2006 by Control Media

Jaargang 3, nr 2, juli 2006

cover.indd 1

28-02-2008 14:38:32

GEVELBOUW verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Control Media. GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties.

Tegenstellingen Open-dicht

Redactie Tjerk van Duinen (hoofdredacteur), Willem Ruyters

Boeiend gebouw daar naast die oude Volkswagenfabriek in Wolfsburg. Of ze een reusachtige bunker hebben opgegraven. Een dikke driehoekige schots van beton staande op tien dikke, schijnbaar massieve poten. Dit is het Phaeno, de Duitse equivalent van het Amsterdamse Nemo, waar de wetenschap zich openstelt naar het grote publiek. ‘The city flows in and the project flows out’, aldus ontwerp-ster Zahah Hadid. Wij zetten de deur een beetje open zodat u ook een kijkje kunt nemen en wellicht zelf op bezoek gaat. Door het beton oogt het introvert, maar dat maakt de verrassing des te groter. Phaeno betekent ook ‘ontdekken’. In London liepen we tegen een Idea Store aan van David Adjaye. Een Idea Store is een initiatief om het grote publiek de bibliotheek in te krijgen. Deze drempelverlaging heeft coming man Adjaye nog een keer uitgewerkt door in de voorgevel een grote hap uit multimediagebouw te nemen. Een overgangszone tussen de (multiculturele) straat en de Store. Ook een manier om de deur open te zetten.

Aan dit nummer werkten mee Ir. Fulco Treffers, drs. Erik Dorsman, René Hartman, ir. Paul de Ruiter, Arjan Stadhouders AvB, ir. Erik Stekelenburg Vormgeving en lay-out Peter van der Horst, Rosemarie van Wassenaar Marc Heijmans Advertentieverkoop Cock Penning (hoofd), Hans Vonk Uitgever Ton van der Veer Marketing Michel van Kleeff Order administratie Marjolein van Beek

Laatste deur-op-een-kier: een schuurhuis met een lamellengevel die zich helemaal kan openen naar het boeren landschap. Een spectaculaire metamorfose op een onverwachte locatie. Gooi die deur nu maar open.

Control Media Postbus 7001 4800 GA Breda Tel. 076-5211003 Fax. 076-5156589

Abonnementen Een jaarabonnement op GEVELBOUW kost 25 euro. (excl. b.t.w.) Abonnementenservice: abonnementen@controlmedia.nl Opzeggingen: schriftelijk, twee maanden voor einde abonnement. Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit handelingen en beslissingen die gebaseerd zijn op informatie uit de in dit magazine geplaatste artikelen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

In de volgende editie een gevoelig onderwerp: de tegenstelling glad-ruw.

nr2 - juli 2006

E-mail adressen info@gevelbouw.info (algemeen) redactie@gevelbouw.info (redactie) opmaak@gevelbouw.info (advertentiemateriaal)

Tjerk van Duinen

Omslag: Phaeno, Wolfsburg Zaha Hadid Architects © Werner Huthmacher

Inhoud.indd 2

juli 2006

28-02-2008 14:46:43

Idea Store aan Whitechapel Road, Londen

4 16

Houten glas in plaats van zonwering

Column van De Ruiter Paul geniet van het open dak in zijn auto

Schitterende schijn van NPSP-composieten

Woonschuur van houten lamellen in Gronings landschap

Samenwerken voorkomt schade Column van René Hartman

Wolf D. Prix (Coöp Himmelb(l)au): 7 kolommen schragen de architectuur en één daarvan is openheid

Inhoud

Met Phaeno richt de aarde zich op

Xpo: presentatiepagina’s voor bedrijven en producten

48 - 61

juli 2006

Inhoud.indd 3

28-02-2008 14:46:57

Een Idea Store is een gewone bibliotheek, maar dan anders. Het is meer dan een bibliotheek. Aan de Whitechapel Road in Londen staat sinds kort zoâ&#x20AC;&#x2122;n Idea Store. Een kleurig gebouw met een schijngevel. Maar dan anders.

Idea_Store.indd 4

juli 2006

ÂŠ Timothy Soars

28-02-2008 14:43:19

Idea Store zet de gevel open Idea Store Whitechapel Road steekt naar voren in chaotische rooilijn. Een muur van marktkramen staat op scheiding van stoep en straat

Achter de kramen heerst relatieve rust ÂŠ Timothy Soars

juli 2006

Idea_Store.indd 5

28-02-2008 14:43:30

Tekst: Arjan Stadhouders & Marjel Mettau Beeld: Arjan Stadhouders; Timothy Soars (tenzij anders vermeld)

Opdracht: London Borough of Tower Hamlets Ontwerp: Adjaye Associates, Londen Advies: ARUP, Londen (constructies) Uitvoering: William Verry Ltd., Londen Bouwprogramma: 3.440 m2

I-liggers op het dak fungeren als moderne decoratie, achter het afwijkende ‘oog’ linksboven in de voorgevel hangt in de voorhal een beamer

De Britse architect David Adjaye heeft een uitgesproken mening over de openbare gebouwen in Engeland. Hij vindt ze over het algemeen niet erg uitnodigend en zeker niet toegankelijk genoeg voor de ‘man-in-de-straat’. Het zijn meestal gebouwen om te imponeren. Groots en voornaam zien ze eruit en ze hebben vaak meer weg van paleizen. Dat geldt naar zijn mening niet alleen voor oude publieke gebouwen, zoals de National Gallery, maar ook voor eigentijdse, zoals het nieuwe stadhuis van Sir Norman Foster in Londen. Dankzij de opdracht om een Idea Store te ontwerpen kreeg Adjaye de kans om te laten zien dat het ook anders kan.

Meer dan een bibliotheek Het concept Idea Stores is een initiatief van Tower Hamlets, een Londense deelgemeente ten oosten van The City. De bibliotheken in de wijk moeten toegankelijker gemaakt worden voor het grote publiek. Een Idea Store is dan ook meer dan een gewone bibliotheek; het is een multimediale, multiculturele ontmoetingsplek waar je niet alleen boeken en cd’s kunt lenen, maar waar ook opleidingen en cursussen worden gegeven. De stores liggen midden in de winkelcentra, midden in het leven van alledag, en lokken bezoekers naar binnen met een café, een crèche en de mogelijkheid

om gratis te internetten. Van de zeven geplande Idea Stores in Tower Hamlets zijn er ondertussen vier voltooid. Twee daarvan zijn ontworpen door David Adjaye Associates. De eerste, de Idea Store Chrisp Street, won meteen een RIBA Award 2005. Een jaar later werd de Idea Store aan de Whitechapel Road gerealiseerd. Een gebouw met een kleurige glazen gevel over vijf verdiepingen, ingeklemd tussen een supermarkt van gele baksteen aan de zijkant en de talloze veelkleurige kraampjes van de dagelijkse markt op straat. Het basisidee van Adjaye was eenvoudig: door de fysieke drempels die de bestaande openbare gebouwen kenmerken gewoon weg te laten, zal het gebouw vanzelf een breed publiek uitnodigen om binnen te komen.

Gordijn-entree Adjaye wilde het gebouw openheid geven naar de omgeving en naar het winkelende publiek dat langs de marktkramen slentert. Daartoe zette hij een even simpel als doeltreffend middel in. Over de gehele breedte van de voorgevel is op het niveau van de begane grond een hap uit het gebouw genomen, waardoor er een zone ontstaat die als intermediair fungeert tussen de Idea Store en de straat. Een glazen vliesgevel hangt als een gordijn vanaf het dak naar beneden. De taps toelopende open tussenruimte achter dit gordijn hoort door het transparante karakter van de gevel visueel zowel bij het gebouw als bij de straat en voert de mensen als vanzelf het gebouw in. Een roltrap neemt bezoekers direct mee naar boven; op de eerste verdieping bevindt zich de hoofdentree.

Constructie De gevels vertonen een afwisseling van smalle, groen en blauw gekleurde en kleurloze transparante glaspanelen en met glas beklede aluminium panelen. De kleuren verwijzen naar de groenen blauwgestreepte doeken die de marktkramen voor de deur overdekken. Constructief heeft de hangende voorge-

Idea_Store.indd 6

juli 2006

28-02-2008 14:43:54

De iets lagere achterbouw met dansstudio en facilitaire ruimten heeft een afwijkende draagconstructie maar wel een zelfde gevel

Whitechapel Road ligt vlakbij The City ÂŠ Timothy Soars

juli 2006

Idea_Store.indd 7

28-02-2008 14:44:05

De andere en eerdere Idea Store van Adjaye aan de Crisp Street heeft een vergelijkbare gevelopbouw

vel geen enkele functie: het hangt aan stalen balken op het dak en draagt niets dan zichzelf. Om te voorkomen dat de gevel gaat wapperen in de wind, is die verstevigd met stalen liggers en staanders, waartussen verticale gelamineerde houten vinnen voor extra stabiliteit zorgen. De houten vinnen komen ook in de andere glasgevels voor. Soms worden ze gebruikt om boekenplanken tussen te hangen, soms als individuele leesplek. Drukstangen door het atrium heen houden de glazen buitengevel af van de binnengevel. Nergens steunt de gordijngevel op de grond, maar hij hangt aan zeven duidelijk vanaf de straat zichtbare, zware IPE-liggers op het dak. Deze balken steunen op hun beurt op een betonnen sway frame, een constructie waarvan de stabiliteit door de structuur van balken en kolommen zelf wordt gegarandeerd. Het ingenieurbureau Arup kwam hiermee tegemoet aan de eis om flexibele ruimten te creëren, zonder veel dragende binnenwanden. De betonnen draagconstructie bestaat uit een combinatie van in het werk gestorte kolommen en balken met prefab ribvloeren. Veel beton is in het zicht gebleven. Ondanks de verschillen tussen de prefab en de

in het werk gestorte elementen, ziet het eruit als een monolithisch blok. Er is veel onderzoek gedaan naar een manier om kleurverschillen tussen de onderdelen te vermijden. Verschillende betonmengsels werden getest in mock-ups voordat de aansluitingen tussen prefab en gestort beton op de bouwplaats werden voltooid. Het schoonbeton heeft niet alleen het voordeel dat het er esthetisch goed oogt, maar ook heeft het een functie in de klimaatbeheersing. Het beton fungeert namelijk als opslag voor thermische energie doordat het overdag warmte opneemt en het tijdens koelere perioden weer vrijgeeft.

Klimaat De Whitechapel Idea Store beschikt daarnaast over een systeem van adiabatische koeling. Dit systeem - dat uitgaande luchtstromen geforceerd koelt door ze met water te besproeien, waarna de afgekoelde lucht via een warmtewisselaar de inkomende lucht koelt – wordt in Nederland al langer toegepast, maar is in Engeland nog niet zo erg bekend. De warmte die bij dit proces vrijkomt, wordt in de winter gebruikt om de inkomende lucht op te warmen.

Idea_Store.indd 8

juli 2006

28-02-2008 14:44:12

Idea Store

Ribbenvloeren zijn in het gezicht gehouden. Dit is entree op begane grond.

Voor elk wat wils

Surfing room op eerste verdieping, geel getint glas staat rond een vide boven entree op begane grond

Topvloer met boekplanken tussen de stabilisatie-vinnen

juli 2006

Idea_Store.indd 9

28-02-2008 14:44:25

Zonlicht brengt een gewijde sfeer in voorhal

Idea_Store.indd 10

juli 2006

28-02-2008 14:44:30

Zo werkt de warmtewisselaar als koeling en verwarming tegelijk. Veel aandacht besteedde Arup aan de optimale thermische balans van de glazen gevels, waarbij de toegepaste koeling en verwarming het beste tot zijn recht zou komen. Berekeningen wezen uit dat de klimaatbeheersing binnen het gebouw het beste kon worden gehandhaafd als voor de zuidgevel – de hangende voorgevel – een percentage van 55 tot 60% transparant glas werd toegepast. Voor de westgevel moest naar een transparant glaspercentage van 45% worden gestreefd. Het atrium, de open ruimte achter de hangende voorgevel, is in de eerste plaats natuurlijk een opvallend architectonisch kenmerk van het gebouw, maar het fungeert ook als een klimaatbuffer tussen binnen en buiten. Warmte die via de voorkant aan het gebouw ontsnapt, wordt vastgehouden in de ruimte achter de glazen gevel, terwijl deze ruimte vanaf de andere kant wordt opgewarmd door de zon. Op deze manier heersen in het atrium zelfs in de winter nog aangename temperaturen. Zodat de belangrijkste functie van het suspended atrium het maken van een theatraal uitnodigend gebaar ook in winterse omstandigheden tot zijn recht komt.

Voorgevel lijkt via I-profielen aan I-liggers op het dak te hangen, in werkelijkheid hangt de voorgevel aan het betonskelet

juli 2006

Idea_Store.indd 11

28-02-2008 14:44:38

advertenties_gvb32.indd 12

04-03-2008 13:51:22

Dé drie-eenheid voor een optimaal zakelijk bereik! Kiest u voor een complete landelijke dekking? Kiest u voor het gemak van één organisatie? Kies dan voor drie Bouw Relatiedagen binnen de Van der Most Groep! Exposanten

Gorinchem 26, 26, 27 27 en en 28 28 september september 2006 2006

Bent u fabrikant, ondernemer of handelaar in de bouwbranche, dan is dit uw kans om uw gemotiveerde doelgroep te ontmoeten.

Hardenberg

Bezoekers

17, 17, 18 18 en en 19 19 oktober oktober 2006 2006

Deze vakbeurs richt zich met name op aannemers, werkvoorbereiders, calculatoren, architecten, medewerkers van gemeenten en woningbouwverenigingen en andere branchegerelateerde bedrijven.

Informatie Bent u geïnteresseerd in deelname of bezoek, fax dan uw bedrijfsgegevens naar: 0523-289800 o.v.v. Bouw Relatiedagen 2006.

