• edukacja matematyczna • edukacja przez sztukę magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci
nr 11.134 listopad 2012 indeks: 248428
Muzyczne bajeczki Warsztatowy dialog z rodzicami O mądrym wychowywaniu dzieci W poszukiwaniu zimowych inspiracji Scenariusze na różne okazje: CENA 20,48 ZŁ w tym VAT 5%
ISSN 1642-8668
Kolorowa jesień Lekcja przyjaźni Mikołajowe skrzaty
nr 11.134 listopad 2012
Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA miesięcznik Bliżej Przedszkola sklep BliżejEdukacji.pl strony internetowe dlaPrzedszkoli.eu portal blizejprzedszkola.pl Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli
w numerze: Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?
6 Pląsy Słońca i gwiazd Edyta Kaczanowska
Majster z klepką
68 Mikołajowe skrzaty Anna Sowińska
Zarządzanie przedszkolem
Bliżej przedszkola
10 O mądryM wychowywaniu dzieci Ewa Zielińska
70 Coaching dla dyrektorów przedszkoli Monika Urbańska-Bulas
72 Warsztatowy dialog z rodzicami
14 Gdzie schody do nieba?
Agnieszka Czeglik
Anna Jankowska
18 Makaton – komunikacja alternatywna Barbara Pietrzak-Szymańska
21 Rozważania o człowieku, przedszkolu, szkole, przestrzeniach i barwach kultury
Bronisława Dymara
24 Co mówi psychologia o rozwoju mowy dziecka? Agnieszka Pasternak
27 Swobodna zabawa w rozwoju dziecka Krystyna Heising-Samochocki
30 Zamieszanie w Montessori
Wasi sojusznicy
78 Jak rejestrować czas pobytu dziecka w przedszkolu? 79 pomysły dla dzieci – rozwiązAniE dla przedszkoli
Kącik muzyczny
80 Jesienne nastroje • Jesienne liście Maria Tomaszewska
Pomysły dla artysty
82 • Ośmiornica • Straszydło • Smok • Miś Katarzyna Michalec
Joanna Maghen
32 W poszukiwaniu zimowych inspiracji Gabriela Fejkiel
34 Parszywa dwunastka – czyli bariery w komunikacji Violetta Kruczkowska
Spotkania ze sztuką
83 W oczekiwaniu na wytworny bal Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller
Sprzymierzeńcy w wychowaniu
87 Wy nie wiecie, a ja wiem...
Kącik tęczowej muzyki
Natalia Petrynka-Szymańska
38 Muzyczne bajeczki
Monika Wyrwa-Kluza, Elżbieta Kaczmarska, Mateusz Kluza
Scenariusze na różne okazje
46 Rozgrzewająca czekolada na zimowe dni Elżbieta Bukowiecka-Górny
48 Słodkie dekoracje 49 Wesoły teatr
90 Formy współpracy z rodzicami Maria Mendel
O diabełku, który odważył się śmiać
92 W niebie i w piekle ks. Mieczysław Maliński
Pod prąd...
95 Paraprzedszkola jak parabanki?
Lilianna Kędzierska
50 Gdy słychać wiatru śpiew, lecą liście z drzew Małgorzata Barańska, Ewa Jakacka
Bogusław Śliwerski
Z życia przedszkolaków
96 Bałagan Irena Obuchowska
52 Lekcja przyjaźni Gabriela Gąsienica
55 Kolorowa jesień Monika Majewska
A ponadto:
58 Skąd się wzięły ubrania? Anna Torbicka
62 Kolorowe drzewa – płaskorzeźba Agnieszka Sęczek 63 Malujemy kolorowego pawia Agnieszka Sęczek 64 Układanka Elżbieta M. Minczakiewicz 66 Tajemnica nocy wigilijnej Regina Dąbrowska
bliżej przedszkola 11.134 listopad 2012
Pod patronatem BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – str. 9, 77 Strefa dla nauczyciela – str. 36 Poczytaj mi, proszę – str. 37 Wasze wydarzenia – str. 86 Ogłoszenia – str. 94
szukaj gotowych narzędzi na błękitnych stronach
Jak przygotować przedszkolaka do szkoły? Wspomagając rozwój intelektualny dzieci w zakresie aktywności matematycznej, zgodnie z podstawą programową wychowania przedszkolnego, należy mieć również na uwadze zjawisko stałego następstwa dni i nocy, pór roku, dni tygodnia i miesięcy w roku.
