haar man en kinderen op de hoeve wonen: het achterdeel van de hoeve is door Ria en haar man, die projectontwikkelaar is, verbouwd tot woonhuis. Met haar broer Wim en zus Evelien heeft Ria de Blommenhoeve opgericht en daarmee het bedrijf van vader Joop en broer Tijmen officieel voortgezet. Er zijn zowel paarden als Gasconne koeien op de Blommenhoeve. Verder allerlei uiteenlopende activiteiten op de hoeve zoals een jaarlijkse Buitenlevenfair, workshops, feestjes etc. De ouders van Ria zijn nog actief betrokken bij het bedrijf. De Blommenhoeve is een echt familiebedrijf: financieel dragen Ria, Wim en Evelien allemaal 1/3 deel bij voor de kosten van de instandhouding van de boerderij. De woonsituatie op de hoeve is naar ieders tevredenheid: het succes ervan heeft ermee te maken dat ze ieder een eigen leven hebben ook al leven ze erg met elkaar mee. Belangrijk daarbij is dat ze eigen ruimte hebben: een eigen voordeur, telefoon etc.

Baas in fotografie, Marjo Baas

Met mijn ouders

Ria Visser-Blom (54) woont met haar man Bert Visser (57), haar zoon Rogier Visser (22) en haar ouders Sophie Blom-Overeem (81) en Joop Blom (86) op de Blommenhoeve in Eemnes. Dochter Mariska (30) en zoon Arnoud (28) woonden tot een aantal jaar geleden ook op de hoeve.

je familie m/v • 25

artikel

Je leven tijdelijk on hold

door crisis aanpassing toekomstplannen

artikel

Uit recent onderzoek blijkt dat 12 procent van de gescheiden koppels bij elkaar blijft wonen. Deze koppels willen scheiden maar hebben geen geld om de scheiding te betalen en ook nog eens de kosten van twee aparte woonruimtes. Samen blijven wonen na je scheiding wordt STINT genoemd: Staying Together In Needy Times. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat vooral vrouwen na scheiding er financieel flink op achteruitgaan. Vooral als ze niet getrouwd waren: alimentatie geldt alleen voor partners die getrouwd waren. In een samenlevingscontract kan worden afgesproken dat er alimenatie is na scheiding. Echter: slechts de helft van de samenwonende partners heeft een samenlevingscontract en het komt niet vaak voor dat er in dat contract afspraken worden gemaakt over alimentatie. Sommige partners kiezen zelfs bewust om niet met elkaar te trouwen om die reden dat ongehuwde samenwoners geen wettelijke verplichting tot alimentatie hebben.

De crisis in de economie werkt ook door in ons persoonlijke leven. We trouwen minder en krijgen minder kinderen. Niet alleen in Nederland maar in de hele Europese Unie is de crisis op die manier merkbaar. Voor sommige stellen gaat het zelfs zover dat zij door de crisis geen financiële mogelijkheden zien te kunnen scheiden. En: starters kunnen niet genoeg geld lenen om een huis te kopen; stellen gaan samenwonen in plaats van trouwen. Wat kan je doen in zulke situaties?

Ingrid van der Sleen

Financieel gezien niet kunnen scheiden

26 • je familie m/v

Het komt steeds vaker voor dat het huis lange tijd niet verkocht wordt en daarom één van de ex-partners (tijdelijk) in het huis blijft wonen. Of dat een van de ex-partners de ander wil uitkopen maar het niet rond krijgt met de bank om de hypotheek over te nemen. Betekenen deze situaties dat de partners niet kunnen scheiden? Nee, er zijn verschillende mogelijkheden. Na de scheiding hoeft niet per se het huis meteen te worden verdeeld en op naam gezet te worden van de partner die in het huis blijft wonen. Ex-partners kunnen er ook voor kiezen om samen eigenaar te blijven van het huis. Het is wel belangrijk om hierover afspraken op papier te zetten. Afspraken over bijvoorbeeld wie de kosten van het huis betaalt en wie de hypotheekrenteaftrek krijgt. Misschien kan degene die in het huis blijft wonen, de kosten van het huis niet betalen. Als de ander dan de kosten van het huis op zich neemt,

kan dat ook als alimentatie worden gezien. Dat een betaling geldt als alimentatie heeft gevolgen voor de inkomstenbelasting. Wat ook steeds meer voorkomt: ex-partners blijven allebei in het huis wonen. Ook hier zijn goede afspraken heel belangrijk. Als ex-partners na scheiding samen eigenaar blijven van het huis moet ook de vraag beantwoord worden wat er gebeurt als een van beiden plotseling overlijdt. Door de scheiding zijn de ex-partners vaak namelijk geen erfgenaam meer van elkaar. Kan de overblijvende ex-partner dan nog wel in het huis blijven wonen?

