Amsterdam Lacht_Lynn Ewalts

ht’

ac mL

a

d ter s m

‘A

in

ple

ndt bra

em et R

h op Ac ad

afs tud

ee

em

ie v an

Bo

uw

kun

rpl

an

Lyn

nE wa lt

s

st A

ms ter d

am

20

19

Afstudeerproject Lynn Ewalts Mentor: Rob Hootsmans Commissie: Jarrik Ouburg, Jana Crepon

Inhoudsopgave Introductie

5

Probleemstelling 7 Opgave 9 Onderzoek 11 Ontwerp 33 Uitwerking/detail

89

3

Bewoners vermijden drukke plekken in de stad De drukte in de stad is van grote invloed op hoe mensen gebruik maken van het centrum, blijkt uit een grote buurtenquête van het stadsdeel. (parool 17 juni 2016)

‘Amsterdammers hebben het meest te lijden onder toerisme’ Amsterdam behoort tot de zeven steden in de wereld waar inwoners het meest lijden onder de groei van het toerisme.

(AD 12 maart 2018)

Toerisme groeit explosief, Amsterdam dreigt vol te lopen Het aantal toeristen in ons land is in 2017 explosief gestegen. En dat is goed nieuws - behalve voor Amsterdam.

(AD 4 april 2018)

Amsterdam verhardt aanpak overlast toerisme (architectenweb.nl 16 mei 2018)

Help, de stad verzuipt in de toeristen (volkskrant.nl 10-08-2018)

‘Amsterdam Huilt’

(protesten aanleg metro jaren ‘70, beeldbank Amsterdam)

Inleiding Niet opgegroeid in de grote stad, maar op een boerderij aan de Maas in Limburg, gaat mijn afstudeeropgave toch over de grote hoofdstad Amsterdam. Vanuit Limburg ben ik verhuisd naar Amsterdam voor de studie. In de 9 jaar dat ik in Amsterdam woon heb ik de binnenstad sterk zien veranderen.

Het thema van mijn afstudeeropgave is dan ook ontstaan uit de irritatie die ik telkens kreeg wanneer ik door de binnenstad fietste. Steeds vaker vermeed ik de binnenstad door de drukte en ik had er eigenlijk niets meer te zoeken. Na onderzoek bleek dat meer inwoners van Amsterdam deze verandering voelde. Met dit gegeven heb ik mijn afstudeeropgave geformuleerd.

De titel ‘Amsterdam Lacht’ refereert naar een periode dat de inwoner van Amsterdam ook niet blij was met de ontwikkelingen in de stad. In de zeventiger jaren werd geprotesteerd tegen de aanleg van de metro en de ontruiming en puinhoop van hiervan. Hierbij werden spandoeken getoond met de tekst ‘Amsterdam huilt’.

‘Amsterdam Lacht’ geeft weer hoop aan de inwoner van de stad. De zoektocht naar hoe de binnenstad weer van de Amsterdammer kan worden is in dit document zichtbaar met als eindresultaat een ontwerp een nieuwe plek voor de Amsterdammer.

5

Amsterdam

+

Amsterdam

$$$

open lucht

+ $$$

+ open lucht

op toerisme

= functies gericht

op toerisme

museum

+ + $$$

+ open lucht

= functies gericht

op toerisme

museum

= + open lucht

museum

= functies gericht

op toerisme

bewoners voelen zich niet meer thuis

= functies gericht

museum

+ Amsterdam

+

bewoners voelen zich niet meer thuis

bewoners voelen zich niet meer thuis

‘De binnenstad gaat ten onder aan zijn eigen succes’ De binnenstad van Amsterdam voelt voor veel Amsterdammers niet meer als een onderdeel van hun stad. Uit onderzoek blijkt dat 88% van de ondervraagde soms bewust de binnenstad vermijdt.* Een van de ontwikkelingen die invloed heeft op de leefbaarheid van de binnenstad is de focus op toerisme en dagjesmensen. Er verschijnen steeds meer winkels, accommodaties en activiteiten die zich richten op het toerisme.

Een andere factor is dat de binnenstad steeds meer een plek wordt voor welgestelden. De gemiddelde m2 prijs van woningen in de binnenstad ligt veelal boven de 5000,- euro volgens gegevens van de gemeente.

‘Bewoners met lage inkomens en middenklassers worden steeds meer verbannen naar de voorsteden en de binnenstad wordt een enclave voor hoog opgeleide ‘kenniswerkers’.’ (NRC 2018) Dit leidt tot een eenzijdig woonmilieu in de binnenstad van Amsterdam.

Ook de Unesco status van de grachtengordel heeft gevolgen voor binnenstad en de omliggende gebieden; het beperkt vernieuwingen en aanpassingen aan de stedenbouwkundige structuur. De ruimtelijke ontwikkeling van de historische binnenstad staat stil.

Momenteel staat Amsterdam op plek 14 van meest bezochte steden ter wereld. Maar ook zit Amsterdam bij de 20% van wereldsteden die het meest lijden onder de gevolgen van bezoekersdrukte. De inwoners van de stad ervaren overlast en vervuiling van de stad, stijgende huurprijzen, verandering van het karakter van de wijk. Met uiteindelijk als gevolg het verlaten van de stad; Deze ontwikkeling is momenteel al gaande in Venetië. De Amsterdammers voelen zich vervreemd in hun eigen stad door deze factoren en dit heeft als gevolg dat de inwoner van de stad steeds minder in de binnenstad te vinden is.

