V4
DE VOLKSKRANT DINSDAG 3 OKTOBER 2023
Architectuur REPORTAGE NIEUW LEEUWENVERBLIJF ARTIS
Thijs de Zeeuw, AvB alumnus and teacher, designed a residence for the lions in Artis
,~ , , ·_,·,-•'·_--
'tM
•(14--ti -~'Lle ~ .
0 voorae en lome mannetjesleeuw ligt languit in de nazomerzon die het Kerbertterras van dierentuin Artis overvloedig beschijnt.Achter de begroeiing, op een betonnen verhoging een paar meter verderop, overzien twee vrouwtjes de zanderige vlakte al even onbeweeglijk. Slechts de voedselresten midden op het terras verraden dat het er hier soms minder vredig aan toegaat. Het zijn niet de restanten van hetvleesmaal dat Artis hen geregeld voorschotelt, maar de poten en veren van een blauwe reiger die na zijn spontane bezoek aan het open verblijf een dag eerder eindigde tussen de leeuwenklauwen. De drie roofdieren hebben op deze vroege septemberdag geen idee wat hen boven het hoofd hangt. Wij toeschouwers wel: hun verhuizing van het monumentale terras uitt928 -vernoemd naar de tweede directeur van Artis-naar een veel grotere vlakte, even verderop in de oostelijke hoek van het park. V mocht meekijken bij de voorbereidingen. Hoewel de verhuizing al Jaren gele-
den stond gepland, dienden zich tijdens de coronacrisis problemen aan. Door geldgebrek zouden de leeuwen worden afgestoten en verhuizen naar een dierentuin in Zuid-Frankrijk. Twee anonieme filantropen sprongen in de bres voor Artis, zodat de leeuwen behouden bleven en de bouw van het complex alsnog kon doorgaan. De kosten van het nieuwe verblijf zijn geen staatsgeheim. Maar omdat met de twee weldoeners is afgesproken dat er geen bedragen worden
genoemd, zal dat niet gebeuren. Toen de leeuwen uit Artis dreigden te verdwijnen, werd een bedrag genoemd van 4 miljoen euro. Inmiddels wordt een bedrag van rond de 6 miljoen gefluisterd. En zo konden we ons op een voorjaarsdag vrij begeven in het nieuwe hol van de leeuw, het domein waar enkele maanden later de koning der dieren zal regeren. Waar landschapsarchitectThijs de Zeeuw tussen de bouwwerkzaamheden door vertelt dat het een raadsel blijft hoe de leeuwen hun nieuwe plek zullen ervaren. 'We weten veel, de verzorgers hebben veel ervaring met de dieren, maar het blijft belangrijk om verschillende gedragsopties aan te bieden', zegt hij. Zie het grote olifantenverblijf, vlak naast de nieuwe Ieeuwenplek. Sinds 2017 staan daar Aziatische olifanten, die het grootste deel van hun leven al in Artis hadden doorgebracht. De Zeeuw: 'We hebben hieroptimaal gezocht naar manieren om de dieren een zinvol bestaan te geven. Geur, tijd, ruimte en beschikbaarheid van voedsel spelen een grote rol in hun leven. Daarom ontwierpen we een plaatstructuur van beton, met rotsen waartegen de olifant zijn huid kan schuren. We verstoppen er soms wortels tussen. Negen voederinstallaties gaan willekeurig open en dicht, zodat de dieren worden gestimuleerd over het terrein te lopen. Eris zon en schaduw, de rotsen breken de wind. Onlangs was ik ontroerd:een olifant had voor het eerst's nachts Duiten geslapen. Dat betekent nogal wat: dat dier heeft waarschijnlijk als kalf in Vietnam veel aan de ketting gestaan en heeft lang %ge
499 qr
9.
-
l
1
Read the whole text in English pPA. -
-
$
Na bijna honderd jaar verlaten de leeuwen van Artis in Amsterdam het monumentale Kerbertterras. Hun nieuwe ruimte is tienmaal zo groot en wordt vandaag officieel geopend. V volgde de operatie, van de voorbereiding tot de onwennige eerste dagen op de nieuwe plek Door Jean-Pierre Geelen Foto's Natascha Libbert
gehad om zich hier verE... nodig trouwd te voelen.'
'
, .J.i,
-- -
. , 1
~~.WU~.~_-,, 4£%3%
F+
A·'~ - ..-._.%4.fsq# - - 4~ .- ,,_,
'
-
,
E.# 2. 4.5°" 4
es. hr •
:
,1
'
z"
fl'-~:'!-· .:\j. ip g$ 8-~-- •
'
- -
4ge+."
,3g. fr,34-y
ss. 't;; it 2, tftf»$g s 1
»,+ii,
'«/-44
5...°°
«<<"É1,7%s
"8# 9s
_ le
,I
»
Zo moet het ook de leeuwen vergaan, is de hoop. Door hun verhuizing krijgen ze beschikking over een terrein van zo'n 1.800 vierkante meter, tienmaal meer dan het Kerbertterras. Het is er gevarieerder, met hoogteverschillen. 'Een vanzelfsprekend landschap vol aanleiding tot natuurlijk gedrag', aldus De Zeeuw. Dat zal wennen worden voor de leeuwen. 'Ze zullen hun spieren misschien wat meer moeten ontwikkelen om de ruimte te benutten.' Tegelijk moeten we ons niet blindstaren op meer vierkante meters, zegt De Zeeuw. 'Het gaat om kwaliteit. Een hectare grasveld kan heel onaantrekkelijk zijn voor dieren. Het gaat
ons erom dat alle plekken betekenis krijgen en alle seizoenen aantrekkelijk zijn. Dat doe je door variatie aan te brengen: plekken met zon, schaduw en uitzicht, en waar het dier zich kan terugtrekken.' In het nieuwe binnenverblijf wordt op deze voorjaarsdag nog volop geboord, gezaagd en gesleept. Caspar van Baal, projectmanager ontwikkeling en bouw bij Artis, kijkt met bouwhelm en verstevigde laarzen toe. Eigenlijk, zegt hij, worden hier niet één, maar twee leeuwenverblijven gebouwd. Op het dak van het binnenverblijf zal een separate buitenruimte komen. 'Dat is nodig voor alsweeen te dominant dier tijdelijk moeten scheiden van de rest.' Dat dakterras kan voorde leeuwen een andere basisbehoefte vervullen: