De brandweer(m/v) 562 - 2018 by BrandweerVereniging Vlaanderen

2300 Turnhout Masspost Erkenningsnr. P 106052

#06 Drones: een alziend oog in de lucht

#20 Watergewenning in interventiepak Situational awareness #26

562

januari-februari 2018 94e jaargang

Tijdschrift toelating gesloten verpakking verschijnt 5 x per jaar ISSN 1374-5867

nr. 562 - 94e jaargang · ISSN 1374-5867

COLOFON Alle correspondentie en adreswijzigingen secretariaat@brandweervlaanderen.be Redactie redactie@brandweervlaanderen.be Verantwoordelijke uitgever V.U. Marc Ceyssens Kerkenblookstraat 22 b1, 3550 Heusden-Zolder Technische realisatie EVM Print, De Koninckstraat 40 b17, 1080 Brussel 02 240 44 11, info@evmprint.be Adverteren Martijn Wouters martijn.wouters@brandweervlaanderen.be 0473 819158 Abonnementen Jaarabonnement: € 36,30 (incl. btw en verzending) Oplage 12.500 ex. Teksten voor volgende nummers moeten ons bereiken: - Nr. 563 uiterlijk op 2 maart 2018 - Nr. 564 uiterlijk op 7 mei 2018 Coverfoto Jean-Pierre Vandewiele Vormgeving Arti·Tude 0495 47 05 58 - www.arti-tude.be Website BVV www.brandweervlaanderen.be

INHOUD #01 Brandpunt #02 Kort nieuws

› S tart bouw kazerne Mechelen

›H oofdzetel verhuist naar Brasschaat

› Nieuwe voertuigen in gebruik

›D e brandweertoets

› Nevele hoort vanaf januari bij Zone Centrum

› Nieuwe website BWV

#05 Voor jouw brandweeragenda ... #06 Drones: een alziend oog in de lucht

#13 Waterlijken #20 Watergewenning in interventiepak

#23 Netwerk Brandweer #26 Situational Awareness #34 Europees onderzoek naar brandveiligheid meubels

#40 600 keer BINnen op één jaar tijd! #44 Leef Brandveilig! #47 Rookmelder redt gezin met vier kindjes!

#48 Fireforum Awards 2017 #51 Uitslaande brand in paardenstal

#55 Tips & Tricks Ambulance #56 Beleef de paardenkracht! II

BRANDPUNT Collega’s,

Dag in dag uit staan wij, hulpverleners, in voor de veiligheid van anderen. Soms gaat dat gepaard met aanzienlijke risico’s. Niet alleen voor de hulpbehoevende, ook voor onszelf. Het blijft dan ook een uitdaging om zorg te dragen voor onze eigen veiligheid en die van onze collega’s.

#20

Dat er al enkele jaren meer aandacht gaat naar onze eigen veiligheid, is een positieve tendens. Herinner je nog het BVV-congres van 2014 in Hasselt? Op dat moment klonk ‘BIN’ nog bij velen onbekend in de oren. Vandaag staan we al zo ver, dat “Brandweerman In Nood” een volwaardig onderdeel uitmaakt van de opleiding brandweerman, en zelfs wordt aangeboden als voortgezette opleiding. In dit magazine lees je hoe Brandweer Zone Antwerpen het hele jaar door BIN-oefeningen organiseerde. Dat deze opleidingen broodnodig zijn, ondervinden we – jammer genoeg – in de praktijk (lees bv. het leerdocument ‘Brandweerman zakt door vloer in Antwerpen’ op de website www.brandweermaninnood.be).

#40

#48

Niet alleen vuur, maar ook water kan voor ons risico’s inhouden. Op het congres van oktober konden duikers onder jullie al kennismaken met de training Duiker In Nood: de ‘nettentraining’. Maar ook brandweermannen kunnen in het water terechtkomen … Hopelijk overkomt het je nooit. Mocht het toch gebeuren, kan je maar beter goed voorbereid zijn. En dat is wat brandweermannen en -vrouwen uit Zone 1 deden: in interventiepak doken ze in het water, om het aan den lijve te ondervinden. Zij delen hun bevindingen in het artikel “Watergewenning in interventiepak”. Ik gun iedereen veel leesplezier met deze eerste editie van De Brandweer[m/v] van dit jaar en wens iedereen een veilig 2018.

Marc Ceyssens Voorzitter BVV

#51 1

KORT NIEUWS Zone Rivierenland

START BOUW KAZERNE MECHELEN

Foto: Brandweerzone Rivierenland

Op woensdagochtend 10 januari doopte Hulpverleningszo-

chelen. Na een uitgebreide risicoanalyse werd gezocht naar

ne Rivierenland trots de vloerplaat van de nieuwe kazerne in

een goed toegankelijke locatie dichtbij de binnenstad. De

Mechelen tijdens de officiële eerstesteenlegging. Ook stad

Nekkersite kwam hierbij, in vergelijking met 3 andere sites,

Mechelen, de stadsdiensten en de aannemer waren verte-

naar voor als de meest geschikte. Door de ideale ligging van

genwoordigd.

de site worden de huidige risico’s afgedekt binnen de ge-

In 2019 verhuist post Mechelen samen met de administra-

stelde interventietijden en worden diezelfde interventietijden

tie van de zone naar deze nieuwe kazerne aan de Nekkerhal

naar de gemeenten Bonheiden en Sint-Katelijne Waver klei-

in Mechelen. Het gaat om zo’n 130 medewerkers en hulp-

ner.

verleners. Daar komen nog eens 180 medewerkers van de

De nieuwe kazerne zal in het najaar van 2019 in gebruik ge-

uitvoeringsdiensten van Stad Mechelen bij. Beide diensten

nomen worden.

