Max Meijer de Transformatie van Schalkwijk Een tweede leven voor de naoorlogse woonwijk +31 616349492 max.meijer91@gmail.com www.linkedin.com/in/mchmeijer
Amsterdam Academy of Architecture Graduation Projects 2016-2017
Architecture
Max Meijer de Transformatie van Schalkwijk Een tweede leven voor de naoorlogse woonwijk
In de jaren 60 begon men met het bouwen van een nieuwe toekomst. Een toekomst die vanuit de grootschalige woningnood na de Tweede Wereldoorlog was ontstaan. Met veel verwachting ontstonden er buiten de steden nieuwe wijken, waar men droomde van een wereld van gelijkheid, een groot gemeenschapsgevoel en het ruim en veilig wonen. De systeembouw zorgde ervoor dat er snel en efficiënt gebouwd kon worden. Galerijflats, portiekflats en rijtjeshuizen verrezen als catalogusbouw uit de grond. De woonwijk Schalkwijk in Haarlem was één van de uitbreidingswijken van Nederland. Binnen tien jaar tijd werden er hier 10.000 woningen gebouwd. In Schalkwijk ben ik opgegroeid, in de deelwijk Boerhaave. Ik heb hier een goede jeugd gehad, maar de droom die men in de jaren 60 had is veranderd. De straten leven namelijk niet, door de manier waarop de gebouwen zijn geschakeld. Het zijn lange stroken, met veel parkeren en de plinten zijn gesloten. De openbare ruimte is er in overvloed, waardoor er geen orde en betekenis is. En ook nu heeft Nederland 57 jaar later een woontekort. De druk op de steden is enorm, de bevolking en vooral het aantal huishoudens blijven alsmaar groeien en de woonproductie blijft achter. Stadsuitbreiding lijkt soms de enige oplossing, omdat binnenstedelijk bouwen moeilijk is. Ik denk dat er ook een andere oplossing is. Schalkwijk als naoorlogse woonwijk kan namelijk het woningtekort oplossen en andersom kan Schalkwijk daardoor veranderen en een heel nieuw leven krijgen. Door de wijk te transformeren kan je capaciteit en kwaliteit toevoegen. Schalkwijk heeft een karakteristieke stedenbouw die de naoorlogse woonwijk typeert. Schalkwijk is namelijk gebouwd uit stempels. Dit zijn composities van gebouwen, bijvoorbeeld, rijtjeshuizen samen met een portiekflat, die op dezelfde wijze meerdere malen worden herhaald. Er zijn verschillende stempels gebruikt in Boerhaave, die vervolgens leiden tot de opzet van de wijk. Deze stempels kennen elk hun kwaliteit, maar zorgen er ook voor dat de wijk verdeeld is geraakt door een monovorming van woningtypes en haar bewoners. Vanuit dit onderzoek kon Stempel 5 de meeste verandering gebruiken. In mijn voorstel worden de twee werelden van de strokenbouw en het klassieke bouwblok gecombineerd, waarmee het beste uit beide wordt gehaald. Door aan de bestaande flats nieuwe lussen te maken en flats met elkaar te koppelen veranderen zij in bouwblokken met hoven. Door deze vervolgens weer te doorsnijden met assen ontstaan er verschillende looproutes. Waar voorheen enkel de straat en de entree van het gebouw de ruimtelijke beleving was, krijgt deze stempel nu een rijke gelaagdheid van openbare ruimtes. Naast het toevoegen van nieuwe bebouwing wordt ook het bestaande aangepakt. Woningen aan de donkere lage galerijen, transformeren naar maisonnettes aan aan een dubbel hoge lichte galerij. Gesloten plinten transformeren naar woningen, waardoor er op straatniveau wordt geleefd. En de nieuwe bebouwing vormt op een hoger gelegen niveau een bovenstraat, die de hoven via de bestaande portiekflats aan elkaar verbindt. Al deze veranderingen zorgen er voor dat er een rijkdom aan woontypes ontstaat, gericht aan de enorme variatie aan type huishoudens vandaag de dag. Door het mengen van al deze soorten mensen, van jong tot oud, van een gezin tot alleen, kunnen zij wonen in één stempel bijeen. Schalkwijk kan hiermee een voorbeeld zijn voor andere naoorlogse woonwijken. Want op deze manier verdubbelt het aantal woningen én geef je de wijk een tweede leven.