Kinderen tijdens de crisis financieel ondersteunen Een kwart van de huizenbezitters tussen 18 en 34 jaar heeft financiële steun gehad bij de aankoop, blijkt uit recent onderzoek. Voor veel starters op de woningmarkt is het namelijk moeilijk een hypotheek te krijgen. Ouders kunnen hun kinderen financieel gunstig steunen bij het kopen

van een huis, het afbetalen van schulden of het volgen van een extra opleiding. Elk jaar kunnen ouders belastingvrij een bedrag aan hun kind schenken; dit bedrag is ruim 5.000 euro. Voor kleinkinderen is het jaarlijkse belastingvrije bedrag ruim 2.000 euro. Eenmalig kunnen ouders aan hun kinderen een groot bedrag belastingvrij schenken. Het kind moet dan tussen de 18 en 40 jaar oud zijn >

Tip

van de netwerknotaris De Netwerknotaris helpt mensen die gaan scheiden maar samen eigenaar van het huis blijven tot goede afspraken te komen. Zaken die de Netwerknotaris daarbij aan de orde stelt zijn bijvoorbeeld: Wie betaalt de kosten van het huis? Wat moet er met het huis gebeuren als één van de ex-partners overlijdt? Wie heeft het voordeel van de hypotheekrenteaftrek? De gemaakte afspraken legt de Netwerknotaris vast in een notariële akte. Het is dan voor beide partijen duidelijk welke regels voortaan gelden.

je familie m/v • 27

hoe zit het met

artikel

> (of het kind is ouder dan 40 maar heeft een partner jonger dan 40 jaar). Deze eenmalige schenking is in 2013 vrijgesteld voor een bedrag van ruim 24.000 euro. Dit bedrag mag tot ruim 50.000 euro worden verhoogd als het kind het bedrag investeert in een eigen woning. Ouders kunnen kinderen ook steunen door het uitlenen van geld. Als

Gemeenschap van goederen blijft populair Slechts een kwart van de paren trouwt op huwelijkse voorwaarden. In huwelijkse voorwaarden maken paren onder meer afspraken over hoe de bezittingen worden verdeeld als ze gaan scheiden. Het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit deed onderzoek naar welke vorm van huwelijkse voorwaarden paren kiezen. Opvallend is dat een steeds grotere groep voor ‘koude voorwaarden’ kiest. Koude voorwaarden houden in dat partners zo min mogelijk willen delen als ze gaan scheiden. Huwelijkse voorwaarden moeten bij de notaris worden gemaakt. Driekwart van de paren trouwt in gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alles, bezittingen, geld, en schulden worden gedeeld. Ook de bezittingen en schulden die de partners al hadden vóór de relatie moeten bij scheiding gedeeld worden. Dit geldt ook voor erfenissen en schenkingen die zij hebben gehad, tenzij een uitsluitingsclausule is vastgelegd. Als er een uitsluitingsclausule is, worden erfenissen en schenkingen niet gedeeld bij scheiding. Een uitsluitingsclausule wordt vastgelegd in een testament of bij de schenking afgesproken. De notaris kan helpen met het juridisch juist formuleren van een uitsluitingsclausule.

28 • je familie m/v

Wat is de ‘familiebank-constructie’? Dit is de constructie waarbij ouders hun kinderen geld lenen om een huis te kopen (het kan ook om andere familieleden gaan). Als het kind de ouders rente betaalt, dan is die vaak hoger dan de ouders op hun spaargeld bij de bank krijgen. Voor het kind is de rente, als aan de voorwaarden van de wet wordt voldaan, aftrekbaar van het inkomen in box 1 als hypotheekrente. De ouders betalen over het uitgeleende geld 1,2% belasting in box 3 (als zij boven de vrijstelling in box 3 uitkomen) maar dat is ook zo voor geld dat op een spaarrekening geparkeerd staat. Ouders kunnen ervoor kiezen om een hypotheekrecht aan de lening te koppelen. Dit betekent dat zij daarmee het recht krijgen om het huis uiteindelijk te verkopen als het kind het geld niet kan of wil terugbetalen. In het Parool van 21 februari 2013 zegt Lucienne van der Geld namens Netwerk Notarissen over het al dan niet bij de notaris vastleggen van een lening, het volgende: “Ik zou de lening altijd bij de notaris laten vastleggen al was het maar om scheve ogen te voorkomen bij de andere kinderen, die geen lening hebben gesloten. Ook kan het geld zijn geleend aan het kind en zijn of haar partner wat bij een scheiding tot complicaties kan leiden.”

het geld wordt geleend voor een eigen woning van het kind, dan is de rente die het kind aan zijn ouder betaalt voor het kind als hypotheekrente aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. De lening moet dan wel voldoen aan de nieuwe hypotheekregels die per 1 januari 2013 gelden. Ouders kunnen kinderen het bedrag van de rente ook schenken. Er zijn (wettelijke) mogelijkheden om het kind dan toch de aftrek in box 1 voor de inkomstenbelasting te laten behouden.

