Afstudeercommissie:
Toegevoegde
Persoonlijke ervaringen De cultuur van Zundert Probleemstelling De opgave
Omgeving en ligging Stedenbouwkundige structuur Landschappelijke structuur Gebouwschaal
Huidige situatie Organisatie op schaalniveau Programma Transitiezones Materialisatie, detaillering en duurzaamheid De kwadranten- Per leeftijd
Mijn motivatie voor dit project komt voort uit mijn eigen ervaring met het opgroeien binnen een gemeenschap. Ik ben opgegroeid in een middelgroot dorp genaamd Zundert. In dit dorp staat één evenement centraal sinds het begin van de 20ste eeuw, genaamd het bloemencorso. Dit evenement verbind de personen van het dorp en laat ze tegelijkertijd participeren aan een groot evenement door een competitieverband. Het samenwerken aan een groter geheel zorgt voor hechte banden tussen de bewoners van het dorp. Ikzelf ben als kind opgegroeid tussen deze hechte banden en ik heb hier positieve herrineringen aan overgehouden. Het samenwerken- samen opgroeien en samen leren zijn de elementen die voor mij een start zijn geweest van een leven vol positiviteit, ambitie en creativiteit.
Daarentegen had mijn christelijk georiënteerde basisschool nauwelijks positieve invloed op mijn sociale en fysieke ontwikkeling en werd ik genoodzaakt mijn ontwikkeling buiten de school te zoeken. Ik kon dan ook niet wachten om aan het einde van de middag naar de werkplaats te gaan om met mijn leeftijdsgenoten te knutselen.
Activiteiten rondom bloemencorso: - Koken en samen eten - Bouwen met papier- hout en staal - Bloemenveld onderhouden (tuinieren) - Organisatie van evenementen - Ontwerpen en tekenen - Maquettes bouwen - Vaandel, textiel bewerking - Presenteren - Kleren maken voor figuratie - Repetitie van theater & dans
Deze ervaringen gaven mij de aanleiding om na de denken over de rol van de basisschool in een dorp waarin de gemeenschap een belangrijke rol speelt.
De cultuur binnen mijn dorp is erg specifiek. Alle activiteiten die jaarlijks plaatsvinden draaien rondom het evenement van het jaar ‘‘het bloemencorso’’. In het seizoen staan er grote tijdelijke structuren opgebouwd, bloemenvelden worden aangelegd, ateliers worden omgebouwd, kostuums worden klaargemaakt. Een groot aandeel van het dorp is in de ban van het evenement dat zich in september aan de wereld toont.
Hiernaast bevind zich een kaart waarin de verschillende buurtschappen binnen Zundert zijn weergegeven. Al de wijken hebben enkele of meerdere werkplaatsen. In zijn huidige vorm zijn dit grotendeels tijdelijke structuren die worden opgebouwd als het seizoen, dat strekt van de lente tot en met de herfst, plaatsvind. Voor de omwonende van de buurtschap is dit een belangrijk tijdelijk gebouw. Omdat men hier samenkomt, samen leert en samen naar een uiteindelijke resultaat werkt wat op zijn minst een half jaar strekt. De werkzaamheden binnen deze gemeenschap gebeuren volledig vrijwillig en komen daarom ook voort uit het hart van de participanten.
De buurtschappen bestaande uit ongeveer 200 leden bestaan voor een gedeelte uit de zachte en harde kern. Deze 50 personen zijn dagelijks te vinden op de werkplaats en leiden het bouwproces tot een goed eindresultaat. Een kleine groep van 20 personen zijn overdag aanwezig, deze buurtgenoten doen vaak het management binnen de werkplaats. Deze laatste groep heeft potentie om binnen het proces verantwoordelijkheden te nemen.
Er wordt gezocht naar toekomstige oplossingen om de tijdelijke structuren een permanente bedding in het landschap te geven. Mede door voorschriften en overlast word dit gevraagd vanuit de omwonenden en de overheid.
Elke buurtschap heeft verspreid over het
Leden buurtschap
Wekelijks aanwezig
Leden buurtschap (zachte kern)
Dagelijks aanwezig (avond)
Leden buurtschap (harde kern)
Dagelijks aanwezig (avond)
Dagelijks aanwezig (overdag)
200 50 20
Samenstelling buurtschap
dorp verschillende bloemenvelden. Deze worden ingezaaid, gekweekt en uiteindelijk voor eigen gebruik geplukt. Indien de productie van een enkele buurtschap tegenvalt wordt er vaak geruild tussen de buurschappen zodat iedereen genoeg bloemen heeft om zijn creatie te voorzien. De bloemenvelden worden door zowel jong als oud onderhouden.