kunnen onafhankelijk van elkaar functioneren. Enkel het onthaal, de gelijkvloerse vergaderzalen en de onderhoudsgarage zijn gemeenschappelijk. De brandweerkazerne bestaat uit een kantoorgebouw, een voertuigenhal en ateliers. Bovenop de voertuigenhal komt een fitnessruimte en een sporthal. Achteraan de ateliers is er ook een oefenen droogtoren. Er werd gekozen voor een functioneel gebouw, waarbij de garages en lokalen optimaal zijn gelegen en ingericht om een vlugge uitruk van de brandweerploeg te garanderen. Zo is de voertuigenhal bijna volledig vrij overspannen en dus erg flexibel in gebruik. De huidige brandweerpost in Mechelen voldoet niet meer aan de huidige norm, is totaal opgeleefd en ligt midden in een woongebied. In 2011 werd daarom het project voor de nieuwe kazerne opgestart, in samenwerking met Stad MeFoto: Groep Van Roey

Brandweer Zone Rand

HOOFDZETEL VERHUIST NAAR BRASSCHAAT Het zonaal kantoor van Brandweer Zone Rand verhuist in de lente naar bedrijvenpark Campus Coppens in Brasschaat. De laatste twee jaar werkt de zoneleiding en administratieve diensten vanuit de kazerne in Schoten. Nu de ondersteunende diensten gestaag groeien, is deze ruimte te klein geworden. Vergaderingen moesten plaatsvinden in de kantine. Daarom werd er al langer uitgekeken naar een nieuwe locatie. Er is gekozen voor een locatie in Brasschaat, omdat die geografisch vrij centraal ligt in deze grote zone die zich uitstrekt van Essen tot Kontich. De verhuis is niet definitief. De zone zal de gebouwen voor drie jaar huren zodat een kantoor op maat van de groeiende organisatie gezocht kan worden. Enkel de administratieve diensten verhuizen. De operationele medewerkers blijven in hun huidige posten tewerkgesteld.

Hulpverleningszone Fluvia Zone Meetjesland - zone Centrum

NIEUWE VOERTUIGEN IN GEBRUIK

NEVELE HOORT VANAF JANUARI BIJ ZONE CENTRUM

Vrijdag 22 december stelde de zone aan de Hippodroom in Kuurne liefst 11 nieuwe interventievoertuigen voor.

Brandweerpost Nevele, die nu nog behoort tot zone

Zeven multifunctionele autopompen, één ladderwagen

Meetjesland, zal vanaf 1 januari 2019 deel gaan uitmaken

(voor post Waregem) en drie logistieke voertuigen.

van zone Centrum. Dit is een gevolg van de fusie tussen

De zone Fluvia bestaat uit 14 gemeenten met 17 brand-

Nevele en Deinze, waarvan deze laatste gemeente al

weerposten en 750 brandweerlieden.

tot zone Centrum behoorde. Beide gemeenten hebben

In 2018 gaan er bovendien 10 beroepsbrandweerlieden aan

een kazerne op hun grondgebied. Een gemeente kan

de slag en worden er bijkomende vrijwilligers in dienst ge-

na de fusie niet tot twee verschillende brandweerzones

nomen.

behoren.

Lees ook het artikel ‘Beleef de paardenkracht’ op pagina 56.

DE BRANDWEERTOETS:

BEDANKT VOOR JULLIE DEELNAME! De brandweertoets werd gelanceerd op 21 januari in samenwerking met de Universiteit Antwerpen. Als basis werd de belevingsenquête genomen die vorig jaar bij onze Noorderburen werd afgenomen. Wanneer dit artikel gepubliceerd wordt, zal de bevraging afgesloten zijn in 19 van de 20 zones. Brandweerzone Centrum start op 1 maart met de enquête.

Helaas loopt niet alles zoals voorzien … In ons vorig artikel over de brandweertoets kondigden nr. 561 - 93e jaargang · ISSN 1374-5867

we een aantal overlegmomenten aan met betrokken sta-

eerVerenig keholders, oog op bijsturen van de bevraging. We ing Vlaamet nderen nst IEDER zijn in geslaagd om al deze overlegmomenten te EEerNniet met organiseren. Van de provinciale overlegmomenten zijn voor brandw eer

er een beperkt aantal geweest voor de start van de enquête. Ook VVB heeft input geleverd. Bezorgdheden en