Minder trouwen, meer samenwonen Door de crisis stellen koppels hun huwelijk uit. Maar onafhankelijk van de crisis is de trend van de afgelopen jaren dat steeds meer paren niet trouwen maar ‘voor altijd’ samenwonen. Van de 35-plussers die samenwonen is 85% niet van plan te gaan trouwen. Voor getrouwde stellen is in de wet het een en ander geregeld. Bijvoorbeeld dat je van de ander erft als hij/zij overlijdt. Of dat als je geen huwelijkse voorwaarden maakt alle bezittingen en schulden die je had toen je ging trouwen van beiden worden. Bij echtscheiding worden dan alle bezittingen en schulden

door de exen voor de helft gedeeld. Ook is alimentatie voor getrouwde partners geregeld: als een van de ex-partners niet zelf in zijn/haar levensonderhoud kan voorzien moet de ander alimentatie betalen. Voor samenwoners is dit allemaal niet automatisch geregeld. Als zij wat willen regelen moeten zij een samenlevingscontract bij de notaris maken, in sommige gevallen aangevuld met een testament. Voor getrouwde stellen betekent niet dat wat er in de wet is geregeld ook het meest gunstig voor hen is. Die stellen kiezen ervoor huwelijkse voorwaarden te maken. Gemeenschap van goederen blijft echter nog steeds het populairst (zie kader). Gaat u trouwen en wilt u weten of huwelijkse voorwaarden bij uw situatie passen? Doe dan de test op www.huwelijksezakentest.nl. Kiest u voor samenwonen en wilt u weten of een samenlevingscontract voor u zin heeft? Dat ontdekt u op www.samenleeftest.nl.

Hoe zit het met...

Mantelzorg

Bent u ook een mantelzorger?

Geeft u of krijgt u mantelzorg?

In Nederland geven ruim anderhalf miljoen mensen intensief of langdurig mantelzorg. Vrouwen geven vaker mantelzorg dan mannen. De meeste mantelzorgers zijn tussen de 50 en 65 jaar. Dit blijkt uit een grootschalig onderzoek naar mantelzorg van onder meer het CBS.

Degene die mantelzorg krijgt, kan de mantelzorger voordragen voor het ‘mantelzorgcompliment’. Dit is een jaarlijkse uitkering; in 2013 is het bedrag 200 euro. Degene die mantelzorg krijgt kan één persoon voordragen voor het mantelzorgcompliment. Er moet aan verschillende voorwaarden worden voldaan; deze staan op de website van de Sociale Verzekeringsbank.

1 op de 7 mantelzorgers voelt zich tamelijk zwaar tot zwaar belast. Deze mantelzorgers geven gemiddeld 23 uur per week mantelzorg. De komende jaren zal de mantelzorg volgens de onderzoekers eerder toe- dan afnemen: ‘Ouderen hebben immers vaker beperkingen en chronische ziekten, en zullen daarvoor vaker zorg nodig hebben. Uit onderzoek blijkt dat van de 65-tot 75-jarigen bijvoorbeeld 20 procent een of meer beperkingen heeft in bewegen, horen of zien’. Bij 75-tot 85-jarigen is dit 38 procent.’

r regelt ook e g r o lz te n a M ken financiële za

ak ële zaken? Va ook de financi r ent ge m or cu lz te do an or nodig. Dat Regelt de m vo t en m cu e ieel do is er een of fic ent of algemen n levenstestam notaris ee e de j w bi en n de em no n wor e documente noeg is volmacht. Dez eer helder ge m et ni d an m ie spreken ls A be . te kt gemaa met de notaris n te en rechter m cu via de kanton om deze do g of curatele rin oe dv in w moet be geld. worden gere genen orgers en de is kan mantelz ar r zaken ot ee kn m er w en et De N n over deze ge an tv on g die mantelzor adviseren.

Het mantelzorgcompliment is een gebaar van de overheid. Misschien dat u de mantelzorger zelf ook een gebaar wilt maken. Dit kan fiscaal voordelig door de Netwerknotaris worden geregeld. Er kan voor een mantelzorger fiscaal voordeel zijn bij de erfenis van degene aan wie mantelzorg werd gegeven. Er is bij het erven namelijk een verhoogde belastingvrijstelling van ongeveer € 600.000. Hoe komt de mantelzorger voor deze vrijstelling in aanmerking? Als onder meer aan de volgende eisen is voldaan: - De ouder woont in bij het kind dat de ouder verzorgt en het kind woont niet ook nog met een ander samen. - De ouder heeft het kind in het jaar voor het overlijden aangewezen als een begunstigde voor het ‘mantelzorgcompliment’. Een mantelzorgcompliment vraag je aan via de Sociale Verzekeringsbank (SVB). - Het kind heeft deze uitkering gekregen. Het kan ook andersom: het kind woont in bij de ouder die voor het kind zorgt omdat het kind hulpbehoevend is. De ouder die aan de eisen voldoet, kan dan belastingvrij (van ongeveer € 600.000) van het kind erven.

je familie m/v • 29

artikel

Wie zorgt er voor je kinderen

als je er zelf niet meer bent? “Ik raad ook iedereen aan om, hoe jong ook, de voogdij voor de kinderen te regelen” Antje Monteiro (in: De Telegraaf)

30 • je familie m/v

Het is niet een onderwerp waarbij men graag stilstaat. Toch is het belangrijk dat u een regeling hebt getroffen als uw kinderen er ineens alleen voor staan. In een testament kunt u degene aanwijzen die u voor uw kinderen wilt laten zorgen als u er (allebei) niet meer bent. We noemen dit een voogdijregeling. De in het testament aangewezen voogd hoeft zich pas na uw overlijden uit te spreken of hij/zij voogd wil zijn. De aangewezen voogd kan dus ook weigeren, bijvoorbeeld omdat hij wegens ziekte niet in staat is voor uw kinderen te zorgen. Daarom is het handig een ‘reservevoogd’ in het testament te benoemen. Deze voogd komt pas in aanmerking als de eerst aangewezen voogd niet kan of niet wil. Een voogd mag de kosten van de kinderen betalen uit de erfenis die u achterlaat. De rechter neemt beslissingen over hoe de voogd het geld van de erfenis kan besteden aan de kinderen. Zo kan de voogd bijvoor-

beeld aan de rechter vragen of hij geld van de erfenis mag gebruiken om zijn huis te verbouwen als dat nodig is om uw kinderen bij hem thuis onder te brengen. Als u er niet meer bent, neemt de voogd de verzorging en opvoeding van uw minderjarige kinderen van u over. Bovendien zorgt de voogd voor het beheer van uw erfenis. Op hun achttiende jaar zijn de kinderen meerderjarig en eindigt de voogdij. Met het eindigen van de voogdij krijgen de kinderen de vrije beschikking over uw erfenis. Als u achttien jaar te jong vindt om de hele erfenis in handen te krijgen, kunt u in het testament een bewindvoerder benoemen. Deze beheert dan voor de kinderen de erfenis totdat zij de in uw testament genoemde leeftijd hebben bereikt. In de praktijk blijkt dat ouders vaak niet op de hoogte zijn van de mogelijkheid een voogdijregeling te treffen in een testament. Sommige ouders hebben thuis of in de kluis een aantekening met de naam van een beoogde voogd en weten niet dat dit niet rechtsgeldig is. Door een testament te maken, kan dit worden opgelost.

Tip

van de netwerknotaris

Zangeres Antje Monteiro en haar moeder voerden een jarenlange juridische strijd om voogdij kinderen overleden zus

elaas weet zangeres Antje Monteiro uit eigen ervaring hoe lastig het is als de voogdij voor de kinderen niet in een testament is vastgelegd. Haar zus Marina overleed in 2007 en het duurde tot in 2013 totdat de moeder van Antje de voogdij van de kinderen kreeg toegewezen. Het kostte jaren van juridische strijd. De moeder van Antje is de officiële voogd; Antje doet mee aan de opvoeding van de drie kinderen van haar zus Marina, ook financieel gezien. Tegen De Telegraaf zegt Antje: “ Mijn zus had geen testament, dat maakte het zo lastig. Ik raad ook iedereen aan om, hoe jong ook, de voogdij voor de kinderen te regelen.

Ken je iemand die goed is met kinderen maar niet met geld? Dan kan je ervoor kiezen om naast die persoon als voogd, een ander als bewindvoerder aan te wijzen. De bewindvoerder beheert dan het geld voor de kinderen en houdt nauw contact met de voogd over de financiële zaken van de kinderen.

Mijn zus was nog maar 42 jaar toen ze overleed. Het had ons zo veel ellende bespaard wanneer Marina het had laten vastleggen.” “Mijn moeder en ik vonden het het allerbelangrijkste dat Laura, Lisa en Isabel, na zo’n traumatische gebeurtenis in hun eigen omgeving bleven. (...) We hebben echt alles moeten aanvechten, tot aan de kinderbijslag aan toe. Omdat er geen contact is tussen de kinderen en de vader, was het zelfs mogelijk dat ze in een pleeggezin zouden terechtkomen. Gelukkig is die onzekerheid nu voorbij. De meiden weten eindelijk waar ze aan toe zijn.” (citaten uit De Telegraaf, 29 maart 2013)

je familie m/v • 31

ingezonden brieven

Advies

Trending topics

Ik ga binnenkort voor drie jaar naar Dubai voor m’n werk. Ik heb mijn huis verhuurd aan een jaarclubgenoot. Via e-mail kan ik natuurlijk een deel van mijn zaken in Nederland regelen, maar dat lukt niet voor alle zaken. Kan iemand dat van mij overnemen? Ja dat kan. U kunt voor de periode dat u in het buitenland werkt een algemene volmacht maken. Dit is een akte bij de notaris waarin u iemand aanwijst die uw zaken in Nederland voor u waarneemt terwijl u in het buitenland bent. Dit kan bijvoorbeeld zijn het doen van belastingaangifte, het verkopen van uw huis of het sluiten van een nieuw huurcontract. Maar ook dat die persoon u vertegenwoordigt bij een erfenis die u krijgt. In de akte kunt u vastleggen om welke zaken het gaat.

je Wat ku n oor je v doen als naar d lange tij land n he t b u i t e gaat?

32 • je familie m/v

Digitale geest

Houden we nog w wat over el ?

Mijn ouders hebben bewust zuinig geleefd zodat ze voor mij en mijn broer een behoorlijke erfenis kunnen nalaten. Ze hebben een hypotheekvrij huis en een flinke spaarrekening. Ze maken zich nu zorgen dat ze de erfenis moeten opeten als ze in een verpleeghuis terecht komen. Nu is er laatst in het nieuws geweest dat de regels versoepeld zouden worden. Kan ik daarmee mijn ouders geruststellen? Onlangs heeft de staatssecretaris de Tweede Kamer inderdaad toegezegd een aantal regels van de AWBZ te versoepelen. Maar: de vermogensinkomensbijtelling blijft voorlopig ongewijzigd. Dit betekent dat bij de berekening van de bijdrage voor intramurale zorg (in een AWBZinstelling) het vermogen in box 3 wordt meegenomen. De berekening vindt plaats over de waarde van de bezittingen in box 3, waaronder de spaarrekening van uw ouders, waarover ook inkomstenbelasting moet worden betaald. 12% van de waarde in box 3 wordt voor de berekening van de eigen bijdrage meegenomen. Of de woning daar ook onder valt, hangt er van af. Er zijn inmiddels al veel mensen die bij de notaris zijn langsgekomen om hun kinderen een voorschot te geven op de erfenis en/of hun testament aan te passen.

Ik zie dat jullie als Netwerk Notarissen actief zijn op het gebied van digitale erfenissen. Ik ben erg actief in de cloud: ik zit op meerdere sociale media en heb veel muziek en films gedownload. Wat gebeurt daarmee als ik overleden ben?

Ik las laatst in de krant dat maar weinig baasjes van huisdieren iets geregeld hebben voor het geval dat het baasje overlijdt en de huisdieren achterblijven. Mijn vriend en ik hebben twee rashondjes. Wat gebeurt er met de hondjes als wij overleden zijn? Uw nabestaanden zullen dan onderdak zoeken voor uw hondjes. Als u liever zelf wilt bepalen waar uw hondjes terecht komen na uw overlijden, raad ik u aan dit in uw testament vast te leggen. Er zijn bijvoorbeeld hondenbaasjes die laten vastleggen dat hun hond nooit in het asiel terecht mag komen. U kunt natuurlijk ook personen met naam noemen bij wie u uw hondjes wilt onderbrengen. U kunt die personen ook een bedrag toekennen voor de verzorging van uw hondjes. Pim Fortuyn had als laatste wens dat zijn twee hondjes Kenneth en Carla na hun dood in zijn graf zouden worden bijgezet. Inmiddels zijn beide hondjes overleden en hun urntjes in het graf van Fortuyn in Italië bijgezet.

Wie zorgt er voor je huisdier als er iets gebeurd?