In het winterreces bevinden de ontwerpers zich in hun ateliers. Hier trekken ze zich terug om de ontwerpen te maken die de 20 buurtschappen het volgende jaar gaan maken. Ze doen dit door middel van schaalmodellen te creëren die ze vervolgens invullen naar de juiste bloemkleur.
Bij de meeste creaties worden extra tactieken uit de kast getrokken om een spektakel neer te zetten. Zo komt het voor dat er naast muziek ook figuratie plaatsvind op en rond de creatie. De muziek word vaak plaatselijke gecomponeerd, en ook de kostuums worden zelf gemaakt. Dit houd in dat men al vroeg in het proces druk is in de ateliers om ontwerpen te maken voor deze figuranten.
Trots buurtschap die naar jaren bouwen eindelijk een prijs wint
Dat inwoners van Zundert het evenement in hun hart dragen is duidelijk. Helaas is niet elke Zundertenaar in deze cultuur opgegroeid. De inwoners van de wijk de Berk bestaan uit tal van etnische achtergronden en komen nauwelijks tot niet in aanraking met het lokale gemeenschapsleven. De voorgaande generaties zorgen niet voor de culturele overdracht en de lokale educatie besteed er geen aandacht aan.
Daarnaast spelen er tal van andere problemen binnen de wijk wat resulteert in imagoschade en minder aantrek van toekomstige bewoners. Uit gemeentelijke onderzoek blijkt dat er weinig activiteiten zijn voor kinderen en jongeren. Daarnaast blijkt ook dat er weinig onderling contact is tussen de bewoners van de Berk. Er word daarom ook naar oplossingen gezocht die bijdragen aan een betere sociale samenhang in de wijk.
Als oud inwoner van de gemeenschap Zundert en beginnend architect ben ik gemotiveerd om de problemen van de huidige wijk te analyseren en bij te dragen aan het verbeteren van de sociale samenhang in de wijk.
‘‘Minder positief zijn echter: de sociale onrust in delen van de wijk, het gevoel van onveiligheid op achterpaden en donkere hoeken, de onderverhuur aan seizoensarbeiders, het slechte onderhoud van openbaar groen en het negatieve imago van de woonwijk. Andere minpunten zijn dat er niet genoeg in de wijk wordt geïnvesteerd en er weinig te doen is voor jongeren’ aldus Nadine Kieboom, Bron: destem
‘‘Uit het onderzoek (wijkanalyse de berk, woningcorporatie Thuisvester) van de woningcorporatie blijkt verder dat de bewoners van de Berk weinig contact hebben met elkaar en vooral gericht zijn op zichzelf en het gezin. Desondanks meent Wals dat er wel behoefte is aan meer sociale samenhang’’ aldus Annelies Wals, Bron: destem
Het laar
Map met verschillende buurtschappen Zundert
Het opgroeien binnen een dorpsgemeenschap kent zijn voordelen ten opzichte van de stad. Zo bestaat een dorp uit een kleiner netwerk van personen die belangrijker zijn voor de bewoners van de gemeenschap. Zo kent ieder zijn buren en mensen in de straat, helpt, speelt en werkt men samen. In een klein netwerk ontstaat er een rijker sociaal leven wat op zichzelf zorgt voor een betere sociale veiligheid. Uit onderzoek blijkt dat sociale structuren onder druk staan. Mede door individualisering staan mensen minder in contact met name met hun buren en de wijkgemeenschap.
De huidige problematiek rondom basisscholen in een dorp is dat ze juist het tegenovergestelde doen ten opzichte van de rijkdom die het dorp te bieden heeft. De meeste scholen zijn zo besloten ontworpen dat er een insulaire wereld wordt gecreëerd waarin het kind zich een bepaalde tijd van de dag moet begeven. Maar het belangrijkste, het integreren in de toekomstige maatschappij, wordt nauwelijks tot niet aangemoedigd.
Ik heb mijzelf dan ook de onderzoeksvraag gesteld:
‘‘Hoe kan de school als gemeenschappelijke verbinder fungeren’’?
