Amstelhoven
Olivier Hortensius Academie van Bouwkunst 2021
2
Olivier Hortensius Master Architectuur Academie van Bouwkunst Commissie leden Elsbeth Falk Wim de Vos Sweder Spanjer Toegevoegde leden tbv examen Rik van Dolderen Wouter Kroeze December 2020
Amstelhoven
INHOUDSOPGAVE
3
VOORONDERZOEK Inleiding Persoonlijk verhaal Doelgroep Demografie Locatie Bereikbaarheid Voorzieningen Dichtheid Samenvatting vooronderzoek Concept Geschiedenis Omgeving Archituur omgeving Bestaande situatie Weesperzijde Van der Kunstraat Mr. Treubelaan Goudriaanstrat Architectonische Entree’s Huidige situatie
Pagina 4 - 66 6 7 9 11 15 16 17 18 19 20 21 22 25 27 33 47 53 57 61 63
STUDIES Compact ruimtegebruik Aansluiting metselwerk Aansluiting metselwerk bestaand/nieuw Aansluiting bestaand/nieuw Routing Beweegruimte Connectie, Ontsluiting Plattegrond Studie
67 - 75 68 69 70 71 72 73 74 75
DEFINITIEF ONTWERP Bestaand + Sloopkaart Geluid & Zichtlijn + Routing Galerijen + Collectieve binnenhoven Voorzieningen + Zoom in Niveau 1,2,3,4,5,6 Bewegingsvrijheid Plattegrond Gevel Doorsnede Materialisering bestaand Materialisering nieuw Detailering Impressie
76 - 122 77 78 79 80 81 95 107 111 117 121 122 125
Literatuur Colofon
129 130
Amstelhoven
VOORONDERZOEK
5
Mijn moeder en ik in 1992.
Amstelhoven
INLEIDING
Ik ben opgegroeid in een eenoudergezin. Mijn vader is overleden toen ik 3 jaar oud was. Mijn vader heeft hard gewerkt en er voor gezorgd dat na zijn dood mijn moeder financieel onafhankelijk was en daardoor in principe niet hoefde te werken. Ze was er dan ook 24/7 voor mij als ouder. Hierdoor kijk ik terug op een hele plezierige jeugd. Mijn oudere neef is ook in een eenoudergezin opgegroeid omdat ook zijn vader vroegtijdig overleden is. Zij hadden financieel niet de vrijheid en zijn moeder moest naast het ouderschap blijven werken. Daardoor was er voor haar weinig tijd om een zelfstandig leven te leiden. In dit afstudeerproject wil ik de uitdaging aangaan om een betere woonsituatie en leefomgeving te creëren voor eenoudergezinnen in Amsterdam. Omdat ze gezinnen het extra moeilijk hebben door dat ze minder verderienen. En door dat de woningen prijzen blijven stijgen deze bevolkingsgroep het daardoor extra zwaar heeft.
Amstelhoven
6
7
PERSOONLIJK VERHAAL
Het uitzicht over Amsterdam vanuit het appartement in Diemen waar ik opgroeide.
De galerij in de flat waar ik opgroeide.
Amstelhoven
8
In de flat waarin ik ben opgegroeid is het lastig om buiten te spelen. Niet alle woningen zijn op de zelfde ruimte georiënteerd. Tussen de zichtlijnen en fysieke connecties bevindt zich een te grote afstand voor sociale controle en om het gevoel van verbinding te hebben. Kinderen in de flat zijn niet snel geneigd aan te bellen bij een vriendje die in een andere flat woont ze moeten eerst zelfstandig zijn om de lift te mogen gebruiken.
Het is makkelijker om buiten te spelen in en om rijtjeshuizen waar mijn klasgenoten/vriendjes in opgegroeid zijn. Er is een directe connectie met de straat en andere woningen in de straat. Hierdoor bellen kinderen uit de buurt eerder bij elkaar aan. Daarbij is er meer controle en overzicht door meerdere ouders doordat de keukens gericht zijn op de straat. In deze woningen wonen over het algemeen gezinnen met kinderen. Door de fysieke en sociale verbinding is er makkelijker contact met anderen.
Spelende kinderen op een gesloten galerij zorgt voor geluidsoverlast.
Een auto neemt het zicht op de kinderen weg en zorgt voor een minder fraai uitzicht en straatbeeld. Een boom of lantaarnpaal wordt door kinderen vaak gebruikt voor spelletjes.
Mijn ontwerpuitdaging is om deze probleemgebieden op te lossen in de uitwerking van mijn project.
Amstelhoven
DOELGROEP
9
Artikel Volkskrant.
Artikel Volkskrant.
Amstelhoven
10
Wij verdelen onze tijd.
50%
50%
Het ouderschap in een tweeoudergezin kan gelijk verdeeld worden.
geen tijd voor mezelf
#$@&%*!
ik wil controle
mama is snel boos
ik wil meer privacy
ik wil vrijheid 100%
relatie onder druk
vrijheid
Uit het doelgroeponderzoek komen drie thema’s naar voren sociale verbinding, bewegingsvrijheid en gezinsverdeling. Deze thema’s zijn de rode draad in het ontwerpproces.
Amstelhoven
DEMOGRAFIE
11
NRC krantenkoppen.
Amsterdam
Utrecht
Rotterdam
Den Haag
12%
9%
6%
3%
0%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Gezinnen trekken uit de steden. (CBS gegevens)
1
Amstelhoven
2014
2015
2016
2017
2018
12
1 op 8 Amsterdamse gezinnen vertrekt uit de stad naar buitenwijken en dorpen. Deze ontwikkeling is de laatste jaren met name in Amsterdam aan het groeien. Door de stijgende prijzen op de huizenmarkt is het voor een gezin lastig een grotere woning te betalen in de stad. Met als gevolg dat deze gezinnen de stad uit trekken op zoek naar een grotere woning. Terwijl de stad een grote diversiteit aan (sociale) voorzieningen biedt voor ouders en kinderen. School, sport, buitenschoolse opvang voor de kinderen en werk en ontspanning voor de ouders. Buiten de stad liggen deze voorzieningen verder uit elkaar en eist dit meer tijd en inzet van het gezin door bijvoorbeeld langere reistijden.
Amstelhoven
DEMOGRAFIE
13
€€
€
Eenverdiener
Tweeverdiener
Gemiddeld inkomen van een eenoudergezin is € 24.200 en van een echtpaar met kinderen is het € 34.700, een verschil van 30%. Een eenoudergezin zit ver onder de sociale huur van € 39.055 per huishouden. Gegevens van het CBS.
Amstelhoven
14
De huizenmarkt in de stad kan passender gemaakt worden voor eenoudergezinnen door betaalbare compactere woningen te bouwen met geïntegreerde (sociale) voorzieningen. Met meer lokale en sociale interactie en kortere reistijden als resultaat. Ouder en kind hebben nu meer fysieke en sociale verbinding, meer tijd voor elkaar en zichzelf en zijn minder eenzaam.
Amstelhoven
15
LOCATIE
Binnen de ring A10 ben ik op zoek gegaan naar een locatie die goed bereikbaar is met fiets en OV met enkele voorzieningen reeds aanwezig. Bij voorkeur heeft de locatie ook mogelijkheid tot verdichting en verbetering met (gedeeltelijk) behoud van de bestaande structuur.
Amstelhoven
BEREIKBAARHEID
tram
trein
metro
bus
beveiligde fietsenstalling
16
onbeveiligde fietsenstalling
De bereikbaarheid rondom het Amstelstation is zeer divers. Tram, trein, metro en veel fietsenstallingen. Een van de drukste fiets knooppunten van Amsterdam bevind zich aan de Weesperzijde / Berlagebrug.
Amstelhoven
VOORZIENINGEN
17
kinderdag verblijf
supermarkt
scholen
snackbar
restaurant
sportschool
kapper
huisarts
cafe
bar
Voorzieningen rondom het Amstelstation. Het cafe en een kapperszaak in deze buurt zijn druk bezocht. Er zijn veel scholen in de buurt; van basisschool en middelbare school tot hogeschool. De buurt heeft geen tandarts of supermarkt op loopafstand. Er zijn meerdere sportscholen en roeiverenigingen in de buurt maar een zwembad ontbreekt.
Amstelhoven
DICHTHEID
18
2
3
1
4
1. Plan Zuid: 39%
2. Weesperzijde: 31%
3. Van der Kunbuurt: 19%
4. De Omval: 37%
De Van der Kunbuurt heeft een lage dichtheid van 19% en veel openbare ruimte. Ter vergelijking de omliggende buurten Plan Zuid, De Omval en de Weesperzijde liggen allen boven de 30%. Hierdoor liggen er mogelijkheden voor verdichting in de Van der Kunbuurt.
Amstelhoven
SAMENVATTING VOORONDERZOEK
19
PERSOONLIJK VERHAAL EN AMBITIE. • Een betere woonsituatie en leefomgeving creëren voor eenoudergezinnen in Amsterdam.
• Zichtlijnen en fysieke connecties voor directe connectie met de straat en andere woningen in de straat sociale controle en om het gevoel van verbinding.
• Door de fysieke- en sociale verbinding is er makkelijker contact met anderen.
DOELGROEP Sociale verbinding • Fysieke en sociale verbinding tussen ouder en kind. • Verbinding privé, semi-openbaar en openbare ruimtes. • Meer sociale interactie. Bewegingsvrijheid • Meer bewegingsvrijheid zonder verlies van sociale controle / verbinding. Gezinsverdeling • Meer tijd voor elkaar en zichzelf. Demografie • Door de stijgende prijzen op de huizenmarkt en ruimtegebrek trekken eenoudergezinnen de stad uit.
LOCATIE Dichtheid • Verdichting en verbetering met (gedeeltelijk) behoud van de bestaande structuur. Voorzieningen • Enkele voorzieningen reeds aanwezig. Bereikbaarheid • Goed bereikbaar met fiets en OV. • Kortere reistijden. Bouwkundig • Compactere woningen binnen een complex met geïntegreerde (sociale) voorzieningen.
• Bij voorkeur ook mogelijkheid tot verdichting en verbetering met (gedeeltelijk) behoud van de bestaande structuur.
• Een complex met dorpse karakteristieken.
Amstelhoven
CONCEPT
85%
20
85% 85%
85%
Door in een collectieve gemeenschap te wonen kunnen mensen elkaar ondersteunen en helpen. Door functies als een huisarts, consultatiebureau, tandarts, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang, sporten, kapper dichter bij huis te hebben hebben ouders meer tijd voor hun kinderen en zichzelf. Door woningen in een collectief bouwen voorzieningen te delen kunnen de woningen zelf kleiner worden.
110 m2
55 m2
De vierkante meter prijs in steden zijn hoog. Dit komt doordat bouwkosten hoog zijn en door dat de grondkosten hoog zijn. Door compactere woningen te maken zullen de prijzen toegankelijker worden voor lagere inkomens.
Woonruimtes & functies samenvoegen. Compacte, efficiënte woningen zijn beter betaalbaar door lagere grond en bouwkosten. Door functies over elkaar te leggen kan ruimte efficiënter gebruikt worden. Een badkamer die ook als kleedkamer gebruikt kan worden, een balkon wat ook als galerij gebruikt kan worden zijn enkele mogelijkheden.
Amstelhoven
21
GESCHIEDENIS
Het gebied de Omval was lange tijd een bedrijven terrein en schiereiland dit was ontstaan door de inpoldering van de watergraafsmeer in 1629. Doordat dit lange tijd aan de buiten rand van de stad was vestigde een boel fabrieken hier. Dit waren zoalconservenfabriek Puralimento, stofzuigerfabriek Efa Produka, schoensmeerfabriek Erdal, houtskoolbrikettenfabriek Rijnders, mandenmakerij Westerhof, kuiperij en fusthandel Janus, Bertels Oliefabriek en de chemische fabriek Maschmeijer en cacaofabriek Blooker. In 1987 werd er een nieuw stedenbouwkindig plan voor gemaakt.
Amstel Station, architect: Hermanus Gerardus Jacob Schelling & Jan Leupen, bouwjaar: 1937-1939 Renovatie archiect: WINHOV bouwjaar: 2016-2020
Amstelhoven
OMGEVING
22
2
1
3
4
1. Plan Zuid: 39%
2. Weesperzijde: 31%
3. Van der Kunbuurt: 19%
4. De Omval: 37%
Het buurten plan van de Van der Kunbuurt, de Weesperzijde, de Omval & Plan Zuid, en de omliggende buurten zijn architectonische en stedenbouwkundige eilanden. Zo bestaat Plan zuid uit Amsterdamse bouwblokken uit een stijl en een groot blok. Waarbij de Weesperzijde uit meerdere panden bestaan die samen een bouwblokken vormen. De van der Kunbuurt bestaat uit stroken bebouwing. En de Omval uit losstaande volumes als in torens tot grote volumes.
Amstelhoven
23
OMGEVING
De Omval, gebouwd eind 20e eeuw. Kantoren en een hogeschool vormen grote en hoge bebouwing aan het spoor. Aan de Amstel staan woongebouwen.
De Weesperijzde, gebouwd eind 19e eeuw. Grachtenpanden met een eigen architectonische stijl per pand. Lange loop route langs de amstel voorzien van veel groen.
Amstelhoven
OMGEVING
Plan Zuid van H.P. Berlage gebouwd begin 20e eeuw . Grote Amsterdamse bouwblokken voornamelijk gebouwd in amsterdamse schoolstijl. Enkele bekedne architecten die in Plan Zuid wat ontworpen hebben zijn bijvoorbeeld, Michel de Klerk, Piet Kamer, Gerrit Jan Rutgers, Philip Anne Warners, Jop van Epen, Cornelis Kruyswijk & Jan Frederik Staal zijn enkele van de vele architecten die er wat hebben ontworpen.
Van der Kunbuurt, gebouwd rond 1949. Stroken bebouwing.
Amstelhoven
24
25
ARCHITECTUUR OMGEVING
Berlagebrug, architect: H.P. Berlage, bouwjaar: 1928-1932. Het torentje symboliseert 2 kanten de cetrumzijde met zijn monumentaal en karaktervol en kunst werk van Hildo Krop de afsluiting van de stad. En de watergraafs meer zijde het landelijke en de rust van de rivier de Amstel.
Amstel Station, architect: Hermanus Gerardus Jacob Schelling & Jan Leupen, bouwjaar: 1937-1939 Renovatie archiect: WINHOV bouwjaar: 2016-2020
Amstelhoven
26
Leeuwenburg architect: Piet Zanstra, Ab Gmelig Meyling en Peter de Clercq Zubli, bouwjaar 1973-1977 Voormaling Postbank hoofdkantoor en vanaf 1998 nam de Hoge School van Amsterdam het gebouw in gebruik voor een deel van hun opleidingen.
Kantoorgebouw MAHUKO, architect Mart Stam, bouwjaar 1965-1967 Kweekschool voor de Detailhandel, architect: H. Knijtijzer, bouwjaar: 1956-1960
Amstelhoven
BESTAANDE SITUATIE
27
A
A
4.
B
V 1. N
schaal 1:1000
Plattegrond bestaande situatie. N
Amstelhoven
van der kunstraat
weesperzijde
V
B
V 2.
28
3.
V
meester treubelaan
A goudriaanstraat
B
goudriaanstraat
goudriaanstraat
De bebouwing in de van der Kunbuurt bestaat uit stroken bebouwing. Echter is het vrij bizar dat juist langs de Weesperzijde de bebouwing hier parallel mee loopt. En dat het uitzicht op de Amstel dus beperkt word voor de rest van de buurt. En dat aan zijde van het spoor de bebouwing juist haaks op het spoor staat zodat het geluid zo het gebied in schiet. Amstelhoven
BESTAANDE SITUATIE
29
schaal 1:600
Doorsnede A-A
schaal 1:600
Doorsnede B-B
DOORSNEDE A-A ZOOM IN
schaal 1:300
Doorsnede A-A
Amstelhoven
30
Amstelhoven
31
BESTAANDE SITUATIE
1. Weesperzijde, in 1949 ontworpen door architect Willem Bert Ouëndag. Bekend van het gebouw The Bank, gebouwd in Amsterdam in 1932, waar hij samen met Berlage aan werkte. In 1930 werkte hij samen met Dudok aan de Bijenkorf in Rotterdam.
2. Goudriaanstraat. Architect Zeeger Gulden & Izaäk Blomhert. Gebouwd in 1949. Het gebouw aan de Van der Kunstraat is van architect Cornelis Keesman. Maar beide zijn identiek qua plattegrond en raamindeling en verschillen alleen in gevelversieringen en de kleur baksteen. De Goudriaanstraat is het rood gebouwd en de Van der Kunstraat in geel. Amstelhoven
32
3. Meester Treubelaan. In 1949 ontworpen door architect Cornelis Keesman, Bekend van de Keesman blokken in Amsterdam West, ook uit 1949.
4. Goudriaanstraat. Architect Zeeger Gulden & Izaäk Blomhert. Gebouwd in 1949. Het gebouw aan de Van der Kunstraat is van architect Cornelis Keesman. Maar beide zijn identiek qua plattegrond en raamindeling en verschillen alleen in gevelversieringen en de kleur baksteen. De Goudriaanstraat is het rood gebouwd en de Van der Kunstraat in geel. Amstelhoven
33
WEESPERZIJDE na renovatie
architect: Villanova Architecten bouwjaar: 1996 (renovatie) ontsluiting: 6 grondgebonden rest portiek oppervlakte: 63 - 85-m2 kamers: 5-6 bouwlagen: 5 aantal: 1x
Voorgevel
Achtergevel
Amstelhoven
34 Tijdens de woning verbetering van het Weesperzijde blok werd in 1996 de gevel van buiten geïsoleerd en wit gestuct dit zorgt er voor dat de gevel nog meer opvalt en als een grote wand word ervaren. Tevens oogt het met het de natuurstenen plint in het groen niet als een tijdloze verbetering. In mijn ogen is dit geen verbetering geworden van het architectonische beeld van het gebouw.
