ht’
ac mL
a
d ter s m
‘A
in
ple
ndt bra
em et R
h op Ac ad
afs tud
ee
em
ie v an
Bo
uw
kun
rpl
an
Lyn
nE wa lt
s
st A
ms ter d
am
20
19
Afstudeerproject Lynn Ewalts Mentor: Rob Hootsmans Commissie: Jarrik Ouburg, Jana Crepon
Inhoudsopgave Introductie
5
Probleemstelling 7 Opgave 9 Onderzoek 11 Ontwerp 33 Uitwerking/detail
89
3
Bewoners vermijden drukke plekken in de stad De drukte in de stad is van grote invloed op hoe mensen gebruik maken van het centrum, blijkt uit een grote buurtenquête van het stadsdeel. (parool 17 juni 2016)
‘Amsterdammers hebben het meest te lijden onder toerisme’ Amsterdam behoort tot de zeven steden in de wereld waar inwoners het meest lijden onder de groei van het toerisme. (AD 12 maart 2018)
Toerisme groeit explosief, Amsterdam dreigt vol te lopen Het aantal toeristen in ons land is in 2017 explosief gestegen. En dat is goed nieuws - behalve voor Amsterdam. (AD 4 april 2018)
Amsterdam verhardt aanpak overlast toerisme (architectenweb.nl 16 mei 2018)
Help, de stad verzuipt in de toeristen (volkskrant.nl 10-08-2018)
‘Amsterdam Huilt’
(protesten aanleg metro jaren ‘70, beeldbank Amsterdam)
Inleiding Niet opgegroeid in de grote stad, maar op een boerderij aan de Maas in Limburg, gaat mijn afstudeeropgave toch over de grote hoofdstad Amsterdam. Vanuit Limburg ben ik verhuisd naar Amsterdam voor de studie. In de 9 jaar dat ik in Amsterdam woon heb ik de binnenstad sterk zien veranderen. Het thema van mijn afstudeeropgave is dan ook ontstaan uit de irritatie die ik telkens kreeg wanneer ik door de binnenstad fietste. Steeds vaker vermeed ik de binnenstad door de drukte en ik had er eigenlijk niets meer te zoeken. Na onderzoek bleek dat meer inwoners van Amsterdam deze verandering voelde. Met dit gegeven heb ik mijn afstudeeropgave geformuleerd. De titel ‘Amsterdam Lacht’ refereert naar een periode dat de inwoner van Amsterdam ook niet blij was met de ontwikkelingen in de stad. In de zeventiger jaren werd geprotesteerd tegen de aanleg van de metro en de ontruiming en puinhoop van hiervan. Hierbij werden spandoeken getoond met de tekst ‘Amsterdam huilt’. ‘Amsterdam Lacht’ geeft weer hoop aan de inwoner van de stad. De zoektocht naar hoe de binnenstad weer van de Amsterdammer kan worden is in dit document zichtbaar met als eindresultaat een ontwerp een nieuwe plek voor de Amsterdammer.
5
Amsterdam
+
Amsterdam
$$$
open lucht
+ $$$
+ open lucht
op toerisme
= functies gericht
op toerisme
museum
+ + $$$
+ open lucht
= functies gericht
op toerisme
museum
= + open lucht
museum
= functies gericht
op toerisme
bewoners voelen zich niet meer thuis
= functies gericht
museum
+ Amsterdam
+
bewoners voelen zich niet meer thuis
bewoners voelen zich niet meer thuis
‘De binnenstad gaat ten onder aan zijn eigen succes’ De binnenstad van Amsterdam voelt voor veel Amsterdammers niet meer als een onderdeel van hun stad. Uit onderzoek blijkt dat 88% van de ondervraagde soms bewust de binnenstad vermijdt.* Een van de ontwikkelingen die invloed heeft op de leefbaarheid van de binnenstad is de focus op toerisme en dagjesmensen. Er verschijnen steeds meer winkels, accommodaties en activiteiten die zich richten op het toerisme. Een andere factor is dat de binnenstad steeds meer een plek wordt voor welgestelden. De gemiddelde m2 prijs van woningen in de binnenstad ligt veelal boven de 5000,- euro volgens gegevens van de gemeente. ‘Bewoners met lage inkomens en middenklassers worden steeds meer verbannen naar de voorsteden en de binnenstad wordt een enclave voor hoog opgeleide ‘kenniswerkers’.’ (NRC 2018) Dit leidt tot een eenzijdig woonmilieu in de binnenstad van Amsterdam. Ook de Unesco status van de grachtengordel heeft gevolgen voor binnenstad en de omliggende gebieden; het beperkt vernieuwingen en aanpassingen aan de stedenbouwkundige structuur. De ruimtelijke ontwikkeling van de historische binnenstad staat stil. Momenteel staat Amsterdam op plek 14 van meest bezochte steden ter wereld. Maar ook zit Amsterdam bij de 20% van wereldsteden die het meest lijden onder de gevolgen van bezoekersdrukte. De inwoners van de stad ervaren overlast en vervuiling van de stad, stijgende huurprijzen, verandering van het karakter van de wijk. Met uiteindelijk als gevolg het verlaten van de stad; Deze ontwikkeling is momenteel al gaande in Venetië. De Amsterdammers voelen zich vervreemd in hun eigen stad door deze factoren en dit heeft als gevolg dat de inwoner van de stad steeds minder in de binnenstad te vinden is.