CORRESPONDENTIE/ BEZOEKERSADRES: EVENEMENTENHAL HARDENBERG Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg T (0523) 28 98 98 F (0523) 28 98 00 E info@evenementenhalhardenberg.nl I www.evenementenhalhardenberg.nl

Rijswijk 28, 28, 29 29 en en 30 30 november november 2006 2006

BEZOEKERSADRES: EVENEMENTENHAL GORINCHEM Franklinweg 2, 4207 HZ Gorinchem

BEZOEKERSADRES: EVENEMENTENHAL RIJSWIJK Volmerlaan 12, 2288 GD Rijswijk

E info@evenementenhalgorinchem.nl I www.evenementenhalgorinchem.nl

E info@evenementenhalrijswijk.nl I www.evenementenhalrijswijk.nl

Correspondentie: Energieweg 2 • 7772 TV HARDENBERG • T (0523) 28 98 98 • F (0523) 28 98 00 E info@evenementenhalhardenberg.nl • I www.evenementenhalhardenberg.nl advertenties_gvb32.indd 13

04-03-2008 13:51:25

GB21 Adv

21-02-2005

15:16

Pagina 1

Stadse front met voorplein, onder plein het parkeren

c i z t h c i r e d r De aa Tekst: Erik Stekelenburg Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Werner Huhmacher Overig beeld: Zaha Hadid Architects

juli 2006

zich op Ook Duitsland heeft eindelijk zijn NEMO. Eind 2005 werd het grootste wetenschapscentrum van Duitsland in Wolfsburg geopend. De wetenschap wordt hier niet voor leken ontsloten door droge feiten op te lepelen. Zelfs het aantal video-boxen of multimedia-installaties is tot een minimum beperkt. In Phaeno worden in 250 experimenteerstations natuurwetenschappelijke fenomenen ontrafeld op een manier die van iedere bezoeker een onderzoeker maken. De ontdekkingstocht start al voor het betreden van het door Zaha Hadid (Bagdad, 1950) ontworpen gebouw.

juli 2006

E s t i s a e h m l s d r i D i T h s u t v

Rechts: impressie

A e s s g b h d b o i g n z a e l b g

juli 2006

Een 10 meter dikke driehoekige schots van zo’n 90 bij 150 meter hangt boven het 120 duizend inwoners tellende Noordduitse stadje Wolfsburg. Niet te missen als je de ICE in station Wolfsburg eenmaal hebt verlaten. Net buiten het stationsgebouw zweeft acht meter boven de aarde een moeilijk thuis te brengen object. Op stevige poten, dat wel. In wat meer doorsneden dan gevels lijken, verraden grote raamvlakken nog net iets van de functie van het geval. De van de treinen afgekeerde gevel is het moeilijkst te identificeren. Toch blijkt juist deze stadse zijde het meest tot de verbeelding te spreken: het gebouw wordt bijna uitsluitend van zijn meest mysterieuze kant gefotografeerd en vastgelegd.

lijkt, oogt bij nadere beschouwing zorgvuldig uit elkaar getrokken en naar achteren gedrukt. De kolos heeft verder een scherpe, langgerekte punt. Dit scherpe raamvlak lijkt wel het cockpitraam van een aërodynamisch snelheidsmonster. Alle genoemde beeldkarakteristieken roepen het gevoel op dat dit object ooit snelheidsbarrières verpulverd heeft, zo niet op adem komt na een doorgemaakte tijdreis. Een raamvlak als een luchtbel gaat echter precies tegen al die associaties in. Wat rest is verwarring: staat, ligt, hangt of zweeft deze schots? Phaeno onttrekt zich door zijn uniciteit aan elke identificatie. Onder de gebouwplak ligt dat anders, dit is de landingsplaats: de sokkels zijn als onderstellen en de plafonds als buiken van ruimteschepen vormgegeven.

Plattegrond van het Expo-niveau

Snelle stollingen

Als een geïsoleerde aardlaag in een scheef gestoken grondmonster wijkt een groot deel van de stadsgevel af van de rest. De geologische associaties passen bij de explorerende functie van het Phaeno Science Center, maar de gevelvormgeving suggereert behalve in aardlagen gestolde tijd ook bevroren snelheid. De ramen in het parallellogram-vormige gevelvlak hellen namelijk minder naar voren dan waartoe de scheve zijden aanleiding geven. Ze slepen als stonden ze onder invloed van enorme snelheden. Ook de verdeling van de raamstijlen suggereert beweging. Wat op het eerste gezicht een chaotische verdeling

De gesloten oostzijde

juli 2006

Verlangen

Zaha Hadid lijkt zowel met haar schilderijen als met haar gebouwen steeds te refereren aan het vroegmodernistische Suprematisme van schilder Kasimir Malevitsj. In het Suprematisme mogen vormen alleen naar gevoelens en verlangens verwijzen, niet naar ideeën of objecten. Een geschikte houding om nieuwe wegen te openen. Die houding past de ware Suprematist ook toe op technologie en architectuur. Zo legde Malevitsj de ontdekking van het vliegtuig uit als een vorm die door het menselijke verlangen naar snelheid werd uitgevonden en niet door de behoefte om bijvoorbeeld poststukken over grote afstanden te vervoeren. In de woorden van het bureau van Zaha Hadid is het Phaeno een mysterieus object dat aanleiding geeft tot nieuwsgierigheid en ontdekking.

Vaart der volkeren

Wolfsburg werd in 1938 gesticht als KdF-Stadt als huisvesting voor de arbeiders die de Kraft-durch-FreudeWagen van Volkswagen zouden gaan fabriceren. Daar kwam het niet van: de KdF-fabriek werd vooral ingezet voor de oorlogsindustrie. In 1945 werd KdF-stadt omgedoopt tot Wolfsburg en werd de thuishaven

leiding van de Nederlander Gijs van Tuyl en met geld van Audi uitgegroeid tot smaakmaker voor de moderne kunst in Noord-Duitsland. En toen kwam wetenschapscentrum Phaeno. Wolfsburg koos in 2000 voor een gedurfd ontwerp van Zaha Hadid.

Flowing

De context is helder. De stad wordt in oost-west-richting doorsneden door zowel een spoorbaan als een kanaal. Noordelijk, achter het kanaal liggen de imposante fabrieken en het themapark van Volkswagen. Zuidelijk van de spoorbaan ligt de hoofdmoot van de stad. Het terrein waar Phaeno gebouwd is, ligt direct aan het spoor. Hier paste een stevig infrastructureel gebouw. Door het gebouw tegen het spoor te plaatsen creëerde Zaha Hadid een plein voor de stad en wordt de bezonde gevel de voorgevel. Opdracht was om de experimenteerruimten op één niveau te concentreren. Door dat niveau acht meter omhoog te brengen en het parkeren naar beneden onder het maaiveld te leggen, loopt de publieke ruimte onder het gebouw door en ontstaat er een open relatie tussen de industriële en residentiële sector van de stad. De ondersteuningen van het experimenteerplateau en dus de open ruimtes eronder zijn door Zaha Hadid

Phaeno in stedenbouwkundige context

Een raamvlak als een luchtbel van het wereldconcern Volkswagen. Sinds de jaren zestig voegt Wolfsburg de ene na de andere culturele voorziening toe aan het stedelijk landschap. Een cultureel centrum ontworpen door Alvar Aalto, een theater van de hand van Hans Scharoun. In 2000 opende Volkswagen ‘Autostadt’, een themapark met als slogan ‘Mensen, auto’s en wat hen beweegt’. Het slaperige Kunstmuseum is in de jaren negentig onder 20

juli 2006

georganiseerd volgens de voornaamste stedelijke assen en bestaande zichtlijnen naar het Volkswagenterrein. Dat geldt ook de ondersteuningen van het dak en dus de ruimten in het interieur. Daarnaast heeft zij zich de moeite getroost om de assen van de belangrijke culturele gebouwen in het interieur door te zetten, zodat in haar woorden: ‘The city flows in and the project flows out’.

Holle poten

Bij Zaha Hadid wordt structuur ruimte en ruimte programma. Dit springt vooral in het oog bij de ondersteuningen. Dit zijn geen volle kolommen maar holle poten. Ze hebben alle tien buiten het dragen van het gebouw een extra functie: ontsluiting van het hoofdvolume, een auditorium, een winkel, een workshop-ruimte, een koffieshop, een bistro, een evenementenruimte en vertrekken voor

Draadmodel als principe model

juli 2006

PEOPLE & FACTS INITIATIEF Dr. Wolfgang Guthardt, Wolfsburg

OPDRACHT Neuland Wohnbaugesellschaft mbH namens Wolfsburg

ONTWERP Zaha Hadid, Londen

UITWERKING Zaha Hadid Architects Londen en Mayer Bährle Freie Architekten BDA, Lörrach; Christos Passas, Sara Klomps (Zaha Hadid Architects project-architecten)

ADVIES Adams Kara Taylor, Londen; Tokarz Freirichs Leipold, Laatzen (constructies)

BOUWPROGRAMMA Science Center 12.631 m2; Parkeergarage 15.000 m2; Hoofdafmetingen 154 x 130 x 97 m Hoogte 16 m

RUWBOUW Wapening 5000 ton; Beton 27.000 m3; Bekisting 67.000 m2

STALEN PLAFOND 4700 elementen met 3000 knooppunten

BUITENINRICHTING Heuvellandschap 13,000 m2; Thermozell (lichtgewicht beton) 14,000 m3; Maximale hoogte 2.85 m; Hoogteverschillen 2.25 m

BOUWKOSTEN € 79 miljoen

juli 2006

kantoren, sanitair, techniek en opslag. Met hun ramen brengen ze ook leven onder het gebouw. Van de tien poten lopen er 5 door naar het dak om dat te ondersteunen. De poten zijn kegelvormig: smal van onderen, breed naar boven. Hierdoor worden de overspanningen geminimaliseerd tot 14 - 16 meter. Bovendien benadrukt de vorm het loskomen van Phaeno van de grond.

Licht

Voor de bezoeker die eindelijk via een poot boven arriveert,

een in het werk gestorte betonkern soms aangevuld met prefab betonnen gevelelementen. De betonnen romp en de poten vormen constructief wel één geheel. De poten worden pas door de verbindende tafel stabiel. Conventionele middelen schoten tekort om het beton goed in de plastische, hellende, dunne en soms vlijmscherp toelopende bekistingen gestort te krijgen bij een aanvaardbaar uiterlijk van het schoonbetonoppervlak. Zo kon het beton bij de tot 40 graden hellende pootwanden vol bewapening nooit

Foto onder: Impressieve onderkant van het gebouw laat Hollywood toe tot de wetenschap.

lijkt het even of er maanlandschap op aarde is beland. Een grote poot mondt uit in een verdiepte ruimte. Of is het een krater? Moet dit voorstellen dat wetenschap afstanden overbrugt: ‘The sky is not the limit’? De werkelijke reden is aardser. Het 9000 m2 grote experimenteerlandschap stelt een onontgonnen terrein voor dat verkend moet worden. Eén vloeiende ruimte zonder conventionele binnenwanden. Het duinachtige lichtbetonnen landschap wisselt in hoogte met hellingen en wervelingen. Het plafond doet aan de wervelingen mee met een twee meter hoge open driedimensionale Vierendeelconstructie bestaande uit 4700 stalen elementen en 3000 verbindingen. Het avontuur van ontdekking wordt nog versterkt doordat de ruimte schemerig is verlicht, waarbij lichtbundels de aandacht vestigen op de experimenteerstations. Geheel volgens de betekenis van het Griekse woord Phaeno, behalve ‘ontdekken’ betekent dit immers ‘licht werpen op’.

Betonexperiment

goed met betontrilnaalden worden verdicht. Al snel bleek de inzet van zelfverdichtend beton noodzakelijk. Een experiment, het werd de eerste toepassing in Duitsland van zelfverdichtend beton op een dergelijke grote schaal. Voorbeelden in andere landen overtuigden de architecten van de haalbaarheid. Zo werd Roland Mayer van Mayer-Bährle architecten door constructief adviseur Frans van Herwijnen (ABT) rondgeleid door de uitbreiding van de Koninklijke Schouwburg in Den Haag met zijn scherpe betonnen knipvoegen naar een ontwerp van Charles Vandenhove. Mayer kreeg er waardevolle adviezen. Alleen een vakman zal volgens Mayer opmerken, dat de vereiste ononderbroken betonstorten vanwege logistieke problemen niet altijd voor honderd procent zijn gelukt. Ook tijdens de bouw werd Phaeno dus wat het aan zijn bezoekers biedt: een experimenteerruimte. Het bijna perfect verlopen betonexperiment opende goede perspectieven voor een verdere toepassing van zelfverdichtend beton in Duitsland.

Wat op het eerste gezicht een machtige betonmonoliet lijkt, blijkt bij nadere beschouwing juli 2006

ROOSENDAAL 24

Okawood.indd 24

Gevellijnen lopen in binnenhoeken zorgvuldig door

juli 2006

28-02-2008 14:48:30

Een traditionele zonwering zul je bij de Brede School Zwanehof in Kalsdonk Roosendaal niet aantreffen. Nergens zijn er fel gekleurde textiele luifels te bekennen die veel Nederlandse scholen zo kenmerken. Hier functioneert de nieuwe glassoort Okawood als een combinatie van lichttoetreding en zonwering tegelijk, waarbij luifels, lamellen of luxaflex zonwering buiten of binnen aan de gevel overbodig zijn geworden. Dunne regels van meranti hout in de spouw van het isolatieglas nemen de zonwerende rol op zich.