Amstelhoven
WEESPERZIJDE
35
na renovatie
172-173
schaal 1:100
Voorgevel
Amstelhoven
36
schaal 1:100
Achtergevel
Amstelhoven
37
WEESPERZIJDE na renovatie
Onderhuis, eerste woonlaag en dakaanzicht
Amstelhoven
38
Amstelhoven
39
WEESPERZIJDE na renovatie
Verdieping 1, 2 en 3
Amstelhoven
40
Amstelhoven
WEESPERZIJDE
41
architect: Willem Bert Ouëndag bouwjaar: 1949 ontsluiting: 6 grondgebonden rest portiek oppervlakte: 63 - 85-m2 kamers: 5-6
bouwlagen: 5 aantal: 1x
schaal 1:375
Voorgevel
schaal 1:375
Achtergevel
Amstelhoven
42
Amstelhoven
WEESPERZIJDE
43
schaal 1:100
Voorgevel
Amstelhoven
44
schaal 1:100
Achtergevel
Amstelhoven
45
WEESPERZIJDE
Amstelhoven
46
Amstelhoven
VAN DER KUNSTRAAT
47
architect: Cornelis Keesman bouwjaar: 1949 ontsluiting: portiek oppervlakte: 51 - 61m2
schaal 1:250
voorgevel
schaal 1:250
achtergevel
Amstelhoven
kamers: bouwlagen: aantal:
4-5 4 + (1 half verdiept) 1x
48 De gebouwen die Cornelis Keesman in de van der Kunbuurt heeft ontworpen bevatten tegenwoordig nog de meeste architectonische waarde. Het gebouw aan de Mr. Treubelaan vanKeesman is zelf de meeste rijk versierde gevel. Schaduw randen, Mooi versierde balkon balusrade aan de Mr. Treubelaan. De kozijnen zijn helaas ooit vervangen voor kunststof renovatie kozijnen.
Amstelhoven
49
VAN DER KUNSTRAAT BOUWTEKENINGEN 1949
schaal 1:200
schaal 1:200
Amstelhoven
50
De beuk maat van de plattegrond refeert naar de grachtenpanden in amsterdam. Deze plattegrond is ook gebruikt voor de bebouwing van de 3 gebouwen aan de Goudriaanstraat. Echter de gevel is van beide anders. Het ritme is het zelfde maar de kleuren zijn wel totaal anders.
Amstelhoven
VAN DER KUNSTRAAT
51
schaal 1:100
Voorgevel
Amstelhoven
52
schaal 1:100
Achtergevel
Amstelhoven
MR. TREUBELAAN
53
architect: Cornelis Keesman bouwjaar: 1949 ontsluiting: portiek oppervlakte: 65 - 73m2
32
30
28
26
schaal 1:400
9
24
22
5-6 4 + (1 half verdiept) 1xw
20
voorgevel
8
7
6
5
28
schaal 1:100
kamers: bouwlagen: aantal:
4
26
Voorgevel
Amstelhoven
3
2
1
54 De gebouwen die Cornelis Keesman in de van der Kunbuurt heeft ontworpen bevatten de meeste architectonische waarde. Het gebouw aan de Mr. Treubelaan vanKeesman is zelf de meeste rijk versierde gevel. Schaduw randen, Mooi versierde balkon balusrade aan de Mr. Treubelaan. De kozijnen zijn helaas ooit vervangen voor kunststof renovatie kozijnen. 32
30
28
schaal 1:400
9
schaal 1:100
26
24
22
20
achtergevel
8
7
6
5
Achtergevel
Amstelhoven
4
3
2
1
55
MR. TREUBELAAN BOUWTEKENINGEN 1949
schaal 1:200
schaal 1:200
Amstelhoven
56
Amstelhoven
GOUDRIAANSTRAAT
57
architect: Zeeger Gulden & Izaäk Blomhert bouwjaar: 1949 ontsluiting: portiek oppervlakte: 51 - 61m2
9
8
7
6
schaal 1:400
5
schaal 1:100
4
Voorgevel
6
5
Voorgevel
Amstelhoven
kamers: bouwlagen: aantal:
3
4-5 4 + (1 half verdiept) 3x
2
1
58
9
8
7
6
5
schaal 1:400
Achtergevel
schaal 1:100
Achtergevel
Amstelhoven
4
3
2
1
59
GOUDRIAANSTRAAT BOUWTEKENINGEN 1949
schaal 1:200
schaal 1:200
Amstelhoven
60
Amstelhoven
61
ARCHITECTONISCHE ENTREE’S bestaand
Mr. Treublaan
Goudriaanstraat
Amstelhoven
62
Van der Kunstraat
Weesperzijde
Alle entree’s steken uit de gevel. En zijn voorzien van een deur die in een contrasterende kleur is van de gevel. Alleen bij de geroneveerde gevel is de entree niet meer voorzien van een schoongewassen betonnen rand. Deze ontwerp oplossingen zou ik in mijn ontwerp willen toepassen. Amstelhoven
HUIDIGE SITUATIE
63
V
- Woonboten snijden verbinding met water af + Mooie flaneer route langs de Amstel met zon + Fiets, Auto’s Voetgangers gescheiden + Veel groen V
- Druk kruispunt met voetgangers, fietsers, auto’s, trams en bussen + Veel voetverkeer / klanditie + Belangrijke doorgangsroute + Coffeer Company + Kapper langs drukke weg. (sociale controle, ontmoetings plek) Amstelhoven
64
V
+ Hoogte verschil (voorkomt doorstroom snel verkeer) - Veel losse fietsen, scooters en scootmobielen geparkeerd - Gesloten plinten (met bergingen)
V
+ Verhoogd spoor sluit gebied ook af vanaf andere kant. + Groen, rust en ruimte - Veel autoparkeerplaatsen
Amstelhoven
HUIDIGE SITUATIE
65 V
V
+ Doodlopende route voor auto’s + Hoogteverschil spoor (extra groen zichtveld) + Veel groen
- Veel ongedefinieerde openbare ruimten - veel scootmobielen of fietsen om entree’s + Balkons aan voor en achterzijde van de stroken bebouwing + Heldere architectonisch vormgegeven entree’s Amstelhoven
V
66
+ Balkons worden goed gebruikt + Door halve verdieping kan je niet direcht de woning inkijken
V
- Gesloten plint
- fietsen, scooters, scootmobielen tegen doden plint geplaatst + Alle bestaande bebouwing heeft een duidelijke plint die van kleur of verband verschild van het totaal volume.
Amstelhoven
STUDIES
COMPACT RUIMTEGEBRUIK
De functies kledingkast, wastafel, douche en toilet hebben allemaal een gebruiksgebied nodig. Dit gebied kan efficiënter ingedeeld worden.
De gebruiksgebieden overlappen door deze functies tegenover elkaar te plaatsen. Dit bespaart vierkante meters op het totale woonoppervlak.
