Word systeembeheerder van je eigen leven

Leer je patronen oplossen door ReflAction

Ans Tros

Eén keer is toeval. Twee keer is opmerkelijk. En driemaal is de jackpot! Patronen vormen de koninklijke ingang voor persoonlijke groei. Maar maken coaches en hun cliënten hier wel voldoende gebruik van, vraagt Ans Tros zich af, en hoe doe je dat bewust?

Mensen die anderen begeleiden vanuit het sys teemdenken stellen vragen zoals: Heb je dit vaker meegemaakt? Wat is voor jou de kern? Speelt dit thema ook in andere situaties in je leven? Met als onderliggende vraag of het een zich herhalend persoonlijk thema is of een emotionele ‘trigger’ die vooral in de huidige situatie opspeelt. In beide gevallen is er werk aan de winkel, want patronen vormen de koninklijke ingang voor persoon lijke groei. En als je bekend bent met de psychologie van Jung, weet je dat jouw onbewuste je niet toevallig ‘lastigvalt’: je bent te eenzijdig bezig of er is ruimte om een levensthema te erken nen en zo mogelijk te helen.

Patronen ontmantelen vraagt aandacht

Dit is voor velen een bekend verhaal, maar mijn stelling is dat coaches en cliënten de heling die in potentie mogelijk is, helaas onvoldoende kennen of aanspreken. Ten eerste door dat we niet leren om zelf in het hier-en-nu te pauzeren bij een impuls, gedachte of gevoel en ten tweede omdat begelei ding vaak beperkt blijft tot mentale, emotionele en eventueel fysieke lagen. En in de derde plaats omdat we niet leren om ons bewustzijn en onze taal actief in te zetten voor heling van oude patronen en trauma’s.

Leren pauzeren om patronen te ontmantelen

We leren door herhaling, in onze hersenen vormen zich ‘paadjes’, zodat we gemakkelijker kunnen terugvallen op aangeleerd gedrag. Het worden programma’s op onze harde schijf waar door we gedrag automatiseren, wat vele voordelen heeft. Patronen ontmantelen vraagt dus aandacht. Ik noem dat ReflAction: een vaardigheid om jezelf aan te leren een paar seconden te pauzeren voordat je reageert op een situatie of impuls. In die paar seconden kun je je zelf trainen om bewuster te reageren. Dus in plaats van te reageren vanuit een automatisme, zoals een vecht- of vlucht- of verstarrespons, kun je je bewust wor den van je neiging en besluiten om er al dan niet naar te han delen of juist anders te reageren dan je gewend bent. Je kunt bijvoorbeeld een stilte laten vallen, een vraag stellen of juist het tegenovergestelde doen van wat je altijd doet. En uiteraard kun je ook reageren vanuit je bekende repertoire. Als het je lukt om af en toe te pauzeren bij een trigger of impuls herneem je je vrijheid en ben je al begonnen met de ontmanteling van je patroon. In het ReflAction-model is dit grafisch weergege ven. Dit is een grondmodel waarmee je direct kunt oefenen en waarin de opties om te reageren zijn weergegeven.

Waarnemen vormt het fundament van het model, want het spectrum van je waarnemingen – wat je meeneemt in je han delen of reflectie – bepaalt de kwaliteit van je reactie. Hoe meer kanalen mogen meedoen in je waarnemingen, hoe rijker de informatie is op basis waarvan je handelt, reflecteert of besluit af te wachten. Transformatie zie ik als een gevolg, het ver eist geen actie, alleen toestemming om dingen te ervaren of te laten gebeuren. Dus het pauzeren bij een ‘trigger’ of een neiging om in een oud patroon te vervallen kan het keerpunt beteke nen in het ontmantelen van een beperkend programma op je harde schijf. Je leert namelijk je automatismen herkennen en ombuigen zodat je vanuit een vrijere positie kunt reageren. ReflAction, oftewel waarnemend handelen, is een vaardigheid om ‘bewust te leren worden van je bewustzijn’.

Waarnemen op alle lagen

Het ReflAction-model is uitgewerkt in een aantal onderlig gende grondmodellen, zoals het model Waarnemen op alle lagen. Hierin zijn de bekende de kanalen, zoals het fysieke, mentale en emotionele, aangevuld met een energetische laag. Ieder mens heeft twee of meer voorkeurskanalen die goed zijn ontwikkeld. Het houdt ook in dat we allemaal onze zwakkere kanalen hebben, omdat we ze onvoldoende hebben getraind of ze weliswaar herkennen, maar er nog weinig mee doen in het hier-en-nu. En dit geldt natuurlijk evenzeer voor jezelf als voor je cliënt. Jouw bandbreedte als begeleider begrenst dus de vraagstukken waarmee je anderen kunt begeleiden. Je kunt jouw bandbreedte onderzoeken met behulp van het model Waarnemen op alle lagen.

Dit model kun je inzetten door het op de grond neer te leggen en erop te gaan staan. Je kunt dan bijvoorbeeld onderzoeken welke kanalen je goed kent en welke minder vertrouwd zijn. Ga met aandacht en rust op de kanalen staan en concentreer je op lichamelijke sensaties en verwelkom eventuele beelden of inzichten. Doe het in stilte of benoem je waarnemingen, zonder te rationaliseren. Er is geen vaste volgorde.

ReflAction is een vaardigheid om bewust te leren worden van je bewustzijn

Het is ook een waardevol model om een thema of beperkend gedragspatroon te onderzoeken en dan per kanaal of laag te ervaren welke informatie zich aandient. Je krijgt dan meteen inzichten vanuit verschillende perspectieven. En het blijkt het ultieme instrument te zijn om een luie coach te worden, zoals keer op keer in trainingen is gebleken. Je cliënt rolt namelijk automatisch van de ene ontdekking in de andere. Je hoeft er alleen als aandachtige getuige bij te zijn en af en toe te vragen naar waarnemingen. Het belangrijkste is om steeds de sensa ties toestemming te geven. Als er verdriet is, laat het stromen; als een pijntje of spanning voelbaar wordt, geef het actief toe stemming en wacht weer af.

Geen taal of labels

De meeste mensen hebben direct een beeld bij mentale, emotio nele of fysieke lagen. We hebben allemaal geleerd te vertrouwen op taal, kennen emoties en gevoelens, maar zijn in mindere mate gewend te letten en te vertrouwen op onze lichamelijke gewaarwordingen in ontmoetingen. Terwijl het lichaam nooit liegt. Het vormt onze harde schijf waarop alle ervaringen zijn opgeslagen. Je ziet dit al zodra iemand begint te vertellen over een lastige situatie: mensen zijn dan weer in verbinding met het ‘daar en dan’, ze worden rood, emotioneel of je ziet de span ning in hun handen. Of je ervaart het als begeleider zelfs al van tevoren, als je let op je eigen lichaam, doordat je voordat je afspraak begint ineens spanning in je nek voelt, buikpijn krijgt of ongemak. Je bent dan al afgestemd op de komende ontmoe ting. Je kunt dit toetsen door het in je gesprek te benoemen; vaak kom je dan direct tot een kern. Dit is wat we de energeti sche laag kunnen noemen. Het is verleidelijk om deze vast te pinnen in definities, maar het is juist krachtig om dat niet te doen. Zo geef je ruimte aan het laten stromen alle ‘ongelabelde’ sensaties waarvoor je geen taal of verklaringen hebt. Waarom is dit zo belangrijk? Veel ervaringen, vanaf jonge leeftijd en zelfs al voor de geboorte, worden opgeslagen zonder label. Er gaat geen taal of duiding aan vooraf en ze worden direct opgeslagen op onze harde schijf. Door beelden, geluiden, frequenties kunnen ‘ongelabelde ervaringen’ ineens weer ‘wak ker’ worden. Zoals je bij mooie muziek ineens de tranen voelt stromen omdat ze je zo blij maakt of als je geraakt wordt door een emotie van een ander. Onze neiging bij plotselinge emoties of ongemak is om dit te willen begrijpen, terwijl we het op die manier juist vastzetten. Juist op zo’n het moment kan iets weer doorstromen; als we er geen label aan hangen, is het domweg klaar. En je weet ook dat het klaar is als je ontspanning ervaart in je lichaam. Zo simpel is het.

De energetische laag biedt je de ruimte om het heden, verleden en de toekomst te ervaren en te verkennen. Het vormt een van de drie ‘missing links’ in de psychologie; naast de aandacht voor de fysieke en energetische lagen vormt ons bewustzijn en taal onze grootste creatiekracht. En dat biedt je de kans om de systeembeheerder van je eigen leven te worden.

Ben je erin of eruit?

