1.1 Doelstelling van het onderzoek

macht van God wordt aanvaard en waarin iedereen leeft volgens de wetten van God.

Maar dat is niet het hele verhaal. Net zoals bij het anarchistisch terrorisme aan het begin van de twintigste eeuw het geval was, lijken diverse jihadistisch terroristische groeperingen niet direct met elkaar verbonden te zijn, niet direct met elkaar samen te werken en niet altijd vanuit dezelfde motieven te handelen. Ze staan slechts zijdelings of niet met elkaar in contact. Soms halen ze inspiratie bij elkaar, maar de verschillende groepen en individuen lijken betrekkelijk autonoom te handelen. Volgens Bakker (2006) strijdt in werkelijkheid ook niet elke jihadist met het doel een kalifaat te stichten. Frustratie over de eigen maatschappelijke positie, woede over de internationale politiek, boosheid over binnenlands beleid en binnenlandse actualiteiten, sensatiezucht, en de behoefte aan zelfexpressie kunnen tot terroristische activiteiten leiden.

Het lijkt dus ook op het niveau van het individu te gaan om verschillende personen met verschillende motieven, verschillende achtergronden en verschillende doelen. De strijd die zij voeren vloeit voor een deel voort uit een religieus geïnspireerde ideologie. Een deel van deze terroristen lijkt die ideologie echter te gebruiken als legitimering van daden die vanuit andere motieven en achtergronden worden gepleegd (zie ook: De Graaff, 2007). Maar of het gedachtegoed nu wordt gebruikt als inspiratiebron of als legitimering van activiteiten; de gezamenlijke overtuiging dát er gestreden moet worden, maakt dat verschillende groepen en personen elkaars activiteiten ervaren als een gezamenlijke strijd en dat hun activiteiten ook door de buitenwereld onder dezelfde noemer worden geschaard. Wat deze actoren bindt, wat maakt dat zij steun vinden bij elkaar, en wat maakt dat verschillende groepen en personen hun strijd kunnen ervaren als een gezamenlijke wereldwijde strijd, is vooral hun gezamenlijke haat tegen het Westen en hun gedeelde gevoelens van onmacht, vernedering en woede (vergelijk: Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst [AIVD], 2004a; Berger, 2001; Coolsaet, 2004, 2005).

Dit inleidende hoofdstuk begint met een beschrijving van de doelstelling van ons onderzoek. Vervolgens wordt het onderwerp van onderzoek kort gedefinieerd en volgt een overzicht van de onderzoeksvragen, de opzet van het onderzoek en de onderzoeksmethode. Daarna volgt een uiteenzetting van de wijze waarop de bevindingen in dit rapport geanonimiseerd worden gepresenteerd. Het hoofdstuk eindigt met een kort overzicht van de opbouw van dit rapport.

De afgelopen jaren is een groot aantal wetenschappelijke publicaties verschenen over het verschijnsel jihadistisch terrorisme (zie voor recente overzichten van de literatuur op dit gebied bijvoorbeeld Bouhana & Wikström, 2008; Ranstorp, 2006; Silke, 2008; Taylor & Horgan, 2006; Victoroff, 2005). Het verschijnsel wordt vanuit veel verschillende invalshoeken en perspectieven bestudeerd, maar tot op heden heeft al dit onderzoek niet tot omvattende theorieën geleid.2 Hiervoor zijn meerdere oorzaken aan te geven. In de eerste plaats is jihadistisch terrorisme een complex fenomeen dat historische, religieuze, culturele, politieke, sociale en gedragsmatige aspecten in zich draagt en waarbij individu, groep en omgeving elkaar wederzijds beïnvloeden. In de tweede plaats bepaalt het doel van de onderzoekers welke aspecten van dit fenomeen worden belicht. Onderzoekers die gericht zijn op theorievorming, vestigen hun aandacht op andere aspecten dan onderzoekers die gericht zijn op de ontwikkeling of evaluatie van contraterrorismebeleid. In de derde plaats is een deel van de wetenschappelijke wereld van mening dat terrorisme als een algemeen verschijnsel moet worden beschouwd, terwijl een ander deel juist benadrukt dat diverse typen en vormen van elkaar moeten worden onderscheiden en als afzonderlijke fenomenen moeten worden bestudeerd. In de vierde plaats is er bij de onderzoekers in dit werkveld een groot gebrek aan gedegen empirische gegevens. Dit alles heeft tot gevolg dat er op verschillende niveaus en vanuit verschillende invalshoeken verklaringen worden gezocht en gevonden voor het verschijnsel jihadistisch terrorisme, terwijl