Een inloopkast en een ensuite badkamer zijn door de extra gebruiksgebieden moeilijk te realiseren in een kleiner appartement. Door ook deze gebruiksgebieden te combineren wordt dit misschien juist wel mogelijk.
Amstelhoven
68
69
AANSLUITING METSELWERK
Onderzoek naar bestaande aansluitingen van gebouwen.
Amstelhoven
AANSLUITING METSELWERK BESTAAND/NIEUW 1. Strakke zaagsnede in bakstenen.
2. Gehakte snede in bakstenen.
3. Nauwkeurige snede bakstenen.
Optie 1 geselecteerd voor het duidelijke contrast oud en nieuw.
Amstelhoven
70
AANSLUITING BESTAAND/NIEUW
71 A
B
C
D
Wit gearceerd is bestaand. Groen is nieuwbouw. Variant D geselecteerd om verder te gaan.
Amstelhoven
ROUTING
Realisatie van een verbinding tussen huidige en nieuwe bewoners door een aansluiting van de nieuwe galerij op de bestaande trappenhuis portieken.
Doorsnede bestaande (zwart) en nieuwe bebouwing (groen).
De nieuwe galerij op de eerste verdieping geeft kinderen de mogelijkheid om binnen hun bouwblok al op jonge leeftijd makkelijk bij hun vriendjes/vriendinnetjes te kunnen aanbellen. Een opbouw met galerij op de bestaande bebouwing geeft kinderen de mogelijkheid, net als bij grondgebonden woningen, twee of meerdere routes te gebruiken om met elkaar in verbinding te komen. Dit zorgt voor meer bewegingsvrijheid en een dorps karakter. Ook creëert de opbouw ruimte voor meer bewoners, meer sociale cohesie binnen het gebouw en een lagere huur/koop prijs.
Amstelhoven
72
BEWEEGRUIMTE
73
1.
2.
4.
3.
Situatie typisch grondgebonden woning.
1. 3.
2.
4.
1. De ouder heeft vanuit de woning zicht op meerdere verdiepingen. 2. De auto die grens tussen privé en openbaar vergroot wordt door de vide overgenomen. 3. De functie van de boom als speel- of verstopplek wordt overgenomen door de kolom op de galerij. Deze is anders gematerialiseerd. 4. De plantenbakken kunnen ook als speelplekken gebruikt worden en geven een verbonden gevoel met de tuin / begane grond.
Amstelhoven
CONNECTIE, ONTSLUITING
74
Balkons met een karakteristieke vormgeving maken woningen op de galerij vanaf het binnenhof herkenbaar. Door de balkons te oriënteren op de binnenONTSLUITING NIEUW tuin hebben ouders beter zicht op de tuin en meer zon op hun balkon. belaan
mr. treu
blok Bs
rzijde
weespe
amstel
blok Bs
nieuwbouw
bestaand
Met een doorbraak van de twee blokken parallel aan de Amstel wordt het binnengebied meer verbonden met de Amstel. Een dichte wand aan de stationszijde en de Meester Treubelaan houd het geluid tegen en draagt zo bij aan een rustigere buurt. De hoeken van de volumes zijn iets afgevlakt en vriendelijker, dit refereert aan de Amsterdamse school waar hoeken vaak een bijzondere functie hebben.
Amstelhoven
3.300
k.k.
2.550
3.300
3.300
3.300
3.300
3.300
k.k.
2.100
3.000
slaapkamer
badkamer
slaapkamer flexibel
PLATTEGROND STUDIE 300
3.000
3.000
3.300
2.400
3.300
eetkamer
woonkamer
bibliotheek + werkkamer
werkkamer
kast
kast
kast
k.k.
k.k.
k.k.
slaapkamer + kast
keuken
eetkamer + keuken
300
3.300
eetkamer
3.000
3.300
3.300
slaapkamer
3.300
75
3.000
Modulair + natte ruimtes
kast
Modulair + natte ruimtes
kast
kast
kast
kast
k.k.
k.k.
Modulair
STUDIE VERTICALE CONECTIE
Modulair + natte ruimtes
72m2
70m2
300
4.350
300
4.350
150
900
150
Modulair + centrale natte ruimte
72m2 150
3.600
schaal:
Modulair + natte ruimtes schaal:
1:100
1:100
300
4.350
1 4 5
3
6
4
7
5
8
6
9
7
10
8
11
9
12
10
13
11
14
12
15
13
16
14
1:100 12.450
schaal:
75m2 73m2
14 13
12
12
KK
KK KK
14
11
11 10
3.900
6 5
4
4
3
3
2
2
1
1
1.200
5.400
Modulaire schakelwoning 4.650
4.650
4.650
4.650
1.200
5.400
4.650
Modulaire schakelwoning
4.650
3.900
3.900
VOORSTEL 3
schaal: daturm: groen binnentuin
1:100 12/06/2019
groen binnentuin
74m2
75m2
begane grond 54m2
begane grond 49m2
totaal 49m2 + douche en toilet apart + compacte toilet 4.800 + een woonkamer/keuken, eetkamer apart + veel opberg ruimte - 1 slaapkamer aan galerijzijde
KK
1e verdieping 23m2
KK
8.100
73m2
8.100
70m2
6.600
totaal 54m2 + douche en toilet apart + een woonkamer/keuken, eetkamer apart - slapen aan galerijzijde 4.800
begane grond 49m2
4.800
1.200 3.900
Oppervlakte functionaliteit studie
totaal 49m2 + douche en toilet apart + compacte toilet + een woonkamer/keuken, eetkamer 6.600 4.800 apart + veel opberg ruimte begane grond - 1 slaapkamer aan galerijzijde 30m2 totaal 53m2 + multifunctionele slaapkamers +2 kanten licht + slapen aan binnentuin + veel opbergruimte - douche en toilet samen - een ruimte woonkamer
Amstelhoven
74m2
75m2
KK
74m2
3.900
70m2
2.850
Tijdens het ontwerpproces is het idee ontstaan van modulaire-schakelwoningen die op basis van gezinsgrote kunnen meegroeien. Uiteindelijk heeft een compacte woning in dit project de meeste raakvlakken met mogelijkheid tot vernieuwing, efficiëntie en betaalbaarheid.
KK
amer apart
8 7
6 5
VOORSTEL 1
12.000
4.650
9
KK
8 7
4.650
16 15
13
10 9
VOORSTEL 2
75m2 73m2
16 15
1:100
KK
12.450
4.300
3
2
3.900
2 1
schaal:
groen binnentuin
DEFINITIEF ONTWERP
77
BESTAANDE SITUATIE
De bestaande situatie bestaat uit 6 gebouwen in strokenbebouwing met een voor- en achterkant. Totaal 271 appartementen. 6 met een grondgebonden ontsluiting en 265 met een portiekontsluiting.
SLOOPKAART
64 appartementen (24%) moeten gesloopt worden om de nieuwe woningen op de bestaand portiek entree’s aan te sluiten en een connectie met de Amstel / Weesperzijde te maken. 207 appartementen blijven behouden. De daken lopen schuin of hebben een puntdak. Door deze daken af te breken en vlak te maken kan er een extra laag gebouwd worden. Amstelhoven
GELUID & ZICHTLIJNEN + ROUTING Met een doorbraak van de twee blokken parallel aan de Amstel wordt het binnengebied meer verbonden met de Amstel. De dichte wand aand spoorzijde en de Meester Treubelaan houd het geluid tegen en
draagt zo bij aan een rustigere buurt. De hoeken van de volumes zijn iets afgevlakt en vriendelijker, dit refereert aan de Amsterdamse school waar hoeken vaak een bijzondere functie hebben. Er worden 270 woningen toegevoegd wat het totaal op 477 woningen brengt. Door poorten, trappen en diverse functies in hoeken te stoppen. Word de plint levendiger. Maar tevens instaat er stedenbouwkundig meer diversiteit in plekken. Wat de herkenbaarheid van waar je in het gebied bent versterkt.
Het hoogteverschil vanaf de Mr. Treubelaan wordt gebruikt om in het gebied een fietsenkelder te maken. Hierdoor moeten de entrees bij twee blokken gespiegeld worden. Het hoogteverschil dat met trappen wordt opgelost zorgt ervoor dat er geen snelverkeer als fietsers en scooters door het gebied kunnen rijden. Tevens zorgt het voor looproutes en zorgen ze voor een zachtere overgangen van de openbare ruimtes naar de semi-openbare ruimte naar de collectieve ruimtes en daarna naar de privé ruimtes. Amstelhoven
78
79
GALERIJEN + COLLECTIEVE BINNENHOVEN
Een galerij sluit alle nieuwe woningen aan op de bestaande trappenhuizen. Ouders kunnen vanaf hun galerij / balkon makkelijk hun kind(eren) in de binnentuin zien spelen. Kinderen kunnen eenvoudig via de rondom lopende galerij op de 1e of 4e verdieping rondlopen om bij een vriendje/vriendinnetje te bezoeken. De galerij en balkons op de beletage aan de Weesperzijde liggen aan de kant van de Amstel zodat er meer bewoners kunnen genieten van het uitzicht op de Amstel.
De Collectieve binnenhoven hebben elk een eigen kleur zodat kinderen weten in welk hof hun vriendjes wonen (blauw, rood, geel, groen). Deze kleure zijn gekozen omdat uit onderzoek blijkt dat kinderen deze kleuren als eerst herkennen. De binnenhoven worden van veel groen voorzien. Om een eigen identiteit in de binnenhoven te creëren wordt er een combinatie van naaldbomen en loofbomen geplant. Amstelhoven
VOORZIENINGEN + ZOOM IN
80
supermarkt kapper cafe/restaurant bibliotheek huis/tand arts kinderopvang sportveld buurt ruimte fietsenkelder
Functies die veel gebruikt worden door de bewoners zijn dichter bij huis gerealiseerd. Dit maakt het leven gemakkelijker. De supermarkt: op de drukste verkeershoek van het gebouw. De kapper de huisarts (consultatiebureau), tandarts en kinderopvang: in het hart van het gebied. Het cafe/bar/restaurant: entree levendiger, uitzicht op de Amstel. De bilbiotheek: zit aan de kant van de Hogeschool zodat ook studenten hier gebruik van kunnen maken. De functies na keuze: kunnen bewoners gemeenschappelijk een functie geven aan een ruimte of huren. Werk ruimte, Kinder speel plek, Grote Keuken, Sportruimte, enz..
In groen het gedeelte van het gebouw waar ik op in zal zoomen om uit te leggen hoe bestaand en nieuw reageert en hoe het programma en de appartementen functioneren.
Amstelhoven
funcities na keuze
81
NIVEAU 1 BEWEGINGSVRIJHEID WONING
1-4 jaar
Als een kind is geboren is de vrijheid beperkt en begint het in de box. Van de box gaat het over naar een kleed op de grond. Kruipen en lopen door een ruimte volgt. De ouder heeft het overzicht en houdt een oogje in het zeil. Als de ouder de deur uit gaat moet het kind mee of kan een van de buren op het kind passen. Zomers kunnen de deuren van het appartement opengeschoven worden zodat de Ouder tijdens het koken makkelijk om het hoekje kijken om te kijken wat het kind op de galerij of in de binnentuin aan het doen is. Tevens heeft krijgt het kind al het gevoel dat die
Leefruimte ouder en kind.
Amstelhoven
82
Compacte woning van ±55m2. Waar
entree/prive balkon
buro
keuken slaapkamer ouder
koelkast /oven spiegel deuren vrij indeelbare woon/eet kamer bad/kleed kamer garderobe kast
schuifdeur om kinder kamer af te sluiten of te verbinden slaapkamer kind
buro
schaal 1:60
plattegrond appartement
Amstelhoven
kast boven wc reservoir
83
NIVEAU 2 BEWEGINGSVRIJHEID WONING + BALKON
4-6 jaar
4-6 jaar. Het kind krijgt de vrijheid om het balkon op te gaan. Dit gebied is gemarkeerd door een materalisatie van glazen tegels. De tegels geven meer licht in de woning en maken geven het gevoel van een privé gebied in een collectieve ruimte. Vanuit het zitje kan de ouder makkelijk zowel naar binnen als naar buiten kijken. De gevel is iets teruggeduwd om meer privacy te creëren.
Buitenruimte ouder en kind.