7
Senioren uit de Vogelbuurt
gezin uit Bos en Lommer
student uit de Transvaalbuurt
alleenstaande met kind uit Slotervaart
Starters uit de Scheldenbuurt
De binnenstad; een plek voor de Amsterdammer Ook de gemeente ziet de stad veranderen en wil gehoor geven aan de ontevreden inwoners. De gemeente heeft een motie aangenomen waarin wordt gekeken hoe de stad weer in balans gebracht kan worden. Een eerste aanzet voor het probleem is om ervoor te zorgen dan plekken in de binnenstad terug gegeven worden aan de inwoners van de stad. Plekken die de inwoner kan toe-eigenen en waar hij/zij graag komt en kan verblijven. Deze plek heeft een publiek en sociaal maatschappelijk karakter waar verschillende doelgroepen samen kunnen komen. Ik ga een plek kiezen die als voorbeeld kan worden gezien voor de rest van de binnenstad. Deze plek wordt terug gegeven aan de inwoners van de stad waar verschillende doelgroepen elkaar kunnen ontmoeten en waar verschillende activiteiten georganiseerd kunnen worden. Deze plek trekt de inwoners van Amsterdam aan die niet (meer) in de binnenstad kunnen wonen door de hoge woningprijzen, de Amsterdammer die zich niet prettig voelt in de binnenstad door de eenzijdige functies en het monotone woonmilieu. Een plek voor de inwoners van de stad die de diversiteit aan mensen in de stad representeert.
9
dam
parkeergarage Bijenkorf
Bloemenmarkt Rembrandtplein
mrak
voormalige vishal Nieuwmarkt
11
Nieuwmarkt 1940
Bloemenmarkt 1940
Rembrandtplein 1940
Damrak/Beuersplein 1940
Locaties Om een beter beeld te krijgen van de ontwikkelingen in de binnenstad heb ik verschillende plekken in de stad bestudeerd. Om het onderzoek af te kaderen heb ik 4 plekken gekozen die allemaal te maken hebben met het fenomeen dat er nog maar weinig inwoners van Amsterdam op deze plek komen. De locaties; Nieuwmarkt, Bloemenmarkt, Rembrandtplein en de Damrak heb ik geanalyseerd door te kijken naar de geschiedenis en de huidige ontwikkelingen om te kijken hoe deze plekken zich hebben ontwikkeld. Door deze analyses te doen kwam steeds meer naar voren dat het Rembrandtplein het beste in deze probleemstelling past, als het hol van de leeuw. Op deze locatie is het duidelijk zichtbaar dat het plein zich niet richt op de inwoners van de stad. Het Rembrandtplein wordt ook wel het internationale plein van Amsterdam genoemd worden, een enorme diversiteit aan nationaliteiten komen hier samen. Het plein wordt voornamelijk bezocht door toeristen uit de hele wereld en is daarnaast de uitgaansplek voor jongeren uit de regio. Hierdoor trekt het vele doelgroepen aan maar sluit tegelijkertijd ook veel mensen buiten. De anonimiteit van het plein is groot, er komen mensen naar het plein maar die lijken te verdwijnen in de gebouwen. Dat maakt het Rembrandtplein de perfecte plek om te onderzoeken of juist deze ‘verloren’ plek nog iets te bieden heeft aan de inwoners van de stad.
13
Rembrandtplein; In het hol van de leeuw van en voor wie is/was het Rembrandtplein?
Een tijdelijk overdekt 2-persoons podium, voor de onthulling van het standbeeld van Rembrandt, Botermarkt, later Rembrandtplein (1876)
15
1. Rembrandtplein is ontstaan vanuit een toegang tot de binnenstad, de Regulierspoort in 1587
2. Boterwaag; gebouwd tussen 1654 en 1655 als Derde Regulierspoort. Later fungeerde vanaf 1669 als botermarkt
Onderzoek Rembrandtplein is ontstaan tijdens een van de uitbreidingen van de stad. Destijds was het een toegangpoort van de ommuurde binnenstad in 1587, de Regulierspoort. Hier kwamen handelaren en bezoekers binnen. De Regulierspoort fungeerde eerst als omwalling van de stad zodat de binnenstad werd afgeschermd voor ongenodigen. Door de uitbreiding van de stad in 1796 was deze omwalling niet meer nodig en werd deze grens verder naar buiten gelegd. Hierdoor was de Regulierspoort niet meer nodig en ontstond er een onbedoeld plein in de binnenstad. De Botermarkt die altijd op de Dam plaatsvond werd verplaatst naar dit nieuwe plein, en kreeg ook de naam Botermarkt. Het poortgebouw blijf op het plein bestaan maar krijgt een nieuwe functie, de Boterwaag, waar goederen werden verhandeld. In 1867 verandert de naam Reguliersplein/Botermarkt naar Rembrandtplein doordat het plein werd aangewezen, door een commissie, als plaats voor een monument ter nagedachtenis van Rembrandt van Rijn. Het gebouw de boterwaag wordt gesloopt om plein schoon te vegen. Het beeld werd midden op het plein gezet. Eind 1800 worden de randen van het plein rechtgetrokken en worden er verschillende nieuwe gebouwen gebouwd waaronder het Rembrandttheater. Het Rembrandttheater zorgde ervoor dat er veel culturele artistieke mensen op het plein en in de kroegen verbleven. Dit gebouw brandt in 1943 helemaal af. De oostwand van plein wordt helemaal vervangen in 1940 door een nieuw gebouw, de Amsterdamsche Bank. Inmiddels is dit gebouw getransformeerd tot bedrijfsverzamelgebouw The Bank. Het plein heeft dus door de jaren heen veel verschillende gezichten gehad en getranformeerd van marktplein naar theaterplein tot horecaplein.
