Tables of contents 2025
Nr. 2– Week 7 t/m 15
A+UArchitecturaland Urbanism p.4
Architectural Review p.8
Blauwe Kamer p.12
Detail p.18
Groen p.23
Topos p.25
Witte Raaf p.26
Subscribe / unsubscribe avb-library@ahk.nl Journal Alert
IAbigailSusik
Dekrltiekvanbet surrealismeop loonar!Jt>id
lArnoldHeumaker, t:envruchtbaar mlsverstand: surreallsme ,npolillek engagement
6Lieve,iDeMaeyer
Lukraak In de massa schleten; surreallsme enmoraul
'Delaatstemomentopnamevande EuropeselnteWgentsla',zoluidtde oodertitelvanbetessaydat Walter Benjamin1n 1929 overbet�urreaUsme ochreef.HetkUnktdellnltlef,alsof watdesurreallsten1ndejarentwlnttg probeerdenalnaeendecenniumntet meermogeUjkwa,.,Metd.Utweede themanummerbeUcbtDeWitt,,Rao/ opnJeuwaspectenvandesurreal.fsti• scbebcweglng,om1eloeenanderUcbt teplaatsenenom,tmpUctetof espUdet, deactualiteitervantetoetsen. DeopenlngstekstvanAbigailSuslk gaatol'ereenminderbekendhoofdstuk.SW'reallsten,10scbrljftSu•ik, bebben'dlepgundkrltlekgeultop loonarbeldonderbetkapitalisttocbe systeem'.Dieposttiewasreedshonderd jaargeledenallesbehalveVRIDelfsprekend,maara:ewuti:weleencrudaal onderdeelvandemanterwaaropbet surrealtsme Jeven,kunstenpoUtlek verknoopte.Overbetengagementvan desurreallotenschrljftookArnold Heumakers.HJJconstrueertdeband vanBretonetIHautnsmetdeSovJetUnieendecommunlstlscbeparllj,en bea.:bUtdat•moder'deaannamedot kunst of p()ezleln!Jitaatlsdewereld te redden' hetsurreallsmeendereacties eropnooitbetitaan1.oudenhebben. UevenDeMaeyergaatdJeperlnopde more.alvanbettnirrealtsme,dielilllllengevutkanwordenlndeeveneenvoudJgealsaanstootgevendeomschrtJvin& ..,.n'deeenvoudJgstesurreaJJstulche daad'JobetSecondM11.n#'estedus11.rrblUsme�'meta,etrokkenplstolendestraat O\ll,a&nen\ukl::1i1.ak\ndemw,;H.schle-len'.WatU\nde1rew.enendeparadoxenvaneendc1·1wUJketheorle,en hoe,,erhoudtdk:dchbiJvoorbeddtot deopvatdnstn,auMarkiesdeSuder foorIJeWIIUR111ifvertaalde RokusHofstedetweefragmenceuuJt L,sChantsd,Maldoror(I869)van Lautre&mont,eeoaewelddadlgeroman diedetecbnlscbeentbeoreUscbe 1rondslagenvanhet111urrea1Jsmeheeft bepaald. Christophe VanGerrewey gaatop1oekDBW'interpretatlesen verbeeldJngenvandebekendstemeta• foorultdltboek,waarlneenJongemau •moot'wordtgenoemd'alsdetoeval• Uaeontmoetlngopeensectietafelvan eennaaJmachlneeneenparaplu'. HetbUJkteenevenabsurdealsalom• wttendevergelljkln&, die gaandeweg wentopgeladenmetarttsttekenotles dfehetsurrealismeoverstffgen.