Amstelhoven
84
sleuf in planten bak om fiets te parkeren
buiten verlichting kolom tevens te bebruiken voor verstoppertje
entree/prive balkon
balkon van glazen tegels voorzien voor extra licht naar beneden
bankje om op te zitten of planten op te zetten met daar onder bergruimte
plantenbak om hult door balustrade
buro
schaal 1:60
plattegrond appartement
Amstelhoven
85
NIVEAU 3 BEWEGINGSVRIJHEID WONING + BALKON + GALERIJ
6-8 jaar
6-8 jaar. Het kind krijgt nu de vrijheid om over de hele galerij te bewegen. Plantenbakken geven aan waar balkon begint en kunnen worden gebruikt om achter te verstoppen. De kolommen kunnen gebruikt worden als verstopplek en voor andere spelletjes. Als de ouder weg wilt moet het kind mee of kan een van de buren een oogje in het zeil houden.
Galerij voor de nieuwe woningen.
Amstelhoven
86
Galerij voor de bestaande woningen.
Amstelhoven
NIVEAU 3 BEWEGINGSVRIJHEID
87
WONING + BALKON + GALERIJ
schaal 1:150
2-3e verdieping
Amstelhoven
88
N
Amstelhoven
NIVEAU 4 BEWEGINGSVRIJHEID
89
WONING + BALKON + GALERIJEN + BINNENHOF
8-9 jaar
8-9 jaar. Het kind krijgt de vrijheid om over alle galerijen binnen dit hof te bezoeken en mogen zelfstandig naar het binnenhof. Ze kunnen met meerdere kinderen spelen en tikkertje, verstoppertje of hutten bouwen in het binnenhof. Deze zijn makkelijk te betreden doordat alle bestaande portieken die aangesloten zijn op de galerijen van de nieuwbouw. De ouder kan het kind voor een korte boodschap alleen laten terwijl het zelf met andere kinderen in de tuin aan het spelen is. Andere ouders kunnen een oogje in het zeil houden.
Binnenhof
Amstelhoven
90
WM
WM
WM
WM
WM
WM
N
schaal 1:350
1e verdieping
Amstelhoven
N
91
NIVEAU 5 BEWEGINGSVRIJHEID
WONING + BALKON + GALERIJEN + BINNENHOF + SEMI-OPENBARE RUIMTE
9-11 jaar
Het kind krijgt de vrijheid om over alle galerijen en alle binnenhoven te gebruiken. Ze kunnen op het plein voetballen of andere spelletjes spelen met meer kinderen uit de buurt. De ouder kan nog steeds vanuit de woning een oogje in het zeil houden. De slaapkamer van de ouder steekt uit om beter zicht over de semi-openbare ruimte te hebben. Het kind kan bijvoorbeeld al zelfstandig naar de bibliotheek of kapper. De moeder kan, als zij in de buurt blijft, voor langere tijd weg. En bespreekt met het kind waar ze heen gaat. Bijv. naar de kapper of koffie drinken met een vriendin.
Semi openbareruimte
Amstelhoven
NIVEAU 5 BEWEGINGSVRIJHEID
WONING + BALKON + GALERIJEN + BINNENHOF + SEMI-OPENBARE RUIMTE
92
lift
schaal 1:2000
Bel-etage
Amstelhoven
N
93
NIVEAU 6 BEWEGINGSVRIJHEID
WONING + BALKON + GALERIJEN + BINNENHOF + SEMI-OPENBARE RUIMTE + SPEELVELD
11-12 jaar
Het kind krijgt de vrijheid om zich in en om het gebouw te begeven. Het kind kan nu voetballen naast het station en kan zelfstandig naar het zwembad gaan. De moeder kan overdag haar eigen ding doen. Het kind heeft eigen sleutels van de woning. Dit is de laatste stap van de bewegingsvrijheid.Hierna gaat het kind naar de middelbare school en kan zelf de buurt, de stad, het land en daarna de wereld gaan ontdekken.
Entree semi-openbare ruimte
Amstelhoven
94
schaal 1:2000
Situatie
Amstelhoven
N
ZOOM IN
95
A
1:150
souterain
Amstelhoven
D
C
B
96
A
B lift
techniek
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
97
A
1:150
bel etage
Amstelhoven
D
C
B
98
A
B lift
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
99
A
1:150
1e verdieping
Amstelhoven
D
C
B
100
A
B WM
WM
WM
WM
WM
WM
lift
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
101
WONING + BALKON + GALERIJ
A
C
B
1:150
2e verdieping
Amstelhoven
D
ontspanning? gasten? opslag? wasruimte?
102
A
B lift
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
103
WONING + BALKON + GALERIJ
A
C
B
1:150
3e verdieping
Amstelhoven
D
ontspanning? gasten? opslag? wasruimte?
104
A
B lift
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
105
4e verdieping
A
1:150
4e verdieping
Amstelhoven
D
C
B
106
A
B lift
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
107
1:200
1:200
Gevel Weesperzijde
Noord gevel
Amstelhoven
108
Amstelhoven
ZOOM IN
109
1:200
Gevel Van der Kunstraat
Amstelhoven
110
Amstelhoven
111
1:200
Doorsnede C-C
1:200
Doorsnede D-D
Amstelhoven
112
nieuwe toestand
bestaande toestand
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
113
1:100
Doorsnede C-C
Amstelhoven
114
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
ZOOM IN
115
1:100
Doorsnede D-D
Amstelhoven
116
nieuwe toestand
bestaande toestand
Amstelhoven
117
MATERIALISERING BESTAAND Mr. Treublaan Gevel Materiaal: Baksteen Kleur: Geel/Bruin
Plint Materiaal: Baksteen Kleur: Rood
Entree Materiaal: Kleur:
Uitgewassen beton Grijs
Entree Kozijenen/Deur Materiaal: Hout Kleur: Blauw, Donker- blauw
Kozijen Materiaal: Kunstof Kleur: Wit
Amstelhoven
118
Goudriaanstraat Gevel Materiaal: Baksteen Kleur: Rood
Entree’s Materiaal: Kleur:
Uitgewassen beton Grijs
Kozijenen Materiaal: Hout Kleur: Wit Deur Materiaal: Hout Kleur: Turquoise
Amstelhoven
119
MATERIALISERING BESTAAND Weesperzijde Gevel Materiaal: Stucwerk Kleur: Wit
Plint Materiaal: Natuursteen Kleur: Groen/Grijs
Kozijenen/Deur Materiaal: Hout Kleur: Grijs, Lak
Amstelhoven
120
Van der Kunstraat Gevel Materiaal: Baksteen Kleur: Geel/Bruin
Plint Materiaal: Baksteen Kleur: Rood
Entree’s Materiaal: Kleur:
Uitgewassen beton Grijs
Kozijenen Materiaal: Hout Kleur: Wit Deur Materiaal: Hout Kleur: Geel/Lichtgeel
Amstelhoven
121
MATERIALISERING NIEUW Nieuwe toevoegingen Kozijenen Materiaal: Hout Kleur: Hout Deur Materiaal: Hout Kleur: Hout
Puien entree appartementen balkon hout. Dit om een warme uitstraling aan de entree te geven. Baksteen dit omdat deze een menselijke maat heeft en tevens al veel word toegepast in het gebied. In een grijs tint omdat er al veel kleur is en zo een contrast tussen bestaand en nieuw duidelijker word. Verband gestapeld om helder de lagen aan te geven. Tevens ziet een baby bij zijn geboorte alles in zwart/wit.