Breda Antwerpen
Zundert
Zoals te zien is op de kaart ligt Zundert op de grens tussen België en Nederland. Dit zorgt ervoor dat Zundert meer te maken heeft met arbeidsimmigratie.
Ook heeft het qua gebruik van materialen een directere verbinding met België. Dit zorgt ervoor dat er lokaal veel gebruik word gemaakt van zowel de Nederlandse als de Belgische materialen.
Met name door de aanvoer vanuit de Schelde zijn er een aantal steenfabrieken gesitueerd aan de schelde en zijn aftakkingen hiervan. Baksteen is dan ook het meest gebruikte materiaal in het gebied.
Naast de grootschalige bloementeelt staat Zundert ook bekend om zijn aandeel in de boomkwekerij branche. In totaliteit beheert Zundert een van de grootste boomkwekerscentra van Europa. Dagelijks worden hier kleine tot middelgrote bomen geëxporteerd om uit te groeien tot volwassen bomen.
De boomkwekerijen zijn voornamelijk gelegen aan en rondom de twee beken die het dorp kent. Daarnaast heeft het een snelle verbinding met Hazeldonk. Een van de belangrijkste grensovergangen tussen België en Nederland.
De Berk is gelegen aan de westzijde van Zundert. De wijk heeft aan weerszijde een verbinding met de natuur. Aan de noordzijde grenst het aan het natuurgebied rondom de kleine beek en aan de westzijde grenst het aan verschillende groenstructuren en akkers.
Deze huidige landschappelijke structuur is ontstaan door de stedenbouwkundige invulling van de schelpvormige bebouwing aan de noordzijde van de wijk. Merkbaar is dat de groenstructuur weinig tot geen functie bezit en dus niet aantrekkelijk is voor omwonende.
De ingreep op gebouwschaal gaat plaatsvinden op de locatie van het bestaande verouderde schoolgebouw. Het gebouw staat al enige tijd op de lijst voor renovatie of sloop en is daarom aan vervanging toe.
De ontsluiting van het gebied is goed. Het gebied kan eenvoudig via de hoofdweg en twee kleinere wegen worden bereikt. De hoofdweg heeft door middel van een buslijn een verbinding naar de omliggende steden. Door de ruimtelijke articulatie van de wegen wordt er een ruimte gecreëerd waar een plein ontstaat die voor alle omwonende goed te zien en bereikbaar is.
De huidige omheining van het terrein is niet uitnodigend voor de bezoeker van het gebied.
Foto’s van de huidige situatie rondom de school
Impressie van het plan vanuit de zuidelijke entree gekeken richting het assamble
De onderzoeksvraag komt voort uit de problemen die de casuswijk kenmerkt. De vraag was als volgt:
‘‘Hoe kan de school als gemeenschappelijke verbinder fungeren’’?
In mijn optiek kunnen we de school integreren met de gemeenschap door het uitwisselen van planelementen. Denk hierbij aan ateliers, schooltuinen, sport en speelvelden. Dit zorgt voor een andere maatschappelijke omgangsvorm. Soms moet je als wijkbewoner de school in om een publieke functie te bereiken. Als leerling moet je soms van het schoolterrein af om een schoolfunctie te bereiken in de wijk. Zo leren de kinderen dat de school niet ophoudt bij de voordeur, maar is geïntegreerd in de wijk. De bewoners van de wijk leren dat de school functies bezit die voor hun relevant zijn voor hobby’s en sport. Dit gaat zorgen voor integratie in twee richtingen.
Door de typologie van een school en een gemeenschapsfunctie te combineren, creëert het project een gevoel van gemeenschap en samenwerking. In plaats van de typisch insulaire wereld van een school, zorgt deze hybride typologie voor interactie tussen verschillende demografische groeperingen, waardoor de school wordt geopend om middelen en ruimtes met de gemeenschap te delen.
Door speel, bos en sportvelden buiten de juridische verantwoordelijkheid van de school te leggen wordt de school compacter. Compacter qua vorm, maar ook drukt het de kosten qua onderhoudt en verantwoordelijkheid. De gemeente onderhoudt het gemeentelijk groen en voorzieningen en de school zorgt ervoor dat er ruimtes zijn die aan hobbyisten, verkopers, werklui kunnen worden verhuurt. Dit zorgt ervoor dat de school neveninkomsten heeft, terwijl tegelijkertijd de kosten gedrukt worden door multifunctionele functies zoals sport en spel in het gemeentelijk terrein te leggen.