7

Senioren uit de Vogelbuurt

gezin uit Bos en Lommer

student uit de Transvaalbuurt

alleenstaande met kind uit Slotervaart

Starters uit de Scheldenbuurt

De binnenstad; een plek voor de Amsterdammer Ook de gemeente ziet de stad veranderen en wil gehoor geven aan de ontevreden inwoners. De gemeente heeft een motie aangenomen waarin wordt gekeken hoe de stad weer in balans gebracht kan worden.

Een eerste aanzet voor het probleem is om ervoor te zorgen dan plekken in de binnenstad terug gegeven worden aan de inwoners van de stad.

Plekken die de inwoner kan toe-eigenen en waar hij/zij graag komt en kan verblijven. Deze plek heeft een publiek en sociaal maatschappelijk karakter waar verschillende doelgroepen samen kunnen komen.

Ik ga een plek kiezen die als voorbeeld kan worden gezien voor de rest van de binnenstad. Deze plek wordt terug gegeven aan de inwoners van de stad waar verschillende doelgroepen elkaar kunnen ontmoeten en waar verschillende activiteiten georganiseerd kunnen worden. Deze plek trekt de inwoners van Amsterdam aan die niet (meer) in de binnenstad kunnen wonen door de hoge woningprijzen, de Amsterdammer die zich niet prettig voelt in de binnenstad door de eenzijdige functies en het monotone woonmilieu. Een plek voor de inwoners van de stad die de diversiteit aan mensen in de stad representeert.

9

dam

parkeergarage Bijenkorf

Bloemenmarkt Rembrandtplein

mrak

voormalige vishal Nieuwmarkt

11

Nieuwmarkt 1940

Bloemenmarkt 1940

Rembrandtplein 1940

Damrak/Beuersplein 1940

Locaties Om een beter beeld te krijgen van de ontwikkelingen in de binnenstad heb ik verschillende plekken in de stad bestudeerd. Om het onderzoek af te kaderen heb ik 4 plekken gekozen die allemaal te maken hebben met het fenomeen dat er nog maar weinig inwoners van Amsterdam op deze plek komen. De locaties; Nieuwmarkt, Bloemenmarkt, Rembrandtplein en de Damrak heb ik geanalyseerd door te kijken naar de geschiedenis en de huidige ontwikkelingen om te kijken hoe deze plekken zich hebben ontwikkeld.

Door deze analyses te doen kwam steeds meer naar voren dat het Rembrandtplein het beste in deze probleemstelling past, als het hol van de leeuw. Op deze locatie is het duidelijk zichtbaar dat het plein zich niet richt op de inwoners van de stad. Het Rembrandtplein wordt ook wel het internationale plein van Amsterdam genoemd worden, een enorme diversiteit aan nationaliteiten komen hier samen. Het plein wordt voornamelijk bezocht door toeristen uit de hele wereld en is daarnaast de uitgaansplek voor jongeren uit de regio. Hierdoor trekt het vele doelgroepen aan maar sluit tegelijkertijd ook veel mensen buiten. De anonimiteit van het plein is groot, er komen mensen naar het plein maar die lijken te verdwijnen in de gebouwen.

Dat maakt het Rembrandtplein de perfecte plek om te onderzoeken of juist deze ‘verloren’ plek nog iets te bieden heeft aan de inwoners van de stad.

13

Rembrandtplein; In het hol van de leeuw van en voor wie is/was het Rembrandtplein?

Een tijdelijk overdekt 2-persoons podium, voor de onthulling van het standbeeld van Rembrandt, Botermarkt, later Rembrandtplein (1876)

15

1. Rembrandtplein is ontstaan vanuit een toegang tot de binnenstad, de Regulierspoort in 1587

2. Boterwaag; gebouwd tussen 1654 en 1655 als Derde Regulierspoort. Later fungeerde vanaf 1669 als botermarkt

Onderzoek Rembrandtplein is ontstaan tijdens een van de uitbreidingen van de stad.

Destijds was het een toegangpoort van de ommuurde binnenstad in 1587, de Regulierspoort. Hier kwamen handelaren en bezoekers binnen.

De Regulierspoort fungeerde eerst als omwalling van de stad zodat de binnenstad werd afgeschermd voor ongenodigen. Door de uitbreiding van de stad in 1796 was deze omwalling niet meer nodig en werd deze grens verder naar buiten gelegd. Hierdoor was de Regulierspoort niet meer nodig en ontstond er een onbedoeld plein in de binnenstad.

De Botermarkt die altijd op de Dam plaatsvond werd verplaatst naar dit nieuwe plein, en kreeg ook de naam Botermarkt. Het poortgebouw blijf op het plein bestaan maar krijgt een nieuwe functie, de Boterwaag, waar goederen werden verhandeld.

In 1867 verandert de naam Reguliersplein/Botermarkt naar Rembrandtplein doordat het plein werd aangewezen, door een commissie, als plaats voor een monument ter nagedachtenis van Rembrandt van Rijn. Het gebouw de boterwaag wordt gesloopt om plein schoon te vegen. Het beeld werd midden op het plein gezet.

Eind 1800 worden de randen van het plein rechtgetrokken en worden er verschillende nieuwe gebouwen gebouwd waaronder het Rembrandttheater. Het Rembrandttheater zorgde ervoor dat er veel culturele artistieke mensen op het plein en in de kroegen verbleven. Dit gebouw brandt in 1943 helemaal af. De oostwand van plein wordt helemaal vervangen in 1940 door een nieuw gebouw, de Amsterdamsche Bank. Inmiddels is dit gebouw getransformeerd tot bedrijfsverzamelgebouw The Bank.