2300 Turnhout Masspost Erkenningsnr. P 106052

#01 COLOFON

BRANDWEERT OETS 2018 Op 21 januari adres. Als zove 2018 start een el mogelijk men Alle correspondentie en grootschasen mee- bran lige brandwe doen, krijgen dweermensen ertoets naar we samen een adreswijzigingen ‘zoals die is’ in de beleving goed beeld van brandwe beeld. van de opva Zij bieden een Brandweervereniging Vlaanderen ermensen. Wij ttingen en erva basis voor goed vragen alle ringen op e gesprekcollega’s, zow Heide 230, 3920 Lommel verschillende ken tussen el beroeps als thema’s, zow de overheid vrijwillig, als el op Vlaams secretariaat@brandweervlaanderen.be , vakbonden, brandweer of op bran zona dwe ambulancier, al niveau. erfederaties, administrahet managem tief of onderste Jouw bijdrage ent en het bestuur Website BVV unend hun men is daarom erg van de brandwe belangrijk! ing te Dee geven over bela erzones lname aan het over vakinhoud www.brandweervlaanderen.be ngrijke ontw onderzoek gebe elijke en orga ikkelingen binnen de bran nisatoriurt sche ontw op basis van dweer. Voor anon ikkel imite inge it. De antwoorn, nu en in de een goed Redactie resultaat is den zijn op geen toekomst, Vlaams het van groo enkele wijze redactie@brandweervlaanderen.be maa t belang dat r ook zonaal. te herleizoveel mog den tot dege elijk collega’s ne die deze invu meedoen. llen. Lees in deze VERVOLG Verantwoordelijke uitgever flyer hoe jij jouw men DIVE ing V.U. Marc Ceyssens kunt laten geld RSE THEMA’S De bedoeling en. is dat het onde Kerkenblookstraat b1,de 3550 Heusden-Zolder rzoe22 Thema’s die k in loop der jaren direct raken vaker wordt aan het werk uitgevoerd. DOE JE MEE van operation Zo kunnen we ? JOUW BIJD ele brandwe trendFacturatie RAGE IS s en ontwikkel ermensen. ERG BELANGR Thema’s die ingen in de organisat Kol. Jan Jorissen IJK! de afgelopen ie en in het bran jaren speelOp dit mom dweerva den. Denk aan Norbert Neeckxlaan 21, 3920 k Lommel zien. Door dit ent is ondu veilig werken, inzicht idelijk hoe is het beter schatbewaarder@brandweervlaanderen.be vrijwillibrandweerme gersbeleid, mogelijk de ding nsen een aant de relatie werk en die goed al belangrijvloer-magaan extra te ke actuele them nagement, varia ondersteunen. a’s beleven. Bran Technische realisatie bele uitruk en We kunn dweer vakin en gerichter andere Vereniging Vlaa in- 40 b17, 1080 Brussel houdelijke ontw vesteren. Dat EVM Print, De Koninckstraat nderen, vakb draagt bij aan ikkelingen. Theonden, de vereniging voor 02 240 44een 11, cont info@evmprint.be ma’s die bela inu lerende bran vrijwillige bran ngrijk zijn voor dweer, met pass dweerlie- nistr de admiden, het best ie voor het atieve organisat vak en hart voor uur en managem ie van de zone Contactpersoon advertenties de bran ent van de dwe brandweerzo erme s. Wij vragen aan alle nes vinden dit Martijn Wouters nsen. brandweerco inzicht wél llega’s RESULTAT belangrijk om om een aant martijn.wouters@brandweervlaanderen.be EN de goede gesp al vragen daar rekken te antw over te be- Na kunnen voeren 0473 819158 10 februari begi oorden. Daar over de toekoms voor nt de verwerkin is geen spec t van de voor brandweer. g van iale de resultate bereiding nodi Met deze bran n. Tegen het g. We vragen Abonnementen dweertoets einde van het onder alle bran naar tweede eigen ervaring trimester verwJaarabonnement: € dweermensen 36,30 (incl. btw en verzending) en mening. achten we willen we geen Daarbij zijn alge weten wat jij het ‘goede’ of ‘fout mene verslag. denkt over bela Dit algemene e’ antwoorden. ngrij ke theOplage verslag ma’s binnen zal openbaar de brandweeror beschikbaar ganisatie. 12.500 ex.en door zijn ONAFHANKE jullie allemaal LIJK gera adpleegd kunn WAT VRAGEN BrandweerVe en nummers moeten ons worden. WE AAN JOU reniging Vlaa Teksten voor volgende ? nderen heeft Aan alle bran de Universit bereiken: - Nr. 562 voor 20 januari 2018 dweercollega eit Antwerpe ’s wordt gen gevraagd vraagd deel te het onderzoe - Nr. 563 voor 7 maart 2018 WIL JE MEER nemen aan deze k te leiden. De INFORMATIE universiteit OVE brand- verw Nr. 564 voor 6 mei 2018 weertoets. Op erkt de resu R HET ONDERZO 21 januari ontv ltaten in één - Nr. 565 voor 26 augustus 2018 EK? angt ie- rapp Vlaams Lees dereen een uitno ort. Daarnaas het artikel in diging om een t ontvangt elke ‘De brandwe - Nr. 566 voor 31 oktober 2018 digitale wee brand- (nr 561) er[m/v]’ enquête in te rzone een eige vullen via je of neem n contact op met zonaal verslag. zonale mailCoverfoto De verslagen elke.claessen brengen de s@uantwerpen wereld van Yoni Proost .be of november-december 2017 bran dweertoets@br OMDAT PLEZ andweervlaand IER IN HET VAK eren.be 93e jaargang ZO BELANGR Vormgeving De enquête kan IJK IS … WED ingevuld word STRIJD! Arti·Tude en tot 10 febru nisatie voorzien ari 2018. Omdat we een beloning 0495 47 05 58 plezier en team per zone werk winnende post zo toelating voor de post belangrijk is in Tijdschrift kan kiezen tusse die verhoudingsg een brandwe n een waardeb erorgaewijs gesloten verpakking pakket voor de de mee on van 250 eur ste deelnemende die vrij mag bestverschijnt 5 x per jaaringevulde enquêtes heef brandweerme t. De eed worden voor zo veel mogelijk nsen in de post ISSN 1374-5867 collega’s aan de post of een . Elke post, groo om de vragenlij barbequet of klein, heef winnende post st in te t vullen. We zijn dus evenveel en maken we kans! Spoor dus alvast benieuw bekend in het d wie er als winn tijdschrift ‘De brandweer[m aar uit de bus /v] van juni. komt! De

Doe vanaf 21 januari mee met de grootste brandweertoets onder de brandweermensen in Vlaanderen. 2300 Turnhout Massp ost Erkenningsnr. P 106052

bijkomende vragen zijn opgenomen in de vragenlijst. #11 En hoe zit het met de bran dweertoets? 0 Bande dlussenbevraIn de tijdspanne naar aanloop van de start #2 van Scheepsbrand in Heusden Zolder #3 6 JIJ ging, is het niet meer gelukt om samen met de vakorga-

BENT

OPERATIONEEL brandweer of ambulancier

nisaties een grondige analyse te doen van de vragen. We begrijpen dat we de vakorganisaties daar tekort gedaan

ONDERSTEUNEND of ADMINISTRATIEF bij de hulpverleningszone/brandweerzone

hebben en betreuren dat ten zeerste. Alleszins worden

BETROKKEN bij jouw vak

de verschillende partijen mee betrokken in het vervolg-

iemand die HART heeft voor hulpverlening in nood

traject.

JOUW BIJDRAGE IS BELANGRIJK!