School
Wijk
School School
School School
Publiek
Privaat
Privaat (te gast)
Publiek
Privaat
Privaat
Privaat (te gast)
Wijk
Als we de huidige situatie bekijken. Merken we op dat de ligging van de school in het centrum ideaal is. Alle wegen, groenstructuren en wandel gangen komen uit op dit centrale gebied en is hierdoor een ideale plek om een publiek gebouw te situeren.
Ongeacht de ligging is voorheen geconstateerd dat de school voor de bezoeker niet uitnodigend is. De voornamelijke reden is het grote hek wat rond de school is gezet. Dit zorgt ervoor dat de wijk geen tot nauwelijks gebruik kan maken van het de mooie natuurlijke groenstructuren die de locatie biedt.
Ook zorgt deze ingreep ervoor dat de kinderen die gebruik maken van de school zich bevinden binnen een omheind gebied, een insulaire wereld. De twee stromingen worden als ware gescheiden aan het hek. In mijn optiek is dit desastreus voor de wijk en een dorpsschool.
Weergaven van de ontoegankelijkheid van de huidige school
Stedenbouwkundig organisatie
Stedenbouwkundig word de school als het ware open gebroken zodat er enkele publieke stegen ontstaan die door het hart van de school lopen. Aan deze stegen liggen multifunctionele ruimtes waarin kunstenaars en hobbyisten zich kunnen vestigen. Enkele planonderdelen van de school worden opgenomen in de omliggende gemeentelijke gronden. Dit houdt in dat de kinderen de gehele dag gebruik kunnen maken van de multifunctionele planonderdelen in de wijk. Dit gebeurt op jonge leeftijd in groepen en op een latere leeftijd kan dit individueel gebeuren. Doordat zowel de kinderen van de school als de inwoners van de wijk gebruik kunnen maken van de multifunctionele planonderdelen ontstaat er een kruisbestuiving tussen wijk en school.
Het
Het
Doordat het gebouw als ware binnenstebuiten wordt gekeerd ontstaat de voorgevel van het gebouw aan de binnenzijde. Dit is zeer positief voor de interactie tussen bezoekers en gebruikers, omdat in het centrum de interactie gaat ontstaan.
Door het landschap aan de achtergevel (de buitenzijde) op te hogen creëer je een natuurlijke landschappelijke begeleiding naar de centrale assen door het gebouw. De opgetrokken landschappen zijn publiekelijk toegankelijk, maar gaan door middel van sociale controle een passieve rol spelen in het ontwerp. Door het verhoogde talud ontstaat er een gebied dat in de invloedssferen van de school staat. Dit houd in dat de bezoekers van het talud een trap op gaan en zich als het ware in een publieke binnentuin begeven waar de kinderen van de school spelen en tegelijkertijd de hond uitgelaten kan worden.
Verhoogd talud
Sociale controle vanuit woningen buurt
Verhoogd talud
Betreden dmv trap
Sociale controle vanuit de school
Het gebouw word doorkruist door twee stegen, dit heeft invloed op de architectonische organisatie. De school is opgebouwd uit twee verdiepingen. De begane grond bestaat uit publieke functies. In het centrum van de kwadranten bevinden zich de vier ingangen van de kwadranten van de school. De private functies van de school liggen op de eerste verdieping. De eerste verdieping bestaat ook uit vier kwadranten die met elkaar verbonden zijn door middel van loopbruggen. Op deze manier kan de school los van de publieke ruimte opereren, terwijl het publiek het gebouw ten alle tijden kan binnenwandelen of doorkruisen.
Het organisatieprincipe van het programma is gericht op het stimuleren van interactie tussen wijk en school. De ateliers en werkplaatsen zijn toegankelijk vanuit de binnenzijde van de school. Dit stimuleert de gebruikers om door de school heen te wandelen en activiteit te genereren. Ook geeft dit de mogelijkheid voor de kinderen om te observeren. De school is ook toegankelijk vanuit het centrum maar richt zijn focus met name richting de wijk. De speelruimte bevind zich in het publieke terrein en ze staan in verbinding met de natuur en de wijk waarin ze leven.