17
1597
1647
1842
1875
1900
1940 19
Kermis op de Botermarkt, 1793
Boekenmarkt op Botermarkt 1850
Festiviteiten ter gelegenheid van de meerderjarigheid van Prins Willem, Volksspelen Botermarkt 1858
Laatste jaarlijkse kermis op de Botermarkt 1875
De Botermarkt veranderde elk jaar in september in een feestterrein, dan was het kermis. De marktkramen maakten plaats voor circus- en feesttenten en dansorkesten. Maar ook boekenmarkten en feesten voor de koninklijke familie gebeurde op het Rembrandtplein.
21
1937 Rembrandtplein met plantsoen
1958 Plantsoen met Rembrandtbeeld
2019 Rembrandtplein overdag; straatverkopers, reclame scherm
2019 Beeld Nachtwacht staat centraal op plein
Het Rembrandtplein is van origine een marktplein dat zich langzaam transformeerde tot een theaterplein, doordat er een aantal theaters aan het plein kwamen. Deze verdwenen in de jaren ‘50 weer en hiervoor in de plaats kwamen steeds meer horeca gelegenheden, waardoor het plein nu voornamelijk een horecaplein genoemd kan worden
23
Boekje Rondje Rembrandtplein Onderzoek locatie
1 dag op het Rembrandtplein
Rembrandtplein 08:20
In de ochtend is het rustig op het plein, er fietsen een aantal mensen dwars over het plein die op weg zijn naar hun werk. Het is een komen en gaan van trams, er stappen wat mensen uit die vervolgens in een van de straten achter het Rembrandtplein verdwijnen. Er wordt niet stilgestaan op het plein, het is puur een plek die op de route ligt om van A naar B te komen. Het is tussen 08:00 en 09:00 vooral druk met het schoonmaken van het plein en de af- en aanvoer van goederen. Alleen de hotels, de koffieketens aan het plein Starbucks en Coffee Company en 1 café, Bruincafé ‘t Centrum, zijn dan al geopend. Café ‘t Centrum serveert ontbijt, daar zitten al een aantal mensen op het terras te ontbijten. Daarna gaat er een aantal cafés open, vanaf 09:00 worden de terrassen opgemaakt en komt er langzaam wat meer leven op het plein. Toeristen die vroeg zijn begonnen aan hun dag lopen wat verdwaald over het Rembrandtplein, maken een foto bij de beeldengroep de Nachtwacht en lopen weer door naar de Amstel of richting de Kalverstraat. Ook voor de toeristen is dit in de ochtend een doorlooproute en niet echt een plek om te blijven hangen. Met mooi weer transformeert het plein in de middag meer tot een verblijfsplek van mensen. De terrassen lopen langzaam vol en mensen blijven langer op het plein zitten op de bankjes bij de beeldengroep. Het is dan vooral een plek om mensen te kijken. Alle stoelen op het terras staan ook zo opgesteld dat ze gericht zijn naar het centrum van het plein. In de middag zijn er voornamelijk toeristen/dagjesmensen op het plein. De bewoner van de stad is aan het werk. Ook de kantoren aan het Rembrandtplein bestaan uit bedrijven waar veel expats werken of internationaal gericht zijn, Booking.com bijvoorbeeld.
25
infrastructuur
auto’s/fietsen/trams wandelgebied zitgelegenheden groen
‘fenomenen’
7.
3. st ho
8. 5. 1.
4.
2.
ca
fe
Sc
hil
ler
6.
1. terrassen langs de randen 2. Nachtwacht Rembrandtbeeld 3. Hosts in de weekenden snachts 4. Voormalige Boterwaag stond hier 5. Unesco werelderfgoed lijn 6. Cafe Schiller; hier komen voornamelijk locals 7. Swigtershuisje (oud kapelletje) 8. Mega tv scherm voor reclame 27
functies
legenda horeca
museum
winkel
supermarkt
hotel
kantoor
wonen
onbekend
activiteit Rembrandtplein 1:500
legenda 9:00-18:00 open
23:00-05:00 open
12:00-23:00 open
23:00-08:00 open
12:00-01:00 open
altijd open (hotel)
12:00-03:00 open
onbekend
29
Conclusie onderzoek De binnenstad van Amsterdam heeft zich gevormd tot een eiland in de stad waar de inwoners niets meer te zoeken heeft en zich vervreemd voelt van dit deel van de stad. Het Rembrandtplein zou het epicentrum van dit eiland genoemd kunnen worden; wat heeft dit plein te bieden voor de inwoner van Amsterdam? Een plein heeft van oudsher de functie ‘samenkomen voor gezamenlijke activiteiten’ met andere inwoners van de stad. De meeste inwoners van de stad hebben op het Rembrandtplein weinig te zoeken; wat te maken heeft met de functies en voorzieningen die aanwezig zijn op het plein. De functies op het Rembrandtplein zijn erg eenduidig en bestaat voornamelijk uit cafes/bars, restaurant en clubs en richten zich op het uitgaansleven en toeristen. Belangrijke aandachtspunten om mee te nemen in ontwerp: -Vroeger had het plein verschillende functies door het jaar heen -De infrastructuur zorgt voor veel barierres op het plein. Het voelt niet als een geheel -Het plein is eenzijdig in zijn gebruik en functies -> trekt eenzijdig doelgroepen Doel van de opgave: Inwoners van de stad een plek geven in de binnenstad Hierdoor ontstaat er meer een mix aan functies op het plein. Veelzijdig programma waardoor er ook veelzijdige doelgroepen aangetrokken worden. Door weer meer functies te introduceren krijgt het plein weer zijn functie terug; ‘samenkomen voor gezamenlijke activiteiten’
31
Elke dag een andere plein
door middel van variatie in programma, flexibiliteit en verschillende doelgroepen
maandag: postzegelmarkt
woensdag: open luchttheater
donderdag: daklozen diner
zaterdag: jeu de boule middag
A Conceptual square Om zo veel mogelijk verschillende doelgroepen aan te trekken moet het plein een zo divers programma kunnen aanbieden. Een plein dat elke dag een andere eigenaar zou kunnen hebben. De eigenaar bepaalt het programma waardoor er elke keer een ander plein ontstaat. Het Rembrandtplein wordt een tabula rasa dat op elke manier ingevuld kan worden. Er zullen een aantal elementen vast op het plein aanwezig zijn. Met deze elementen kunnen er verschillend settings gebouwd. worden. Een specifieke setting voor een specifieke functie waardoor het plein er elke keer anders uit ziet en er iets nieuws gebeurt.
33
Plan Rembrandtplein; een plek voor de Amsterdammer. Het nieuwe plan voor het Rembrandtplein geeft de inwoners van Amsterdam weer een ruimte in de binnenstad om te verblijven. Om de inwoner van Amsterdam weer naar de binnenstad te brengen zal er ruimte gemaakt moeten worden voor nieuwe initiatieven. De transformatie van het Rembrandtplein zal hiervan de eerste aanzet zijn. Het Rembrandtplein wordt een plek waar de inwoner van de stad graag naar toe gaat; om eigen initiatieven te organiseren, waar buurt- sport- en culturele activiteiten zullen plaatsvinden, waar Ajax wedstrijden worden uitgezonden of waar je je hondencursus kan volgen. Het nieuwe Rembrandtplein biedt een podium voor de inwoner van Amsterdam; een plek waar alles mogelijk is en elke dag anders kan zijn. Om dit te realiseren zal er een platform komen speciaal voor het Rembrandtplein die zorgt voor activiteiten voor de inwoners van Amsterdam op het plein. Deze verschillende activiteiten/evenementen en functies op het plein representeren de enorme diversiteit van de stad. trouwerij debat
Jaarmarkt
wintercircus
Om al deze activiteiten te kunnen huisvesten wordt er op het Rembrandtplein een installatie geplaatst waar al deze activiteiten al inzitten. Het enige wat er dan nog moet gebeuren is dat de elementen die nodig zijn voor de activiteit op de goede plek worden gezet; als een zakmes worden bepaalde elementen uit de installatie getrokken die een bepaalde activiteit kunnen dienen. De installatie bestaat uit een dak waaraan deze elementen bevestigd zijn of bevestigd kunnen worden. Het grid zorgt voor een flexibel plein waar op elke plek op elke moment verschillende elementen bevestigd kunnen worden. Wanneer er geen specifieke activiteit gepland is kan de bezoeker van het plein wel de verschillende elementen aan het grid zien hangen zoals in een toneeltoren. Het Rembrandtplein biedt een plek om te experimenteren op artistiek, sociaal en maatschappelijk vlak. Waar reusachtige installaties en miniatuurtheater ontstaan. Waar ruimte is om een festival te organiseren, spontaan de buurt op de koffie te vragen of gewoon benieuwd bent hoe het er vandaag bij staat. Een plek waar Amsterdammers samenleven met Nieuwe Amsterdammers. trouwerij
pierenbad
wintercircus
expo Rietveld academie
serie-festival
clubavond
35
Jaarkalender Rembrandtplein
Voorbeeld van activiteiten die kunnen plaatsvinden op het Rembrandtplein
sch
sport kooi
schaatsbaan
februari wintercircus
januari
dineren met daklozen
december kerstmarkt
november
oktober opera Per Tutti
IDFA op het plein
marathon van Amsterdam
Light festival Amsterdam
ADE op het Rembrnadtplein
september
hommelpark buurt restaurant
sport tournooi Amsterdamse Olympische dagen
maart kwaku spring festival
april
FNS Friday night Skate
mei Poezie avonden ism Stichting Poezieslag
juni
juli
theater ism Bijlmerpark theater
De Balie Buiten debat
augustus
pierenbad
trouwerij
serie-festival
Jaarmarkt
dagbesteding ouderen ism Marokkaanse gemeenschap
afstudeer expo Rietveld academie
Concert ism Cafe Tante Roosje
37
initiatief van de Brakke Grond
Urban pop-up store
Aaffix club, kleding, van jonge lokale ontwerpers
R A IK BA
R A H IK BA BE SC
A BA H SC 31
H
Surinaamse markt
25
BA IK H BE
SC
H SC
30
10:00-17:00
SC
ism Cafe Tante Roosje
Aaffix club, kleding, van jonge lokale ontwerpers
A
R A
Booth camp
M A R K T
Urban pop-up store
24
BA IK 29
10:00-11:30
BE
bingo & bridge voor senioren initiatief van PBAZO
13
14
diverse tijden
diverse tijden
Theater op het plein
Theater op het plein
ism Bijlmerpark theater
09:00-17:00
ism Bijlmerpark theater
21
20
09:00-17:00
R
19
jaarlijks Tafeltennis toernooi tafeltennisvereniging Amsterdam ʻ78
D I V E R S E N
initiatief van Bordello a Parigi
A
10:00-18:00
S P O R T
T H E A T E R
26
10:00-14:00
Schaaktoernooi 20:00-23:00
Concert Dries Roelvink
initatief van EvR & Cafe Tante Roosje
jaarlijks Tafeltennis toernooi tafeltennisvereniging Amsterdam ʻ78
27
H IK BA
R 10:00-18:00
23
19:00-22:00
18
R
22
17
1ste festival van het jaar
initiatief van Bordello a Parigi
SC
MillennialTwist Pub quiz
1ste festival van het jaar
BE
19:00-22:00
S H O P
R
16
S P E L
1ste festival van het jaar
R
Filmacademie organiseert eindwerk studenten
07 12:00-23:00
12
A
20:00-23:00
Buiten bios film
06 12:00-01:00
11
BE
R A
MK24
MK24
De Vegetariersbond ʻVoedseldebat vlees en gezondheidʼ
H IK BA
10
IK
20:00-23:00
Debatavond
05 20:00-01:00
initatief van Bordello a Parigi
09:00-18:00
Beelden tentoonstelling
Beelden tentoonstelling
MK24
BINGO!