Het plein heeft dus door de jaren heen veel verschillende gezichten gehad en getranformeerd van marktplein naar theaterplein tot horecaplein.

17

1597

1647

1842

1875

1900

1940 19

Kermis op de Botermarkt, 1793

Boekenmarkt op Botermarkt 1850

Festiviteiten ter gelegenheid van de meerderjarigheid van Prins Willem, Volksspelen Botermarkt 1858

Laatste jaarlijkse kermis op de Botermarkt 1875

De Botermarkt veranderde elk jaar in september in een feestterrein, dan was het kermis. De marktkramen maakten plaats voor circus- en feesttenten en dansorkesten.

Maar ook boekenmarkten en feesten voor de koninklijke familie gebeurde op het Rembrandtplein.

21

1937 Rembrandtplein met plantsoen

1958 Plantsoen met Rembrandtbeeld

2019 Rembrandtplein overdag; straatverkopers, reclame scherm

2019 Beeld Nachtwacht staat centraal op plein

Het Rembrandtplein is van origine een marktplein dat zich langzaam transformeerde tot een theaterplein, doordat er een aantal theaters aan het plein kwamen. Deze verdwenen in de jaren ‘50 weer en hiervoor in de plaats kwamen steeds meer horeca gelegenheden, waardoor het plein nu voornamelijk een horecaplein genoemd kan worden

23

Boekje Rondje Rembrandtplein Onderzoek locatie

1 dag op het Rembrandtplein

Rembrandtplein 08:20

In de ochtend is het rustig op het plein, er fietsen een aantal mensen dwars over het plein die op weg zijn naar hun werk. Het is een komen en gaan van trams, er stappen wat mensen uit die vervolgens in een van de straten achter het Rembrandtplein verdwijnen. Er wordt niet stilgestaan op het plein, het is puur een plek die op de route ligt om van A naar B te komen. Het is tussen 08:00 en 09:00 vooral druk met het schoonmaken van het plein en de af- en aanvoer van goederen.

Alleen de hotels, de koffieketens aan het plein Starbucks en Coffee Company en 1 café, Bruincafé ‘t Centrum, zijn dan al geopend.

Café ‘t Centrum serveert ontbijt, daar zitten al een aantal mensen op het terras te ontbijten.

Daarna gaat er een aantal cafés open, vanaf 09:00 worden de terrassen opgemaakt en komt er langzaam wat meer leven op het plein. Toeristen die vroeg zijn begonnen aan hun dag lopen wat verdwaald over het Rembrandtplein, maken een foto bij de beeldengroep de Nachtwacht en lopen weer door naar de Amstel of richting de Kalverstraat. Ook voor de toeristen is dit in de ochtend een doorlooproute en niet echt een plek om te blijven hangen.

Met mooi weer transformeert het plein in de middag meer tot een verblijfsplek van mensen. De terrassen lopen langzaam vol en mensen blijven langer op het plein zitten op de bankjes bij de beeldengroep. Het is dan vooral een plek om mensen te kijken. Alle stoelen op het terras staan ook zo opgesteld dat ze gericht zijn naar het centrum van het plein.

In de middag zijn er voornamelijk toeristen/dagjesmensen op het plein. De bewoner van de stad is aan het werk. Ook de kantoren aan het Rembrandtplein bestaan uit bedrijven waar veel expats werken of internationaal gericht zijn, Booking.com bijvoorbeeld.

25

infrastructuur

auto’s/fietsen/trams wandelgebied zitgelegenheden groen

‘fenomenen’

7.

3. st ho

8.

5.

1.

4.

2.

ca

fe

Sc

hil

ler

6.

1. terrassen langs de randen 2. Nachtwacht Rembrandtbeeld 3. Hosts in de weekenden snachts 4. Voormalige Boterwaag stond hier 5. Unesco werelderfgoed lijn 6. Cafe Schiller; hier komen voornamelijk locals 7. Swigtershuisje (oud kapelletje) 8. Mega tv scherm voor reclame 27

functies

legenda horeca

museum

winkel

supermarkt

hotel

kantoor

wonen

onbekend

activiteit Rembrandtplein 1:500

legenda 9:00-18:00 open

23:00-05:00 open

12:00-23:00 open

23:00-08:00 open

12:00-01:00 open

altijd open (hotel)

12:00-03:00 open

onbekend

29

Conclusie onderzoek De binnenstad van Amsterdam heeft zich gevormd tot een eiland in de stad waar de inwoners niets meer te zoeken heeft en zich vervreemd voelt van dit deel van de stad. Het Rembrandtplein zou het epicentrum van dit eiland genoemd kunnen worden; wat heeft dit plein te bieden voor de inwoner van Amsterdam?

Een plein heeft van oudsher de functie ‘samenkomen voor gezamenlijke activiteiten’ met andere inwoners van de stad. De meeste inwoners van de stad hebben op het Rembrandtplein weinig te zoeken; wat te maken heeft met de functies en voorzieningen die aanwezig zijn op het plein. De functies op het Rembrandtplein zijn erg eenduidig en bestaat voornamelijk uit cafes/bars, restaurant en clubs en richten zich op het uitgaansleven en toeristen.

Belangrijke aandachtspunten om mee te nemen in ontwerp: -Vroeger had het plein verschillende functies door het jaar heen -De infrastructuur zorgt voor veel barierres op het plein. Het voelt niet als een geheel -Het plein is eenzijdig in zijn gebruik en functies -> trekt eenzijdig doelgroepen Doel van de opgave: Inwoners van de stad een plek geven in de binnenstad Hierdoor ontstaat er meer een mix aan functies op het plein. Veelzijdig programma waardoor er ook veelzijdige doelgroepen aangetrokken worden. Door weer meer functies te introduceren krijgt het plein weer zijn functie terug; ‘samenkomen voor gezamenlijke activiteiten’

31

Elke dag een andere plein

door middel van variatie in programma, flexibiliteit en verschillende doelgroepen

maandag: postzegelmarkt

woensdag: open luchttheater

donderdag: daklozen diner

zaterdag: jeu de boule middag

A Conceptual square Om zo veel mogelijk verschillende doelgroepen aan te trekken moet het plein een zo divers programma kunnen aanbieden. Een plein dat elke dag een andere eigenaar zou kunnen hebben. De eigenaar bepaalt het programma waardoor er elke keer een ander plein ontstaat.

Het Rembrandtplein wordt een tabula rasa dat op elke manier ingevuld kan worden. Er zullen een aantal elementen vast op het plein aanwezig zijn. Met deze elementen kunnen er verschillend settings gebouwd. worden. Een specifieke setting voor een specifieke functie waardoor het plein er elke keer anders uit ziet en er iets nieuws gebeurt.

33

Plan Rembrandtplein; een plek voor de Amsterdammer. Het nieuwe plan voor het Rembrandtplein geeft de inwoners van Amsterdam weer een ruimte in de binnenstad om te verblijven.

Om de inwoner van Amsterdam weer naar de binnenstad te brengen zal er ruimte gemaakt moeten worden voor nieuwe initiatieven. De transformatie van het Rembrandtplein zal hiervan de eerste aanzet zijn. Het Rembrandtplein wordt een plek waar de inwoner van de stad graag naar toe gaat; om eigen initiatieven te organiseren, waar buurt- sport- en culturele activiteiten zullen plaatsvinden, waar Ajax wedstrijden worden uitgezonden of waar je je hondencursus kan volgen.

Het nieuwe Rembrandtplein biedt een podium voor de inwoner van Amsterdam; een plek waar alles mogelijk is en elke dag anders kan zijn.

Om dit te realiseren zal er een platform komen speciaal voor het Rembrandtplein die zorgt voor activiteiten voor de inwoners van Amsterdam op het plein. Deze verschillende activiteiten/evenementen en functies op het plein representeren de enorme diversiteit van de stad. trouwerij debat

Jaarmarkt

wintercircus

Om al deze activiteiten te kunnen huisvesten wordt er op het Rembrandtplein een installatie geplaatst waar al deze activiteiten al inzitten. Het enige wat er dan nog moet gebeuren is dat de elementen die nodig zijn voor de activiteit op de goede plek worden gezet; als een zakmes worden bepaalde elementen uit de installatie getrokken die een bepaalde activiteit kunnen dienen. De installatie bestaat uit een dak waaraan deze elementen bevestigd zijn of bevestigd kunnen worden. Het grid zorgt voor een flexibel plein waar op elke plek op elke moment verschillende elementen bevestigd kunnen worden. Wanneer er geen specifieke activiteit gepland is kan de bezoeker van het plein wel de verschillende elementen aan het grid zien hangen zoals in een toneeltoren.

Het Rembrandtplein biedt een plek om te experimenteren op artistiek, sociaal en maatschappelijk vlak. Waar reusachtige installaties en miniatuurtheater ontstaan. Waar ruimte is om een festival te organiseren, spontaan de buurt op de koffie te vragen of gewoon benieuwd bent hoe het er vandaag bij staat. Een plek waar Amsterdammers samenleven met Nieuwe Amsterdammers. trouwerij