Graduation date 18 07 2017
Commission members Wouter Kroeze Floris Alkemade Uri Gilad
Additional members for the examination Jarrik Ouburg René Bouman
Max Meijer
Ha arle
m
Architecture
Schalkwijk aan de horizon, gezien vanuit het centrum van Haarlem
Afstudeerjaar 2016-2017
Inhoud
Mentor: Wouter Kroeze Commissieleden: Floris Alkemade Uri Gilad
Opgegroeid in Boerhaavewijk De droom van de jaren 60 Twee grote vraagstukken Oeps, er zijn te weinig woningen Want, hier in Schalkwijk is verval Stempels Hoe kan het woontekort een oplossing zijn? Plan voor Stempel 5 Conclusie, een rekensom Dankwoord
Een overzicht van de kwaliteiten en problemen van de wijk
4 6 8 12 16 18 34 36 72 81
Boerhaavewijk
al
h Sc
jk
i kw
pagina 3
Plan voor Stempel 5. Het beste van twee werelden: strokenbouw en het klassieke bouwblok.
Doorsneden van S5 en de transformatie van zijn profiel (van onder naar boven)
De bestaande situatie - strokenbouw [Titel]
Nieuwe situatie - het beste uit de werelden van strokenbouw en hovenbouw [Titel]
[Titel]
[Titel]
N
pagina 37
24 tuin ,5 m 2
27 tuin ,5m 2
24 tuin ,5 m 2
0
9,0
bad
2
7m
27 tuin ,5m 2
be 7m rgin 2 g
w 27 on ,5 en m 2
0
4,0
ke 20 uke m n 2
0
5,0
ko 6m ken 2
0
8,0
Elke stempel kent zijn eigen kenmerkende woontype die ik later inzet in het ontwerpen van nieuwe woningen voor een brede groep huishoudens
ex tr + ab 32 eu m k 2
10 en m 2 2
slap
ke 73,5 uke ,8m 02 n
0
1,2
sl 10 ape m n 2
0
0
3,2
sl 10 ape m n 2
sl 12 ape ,5 n 1 m 2
ko 6m ken 2 0 6,0
8,0
0
8,0
w 21 one m n 2
11
tu 50 in m 2
0
3,0
,50
0
2,9
0
3,0
60 tuin m 2
slap 10 en m 2 2
slap 6m en 2 3
0
1,7
0
6,0
0
slap 5m en 2 4
4,5
0
,00
0
0
3,9
6,0
0
8,0
slap 11 en m 1 2
2,7
10
slap 10 en m 1 2
0
slap 6m en 2 3
1,7
0
6,0
slap 10 en m 2 2
1,9 0
3,0 0
0
3,7
6
27
n
ge
in
n
ge
in
w on
w on
0
60
S4
S2 S1 37 2 en
in g
w on
un
,00
0
slap 11 en m 1 2
2,7
w 27 on ,5 en m 2
0
4,9
uit +1 bo 4m uw 2
,00
0
b 3m ad 2
2,5
re f
ke 6.,5 uke m n 2
slap 5m en 2 4
0
10
slap 7m en 2 2
0
3,7
ba
10
tu 50 in m 2
u 9m ken 2
ke
5
ho 10 bb m y 2
3,4
w 20 one m n 2
60 tuin m 2
8,5
slap 7m en 2 1
slap 10 en m 2 2
EC TU U R
IT
AR C H
en
w 27 on ,5 en m 2
0
4,0
slap 10 en m 2 2
slap 10 en m 2 2
w 7m 2in 2 g
uit +1 bo b4em u rg
slap 10 en m 1 2
b 3m ad 2
0
1,9
T
op
w 17 one m n 2
14 hal m 2
0
5,0
sl 17 ap ,5 en m 2
ke 20 uke m n 2
w 20 one m n 2
0
8,5
slap 7m en 2 1
slap 7m en 2 2
0
2,5
IS
M
S5
45 6
w on in ge n
S3
28 2
w on in ge n
Max Meijer
cti es
pagina 21
Vogelvlucht van Boerhaavewijk met zijn vijftal stempels
Vijf stempels gemaakt met 5 woningtypes. Stempel 5 kan de meeste verandering gebruiken.