Gevel Materiaal: Baksteen Kleur: Grijs tint Verband: Gestapeld
Schoon gespoten beton op de plint dit omdat het ook bij de bestaande bebouwing als entree aanduiding word gebrukt tevens door kleur en textuur verschil intressant voor kinderen om naar te kijken.
Gevel plint Materiaal: Uitgewassen beton Kleur: Grijs + diverse kleuren.
Geglazuurde bakstenen om mensen een herkenningspunt te geven in welk blok (blauw, rood, geel, groen) ze zich bevinden of waar een entree zich bevind. Deze kleure zijn gekozen omdat uit onderzoek blijkt dat kinderen deze kleuren als eerst herkennen.
Herkennings punten Materiaal: Geglazuurde baksteen Kleur: Blauw, Groen, Geel & Rood
Metalen kozijnen contrasteren met de bestaande houten kozijnen. Zowel in kleur (goud/messing) als in materiaal.
Kozijen/Balustrade Materiaal: Metaal Kleur: Goud/Messing
Amstelhoven
DETAILERING
OESTAND
TAND
122
BESTAANDE TOESTAND Doorsnijden van de bestaande bebouwing met aansluiting nieuwbouw. 1949-1996
HUIDIGE TOE 1996-2020
HUIDIGE TOESTAND Bestaande situatie 1949-1996 1996-2020
NIEUWE TOE 2020-….
NIEUWE TOESTAND 2020-….
Huidige situatie 1996-2020 (Weesperzijde)
Nieuwbouw ligt iets terug van bestaande bebouwing om zo het contrast tussen bestaand en nieuwe te versterkenl.
Nieuwe situatie 2020
Amstelhoven
DETAILERING
123
BESTAANDE TOESTAND Doorsnijden van de bestaande bebouwing.
HUIDIGE TO 1996-2020
HUIDIGE TOESTAND Bestaande situatie 1949-1996 1996-2020
NIEUWE TOE 2020-….
1949-1996
OESTAND
TAND
NIEUWE TOESTAND 2020-….
Huidige situatie 1996-2020 (Weesperzijde)
Bestaande bebouwing word aan de binnenkant geisoleerd om zo de bestaande baksteen/textuur en uitsraling te behouden.
Nieuwe situatie 2020
Amstelhoven
BESTAANDE TOESTAND 1949-1996
Bestaande situatie 1949-2020
TAND
NIEUWE TOESTAND 2020-….
Bestaande daken worden vlak gemaakt zodat ze opgetopt kunnen worden.
Nieuwe situatie 2020
Amstelhoven
124
HUIDIGE TOE 1996-2020
IMPRESSIE
125
Entree Bestaand/Nieuw
Amstelhoven
126
Amstelhoven
IMPRESSIE
127
Nieuwbouw
Amstelhoven
128
Amstelhoven
LITERATUUR
129
BOEKEN Fred Feddes: 1000 jaar Amsterdam, Thoth Uitgeverij, 2012 Hans van der Heijden: Architectuur in de kapotte stad, Thoth Uitgeverij, 2006 Gary Chang: My 32m2 Apartment - a 30-year transformation, MCCM Creations Uitgeverij, 2008 Koen Kleijn: De grachten van Amsterdam 400 jaar bouwen, wonen, werken en leven, Thoth Uitgeverij, 2013 Herman Hertzberger: Ruimte maken, ruimte laten : lessen in architectuur, Nai010 Uitgevers/Publishers, 1996 Paul Meurs & Henk van Schagen: De bestaande stad als uitdaging de methode van Schagen, Sun Uitgeverij 2009 P. van Assche, J. van Mechelen & Diverse : Handboek voor Hedendaagse Hofjes, Stichting Young Designers Uitgeverij, 2013 WEBISTES www.nrc.nl www.volkskrant.n kinderen-worden-te-veel-beschermd-en-kunnen-te-weinig-vrij-spelen www.volkskrant.n hoe-een-alleenstaande-ouder-met-een-huis-vol-toch-eenzaam-kan-zijn www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/26/ruim-1-op-10-jonge-gezinnen-verliet-amsterdam-in-2018 www.cbs.nl/nl-nl/dossier/nederland-regionaal/wegwijzer/cbs-in-uw-buurt www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/inkomensverdeling www.villanova-architecten.nl/projecten/weesperzijde/ nl.wikipedia.org/wiki/Bert_Johan_Ou%C3%ABndag nl.wikipedia.org/wiki/Keesmanblokken nl.wikipedia.org/wiki/Iza%C3%A4k_Blomhert en.wikipedia.org/wiki/Zeeger_Gulden www.archief.amsterdam/beeldbank OVERIG Bouwarchief Gemeente Amsterdam
Amstelhoven
COLOFON Ik zou graag de onderstaande mensen willen bedanken. Zonder hen had mijn afstudeerproject er niet uit gezien zoals het er nu uitziet. Daar ben ik ze dan ook eeuwig dankbaar voor. Elsbeth Falk (mentor) Sweder Spanjer (commissie) Wim de Vos (commissie) Hans van der Heijden (commissie) Erik van Dijk Bob Schulze Max Meijer Thieu Driessen Robine Adriaanse Ramses van der Dussen Marjan Hortensius Academie van Bouwkunst
Amstelhoven
130
Olivier Hortensius +31623680022 o.hortensius@gmail.com © 2021 O.Hortensius