pierenbad

wintercircus

expo Rietveld academie

serie-festival

clubavond

35

Jaarkalender Rembrandtplein

Voorbeeld van activiteiten die kunnen plaatsvinden op het Rembrandtplein

sch

sport kooi

schaatsbaan

februari wintercircus

januari

dineren met daklozen

december kerstmarkt

november

oktober opera Per Tutti

IDFA op het plein

marathon van Amsterdam

Light festival Amsterdam

ADE op het Rembrnadtplein

september

hommelpark buurt restaurant

sport tournooi Amsterdamse Olympische dagen

maart kwaku spring festival

april

FNS Friday night Skate

mei Poezie avonden ism Stichting Poezieslag

juni

juli

theater ism Bijlmerpark theater

De Balie Buiten debat

augustus

pierenbad

trouwerij

serie-festival

Jaarmarkt

dagbesteding ouderen ism Marokkaanse gemeenschap

afstudeer expo Rietveld academie

Concert ism Cafe Tante Roosje

37

initiatief van de Brakke Grond

Urban pop-up store

Aaffix club, kleding, van jonge lokale ontwerpers

R A IK BA

R A H IK BA BE SC

A BA H SC 31

H

Surinaamse markt

25

BA IK H BE

SC

H SC

30

10:00-17:00

SC

ism Cafe Tante Roosje

Aaffix club, kleding, van jonge lokale ontwerpers

A

R A

Booth camp

M A R K T

Urban pop-up store

24

BA IK 29

10:00-11:30

BE

bingo & bridge voor senioren initiatief van PBAZO

13

14

diverse tijden

diverse tijden

Theater op het plein

Theater op het plein

ism Bijlmerpark theater

09:00-17:00

ism Bijlmerpark theater

21

20

09:00-17:00

R

19

jaarlijks Tafeltennis toernooi tafeltennisvereniging Amsterdam ʻ78

D I V E R S E N

initiatief van Bordello a Parigi

A

10:00-18:00

S P O R T

T H E A T E R

26

10:00-14:00

Schaaktoernooi 20:00-23:00

Concert Dries Roelvink

initatief van EvR & Cafe Tante Roosje

jaarlijks Tafeltennis toernooi tafeltennisvereniging Amsterdam ʻ78

27

H IK BA

R 10:00-18:00

23

19:00-22:00

18

R

22

17

1ste festival van het jaar

initiatief van Bordello a Parigi

SC

MillennialTwist Pub quiz

1ste festival van het jaar

BE

19:00-22:00

S H O P

R

16

S P E L

1ste festival van het jaar

R

Filmacademie organiseert eindwerk studenten

07 12:00-23:00

12

A

20:00-23:00

Buiten bios film

06 12:00-01:00

11

BE

R A

MK24

MK24

De Vegetariersbond ʻVoedseldebat vlees en gezondheidʼ

H IK BA

10

IK

20:00-23:00

Debatavond

05 20:00-01:00

initatief van Bordello a Parigi

09:00-18:00

Beelden tentoonstelling

Beelden tentoonstelling

MK24

BINGO!

S P O R T

A

09

SC S P E L

buitenschoolse club Woest zuid

09:00-18:00

M U Z I E K

H IK BA

08

09:00-18:00

Beelden tentoonstelling

15

Sport & spel

buitenschoolse club Woest zuid

BE

D I V E R S E N

15:00-18:00

15:00-18:00

Sport & spel

verzamel- en ruilmarkt

04

H IK BA

Bianca & Henk

Postzegelmarkt

03

S P E L

BE SC

02

prive

Trouwerij

BE SC

01 09:00-17:00

BE

APRIL 2019

den oonstelling 4 cursisten

M A R K T

T H E A T E R

28

diverse tijden

Opera Per Tutti

voorstelling tutti bassi!

Kalender De kalender voor het Rembrandtplein laat alle activiteiten zien die op het plein gaan gebeuren. En er staat ook in welke dagen/weken nog beschikbaar zijn. Dus als er iemand een activiteit wil organiseren kan deze zelf bepalen wanneer dit gaat plaatsvinden en kan dit laten inplannen door een van de organisatoren.

Het Rembrandtplein zal geen programma bieden voor 365 dagen. De organisatie gelooft dat er ruimte moet zijn voor spontane ontmoetingen en activiteiten op het plein, hierdoor is ook er ruimte voor nieuwe initiatieven en experimenten. Door het jaar heen zullen er een aantal vaste activiteiten plaats vinden waaromheen nieuwe activiteiten kunnen plaatsvinden van 1 dag of 1 week, afhankelijk van de activiteit.

De jaarlijkse activiteiten laten de bezoekers zien wat het plein kan bieden en inspireert het de bezoekers om zelf ook activiteiten te organiseren op het plein.

Ook moet er ruimte zijn voor spontane activiteiten. Het plein moet de bezoekers uitnodigen om spontane situaties te creĂŤren/bouwen. Er hangen elementen aan het grid die de bezoekers zelf kunnen besturen, zoals gordijnen om een beschutte ruimte te maken. Of schommels en bankjes die gebruikt kunnen worden.

39

grote flexibele ruimte

serie-festival

expo Rietveld academie

kerstmarkt

kwaku festival

verdiepte bak

pierenbad

schaatsbaan

tribune / podium

kleine overdekte ruimte

theater

debat

concert

wintercircus

buurtfeest

markt

clubavond

sport tournooi

Verschillende condities voor gevarieerd programma Omdat er op het plein zo veel mogelijk verschillende settings mogelijk moeten zijn zullen er verschillende plekken op het plein gemaakt worden, met verschillende sferen.

Bijvoorbeeld een grote lege ruimte waar grotere evenementen/activiteiten kunnen plaatsvinden. Of juist een beschutte intieme plek voor poezie avonden. In het ontwerp komen deze verschillende sferen terug.

41

maaiveld nu vol met elementen

overzicht van alle bestaande elementen op het Rembrandtplein

43

plein zo leeg mogelijk

zodat er in mei,

of september,

.. verschillende activiteiten op verschillende plekken op en momenten kunnen plaatsvinden

45

3 lagen

om deze verschillende scenarios te kunnen realiseren op het plein is er een vrij maaiveld en een draagstructuur nodig

3. dak

2. programma 3. draagstructuur

2. programma flexibel

1. maaiveld

1. maaiveld

Open lucht debat voetbal bioscoop centrum wedstrijd toneel post voor zegel stelling markt

bruiloft lezing buurtfeest expositie jeu de boule

club kerst wedstrijd avond markt festival

1&2 maaiveld & programma wat kan maaiveld bieden aan het programma?

Open lucht debat voetbal bioscoop centrum wedstrijd

n lucht debat voetbal voetbal toneel debat post OpenTheaterbak; luchtOpen centrum van plein en zorgt voor relatie bruiloft voetbalmet functies luchtvandebat voor aan de randen het plein, stedelijk karakter scoop centrum wedstrijd zegel wedstrijd buurtfeest wedstrijd centrum bioscoopbioscoop centrum stelling markt 3. draagstructuur

lezing

expositie jeu de boule post bruiloft toneeldebat post voetbal bruiloft club kerst lucht toneelOpen post lezing bruiloft lezing concertwedstrijd zegel buurtfeestbioscoop voor zegel wedstrijd lezing buurtfeest avond markt festival voor zegelstellingcentrum markt buurtfeest markt expositie jeu de boule toneel post stelling bruiloft expositie markt jeu de boule club lezing wedstrijd kerst zegel expositie lub kerst voor jeu de boule wedstrijd buurtfeest stelling festival avond marktwedstrijd club markt kerst expositie jeu de boule vond markt festival club kerst wedstrijd avond markt festival 2. programma flexibel

3. draagstructuur

3. draagstructuur

1. maaiveld

3. draagstructuur

2. programma flexibel

2. programma flexibel

1. maaiveld

2. programma flexibel

1. maaiveld

1. maaiveld

avond markt festival

47

voetbal Open lucht debat GroeneOpen as; zet lucht groene asdebat van Thorbeckeplein voort voetbal voetbal debat Open lucht op het Rembrandtplein.