Eeovandegrensoverscb.rifdJogen diebetsurrealJsmenastree£de,wa111 diet\ll!llsengendtN,emblematlsch licbtbaarIndemanler waarop Man:el Duchamp:dcbself veranderdeInRrose Selavy,MarcDeKeselwaagt:debaan een11urreaUsttschgedacbte-eiperi• wentenirtelteenanachronistlscbe vraag;'WasdJetransformatleende blJbehorendeoproepvanDuchamp woke]'EmlelRoothooft,totslot. bespreektbetwerkvaneenhedendaagseromanclerdiescbriJftInde tradfttevanbetsurreallsme:Mlrcea Cirtarescu(1956),eadiedaaromde vraaacontempleert:'WatalsGodde kaartenandersbadgachud1' BuJtenbettbemaspreektCaudel vanWinkelmetkurutenaar Willem Oorebeek,dietussen1970en I975 arafiekenschilder-eotekenkunst •tudeerdeInRotterdam,Slndsdten stelthljInlijnoeuvrebeotaanddrukwerkcentraal,vaakdoorbetatchtoe leelgenen.OokmetD, WltuRao.fheeft Oorebeekeengachfedenis:deeerste vierpaglna'svanbetoovembernummervan2002 alJneenbeetje1warter enoontrasll'ijkeromdatbijbetdrukprocesmanlpuleerde,InWIELSloopt totl7aprlldetentoonsteWngWUlem OQr,bffl<.OBSTAKLES, die Inbet tweedekaternwordtbesprokendoor PieterVanBogaert.
Ottnummerwe:rdsamengesteld door Marc DeKesel enChristophe VanGerrewey.
8Ltwtre,mwnt
(vertulingeni11/eidi11gRokusHofstede)
De zangen van Maldoror
10 ChristopheVar,Gen-ewey
Detoevalllge ontmoetlng
13 MarcDeKesel
RroseSelavy,woke?
14Emie/Ruothooft
Levenopdeverticaleas:MlrceaCartarescu
Cw11ielva11 Winkel Gesprek metWillemOorebeek
Achlurenbuh,tt!rr1:1.:.:.Brussel.Jatwnonbelrend
ABIGAIL SUSIK
'Qu'est-cequelesurreallsme?' isdetitelvan een beroemde lezing gegeven door Andre Bretonin 19H.Detoespraakvondplaatsin hetAcbturenbuisaanhetFontainaspleinin Brussel. waar bet nafi,,naal syndicaat van despoorwegen,depost.detelegrammen.de telefoon, de marine endelucbtvaart gevestigdwas.Denaamvanbetgebouw verwees naardevakbondseisomelkewerkdagteverdeleninacbtuurrust,achtuurvrijetijden acbtuurarbeid.Bretonpresenteerdeinzijn lezing twee deflnltiesvan bet surrealisme, geworleldindeervaringvandedroomenhet vrijegedacbtespel. die echter condensaties warenvan eenomvangrijkewolkvanideeendieontstondgedurendedetweedecennia voordien.Doorwathijomschreefals'betrijk vandelogica'aflewijzen, weerhield Breton zichervanomletssamenvattendstezeggen. Hij bood alle aanwezlgen de open invitalle mmombetsurrealismezelfleproevendoor bette outdekken alseenwerkwoord, eerder danbettebegrijpen alseensubstanlief. De vraag blijft ook vandaag moeilijk te beantwoorden, deels omdat, in tegenstellingtotandereavant-gardebewegingen,bet surreallsme nooit gestorvenis. Surrealisme wasenisnogsteedseenvenmderlijke. sociaal-culturelebeweging die grote delenvan dewereld enbet grootste deelvan devorige eeuw heeftbestreken, zoals bleek bij de recente tentoonstelling S11mfr1/ismein het Centre Pompidou. Zoals de duizelingwekkende scbaal en reikwijdte van die expo aantoonden, isbetsurrealismeveeltewild enonhandelbaaromintegraalineenretrospectlevetentoonstellingof ineenencyclopediscbeteksttegielen.Decuratoren inPa omarmden dlt vrijgevochten karakter en selecteerden lerecbt bet labyrint als ruimtelijk paradigma. Bezoekers werden naar binnen gelokt In een carnavalesk rijk en naareencentrumgevoerd-eenknooppunt waarindegeboortevanbet surrealismeen
heteerslemanifestult 1924werdenomkaderd-vooraleer ze door een reeks kamers werden geleid diezich vermenigvuldigden als de nagalm, doortijd en rulmte, van die allereersleactiviteiten.
