Even stilstaan loont

Hans van Dijk

Hoe makkelijk is het om ‘ja, goed’ te antwoorden als iemand je vraagt hoe het met je gaat. En hoe ingewikkeld kan het zijn om erbij stil te staan en je af te vragen wat je echte antwoord is. Hans van Dijk laat zien hoe waardevol dat kan zijn.

Hoe gaat het met je?’, een vraag we meerdere keren per dag krijgen voorgelegd, zeker in de huidige tijd. Laten we ervan uitgaan dat de ‘afzender’ de vraag oprecht meent en daarbij in het midden laten of die dan ook op een echt antwoord is voorbereid. Veel interessanter is het om zelf eens even echt stil te staan bij deze vraag. Hoe gaat het eigenlijk met je? Hoe ervaar je de balans tussen werk en privé op dit moment? Hoe sta je sowieso in je werk, heb je het naar je zin, ervaar je energie en plezier, is er voldoende perspectief en geeft het voldoening? Hoe is het voor je om (meer) vanuit huis te werken en je collega’s zo weinig fysiek te ontmoeten, met het gegeven dat dit nog wel even duurt? Hoe gaat het met je gezondheid, beweeg je genoeg, ben je tevreden over je eetpatroon? Hoe gaat het met je relaties: jij met je partner, jij met je kinderen, jij met je familie, jij met je vrienden? Kortom: hoe gaat het met je?

Persoonlijk welzijn

Al ver voor de coronacrisis was er een groeiende behoefte om meer en vooral bewuster stil te staan bij persoonlijk welzijn, waarschijnlijk ingegeven door een groeiend bewustzijn dat je daar uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor bent. Meer en meer zien mensen in dat het de moeite loont om in onze snel veranderende samenleving aandacht te geven aan zaken die binnen de eigen invloedssfeer liggen. Ze zitten op zich prima in hun vel, genieten van het zelfinzicht en er staat weinig in de weg om gewoon door te kunnen gaan.

Het is van belang dat de ‘sluimerende issues’ aandacht krijgen

Maar juist omdat vast te houden, om daadwerkelijk verder te kunnen, is het van belang dat de ‘sluimerende issues’ aandacht krijgen. Ze gaan anders onherroepelijk hun weerslag hebben op privé en op werk. Niet zelden is het negeren van de ‘welzijnsvragen’ de oorzaak van mentale problemen en zelfs ook van het eveneens sluimerende proces van burn-out. Je kunt stellen dat nagenoeg iedereen die met een burn-out te maken krijgt, (achteraf) inziet dat ze onvoldoende hebben stilgestaan bij het persoonlijk welzijn.

Meer dan een leuke aanvulling

Ruimte hebben, nemen en krijgen om van tijd tot tijd stil te kunnen staan, is ieders eigen verantwoordelijkheid. Gezien het belang ervan zou het daarnaast een structureel en vanzelfsprekend aandachtspunt moeten zijn van werkgevers. Zij kunnen ‘stilstaan bij persoonlijk welzijn’ stimuleren en faciliteren door het als een vanzelfsprekend onderdeel van beleid te beschouwen. Dus niet als een ‘leuke’ aanvulling op het studieaanbod, of als een extra bestedingsmogelijkheid voor het persoonlijk ontwikkelbudget, maar structureel en net zo logisch als het inrichten van een goede werkplek, het hebben van een volwaardige cao en de verantwoordelijkheid voor de inhoudelijk ontwikkeling van de medewerkers.

In de meeste gevallen is het de praktijk dat ze wachten met ingrijpen en ondersteunen tot het moment waarop problemen (bijvoorbeeld burn-out) zich daadwerkelijk aandienen. Dit leidt tot een onnodig grote impact en dito kosten. Er is daarbij een soort psychologische drempel voor veel werkgevers om te investeren in problemen die er (nog) niet zijn. Onder de noemer van preventie worden gelukkig wel de eerste stappen gezet, maar dat is nog steeds een andere motivatie dan echt het nut en de noodzaak inzien van ‘even stilstaan’ bij persoonlijk welzijn.

Wil je het eigenlijk wel oprecht horen?

Gewetensvragen

Aan de manager stel ik de vraag: wil je het eigenlijk wel oprecht horen als het eventueel niet goed gaat met je medewerker? Dat hij het niet meer trekt, dat er problemen thuis zijn, dat er gezondheidsklachten zijn, dat ze zich alleen voelt of het werk niet meer aankan? Kun je echt de tijd nemen voor het antwoord; echt horen, zien en voelen wat hij of zij zegt? Luisteren zonder direct een advies of tips te geven of er iets van te vinden? Het antwoord zou namelijk ook weleens lastig voor jou kunnen zijn, dat jij er iets mee moet, dat het werk blijft liggen, dat je geraakt wordt door het antwoord, dat het je geld gaat kosten. Misschien is het antwoord wel dat jij het zelf al zo druk hebt, dat je de druk van jouw leidinggevende voelt en nu echt door moet naar de volgende meeting.

En voor de medewerker: kan het zijn dat jij bang bent om je kwetsbaar op te stellen? Dat je op voorhand een oordeel hebt over wat ‘ze’ van je zullen vinden en daarom maar zwijgt. Dat je misschien denkt dat jouw eerlijke antwoord lastig wordt voor je manager en ook voor jouzelf? Dat je vooral tips en adviezen zult krijgen, in plaats van dat er echt naar je geluisterd gaat worden. Voel je je misschien bezwaard omdat je weet dat je manager haast heeft en ook onder druk staat? Dan is ‘het gaat goed’ antwoorden veel makkelijker, geen verdere vragen krijgen en inderdaad gewoon doorgaan. Even een masker opzetten in plaats van jezelf echt laten zien?

‘Hoe gaat het met je?’, de vraag echt stellen en de vraag beantwoorden is nog niet zo makkelijk. We blijven meestal hangen in de oppervlakte en in de bekende dynamiek die immers houvast geeft. Doorgaan en hopen op betere tijden is het bijbehorende devies. En toch: echt even stilstaan loont. Het levert daadwerkelijk resultaat op: voor mens en organisatie.