Activatie van de steeg door gebruikers in de wijk
Activatie van de steeg door gebruikers in de school
Ingangen, speel/werkgangen en bruggen - 636m2
Ateliers, werkplaatsen en secundaire functies - 960m2
Lokalen - 756m2
Omdat er in dit ontwerp geen gebruik word gemaakt van een duidelijke omheining in een vorm van een hek ontstaat er een synthese tussen wijk en school. Dit leidt ertoe dat de randen, oftewel de overgangen van school naar de wijk, erg invloedrijk zijn. Hier vind namelijk de wederzijdse interactie plaats tussen de twee groeperingen. Het ontwerp is alzijdig en licht volledig in het publieke terrein en vraagt om een herkenbare transitieruimte die aan de programmatische eisen voldoet. Denk hierbij aan programmatische uitgangspunten van ateliers, een schoollokaal of een presentatieruimte.
Actieve en passieve randen Doordat het gebouw als ware binnenstebuiten wordt gekeerd ontstaat er in het hart van het gebouw (de binnenzijde) de actieve relatie tussen publiek en privaat. Hier bevinden zich dan ook de ruimtes die interacties uitlokken zoals verkeersruimtes en gemeenschappelijke ruimtes. Dit houdt ook in dat de buitenzijde van het gebouw een passieve relatie nodig heeft met de omgeving om de kwaliteit van programmatische elementen te waarborgen. Aan deze zijde ontstaat dan ook een verhoogd landschappelijk talud dat door de verhoging een noodzakelijke mentale afstand creëert. Als men het verhoogd vlak betreed dan komen ze in de invloedssferen van de school. Het werkt eigenlijk als een binnentuin, waar je te gast bent in het publieke terrein en waar de aanliggende tuinen als transitieruimte fungeren.
Privaat (te gast) Privaat Publiek Privaat Gradaties tussen zones
Lokale winning van materialen Nederlandse partijen zijn steeds vaker te afhankelijk van de globale de handel. Door geopolitieke omstandigheden staat deze globale handel vaak onder druk. Ik ben dan ook van mening dat je deze afhankelijkheid zo veel mogelijk moet minimaliseren. Ik zet daarom in op lokaal gewonnen of gekweekte materialen. Deze materialen representeren niet alleen de gebouwde omgeving, maar zijn ook op lange termijn betrouwbaarder.
Op exterieur gebied is er daarom ook gekozen voor baksteen. Baksteen word lokaal gewonnen en is zeer robuust, en daarom erg duurzaam. Ook representeert dit materiaal de gebouwde omgeving, wat gebruikers een vertrouwd huiselijk gevoel geeft.
Zoals eerder beschreven staat Zundert bekend als één van de grootste boomkwekerscentra van Europa. Dagelijks worden hier kleine tot middelgrote bomen geëxporteerd om uit te groeien tot volwassen bomen. In het interieur wil ik dit lokaal gekweekte materiaal terug laten komen. De houten elementen zijn goed voor de gezondheid, hebben een heerlijke geur en zijn duurzaam. De elementen waar de kinderen gebruik van maken zoals: vensterbanken, raamkozijnen, verhogingen en nissen worden ook in hout uitgevoerd om de interactie met een natuurlijk materiaal te stimuleren.
AaofWeerijs
In dit project word gebruik gemaakt van hernieuwbare materialen zoals hout, steen en beton. Naast de estetische kwaliteiten, bezitten deze materialen ook de gewenste thermische en constructieve kwaliteiten. De tactiele kwaliteit van de toegepaste materialen komen terug in de dagelijkse lessen van de kinderen die in de ateliers worden uitgevoerd. Het zorgt ervoor dat ze in verbinding staan met de natuur, hun cognitieve vermogens ontwikkeld en op lange termijn het gebouw gaan begrijpen.
Het omliggende landschap word in ere hersteld. Voor de afscheidingen in het landschap wordt een historische bouwtechniek gebruikt. Het stapelen van turfsteen word toegepast bij de verhogingen binnen het landschap. Dit natuurlijk materiaal word opgenomen in het landschap en zorgt op zichzelf voor een biologische inclusieve zone voor insecten en andere kleine organisme.
4-5 6-8 9-10 11-12
4-5 6-8 9-10 11-12
Het ontwerp is energetisch duurzaam op verschillende niveaus. Door de traditionele verharde speelplaats te vervangen tot een natuurlijk onverhard terrein word er een grotere waterbuffer voor toekomstige regenval gecreëerd. Verder worden de platte daken gebruikt voor energieopwekking door middel van zonnepanelen. Het gebouw is zo ontworpen dat er weinig tot geen direct zonlicht het gebouw binnendringt. Dit zorgt voor een juiste koude-warmte balans in het plan. Dit zorgt ervoor dat het gebruik van installaties geminimaliseerd kan worden en zo een goede bijdrage levert aan het milieu.