S P O R T
A
09
SC S P E L
buitenschoolse club Woest zuid
09:00-18:00
M U Z I E K
H IK BA
08
09:00-18:00
Beelden tentoonstelling
15
Sport & spel
buitenschoolse club Woest zuid
BE
D I V E R S E N
15:00-18:00
15:00-18:00
Sport & spel
verzamel- en ruilmarkt
04
H IK BA
Bianca & Henk
Postzegelmarkt
03
S P E L
BE SC
02
prive
Trouwerij
BE SC
01 09:00-17:00
BE
APRIL 2019
den oonstelling 4 cursisten
M A R K T
T H E A T E R
28
diverse tijden
Opera Per Tutti
voorstelling tutti bassi!
Kalender De kalender voor het Rembrandtplein laat alle activiteiten zien die op het plein gaan gebeuren. En er staat ook in welke dagen/weken nog beschikbaar zijn. Dus als er iemand een activiteit wil organiseren kan deze zelf bepalen wanneer dit gaat plaatsvinden en kan dit laten inplannen door een van de organisatoren. Het Rembrandtplein zal geen programma bieden voor 365 dagen. De organisatie gelooft dat er ruimte moet zijn voor spontane ontmoetingen en activiteiten op het plein, hierdoor is ook er ruimte voor nieuwe initiatieven en experimenten. Door het jaar heen zullen er een aantal vaste activiteiten plaats vinden waaromheen nieuwe activiteiten kunnen plaatsvinden van 1 dag of 1 week, afhankelijk van de activiteit. De jaarlijkse activiteiten laten de bezoekers zien wat het plein kan bieden en inspireert het de bezoekers om zelf ook activiteiten te organiseren op het plein. Ook moet er ruimte zijn voor spontane activiteiten. Het plein moet de bezoekers uitnodigen om spontane situaties te creĂŤren/bouwen. Er hangen elementen aan het grid die de bezoekers zelf kunnen besturen, zoals gordijnen om een beschutte ruimte te maken. Of schommels en bankjes die gebruikt kunnen worden.
39
grote flexibele ruimte
serie-festival
expo Rietveld academie
kerstmarkt
kwaku festival
verdiepte bak
pierenbad
schaatsbaan
tribune / podium
kleine overdekte ruimte
theater
debat
concert
wintercircus
buurtfeest
markt
clubavond
sport tournooi
Verschillende condities voor gevarieerd programma Omdat er op het plein zo veel mogelijk verschillende settings mogelijk moeten zijn zullen er verschillende plekken op het plein gemaakt worden, met verschillende sferen. Bijvoorbeeld een grote lege ruimte waar grotere evenementen/activiteiten kunnen plaatsvinden. Of juist een beschutte intieme plek voor poezie avonden. In het ontwerp komen deze verschillende sferen terug.
41
maaiveld nu vol met elementen
overzicht van alle bestaande elementen op het Rembrandtplein
43
plein zo leeg mogelijk
zodat er in mei,
of september,
.. verschillende activiteiten op verschillende plekken op en momenten kunnen plaatsvinden
45
3 lagen
om deze verschillende scenarios te kunnen realiseren op het plein is er een vrij maaiveld en een draagstructuur nodig
3. dak
2. programma 3. draagstructuur
2. programma flexibel
1. maaiveld
1. maaiveld
Open lucht debat voetbal bioscoop centrum wedstrijd toneel post voor zegel stelling markt
bruiloft lezing buurtfeest expositie jeu de boule
club kerst wedstrijd avond markt festival
1&2 maaiveld & programma wat kan maaiveld bieden aan het programma?