BREDE SCHOOL ZWANEHOF BOUWPROGRAMMA Onderwijsgebouw, multifunctioneel centrum wijk Kalsdonk, buitenschoolse opvang, kinderopvang en peuterspeelzaal OPDRACHT Stichting Katholiek Primair Onderwijs Roosendaal ONTWERP Loxodrome architects & planners (www.loxodrome.nl)

houten glas TEKST Fulco Treffers BEELD Control Media, Loxodrome a&p

De bouw van de Brede School Zwanehof Kalsdonk maakt onderdeel uit van een omvangrijke herontwikkeling in de Roosendaalse wederopbouwwijk Kalsdonk. Een groot deel van de naoorlogse woningbouw daar is inmiddels al vervangen. Naar verwachting volgt de rest van de woonblokken de komende jaren. Centraal in de wijk ligt een voorzieningencluster. Een Roomskatholieke kerk en een klooster nog bewoond door nonnen, maken de kern ervanuit. Daarnaast is er ruimte voor een aantal sportvoorzieningen en een Brede School, een combinatie van een monumentaal ouder schoolgebouw en nieuwbouw. De Brede School biedt onderdak aan diverse partijen. De basisschool alleen al telt 22 leslokalen voor het geven van onderwijs maar ook voor zogenoemde piekopvang en kinderopvang. Ook buitenschoolse kinderopvang, een bibliotheek, peuterspeelzalen, een sportbureau en het schoolmaatschappelijk werk zijn in complex Zwanehof ondergebracht. Het toevoegen van een mediatheek en open leercentrum maakt deze Brede School uniek voor Nederland en dient als pilot project voor het Ministerie van Onderwijs.

Glassoorten Architectenbureau Loxodrome was al eerder betrokken bij de bouw van een schoolgebouw voor KPO Katholiek Primair Onderwijs. In de school De Kameleon bracht het bureau een glazen gevel aan van afwisselend transparant en gekleurd glas. Voor het project Zwanenhof werd opnieuw gezocht naar een niet-alledaagse geveloplossing met glas. Architect Robert Kleuskens koos voor een drietal glassoorten: helder transparant glas, wit matglas en het nieuwe glastype okawood. Geen bonte kleuren voor deze school, maar moderne architectuur en materialen die zich kunnen meten met de naastgelegen monumenten. De gevelvlakverdeling zorgt voor speelsheid en aansluiting bij schaal en beleving van kinderen. Kleuskens: ‘We zijn altijd op zoek naar nieuwe materialen en toepassingsmogelijkheden. Soms kun je met een nieuw product extra invulling geven aan gebruiksgemak, esthetiek, oftewel de kwaliteit van het gebouw. Het okawood voegt iets toe aan de koppeling tussen de drie dimensies van het gebouw en de functionele bruikbaarheid.’

juli 2006

Okawood.indd 25

28-02-2008 14:48:34

Okawood In de Zwanenhof heeft Kleuskens op de gangen plekken gecreëerd die zowel introvert als extravert kunnen functioneren. De gangen zijn extra breed ontworpen waardoor ruimte ontstaat voor nissen en zitplekken, met een verblijfsklimaat dat half afgesloten is van de algemene ruimten. In het hedendaagse onderwijs met zijn ‘Nieuwe Leren’-methodes zijn dergelijke halfbesloten plekken steeds belangrijker voor het geven van groepswerk of individuele begeleiding. De gangen zijn op het zuiden georiënteerd, waarmee een probleem met de warmtehuishouding moest worden opgelost. Budgetten voor koelsystemen zijn in de scholenbouw niet aan de orde. De oplossing voor de zonwering werd in het gevelmateriaal zelf gezocht. Zo kwam het nieuwe materiaal Okawood in beeld. Okawood bestaat uit isolatieglas met een spouw van 18 mm. Die spouw is gevuld met horizontale meranti latten die een overvierkante doorsnede hebben van 11 x 12 mm. De onderlinge afstand in hoogte is

Glasgevels lopen continu.....

.....door langs het schoolplein. Koele uiterlijk combineert fraai met levendig en warm gewemel van kinderen

Het uitgangspunt is dat je eigenlijk een heel gebouw van

Okawood.indd 26

juli 2006

28-02-2008 14:48:42

variabel. Er geldt een standaardmaat van 20 mm hart-ophart. Producent Okalux geeft een garantie tot panelen van 350 cm hoogte en 170 cm breedte, uitgaande van verticale stijlen op elke 60 cm. De meranti regels houden overtollig zonlicht en dus warmte tegen, maar geven het wel toetredende licht een warme gloed mee. De lichttransmissie voor diffuus licht bedraagt circa 14%. De ZTA-waarde is tussen de 11 en 28%, afhankelijk van de hoek van de zoninval. De isolatiewaarde is 1,4 W/m2/K. De strenge isolatienormen van de Nederlandse schoolbouw kunnen hiermee gehaald worden. Architectonisch werkt het gevelmateriaal visueel zoals bij halfgesloten luxaflex: Van binnen naar buiten heb je redelijk doorzicht. Van buiten naar binnen zie je hooguit wat licht en beweging achter de gevel. Uitstekend om de gewenste halfgeslotenheid te bewerkstelligen.

glas moet kunnen maken

Uitzonderlijk Okawood is ontwikkeld door Okalux in Duitsland. Het idee en initiatief hiervoor lag bij Mahler Günster Fuchs Architekten uit Stuttgart. Het glas is als eerste toegepast in een schoolgebouw in Wiesbaden. Scheuten Glasgroep is leverancier voor Nederland van deze glastoepassing, als exclusief distributeur in de Benelux van Okalux-producten. Scheuten is producent van alle soorten vlakglas voor de bouw en bestaat daarnaast uit een divisie voor de productie en verkoop van solar-systemen. Frank Heetkamp (projectleider bij Scheuten Glasgroep, Venlo): ‘Het uitgangspunt van Scheuten Glasgroep is dat je eigenlijk een heel gebouw van glas moet kunnen maken. Ons bedrijf is daarom altijd op zoek naar nieuwe bijzondere glasproducten. Het in Roosendaal toegepaste glastype past daar goed in: goede licht- en warmtereflecterende eigenschappen en een mooi uiterlijk. Een uitzonderlijk product.’

Binnen-buiten De drie soorten isolatieglas mat, transparant en Okawood zijn gezamenlijk in vliesgevels aangebracht. Het glas is gemonteerd op de buitenkant van een houtskeletconstructie die aansluit op de vloer. De beleving buiten en binnen wordt daarmee sterk verschillend. Van buiten is de gevel één groot gesloten oppervlak, waarbij de twee verdiepingen visueel in elkaar overvloeien. Binnen is de beleving veel intiemer, waarbij het transparante glas vooral op kindhoogte is gemonteerd om uitzicht te bieden. Binnen is ook de aanwezigheid van het hout veel dominanter. Zowel door de houtskeletconstructie als dankzij de meranti spouwvulling. Het Okawood houdt zo letterlijk overtollige warmte buiten, maar het geeft figuurlijke warmte binnen.

Okawood.indd 27

juli 2006

28-02-2008 14:48:54

-EER OPEN x MEER DICHT 6OUW SCHUIFSYSTEMEN VAN 3OLARLUX VOOR WOONHUIS SERRE BALKON OF WINKELRUIMTE -AXIMAAL TE OPENEN EN OPTIMAAL DICHT 3OLARLUX IS AL JAAR GESPECIALISEERD IN DE ONTWIKKELING EN PRODUCTIE VAN FLEXIBELE GEVELOPENINGEN -ET NAME OP HET GEBIED VAN BALKON BEGLAZING SERRES EN WINKELENTREES HEEFT 3OLARLUX ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING )N UITEENLOPENDE MATERIALEN VOLGLAS ALUMINIUM OF HOUT INDIVIDUEEL OF PROJECTMATIG TOEGEPAST HEBBEN DE VOUW SCHUIFRAMEN VAN 3OLARLUX HUN NUT EN KWALITEIT BEWEZEN /NAFHANKELIJKE TESTEN IN BINNEN EN BUITENLAND BEWIJZEN DE ONGEÃ&#x2018;VENAARDE WIND EN WATERDICHTHEID EN HOOGSTAANDE TECHNIEK MADE IN 'ERMANY

3/,!2,58 .EDERLAND 0OSTBUS !" .IJVERDAL WWW SOLARLUX NL advertenties_gvb32.indd 28

3/,!2,58 .EDERLAND

04-03-2008 13:51:34

Colu m

Column Schuifdak Het thema open en dicht lijkt zo’n evident statement voor gevels maar voor mij is deze tegenstelling toch wat gecompliceerder. Gevels moeten dicht zijn, waterdicht zelfs, en ook open kunnen. Carel Weeber heeft eens gezegd dat goede architectuur lekt. Ik heb zelf veel bewondering voor de ontwerpers van het te openen dak in mijn auto. Bij hoge snelheid is het waterdicht en in de cruisestand schuift hij met Duitse precisie vlekkeloos open. Maar ja, een auto is geen architectuur. Wat mij aan een gevel totaal níet fascineert is een gevelpatroon van open en dichte delen. Ik richt me liever op gevelsystemen die wordt bepaald door de wensen van de gebruiker: dat deze de individuele vrijheid heeft om zijn gevel aan te passen aan zijn/haar wensen van dat moment. Gevel open voor buitenlucht - gevel dicht als het teveel wordt; gevel transparant om naar buiten te kijken - gevel dicht om de zonnewarmte buiten te houden. We moeten blijven zoeken naar een dynamische gevelarchitectuur die in belangrijke mate wordt bepaald/gestuurd door de gebruikers zelf. Gevels moeten nog intelligenter worden dan ze nu zijn, kruisbestuiving met andere industrietakken zou gevels moeten kunnen opleveren die net zo mooi open en dicht gaan als het dak van mijn auto. Daarin ligt een grote bron van innovatie. Het wordt tijd om met de architectuur en de bouwtechniek de achtervolging in te zetten. Wat mij betreft in de hoogste versnelling. Architect ir. Paul de Ruiter www.paulderuiter.nl

juli 2006

ruiter_BDA.indd 29

28-02-2008 17:01:21

Schitterende s Soms leidt een samenwerking tussen een architect en een fabrikant van bouwmaterialen tot innovatieve materiaaltoepassingen. In Groningen aan de rand van de woonwijk Corpus den Hoorn is ’s werelds eerste façade van kunststof composiet gevelpanelen opgetrokken. De gevelpanelen zijn ontwikkeld en uitgevoerd door NPSP Composieten uit Haarlem. Het zijn zelfdragende panelen, dubbel gekromd die een bijzondere lichtwerking vertonen, doordat het gebruikte vezelversterkte kunststof is opgedampt met aluminium.

De kunststof geveldelen zijn door de in Amsterdam wonende Japanse architect Yushi Uehara ontworpen als tweede huid voor een bescheiden bestaand Gronings gebouw uit de jaren zestig, een half in de grond verzonken bibliotheek van twee lagen. Hierbij heeft Uehara het karakteristieke modernistische uiterlijk van het gebouwtje niet aangetast, maar van een nieuw gezicht voorzien. Met de panelen bevestigt de architect de lijnen die al in het pand zitten. De gevelpanelen gedragen zich dus complementair ten opzichte van de richting en opbouw van de bestaande gevels.

Volumevergroting De opwaardering van de gevel was nodig om te voldoen aan de wens van zowel gemeente Groningen als opdrachtgever notariskantoor Broekema.Nielsen om het gebouw volumineuzer en beter zichtbaar te maken. Het bibliotheekpand ligt aan een belangrijk ontsluitingskruispunt en aanvankelijk had de gemeente het voornemen om op deze plek een nieuw stedenbouwkundig accent te realiseren in de vorm van een veertienlaagse woonwerktoren. Broekema.Nielsen werd gevraagd deze toren samen met de door de gemeente voorgedragen architect Uehara te ontwikkelen, maar de financiële risico’s bleken hiervoor te groot. Het notariskantoor wilde wel ingaan op de mogelijkheid om het bestaande bibliotheekgebouw te betrekken, waarbij de gemeente als voorwaarde stelde dat de gevel werd opgewaardeerd. De volumevergroting van de gevel is geconcipeerd als een geperforeerde Christo; het pand is voor de grootste helft ingepakt 30

groningen.indd 30

juli 2006

28-02-2008 14:40:30

e schijn van

NPSP Composieten TEKST: Erik Dorsman BEELD: Richard Schropp

met een voor de gevel geplaatste, zilvergrijze façade die licht heen en weer glooit. Omdat de panelen een beetje licht doorlaten, fungeren ze als gevel en zonwering tegelijk. De zowel doorschijnende als reflecterende verpakking heeft tot gevolg dat het bestaande volume slechts in abstracte vorm waarneembaar is. Aan de zijde van de entree helt de esthetische voorzetgevel iets naar achteren over en manifesteert het oude gebouw zich duidelijker. Hier opent de verpakking zich om bezoekers ruim baan te geven.

Golvende gevel

Horizontaal De tweede huid beslaat een oppervlakte van ongeveer 300 vierkante meter en bestaat uit zo’n 100 panelen. Samen met NPSP Composieten ontwikkelde Uehara panelen van 2,5 meter lang en 1,5 meter hoog. De panelen zijn op twee meter boven de grond bevestigd en bedekken dus enkel het bovenste gedeelte van het gebouw. Ze zitten vast aan een achterconstructie en zijn in twee lagen gestapeld volgens een ‘halfsteens metselverband’. Het juli 2006

groningen.indd 31

28-02-2008 14:40:35

Tweede gevel van NPSP-composieten laat laagbouw van Broekema.Nielsen meedoen

merendeel van de onderste laag panelen heeft per paneel één rechthoekige opening, zodat er voor het ritmische geveltimmerwerk van de bestaande bouw een nieuwe laag aan vensters is ontstaan. De meer verticaal gerichte kozijnen van de bestaande bouw hebben daarmee een tegenwicht gekregen in de horizontaal gerichte vensters van de tweede façade.