Edyta Kaczanowska
Pląsy Słońca i gwiazd edukacja matematyczna
W
bieżącym artykule zaprezentowałam własne pomysły, które można wykorzystać na zajęciach dotyczących rytmicznej organizacji czasu w obrębie pór doby. Wiodącą inspiracją była dla mnie metoda kształtowania pojęć matematycznych według Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej. Starałam się nawiązać również do pedagogiki zabawy, która niezawodnie aktywizuje dzieci w wieku przedszkolnym. Opisując sytuacje edukacyjne, posłużyłam się formą zadaniową nakierowaną na dzieci w starszym wieku przedszkolnym. Dodatkowe uwagi odnoszące się do realizacji zadań są oznaczone kursywą.
Temat: Pląsy Słońca i gwiazd Cele ogólne: o zapoznanie z rytmiczną organizacją czasu w obrębie doby; o kształtowanie umiejętności rozróżniania pór doby zgodnie z kolejnością występowania; o stwarzanie okazji do różnorakiej aktywności oraz posługiwania się wyobraźnią. Umiejętności dzieci: o rozpoznawanie i nazywanie pór doby oraz zjawisk im towarzyszących; o wymienianie pór doby zgodnie z kolejnością występowania: poranek, dzień, wieczór, noc; o odtwarzanie tekstu i melodii przyśpiewki; o ilustrowanie zjawisk związanych z porami doby za pomocą ruchu;
bliżej bliżej przedszkola przedszkola listopad listopad 20122012 11.134 11.134
o rozróżnianie wybranych figur geometrycznych: koło, półkole, prostokąt, kwadrat; o przedstawianie rytmu pór doby za pomocą obrazków oraz znaków geometrycznych; o posługiwanie się w działaniu wyobraźnią; o współdziałanie i współpraca. Interakcje: NDZ (1-n), (1-4) DZDZ (n), NDZDZ (2-n), (1/2n) DZ DZ (1/2n), DZ DZ (praca z całą grupą, zespół czteroosobowy, każde dziecko po kolei, podział na dwie grupy, każde dziecko indywidualnie). Metoda wiodąca: czynna – zadaniowa. Pomoce i przybory: sylwety Słońca i Księżyca, tekst śpiewanki „Witaj, Słoneczko” Edyty Kaczanowskiej, ilustracje przedstawiające cztery pory doby (poranek, dzień, wieczór i noc), wstęgi z żółtej bibuły, grzechotki muzyczne, tamburyno, obrazki jako znaki pór doby (trzy zestawy), nagranie muzyczne do zabawy z ruchem (melodia o wesołym nastroju), gazety, sylwety chmur, niebieskie koło wycięte z kartonu o formacie A-2 (lub A-1) przyczepione do korkowej tablicy, dwa zestawy figur geometrycznych do umieszczenia na niebieskim kole: żółte koło, żółte półkole, pomarańczowe półkole oraz białe półkole, niebieskie koło z kartonu o formacie A-4 (z narysowaną strzałką i polami w kształcie kwadratu) dla każdego dziecka (własne opracowanie), kredki, plastelina żółta, pomarańczowa i biała. Przebieg zajęć: o Słońce i Księżyc. Dziś zaproszę na zajęcia tajemniczych gości. Podpowiem wam, że mieszkają hen daleko w kosmosie i widnieją wysoko na niebie. Jeden z nich jest okrągły, a drugi często
Bliżej przedszkola Nie ma prawidłowego procesu wychowania bez nagrody i kary. Dorośli często nieświadomie popełniają błędy w tym zakresie. Najczęściej w postępowaniu z dziećmi kierujemy się intuicją, korzystając z kar i nagród stosowanych przez naszych rodziców. Czy posługiwać się karami i nagrodami w wychowaniu dzieci?
