Manon Boumans - Verwerken doe je enkel met afval

Manon Boumans

Als je in Google het woord rouw intypt, krijg je de volgende beschrijving: ‘rouw is het verwerken van een groot verlies’. Het woord verwerken geeft aan dat er sprake is van een proces om het geleden verlies een plek te geven in je leven. Een plek die voor altijd veilig is van emoties, gemis en pijn.

Ik deel deze beschrijving van rouw absoluut niet. Rouw kun je naar mijn mening namelijk niet verwerken. Dat doe je enkel met afval. Afval wordt opgehaald, komt ergens binnen en wordt samengeperst, zodat het op een plek kan worden weggelegd. Voorgoed. Rouw daarentegen krijgt nooit een plek en vraagt daarom om verweven. Verweven betekent volgens Google ‘ermee samenhangen’. Voor mij betekent dit dat je telkens opnieuw in je leven geconfronteerd wordt met het gemis dat gepaard gaat met wie of wat je verloren bent. Telkens opnieuw word je in je leven uitgenodigd om te bewegen door alle emoties van pijn, verdriet, boosheid, gemis en plezier bij de herinnering aan je verlies. In het leven blijven er namelijk altijd momenten waarop dit verlies bewust of onbewust getriggerd wordt. Door muziek, door plekken waar je samen geweest bent, door verjaardagen, door feestdagen, door eten, door bepaalde activiteiten of wat dan ook. De herinneringen aan wie of wat je verloren bent kunnen altijd opgerakeld worden. Juist omdat je ermee samenhangt vanuit een intense verbinding en er dus mee verweven bent. Voor de rest van je leven. Je verlies ‘een plek geven’ doet mijn inziens tekort aan de intense verbinding die je in je leven ermee gehad hebt. Ik spreek dus graag van rouwverweving als het gaat over het rouwproces dat komt kijken bij intens geleden verlies.

Herinneringen aan wie of wat je verloren bent kunnen altijd opgerakeld worden

Verlies en betekenis

Dat geldt voor verlies van een dierbare en net zo goed voor verlies van gezondheid, een baan, een relatie, je thuis, je land en elk ander verlies. Dat waarmee jij zo intens verbonden was. Er was sprake van samenhang en juist die samenhang maakt dat rouwen soms intens moeilijk en complex is. Of het nu een dierbare is die wegvalt of je gezondheid die met chronische klachten gepaard gaat. Het raakt in wie je bent. Want als dat wat betekenis voor jou heeft gehad in je leven wegvalt, dan lijkt het vaak alsof ook een stuk van wie jij bent wegvalt. Daarom denk ik dat het bij rouwverweving niet enkel gaat om wat/wie je verloren bent (het daadwerkelijke verlies), maar het gaat ook om de betekenis die jij toekent aan dat verlies en hoezeer dat verlies jou raakt in jouw kern: in wie jij op dat moment bent en hoe je in het leven staat. Het verlies dat jij geleden hebt, was namelijk niet enkel verweven met je hart, maar met je hele zijn als mens en raakt daarmee een veel diepere laag dan enkel het gemis en de pijn van dat wat er niet meer is. In tijden van rouw is het juist deze diepere laag die aandacht nodig heeft om rouw te kunnen verweven in je leven.

Je kunt dit proces vergelijken met een stuk touw dat met drie strengen tot een krachtig touw is gevlochten. Elke streng kun je vergelijken met een van de levensgebieden die je in je leven kent, zoals relaties, gezondheid, werk, spiritualiteit, financiën, ervaringen, omgeving en liefde. Deze levensgebieden vormen de basis van wie jij bent (het touw) en vormen daarmee één krachtig geheel. Als er op een bepaald moment een deel van een van de strengen afbreekt, treedt er verlies op in een van je levensgebieden. Er blijven dan nog steeds twee strengen vervlochten, maar de kracht van het touw is aanzienlijk afgenomen, omdat de twee overgebleven strengen niet meer in elkaar gevlochten kunnen worden. De ene streng kan gewoonweg niet zonder de andere twee om een sterk en krachtig touw te zijn. Om de kracht van het touw opnieuw te realiseren, moet het touw in zijn geheel worden ontvlochten om vervolgens drie nieuwe touwen samen te voegen tot één nieuw, krachtig geheel.