Open lucht debat voetbal bioscoop centrum wedstrijd
n lucht debat voetbal voetbal toneel debat post OpenTheaterbak; luchtOpen centrum van plein en zorgt voor relatie bruiloft voetbalmet functies luchtvandebat voor aan de randen het plein, stedelijk karakter scoop centrum wedstrijd zegel wedstrijd buurtfeest wedstrijd centrum bioscoopbioscoop centrum stelling markt 3. draagstructuur
lezing
expositie jeu de boule post bruiloft toneeldebat post voetbal bruiloft club kerst lucht toneelOpen post lezing bruiloft lezing concertwedstrijd zegel buurtfeestbioscoop voor zegel wedstrijd lezing buurtfeest avond markt festival voor zegelstellingcentrum markt buurtfeest markt expositie jeu de boule toneel post stelling bruiloft expositie markt jeu de boule club lezing wedstrijd kerst zegel expositie lub kerst voor jeu de boule wedstrijd buurtfeest stelling festival avond marktwedstrijd club markt kerst expositie jeu de boule vond markt festival club kerst wedstrijd avond markt festival 2. programma flexibel
3. draagstructuur
3. draagstructuur
1. maaiveld
3. draagstructuur
2. programma flexibel
2. programma flexibel
1. maaiveld
2. programma flexibel
1. maaiveld
1. maaiveld
avond markt festival
47
voetbal Open lucht debat GroeneOpen as; zet lucht groene asdebat van Thorbeckeplein voort voetbal voetbal debat Open lucht op het Rembrandtplein. Intiemere ruimtewedstrijd voor kleinere wedstrijd centrum centrum bioscoop bioscoop activiteiten in een groen omgeving wedstrijd centrum bioscoop toneel post bruiloft voetbal toneel post debat Openbruiloft lucht voor lezing zegel buurtfeest voetbal toneel post lezing debat lucht bruiloft wedstrijd voor zegel Open centrum bioscoop stelling markt fontein lezing buurtfeest voorcentrum wedstrijd zegel expositie stelling markt bioscoop toneel post buurtfeest bruiloft club festijn kerst lezing concert expositie voor zegelstelling markt jeu de avond boule buurtfeest festival markt expositie clubtoneel stelling post bruiloft wedstrijd jeu de boule markt kerst bootcamp expositie lezing club voor club wedstrijd zegel kerst avondstelling buurtfeest kerst markt festival markt marktavond festivalmarkt festival avond expositie jeu de boule club kerst wedstrijd avond markt festival 3. draagstructuur
3. draagstructuur
jeu de boule wedstrijd
2. programma flexibel
3. draagstructuur
3. draagstructuur2. programma
2. programma flexibel
flexibel
1. maaiveld
2. programma flexibel
1. maaiveld
1. maaiveld
1. maaiveld
jeu de boule wedstrijd
debat voetbal Open luchtvoetbal Open lucht debat centrum wedstrijd bioscoop wedstrijd bioscoop centrum toneel postvoetbal bruiloft Open lucht debat voor SMLXL; zegel meest flexibele ruimte op lezing het plein. Grote en kleine ativiteiten oneel post bruiloft buurtfeest wedstrijd stelling kunnen hier terrecht in het groen of juist midden op het plein. centrum lezing bioscoop markt oor zegel expositie 3. draagstructuur
jeu de boule buurtfeest club kerst wedstrijd telling post neel bruiloft markt festival avond expositie lezing markt Open lucht jeu de boule oor zegel club buurtfeest wedstrijd lling markt kerst bioscoop 2. programma flexibel
1. maaiveld
markt festival avond expositie markt jeu de boule club kerst wedstrijd avond markt festival
3. draagstructuur
2. programma flexibel
1. maaiveld
toneel voor stelling
debat concert voetbal centrum wedstrijd post bruiloft zegel buurtfeest lezing markt expositie jeu de boule
club avond
wedstrijd kerst markt festival
49
Open lucht debat voetbal wedstrijd bioscoop centrum voetbal lucht debat voetbal Open lucht debatOpen wedstrijd centrum oneel post bioscoop bruiloft Op hoogte; Voor kleinere activiteiten die droog willen met Open luchtblijvendebat wedstrijd centrum lezing bioscoop dak. oor zegel toneel post een sportief bruiloft bioscoop
buurtfeest
lezing telling post voor zegel neel bruiloft markt buurtfeest toneel post lezing stelling jeu de boule concert oor zegel expositie markt voor club expositie buurtfeest jeu de zegel boule wedstrijd kerst llingdebat voetbal clubvoetbal stelling cht marktOpen wedstrijd debat lucht markt kerst expositie avond wedstrijd markt festival jeu de boulewedstrijd festival op centrum avond markt centrum club clubbioscoop wedstrijd kerst t bruiloft avond toneel post 3. draagstructuur
3. draagstructuur
2. programma flexibel
1. maaiveld
2. programma flexibel
avond
lezing bruiloft 1. maaiveld festival luctuurbuurtfeest markt lezing voor zegel t buurtfeest expositie stelling jeu demarkt boule b wedstrijd expositie jeu de boule mma kerst club kerst wedstrijd d markt festival
d
avond markt festival
voetbal centrum wedstrijd
bruiloft tennis wedstrijd
lezing
buurtfeest expositie jeu de boule
wedstrijd kerst markt festival
verschillende sferen, karakters op het plein voor zo veel mogelijk diversiteit onder een groot dak
51
3. dak drager van flexibele elementen zo transparant mogelijk bakent plein af
1. maaiveld & 3. dak basis van ontwerp
53
Plattegrond Rembrandtplein
met de elementen maaiveld, dak en programma
55
Beeld 28 april
57
Doorsnede 28 april
sportkooi
theaterbak
buutvrij
SMLXL
groene as
59
theaterbak
Theaterbak De theaterbak is het centrum van het plein. Hier staat de machine van het Rembrandtplein die zorgt voor de meest flexibele plek op het plein. Het is een vast element op het plein maar de onderdelen van het element kunnen voor verschillende settings zorgen. Zo kunnen wandelementen naar boven en naar beneden zakken, de vloer kan omhoog en omlaag. Gordijnen kunnen open en dicht voor een meer intiemere of juist een uitnodigende setting. Op een normale dag zal de vloer in de ‘amfitheater’ stand staan zodat er zitplekken ontstaan onder een afdak en zijn mensen vrij om deze ruimte te gebruiken. Als de wanden omlaag gaan kan de ruimte thermisch worden afgesloten en kan er een concert of voorstelling gegeven worden in een meer intieme sfeer. Wanneer er lezingen/dansavonden/diners plaatsvinden in de theaterbak kan de vloer omhoog en ontstaat er een vlakke vloer in de ruimte. Door al deze bewegende elementen ziet de theaterbak er nooit hetzelfde uit en zorgt het voor een dynamisch spel op het plein.