Ewa Zielińska
O mądrym
wychowywaniu dzieci
A
by udzielić odpowiedzi na pytanie postawione powyżej, należałoby przeanalizować skuteczność kar oraz sprawdzić, czy wywołują oczekiwane i pożądane zmiany w zachowaniu dziecka. Na spotkaniach z nauczycielami i w rozmowach z rodzicami często spotykam się z pytaniami: Karać czy nie karać? Za co karać i za co nagradzać? Jakie stosować kary i nagrody? Czy kary są skuteczne, jeżeli tak, to jakie?* Żeby nagroda i kara były środkiem wychowawczym, muszą odnieść oczekiwany skutek. O sposobie ukarania dziecka ma decydować stopień przewinienia, okoliczności, w jakich zdarzenie nastąpiło, i wiek dziecka. Ponadto przed zastosowaniem kary należy wziąć pod uwagę charakter dziecka, stopień jego wrażliwości, jak również częstotliwość występowania niewłaściwych zachowań. Dziecko, które ma być ukarane, musi wiedzieć, za co i dlaczego. Kara będzie skuteczna tylko wtedy, gdy dziecko będzie miało odczucie, że zostało ukarane sprawiedliwie i będzie wiedziało, jakiej zmiany w jego zachowaniu dorosły oczekuje. Wymierzając dziecku karę, trzeba pamiętać, że jej skuteczność zależy również od czasu. Kara nie może być odroczona w czasie, lecz powinna być zastosowana zaraz po przewinieniu (nie należy np. grozić: zobaczysz, jak ojciec przyjdzie z pracy, to zrobi z tobą porządek). Nie można jej też wymierzać pod wpływem gniewu i złości, gdyż emocje są zawsze złym doradcą. Przyczyniają się
do braku obiektywizmu i nie sprzyjają przeanalizowaniu przyczyny przewinienia. Podczas zdenerwowania, a więc będąc w stanie pobudzenia emocjonalnego, widzimy skutek i nie dajemy dziecku szansy na wyjaśnienie i wytłumaczenie się z niewłaściwego zachowania. Kara wymierzona w złości jest najczęściej bardzo surowa i wywołuje u dziecka strach, podczas którego skupia się ono nie na przewinieniu, ale na karze.
Jeżeli osoba wymierzająca karę cieszy się autorytetem i uznawana jest przez dziecko za osobę sprawiedliwą, zapewne będzie żałowało ono swojego zachowania i dołoży starań, aby więcej danego czynu nie popełniać. Skuteczność karania jest tym większa, im silniejsze jest uczucie miłości i przywiązania osoby karzącej z karaną. Karze musi zawsze towarzyszyć ukazanie możliwości poprawy. W przeciwnym razie może dojść do zachowań agresywnych. Ponadto dziecko będzie miało negatywny stosunek do osoby wymierzającej karę.
* Artykuł opracowano w oparciu o tekst umieszczony na stronie www.zsp10.pless.pl/zapis/kary_i_nagrody.pdf
10
bliżej przedszkola 11.134 listopad 2012
Scenariusze na różne okazje Elżbieta Bukowiecka-Górny
Rozgrzewająca czekolada na zimowe dni scenariusz zajęć dla dzieci sześcioletnich
gotowe narzędzia
Zdrowe ¯ y wienie przedszkol ak a Cele ogólne: o przygotowanie mlecznego napoju; o wspólna degustacja gorącej czekolady. Cele szczegółowe – dziecko: o zna dobre obyczaje i „złote zasady” przestrzegane podczas spożywania posiłków; o wypowiada się na temat dobrych obyczajów pełnymi zdaniami; o rytmicznie porusza się przy muzyce, kształtuje orientację ruchowo-słuchową; o poprawnie odczytuje wyrazy: napój mleczny, nabiał, gorąca czekolada (kształtowanie umiejętności czytania globalnego); o potrafi kulturalnie uczestniczyć w degustacji napoju mlecznego; o rozumie konieczność częstego mycia rąk, zwłaszcza przed jedzeniem, oraz mycia zębów po każdym posiłku. Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD (piosenki, muzyka do zabaw integracyjnych), dekoracja świąteczna sali, ilustracje związane z dobrymi zwyczajami przy stole:
Przebieg zajęcia: o W łazience. Nauczycielka recytuje wiersz – rozmowa na temat sposobów dbania o czystość rąk i zębów (dzieci opowiadają, jakie czynności wykonują przed, a jakie po posiłku). W łazience Tadeusz Śliwiak Już mam dość tego, już mi życie zbrzydło, – rzekło w łazience raz do gąbki mydło. – Stale z brudem walczyć muszę i z dnia na dzień tracę tuszę. Przepada moja uroda. Patrz co ze mnie zrobiła woda! Też mi pociecha, ...czyjeś ręce czyste?! Niedługo będę chude jak listek. Ty gąbko, to masz szczęście, zmoczą cię, wycisną i dalej jesteś sobą, pulchną, ładną, czystą... I tak skarżąc się, usnęło przy błyszczącym kranie i śnił mu się jak co nocy Bal Mydlanych Baniek. o Czyścioszki – zabawa ruchowa przy piosence „Czyścioszki” (płyta CD „Moje 3 i 4 lata”, wyd. MAC Edukacja 2004). Przy pierwszej zwrotce dzieci wraz z nauczycielką śpiewają piosenkę i wskazują ruchem poszczególne elementy wymienione w tekście (mycie noska, pyszczka, uszu, szyi oraz pranie chusteczki). Następnie wybrana grupa dzieci wyposażona w tamburyny, grzechotki, bębenki oraz szczotki do ubrań śpiewa refren piosenki i gra na instrumentach: Czyścioszki (sł. H. Stankiewicz, muz. Z. Stankiewicz) Kotek, kotek nosek myje, pyszczek, pyszczek, uszka, szyję, a ja, a ja wraz z koteczkiem piorę do nosa chusteczkę Ref.: Woda z kranu kap, kap, kap, piorę chustkę chlap, chlap, chlap, woda z kranu ciur, ciur, ciur, piorę chustkę szur, szur, szur. Kotek, kotek, czysty, miły – dzieci, dzieci, patrzcie proszę, a ja, a ja do przedszkola co dzień czystą chustkę noszę. Na słowa:
Metody pracy: o opowiadanie; o rozwiązywanie zagadek; o śpiewanie piosenki; o działania kulinarne. Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna.
46 46
bliżej przedszkola listopad 2012 bliżej przedszkola listopad 2012 11.134 11.134
Dzieci:
kap, kap, kap
grają rytmicznie na bębenkach
chlap, chlap, chlap ciur, ciur, ciur
grają rytmicznie na tamburynach grają na grzechotkach
szur, szur, szur
szczoteczkami do ubrań pocierają o swój rękaw
W trakcie drugiej zwrotki dzieci podobnie jak przy pierwszej, śpiewają słowa piosenki, poruszając się w kółeczkach. Zabawę powtarzamy po zamianie instrumentów w grupach. o Przy jedzeniu – wspólnie przypomnienie zasad dobrego zachowania przy stole – na podstawie książki „Dobre obyczaje” (J. Waczków, Zielona Góra 2006, rozdział „Przy jedzeniu”). Nauczycielka pyta dzieci, czy pamiętają o tym, że
Scenariusze na różne okazje „Liczę na ciebie” – te trzy słowa najpiękniej w świecie brzmią. I my liczymy na przyjaciół – od tego przecież są. (fragment wiersza „Przyjaciel”, autor nieznany)
Gabriela Gąsienica
Lekcja przyjaźni gotowe narzędzia
scenariusz zajęć w grupie dzieci 2,5- i 3-letnich
W
