jouw streek vroeger & nu
FLEVOLAND
VROEGER & NU – FLEVOLAND
Dit is deel 6 van de twaalfdelige serie Jouw Streek vroeger & nu -boeken 2017, mogelijk gemaakt door Unox
bronvermelding pagina Aanleg nieuwe dijk van Lemmer naar Urk. , Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Fotograaf onbekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Wasdag in Urk, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Wiel van der Randen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Vuurtoren en de mistklok op het eiland Urk. , Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Het Leven/Fotograaf onbekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
concept en productie Blue in Green BV, Eric Holman – Amsterdam
beeldredactie Esther Kroeze
tekst & eindredactie
Vuurtoren Urk, Michel Klooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Nationaal Verkeersoefencentrum in Almere, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Anefo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 De Flevohof, cc by Het Flevolands Archief, Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Lowlands, Hollandse Hoogte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Vlaggetjesdag Urk, 9 april 1960., Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Anefo/Herbert Behrens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Schokland. Het eiland voor de inpoldering van de polder., Museum Schokland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Gerard van Midden
Vervoer van arbeiders en materiaal. , cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Hiemstra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
drukwerkbegeleiding
Vrachtwagen voor het vervoer van levensmiddelen naar de arbeiderskampen. , cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Eric Daams
met dank aan Govert Verbeek Promotieadvies
uitgever Blue in Green Publishing ISBN 978-94- 92526-18- 2 NUR 653
IJsvlet , Stadsarchief Kampen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Flevolijn tot Almere , Bogaerts, Rob / Anefo, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo, Publiek domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Walibi oud, cc by Het Flevolands Archief, Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Sixflags, Hollandse Hoogte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Haven eiland Schokland, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Haven, Michel Klooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Middelbuurt oud, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Middelbuurt, Michel Klooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Bouw Poldertoren, cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Urk vanuit de lucht gezien direct na het gereedkomen van de Afsluitdijk , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
© 2017: Blue in Green BV. All Rights Reserved.
Lange Nering Emmeloord, Michel Klooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Planten van de eerste kavels bos in de Noord-Oost polder. , Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Dit boek is voor promotionele doeleinden en is gratis verkrijgbaar bij aankoop van Unilever-producten. Verkoop van dit boek is niet toegestaan.
Steenzetter, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Wiel van der Randen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Voor meer informatie: info@blueingreenbv.nl
Groenteboer in Roggebotsluis, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Pim Stuifbergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Bouwvakker , cc by Het Flevolands Archief, Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Betonwerker, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Anefo/Fotograaf onbekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Waarschuwingen voor de drooggevallen grond, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Cevirum/G.A. van der Chijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Aanleg van de dijk van Lemmer naar Urk, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Fotograaf onbekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Persexcursie in de drooggevallen polder , Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/ANP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Aanleg Knardijk. Bakkenzuiger, bezig een met zand geladen bak leeg te zuigen. , cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Zuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Aanleg Knardijk. Belasten van een kraagstuk met stortsteen., cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Zuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Veerboot Urk-Enkhuizen, Hollandse Hoogte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Nagele vroeger, cc by Het Flevolands Archief, Directie Wieringermeer, Potuyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Nagele, Michel Klooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Bailybrug bij Ramspol april 1946 , Buiten, Klaas van / Anefo, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo, Publiek domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Ramspolbrug, Hollandse Hoogte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Almere, eerste bewoners, 2 december 1976, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/NFP/Fotograaf onbekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Almere, Hollandse Hoogte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
jouw streek vroeger & nu FLEVOLAND
AANLEG NIEUWE DIJK VAN LEMMER NAAR URK 1 93 8
vroeger & nu 80 jaar Nederlandse geschiedenis. De bevolking verdubbelt van 8,5 miljoen in 1937 naar ruim 17 miljoen in 2017. Een steeds kleurrijker samenleving met mensen die allemaal op hun eigen manier willen werken en leven. En die dankzij internet in verbinding staan met de hele wereld. 17 miljoen mensen die elkaar appen, foto’s sturen en elkaar liken. Die samen de straat oranje maken als de voetbalgekte weer toeslaat. Die kratten bier op elkaar stapelen als tribune in de tuin om op groot scherm de wedstrijden te volgen. Die op Nieuwjaarsdag een duik nemen in het ijskoude water van de Noordzee. Die graag over het weer en de files praten en in het weekend eropuit willen. In hun eigen omgeving of verder weg. Dit boek laat je met andere ogen naar je eigen streek kijken. Naar gebouwen met een geweldig verhaal. Naar feesten en gewoontes in de tijd dat alles nog zwart-wit leek. Van al die foto’s krijg je zin om er zelf op uit te gaan. En dat is ook precies de bedoeling van dit fotoboek. In dit deel uit de serie ‘Jouw streek vroeger en nu’ kijk je met de ogen van nu naar het Flevoland van vroeger.
Geniet ervan!
6
Nederland & Unox Nederland en Unox horen bij elkaar. Al vanaf 1937, want toen werd het merk Unox geboren. En nu, in 2017, viert het alweer zijn tachtigste verjaardag. Dat is voor iedereen een feestje. Daarom trakteert Unox op dit fotoboek over ‘Jouw streek vroeger & nu’, een kijk- en leesboek over de iconen van ons land. Over bijzondere gebouwen en tradities. Over de mensen die die tachtig jaar geschiedenis met elkaar hebben gemaakt. Die genieten van mooie momenten in het leven, in het groot en in het klein. Zoals van de gezelligheid van lekker eten. En iedere streek heeft weer zijn eigen lekkernijen. Wie voor typisch Flevolands gaat, kiest Schokker moppen, vlierbessensiroop of Urker dikkoek. Dat Unox zich thuis voelt bij die Hollandse gezelligheid is wel duidelijk.
Als het buiten kouder wordt, maken we het gezellig warm binnen met stamppot en rookworst. Ieder feestje wordt leuker met een broodje knaks. En wie is niet opgegroeid met een warme kom snert tijdens een koude winterdag… Het zijn iconen van de Hollandse keuken. In 1997 verschijnt tijdens de Elfstedentocht voor het eerst een oranje Unoxmuts. Ook de Nieuwjaarsduik is intussen uitgegroeid tot een ware Hollandse traditie. En over tradities gesproken... Op 1 januari 1998 adopteerde Unox de eerste Unox Nieuwjaarsduik in de Noordzee bij Scheveningen. Duik nu in dit boek over Flevoland, een warme ontmoeting met alles wat jouw streek zo mooi maakt!
Thuis wacht een warm welkom.
Dat kan alleen maar Unox zijn.
7
MAANDAG WASDAG OP URK OMSTREEKS 1952
WIST JE DAT?
De was werd vroeger opgehangen zonder knijpers. De waslijn bestond uit twee in elkaar gedraaide koorden waar het wasgoed tussen zat.
Wapperende was in Urk. De waslijnen werden, als de was tussen de twee koorden was geklemd, met stokken omhoog geduwd. Op maandag-wasdag werden met het overgebleven sop van de was ook nog verschillende vloeren schoongemaakt.
VUURTOREN, URK Al vanaf 1617 brandde er op Urk een kolenvuur om schepen de weg te wijzen
8
ij b t d r o w k lo k t is De m slec ht weer geluid
18,5 meter hoog 9
VRIJE TIJD Eropuit in Flevoland? Er is genoeg te doen. Van Urk tot de Oostvaardersplassen. En van het spetterende Lowlands in Biddinghuizen tot Walibi Holland.
Oefenen in lesauto’s - met intercomverbinding - met een instructeur voor rijexamen op het eerste Nationaal Verkeersoefencentrum in Almere
WIST JE DAT?
De oerversie van dit festival heette ‘A Flight to Lowlands Paradise’ en zou in 1968 Jimi Hendrix hebben geboekt als hoofdact. Hij kwam helaas niet omdat hij kort ervoor z’n been brak.
‘Beleef de dag van je leven in de Flevohof, Flevo-, Flevo-, Flevohof!’
10
Vlaggetjesdag in de haven van Urk, 9 april 1960: hoogtepunt van de visserijdagen met versierde schepen
11
SCHOKLAND
Schokland is een voormalig eiland in de Zuiderzee. In 1942 werd de Noordoostpolder drooggelegd. Sinds die tijd zit Schokland aan het vaste land. Er staan slechts vier woonhuizen.
12
WIST JE DAT?
Schokland is afgeleid van ‘schokke’: gedtofroogd stuk koemest. Dat was brands elijk voor de armen. ‘Schokland’ is vermoed spottend bedoeld.
Aantal inwoners op 1 april 2017 in Schokland: vijf! 13
Jouw streek vroeger & nu Verder kijken door de historische vergelijkingen van jouw streek? Ga tussen 30 oktober en 2 december naar een van de onderstaande winkelformules en bij aankoop van 3 UNOX actieproducten krijg je het boek gratis mee. Op is op! Controleer bij de winkelformule voor de actieperiode.
Dit fotoboek is een cadeautje van Unox, een oer-Hollands bedrijf dat in 2017 tachtig jaar bestaat en je graag de iconen uit jouw streek, vroeger en nu, laat zien.
Verza mel ze alle twaalf!
Wilt u de delen over de andere provincies aanschaffen? Dat kan! Ga naar www.jouwstreekboeken.nl en maak uw serie compleet.