Als er na uw overlijden niets gebeurt, dan zult u online voortleven. Uw sociale media accounts blijven dan bestaan. Uw volgers en Facebook-vrienden weten misschien wel dat u bent overleden maar durven u niet te ontvolgen. Ook krijgen ze misschien automatische felicitaties van u. Sociale media zoals Facebook bieden de mogelijkheid om van uw account een gedachtenispagina te maken. U kunt er ook voor kiezen uw accounts te laten verwijderen. Het is belangrijk uw nabestaanden te laten weten wat u met uw online leven wilt. Dat kan bijvoorbeeld door dat vast te leggen in uw testament. Als u iemand uw accounts wilt laten verwijderen kunt u een sociale media executeur aanwijzen. Of uw films en muziek vererven aan uw erfgenamen hangt af van de algemene voorwaarden van de dienst waar u gebruik van maakt(e). Deze algemene voorwaarden zijn niet altijd duidelijk over de vraag wat de gevolgen zijn na overlijden. Er zijn nog geen wetten en regels voor digitaal erven. Als de bestanden zijn gedownload op een pc, laptop of tablet dan vererven de films en muziek waarschijnlijk samen met de drager zelf naar de erfgenamen. Denkt u ook aan de foto’s die u wellicht bij een clouddienst hebt ondergebracht? U zou een lijstje kunnen maken voor uw nabestaanden zodat zij weten waar u in de cloud actief bent. U voorkomt daarmee dat uw erfenis in de cloud niet bij uw erfgenamen terechtkomt.

Onze zoon van 19 doet aan internetgokken. Hij vertelt ons er niet alles over maar van onze andere zoon begrijpen wij dat hij grote bedragen inzet en vooral aan de verliezende hand is. We hebben meerdere keren geprobeerd met hem een gesprek aan te gaan maar hij sluit zich steeds verder af. Hij wil soms niet met ons meeëten en zit zelfs ‘s nachts achter zijn computer. Mijn schoonmoeder wil uit de erfenis van mijn schoonvader geld schenken aan de kleinkinderen. We willen geen verschil maken tussen onze kinderen maar mijn man en ik zijn toch wel bezorgd dat dat geld opgaat aan het gokken. Moet ik mijn schoonmoeder hiervoor waarschuwen? Als uw schoonmoeder weet dat uw zoon graag gokt dan kan zij bij de schenking van het geld vastleggen dat uw zoon daar niet zelf over mag beschikken. Dit betekent dat zij een bewindvoerder kan aanwijzen die het geld beheert en zo kan voorkomen dat het geld wordt vergokt. De notaris kan uw schoonmoeder helpen met het vastleggen van de schenking en de bewindvoering.

Online poker verslaafd

Wie is aa m de erfgen zonder t? testamen Samen met neven en nichten hebben we van een ongetrouwde oom een stacaravan op een park in Biddinghuizen geërfd. We hebben goede herinneringen aan het chalet; in de zomer organiseerde hij daar vaak bbq’s voor de hele familie. Het chalet is tiptop in orde; mijn oom maakte nog - niet zo lang voor zijn overlijden- een veranda aan het chalet. Wij hebben als erfgenamen ervoor gekozen om het chalet niet te verkopen maar in de familie te houden. Mijn oom had geen testament dus wij vragen ons nu af of dat wel kan? Nu er geen testament is, moet aan de hand van de wet worden vastgesteld wie de erfgenamen van uw oom zijn. Als iemand geen kinderen heeft en ook niet getrouwd is, dan erven zijn broers en zussen. Is een broer of zus eerder overleden, dan erven zijn/haar (klein)kinderen in de plaats van die overleden broer/zus. De eigendom van het chalet is door het overlijden op de erfgenamen overgegaan. Dit betekent dat u nu samen beslissingen over het chalet moet nemen. U kunt samen het besluit nemen het chalet niet te verkopen, maar dan moeten álle erfgenamen het daarover eens zijn. Als dat het geval is, adviseer ik u deze afspraak bij de notaris zwart op wit te zetten. Ik raad u daarbij aan af te spreken wie wanneer in het chalet mag zijn en hoe u de kosten onderling verdeelt.

je familie m/v • 33

interview

Isa Hoes en Barry Atsma

Doordraven en overeind blijven Isa Hoes en Barry Atsma werden kort geleden allebei alleenstaand ouder. Isa omdat haar Antonie overleed en Barry omdat hij gescheiden is van de moeder van zijn kinderen. De acteurs brachten onlangs samen een boek uit met de titel ‘Doordraven en overeind blijven’. In het boek lees je over hun opvoedperikelen als alleenstaande ouders, de combinatie van werk en ouderschap, de lusten en lasten van het acteren en de zoektocht naar een nieuwe partner.