Zo is het ook in een rouwproces nodig om naast het stilstaan bij het daadwerkelijke verlies ook terug te gaan naar de kern van wie je bent en om van daaruit je verlies te verweven in je leven. Je dient jezelf volledig te ontvlechten om opnieuw te ontdekken wie je nu bent mét dit verlies. Zodat uiteindelijk een nieuw, krachtig touw ontstaat.

Ruimte

Het bijzondere in de manier waarop ik deze rouwverweving mag begeleiden, is dat deze twee aandachtsgebieden (het geleden verlies en wie jij nu bent) heel goed samen gaan. Sterker nog, ze moeten samengaan. Want het verlies waarmee klanten bij mij binnenkomen is slechts de trigger die hen laat beseffen hoezeer ze in hun leven aan zichzelf voorbij gegaan zijn en hoezeer ze leven vanuit wat er van hen verwacht wordt. Al mijn klanten lopen namelijk vast in hoe zij verwacht worden te rouwen. Namelijk met minimale ruimte voor tranen, niet te lang bij stilstaan en niet te veel je verhaal willen delen. Nee, doorgaan, dat is wat er verwacht wordt in deze maatschappij. In tegenstelling tot wat nodig is en dat is de ruimte om te kunnen voelen en te kunnen zijn met alles wat dit verlies raakt in wie je bent. Daar is tijd voor nodig, maar die hebben we niet. Precies dat is het moment waarop mijn klanten gaan vastlopen in hun rouwproces. Omdat ze enerzijds iets moeten en anderzijds een andere behoefte voelen. Veelal is dit het gevecht tussen denken & voelen en hoofd & lijf.

Precies dat is het moment waarop mijn klanten gaan vastlopen in hun rouwproces

In rouwverweving is mijn doel om balans terug te brengen in denken & voelen en hoofd & lijf. Beide hebben we namelijk nodig in ons leven om gelukkig te kunnen zijn, want zowel het hoofd als het lijf hebben wijze informatie en signalen voor ons, die we beide mogen omarmen. Om deze beweging te kunnen maken heb ik als rouwcoach de methodiek RouwOpstellingen ontwikkeld. Een methodiek waarin kennis van nlp , familieopstellingen, coachingsvaardigheden, creatieve werkvormen en eigen persoonlijke vaardigheden verscholen liggen. Een methodiek die haar kracht haalt uit het zetten van vier essentiële stappen: denken, doen, voelen en verbeelden. In deze vier stappen leer ik mijn klanten om zichzelf waar te nemen in het proces van rouw. In tijden van rouw zit mijn klant in een overlevingsmechanisme om een oplossing voor dit verlies te kunnen vinden. Op zich een perfect mechanisme, maar helaas blijven ze vaak in dit mechanisme hangen vanwege geldende normen en waarden over het uiten en delen van emoties en de snelheid waarmee het leven weer opgepakt moet worden. Daardoor is er geen ruimte om daadwerkelijk te voelen, waar- door het rouwproces verstoord wordt en mensen vastlopen in hun proces. Voelen is namelijk van wezenlijk belang in rouw en het verweven van verlies in het leven.

Bewegen naar het voelen

RouwOpstellingen biedt in vier stappen de mogelijkheid om wel naar het voelen te bewegen. Allereerst door klanten bewust te laten worden van hoe ze omgaan met hun rouw. Dit is bewust worden van hun (maatschappelijke) normen en waarden, (culturele) overtuigingen, opvoedingswaarden en persoonlijke ervaringen, die zij herkennen in hun proces van rouw. Van kinds af aan worden ons allerlei normen en waarden aangeleerd, die ons in de loop van ons leven vormen tot wie we zijn. Weten welke (onbewuste) gedachten aan de basis staan van hun rouwproces geeft zicht op wie ze nu zijn en dat brengt rust in hun hoofd. Bewustwording is de absolute eerste stap in deze methodiek.

Om vervolgens – stap 2 – te gaan ontdekken wie ze dan werkelijk zijn met hun eigen normen, waarden en persoonlijke overtuigingen is het van belang om in beweging te komen. Bewegen geeft namelijk het hoofd de kans om nieuwe vaardigheden aan te leren om tot nieuwe oplossingen te komen. Oplossingen die in het lichaam verborgen liggen en die middels beweging aangeraakt kunnen worden. Het kan hierbij gaan om letterlijke beweging als wandelen of yoga, maar het kan ook gaan om innerlijke beweging door ademhalingsoefeningen of meditaties.