Gelcoat Samen met NPSP verrichtte Uehara uitgebreide materiaal- en vormstudies. De vervaardiging van de panelen vereiste een speciale productietechniek. Het bedrijf optimaliseerde Vacuüm Assisted Resin Transfer Moulding, tot een techniek die goed is te controleren, goede reproducties mogelijk maakt en kwalitatief hoogwaardige producten oplevert. Dankzij dit procédé hebben beide zijden van de gevelpanelen een strakke kwaliteit en is de paneeldikte binnen een marge van een 0,5 milimeter overal gelijk.

Een geperforeerde Christo

Bij hoofdentree licht gevel zichzelf op

De panelen bestaan uit twee lagen polyester weefsel, waarop aluminium is gedampt. Tussen de lagen polyester bevindt zich een glasvezelversterkte mat die plaatselijk is versterkt met ribben. De glasvezelversterking bestaat uit drie lagen korte glasvezel en twee lagen transportmedium. Dit pakket is vacuüm gezogen in een gesloten dubbele mal en geïnjecteerd met heldere, brandvaste hars. Als laatste is een beschermende toplaag van gelcoat aangebracht.

Schitterend Omdat het kunststofmateriaal slechts zes milimeter dik is, konden 32

groningen.indd 32

juli 2006

28-02-2008 14:40:58

met hoogbouw uit de omgeving

de panelen zelfdragend zijn. De panelen met openingen wegen 8 kilo, de gesloten panelen halen net 18 kilo. Achtergrondconstructies overspannen steeds een afstand van 7,5 meter tussen de ranke stalen kolommen die dicht voor het bestaande pand staan. Het aanzicht van het oppervlak van de panelen versterkt de letterlijke lichtheid van de gevel. De panelen zien er op het eerste gezicht wat metalig uit en lijken met een zijdeglans overdekt. De aluminium vezel ligt verzonken in het oppervlak. Door de dubbele kromming van de panelen levert dat een levendig lichtspel op. Afhankelijk van het perspectief op de kromming van de panelen en het weerkaatste en geabsorbeerde licht, lijkt de tweede gevel rond het bestaande gebouw te golven. Het (ver)lichte karakter van de panelen zelf en de glooiingen van het geheel trekken de aandacht en benadrukken het notariskantoor zonder overdreven te worden. Dankzij architect Uehara en producent NPSP Composieten is het sobere en onopvallende voorkomen van de vroegere bibliotheek verruild voor de aantrekkelijke en schitterende schijn van een nieuwe gevel.

Expressief lichtdoorlatend

Van dichtbij komen de weefselkenmerken naar voren

juli 2006

groningen.indd 33

28-02-2008 14:42:00

Tractel_advertentie fc

07-09-2005

12:22

Pagina 1

Valbeveiliging en Gevelonderhoudsinstallaties

Benelux BV

Paardeweide 38 - 40, 4824 EH Breda, Nederland Tel.: +31 (0)76 543 52 35 - Fax: +31 (0)76 543 52 36 Internet: www.tractel.com - E-mail: bmu.benelux@tractel.com advertenties_gvb32.indd 34

04-03-2008 13:51:40

advertenties_gvb32.indd 35

04-03-2008 13:51:42

Na het winnen van een nominatie als ﾃｩﾃｩn van de beste gebouwen van Regio Noord dong een huis in Eelde, ontworpen door Aequo Architecturals, onlangs mee naar de titel BNA-gebouw van het jaar. Vanuit de gesloten simpele enveloppe van dit schuurhuis laten de lamellengevels de blik op het landschap open. Bovendien kunnen alle lamellengeveldelen fysiek helemaal opengedraaid worden, als de baanderdeuren van de boerderijschuren uit de omgeving. Niet alleen de lamellen voor de glasgevels, ook bij de lamellen voor de gesloten geveldelen van de noordgevel. Daardoor ontstaat meteen de mogelijkheid voor onderhoud.

juli 2006

Dubbel

Voor Aat Vos is de uitwerking van het schuurhuis in Eelde een volgende stap in een ontwikkeling. 窶連l eerder verwerkte ik gevels van lamellen in mijn gebouwen. Wat me interesseert is het thema van een dubbele huid. Nederlandse gevels zijn vaak zo hard. Een dubbele huid maakt de architectuur zachter, interessanter. Dat hoeven niet altijd lamellen te zijn. Ook geperforeerd staalplaat komt ervoor in aanmerking. In Eelde zijn de houten lamellen vrij zwaar gedimensioneerd en daarom erg expressief. Ondanks de redelijk forse maten van het hout heb je vanuit het interieur nog steeds veel doorzicht. Vergelijkbaar met het houten regelwerk van de lokale boerenwoningen is het een gevel van horizontaal hout, alleen dan een open gevel. De maten van de houten lamellen zijn proefondervindelijk bepaald met in het achterhoofd de resultaten van zonnestudies en de ge-

Houten lamellen tussen

open

Wie op het platteland gaat wonen, gaat buiten wonen. Ook al woon je gewoon binnen, buiten is daar dichterbij dan in de stad. Voortdurend verkeren plattelandsbewoners op de grens van cultuur en natuur. Aat Vos van Aequo Architecturals meent dat de gevels van buitenwoningen zich aan de plattelandscondities moeten aanpassen. Een lamellenschil omhult alle ruimten van een door hem ontworpen huis, zowel twee buitenruimten als de eigenlijke binnenruimten. Zelfs op het dak zijn lamellen aangebracht.

en dicht

TEKST Willem Ruyters BEELD Erik Hesmerg, met dank aan Harryvan, Slochteren

LAMELLENGEVEL EN KOZIJNEN Western Red Cedar lamellen, Olympic stain afwerking STAALCONSTRUCTIE Gegalvaniseerd staal, draaibaar DICHTE BUITENGEVEL ACHTER LAMELLEN Stucwerk wit RAL 9010 DAK Alumium lamellen over verzinkt aluminium felsdak van Hafkon DAKCONSTRUCTIE Houten geisoleerd prefab dakdoos DRAAGCONSTRUCTIE NOORDZIJDE Metselwerk DRAAGCONSTRUCTIE ZUIDZIJDE Staalconstructie STABILITEIT Staalconstructie, binnenmuren, verdiepingsvloer en stalen buizen, dak

juli 2006

Eelde, Drente

juli 2006

Tekla Structures model

Woning Vos Staal

geplot op

08.05.2006

noordgevel

B60.3/5

Detail 3 Detail 2 1 2

Detail 6

a b hart

Detail 1 d e

7 8

3d draadmodel

PROJECT:

Woning Vos Eelde

ONDERWERP:

OPDRACHTGEVER: Bouwbedrijf

Buiteveld

GRAAFSTRA

juli 2006

Postadres: Postbus 188 8430 AD Oosterwolde Bezoekadres: Venekoterweg 5

OOSTERWOLDEOosterwolde Machinebouw en Staalconstructie

T 0516 512233 F 0516 516609 E-mail Cons@graafstra.nl

Get.:

Datum:

08.05.2006

Schaal:

1/35

WERKNUMMER:

242287 TEKENING NO.:

G [1]

wenste graad van transparantie. Natuurlijk functioneert het hout ook als zonwering. Bij een door mij ontworpen bedrijfsgebouw met plat dak, dat nu bijna afgebouwd is, daalde de binnentemperatuur direct met 4,5 graad na het aanbrengen van lamellen tegen de gevels. Probeer maar eens 4,5 graad met airco weg te koelen. Dat kost ook geld. Een dubbele huid is zo te beschouwen als een extra feature.’

profielen (diameter 60 mm) dragen de spatkrachten van het dak vanuit de randligger bij de gevel over op de verdiepingvloer. De buizen zijn ingestort in de breedplaatvloer en overspannen elke 4,80 m de vide. Gegalvaniseerd staal vormt tevens de hoofdconstructie

Op het platteland wonen, is buiten wonen oostgevel

Sluitend

zuidgevel

Het schuurhuis is modulair ontwikkeld op een stramien van 4,80 m, een veelvoud van 1,20 m dat de meest voorkomende materiaalmaat in de bouw is. Denk aan de breedtemaat van multiplexplaten. Binnen de 4,80 module paste de gewenste plattegrond inclusief loggia, muziekkamer en carport perfect. De dubbele zuidgevel is opgebouwd uit een dubbele constructie van gegalvaniseerd staal: een buitengevel uit HEA-kolommen met daartussen op scharnieren draaibare frames van hoekstaal met Western Red Cedar-lamellen en een binnengevel van een liggend UNP-profiel op kolommen van UNP-profielen met daartussen kozijnen van Western Red Cedar. De HWA’s lopen tussen de dubbele gevel door naar beneden vanaf een verholen goot in het dakvlak. Iets boven het dak gelegen camoufleren aluminium lamellen van 60 X 15 mm de zonnepanelen en laten het dak optisch aansluiten bij het voorste gevelvlak. Buis-

van zowel oost- als westgevel. De dimensionering van de kopse spanten wordt gedeeltelijk bepaald doordat elk spant meteen dient als afdekking van de kopse zijden van de dakkap. In de westgevel vermindert een tuiconstructie de kniklengte van de middelste gevelstaander. Houten lamellen die in één vloeiende beweging de hoek om gaan, overheersen het beeld in de kopgevels. Die lamelhoeken zijn in de timmerfabriek gelijmd en omsluiten het schuurhuis tot een dichte vorm.

juli 2006

VOOR DE DEUR

h$EZE DEUR HEEFT WAARSCHIJNLIJK MIJN LEVEN GEREDv h:E PROBEERDEN TOT VIJF KEER TOE MET ZO N GROTE BUS OM DE DEUR UIT DE GEVEL TE RAMMEN )K STOND IN DE ZAAK EN KEEK ER NAAR 6OLGENS DE POLITIE MAG IK DANKBAAR ZIJN DAT ZE NIET ZIJN BINNENGEKOMEN (ET WAREN KEIHARDE CRIMINELEN DIE MIJ ZONDER AARZELEN ZOUDEN HEBBEN NEERGESCHOTEN v -ARCEL VAN $AM IS EIGENAAR VAN 6AN $AM 3LAAPADVISEURS EEN VAN DE GROOTSTE SLAAPSPECIALISTEN IN %UROPA $E JOVIALE 2OTTERDAMMER KOOS VOOR DE NIEUWE INBRAAKWERENDE DEUR VAN )MTECH 4OEGANGSTECHNIEK VOOR ZIJN l LIAAL IN $ELFT :IJN DEUR WAS NOG GEEN DAG GEÃ&#x2022;NSTALLEERD TOEN DE GANGSTERS TOESLOEGEN h)K BEN HEEL BLIJ MET DIE DEUR (IJ IS GEWELDIG :E REDEN KEIHARD OP DE DEUREN IN $IE KLAPPEN GINGEN DOOR MERG EN BEEN /NGELOFELIJK MAAR WAAR DE ENIGE ZICHTBARE SCHADE IS DAT HET GLAS VAN EEN VAN DE PANELEN GEBARSTEN IS 'ROTE KLASSE VAN )MTECH )K HEB BEWUST VOOR )MTECH GEKOZEN OMDAT ZE DEZELFDE l LOSOl E HEBBEN ALS WIJ $E KLANT IS NOG OUDERWETS KONING :E WETEN WAT ECHTE SERVICE IS :O WERKEN WE ZELF OOK .IET ZEUREN MAAR AANPAKKEN )K BEN HEEL BLIJ DAT IK DIE DEUR HEB GEKOCHT $AT SLAAPT TOCH EEN STUK RUSTIGER v

)MTECH 4OEGANGSTECHNIEK (OOFDWEG ,# #APELLE AAN DEN )*SSEL 0OSTBUS %! #APELLE AAN DEN )*SSEL 4EL &AX WWW IMTECH TOEGANGSTECHNIEK NL % MAIL WELCOME IMTECH TOEGANGSTECHNIEK NL

advertenties_gvb32.indd 42

5NIEKE INBRAAKWERENDE DEUR VAN )MTECH

!LS ENIGE IN .EDERLAND LEVERT )MTECH 4OEGANGSTECHNIEK NU EEN AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR DIE VOLDOET AAN DE EISEN VOOR 3+' 7EERSTANDSKLASSE /VERDAG FUNCTIONEERT DE DEUR ALS EEN NORMALE AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR .A SLUITINGS TIJD HEEFT HIJ HET VERMOGEN OM ONGEWENSTE BEZOEKERS BUITEN TE HOUDEN /P HET GEBIED VAN INBRAAKWERENDHEID VOLDOET DE AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR AAN WEERSTANDS KLASSE EN OF WEERSTANDSKLASSE CONFORM DE NORMEN %.6 EN .%. $OOR TOEPASSING VAN SPECIALE PROl ELEN EN MECHANISCHE NACHTAFSLUITING IS DIT DE IDEALE DEUR VOOR JUWELIERS WINKELS TANKSTATIONS EN ANDERE INBRAAKGEVOELIGE RUIMTES

$E KEUZE VOOR ZEKERHEID

04-03-2008 13:51:48

Colu m

Column Samenwerken voorkomt schade Als geveladviseur word je vaak ingeschakeld om gevelschade te onderzoeken. Het volgende recente voorbeeld laat zien hoe dat in zijn werk gaat. Een verdiepingshoge schuifpui op de eerste verdieping was pardoes uit de gevel gevallen, gelukkig zonder dat zich daarbij persoonlijk letsel voordeed. Na onderzoek blijken verschillende zaken aan het probleem te hebben bijgedragen. De kozijnen zijn geleverd en gemonteerd door de fabrikant. Natuurlijk wordt er direct in de richting van die gevelbouwer gekeken. Echter zo simpel ligt het vaak niet. Bij het bouwproces zijn meestal meerdere partijen betrokken, die ieder bijdragen aan het eindresultaat. Zo heeft de architect de (principe)details bedacht. In dit geval had de aannemer houten rekjes tegen de kopse kant van de verdiepingsvloeren gemonteerd. De gevelbouwer heeft hierop een stelkozijn geplaatst en vervolgens de aluminium schuifpui gemonteerd. Zonder diep op de oorzaak in te gaan, komt het er op neer dat de aluminium onderdorpel door verschillende oorzaken is weggezakt. Het schuivende puideel is vervolgens aan de bovenkant losgekomen en eruit gevallen. De houten rekjes hadden recht, voldoende stijf en extra ondersteund gemonteerd moeten worden. Het stelkozijn had iets zwaarder moeten zijn, omdat het iets buiten de houten rekjes uitsteekt. Als adviseur onderzoek je het probleem en geef je de oorzaak en de hersteloplossing aan. Over de schuldvraag wordt geen uitspraak gedaan. Als partijen daar zelf niet uitkomen, zal een arbiter of een rechter zich daarover moeten uitspreken.