Intiemere ruimtewedstrijd voor kleinere wedstrijd centrum centrum bioscoop bioscoop activiteiten in een groen omgeving wedstrijd centrum bioscoop toneel post bruiloft voetbal toneel post debat Openbruiloft lucht voor lezing zegel buurtfeest voetbal toneel post lezing debat lucht bruiloft wedstrijd voor zegel Open centrum bioscoop stelling markt fontein lezing buurtfeest voorcentrum wedstrijd zegel expositie stelling markt bioscoop toneel post buurtfeest bruiloft club festijn kerst lezing concert expositie voor zegelstelling markt jeu de avond boule buurtfeest festival markt expositie clubtoneel stelling post bruiloft wedstrijd jeu de boule markt kerst bootcamp expositie lezing club voor club wedstrijd zegel kerst avondstelling buurtfeest kerst markt festival markt marktavond festivalmarkt festival avond expositie jeu de boule club kerst wedstrijd avond markt festival 3. draagstructuur

3. draagstructuur

jeu de boule wedstrijd

2. programma flexibel

3. draagstructuur

3. draagstructuur2. programma

2. programma flexibel

flexibel

1. maaiveld

2. programma flexibel

1. maaiveld

1. maaiveld

1. maaiveld

jeu de boule wedstrijd

debat voetbal Open luchtvoetbal Open lucht debat centrum wedstrijd bioscoop wedstrijd bioscoop centrum toneel postvoetbal bruiloft Open lucht debat voor SMLXL; zegel meest flexibele ruimte op lezing het plein. Grote en kleine ativiteiten oneel post bruiloft buurtfeest wedstrijd stelling kunnen hier terrecht in het groen of juist midden op het plein. centrum lezing bioscoop markt oor zegel expositie 3. draagstructuur

jeu de boule buurtfeest club kerst wedstrijd telling post neel bruiloft markt festival avond expositie lezing markt Open lucht jeu de boule oor zegel club buurtfeest wedstrijd lling markt kerst bioscoop 2. programma flexibel

1. maaiveld

markt festival avond expositie markt jeu de boule club kerst wedstrijd avond markt festival

3. draagstructuur

2. programma flexibel

1. maaiveld

toneel voor stelling

debat concert voetbal centrum wedstrijd post bruiloft zegel buurtfeest lezing markt expositie jeu de boule

club avond

wedstrijd kerst markt festival

49

Open lucht debat voetbal wedstrijd bioscoop centrum voetbal lucht debat voetbal Open lucht debatOpen wedstrijd centrum oneel post bioscoop bruiloft Op hoogte; Voor kleinere activiteiten die droog willen met Open luchtblijvendebat wedstrijd centrum lezing bioscoop dak. oor zegel toneel post een sportief bruiloft bioscoop

buurtfeest

lezing telling post voor zegel neel bruiloft markt buurtfeest toneel post lezing stelling jeu de boule concert oor zegel expositie markt voor club expositie buurtfeest jeu de zegel boule wedstrijd kerst llingdebat voetbal clubvoetbal stelling cht marktOpen wedstrijd debat lucht markt kerst expositie avond wedstrijd markt festival jeu de boulewedstrijd festival op centrum avond markt centrum club clubbioscoop wedstrijd kerst t bruiloft avond toneel post 3. draagstructuur

3. draagstructuur

2. programma flexibel

1. maaiveld

2. programma flexibel

avond

lezing bruiloft 1. maaiveld festival luctuurbuurtfeest markt lezing voor zegel t buurtfeest expositie stelling jeu demarkt boule b wedstrijd expositie jeu de boule mma kerst club kerst wedstrijd d markt festival

d

avond markt festival

voetbal centrum wedstrijd

bruiloft tennis wedstrijd

lezing

buurtfeest expositie jeu de boule

wedstrijd kerst markt festival

verschillende sferen, karakters op het plein voor zo veel mogelijk diversiteit onder een groot dak

51

3. dak drager van flexibele elementen zo transparant mogelijk bakent plein af

1. maaiveld & 3. dak basis van ontwerp

53

Plattegrond Rembrandtplein

met de elementen maaiveld, dak en programma

55

Beeld 28 april

57

Doorsnede 28 april

sportkooi

theaterbak

buutvrij

SMLXL

groene as

59

theaterbak

Theaterbak De theaterbak is het centrum van het plein. Hier staat de machine van het Rembrandtplein die zorgt voor de meest flexibele plek op het plein. Het is een vast element op het plein maar de onderdelen van het element kunnen voor verschillende settings zorgen. Zo kunnen wandelementen naar boven en naar beneden zakken, de vloer kan omhoog en omlaag.

Gordijnen kunnen open en dicht voor een meer intiemere of juist een uitnodigende setting.

Op een normale dag zal de vloer in de ‘amfitheater’ stand staan zodat er zitplekken ontstaan onder een afdak en zijn mensen vrij om deze ruimte te gebruiken.