Laten we beginnen met een metafoor waarin we ons lichaam zien als een waterglas gevuld met een gekleurde vloeistof: ons bewustzijn of onze geest. Als mensen overlijden, verlaat hun ziel of bewustzijn het lichaam. In ons dagelijks leven kan ons bewustzijn meer of minder aanwezig zijn in ons lichaam. Denk aan een shock of trauma, waardoor mensen de glans in hun ogen verliezen of hun levenslust zijn kwijtgeraakt. Het is dus de vraag in welke mate mensen met hun bewustzijn aanwezig zijn in hun lichaam. Dat varieert namelijk per moment en als we er geen acht op slaan, hebben we geen toegang meer tot onze volledige geestkracht.

Ons innerlijk kompas raakt van slag

Waarom is dit zo belangrijk? In de eerste plaats omdat we met een deel van ons bewustzijn afwezig zijn als we met onze aan dacht bij anderen zijn, bij problemen of ons zorgen maken. Het houdt in dat ons glas minder van onze eigen energie bevat en dat het zich vult met energie uit de omgeving of van anderen. Dat is het ongewenste effect.

Onze eigen kleur vertroebelt en we kunnen ons minder afstemmen op onze eigen behoef ten. Onze waarnemingen zijn letterlijk vertroebeld.

Ons innerlijke kompas raakt van slag. Als iemand in deze situatie hulp zoekt, dan kan het dus gebeuren dat er met tweede hands problemen wordt gewerkt: met emoties en gevoelens die niet van de persoon zelf zijn. Dan wordt de begeleider helaas een ‘stratenmaker op zee’. Dit inzicht van een tweedehands probleem hielp een van de lezers van mijn boek: ‘Ik kreeg het inzicht dat een blokkade in mijn heup/bekkengebied niet van mij was, maar van mijn moeder. Al lezend kreeg ik de inzich ten hierover en wist ik wat te doen om mijn moeder en haar lasten volledig los te laten. De pijn in mijn heup is nog niet volledig weg, maar is vele malen minder! Ik ben er bijna twee jaar mee zoet geweest: fysio, oefeningen et cetera. Je zult dus begrijpen hoe blij ik ben.’

ReflAction is een belangrijke vaardigheid om te leren om je bewustzijn, subtiele sensaties of pijn serieus te nemen, zodat je meer in het hier-en-nu kunt leven doordat je direct kunt loslaten wat niet van jou is. Dit kun je simpelweg doen door jezelf, hardop of in stilte, te vertellen: ‘Ik laat alle energie van anderen nu los uit mijn systeem (lees: alle lagen) en blijf daarbij letten op mijn gewaarwordingen.’ Vraag vervolgens om je systeem weer geheel op te vullen met je eigen bewustzijn. Merk of het verschil maakt.

Een thema of patroon helen op alle lagen

In begeleiding en voor zelfheling betekent het dat als we in staat zijn om op alle lagen waar te nemen en te onderzoeken wat gezien en geheeld mag worden, er een krachtige transformatie kan plaatsvinden. Onbewuste beelden, kinderlijke conclusies, afspra ken of beloften die nog van kracht zijn en ons gedrag zijn blijven bepalen, komen eindelijk aan het licht. En dat kan nog eenvoudi ger als je gaat werken met het complete ReflAction Transforma tiemodel, waarvan ik nu slechts een deel heb besproken. En dat is nog niet alles. Om patronen echt te kunnen afronden, is het noodzakelijk om ooit gedane beloften, afspraken en conclusies te herroepen in het heden. Daarvoor is het nooit te laat.

Pas dan kun je je werkelijk weer in vrijheid verhouden tot mensen en situaties waarmee je voorheen verbonden was. Denk aan een scheiding: de formele zaken worden doorgaans wel geregeld, maar de energetische beloften, afspraken en geloften blijven bestaan. Het is aan te raden om te onderzoeken welke oude patronen of beloften nog zijn blijven bestaan om ze vervolgens in liefde te verbreken. De meest eenvoudige zin hierbij is: ‘Ik verbreek hierbij al mijn bewuste en onbewuste afspraken, contracten en beloften met X of Y, op alle lagen van mijn zijn, in al mijn levens en in alle dimensies’. Ervaar vervol gens of het effect heeft. De vraag is: durf jij het experiment aan om de systeembeheerder van je eigen leven te worden?

Ans Tros is ondernemer, trainer en auteur. Zij is medeoprichter van SchoolvoorCoaching. Na de verkoop daarvan in het voorjaar van 2022 heeft zij ReflAction Space opgericht en het boek de Psychologie van ReflAction. Word systeembeheerder van je eigen leven uitgegeven. De modellen worden binnen SchoolvoorCoaching al enige jaren toegepast in trainingen. www.reflactionspace.nl