Direct daglicht
Direct daglicht
Maart
Maart
Maart
Het gebouw bestaande uit drie verdiepingen maakt gebruik van een eenvoudige steenachtige stapelconstructie. Voor de openingen in de gevel worden lateien aangebracht die liggen op het metselwerk en daarmee de krachten afvoeren.
De openingen worden ingevuld met lichte flexibele houten invullingen. Omdat dit los staat van de ruwbouw geeft dit men in de toekomst de mogelijkheid voor onderhoud van de kozijnen.
De dakconstructie word volledige in hout uitgevoerd. De houten balken worden opgelegd op de korte zijde van de overspanning. Vervolgens worden deze ingevuld met een nevenconstructie die het dakpakket draagt.
Technische doorsnede plan
Voorzien van isolatie en waterwering
Overspanningen tot 6m
Constructieve betonwand
Prefab betonnen plaatvloer Overspanningen tot 6m
Lichtgewicht houten binnen constructie Aanpasbaar element
Prefab betonnen randbalk/latei. Indien doorlopende verticale wand niet toepassen
Prefab betonnen kolom
Houten kozijninvulling Aanpasbaar element
De school is als een campus ontworpen. De campus geeft een gevoel en ervaring als een klein dorp in de wijk. Het assemble bestaat uit vier kwadranten die zich allen rond het centrale plein situeren.
Naar mate de kinderen ouder worden verplaatsen ze zich naar een andere kwadrant dat zich aansluit op hun behoeftes van hun desbetreffende leeftijd. Het kwadrant en het aanliggende landschap sluiten aan op de verantwoordelijkheden en ruimte die kinderen op dat moment nodig hebben. Ook stimuleert het plan de ontwikkeling en groei van de kinderen. De volgende aspecten zijn hiervoor in de kwadranten verwerkt.
Herkenning van de ruimte Vanuit het perspectief van het kind is het belangrijk dat de ruimte herkenbaar is. Zo moeten er architectonische elementen zijn die herkenbaar zijn en een vorm van veiligheid bieden, ze moeten zich als ware thuis voelen.
De ervaring van het kind begint elke dag bij de ingang van het gebouw. Dit is dan ook een belangrijk element in het ontwerp. Door de trappen bij de ingangen herkenbaar te maken door het toepassen van verschillende geometrische vormen heeft een kind gelijk een associatie met zijn kwadrant. Ook heeft elk kwadrant details in de vormgeving die voor een kind, bedoeld of onbedoeld, herkenbaarheid geven. Denk hierbij aan geometrische vormgeving van muren en alkoven.
Het kind maakt op de basisschool een groei door in zijn jonge levensjaren. Elk levensjaar binnen deze school word afgebakend door hoogteverschillen. Dit zorgt niet alleen voor dat de kinderen van bovenaf elkaar kunnen observeren, maar ook zorgt het voor de herkenning van hun eigen domein wordt versterkt. Elk lokaal heeft een uitloop naar de gang waar verschillende lees, werk en speelplekken gesitueerd zijn. Dit domein is duidelijk afgebakend en maakt het voor het kind noch de leraar gemakkelijker het overzicht te bewaren.
Vanuit het perspectief van de leraar is het belangrijk dat er overzicht is binnen het lesdomein. Elke leraar heeft meestal twintig kinderen onder zijn/haar hoede. Dit betekend dat men nooit alles kan controleren. Daarom is het noodzakelijk om een ‘’basis’’ positie te ontwerpen waarin de leraar zich kan positioneren. Vanuit deze positie moet ze alle plekken kunnen zien. In dit ontwerp is het leerdomein per klas opgedeeld in vier delen. Respectievelijk de basis, de snoezelruimte, de gang en buiten. Al deze ruimtes zijn vanuit de basiswerkplek van de leraar te observeren.
Het kwadrant van de kleuters is gelegen op de noordoostelijke kant van het terrein. Het kwadrant is toegankelijk vanuit het centrum van het gebouw via een organische vormgegeven trap. De ingang bestaande uit werkplekken vloeit over in de speel en werkgang die de lokalen verbind met het geheel. Aan de noordzijde bevind zich de verzamelplaats van de school voor grotere evenementen zoals Sinterklaas.