Samen Wat opvalt, is dat partijen die betrokken zijn bij het bouwproces veel kennis hebben van hun eigen vakgebied. Maar daar laten ze het vaak bij. De architecten kijken naar het ontwerp. Detailproblemen beschouwen ze soms als bijzaak. Dat regelt de aannemer of de onderaannemer maar. Aannemers willen de planning halen. Geld wordt er alleen verdiend als er gebouwd wordt binnen de gestelde tijdslimiet en met een zo goedkoop mogelijke oplossing. De onderaannemer of gevelbouwer moet voortborduren op door de architect gekozen details en aansluiten bij de voorbereidingen van de hoofdaannemer. Vaak is er geen andere oplossing meer mogelijk, omdat alle keuzes al gemaakt zijn. De hoofddraagconstructie, inclusief gevelopeningen en dergelijke, is al gebouwd en moet noodgedwongen worden geaccepteerd. In het project met de uitgevallen schuifpui had het probleem eenvoudig voorkomen kunnen worden. Bij betrokken partijen was voldoende kennis aanwezig om op een goede manier een deugdelijke, duurzame en veilige schuifpuigevel te realiseren. Door constructief overleg tussen alle partijen in het voortraject en tijdens de bouwfase hadden de problemen vermeden kunnen worden. Voorwaarde is dat alle partijen goed hun huiswerk doen en vooral goed naar elkaar luisteren en rekening houden met elkaars argumenten. Wanneer kennis ontbreekt, bestaan er voldoende partijen om deze kennis in te huren. Bouwen is eigenlijk niets anders dan goed samenwerken om tot een deugdelijk eindresultaat te komen. Een gevel die duurzaam wind-, water- en veilig dicht blijft. R.M. Hartman Geveladviseur BDA Geveladvies B.V.

juli 2006

ruiter_BDA.indd 43

28-02-2008 17:01:22

advertenties_gvb32.indd 44

04-03-2008 13:52:00

advertenties_gvb32.indd 45

04-03-2008 13:52:08

7 kolommen

‘A star-architect with no slides, is as a rock guitarist without a guitar’

Het duo Coöp Himmelb(l)au Wolf D. Prix en Helmut Swiczinsky verdreef begin jaren tachtig de grauwe sluierwolken die boven de architectuurwereld hingen. Op 10 juni sprak Wolf Prix voor het eerst in het NAi, na een valse start eind april, een anderhalve maand eerder. Een belangrijk gesprek met een opdrachtgever in Azie hield hem toen nog onverwachts weg uit Nederland. Daar in Rotterdam bepalen en beheersen nog altijd, onder steeds nieuwe schijngestalten, de modernistische dogma’s het debat. Hoe zou Wolf D. Prix het ervan afbrengen?

Get off my cloud

‘Toen we jong waren, wilden we de architectuur drastisch veranderen. In die tijd waren alle gebouwen zo vervelend. Mijn professor ontwierp het BMW-hoofdkantoor in München en was daar trots op. Een starre betonnen hoogbouw van vier strak tegen elkaar geschoven cilinders. Wij wilden ontwerpen zoals Keith Richards gitaar speelde. Voortaan zou Cassius Clay het stadsplan bij elkaar moeten boksen. Ik probeerde te tekenen met mijn linkerhand, terwijl ik rechts ben. Waarom? ONTWERPEN is in het Duits ENTWURFEN. ENT herinnert aan irrationaliteit en onbewustheid. Denk aan ENT van ENTflammen of ENTtausung. En WURFEN duidt in het Duits op werpen, geboorte geven aan. Als puber stond ik in het Weense Kunsthistorisches Museum voor ‘De Toren van Babel’ van Pieter Brueghel. De versie met rechts die grote donkere wolk en ik dacht ‘Dat moet ik afmaken.’ Architectuur zou zich van de zwaartekracht moeten bevrijden. Wolken veranderen altijd. Als student bezocht ik een tentoonstelling over de modernen met grote imposante schilderijen. Vol kleur en kleuren. Ik holde erdoorheen en vond nergens rust, totdat ik in een hoekje een kleine potloodtekening van El Lissitzky ontdekte. Als een handtekening. Wij wilden tekenen zoals Beethoven muziek maakte. Ik probeerde te tekenen met een blinddoek voor.’

TEKST Willem Ruyters

juli 2006

schragen de architectuur één daarvan is openheid

Gimme shelter

‘Architectuur moet open systemen voortbrengen. Geen besloten ruimten meer, alleen onbestemde gebieden die uitdagen om in bezit te nemen. Karl Popper, ook een Oostenrijker, had het niet voor niets over ‘The Open Society and its Enemies’. Autoriteit werkt altijd verbiedend en beperkend. Maar open architectuur betekent niet zonder ramen en deuren. In 1968 namen we ons als Coöp Himmelb(l)au heilig voor nooit woningen te ontwerpen. We wilden de levens van andere mensen niet vastleggen. Architectuur moet branden en de vlammen zullen zorgen voor constant muterende vormen. Begin jaren tachtig stelde Coöp Himmelb(l)au zeven regels op waaraan woongebouwen moesten voldoen: 1 Alleen Lofts; 2 Elk appartement heeft uitzicht; 3 Elk appartement verbonden met alle Hot Media; 4 Vol vrije ruimte als een wolk; 5 De gevels zullen de energie voor het wonen leveren; 6 De entree is duidelijk herkenbaar; en ten slotte 7 Het gebouwontwerp is tijdgebonden. Ons eerste ontwerp waarvan überhaupt werktekeningen gemaakt werden, was een verblijfplaats voor een steenrijke Amerikaan, ergens in de heuvels van L.A. Geen vaste plattegrond, alleen een omhulsel op 3 steunpunten. Een ruimte als een handtekening, meer landschap dan architectuur. Onder het motto zet vanavond de auto in de keuken en morgen de keuken maar op de slaapplek. Maar toen stierf de cliënt aan aids.’

Sympathy for the devil

‘2400 jaar geleden hadden de tempelbouwers in Paestum 34 kolommen nodig om het dak omhoog te houden. In München heeft ons BMW-experience center nu genoeg aan 11 steunpunten voor een dak van 16.000m2. Zo groot en zo hoog dat die nieuwe Airbus A380 met 800 zitplaatsen eronder kan parkeren. Het dak laat de grondvloer open voor alles wat je maar wilt. Een marktplaats, een museum, of dus een experience center waar je de door jou gekochte auto kan afhalen. Een dak boven een klantenbinder. Het flakkerende gebouwdak heeft genoeg ruimte voor customer lounges en auditoria. Eigenlijk wilde ik dat enorme dak vanuit één steunpunt laten uitkragen, als een zeppelin die aan een aanlegpijler zweeft. De constructeur maakte me erop attent, dat er dan een op trek belaste fundering nodig zou zijn tot in China. We hebben er maar een aantal extra steunpunten onder gezet. Architectuur is nu en het is nu tijd voor synergetische hybriden. Laten we publiek en privé mengen. Tekenen is over nu computers bestaan. Sinds Coöp Himmelb(l)au zijn plannen voor het Gasometer-gebied in Wenen ontwikkelde en bouwde zijn de grondprijzen in die wijk 10 keer zo hoog geworden. Ik heb er zelf ook een woning gekocht. Bovenin in het penthouse natuurlijk. Want een architect moet er naar streven altijd het overzicht te behouden. Dat houd ik als professor mijn studenten ook voor. Waarom trok Hannibal over de Alpen? Vanaf de toppen kon hij zien, hoe hij de Romeinen moest verslaan.’

juli 2006

Med[d M[ha[d M[bp_`d

IY^ Ye L_i_[ (&'( If[Y_Wb_ij _d Yecfb[j[ ][Xekmec^kbi[bi C[j [[d k_jpedZ[hb_`a[ \kdYj_edW# b_j[_j" XWWdXh[a[dZ[ Z[i_]di [d _ddel[h[dZ[ j[Y^d_[a _d ][l[b# ioij[c[d b[_Zj IY^ Ye Z[ cWhaj _d ;khefW$ :[ Ze[bij[bb_d] leeh (&'( _i ec lebb[Z_] Zeeh j[ p_`d ][]he[_Z dWWh jefd[jm[ha[h _d Yecfb[j[ ][Xekmec^kbi[bi$ LWd fhe\[ii_ed[b[ WhY^_j[Yj[d jej lWaX[amWc[ fWhjd[hi" Z[ m[h[bZ lWd IY^ Ye _i ]heej$ C[j ^[j c[[ij k_j][Xh[_Z[ Wiiehj_c[dj WWd fheZkYj[d [d ioij[c[d jhWdi\ehc[[hj IY^ Ye p_Y^ lWd cWhajb[_Z[h jej ]beXWWb d[jm[h# a[h$ >[j X[ij[ ][YecX_d[[hZ IY^ Ye edZ[hiY^[_Zj p_Y^ Zeeh [ij^[j_iY^ l[hWdjmeehZ[ edjm[h# f[d" cWaa[b_`a j[ X[Z_[d[d ioij[c[d" [[d ]hej[ ZkkhpWWc# ^[_Z lWd Z[ fheZkYj[d [d d_[j#

[Yedec_iY^[ h[dZWX_b_j[_j" c[j [baWWh j[ YecX_d[h[d$ >[j ikYY[i lWd IY^ Ye _i j[ ZWd# a[d WWd Z[ ê][ [_i[d Z_[ ^[j X[Zh_`\ ij[bj WWd p_`d [_][d fhe# ZkYj[d$ L[_b_]^[_Z" Yec\ehj" ef# j_[a [d \kdYj_edWb_j[_j" ef Wb Z[p[ \hedj[d _i Wbb[[d ^[j X[ij[ ]e[Z ][de[]$ >_[hZeeh _i IY^ Ye Z[ c[[ij _dj[h[iiWdj[ fWhjd[h leeh Z[ ^[b[ XekmXhWdY^[ [d lebZe[j ^[j WWd Wbb[ Yh_j[h_W Z_[ abWdj[d [d efZhWY^j][l[hi ^Wdj[h[d ec ^kd l_i_[ j[ l[hm[p[db_à[d$ FWhjd[h c[j ce[Z[h dWjkkh ?d [[d j_`Z mWWh_d ^[j [l_Z[dj b_àj ZWj \eii_[b[ XhWdZije\\[d k_j][fkj hWa[d _dj[]h[[hj IY^ Ye [d[h]_[X[ifWh[dZ[ [d p[b\i [d[h]_[efm[aa[dZ[ efbeii_d][d _d p_`d ioij[c[d$ LWd j^[hc_iY^ _ieb[h[dZ[ fheÓ[b[d jej Yec#

fb[j[ pedd[#[d[h]_[ ceZkb[i [d fêjelebjW iY^[ Yebb[Yjeh[d" ioij[c[d lWd IY^ Ye if[b[d _d ef Z[ X[ê[\j[ lWd [d[h]_[X[ifW# h_d]$ >_[hZeeh mehZj d_[j Wbb[[d X[ifWWhZ ef aeij[d" cWWh c_i# iY^_[d de] X[bWd]h_à[h" ef edp[ fbWd[[j p[b\$ IY^ Ye ZWdaj p_`d ikYY[i WWd Z[ YedijWdj[ ZhWd] j[ m_bb[d hWj_edWb_i[h[d" _ddel[h[d [d ckb# j_fb_Y[h[d$ :[p[ ijhWj[]_[ mehZj H?C( ][de[cZ" mWWhX_` Z[ É(Ê ijWWj leeh ^[j XhWdZ_d] e\\[di_[\ mWWhc[[ IY^ Ye p_`d dWWc de] X[j[h ZWd leeh^[[d _d Wbb[ bW][d ef Z[ cWhaj fh[i[dj[[hj Wbi c[ha ZWj iodY^heed ijWWj leeh ê][ amWb_j[_j$ :_j l[hij[l_]j Z[ cWhaj# fei_j_[ lWd ^[j X[Zh_`\ [d cWWaj ^[j IY^ Ye#d[jm[ha jej Z[ c[[ij X[][[hZ[ Wbb_Wdj_[ _d Z[ XhWdY^[$

IY^ Ye D[Z[hbWdZ 8L mmm$iY^k[Ye$db

!DV'EVELBOUW advertenties_gvb32.indd 48

04-03-2008 13:52:17

EgZhZciVi^Z ^c YZ Wjh

Kddg ^ZYZg `Vciddg ^h lZa ZZc ]VaiZ

:[ _d\ehcWj_[Xki lWd IY^ Ye 7bb[i el[h Z[ leehZ[b[d lWd Wbkc_d_kc ][l[bioij[c[d :eeh j[ a_[p[d leeh [[d Wbkc_d_# kc ][l[bioij[[c X_` d_[kmXekm e\ h[delWj_[fhe`[Yj[d akdd[d [h WWdp_[db_`a[ aeij[dX[ifWh_d][d ef edZ[h^ekZ X[^WWbZ mehZ[d$ Ef ^[j ][X_[Z lWd Yec\ehj" l[_b_]^[_Z [d [d[h]_[X[ifWh_d] lebZe[j [[d Wbkc_d_kc aep_`d Wbi