61
e
e
overdekt theater
overdekt theater
Voetbal toernooi
overdekt theater
Voetbal toernooi
overdekt theater
Postzegelmarkt
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon open lucht tentoonstelling
Postzegelmarkt
open lucht tentoonstelling Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon
‘normale’ stand theaterbak
vloer vlak
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon Lezing van The School of Life
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag Opera Per Tutti
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag
Lezing van The School of Life
Opera Per Tutti gesloten volume Dineren met daklozen
Opera Per Tutti
gesloten gordijnenDebatBruiloft voor besloten activiteiten avond Politieke partijen Amsterdam
Bruiloft
Opera Per Tutti Dineren met daklozen
Debat avond Politieke partijen Amsterdam
Debat avond Politieke partijen Amsterdam
Concert Nederlands Blazersensemble
63
techniek installatie
bovenloopkraan
loopbrug
zonwering dak
gordijnen
ETFT-kussen
wand element met zonwering
bewegend wand element
65
sportkooi
Sportkooi De sportkooi ligt aan de oost zijde van het plein en is een opgetild volume dat aan het grid hangt. Hier kan dus op hoogte worden gesport; voetbal, basketbal, tennis. De metalen gordijnen aan het grid kunnen naar beneden worden gehaald waardoor er een omsloten kooi ontstaat. Wanneer er een activiteit op hoogte gewenst is kan dit ook op de opgetilde vloer. Door de vloer op te tillen ontstaat er ook een beschutte plek onder de vloer. Hier kunnen kleinere overdekte activiteiten plaats vinden. In de opgetilde vloer is een rail bevestigd waar gordijnen aan gehangen kunnen worden. Hierdoor kan de hele overdekte ruimte ook worden afgesloten met gordijnen wanneer dat gewenst is. Daarnaast is dit ook een fijne ruimte voor een kleinere markt of een overdekt concertje.
67
Voetbal toernooi
Voetbal toernooi
Voetbal toernooi
Voetbal toernooi
‘normale’ stand sportkooi
overdekt theater Postzegelmarkt
overdekt theater
Postzegelmarkt
overdekte markt
D
D
Postzegelmarkt
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon Lezing van The School of Life
P
Postzegelmarkt
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon
P
Lezing van The School of Life
Lezing van The School of Life
Opera Per Tutti Dineren met daklozen
Lezing van The School of Life
Opera Per Tutti
lezing
buurtfeest
Dineren met daklozen
Dineren met daklozen
Debat avond Politieke partijen Amsterdam
D
D
elementen
zonwering dak
gordijnen
Robinia pseudoacacia
sport attributen
trappen metalen gordijnen
69
buutvrij
SMLXL
SMLXL Dit gedeelte van het plein heeft de grootste vrije ruimte en is dus geschikt voor grotere programma onderdelen zoals tentoonstellingen, open lucht bioscoop, festivals of nationale feesten. De ruimte wordt afgebakend door twee rijen populierbomen. De bomen kunnen onderdeel worden van de activiteit wanneer gewenst. Aan het grid hangen op deze plek katrollen en zijn extra veel bevestigingselementen te vinden waardoor hier op allerlei verschillende plekken elementen geplaatst of gehangen worden. In de vloer zijn rails aanwezig waar wand elementen doorheen kunnen schuiven. Door al deze extra bevestigingsmogelijkheden wordt dit deel van het plein super flexibel en kunnen er veel verschillende activiteiten georganiseerd worden.
71
Postzegelmarkt
ing van The School of Life
Dineren met daklozen
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag
Opera Per Tutti
Bruiloft
open lucht tentoonstelling
tentoonstelling Debat avond Politieke partijen Amsterdam
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag
festival Concert Nederlands Blazersensemble
73
elementen
gordijnen
katrollen
wand elementen
schermen zonwering dak
schermen Populus nigra ‘Italica’
75
buutvrij
groene as
Groene as De groene as loopt door als een verlengstuk van het Thorbeckeplein over in het Rembrandtplein. Het Thorbeckeplein bestaat nu uit een plein met platanen. Door deze groene strook door te zetten naar het Rembrandtplein ontstaat er op het Rembrandtplein ook een intiemere groene ruimte. Deze plek is geschikt voor intiemere activiteiten die zich in het groen willen vestigen. Kleine concerten, bruiloften en lezingen kunnen hier georganiseerd worden. Niet alleen de bomen vormen een groen dak voor deze plek maar ook de gras heuvel zorgt voor een groene ruimte. Het grote grasvlak zorgt voor een plek waar gepicknickt kan worden of een zitplek in de schaduw van de bomen wanneer er geen activiteit georganiseerd is.