Hoewelveelvandepolitiekebelekenisvan betsurreallsmeopdeexpoonderbelichtbleef enbezoekersonderworpenwerdenaan een verontrustende AI-reconstructie van de stemvan Bretou, weigerdedejubileumexpo lerecht een samenhangend verhaal te verlellen.Zelfsinbetdomeinvanbet gerespecteerdemuseum,alsdeessentievaneendoor de staat gefinancierde inslelling, behield de stromingveelvanbaaridentileitalseenpsychiscb-zintuiglijkeervaringtnplaatsvanals eenideologie, eengeschiedenis of eenspektakel.Heiisaannemelijkdatbetsurrealisme onverwerkbaar1'l1lblijven,ongeacbtboeveel T-shirts metslogansoverde surrealistische vrijeliefdeerinmuseum-encadeauwinkels wordenverkocht.Tochmoethetduidelijkzijn datdeevasievekernvandezetransnat!onale bewegingveelmeertemakenheeftmetwat surrealisme was en is. dan met cw·atoriele plannenofwetenschappelijkereconstruclies. Bekeken.vaouileenbeperktgezicbtspunt. als een van de vele kunststromingen - in plaatsvanalshetsociaal-culturelefenomeen zoalsde meestehedendaagse geleerdenhet zien-ishetduidelljkdatbetsurrealismeeen bepalendeinvloedbeef!gebad.vergelijkbaar met dievanbettijdperk van de romantiek. eerder dan met de vlucbtige uitbarstlng vanenergie die de andereavant-gardes in demoderneperlodekerunerkt.Dezelanglopendelevensduurverklaar�veelvandeverrnssende populariteit en van de relevantie van bet surrealismevandaag.Debuitengewonevisie van de Britse surrealistLeonora Carrington. wier lumineuze doeken in bet Pompldoutezlenwarennaastdievanandere vrouwelijke kunslenaars betrokken bij bet surreallsme.zoalsItheUColquhounen GracePailthorpe,kanbijvoorbeeldnietgenegeerdworden. Carringtonsgeschilderde en gebeeldbouwdevergezicblen getulgenvan
eenalternatievewereldvolgeheimekennis, eenidiosyncrnllschuniversumdatderecenteragevoorkunsrwerkendiedoordrenktzljn vanbet occulte diepgaand be'iuvloed heelt. De allesverslindendebongervanbet surrealismeomvat sinds 1924zoveeipadenvan individueel en collectief onderzoek dat de beweging voortdurend verbanden vindt in betbierennu.
Nietteminwassurrealismeindekerneen lu!deoproeptotrevolutlonairbewustzijn,die dewereldwllde transformeren enhet!even ten goede wilde veranderen. Het ging om ideeendieIedenvandeinlernationalesurreaUstiscbebeweging,deafgelopenbonderdjaar upgebouwduituiteenlopendegroepenopelk continentbuitenAntarctica,ontleendenaan mensen alsKarl Marx en Arthur Rimbaud, naast denkers zoals Charles Fourier, Leon Trotsk:i en vele andere voorgangers en uitverkorenmedereizigers.Dezerevolutlonaire horizon is alskantvanbetsurrealismeniet zomakkelijkopeenmuseummuurtetouen, en inBeaubourg werd debeperkte politieke inbuud inderdaad naar een paar duistere boeken verbannen. Toch reageert de radicaliteitvanhetsurrealismeopenkelevande urgentslevragenvanditmoment. HetbekendstedeeIvanditverhaalgaatover detijdelljkeaansluitingvandeParijsesurrealistiscbegroepbijdeFranseCommunistiscbe Partij tussen circa 1925 en 1936. een affiliatie gebaseerd up de surreaUstiscbe toewijding aan een antikapitalistiscbe sociale revolutie. die abrupt eindigde toen de reallteit van Stalins autoritarisme. en dievan dePartijinhetalgemeen,eindelijkduldelijk werd. Dlt scenario iskeerop keer opnieuw verleld.vaakonnauwkeurig.endeberbaling raakt een gevoelige snaar die de dialectiek uprueptvandekritiscberelatievanbetsurrealisrnemetwat'dewerkelljkhdd'genoen:id zou kunnen worden. Surrealismekanworden begrepen als eenkrillek up de geleefde realileit (surrealisme streeft naar een 'echtere' realiteit. naar een superieure manier vanleveu), maarzo'n polernlek bleef anti-