][[d WdZ[h WWd Z[ m[di[d lWd Z[ X[med[hi$ Ec k id[b [d [\# \[Yj_[\ a[dd_i j[ bWj[d cWa[d c[j Z[ l[b[ leehZ[b[d lWd Wbkc_d_kc" mehZ[d [h ]hWj_i c_d_#jhW_d_d][d ][][l[d _d [[d if[Y_WWb ZWWhleeh _d][h_Y^j[ Xki$ IY^ Ye aecj ZWWhleeh ]hWW] X_` k WWd aWdjeeh$

M_bj k eea [[d ]hWj_i c_d_#jhW_# d_d] leb][d5 E\ ^[[\j k lhW][d el[h Z[ Wbkc_d_kc fheZkYj[d lWd IY^ Ye5 D[[c ZWd j[b[\ed_iY^ YedjWYj c[j edi ef l_W &(/-#()),-&$

HX] Xd I^eIgdc^X

HX] Xd Z"ha^YZ hnhiZZb

HX] Xd 6kVcIZX

ÊÊÊÊÊHX] Xd CZYZgaVcY 7K GZcYZbZcihlZ\ (V Õ (+)& H@ B^_YgZX]i IZa# %'., " '(( +,% lll#hX]jZXd#ca

6a dcoZ dcil^``Za^c\Zc kVc Vajb^c^jb"! `jchihid[" Zc HdaVghnhiZbZc dcYZghX]Z^YZc o^X] Yddg ZZc ]d\Z bViZ kVc WZigdjlWVVg]Z^Y Zc `lVaîZî# EZg[ZXi^Z! iZVbldg` Zc YZ dcYZgcZbZghYncVb^Z` kVc HX] Xd WZeVaZc ]Zi jîZ^cYZa^_`Z gZhjaiVVi# =Zi 8dgedgViZ EVgicZgh]ê bZi BXAVgZc BZgXZYZh hiVVi hnbWdda kddg YZ aZ^Y^c\\ZkZcYZ gda kVc HX] Xd >ciZgcVi^dcVa ^c YZoZ WgVcX]Z#

!DV'EVELBOUW advertenties_gvb32.indd 49

04-03-2008 13:52:20

Project1

11-05-2006

13:44

Pagina 1

Projec

Een unieke in de massa gekleurde gevelplaat

Eternit NV, afdeling Gevel Kuiermansstraat 1 B-1880 Kapelle-op-den-Bos Tel 030 236 87 32 Fax 030 231 33 75

Eter-Color

100% door en door gekleurd In de massa gekleurd � Natuurlijke bestanddelen � Duurzaam � Betaalbaar � Eenvoudige montage �

Esthetisch sluiereffect � Vorstbestendig � Vochtwerend � Brandveilig � Milieuvriendelijk �

info.gevel@eternit.nl

www.eternit .nl

advertenties_gvb32.indd 50

04-03-2008 13:52:24

Project1

11-05-2006

13:44

Pagina 2

E t e r- C o l o r

De nieuwe en unieke in de massa gekleurde gevelplaat van Eternit

Renovatiepro j e c t : ‘ S i l v e r t o p ’ Ontwerp: A33 / ESSA / Constructor De maatschappij ‘De Goede Woning’ zocht voor de renovatie van de Silvertop-torens in Antwerpen een betaalbare en toch esthetische oplossing. De keuze viel op Eter-Color.

Hedendaagse kleuren

Een natuurlijke en prestigieuze

voor tijdloze ontwerpen

oplossing

Eter-Color is de nieuwe, in de massa gekleur-

Eter-Color is een natuurlijke, eenvoudige

de gevelplaat van Eternit. Deze unieke

maar smaakvolle gevelplaat met een sterke

natuurlijke plaat is verkrijgbaar in twee zeer

visuele uitstraling. Het gebruik van cement

S h o w ro o m E t e r n i t

hedendaagse kleuren: beige en grijs. Twee

als hoofdbestanddeel zorgt voor een sluier-

Kapelle-op-den-Bos

natuurlijke kleuren die tegemoet komen

effect met een oogstrelend resultaat. Zo

aan de hedendaagse architectuur. Eter-

geven de wolkige sluiers, veroorzaakt door

Color combineert een grote duurzaamheid

zon en regen, aan elk gebouw een onmis-

met een hoge functionaliteit.

kenbare esthetische meerwaarde.

Op een zeer overzichtelijke manier worden de producten tentoongesteld in de showroom. Ruime aandacht wordt besteed aan Eter-Color, de unieke gevelplaat van Eternit.

Samengesteld uit eerlijke ingrediënten Eter-Color is een 100% pure gevelplaat vervaardigd van natuurlijke grondstoffen zoals cement, minerale vulstoffen, en versterkingsvezels. Simpel maar doordacht. Een ‘basic’ gevelbekleding, te gebruiken voor de meest uiteenlopende gebouwen. Eter Color staat garant voor de perfecte oplossing tegen een zeer lage kostprijs.

S t a f Ve r s l u y s C e n t r u m Ontwerp: Maes-De Busschere / Felix-Glorieux Tijdelijke vereniging Maes-De Busschere / Felix Glorieux kreeg de opdracht een gebouw te Bredene met originele aanblik te ontwerpen. Missie geslaagd, dankzij Eter-Color.

advertenties_gvb32.indd 51

04-03-2008 13:52:25

Ondersteboven van Blitta De 95 meter hoge kantoortoren van het ABN-AMRO complex bij Zwolle trekt veel aandacht. Het is niet voor niets het hoogste gebouw ten oosten van de IJssel. En dan die interessante knik op tweederde van de gebouwhoogte. In engineering en uitvoering vormde de vliesgevel geen sinecure voor gevelbouwer Blitta. Maar ook de gevels van de twee kleinere kantoordelen en de gevels van het Podiumgebouw vroegen om een zorgvuldige uitwerking.

Gevelbouwer Blitta hanteert als bedrijfsfilosofie dat op een bouwplaats de bouwers elkaar zo min mogelijk in de weg moeten lopen. De engineering van de gevel moet onafhankelijk werken mogelijk maken. Daarvoor heeft het bedrijf het concept van de elementengevel ontwikkeld. Al het werk aan de geveldelen vindt in de fabriek te Venray plaats, op de bouw behoeven de gevelelementen alleen nog maar gemonteerd te worden. Zelfs steigers waren bij de ABN-AMRO toren niet meer nodig.

Bouwstromen Het complex bestaat uit 4 bouwdelen. Gebouw 3 is de toren, gebouw 1 en 2 zweven boven het Podium, waarin de parkeergarage en veel facilitaire ruimten als het bedrijfsrestaurant, een filmzaal en een fitnesszaal. Alle vier de bouwdelen volgden onafhankelijk van elkaar een eigen bouwstroom. Hoofdaannemer bouwcombinatie Wessels Trebbe Moes en gevelbouwer Blitta gebruikten bij de hoogbouw dezelfde torenkraan. Zowel de draagconstructie als de gevels zijn namelijk geprefabri-

Onder gebouwen 1 en 2 komt betreedbare daktuin

Xpo.indd 52

ceerd. De draagconstructie bestaat geheel uit prefab beton, tot aan de stabiliteitskern met prefab betonwanden van 40 cm dikte toe. Voor de montage van de gevelelementen was per etage niet meer dan anderhalve dag nodig. Ongeveer 40 elementen per verdieping. 1400 in totaal. Hiervoor kon Blitta donderdags en zaterdags over de bouwkraan beschikken. Een eigen montageploeg van 6 man inclusief eigen kraandrijver gedurende zes maanden voldeed. De gevelelementen zijn 3,60 breed bij een constructieve vloerhoogte van 3,70 m. Voor het monteren van de gevelelementen is in de randen van de prefab vloerelementen van tevoren een ankerrail aangebracht. Op het werk hoefden de Blitta-mensen alleen de ankerplaten te stellen, de elementen in te hangen en de EPDMrubberafdichting aan de binnenzijde aan te brengen. Hoewel alle gevelelementen oppervlakkig bekeken hetzelfde lijken, zijn de verschillen groot. Zo wenste architect Steevensz van het Amerikaanse PRK+S dat de horizontale profielen van de vooroverhellende gevelelementen optisch gelijkwaardig bleven aan de horizontalen van de standaard loodrecht gestelde elementen. Dit is opgevangen met afwijkende profieldoorsnedes.

Ondersteboven De montage van de gevelelementen volgde de bouw van de draagconstructie op de voet. Hoe eerder wind-en-waterdicht, hoe eerder de afbouw kan starten. Van onder naar boven bouwen, vergt echter aanpassingen om de maatvoering kloppend te houden en vervuiling of beschadiging van al gemonteerde geveldelen tegen te gaan. De hoofdaannemer fabriceerde daarom een ‘beschermkraag’ rond de toren, steeds een aantal verdiepingen boven de etage waar de gevelbouwers werkten. De ‘kraag’ verhuisde een aantal keer mee naar boven. Ook Zelfde natuursteen zowel in hoog- als in laagbouw. Alleen via andere bouwmethodiek aangebracht

juli 2006

28-02-2008 17:04:09

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Blitta

Gevels ABN-AMRO bank te Zwolle gebouw 1,2,3 en Podiumgebouw Engineering en uitvoering door Blitta BV, Venray Productiestart 1400 gevelelementen gebouw 3 september 2004 Montageperiode gevelelementen gebouw 3 maart 2005 - december 2005 Geveloppervlakte gebouw 3, 9300 m2 1400 elementen met glaspanelen of natuursteen bekleding Geveloppervlakte Podium, 3000 m2 Geveloppervlakte gebouw 1&2, 2300 m2 raamstroken met ook geĂŤmailleerd glas Bekleding trappenhuizen 700 m2 beprint glas

Snelwegzijde van ABN AMRO hoogbouw

op andere gebieden werkten bouwkundig aannemer en Blitta voorbeeldig samen. Gezamenlijk zochten ze de Verdi Fiorettinatuursteen in Itali_ uit, zodat de natuursteen in de gevels van het Podium en gebouw 1,2 (aanbrengen door hoofdaannemer) en gebouw 3 (Blitta) gelijk ogen, hoewel de manier van aanbrengen sterk verschilt. Bij het ABN-AMRO complex blijkt de veelzijdigheid van de gevelbouwer niet alleen uit het perfect uitvoeren van de ingewikkeld vooroverliggende en getordeerde vliesgevel bij de hoofdentree maar ook produceerde Blitta zelf de aluminium lozanges voor de bekleding van de liftmachinekamer bovenop de hoogbouw. Hoewel alleen de glazenwasser, de liftmonteur en misschien wat verdwaalde meeuwen hoog genoeg zullen komen om de kwaliteit van de afwerking te kunnen bewonderen.

Entreezijde ABN AMRO complex Voorsterpoort

juli 2006

Xpo.indd 53

28-02-2008 17:04:14

BUVA

rationele bouwprodukten BUVA rationele bouwprodukten is opgericht in 1946. Tot 2001 gevestigd in het Groothandelsgebouw in Rotterdam. Vanuit een ijzerwarenhandel is BUVA in de loop van de jaren ge_volueerd tot ontwikkelaar, producent en leverancier van unieke bouwproducten, zoals o.a. hangen sluitwerk, ventilatievoorzieningen, aluminium profielen en hardglasramen. BUVA is inmiddels gevestigd in Barendrecht, waar naast het kantoor, productie en het logistiek centrum ook het BUVA kenniscentrum is ondergebracht. BUVA is aanspreekpunt voor opdrachtgever, architect, adviesbureau, kozijnfabrikant, aannemer en installateur.

Innovatie BUVA beschikt over een grote afdeling Research en Development. Van de 170 medewerkers zijn 8 personen fulltime bezig met het modificeren van bestaande producten en het ontwikkelen van innovatieve nieuwe producten. In het eigen testlaboratorium kunnen

Producent BUVA laat haar producten wereldwijd produceren, maar met name al het maatwerk gebeurt in de eigen productie te Barendrecht. Het op maat maken van de ventilatieroosters, de complete assemblage van de hardglazen elementen en alle bewerkingen aan de aluminium profielen gebeuren in eigen huis, zodat levertijd en kwaliteit gewaarborgd blijft.

Advies De bijna 30 projectadviseurs van BUVA geven advies op het gebied van inbraakpreventie, ventilatie, energieprestatie, akoestiek etc, en kunnen uw project van A tot Z begeleiden. 60 Jaar lang ervaring in de bouw, zowel bij regelgeving als in de uitvoering, maakt BUVA tot een specialist en vakkundige partner voor uw projecten!

Open alleen als u het zelf wilt, en dicht als het moet! Met BUVA cilinders: niet te kloppen!

Xpo.indd 54

vele testen worden gedaan zoals inbraakwerendheid, wind- en waterdichtheid en duurzaamheidtesten. BUVA is lid van vele brancheorganisaties en heeft zitting in diverse NEN commissies. Samen met de signalen die onze relaties doorgeven vormt dit een bron van nieuwe idee_n. Innovatie heeft ervoor gezorgd dat BUVA al 60 jaar groeit in deze markt.