Rijtjeswoning
Appartement
Rijtjeswoning
Portiekflat
Galerijflat
Koopwoning 5-kamer woning 1-5 personen 100m2 + 88 m2 tuin (uitbreidbaar tot 150m2 met uitbouw + dakkapel)
Koopwoning / huurwoningen 4-kamer woning 1-4 personen 110m2
Huurwoningen 5-kamer woning 1-5 personen 90m2 + 75m2 tuin
Sociale huurwoningen 3 kamerwoning 1-3 personen 47m2 (ook met extra slaapkamer verkrijgbaar, dan 55m2, max. 4 pers,)
Sociale huurwoningen 3 kamerwoning 1-3 personen 65m2 (ook met extra beuk verkrijgbaar, dan 92m2, max. 5pers,)
pagina 31
Architecture
Bestaande situatie van de Ekamastraat
Transformatie van de Ekamastraat, met links een nieuw bouwblok, in het hart een parklaan
Image caption
Bestaande situatie binnen het bouwblok
Transfromatie in het bouwblok, de nieuwe lussen verbindt de gebouwen en vormt hoven.
Hoekaansluiting waar het bestaande het nieuwe ontmoet
Binnenstraat met patio’s en terassen
Max Meijer
Bestaande situatie van de galerijflat aan de Ekamastraat
Door woningen verticaal te schakelen als maisonettes kan een galerij weggenomen worden
Bestaande situatie van de galerijflat aan de Ekamastraat
Gevelaanzicht van de getransformeerde galerijflat
Wonen rondom een private patio
Gezinswoning op de begane grond
Amsterdam Academy of Architecture Architect, Master of Science Urbanist, Master of Science Landscape Architect, Master of Science
Some 350 guest tutors are involved in teaching every year. Each of them is a practising designer or a specific expert in his or her particular subject. The three heads of department also have design practices of their own in addition to their work for the Academy. This structure yields an enormous dynamism and energy and ensures that the courses remain closely linked to the current state of the discipline. The courses consist of projects, exercises and lectures. First-year and second-year students also engage in morphological studies. Students work on their own or in small groups. The design
projects form the backbone of the syllabus. On the basis of a specific design assignment, students develop knowledge, insight and skills. The exercises are focused on training in those skills that are essential for recognising and solving design problems, such as analytical techniques, knowledge of the repertoire, the use of materials, text analysis, and writing. Many of the exercises are linked to the design projects. The morphological studies concentrate on the making of spatial objects, with the emphasis on creative process and implementation. Students experiment with materials and media forms and gain experience in converting an idea into a creation. During the periods between the terms there are workshops, study trips in the Netherlands and abroad, and other activities. This is also the preferred moment for international exchange projects. The Academy regularly invites foreign students for the workshops and recruits wellknown designers from the Netherlands and further afield as tutors. Graduates from the Academy of Architecture are entitled to the following titles: Architect, Master of Science; Urbanist, Master of Science and Landscape Architect, Master of Science.
Architecture
Architects, urbanists and landscape architects learn the profession at the Amsterdam Academy of Architecture through an intensive combination of work and study. They work in small, partly interdisciplinary groups and are supervised by a select group of practising fellow professionals. There is a wide range of options within the programme so that students can put together their own trajectory and specialisation. With the inclusion of the course in Urbanism in 1957 and Landscape Architecture in 1972, the Academy is the only architecture school in the Netherlands to bring together the three spatial design disciplines under one roof.