77
Voetbal toernooi
Postzegelmarkt
on van The School of Life ng
Dineren met daklozen
overdekt theater
Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon open lucht tentoonstelling
open lucht tentoonstelling
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag
Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag Opera Per Tutti
poezie avond
Bruiloft Debat avond Politieke partijen Amsterdam
Bruiloft
bruiloft
Concert Nederlands Blazersensemble
elementen
gordijnen
schermen
schermen
Platanus hispanica (herplanten)
gras heuvel
79
81
buutvrij
organisatie
Organisatie De belangrijkste factor; het plein activeren en programmeren. Dit kan alleen slagen wanneer er een goede organisatie achter zit. Om deze activiteiten te organiseren op het plein is een aanjager nodig. Het Rembrandtplein krijgt een eigen organisatie/platform; ‘Buutvrij’, die deze activiteiten kan organiseren en realiseren. Een non-profit organisatie zonder winstoogmerk waar de opbrengsten weer terug vloeien in de organisatie waarmee nieuwe initiatieven en onderhoud betaald kunnen worden. Het platform bestaat uit verschillende relaties met bestaande organisaties in Amsterdam, op cultureel, sportief, politiek en sociaal vlak. In samenwerking met organisaties uit Amsterdam kunnen activiteiten naar het Rembrandtplein worden gebracht; bijvoorbeeld een theatervoorstelling in het Bijlmerparktheater kan ook op het Rembrandtplein. Of de Pure Markt die in het Park Frankendael in Oost kan ook plaatsvinden op het Rembrandtplein. De organisatie zoekt naar deze activiteiten wil een samenwerking aangaan om de binnenstad van Amsterdam weer toegankelijker te maken voor de inwoners. Voor deze organisaties kan dit interessant zijn omdat ze op deze manier weer nieuw publiek trekken voor hun activiteiten.
83
1. team van programmeurs
2. zoekt creatievelingen / organisatoren / initiatoren uit Amsterdam
3. met ideeen voor evenementen
4. plannen uitwerken
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
5. zichtbaar maken in kalender / promoten
6. opbouwen met team
Organisatie De organisatie bestaat uit een vast team van programmamakers. Vijf aanjagers gaan op zoek naar activiteiten die op het plein kunnen plaatsvinden. Deze mensen kloppen aan bij organisaties die activiteiten organiseren voor de inwoners van de stad. Vaak zijn dit organisaties die in een stadsdeel al erg actief zijn. Maar wanneer deze activiteiten ook op het Rembrandtplein terecht kunnen is het voor nog meer mensen zichtbaar en toegankelijk waardoor er een kruisbestuiving ontstaat tussen verschillende stadsdelen. De aanjagers gaan niet alleen op zoek maar zijn ook de aanspreekpunten voor mensen die zelf met een idee komen. Initiatiefnemers van activiteiten kunnen bij deze mensen terecht om hun ideeĂŤn te realiseren en uit te voeren. Samen stellen ze een plan op en welke setting daarbij nodig is. De aanjagers zouden elk een stadsdeel op zich kunnen nemen waarin zij actief zijn. Ook is een team van PR-mensen voor de communicatie en planning. Zij zorgen ervoor dat alle activiteiten ingepland worden en dat dit ook onder de aandacht komt van de inwoners van Amsterdam. De activiteiten worden zichtbaar op de website. Zij zorgen er ook voor dat de juiste mensen worden aangestuurd om deze activiteiten voor te bereiden; dat de juiste settings klaar staan op het plein om in gebruik genomen te worden. Om het geheel te realiseren zijn er installateurs/decorbouwers die precies weten wat het plein allemaal in zich heeft en die hier alle settings kunnen bouwen voor de verschillende activiteiten. Zij werken op flexibele tijden; afhankelijk van het programma kan er de week van te voren worden vastgelegd op welke dagen er iets opgebouwd moet worden.
85
87
Uitwerking & details grid & maaiveld
89
3. Grid en randen/context
terrassen aan het plein behouden grid houdt daar afstand van
offset van gevels nemen waar grid wordt beeindigd
bij openingen van plein loopt het grid door
91
3. Grid kleuren & programma
Kleurgebruik grid Door de bestaande gebouwen aan het plein te analyseren op kleuren en vormen komen er een aantal elementen uit die ik kan gebruiken voor het ontwerp van het grid. Door de kleuren van de gevels op bepaalde vlakken ook toe te passen op het grid gaan de bestaande gevels en het grid op elkaar reageren. Soms overheerst het grid en soms valt het grid weg in de gevels.
93
95
1. Maaiveld ontwerp en materialisatie
Materialisatie plein Het huidige Rembrandtplein bestaat uit veel verschillende patronen en materialen. Dit komt voornamelijk door de verschillende ‘ruimtes’ die het plein heeft en de infrastructuur die er doorheen loopt. Dit zorgt niet voor een geheel maar juist voor allerlei barrieres. De nieuwe bestrating van het plein heeft wel deze veelzijdigheid aan structuren maar door een maatsysteem te volgen zorgt het voor een plein dat bij elkaar blijft en voelt als een geheel.
97
in tegenstelling tot het grid treedt het maaiveld naar buiten
de theaterbak als centrum van het plein; met daar omheen verschillende patronen van tegels
99
type tegels
voorbeeld patroon
101
elektra, water
verlichting in profielen verwerkt
elektra, water
gordijnen
103
Beeld Rembrandtplein in september105
bar bio markt
tentoonstelling
buutvrij
Doorsnede Rembrandtplein in september 107
Isometrie Rembrandtplein in september 109
Beeld Rembrandtplein in december
111
schaatsbaan
bar
buutvrij
Kerst markt
Doorsnede Rembrandtplein in december 113
Isometrie Rembrandtplein in december 115
Academie van Bouwkunst Amsterdam 2019 Afstudeerproject Lynn Ewalts Mentor: Rob Hootsmans Commissie: Jarrik Ouburg, Jana Crepon
117