Open en Dicht…

Inbreken met zogenaamde ‘slagsleutels’ heeft opnieuw veel aandacht gekregen in de pers. Bij deze inbraakmethode zijn er geen braaksporen zichtbaar en blijft de cilinder ook na het ‘kloppen’ gewoon functioneren. De Consumentengids heeft recent een onderzoek gepubliceerd waarvoor zestig cilinders van diverse fabrikanten zijn getest op de slagsleutelmethode. In hoeverre deze methode daadwerkelijk wordt toegepast is onduidelijk. De inbreker zal honderden - speciaal geprepareerde - sleutelprofielen moeten bezitten om te kunnen inbreken met de klopmethode. Uit het onderzoek bleek ook dat het aanschaffen van klopsleutels via internet zinloos is; ze functioneren geen van allen. Het is niet te voorspellen hoe deze inbraakmethode zich in de toekomst

zal ontwikkelen en in hoeverre de Nederlandse normering hiervoor zal worden aangepast. Vooruitlopend op eventuele normaanpassingen heeft BUVA een complete serie cilinders op de markt gebracht die bestand zijn tegen deze specifieke inbraakmethode: De BUVA 2002/6 is de perfecte cilinderserie voor woningbouw. Standaard voorzien van zes permutatiestiften, aan beide zijden voorzien van twee boorbelemmeringen en optioneel te voorzien van anti-klopstiften. De 2002/6 serie voldoet aan SKG **® en is - gelijksluitend - te combineren met hangsloten, staartcilinders en postkastsloten. De enkele cilinders zijn standaard voorzien van verstelbare meenemers. De 2002/6 serie is uit te voeren in diverse sluitplansystemen.

BUVA 2002/6

De BUVA V-4400 serie heeft dezelfde eigenschappen als de BUVA 2002/6 en is tevens voorzien van een unieke V-profielsleutel. Daarnaast is deze serie gepatenteerd tot 2015 en standaard voorzien van BUVA certificaat. De BUVA Integraal I-5400 is een extreem veilige serie met standaard anti-klopstiften, keersleutelsysteem, boorbeveiliging in de cilinderkern en is gepatenteerd tot 2018.

juli 2006

28-02-2008 17:04:39

k v a E w t P b e m v

B r e h g 2 m i A • •

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Buva

Open en Dicht…

Met BUVA hangen sluitwerk! Deuren en ramen gaan dagelijks open en dicht. Jaar in jaar uit. Toepassen van het juiste hangen sluitwerk is voorwaarde voor het probleemloos functioneren ervan. Aan hangen sluitwerk worden hoge eisen gesteld. Allereerst door de bewoners. Ramen en deuren moeten soepel en probleemloos kunnen worden bediend. Daarnaast zijn er zware eisen op het gebied van inbraakwering (weerstandsklasse 2 volgens NEN 5096) en eventueel aanvullende eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Een ander aspect is de rol die hangen sluitwerk speelt bij de wind- en waterdichtheid van ramen en deuren. Tevens is er een duidelijke relatie tussen luchtdicht bouwen, de daarbij behorende besparing op de Energie Prestatie Co_ffici_nt (EPC) en hangen sluitwerk. In de timmerindustrie, bij deurenfabrikanten en op de bouw moet hangen sluitwerk snel, eenvoudig en op een rationele manier te verwerken zijn. Maattoleranties moeten worden opgevangen, en kwaliteit, levensduur en uitstraling zijn van groot belang.

Standaard nastelbaar en knevelend BUVA heeft een uitgebreid pakket hangen sluitwerk voor ramen en deuren welke standaard aan bovenstaande eisen voldoet. De BUVA raamen deurmeerpuntssluitingen zijn voorzien van éénzijdig afgeschuinde haakschoten in combinatie van nastelbare sluitkommen. Deze combinatie garandeert probleemloos functioneren in houten elementen. Deuren tot 2,70 m hoogte zijn met slechts twee haakschoten inbraakwerend tot 5 minuten! Met de BUVA nastelbare scharnieren is een perfecte dichting tot in lengte van jaren gewaarborgd. Alle voordelen van nastelbaar en knevelend hangen sluitwerk op een rij: • Voorkomen van water-, lucht- en geluidlekkages • Blijvend voldoen aan luchtdichtheidseisen uit de EPC normering

• Toleranties in maatvoering van ramen, deuren en kozijnen worden opgevangen • Opvangen van infrees-toleranties • Toleranties door ‘kromtrekken’ en ‘werken’ van houten elementen worden opgevangen. • Voorkomen van knellen van kaderdichtingen

De nieuwe Ergo-Line serie Pas bij deuren de nieuwe BUVA Ergo-Nomic toe. Deze krukbediende meerpuntssluiting kent vele standaard innovaties, zoals een standaard anti-paniek functie en een ingebouwde anti-fout bediening. De Ergo-Nomic is standaard inbraakwerend met slechts twee haakschoten en voorzien van een unieke zelfregelende sluitplaat. De Ergo-Motion is elektrisch te vergrendelen en ontgrendelen op afstand, de Ergo-Matic is mechanisch vergrendelend. Voor draairamen is de meerpuntssluiting type 100 toe te passen, voor uitzetramen type 200 en voor valramen type 300. Allemaal voorzien van haakschoten en de universele ‘Tolerante’ sluitkom. Voor draaikiepramen kunt u het BUVA WHB autopilot PKM draai-kiep beslag toepassen.

Advies- en keuzebestek BUVA heeft onlangs het advies- en keuzebestek hangen sluitwerk voor inbraakwerende gevelelementen volgens NEN 5096, weerstandsklasse 2 volledig herzien. In dit W2-bestek vindt u een compleet advies over het toe te passen hangen sluitwerk voor ramen en buitendeuren. U vindt een uitleg over de diverse toe te passen NEN normen en uitgebreide productomschrijvingen met bijbehorende afbeeldingen. Vraag het W2-bestek aan bij BUVA of download het bestek op www.buva.nl Ergo-Nomic meerpuntssluiting

Type 200

Type 300 Type 100

juli 2006

Xpo.indd 55

28-02-2008 17:05:33

Open en Dicht…

Met BUVA hardglas ramen

BUVA introduceert nieuwe toepassingen met BUVA hardglas ramen: van ‘onzichtbaar’ tot ‘accent met uitstraling’. BUVA hardglas ramen geven de gevels in de woningen utiliteitsbouw een specifieke uitstraling. BUVA hardglas ramen kunnen - afhankelijk van type, uitvoering, afmeting en gekozen kleurstelling - draaiende delen accentueren of juist ‘onzichtbaar’ in een gevel laten opgaan. Probleemloos te openen met het geïntegreerde hangen sluitwerk, veilig en gegarandeerd dicht met het inbraakwerende én nastelbare hangen sluitwerk in combinatie met geïntegreerde kaderdichting.

Design Een modern en exclusief design zijn de sterke visuele kenmerken van de BUVA hardglas draai-, uitzet- en valramen. Scharnieren en sluitingen worden rechtstreeks op de ramen aangebracht. Voordeel is dat de ramen geen aluminium of houten omkadering nodig hebben. Een slanke en slanke vormgeving is het gevolg. Bijkomend voordeel is dat de ramen volledig recyclebaar en onderhoudsvrij zijn.

Keihard en veilig Om scharnieren en sluitingen direct op het glas te kunnen aanbrengen worden de glasplaten gehard. Na het harden is de mechanische weerstand tot 7 x groten dan bij standaard floatglas. Toepassingen: oneindig De BUVA hardglas ramen zijn geschikt voor plaatsing in houten, kunststof of aluminium kozijnen in zowel woningbouw als utiliteitsbouw. De ramen zijn in zowel nieuwbouw als bij renovatieprojecten toepasbaar. Met een speciaal profiel is het mogelijk om op een eenvoudige manier een naar binnendraaiend hardglas draairaam te plaatsen in een buitensponning.

Uitvoeringen BUVA hardglas draai-, uitzet- en valramen zijn verkrijgbaar in enkelglas, dubbelglas, dubbelglas met geïntegreerde kaderdichting en inbraakwerende uitvoering. Vraag bij BUVA de brochures ‘BUVA Hardglas ramen’ en ‘Technische brochure hardglas ramen’ aan voor een compleet overzicht van deze unieke gevelelementen.

Xpo.indd 56

juli 2006

28-02-2008 17:05:40

V T

Xpo

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Buva

Open en Dicht…

Maar niet met BUVA ventilatieroosters! Teveel ventilatieroosters worden constant open en dicht gezet. Standaard ventilatieroosters laten vaak teveel ventilatielucht binnen. En dit geeft in het koude seizoen comfortproblemen. En dan gaat het rooster terecht dicht. Open zetten gebeurt vaak te laat. BUVA ventilatieroosters blijven gewoon open staan.

Zelfregelende roosters BUVA heeft dit probleem al begin jaren ’90 onderkend en introduceerde in 1993 de BUVA-Matic, het eerste zelfregelende ventilatierooster in Nederland. Het eenvoudige principe – een mechanisch werkende zelfregelende klep – zorgde voor onvergelijkbaar ventilatieroosters. Bij toename van de winddruk op de gevel voorkwam dit rooster teveel ventilatielucht en dat leverde een comfortabele en tochtvrije ventilatie op. Zelfregelende ventilatieroosters zijn de standaard geworden bij BUVA.

EPC reductie tot 0,15 Eind jaren ’90 kregen we in Nederland te maken met de Energie Prestatie Normering. Er werden EPC eisen gesteld aan nieuwbouw. Het voorkomen van teveel ventilatielucht in een woning is ook gunstig voor de gasrekening, wat er niet ik komt hoeft ook niet verwarmd te worden. BUVA introduceerde in 2000 als eerste een gelijkwaardigheidverklaring waarin werd aangetoond dat BUVA zelfregelende roosters een EPC reductie opleverden tot 0,09. Inmiddels heeft BUVA een heel pakket zelfregelende ventilatieroosters. Plaatsing op glas met de FitStream, onzichtbaar met de TopStream, in geluidbelaste projecten met de SusStream en binnenkort de combinatie met zonwering met de SunStream. BUVA levert sinds vorig jaar ook de BoxStream, een mechanische afvoerbox. De BoxStream in combinatie met de zelfregelende roosters –Vital Air System - levert in een luchtdichte woning een EPC reductie tot 0,15 op. Het Vital Air System is d_ oplossing voor nieuwbouw en bestaande bouw.

FitStream

Themabijeenkomsten

Van boven naar beneden: TopStream, SusStream, SunStream

BUVA organiseert vele themabijeenkomsten waarin we ingaan op diverse onderwerpen. Het PKVW versus Bouwbesluit, een EPC van 0,8 met behoud van natuurlijke ventilatie en de implementatie van de Europese ‘EPBD’ regels in de Nederlandse regelgeving zijn voorbeelden hiervan. Kijk op www.buva.nl voor de data, locaties en onderwerpen en schrijf u in voor deze gratis bij te wonen bijeenkomsten.

Themabijeenkomst juli 2006

Xpo.indd 57

28-02-2008 17:05:55

Een nooddeur is een nieuw begrip, dat sinds kort in de bouwregelgeving gebruikt wordt om specifieke vluchtdeuren te onderscheiden van deuren en toegangen die niet een vluchtwegfunctie hebben. Niet elke toegangsdeur hoeft immers als nooddeur te kunnen functioneren. Alle nooddeuren daarentegen moeten van goede vluchtvoorzieningen worden voorzien. Niet alleen voor vluchten bij brand, maar ook voor bij andere panieksituaties zoals bij een overval in een bankgebouw.

Open â&#x20AC;&#x201C; dicht?

Een kwestie van gezond verstand Soms moeten deuren potdicht zitten en moeilijk zijn te openen door ongenode gasten. Soms moeten ramen en deuren snel in de loop te openen zijn. Niet alleen de wetgever, maar ook instanties als politie, brandweer, verzekeraars en de fabrikanten en leveranciers van hang en sluitwerk buigen zich over de daarvoor noodzakelijke veiligheidsvoorwaarden. Soms lijken eisen dan ook tegenstrijdig met elkaar. De normering met SKG-sterren bijvoorbeeld lijkt niet te voldoen, als je uitsluitend de eisen voor brandveiligheid en inbraakwerendheid bekijkt. Althans zo lijkt het en bij toepassing van verkeerde combinaties van producten kan er inderdaad tegenstrijdigheid optreden. In een goede productcombinatie zit echter het geheim, want je moet het probleem van open en dicht niet alleen benaderen vanuit het product, maar ook vanuit de functie die gerealiseerd moet worden. De functionaliteit wordt in de eerste plaats bepaald door de situatie. Bezien van buiten-naar-binnen, maar ook bezien van binnen-naar-buiten.

CE versus SKG Voor producten die bedoeld zijn als bediening van nooddeuren gelden eisen volgens NEN-EN 179 (voor deurkruk of plaat bediende) en NEN-EN 1125 (horizontaal bediende drukbalken). Producten om nooddeuren te bedienen moeten voorzien zijn van een CE-markering, maar zoâ&#x20AC;&#x2122;n CE-markering houdt niet automatisch in dat het product dan voor elke

Xpo.indd 58

toepassing geschikt is. Aan de SKG-sterren kun je zien, of het product voldoende sterk is en geschikt is om het inbrekers het leven zuur te maken. Aan de CE-markering kun je zien of het product voor bepaalde panieksituaties geschikt is. Helaas heeft de regelgever verzuimd om duidelijk te maken, dat vluchten belangrijker is dan het beschermen tegen ongewenste binnendringers. Voor producten die vanwege hun strijdigheid met functionele eisen wat inbraakveiligheid betreft niet voorzien kunnen worden van SKG-sterren, kan SKG wel een conformverklaring afgeven voor het voldoen aan inbraakwerende eigenschappen, mits door aanvullende maatregelen het gewenste niveau van inbraakveiligheid wordt gerealiseerd. Dat kan vaak op eenvoudige wijze door in de deur een voorziening aan te brengen, waarmee het gebrek of een technisch onmogelijke combinatie van eisen bijna altijd op andere wijze kan worden gecompenseerd. Bij anti-paniekvoorzieningen komt het er eigenlijk altijd op neer, dat het bedieningsmechanisme door aanvullende maatregelen in de constructie tegen manipuleren of aanval vanaf de buitenzijde moet worden beschermd. Dat kan zijn door inbraakwerende beglazing, of door een beschermende constructie, soms door beide. Dat hoeft niet duur te zijn. Vaak is het alleen maar dat je er bij het maken van plannen op tijd van bewust bent, met welke functionele eisen je rekening moet houden. Open - dicht: een kwestie van gezond verstand dus.

juli 2006

28-02-2008 17:05:58

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

SKG Mohrmann

Veelkleurige gevels

van Mohrmann gevelconstructies & puien opgebracht. Voor de balkonzijde van de seniorenappartementen zijn 2750 m2 gecompliceerde grote puien van ruim 9500 mm breed ontwikkeld en gemonteerd in het Alcoa RT100 en RT62 systeem. De puien zijn voorzien van de benodigde letselveilige beglazing. B. Mohrmann en Co B.V. wordt steeds vaker benaderd om in bouwteam deel te nemen of als co-maker op te treden voor opdrachtgevers, architecten en aannemers. Het bedrijf bestaat dit jaar 150 jaar en heeft voldoende know-how om van toegevoegde waarde te zijn in het voorbereidende stadium tot en met de logistieke processen in de montage.