We merken op dat het kwadrant voor de kleinste kinderen veel rondingen bevat in zowel de muren als in de alkoven. Ook heeft men een directe toegang tot toiletten voor elk lokaal. De uitloop richting het landschap is gemoedelijk. Voor de kleine kinderen is hier namelijk een diepere veranda toegepast zodat er een veiligere overgang is tussen privaat en publiek terrein. De diepte van het publieke speelvlak is hier ook het kleinst. Dit zorgt ervoor dat de leraar altijd nauw in contact staat met de kinderen en goed overzicht kan houden. In het publieke terrein hebben de kinderen toegang tot diversen speelelementen.
Het kwadrant van de onderbouw is gelegen op de noordwestelijke kant van het terrein. Het kwadrant is toegankelijk vanuit het centrum van het gebouw via een rond vormgegeven trap. De ingang bestaande uit werkplekken vloeit over in de speel en werkgang die de lokalen verbind met het geheel.
We merken op dat het kwadrant nog steeds inzet op zachte en ronde vormen van muren en alkoven. Al wordt er op enkele plekken afstand gedaan en wordt de vormgeving ruwer.
Ook deze leeftijdsgroep heeft verdiepte veranda voor de geleidelijke overgang maar het aanliggende landschap is tamelijk dieper. Dit zorgt ervoor dat de kinderen de mogelijkheid hebben om verder uit te dijen en meer verantwoordelijkheid te nemen. Dit kwadrant is zo ontworpen dat de verschillende leraren gezamenlijk op kunnen treden omdat de lokalen naar elkaar keren.
Dit gaat ervoor zorgen dat de leraren altijd nauw in contact staat met de kinderen en goed overzicht kunnen houden. In het publieke terrein hebben de kinderen toegang tot moestuinen en het bestaande basketbalveld.
Het kwadrant van de middenbouw is gelegen op de zuidwestelijke kant van het terrein. Het kwadrant is toegankelijk vanuit het centrum van het gebouw via een driehoekig vormgegeven trap. De ingang bestaande uit werkplekken vloeit over in de speel en werkgang die de lokalen verbind met het geheel. Aan dit kwadrant ligt ook de grote werkplaats vanuit waar de buurtschap de creatie bouwt. Deze ruimte is visueel te bewonderen vanuit de school.
We merken op dat het kwadrant nauwelijks tot geen zachte vormen meer toont. De kinderen beginnen zich langzaam te ontplooien en zijn toe aan meer verantwoordelijkheid. Dit houdt ook in dat de diepte van de veranda aanzienlijk wordt verkleind. Dit zorgt ervoor dat de kinderen minder afhankelijk worden van de transitiezone en zich vaker in het publieke terrein begeven. Het speelterrein word daarom ook dieper en heeft een publieke expressie. In het publieke terrein hebben de kinderen toegang tot speeltoestellen en een openbaar voetbalveld.
Veranda jongste kinderen
Veranda oudste kinderen
Het kwadrant van de bovenbouw is gelegen op de zuidoostelijke kant van het terrein. Het kwadrant is toegankelijk vanuit het centrum van het gebouw via een rechthoekig vormgegeven trap. De ingang bestaande uit werkplekken vloeit over in de speel en werkgang die de lokalen verbind met het geheel.
Kenmerkend aan dit kwadrant is dat het geen zachte ronde vormen meer bezit en je merkt dat hier de oudste kinderen leren. Het kind is inmiddels 12 jaar oud en heeft genoeg capaciteiten om verantwoordelijkheid te nemen. Dit zie je terugkomen in het aanliggende landschap.
De kinderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om buiten te leren. Er is zelfs een buitenlokaal waar men in de zachtere seizoenen gebruik van kan maken. Ook word er ingezet op de menging van de kinderen met activiteiten in de wijk zoals bijvoorbeeld het onderhouden van de insectenkasten en de bloemenvelden. Verder reikt het terrein zich tot in het aangrenzende speelbos waarin grotere activiteiten kunnen plaatsvinden.