34 • je familie m/v

Hoe kwamen jullie op het idee samen een boek te maken? “We zijn al een hele tijd vrienden (sinds Rozengeur & Wodka Lime) en we werden per toeval allebei columnist bij het tijdschrift Kek Mama. Toen ontstond het idee om samen onze columns te bundelen. Dat idee vonden we al snel te mager dus bedachten we om de columns aan te vullen met allerlei nieuw materiaal, waaronder brieven aan elkaar. We spraken af om zonder scrupules te schrijven over alles wat

ons bezig houdt in ons drukke leven en dat leverde een hele openhartige en voor ons ook verrassende briefwisseling op. We hebben er echt heel veel lol aan beleefd en onze vriendschap is dankzij het boek nog hechter geworden.”

Is het in jullie vak extra zwaar alleenstaand ouder te zijn?

schema’s. Dat maakt het extra moeilijk om rust en regelmaat op te bouwen voor de kinderen. Het is een chaotisch bestaan. Maar het levert natuurlijk ook heel veel leuke dingen op.” “Zo zijn de bezoeken van mijn dochters aan theaters en sets altijd heel erg leuk en ze vinden dat ook reuze spannend”, aldus Barry.

“Ja, we denken van wel. Een vast ritme hebben we niet en we wisselen om de drie maanden van werkgevers en tijd-

je familie m/v • 35

uitgelicht

interview

Uitgelicht...

Zorgen voor later

Ouders van een kind met een beperking Ouders van kinderen met een beperking maken zich vaak zorgen over wie er voor hun kind zorgt als zij er zelf niet meer zijn. Zij kunnen voor die zorg een aantal zaken regelen, waaronder een testament. Ouders van een kind met een beperking hebben bij het maken van een testament meestal meerdere uitgangspunten: - hun kind moet goed verzorgd achterblijven, - maar er moet niet onnodig veel erfbelasting en/of zorgkosten betaald worden doordat het kind vermogen erft. Kan dat samen in één testament worden vormgegeven?

Ook een boek? Netwerk Notarissen verloten een stapel ‘Doordraven en overeind blijven’ onder de lezers van ‘je familie m/v’. Wilt u in aanmerking komen voor een boek? Stuur een mailtje aan info@nnco.nl met vermelding van naam en adresgegevens.

Ja, er zijn meerdere oplossingen mogelijk. Daarbij maken de ouders eerst een keuze of en hoeveel zij hun kind willen laten erven. Omdat veel van de kinderen met een beperking zelf geen testament kunnen maken, is het verstandig in het testament rekening te houden met de vraag wie er moet erven als het kind overleden is. Als in dat geval de broers/ zussen van het kind moeten erven, is het voor de erfbelasting aantrekkelijk om een bepaalde vorm van testament te kiezen waardoor het belastingtarief geldt dat kinderen betalen als ze van hun ouders erven. Het belastingtarief dat een kind betaalt over een erfenis van zijn ouders is lager (1020%) dan wanneer een kind van een broer/zus erft (30-40%). Omdat een kind met een beperking meestal niet over het eigen vermogen kan beslissen, zijn vaak de ouders bewindvoerder of curator. Als de ouders zijn overleden moet er een nieuwe curator of bewindvoerder worden aangewezen door de rechter. In het testament kunnen de ouders een bewindvoerder aanwijzen die de erfenis beheert.

Ouders die een kindje adopteren Als ouders een kindje uit Nederland of het buitenland adopteren, dan is dat kindje niet meteen juridisch hun kind. Voor de wet moet het kind namelijk eerst een periode van minimaal één jaar in het gezin zijn opgenomen. Het voelt natuurlijk al wel als een gezin, maar het is belangrijk om te weten dat de wet het adoptiekindje pas na deze zogeheten ‘verzorgingstermijn’ gelijk stelt aan een eigen kind. Dan pas is het kindje bijvoorbeeld ook automatisch voor de wet erfgenaam van de adoptie-ouders. Omdat er gevoelsmatig wel een familieband is, kiezen ouders er vaak voor om in een testament alvast iets voor het kindje te regelen. Door het kind te benoemen in hun testament, is het in de periode dat de verzorgingstermijn ‘loopt’ al hun officiële erfgenaam, ook al is de adoptieprocedure formeel nog niet afgerond. Als er sprake is van duomoederschap - twee vrouwen krijgen een kindje met hulp van een donor - gelden andere regels. Er is dan geen verzorgingstermijn. De adoptie kan al voor de geboorte in gang worden gezet. Bij de uitwerking in het testament moet goed naar de gezinssituatie worden gekeken. Daarbij zijn belangrijke vragen: - Gaat het om een kindje uit het buitenland? - Of gaat het om een stiefouder die het kindje van zijn partner wil adopteren? - Zijn er misschien ook andere, eigen kinderen in het gezin? Met al deze aspecten houdt de notaris in het testament van de adoptieouder(s) rekening. Mocht er dan onverhoopt iets met een van de ouders gebeuren, dan erft het te adopteren kindje als een eigen kind.