Als de wanden omlaag gaan kan de ruimte thermisch worden afgesloten en kan er een concert of voorstelling gegeven worden in een meer intieme sfeer. Wanneer er lezingen/dansavonden/diners plaatsvinden in de theaterbak kan de vloer omhoog en ontstaat er een vlakke vloer in de ruimte. Door al deze bewegende elementen ziet de theaterbak er nooit hetzelfde uit en zorgt het voor een dynamisch spel op het plein.

61

e

e

overdekt theater

overdekt theater

Voetbal toernooi

overdekt theater

Voetbal toernooi

overdekt theater

Postzegelmarkt

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon open lucht tentoonstelling

Postzegelmarkt

open lucht tentoonstelling Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon

‘normale’ stand theaterbak

vloer vlak

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon Lezing van The School of Life

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag Opera Per Tutti

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag

Lezing van The School of Life

Opera Per Tutti gesloten volume Dineren met daklozen

Opera Per Tutti

gesloten gordijnenDebatBruiloft voor besloten activiteiten avond Politieke partijen Amsterdam

Bruiloft

Opera Per Tutti Dineren met daklozen

Debat avond Politieke partijen Amsterdam

Debat avond Politieke partijen Amsterdam

Concert Nederlands Blazersensemble

63

techniek installatie

bovenloopkraan

loopbrug

zonwering dak

gordijnen

ETFT-kussen

wand element met zonwering

bewegend wand element

65

sportkooi

Sportkooi De sportkooi ligt aan de oost zijde van het plein en is een opgetild volume dat aan het grid hangt. Hier kan dus op hoogte worden gesport; voetbal, basketbal, tennis. De metalen gordijnen aan het grid kunnen naar beneden worden gehaald waardoor er een omsloten kooi ontstaat. Wanneer er een activiteit op hoogte gewenst is kan dit ook op de opgetilde vloer.

Door de vloer op te tillen ontstaat er ook een beschutte plek onder de vloer. Hier kunnen kleinere overdekte activiteiten plaats vinden. In de opgetilde vloer is een rail bevestigd waar gordijnen aan gehangen kunnen worden. Hierdoor kan de hele overdekte ruimte ook worden afgesloten met gordijnen wanneer dat gewenst is. Daarnaast is dit ook een fijne ruimte voor een kleinere markt of een overdekt concertje.

67

Voetbal toernooi

Voetbal toernooi

Voetbal toernooi

Voetbal toernooi

‘normale’ stand sportkooi

overdekt theater Postzegelmarkt

overdekt theater

Postzegelmarkt

overdekte markt

D

D

Postzegelmarkt

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon Lezing van The School of Life

P

Postzegelmarkt

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon

P

Lezing van The School of Life

Lezing van The School of Life

Opera Per Tutti Dineren met daklozen

Lezing van The School of Life

Opera Per Tutti

lezing

buurtfeest

Dineren met daklozen

Dineren met daklozen

Debat avond Politieke partijen Amsterdam

D

D

elementen

zonwering dak

gordijnen

Robinia pseudoacacia

sport attributen

trappen metalen gordijnen

69

buutvrij

SMLXL

SMLXL Dit gedeelte van het plein heeft de grootste vrije ruimte en is dus geschikt voor grotere programma onderdelen zoals tentoonstellingen, open lucht bioscoop, festivals of nationale feesten.

De ruimte wordt afgebakend door twee rijen populierbomen. De bomen kunnen onderdeel worden van de activiteit wanneer gewenst. Aan het grid hangen op deze plek katrollen en zijn extra veel bevestigingselementen te vinden waardoor hier op allerlei verschillende plekken elementen geplaatst of gehangen worden. In de vloer zijn rails aanwezig waar wand elementen doorheen kunnen schuiven.

Door al deze extra bevestigingsmogelijkheden wordt dit deel van het plein super flexibel en kunnen er veel verschillende activiteiten georganiseerd worden.

71

Postzegelmarkt

ing van The School of Life

Dineren met daklozen

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag

Opera Per Tutti

Bruiloft

open lucht tentoonstelling

tentoonstelling Debat avond Politieke partijen Amsterdam

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag

festival Concert Nederlands Blazersensemble

73

elementen

gordijnen

katrollen

wand elementen

schermen zonwering dak

schermen Populus nigra ‘Italica’

75

buutvrij

groene as

Groene as De groene as loopt door als een verlengstuk van het Thorbeckeplein over in het Rembrandtplein. Het Thorbeckeplein bestaat nu uit een plein met platanen. Door deze groene strook door te zetten naar het Rembrandtplein ontstaat er op het Rembrandtplein ook een intiemere groene ruimte.

Deze plek is geschikt voor intiemere activiteiten die zich in het groen willen vestigen.

Kleine concerten, bruiloften en lezingen kunnen hier georganiseerd worden. Niet alleen de bomen vormen een groen dak voor deze plek maar ook de gras heuvel zorgt voor een groene ruimte. Het grote grasvlak zorgt voor een plek waar gepicknickt kan worden of een zitplek in de schaduw van de bomen wanneer er geen activiteit georganiseerd is.