Bij het ter perse gaan van dit nummer hebben we nog

561

geen zicht op de resultaten. Volgens de laatste tussentijdse resultaten deden jullie massaal mee en kunnen we

eindejaarsfe este op een responsratio rekenen van meer dan 35% ! Velen n ar vol PASSIE ondervjullie oor hebben meer ingevuld dan de basisbevraANDWEER VAKDit ging. ! toont aan dat de onderwerpen leven bij jullie. De universiteit kan aan de slag met de verwerking van de antwoorden. Volgens de voorlopige planning, verwach-

november-decem

561

ber 2017 93e jaargang

Tijdschrift toelati ng gesloten verpakking verschijnt 5 x per jaar ISSN 1374-5867

VOUCHER

Beste post van ____________

hulpverlening

szone

____________

❏ Barbecuepa kket ❏ Aankoopbo n 250 euro

____________

_______

ten we de eerste resultaten tegen de zomer.

#02 #06

#11 #17 #20 #29 #36 #41 #45 #49 #52 #53 #54 #58

NIEUWE WEBSITE BWV Brandweer West-Vlaanderen (BWV) had vorig jaar al een nieuwe huisstijl en logo. Nu heeft de provinciale brandweerbond ook een nieuwe website! Je vindt er interessante nieuwsberichten, een kalender, jobs â&#x20AC;Ś Je kan hier ook terecht voor alle info over de studiedag voor onderofficieren, het Wintercongres van 3 maart en veel meer! Neem een kijkje op www. brandweerwestvlaanderen.be

VOOR JOUW BRANDWEERAGENDA ... 3 MAART - ZEDELGEM (WOBRA)

18 EN 19 APRIL - TWENTHE

WINTERCONGRES

ERIC

Brandweer West-Vlaanderen organiseert het Winter-

Expo Rampenbestrijding, Incidentmanagement en Crisisbeheersing

congres op 3 maart.

Voor de tweede keer kan je op het vliegveld van Twenthe

Meer info op www.brandweerwestvlaanderen.be

terecht voor de eRIC vakbeurs. Met eRIC heeft Nederland weer een groot multidisciplinair vakevenement voor veiligheidsprofessionals.

16 & 17 MAART - DRENTHE

Twee dagen lang, op woensdag 18 en donderdag 19 april, is dit hét verbindingsplatform voor operationele hulpverleners,

NETWERKTWEEDAAGSE BRANDWEERVROUWEN

vakorganisaties en bedrijven actief in de veiligheidssector.

De Veiligheidsregio Drenthe or-

publiek-privaat partnerschap voor een veiliger Nederland.

ganiseert

Meer info en inschrijven op www.exporic.nl

een

Netwerktwee-

Om netwerken te smeden en zaken te doen. Een krachtig

daagse voor alle vrouwen die bij de brandweer werken. Zowel voor repressieve als niet-repressieve

brandweercollega’s,

9 JUNI - BEVEREN

speciaal verzoek van het Netwerk Brandweervrouwen. Het

DWARS DOOR BEVEREN

centrale thema is ‘De kracht van gevoel’. Op het programma:

Brandweer Roeselare organiseert deze loopwedstrijd ten

een bezoek aan het oefencentrum Wijster, een natuurbrand-

voordele van de vereniging van kinderen met brandwonden

oefening, een loopbaanpad … Er zal ook tijd en ruimte zijn

Pinocchio.

om met elkaar in gesprek te gaan. En de eerste dag wordt

Kies tussen afstanden van 5 km of 10 km. En moge de beste

afgesloten met een bruisende feestavond!

winnen voor het goede doel! Er is een apart klassement voor

Meer info en inschrijven via www.vrd-brandweervrouwen.nl

de brandweerman en -vrouw. Nieuw dit jaar is onze Kids Run, waaraan kinderen tot 12 jaar kunnen deelnemen.

25 MAART - BERINGEN

Info en inschrijven via www.dwarsdoorbeveren.com

FIREFIGHTER MOUNTAIN TRAIL Brandweerlieden van Beringen, Heusden-Zolder en Tes-

16 SEPTEMBER - GENK

senderlo nodigen je uit je loopschoenen aan te trekken. Je wordt op zondag 25 maart verwacht op de terreinen van

BELGIAN FIRE GAMES

be-MINE in Beringen, voor de tweede editie van de Firefigh-

Save the date: 16 september 2018. Dan vindt de derde editie

ter Mountain Trail. Een avontuurlijk loopparcours op en rond

van de Belgian Fire Games plaats, dit jaar in Genk. In samen-

de mijnterrils vormt de ideale combinatie van inspanning en

werking met de FOD Binnenlandse Zaken en Anpi vzw.

ontspanning. De trail vindt plaats op een industrieel-archeo-

Brandweer Brussel en hulpverleningszone Vlaams-Brabant

logische site die zijn gelijke niet kent in Europa. Elke sport-

West wonnen de vorige edities.

liefhebber ouder dan 16 jaar mag deelnemen. Maak je keuze

Ga jij met jouw zone in 2018 aan de haal met de hoofdprijs?

uit de afstanden van 9, 14 of 25 km.

De inschrijvingen openen in februari.

Meer info en inschrijven op www.zuidwestlimburg.be

Info en inschrijven op www.belgianfiregames.be

DRONES: EEN ALZIEND OOG IN DE LUCHT HVZ Noord-Limburg investeert in multidisciplinair droneteam om beeldvorming bij incidenten en evenementen te verbeteren

De hulpverleningszone Noord-Limburg kan sinds kort drones inzetten bij haar interventies. De beeldvorming van incidenten, evenementen en oefeningen verbeteren is daarbij het hoofddoel. De dronewereld is nog een vrij complex gegeven, zeker voor een kleinere organisatie. Daarom ging de voorkeur uit naar een multidisciplinaire samenwerking met twee nabije politiezones en 11 gemeentebesturen. Samen beschikken ze zo over zeven opgeleide dronepiloten en drie verschillende toestellen. In vorige editie kon u al het nieuws lezen over deze aankoop van drones. Omdat het een innovatief project is waar we meer over wilden te weten komen, gingen we ter plaatse voor een interview.