Op de begane grond van het plan liggen de publiekelijk toegankelijke ateliers. Dit zijn vrij indeelbare ruimtes die door zowel de wijk als de school kunnen worden gebruikt. De ateliers zijn toegankelijk vanuit de publieke steeg en kunnen afgesloten worden indien niet in gebruik. Het overgrote gedeelte van de ateliers worden gebruik voor de dagelijkse activiteiten van het bloemencorso en de school.
De administratie ligt aan de zuidelijke kant van het plan. De administratie is zo ontworpen dat men zicht heeft op zowel de ingangen van de school als de hoofdweg waaraan de school word ontsloten.
Op de plek waar de twee stegen elkaar kruisen ontstaat het centrale plein van het plan. Dit plein is groot genoeg om school of wijkevenementen te houden. Er is hier voor gekozen om een flexibel element te ontwerpen die zich aan het evenement aanpast. Denk hierbij aan een podia voor een theater of een bar voor een straatfeest. Hiervoor worden dan ook in de straat voorzieningen getroffen.
Tijdens mijn afstuderen heeft de volgende vraag centraal gestaan:
‘‘Hoe kan de school als gemeenschappelijke verbinder fungeren’’?
Door middel van mijn eigen ervaringen en externe bevindingen heb ik onderzoek gedaan naar sociale structuren binnen mijn dorp. Bij dit onderzoek kwamen er een aantal punten naar voren die de leefbaarheid van de casuswijk in Zundert beïnvloedde. Uit onderzoek blijkt dat de etnisch diverse wijk ‘de Berk’ weinig tot geen sociale samenhang is terwijl hier wel behoefte aan is. Er zijn weinig activiteiten voor kinderen en jongeren en mensen voelen zich niet cultureel verbonden met de wijk.
De nieuwe school kan als centraal schakelpunt fungeren in de wijk en is daarom ook als casusobject ontworpen. In het ontwerp heb ik geconcludeerd dat de volgende punten belangrijk zijn om de sociale samenhang en activiteit te bevorderen:
Vermijden van afbakening
De problematiek die zich vormt rond de huidige basisschool ontstaat door de segregatie van de school ten opzichte van de wijk. Het gebruikt niet de rijkdom van de sociale controle die het dorp te bieden heeft. Daarom stel ik voor dat we de school integreren met de gemeenschap door het uitwisselen van planelementen. Dit zorgt voor een andere maatschappelijke omgangsvorm. Soms moet je als wijkbewoner de school in om een publieke functie te bereiken. Als leerling moet je soms van het schoolterrein af om een schoolfunctie te bereiken in de wijk. Zo leren de kinderen dat de school niet ophoudt bij de voordeur, maar is geïntegreerd in de wijk. De bewoners van de wijk leren dat de school functies bezit die voor hun relevant zijn voor hobby’s en sport. Dit gaat zorgen voor integratie in twee richtingen. Door het hek te verwijderen en de wijk deel uit te laten maken
van de school heb ik een school gecreëerd waar de gehele wijk gebruik van maakt en er verantwoordelijkheid voor voelt.
Door de typologie van een school en een gemeenschapsfunctie te combineren, creëert het project een gevoel van gemeenschap en samenwerking. In plaats van de typisch insulaire wereld van een school, zorgt deze hybride typologie voor interactie tussen verschillende demografische groeperingen, waardoor de school wordt geopend om middelen en ruimtes met de gemeenschap te delen. Mede door deel uit te maken van het publieke gebouw voelt men een bepaalde mate van verantwoordelijkheid wat resulteert in een sterke sociale controle en wens om voor het gebouw en de omgeving te zorgen.
Door de lokale cultuur van het bloemencorso programmatisch onderdeel te maken van het plan introduceer je op jonge leeftijd de dorpscultuur. Door deze ingreep hoop ik dat het voor de opgroeiende kinderen toegankelijker is om te integreren in de dorpscultuur. Wat uiteindelijk resulteert in sterkere onderlingen banden tussen deze wijk en andere dorpsbewoners van Zundert.
Samen kunnen deze ingrepen zorgen voor een betere sociale samenhang in de wijk, de lokale cultuur te bevorderen en het imago van het gebied te verbeteren. Daardoor kan iedereen die opgroeit en woont in de wijk de berk zich betrokken, veilig en geaccepteerd voelen in de lokale gemeenschap
Gerrit Rietveldsingel 443
Diemen 0620271841 vanesmickael@gmail.com
© 2022, Mickael van Es Alle rechten zijn voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van Mickael van Es.