Referenties Liefst 79 verschillende tinten voor het glas bij de galerijen Samen met architectenbureau Arons en Gelauff en Dura Vermeer Bouw Rotterdam heeft B. Mohrmann en Co B.V. Leeuwarden de ontwikkeling van de gecompliceerde gevels van 104 appartementen “De Plussenburgh” in Rotterdam vlotgetrokken. Dankzij goed overleg op de juiste momenten is de engineering en de uitvoering snel verlopen. Nog maar enkele jaren geleden haalde Mohrmann tot 80-90% van zijn omzet uit de kantorenmarkt, maar het bedrijf is er in geslaagd om binnen korte tijd een ommezwaai naar de woningbouw te maken en ook in deze sector marktconforme aanbiedingen te kunnen doen. Bij “De Plussenburgh” realiseerde Mohrmann aan de galerijzijde 2000 m2 aluminium vliesgevels in het Alcoa AA100Q systeem. De vliesgevel bevat zo’n 300 verdiepingshoge ruiten met een afmeting van 1800x3600 mm in liefst 79 verschillende kleurtinten met doorvalbeveiligd glas. Aan de buitenzijde is een zelfreinigende coating

Reeds gerealiseerde projecten van Mohrmann zijn onder meer Queens Towers in Amsterdam van De Architecten Cie, de renovatie van de “Hoogvoorde” toren in Rijswijk van Alynia architecten en City Building in Rotterdam van Bosch Architects. Momenteel werkt Mohrmann aan het Mövenpick City Harbour hotel in Amsterdam van Claus en Kaan Architects, 102 appartementen Vrankendijke in Amsterdam-Osdorp van DP6 Architectenstudio en een project van 268 woningen aan de Bijlmerdreef in Amsterdam Z-O van Köther en Salman architecten.

Sculptuurgevel met grote puien van Mohrmann

juli 2006

Xpo.indd 59

28-02-2008 17:06:16

De partner met het juiste profiel!

D Biowoningen, Zelhelm

Munsterstraat, Deventer

Zilverpark A&B, Lelystad

Polybouw Aluminium BV is specialist. Groot geworden met de ontwikkeling, levering en montage van hoogwaardige gevelelementen. Een vanzelfsprekende hoge kwaliteit en meedenken met onze relaties. Dat is het juiste profiel voor een partner in nieuwbouw en renovatie. Onze ramen, deuren en gevels worden toegepast in zowel de utiliteit- als in de woningbouw. Polybouw Aluminium BV is flexibel in planning en uitvoering, dynamisch en innovatief in productie en nauwgezet in de begeleiding van uw project. Voor ons vanzelfsprekend, voor u het verschil. Dankzij moderne en geautomatiseerde productietechnieken kunnen we topkwaliteit garanderen. 60

Xpo.indd 60

U vindt Polybouw Aluminium aan de Plaagslagen 8 Postbus 209 7460 AE Rijssen Tel.: 0548 â&#x20AC;&#x201C;539 560 Fax: 0548 â&#x20AC;&#x201C;539 561 E-mail: info@polybouw.nl Internet : www.polybouw.nl

juli 2006

28-02-2008 17:06:54

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Plybouw Recystel

Kunststof stelkozijn van Recystel

Alleen maar voordelen Het kunststof stelkozijn van Recystel is geboren uit ergernis, zo stelt “uitvinder” Sijtze Wink. ‘Een gevelbouwer kan de definitieve kozijnen niet al in een vroeg stadium produceren, omdat een houten stelkozijn niet maatvast genoeg is. Een aannemer wordt vaak geconfronteerd met beschadigingen aan de kozijnen met alle gevolgen van dien. En de spouw is steeds breder geworden en daarmee ook de afmetingen en het gewicht van de houten spouwlat.’ Om een oplossing te vinden voor deze knelpunten is Wink in 1992 begonnen met de ontwikkeling van een kunststof stelkozijn. Dwarsdoorsnede

Gebaseerd op praktijkervaringen en opmerkingen van gevelbouwers en aannemers heeft hij een product ontwikkeld. Het was voor hem al snel duidelijk dat het hoofdmateriaal gerecycled pvc moest worden. Die profielen zijn maatvast, ongevoelig voor vocht en stukken steviger en lichter dan houten stelkozijnen. Door er een schuimgas aan toe te voegen, werd het materiaal makkelijk te zagen, te boren, te schroeven en te spijkeren.

positieve reacties heeft gehad. ‘Voornamelijk van de aluminium en kunststof industrie’, aldus Wink. ‘De timmerindustrie werkt nog weinig met kunststof stelkozijnen. Die laat zich wat langzamer overtuigen van de vele voordelen van kunststof.’

Meer informatie? www.recystel.nl

Houvast Wink: ‘De maatvastheid was belangrijk, want daarmee liggen de dagmaten vast en kan een gevelbouwer meteen de kozijnen fabriceren. De vaste maten en de stabiliteit geeft een aannemer voldoende houvast om zijn gevels af te bouwen, voordat de kozijnen er staan. Die zijn dan op het allerlaatste moment te plaatsen zonder risico op beschadigingen. En gerecycled pvc is niet gevoelig voor vocht; dat maakt de details duurzamer.’ Kees van der Vlugt, directielid van Recystel, vervolgt, ‘Alleen stelkozijnen plaatsen maakt een gebouw niet wind- en waterdicht. Dat lossen we op door stelkozijn te leveren met een dikke folie aan de binnenzijde, die bij de plaatsing van de kozijnen simpel is weg te snijden. Voor deuren is een winddichte nooddeur samen Wind- en waterdichting dankzij te stellen uit stelkozijnprofielen. een dikke folie Een oplossing, die ook voor ramen is te gebruiken. Boren en schroeven in het definitieve kozijn kan achterwege blijven met het Reclicksysteem. Dit zijn klikbeugels, vastgeschroefd op het kunststof stelkozijn. Het kozijn klemt zich vast als je het over de beugel(s) drukt. Deze methode van monteren spaart niet alleen tijd, maar laat ook het aluminium, kunststof of houten kozijn intact.’

Positief Tenslotte meldt Van der Vlugt, dat de kunststof stelkozijnen 20% goedkoper zijn dan houten. En dat Recystel tot nu toe uitsluitend juli 2006

Xpo.indd 61

28-02-2008 17:07:01

NIEUW VOOR NEDERLAND! SEMCO DUR CLEAN Het glas met zelfreinigende werking! Goed nieuws voor de architecten- en bouwwereld. Het Duitse concern Semcoglas introduceert haar succesvolle Semco Dur Clean glas nu ook op de Nederlandse markt. Een innovatief glasconcept waarmee u tot 50% op de reinigingskosten kunt besparen en het milieu aantoonbaar minder belast. Semco Dur Clean heeft een zeer hoge resistentie tegen zout water en laat zich “wonderschoon” toepassen in gevels of overkappingen met royale glasvlakken. Denk aan kantoorgebouwen en winkelcentra maar ook in de woningbouw komt Semco Dur Clean uitstekend tot zijn recht.

DAT ZULLEN WE EVEN TESTEN

Surf naar: www.semcoglas.com voor meer informatie of bel met (06) 54 99 51 57 voor een demonstratie door een van onze adviseurs. E-mail: rohenkohl@home.nl

Semco Dur Clean: wonderschoon!

Stichting Kwaliteit Gevelbouw skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van beglazing en hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG �

standaard

�

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hangen sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

zwaar

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Wageningen, 2006

SKG �

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hangen sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a.

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 PA Wageningen postadres postbus 362 6700 AJ Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is voor productcertificatie en managementsysteemcertificatie erkend door de Raad voor Accreditatie.

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’05.aaa.bb.cc

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

extra zwaar

advertenties_gvb32.indd 62

04-03-2008 13:52:34

*1&9 JT HFTQFDBMJTFFSE JO CFWFTUJHJOHTNBUFSJBMFO WPPS EF TUBBM FO NFUBBMCPVX

1PFEFSDPBU .FU PO[F TQFDJBMF JOUFSOF QPFEFSDPBU MJKO WPPS[JFO XJK PO[F CFWFTUJHFST WBO FFO FML HFXFOTUF LMFVS

*1&9 *OU 5SBEJOH Inter

IPEX

tio

Tra d

ing

!DV?'EVELBOUW?)PEX INDD

advertenties_gvb32.indd 63

1C ;) &OUFS 5IF /FUIFSMBOET 5FM XXX JQFY USBEJOH DPN

;FMGCPSFOEF [FMGUBQQFOEF TDISPFWFO CMJOELMJOLOBHMFT ESBBEOBHFMT IPVUTDISPFWFO FO[

,MFVSSJKL FO VOJFL EBU XFSLU CFWFTUJHFOE

04-03-2008 13:53:02

Kloosterman B.V. Leeuwarderstraatweg 121a Postbus 41 8440 AA Heerenveen Tel. 0513-621525 Fax. 0513-620060 E-mail: info@kloosterman.nl Internet: www.kloosterman.nl

BUILDING A FRONT CREATING A FACE Meer dan 30 jaar ervaring in het verwerken van gevelelementen. Met daarnaast een eigen ontwikkeld aluminium proﬁelsysteem: Eurotherm®. Dit proﬁelsysteem is uitgegroeid tot een succesvolle productenlijn die veelvuldig in de gevelbouw wordt toegepast.

www.kloosterman.nl kloosterman.indd 1

23-02-2006 15:14:11

geen eis

Sinds 1 januari 2006 is de energie-prestatienorm (EPC) aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Uiteraard heeft Scheuten Glas haar HR++ programma uitgebreid om aan deze eis voor nieuwe bouwaanvragen te voldoen en in eigen beheer het Isolide® Superplus 1.1 G ontwikkeld. Deze neutrale warmtereflecterende coating, die energie bespaart en voor comfort zorgt, heeft een U-waarde van 1,1 W/m2K (argon gevulde spouw: 15 mm). Dit nieuwe product is CE-gemarkeerd, KOMO-gecertificeerd en tevens leverbaar als gelaagd en gehard glas. Met deze nieuwe coating is het assortiment Isolide® beglazingen in (neutrale) zon- en warmtereflecterende uitvoeringen compleet.

te hoog Postbus 22 5900 AA Venlo Telefoon 077 359 92 22 www.scheuten.nl

adv_scheuten_alt.indd 1

24-05-2006 10:01:30

kieskleurig SVK ornimat ® de plaat op maat • • • • •

gevelplaten in 20 standaardkleuren en meer dan 60 RAL-kleuren Ornimat® Design in 6 kleuren met subtiele metaalglinstering levering op maat met meegekleurde randen ook schuine en gebogen zaagsnedes mogelijk keuze uit gelijmde of geschroefde montage

G E V E L B E K L E D I N G S P L AT E N

Bez oek web onze si ww w.sv te k.be

bouwen begint bij SVK

VEZELCEMENT PRODUCTEN

GEBAKKEN PRODUCTEN

BETON PRODUCTEN

DIVERSEN

nv SVK – Aerschotstraat 114 – 9100 Sint-Niklaas Tel.: +32 3 760 49 00 – Fax: +32 3 777 47 84 E-mail: infoNL@svk.be – www.svk.be

ad WIJNGLAS gevbouw 2006

20-03-2006

14:39

Pagina 1

Het is niet het glas

Maar wie er achter zit Waar u het ook inkoopt, het glas is overal hetzelfde. Het verschil zit bij ons in andere zaken. Zo behandelen wij elke opdracht persoonlijk en zien we onze klanten nooit als nummer. We zijn gemakkelijk bereikbaar en hebben alle vakkennis en ondersteuning in eigen huis. En omdat we onafhankelijk zijn, leveren we alle merken en soorten glas. Een eigen wagenpark completeert deze positieve eigenschappen. Bel Duopane en bemerk meteen het verschil tussen een gigant en een flexibele professional. 0299 - 653607

De mensen achter het glas Glasindustrie-groothandel-projecten Duopane b.v. Nieuwpoortslaan 3, 1141 BS Monnickendam - Holland

advertenties_gvb32.indd 1

Tel +31 (0)299-653607 Fax +31 (0)299-654114

E-mail:info@duopane.nl

www.duopane.nl

04-03-2008 13:51:12

Pak...!

Balkonhekken zijn in hoge mate beeldbepalend voor de architectuur van een gebouw. U als architect weet dat. U ontwerpt balkonhekken die bij het gebouw passen, of juist karakteristieke vormgevingselementen zijn. U krijgt bij Versteeg Metaal Groep de vrijheid om uw ideeĂŤn binnen het budget van de opdrachtgever te ontwikkelen. Daarom loopt VMG in de ontwerpfase graag met u mee. Als u dan in de uitvoeringsfase "pak!" roept , nemen wij het stokje graag van u over.

Voorsprong in vormgeving

Tel 0416 - 669 000 info@versteegmetaal.nl www.versteegmetaal.nl