Vorig jaar heeft de provincie Limburg reeds een drone aan-

industrie en eerder kleinere woonkernen zonder hoogbouw,

gekocht. Ook de Civiele Bescherming beschikt over een dro-

perfect tot het veilig werken met drones.

ne, die kan worden gebruikt voor de hulpdiensten. Waarom investeert de zone ook zelf in deze toestellen?

Voor het project gaat de hulpverleningszone een samen-

Vooral omwille van de factor urgentie. In onze uithoek van

werking aan met twee politiezones en de gemeenten van

het land duurt het erg lang vooraleer iets van vliegend mate-

de hulpverleningszone Noord-Limburg. Waarom die samen-

rieel tot hier kan komen. De heliâ&#x20AC;&#x2122;s van de federale politie zijn

werking?

bijna 3 kwartier onderweg, als ze al tot hier komen gezien

De basis van het project is ontstaan op de dienst nieuwe

hun drukke bezetting. De drone van de Civiele Bescherming

technologieĂŤn van de stad Lommel, waar ook de noodplan-

moet van Brasschaat komen, ook al meer dan een uur rij-

ning onder valt. Zij hebben de verschillende spelers rond de

den en het toestel van de provincie staat gestationeerd ten

tafel gebracht. Daaruit bleek dat iedereen wel een meer-

zuiden van Hasselt. Door de aanrijtijd, zeker in de spits, lo-

waarde in deze technologie zag. De opstart leek aanvankelijk

pen we een aanzienlijk tijdverlies op. Bovendien leent onze

vrij complex. Er zijn veel elementen zoals wetgeving, verze-

regio zich, door haar uitgestrekte bos- en heidegebieden,

keringen, administratie, enz. aan gekoppeld. Daarnaast was

er het risico dat op termijn de verschillende diensten elk een

voeren. Bij veel incidenten, heeft een bepaalde dienst meer

eigen toestel in de lucht zouden hebben, die elkaar alleen

taken, terwijl een andere meer ondersteunend werkt. Dan

maar kunnen hinderen. En last but not least is er uiteraard

komt de multidisciplinaire kracht van het team goed van pas.

het financiële aspect. Een drone kost wel wat geld. Wanneer

Bij een brand bijvoorbeeld, kan het zijn dat de brandweer

je dit kunt delen over meerdere partijen, wordt het een stuk

al haar manschappen nodig heeft. In dat geval kan de poli-

haalbaarder. Initieel zijn meerdere politiezones gevraagd om

tie het aspect ‘drones’ op zich nemen. Bij een grootschalige

deel te nemen. Een aantal van hen heeft om praktische re-

politieactie worden de rollen omgedraaid. Een verhaal van

denen afgehaakt, zodat we uiteindelijk nog met drie partijen

geven en nemen dus …

overbleven: HVZ Noord-Limburg, PZ Lommel en PZ Kempenland (Leopoldsburg, Peer, Hechtel-Eksel) en de gemeen-

Welke toestellen heeft men aangekocht?

tebesturen. Hierin was de hulpverleningszone de grootste

Er is gekozen voor drie verschillende types van drones (zie

structuur en is opgetreden als coördinator.

inzet). De hexacopter Matrice 600 Pro, die beschikt over zes propellers, is met zijn 10 kg het zwaarste toestel. Daarna

Wie doet wat dan precies?

volgt de Inspire, met vier propellers. Tot slot zijn er twee klei-

De toestellen zijn aangekocht door de hulpverleningszone,

nere toestellen aangekocht, die vooral gebruikt worden voor

om praktische redenen. Binnen de zone is er al een spreiding

trainingen. Daarnaast zijn er natuurlijk camera’s nodig. Voor

van de kosten over de verschillende gemeenten en was er

de twee grootste toestellen kunnen we kiezen tussen een

al enige technische kennis in huis. Elke partner stond verder

vaste optische camera met 4K-opname, een zoomcamera

in voor de opleiding van twee piloten. De stad Lommel le-

die tot 30x optisch en 6x digitaal kan zoomen en een IR-ca-

verde zelf ook één piloot. In praktijk komt het erop neer dat

mera. De M600 en de Inspire worden in onze configuratie

elke partner zijn eigen geplande (preventieve) opdrachten

steeds duaal bestuurd waarbij één piloot het toestel bedient

kan uitvoeren met eigen personeel. Als een politiezone bij-

en de andere piloot de camera hanteert. In eerste instantie

voorbeeld een observatie wil doen, ‘lenen’ ze een toestel bij

worden de beelden live doorgestuurd naar een grondstation

de zone en gaan hun eigen politiemensen de opdracht uit-

bij de piloten. Daarbij kan nog een extra monitor voorzien

Leden van het droneteam “Regional Emergency Drones”

worden voor de operatieleider. In een volgende fase worden

Kan de drone in bepaalde situaties een brandweerman ver-

verschillende systemen getest die zorgen voor een trans-

vangen?

missie van de beelden naar een commandowagen, CP-Ops

De drones zijn uiteraard geen wondermiddel en zullen de

of CC-Gem via een beveiligd kanaal op het internet.

brandweerman of –vrouw an sich nooit kunnen vervangen. Zijn drones onmisbaar? Ook niet, tot op heden zijn branden

Mag iedereen zomaar met de drones vliegen en aan welke

steeds zonder drones bestreden. Wel kunnen drones een

regels zijn jullie gebonden?

interventie makkelijker, maar ook en vooral veiliger maken.

