ERFGOED PAGINA

48

Beleef Kunst, Cultuur en Erfgoed in Overbetuwe

Door Willem Tielen

Met het cultuurbeleid van de gemeente Overbetuwe willen we de geschiedenis van onze dorpen en de daarbij horende verhalen, tradities en ook nieuwe ontwikkelingen in de gemeente ondersteunen. De gemeente doet dit op verschillende manieren, denk hierbij aan het aanwijzen van monumenten, het ondersteunen van evenementen, verenigingen en boeken, het plaatsen van kunstwerken, het organiseren van evenementen, en het rekening houden met het verleden van plekken bij het afgeven van vergunningen. In dit artikel laten we u graag een aantal voorbeelden zien, want Overbetuwe is rijk aan erfgoed!

Schatten van waarde

Kunst, cultuur en erfgoed hebben de kracht om mensen aan het denken te zetten. Het laat ons nadenken over waar we vandaan komen, waar we nu staan en waar we naartoe willen. Maar het daagt ons ook uit om er iets mee te doen! En dat hebben we in Overbetuwe goed opgepakt. Cultuur, kunst en erfgoed verbeeldt het antwoord op de vraag wie wij zijn. Het vertelt een verhaal over ons, over ons gezamenlijke verleden en van de plek waar we wonen. Juist een culturele uiting, een traditie of kunstwerk verduidelijkt de waarde van een plek en vertelt een verhaal op die plek. Een plek zonder verhaal is immers als een leeg plakboek, onbeschreven en

49

saai. Interessante voorbeelden in het Overbetuwse plakboek zijn: de legende van Knilles van Valburg, een traditie zoals de Paardenmarkt van Elst, een kunstwerk als De Kersenplukker, de traumatische gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog en natuurlijk ook het Romeinse verleden van Elst. Het doel van ons cultuurbeleid is zoveel mogelijk inwoners en bezoekers van Overbetuwe in aanraking te laten komen met onze cultuurschatten! En we willen vooral kinderen kennis laten maken met verhalen en tradities uit Overbetuwe. De ontmoeting tussen mensen en de verbinding tussen het verhaal en het heden is hierin essentieel.

Kinderen zijn een belangrijke doelgroep; we willen ze kennis laten maken met verhalen en tradities uit Overbetuwe. Hiermee bieden we ieder kind de kans zich thuis te voelen in de gemeente en Overbetuwse culturele uitingen te (her)kennen. In het Cultuurmenu, lesmateriaal dat alle basisscholen krijgen, staat het aanbod van culturele organisaties in de gemeente die iets kunnen betekenen voor onze basisschoolkinderen. Ook schakelen wij een cultuurcoach in. Deze houdt zich bezig met het vinden van de juiste culturele activiteit voor de Overbetuwse schoolklassen.

Het gewone en het bijzondere

Als je over de snelweg naar Elst rijdt, zie je de toren van de Grote Kerk al van ver: voor veel Elstenaren een signaal dat ze bijna thuis zijn. De markante kerktoren en het bijbehorende kerkgebouw zijn voor veel Elstenaren een icoon voor het dorp én héél gewoon. Zolang als de meesten zich kunnen herinneren staat dit gebouw er al.

In 2020 was er iets bijzonders aan de hand met onze ‘gewone’ Grote Kerk. En dat heeft een voorgeschiedenis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren grote delen van de Betuwe een frontlinie, zo ook Elst. Tijdens de gevechten werden veel gebouwen kapotgeschoten, waaronder de Grote Kerk. Na de oorlog werd besloten het gebouw te herstellen. In 1947 werd er tijdens de renovatie iets spectaculairs ontdekt: de kerk is gebouwd op twee Romeinse tempels, de grootste ten noorden van de Alpen. Er werd besloten dat deze tempels behouden zouden blijven bij de herbouw. Maar behoud is natuurlijk slechts de eerste stap. Daarom zijn in 2020 allerlei erfgoeddeskundigen in Parijs aan de slag gegaan met de vraag: passen de Romeinse tempels onder de Grote Kerk in Elst in het rijtje van de piramides in Egypte, of de Chinese Muur? De tempels zijn zo bijzonder, dat ze inmiddels door UNESCO zijn gekroond tot Werelderfgoed, als onderdeel van de Nedergermaanse Limes. De Limes is de rijksgrens van het Romeinse Rijk. Elst was zelfs een grensplaats in het verdedigingsbolwerk van de Romeinen aan de Rijn.

Verborgen schatten

Wat is er dan te zien? Een hele terechte vraag. Als je voor de Grote Kerk in Elst staat, zie je alleen het kerkgebouw. Naast de kerk is een visualisatie van de tempels te zien, maar voor de echte tempels moet je het kerkgebouw in. Omdat de tempels onder de kerk verscholen zijn, is het lastig om je een beeld te vormen bij deze bijzondere plek. Daarom hebben we besloten om het verleden een beetje meer zichtbaar te maken: de Dorpsstraat is omgetoverd tot buitenmuseum. In dit buitenmuseum kun je de vitrines - de schatkamertjes - letterlijk uit de grond trekken. En kun je lezen over de ontstaansgeschiedenis van Elst, terwijl je door een van de oudste straten van het dorp loopt. Dit nieuwe buitenmuseum bevat naast drie schatkamertjes ook drie informatiepanelen en begint bij de Grote Kerk en loopt door tot aan het Werenfriedplein. Kom je ook schatten zoeken in Elst?

Ben je net zo enthousiast over het buitenmuseum als wij? Vergeet dan niet ook het Tempel|Kerk Museum te bezichtigen. Al meer dan 2000 jaar liggen de tempelresten daar. En de rondleiding is zeker het bezoeken waard! ��

Voor meer informatie of vragen

Petra Hoff Beleidsmedewerker Kunst, Cultuur en Erfgoed gemeente Overbetuwe

50