Voelen is van wezenlijk belang in rouw en het verweven van verlies in het leven

De derde stap vraagt van een coach die rouw begeleidt enorme vaardigheden om het proces in goede banen te leiden. De klant in rouw zal er alles aan doen om in zijn overlevingsmechanisme te blijven en dus weg te blijven van daadwerkelijk voelen wat er in het lijf aanwezig is. Ik heb het dan over de stap naar voelen. Het echt durven zijn bij alles wat er in het lijf gebeurt. Omdat mijn klanten veelal nooit geleerd is dat voelen oké is, zorgt dit ervoor dat voelen gepaard gaat met veel angsten. Zo van: als ik mijn gevoel toelaat, dan ben ik bang dat er een vulkaan aan emoties op me afkomt en ik weet niet hoe ik daarmee moet omgaan. Absoluut waar en belangrijk om rekening mee te houden in het begeleiden van het proces. En toch is voelen de enige plek waar de ware oplossing in rouw te vinden is. Om de klant houvast te geven in dit voelen, biedt RouwOpstellingen de mogelijkheid om voelen vanuit een context te gaan vormgeven. Context betekent dat de klant zijn gevoel gaat bekijken vanuit kleur, grootte, vorm of beweging. Deze context maakt dat de klant intern gaat ontdekken en onderzoeken hoe dit gevoel voelt en eruitziet. De klant geeft het gevoel een beeld, waardoor voelen niet meer ontastbaar is en letterlijk vorm krijgt. Precies dat is wat nodig is om bij het gevoel te kunnen blijven. Het hoofd vindt het namelijk fijn om dit gevoel om te zetten in voor hem bekende kaders, waarmee je dus een prachtig samenspel hebt tussen hoofd en voelen. Door dus te gaan ontdekken hoe dit gevoel eruitziet, kan de klant met aandacht in zijn lichaam blijven.

Het hoofd vindt het fijn om dit gevoel om te zetten in voor hem bekende kaders

Waar rouw in beeld een nieuw perspectief geeft op geleden verlies

Vervolgens willen we in stap 4 de kracht van dit interne beeld versterken door het extern te maken. Daar is waar de daadwerkelijke opstelling haar vorm krijgt. De klant zet de context van het gevoel extern in een vorm vast die qua kleur, vorm, grootte en beweging overeenkomt met wat hij het in het lijf gevoeld heeft. Zo brengt de klant een ontastbaar en ongemak- kelijk gevoel in het lijf ineens buiten zichzelf en kan hier vanaf een afstand naar kijken.

Voorbeeld: de klant voelt pijn in zijn keel en geeft aan dat dit gevoel felgeel is, een ronde vorm heeft en brandt. Het bijbehorende beeld kan dan een gele tennisbal zijn.

Het letterlijk kijken naar het symbool dat het gevoel weergeeft, geeft nieuwe inzichten over wat geraakt is en biedt het hoofd nieuwe oplossingen om adequaat om te gaan met intense levenservaringen van verlies. Er is namelijk een nieuwe verbinding tussen denken en voelen tot stand gekomen, die ervoor zorgt dat er nieuwe informatie gevonden is om adequaat te kunnen omgaan met het rouwen om intens geleden verlies. Door deze vier stappen continu te herhalen krijgt de klant steeds meer inzicht in wie hij werkelijk is en wordt de nieuwe identiteit gevormd. De klant krijgt meer zelfvertrouwen en ervaart meer zelfliefde, waardoor uiteindelijk ook het verlies gedragen kan worden en niet langer als last hoeft te dienen. En zo maak je samen met de klant de weg vrij om van zijn wond een wonder te maken.

Manon Boumans is ervaringsdeskundig rouwen verliescoach. In de eerste tien jaar van haar werkzame leven verloor ze zeven keer haar baan, waarbij ze twee keer met een burn-out uitviel. Toen in 2016 haar beste vriendin zelfmoord pleegde en in 2018 haar vader overleed, ontdekte ze de gemene deler in rouw. Het werd haar missie om deze uit te dragen. www.wopicoaching.nl/evenementen