In België zijn sinds april 2016 eenduidige regels inzake dro-

Denk maar aan een snel overzicht van de plaats van het in-

nevliegen van toepassing. Alleen gelden die niet voor dro-

cident. De drones geven een helikopterview van de hele site

nes van de hulpdiensten, die onder het zogenaamde ‘state

en mogelijke elementen om rekening mee te houden. Ook

aircraft protocol’ vallen. Dat maakte dat er een grijze zone

in de evaluatie nadien kan een goed overzichtsbeeld ons

ontstond waarin niet duidelijk was wat wel en niet kon, ook

veel bijbrengen over de wijze van aanpak van het incident.

inzake verzekeringen. Daarom heeft de FOD Binnenlandse

In sommige gevallen kan een drone wel mensen vervangen.

zaken in december 2017 een omzendbrief verstuurd waar-

Denken we bijvoorbeeld aan een chemisch lek, waar een

in de toepassingen inzake drones bij de hulpdiensten wor-

gaspakinzet nodig is om te achterhalen om welke gevaarlijke

den gereglementeerd. Met die regeling wordt aangestuurd

stof het gaat. Onze drone kan vanuit de lucht beelden schie-

op een gelijkschakeling met de burgerlijke drones wat vei-

ten. Dankzij de zoomfactor van x30 kunnen we een duidelijk

ligheids- en operationele vereisten betreft. Daarbij zijn een

beeld bekomen van het lek en mogelijks zelfs meer informa-

aantal uitzonderingen toegestaan in functie van interventies

tie achterhalen over de stof.

zoals nachtvluchten. De drone kan ook een meerwaarde betekenen bij de opspoBovendien voorziet de omzendbrief welke licenties een

ring van vermiste personen. Zeker in bosrijke gebieden is een

piloot moet hebben om met een hulpverleningsdrone te

vermissing vaak zoeken naar een speld in een hooiberg. De

mogen vliegen. Meer zelfs: specifiek voor hulpverleners is

drones kunnen met hun IR-technologie deze zoektocht een

er een nieuw ‘brevet van civiele staatoperator’ in het leven

heel stuk vergemakkelijken.

geroepen. Hiertoe werd een gloednieuwe opleiding ingericht in de brandweer- en politieschool van PLOT Genk, waar

En in geval van brand?

onze piloten tot de eerste lichting studenten behoren. Men-

Dan denk ik vooral aan brand in open terrein, bos- en hei-

sen met een dronelicentie Klasse 1 uit de burgerluchtvaart,

debrand. Als het terrein hellend is of de zichtbaarheid on-

kunnen een gelijkschakeling krijgen met dit brevet, gezien

voldoende, kan de drone vanuit de lucht een beeld geven

de opleiding gelijkaardig is, op enkele specialisatievakken na.

van de locatie en richting van de voertuigen. Daarnaast is het mogelijk om met behulp van infrarood aan de leiding van de

De opleiding is behoorlijk intensief. Piloten moeten een heel

operaties meer informatie aan te reiken over de toestand van

gamma aan vakgebieden afwerken. Dit gaat van wetge-

de brand binnen. Het principe is hetzelfde als bij de warm-

ving, meteorologie, communicatiemiddelen, aerodynamica,

tebeeldcamera. Alleen kan de drone grotere gebieden veel

technische elementen van het toestel, tot menselijke beper-

sneller scannen, moeilijk bereikbare plaatsen meteen bekij-

kingen en psychologie (omgaan met stress en dergelijke).

ken en ook snel van de ene naar de andere plaats gaan.

Infraroodbeeld gemaakt door drone tijdens oefening, waarbij brandhaard zichtbaar onderaan in het midden op de foto.

Foto gemaakt m.b.v. drone, van gevaarlijke stof met gevarendiamant in close-up (30x zoom)

Foto bosbrandoefening Pampa Range (Helchteren) â&#x20AC;&#x201C; luchtbeelden afkomstig van drone

In hoeverre is de drone al ingebed in de uitrukprocedures en

speelt ook de omgeving (bv. hoogspanningslijnen) een rol.

de zonale dispatching?

Daarom werken we ook aan een degelijk systeem om ob-

in het oproepsysteem is al een functie voorzien voor bijroe-

stakels en andere hindernissen in kaart te brengen. En hoe

pen van een drone. in de uitrukprocedures is het nog niet

meer we oefenen, hoe beter we onze regio in het kader van

voorzien. wij hebben kort op de bal gespeeld, zijn net ope-

dit soort opdrachten leren kennen.

rationeel met de drones en binnenkort ook met de piloten. De procedures zullen we gaandeweg verder uitrollen. Op dit

Voor elke geplande vlucht passen we ook altijd een speci-

moment is het zo dat de officier tijdens een interventie een

fieke riscoanalyse toe, volgens een heel strikte procedure.

drone kan bijvragen. Voor ons droneteam hebben we ook

Vluchtlijnen en uitwijkmogelijkheden worden bepaald en

een whatsappgroep opgericht om snel te reageren. We heb-

alle scenarioâ&#x20AC;&#x2122;s overlopen. Daarbij streven we ernaar om de

ben een afspraak binnen de zone dat we steeds binnen 10

risicoâ&#x20AC;&#x2122;s tot een minimum te beperken. Zo vermijden we bij-

minuten reageren met een voorstel van inzet en welke drone

voorbeeld om boven een groep van mensen te vliegen. Het

zal worden gebruikt.

risico wordt bepaald door de frequentie (kans, waarschijnlijkheid) en de ernst van het gevaar. Aan de hand daarvan

Uit voorbeelden in het buitenland blijkt dat drones het meest

wordt een score toegekend die bepalend is om wel of niet te

worden ingezet bij preventieve opdrachten. Denk daarbij aan

vliegen of om bijzondere voorzorgsmaatregelen te voorzien.

het opmaken van plannen, evenementen, crowd control ... We mogen ons dus zeker niet blind staren louter op de inzet bij grotere incidenten en rampen. In welke mate kan je rekening houden met externe factoren zoals weersomstandigheden? Om informatie in te winnen inzake het luchtruim staan we in contact met Belgocontrol. Voor de meteo is in onze zone het weerstation van Kleine-Brogel de meest evidente basis om op terug te vallen. Vliegen kan in principe veilig bij windsnelheid tot 15m/s (54 km/u). Desondanks blijft het een beslissing op het moment zelf om al dan niet op te stijgen (ook in functie van de opdracht). Moet er bijvoorbeeld worden gezocht naar een slachtoffer, dan zal dat ook mee doorwegen in de beslissing om al of niet te vliegen. En uiteraard