‘Doordraven en overeind blijven’ | Isa Hoes en Barry Atsma ISBN: 9789047203810 | Uitgever: Artemis & co

36 • je familie m/v

je familie m/v • 37

tree of life

Online verder meepraten over familiezaken?

Daarnaast vindt u op www.overleven.nl veel waardevolle tips waarmee u geld kunt besparen en problemen kunt voorkomen.

Heeft u zelf een vraag? Via de live chat kunt u deze direct stellen aan een expert.

Colofon ‘je familie m/v’ is een uitgave van Netwerk Notarissen, het samenwerkingsverband van 160 notariskantoren in Nederland. Netwerk Notarissen Lt. Gen. Van Heutszlaan 8 3743 JN Baarn www.netwerknotarissen.nl info@nnco.nl zomer 2013

38 • je familie m/v

Wat kan ik regelen om een kind te adopteren?

Zo krijgt u antwoord op de vragen: wie zorgt er voor mijn kinderen als ik er niet meer ben? Of, hoe voorkom ik dat ik online blijf voortleven na mijn dood? Zo bent u altijd op de hoogte van alle veranderingen die voor u belangrijk zijn. U kunt op de artikelen reageren en de artikelen delen via social media.

Waar letten we op bij het kopen van ons eerste huis?

Hoe stellen we de toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen veilig?

>> Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen voor uw familiezaken? Bezoek dan de website www.overleven.nl

Tekst/redactie Notarieel Kenniscentrum Netwerk Notarissen, Beatrijs Ritsema Concept en realisatie Blik grafisch ontwerp, Utrecht Illustratie Ingrid van der Sleen, Zaandam Blik grafisch ontwerp, Utrecht Fotografie Kairos©Martine Kolner, Baas in fotografie, Marjo Baas Drukwerk Koninklijke Van Der Most, Heerde

Wat als we gaan scheiden of als mijn partner ziek wordt?

Op Twitter twitter.com/Netwerknotaris Nieuwsbrief www.netwerknotarissen.nl/nieuwsbrief (kosteloos) Contact Drs. R. Coster, coster@nnco.nl

Wat gebeurt er eigenlijk met mijn geld als ik overlijd?

Copyright Netwerk Notarissen Overnemen van tekst vinden wij plezierig mits dit met bronvermelding ‘Netwerk Notarissen’ gebeurt.

Ingrid van der Sleen

>> Wilt u met anderen en met ons meepraten over familie- en relatiezaken? Bezoek dan ons online platform www.overleven.nl

Op deze website vindt u interessante artikelen met het laatste nieuws over familie- en relatiezaken.

je familie m/v • 39

Er is altijd een Netwerknotaris bij u in de buurt

Is uw testament nog up to date?

Hoe is uw pensioen geregeld?

Wie zorgt er voor uw kinderen als u er niet meer bent? Werkt uw familie mee in uw bedrijf? Gaat u samenwonen?

Gaat u trouwen? Heeft u een kind met een beperking?

u bevindt zich hier

Heeft u een conflict?

Wat gebeurt er met uw online leven na uw dood? Wie regelt uw zaken als u zelf niet meer in staat bent om uw eigen wil te bepalen?

Wij hebben met elkaar kennis en ervaring binnen handbereik Netwerk Notarissen is met 160 notariskantoren het grootste samenwerkingsverband van notarissen in Nederland. De circa 600 gespecialiseerde juristen die daar werken, vormen samen een kennisorganisatie. Om bij Netwerk Notarissen aangesloten te zijn moeten zij aan hoge, aantoonbare kwaliteitseisen voldoen. Zij studeren samen en onderzoeken ook nieuwe juridische mogelijkheden. Een Netwerknotaris kan voor een vraag of zaak altijd de expertise van het Notariële Kenniscentrum van Netwerk Notarissen inroepen.

Verder met een andere partner?

“Samen zijn we steeds op zoek naar hoe we cliënten nog beter van dienst kunnen zijn. Niet alleen in vakmanschap en persoonlijk contact met de cliënt maar ook via internet en sociale media. Wij vinden het belangrijk dat de cliënt bij ons een luisterend oor vindt en vertrouwen heeft in ons zorgvuldige, onafhankelijke en deskundige advies. De akten en overeenkomsten die wij voor u maken, spreken net zoals wij duidelijke en heldere taal en als we vakjargon niet kunnen vermijden krijgt u er een toelichting in gewoon nederlands bij.”