szyscy jesteśmy częścią społeczeństwa, codziennie uczymy się w nim funkcjonować – poznajemy zasady i prawa nim rządzące. Dzieci także uczą się funkcjonowania w społeczności, jaką jest grupa przedszkolna. Dla mnie – nauczyciela i wychowawcy dzieci najmłodszych – najbardziej istotne jest to, by razem z moimi podopiecznymi stworzyć grupę pełną ciepła i akceptacji – taką, w której każdy czuje się dobrze, z którą się utożsamia. Pierwsze miesiące w przedszkolu już za nami. Czas strachu przed tym, co nowe i nieznane, momenty szalonej tęsknoty za ukochanymi rodzicami, chwile łez i smutku – to już minęło. Teraz... jesteśmy razem! Z każdym dniem umiemy już coraz więcej, pragniemy być bardziej samodzielni, a także wciąż poznajemy siebie, uczymy się wspólnie działać i funkcjonować, staramy się rozwiązywać konflikty w sposób pokojowy, zawieramy znajomości i przyjaźnie. Otóż to... PRZYJAŹNIE! Przyjaźń jest jedną z najważniejszych wartości w życiu – to relacja oparta na zaufaniu, szczerości i gotowości do udzielania pomocy w trudnych dla człowieka sytuacjach. W przyjaźni liczy się szacunek i bezinteresowność wobec drugiej osoby. Przedszkole jest miejscem, w którym przyjaźń pomiędzy dziećmi zwykle zawiązuje się po raz pierwszy – i to właśnie ona ma ogromny wpływ na kształtowanie zachowań prospołecznych. Mając to na uwadze, staram się uwrażliwiać swoich wychowanków na drugiego człowieka, wspieram ich w pierwszych działaniach na rzecz drugiej osoby. Pokazuję przedszkolakom, że najważniejsze jest to, że możemy być razem – wspólnie radzić sobie z porażkami i niepowodzeniami, a także dzielić wszelkie radości. Przyjaźń to sztuka kompromisu – tego uczymy się codziennie, w „naturalnych” sytuacjach. Jednak także w trakcie zajęć staram się przemycać zadania, które wspierają dzieci w tej trudnej sztuce – poniższy scenariusz jest opisem przykładowego dnia naszych „zmagań” w tym obszarze.
52 52
bliżej przedszkola listopad 2012 bliżej przedszkola listopad 2012 11.134 11.134
Cele ogóle: o kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych (1.1-3); o wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia (4.1-3); o wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec (8.1); o wspomaganie rozwoju intelektualnego wraz z edukacją matematyczną (13.1-3). Cele szczegółowe – dziecko: o w skupieniu ogląda przedstawienie; o zna zasady zachowania się podczas przedstawienia; o potrafi odróżnić złe zachowanie od dobrego; o podejmuje próby oceny postaw i zachowań bohaterów; o swobodnie wypowiada się na temat przyjaźni i przyjaciół; o zaprasza do swojego „domku” inne dzieci; o współdziała w zabawach i sytuacjach zadaniowych; o dzieli się z innymi sprawiedliwie, tak by każdy miał po tyle samo; o śpiewając piosenkę, ilustruje ją gestem; o używa zwrotów grzecznościowych. Metody: o czynna (zabawy rytmiczno-ruchowe, zadania do wykonania); o słowna (piosenka, rozmowa, objaśnienia); o oglądowa (pokaz). Środki dydaktyczne: obręcze, marchewki (przedmioty do dzielenia po tyle samo), postacie występujące w przedstawieniu teatralnym (dwa zajączki: Kłapciatek, Szaraczek; jeż, sowa, wiewiórka).
Scenariusze na różne okazje Zabawa sprawia dziecku wiele przyjemności. Działając w atmosferze pełnej radości maluch chętnie się uczy, zdobywa nowe umiejętności, nabywa sprawności bądź doskonali posiadane kompetencje. Jednocześnie w zupełnie naturalny sposób nawiązuje kontakt z rówieśnikami, z innymi dziećmi, z dorosłymi.
Anna Torbicka
Skąd się wzięły ubrania?