77

Voetbal toernooi

Postzegelmarkt

on van The School of Life ng

Dineren met daklozen

overdekt theater

Dansvloer voor Salsa avond ism De Kroon open lucht tentoonstelling

open lucht tentoonstelling

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag

Poëzie avond ism Stichting Poëzieslag Opera Per Tutti

poezie avond

Bruiloft Debat avond Politieke partijen Amsterdam

Bruiloft

bruiloft

Concert Nederlands Blazersensemble

elementen

gordijnen

schermen

schermen

Platanus hispanica (herplanten)

gras heuvel

79

81

buutvrij

organisatie

Organisatie De belangrijkste factor; het plein activeren en programmeren. Dit kan alleen slagen wanneer er een goede organisatie achter zit. Om deze activiteiten te organiseren op het plein is een aanjager nodig. Het Rembrandtplein krijgt een eigen organisatie/platform; ‘Buutvrij’, die deze activiteiten kan organiseren en realiseren. Een non-profit organisatie zonder winstoogmerk waar de opbrengsten weer terug vloeien in de organisatie waarmee nieuwe initiatieven en onderhoud betaald kunnen worden. Het platform bestaat uit verschillende relaties met bestaande organisaties in Amsterdam, op cultureel, sportief, politiek en sociaal vlak.

In samenwerking met organisaties uit Amsterdam kunnen activiteiten naar het Rembrandtplein worden gebracht; bijvoorbeeld een theatervoorstelling in het Bijlmerparktheater kan ook op het Rembrandtplein. Of de Pure Markt die in het Park Frankendael in Oost kan ook plaatsvinden op het Rembrandtplein. De organisatie zoekt naar deze activiteiten wil een samenwerking aangaan om de binnenstad van Amsterdam weer toegankelijker te maken voor de inwoners. Voor deze organisaties kan dit interessant zijn omdat ze op deze manier weer nieuw publiek trekken voor hun activiteiten.

83

1. team van programmeurs

2. zoekt creatievelingen / organisatoren / initiatoren uit Amsterdam

3. met ideeen voor evenementen

4. plannen uitwerken

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

5. zichtbaar maken in kalender / promoten

6. opbouwen met team

Organisatie De organisatie bestaat uit een vast team van programmamakers.

Vijf aanjagers gaan op zoek naar activiteiten die op het plein kunnen plaatsvinden. Deze mensen kloppen aan bij organisaties die activiteiten organiseren voor de inwoners van de stad. Vaak zijn dit organisaties die in een stadsdeel al erg actief zijn. Maar wanneer deze activiteiten ook op het Rembrandtplein terecht kunnen is het voor nog meer mensen zichtbaar en toegankelijk waardoor er een kruisbestuiving ontstaat tussen verschillende stadsdelen.

De aanjagers gaan niet alleen op zoek maar zijn ook de aanspreekpunten voor mensen die zelf met een idee komen. Initiatiefnemers van activiteiten kunnen bij deze mensen terecht om hun ideeĂŤn te realiseren en uit te voeren. Samen stellen ze een plan op en welke setting daarbij nodig is.

De aanjagers zouden elk een stadsdeel op zich kunnen nemen waarin zij actief zijn.

Ook is een team van PR-mensen voor de communicatie en planning.

Zij zorgen ervoor dat alle activiteiten ingepland worden en dat dit ook onder de aandacht komt van de inwoners van Amsterdam. De activiteiten worden zichtbaar op de website. Zij zorgen er ook voor dat de juiste mensen worden aangestuurd om deze activiteiten voor te bereiden; dat de juiste settings klaar staan op het plein om in gebruik genomen te worden.

Om het geheel te realiseren zijn er installateurs/decorbouwers die precies weten wat het plein allemaal in zich heeft en die hier alle settings kunnen bouwen voor de verschillende activiteiten. Zij werken op flexibele tijden; afhankelijk van het programma kan er de week van te voren worden vastgelegd op welke dagen er iets opgebouwd moet worden.

85

87

Uitwerking & details grid & maaiveld

89

3. Grid en randen/context

terrassen aan het plein behouden grid houdt daar afstand van

offset van gevels nemen waar grid wordt beeindigd

bij openingen van plein loopt het grid door

91

3. Grid kleuren & programma

Kleurgebruik grid Door de bestaande gebouwen aan het plein te analyseren op kleuren en vormen komen er een aantal elementen uit die ik kan gebruiken voor het ontwerp van het grid. Door de kleuren van de gevels op bepaalde vlakken ook toe te passen op het grid gaan de bestaande gevels en het grid op elkaar reageren. Soms overheerst het grid en soms valt het grid weg in de gevels.

93

95

1. Maaiveld ontwerp en materialisatie

Materialisatie plein Het huidige Rembrandtplein bestaat uit veel verschillende patronen en materialen. Dit komt voornamelijk door de verschillende ‘ruimtes’ die het plein heeft en de infrastructuur die er doorheen loopt. Dit zorgt niet voor een geheel maar juist voor allerlei barrieres. De nieuwe bestrating van het plein heeft wel deze veelzijdigheid aan structuren maar door een maatsysteem te volgen zorgt het voor een plein dat bij elkaar blijft en voelt als een geheel.

97

in tegenstelling tot het grid treedt het maaiveld naar buiten

de theaterbak als centrum van het plein; met daar omheen verschillende patronen van tegels

99

type tegels

voorbeeld patroon

101

elektra, water

verlichting in profielen verwerkt

elektra, water

gordijnen

103

Beeld Rembrandtplein in september105

bar bio markt

tentoonstelling

buutvrij

Doorsnede Rembrandtplein in september 107

Isometrie Rembrandtplein in september 109

Beeld Rembrandtplein in december

111

schaatsbaan

bar

buutvrij

Kerst markt

Doorsnede Rembrandtplein in december 113

Isometrie Rembrandtplein in december 115

Academie van Bouwkunst Amsterdam 2019 Afstudeerproject Lynn Ewalts Mentor: Rob Hootsmans Commissie: Jarrik Ouburg, Jana Crepon

117