Foto van het evenement Levensloop

DJI MATRICE 600 PRO • Gebruik in open gebied, snel inzetbaar • 3 battery packs voor 1 u. operatie • Objectdetectie: bv. ‘achtervolging’ of indoor • Dual controlled • Wisselbare camera (zelfde camera’s als M600) • Dubbel camerasysteem • Max. snelheid: 90 km/u • Windbelasting tot 60 km/u • Meest gebruikte toestel bij Britse politiediensten

DJI PHANTOM 3

Specificaties • Heavy Load Hexacopter • 10 kg + 5 kg payload • Voor gebruik in de buurt van publiek (failsafe) • Kan tot 7 km van de piloot vliegen • Observatie via 4K-camera, IR-camera of 30x zoom camera • Payload mogelijkheden: bv. meetsensoren, laser • Dual Controlled (piloot + camera operator) • Dubbel camerasysteem: vaste camera voor piloot • 3 battery packs voor in totaal 1,5u operatie • Max. snelheid: 60 km/u • Windbelasting tot 50 km/u

DJI INSPIRE 2 Specificaties • Klein trainingstoestel • Opstarttoestel voor nieuwe piloten • Snel inzetbaar bij klein incident: solo vlieger, verzamelen bewijsmateriaal • 5 batterypacks voor langere training • Meest verkochte droneserie wereldwijd Voor meer informatie over het Regional Emergency Drones team, contacteer Benny Schepens via benny.schepens@hvznl.be

Specificaties • Observatietoestel • 3,5 km ver • 0,5 kg payload

Rechargeable Safety Torch

ZONE 0 CANDLE POWER

www.vanassche-fire.be

VANASSCHE FFE NV | Brugsesteenweg 8 | B-8531 HARELBEKE | Tel. +32 (0) 56 710 130 | info@vanassche-fire.be

WATERLIJKEN Menselijke resten in het water

‘Een waterlijk is een lijk dat uit het water wordt geborgen...’ staat te lezen in een oude

WARNING!

GRAPHIC CONTENT Sommige afbeeldingen zijn niet voor gevoelige kijkers. Lees het artikel met de nodige discretie.

les gerechtelijke geneeskunde. Wat valt er meer over waterlijken te zeggen? Veel. Lijken zijn op zich een heel complexe materie. Zowel de kennis als de aanpak ter zake zijn de jongste jaren sterk geëvolueerd. Niet iedereen is hier even vertrouwd mee1, dus lijkt het opportuun wat meer uitleg te geven. Laten we ons beperken tot een aantal inzichten die voor de brandweer van belang zijn.

Mijn kennis hierover is voor een deel gebaseerd op de erva-

dit uur verstreken is, spreken we van een berging. Als het

ring van het duikteam BZA. Daarnaast kunnen we ook teren

lichaam dat we aantreffen duidelijke tekenen van overlijden

op informatie van andere zones en van de vele diensten die

vertoont (lijkvlekken, aangevreten lichaam, rigor mortis ...)

regelmatig in contact komen met overleden waterslachtof-

spreken we ook van een berging. De dood moet uiteraard

fers. Bij de brandweer denken we bij een berging bijna au-

steeds (eventueel in latere fase) officieel vastgesteld worden.

tomatisch aan commissaris Alain Remue. Ik heb dankbaar gebruik kunnen maken van zijn expertise. Toch zijn er zowel binnen als buiten de hulpdiensten veel meer betrokken par-

RISICO

tijen. Denk aan Scheepvaartpolitie, Cel Vermiste Personen, Technisch Steun Team Politie, Federale Gerechtelijke Politie

REDDING

BERGING

afdeling Agressie & Labo, DVI, Slachtofferhulp, Waterbouwkundig laboratorium, (duikteams) Brandweer, (duikers) Civiele Bescherming, dijk-, sluis- en brugwachters, enzovoort.

REDDING VERSUS BERGING

HET GOUDEN UUR

Als we een schatting maken van alle uitrukken voor waterongevallen waarin sprake is van een berging van een waterlijk (niet van een overlijden tijdens een reddingsactie) komen

TIJD

we uit op een gemiddelde van 22% ! We spreken dus over 2

ruim één vijfde van alle alarmen voor de duikteams, inclusief de valse en loze alarmen, en dat is veel. Waterlijken zijn met

Bergingen en zoekopdrachten zijn in principe een opdracht

andere woorden een veel voorkomende realiteit voor onze

voor de duikers van de Civiele Bescherming. Desondanks

brandweer(duikers).

zijn er veel grijze zones. Bijvoorbeeld: een lichaam komt bovendrijven en bij vaststelling is het niet duidelijk of dit om een

Wat is het verschil tussen een redding en een berging? We

‘verse’ verdrinking gaat. Nog een voorbeeld, gebaseerd op

houden voor een redding nog steeds rekening met het ‘gou-

een veel voorkomend dilemma: het gaat om een verse ver-

den uur’ waarbij we een maximale reddingspoging doen tot

drinking, maar de persoon is na een uur nog niet gevonden.

één uur na de (vermoedelijke) verdrinking. Tijdens dat uur

Zelden zal er beslist worden om de zoekactie te staken. Of

blijven we wel de weg volgen van het gezond verstand. Eens

ook: de politie heeft een vermoeden van vindplaats onder

1 Dat bleek o.a. uit de feedback na mijn presentatie op het BVV-congres 2 Dit gemiddelde is samengesteld uit: de uitrukken van het duikteam BZA van de afgelopen 5 jaar; de risicoanalyse van BZ Vlaams-Brabant West (ook over 5 jaar) en een schatting van Lt. De Vrieze van BZ Centrum

water omdat het vermoedelijke slachtoffer van zelfdoding de

de facto uit van een drenkeling. Zo wil men voorkomen dat

locatie aangaf in zijn afscheidsbrief, maar de duikers van de

er te weinig middelen vertrekken of dat de prioriteit vervaagt.