część pierwsza
gotowe narzędzia
zabawy zachęcające do poszerzania wiedzy i odpowiedzi na najczęściej zadawane przez dzieci pytania
Z
abawa jest metodą nauczania, uczenia się, jest jedną z metod pracy z dzieckiem. Według Wincentego Okonia pojęcie zabawa to działalność wykonywana dla przyjemności, którą sama sprawia; obok pracy, której celem jest zmiana otaczającej rzeczywistości, i uczenia się, mającego na celu zmianę podmiotu – trzeci podstawowy rodzaj działalności ludzkiej. Zabawa jest główną formą aktywności dzieci, młodzież i dorośli natomiast zajmują się nią w czasie wolnym od nauki i pracy. Istnieje wiele różnych teorii zabawy; (...) Według współczesnych poglądów zabawa pełni wiele różnych funkcji: umożliwiając zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań, jednocześnie ułatwia dziecku wchodzenie w życie społeczne (...), poznawanie rzeczywistości i dostosowywanie jej do własnych potrzeb. Spośród wielu podziałów zabawy najczęstszy jest podział na zabawy funkcjonalne, tematyczne, konstrukcyjne, dydaktyczne i ruchowe1. Zabawa daje możliwość bliższego spotkania ze światem dziecka i tym, co w nim jest obecne (lęki, trudności, smutki, pytania, zdziwienie, myśli, pragnienia, potrzeby, zdolności, zainteresowania)2. To spotkanie może odbywać się w bezpiecznej i życzliwej dziecku atmosferze. Zabawy umiejętnie dobrane do wieku wyzwalają w dzieciach motywację i chęć do zdobywania nowych umiejętności i wiadomości. Dziecko nabywa świadomość siebie, swoich umiejętności i zdobytych sukcesów3. Aktywnie uczestnicząc 1) W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2001, s. 457. 2) A. Franczyk, K. Krajewska, Skarbiec nauczyciela-terapeuty – czyli od programu do realizacji – propozycje rozwiązań pracy terapeutycznej prowadzonej z dziećmi w wieku przedszkolnym o specyficznych i specjalnych potrzebach edukacyjnych, Kraków 2007, s. 17. 3) A. Franczyk, K. Krajewska, Skarbiec nauczyciela-terapeuty – czyli od programu do realizacji..., op. cit., s. 46. 4) A. Łada-Grodzicka i in., ABC... Program wychowania przedszkolnego XXI wieku, Warszawa 2000, s. 10-11. 5) A. Łada-Grodzicka i in., ABC... Program wychowania..., op. cit., s. 11. 6) M. Jąder, Efektywne i atrakcyjne metody pracy z dziećmi, Kraków 2009, s. 22.
58 58
bliżej przedszkola listopad 2012 bliżej przedszkola listopad 2012 11.134 11.134
w zabawach, przygotowuje się do pełnienia ról społecznych, do współpracy w grupie na co dzień oraz do zabawy. Dzieje się tak w przypadku zabaw tematycznych, w których dzieci uczestnicząc, mają możliwość odgrywania ról i fikcyjnego spełniania funkcji przypisanych danej roli społecznej. Wywołuje to w nich ogromne zadowolenie oraz inwencję twórczą podczas odtwarzania takich ról. Dzieci doskonale potrafią naśladować spostrzeżone postawy, usłyszane wyrażenia, które potem na sposób sobie właściwy wyrażają. Z zabawą ściśle związany jest proces nauczania/uczenia się. Chodzi o to, aby dziecko miało możliwość uczenia się poprzez zabawę oraz możliwość zabawy poprzez naukę4. Taka nauka, czyli nauka w formie zabawy, może wzbudzać w dziecku chęć poszerzania wiedzy. Dziecko w wieku przedszkolnym podejmuje aktywność w formie zabawy najczęściej o charakterze manipulacyjnym, konstrukcyjnym, tematycznym, dydaktycznym i ruchowym. Tego rodzaju zabawy zapewniają występowanie elementów doświadczenia, obserwacji, refleksji, uogólnienia i eksperymentowania w procesie uczenia się. Tym samym zapewniają uczenie się wielostronne. Należy stawiać przed dziećmi takie zadania, które wyzwalają w nich konieczność poszukiwania rozwiązań, aktywizują myślenie, wyzwalają inwencję, ekspresję twórczą, mobilizują do zastanawiania się, zadawania pytań i udzielania na nie odpowiedzi poprzez rozwiązywanie problemów... Jeżeli aktywność dziecka zostanie połączona z przeżywaniem i działaniem, wiedza oraz umiejętności zdobyte tą drogą będą zrozumiałe i trwałe5. Przy kształtowaniu warunków odpowiednich do podjęcia zabaw należy pamiętać, aby w tworzonej atmosferze nie zabrakło troski o każde dziecko ani zainteresowania jego potrzebami i pytaniami6. Nauczyciel musi też pamiętać o sprzyjaniu sytuacjom, w których będą mogły powstawać pozytywne relacje w grupie czy też grupach, w jakich dzieci
Zarządzanie przedszkolem Jesteśmy dorośli. W relacji coachingowej nie jest potrzebna pomoc rodzicielska ani terapia. Thomas Leonard
Monika Urbańska-Bulas
Coaching
dla dyrektorów przedszkoli
W
zawodzie nauczyciela doskonalenie to podstawa. Pedagog uczy się przecież przez całe zawodowe życie. Nigdy nie może powiedzieć: to już wiem, to już umiem, niczego już nie potrzebuję. Wielu nauczycieli zdaje sobie sprawę z tego faktu i poszukuje efektywnych szkoleń. Ci, którzy tak robią, doskonale wiedzą, że brak rozwoju, brak stawiania sobie celów, a także niższe wynagrodzenie w porównaniu z innymi grupami zawodowymi – mimo wieloetapowej ścieżki awansu, pracy po godzinach w domu oraz pracy wśród ludzi – to czynniki sprzyjające albo wypaleniu zawodowemu, albo po prostu frustracji potrzeb. Trzeba dzia-
Angielskie słowo coach pochodzi od francuskiego coche, które wzięło początek od węgierskiego miasteczka Kòcs, gdzie skonstruowano pierwszą furę (XVI w). Tak nazywano później również woźnicę, a zajęcie przewożenia ludzi – coaching. Z biegiem czasu coach oznaczał nauczyciela przygotowującego dzieci i młodzież do egzaminów. W XIX w. coachem nazywano trenera przygotowującego na uczelniach amerykańskich studentów do osiągania sukcesów sportowych. Dzisiejsze rozumienie pojęcia coaching sformułował Tim Gallwey. W książce „The Inner Game of Tennis” przedstawił pogląd, że najlepszym sposobem pomocy w osiąganiu sukcesu jest zadawanie graczowi odpowiednich pytań, które ułatwią tenisiście korzystanie z własnych doświadczeń.
70
bliżej przedszkola 11.134 listopad 2012
łać! Efektywne narzędzia zmotywują do dalszej aktywności. Takim narzędziem może być coaching. Stopniowo będę Państwu przybliżać to pojęcie... kto wie, może taka metoda pracy ze swoimi pracownikami będzie dla Was – menadżerów, mentorów, przełożonych – efektywna? W kolejnych numerach będę zawężała to pojęcie, pokazując konkretne narzędzia i płaszczyzny coachingowe. Na początek informacje, czym jest coaching. Coaching to stosunkowo młoda dziedzina, która narodziła się na przełomie lat 80. i 90. XX w. „Pomysłodawcą” tej niezwykle szybko rozwijającej się dziedziny był Thomas Leonard. W ciągu 30 lat błyskawicznie zyskała popularność. Coaching stał się uznaną metodą dopiero po powstaniu pierwszej szkoły coachingu w 1992 r. – Coach University, której założycielem był właśnie Leonard.
Po pierwsze – teoretycznie... Coaching to proces pomagania drugiej osobie, mający na celu dotarcie do jej szczytowych możliwości. Polega on na rozwijaniu silnych stron tej osoby, pomocy w pokonywaniu wewnętrznego oporu i przekroczeniu własnych ograniczeń. Termin coaching pochodzi od średniowiecznego angielskiego słowa coche, które oznacza wóz lub karocę. Po-
Sprzymierzeńcy w wychowaniu Właściwie zorganizowana współpraca z rodzicami jest jednym z ważnych czynników wpływających na jakość pracy przedszkola i osiąganie dobrych wyników w działalności opiekuńczej, wychowawczej i dydaktycznej.
Formy współpracy z rodzicami
część pierwsza
Maria Mendel
N
auczyciel powinien dążyć do zrealizowania celów wynikających ze współpracy z rodzicami. Można do nich zaliczyć: zdobywanie wiedzy o rozwoju dziecka, informowanie rodziców o działaniach edukacyjnych przedszkola, tworzenie warunków dogodnych do angażowania rodziców w treści działań edukacyjnych przedszkola, edukację rodziców w zakresie ich rodzicielskiej roli, współdecydowanie o ramach organizacyjnych funkcjonowania przedszkola, pomoc rodziców w utrzymaniu i wyposażaniu przedszkola. Aby cele te zostały zrealizowane, należy stosować wiele różnorodnych form współpracy z rodzicami. Istnieją liczne klasyfikacje form współpracy z rodzicami, uwzględniające cel, jakiemu mają służyć. Ze względu na zdobywanie wiedzy o rozwoju dziecka można wskazać m.in. następujące formy współpracy: indywidualne kontakty nauczyciela z rodzicami, badania sondażowe (ankieta, wywiad), odwiedziny nauczyciela w domu rodzinnym dziecka. indywidualne nauczyciela z rodzicami są y Rozmowy niezwykle cenne, ponieważ dostarczają informacji na
temat rozwoju dziecka i warunków wychowawczych w domu rodzinnym. Jedynie od rodziców bądź opiekunów dziecka nauczyciel może się dowiedzieć, jak przebiegał dotychczasowy rozwój dziecka, jaki jest jego stan zdrowia, jakie przejawia zamiłowania, z kim najchętniej spędza czas wolny, czy sprawia trudności wychowawcze i jak rodzice oraz inni domownicy starają się oddziaływać na małego współdomownika. Nauczyciel w trakcie rozmów informuje rodziców bądź opiekunów dziecka o jego osiągnięciach i sukcesach oraz o niepowodzeniach i porażkach. Nauczyciel przekazuje informacje o działaniach podejmowanych w grupie, o osiągnięciach wychowawczo-dydaktycznych, o napotykanych trudnościach i metodach ich przezwyciężania. Dobrą okazją do rozmowy są momenty podczas przyprowadzania i odbierania dziecka z przedszkola. Wówczas obie strony mają możliwość kontaktowania się między sobą w sprawach pilnych. Jeśli nauczyciel
90
bliżej przedszkola 11.134 listopad 2012
bądź rodzic odczuwa potrzebę omówienia w szerszym zakresie zagadnienia dotyczącego dziecka, nauczyciel przedstawia możliwości spotkania w formie dyżuru nauczycielskiego lub wybrania dogodnego dla obu stron terminu rozmowy. Pokrewną formą indywidualnego kontaktu są konsultacje pedagogiczne nauczyciela z rodzicami. Prowadzone są na ściśle określony temat w celu wspólnego poszukiwania rozwiązań, ujednolicenia metod wychowawczych czy podjęcia kroków zmierzających do zasięgnięcia konsultacji specjalistycznej. Ważne jest, aby nauczyciel ułatwiał rodzicom spojrzenie na dziecko bez uprzedzeń i nadmiernych oczekiwań, a także zachęcał do szczerej rozmowy. sondażowe są inną formą współpracy przedy Badania szkola z rodzicami. Prowadzone są w formie ankiet lub
wywiadów nauczyciela z rodzicami. Stanowią one nie tylko źródło wiedzy o dziecku, ale – co bardzo ważne dla przyszłej współpracy – pomagają poznać oczekiwania rodziców względem przedszkola. Nauczyciel powinien przemyśleć treść i rodzaj pytań, aby uzyskać dokładnie te informacje o dziecku, które są przedmiotem jego pedagogicznego zainteresowania. Nadmiar lub nieistotność pozyskiwanych danych jest poważnym błędem, którego konsekwencje (np. powstające uprzedzenia, niechęć do kontaktów) mogą blokować owocną, przebiegającą w warunkach dobrej współpracy z rodzicami, pracę edukacyjną z dzieckiem. Najczęściej ankietę stosuje się wobec rodziców dzieci przed przekroczeniem przez nie progu przedszkola, czyli po zajęciach adaptacyjnych, po zebraniu informacyjnym z rodzicami dzieci nowoprzyjętych. nauczyciela w domu rodzinnym dziecka y Odwiedziny są równie cennym źródłem informacji o dziecku. Na-
uczyciel ma możliwość poznać bezpośrednio wszystkich domowników, zorientować się w warunkach rozwoju i wychowania dziecka w rodzinie, obserwować, jak przedszkolak w niej funkcjonuje i jaką ma pozycję. Spotkanie może się przyczynić do zbliżenia emocjonalnego między nauczycielem i ro-