Civiele zijn niet ter beschikking. Onze aard van probleemoplosser komt hier snel tot uiting.

Op de plaats van interventie ontstaat er dikwijls een belangenconflict tussen de verschillende disciplines. De vraag is vaak of we het lichaam onmiddellijk uit het water moeten halen of niet. Wie bepaalt er of het om een redding of een berging gaat? Wij kunnen zelf de dood niet vaststellen, dat is een opdracht voor de MUG-arts. De politie wil dan weer zo goed mogelijk sporen bewaren. Ze vinden dat medische interventie voor alles gaat, maar niet ten koste van alles3. Dat wil zeggen dat er zich vaak een dilemma stelt. Wij willen absoluut zeker zijn dat het te laat is voor een redding, vooraleer we aan de sporen gaan denken. De MUG-arts vraagt soms om een lichaam uit het water te halen dat al duidelijk in ontbinding is, omdat hij of zij volgens de procedure de dood moet vaststellen. De politie zou nog het liefst hebben dat we

Grijze zone: verse verdrinking of niet? Foto: Shutterstock

als brandweer zo weinig mogelijk doen. Omwille van deze grijze zone kiezen we er voor om behoedzaam te zijn bij een oproep. Een oproep is altijd een inter-

Het is dus kwestie van een redelijke middenweg te zoeken

pretatie en je kan pas ter plaatse echt vaststellen wat er aan

en vooral te zien dat we altijd recht in onze schoenen kun-

de hand is. Er zijn al zones, zoals o.a. BZ Centrum, waar de

nen staan. Bij twijfel blijven we uitgaan van een redding en

meldkamer niet meer mag spreken van een ‘drijvend lijk’ of

halen we het lichaam uit het water ten gunste van de medi-

‘iets dat drijft’. Men gaat voor elke oproep in wateromgeving

sche diensten. Belangrijk: vanaf het moment dat er zeker-

“Drenkeling” ➔ Redding?

JA = binnen ± 1 uur na verdrinking

OPPERVLAKTEREDDING

(Bij minste)

DUIDELIJK OVERLEDEN

TWIJFEL

= SPOREN VAN OVERLIJDEN (rigor mortis, lijkvlekken, dierenvraat …)

DUIKOPDRACHT

NOG ZOEKEN?

GEVONDEN

(niet prior)

= OVERLEG politie/parket ➔ veiligheid eerst ➔ sporenbewust handelen

REA?

GEVONDEN binnen ± 1 uur = REA

NIET GEVONDEN binnen ± 1 uur

OVERLATEN OK, binnen het aanvaardbare,

mits dienst het toelaat ➔ stand-by nieuw waterongeval

POLITIE, CB

ONDERSTEUNING ZOEKEN (TST, andere zones …)

3 Presentatie LTW Politie, 2015

BERGING

heid is dat het niet meer om een redding gaat, nemen we gas

de meldkamer van de politie of via hun ondersteuner op het

terug, beperken we de risico’s en herbekijken we eventueel

terrein.

de zaak. Een berging en een redding vergen duidelijk een andere risico-inschatting.

ONDERSTEUNINGSMIDDELEN EN -TECHNIEKEN

Er zijn een aantal redenen waarom een goede berging belangrijk is. Dit zijn zaken die we in het achterhoofd kunnen

Bij een moeilijke zoekactie of een berging kunnen we nog

houden als motivatie voor deze minder aangename inter-

andere hulpmiddelen inroepen. Daarbij denken we bijvoor-

venties. Het is de start van een uitgebreid politieonderzoek

beeld aan het Technisch Steun Team (TST) van de Federale

en vaak de oplossing van een verdwijning of strafzaak … Het

Scheepvaartpolitie. Deze een eenheid is o.a. gespecialiseerd

is het ‘afsluiten’ van een hoofdstuk en van de onzekerheid

in zoekopdrachten met de sonar. Zij ondersteunen voorna-

voor de nabestaanden. We horen het hun dikwijls zeggen:

melijk zoekopdrachten van Cel Vermiste Personen en derge-

“...ergens zijn we opgelucht, nu kan het rouwproces begin-

lijke, maar kunnen ook ingeroepen worden door de brand-

nen” . Het is mogelijks ook een oplossing voor de adminis-

weer. Zij bezitten zeer goed sonarmateriaal én de knowhow,

tratieve en financiële patstellingen van de nabestaanden

wat essentieel is. Zij hebben een eigen boot, maar kunnen

(erfeniskwesties, geblokkeerde rekeningen etc.). Ten slotte

ook ingezet worden op een andere boot, van bijvoorbeeld

zorgen we ervoor dat andere burgers niet nodeloos gecon-

de brandweer. Het TST is 24 op 24 inzetbaar en beschikt over

fronteerd worden met lijken.

3 ploegen die afzonderlijk kunnen werken. Hun standplaats

is Zeebrugge, maar als het gerechtvaardigd is, rijden ze prio

BETROKKENEN BIJSTAAN EN INFO BIEDEN

1. Ze zullen niet overal inzetbaar zijn tijdens het eerste uur, maar kunnen kort daarop al een verschil maken. ‘s Nachts

Stel je nu voor dat je op de volgende interventie komt. Een

duurt de uitruk uiteraard langer. Het TST is oproepbaar via

persoon is van een brug gesprongen in het kanaal bij een po-

een het permanentienummer 0473/25.09.43.

litiecontrole en komt niet meer boven. De brandweer wordt er onmiddellijk bij geroepen, maar men kan niet verhinderen

Dus… stel je voor dat je denkt dat het een moeilijke zoekactie

dat er eerst nog enkele schepen passeren. Bovendien on-

wordt, of dat het gouden uur al gepasseerd is, en je wilt toch

dervinden de eerste duikers een stroming door het versas-

nog een oplossing vinden, dan kan je het TST inschakelen.

sen van de sluis. De mogelijke oppervlakte waarin we het

Hun sonar geeft een vrij duidelijk beeld en een goede plaats-

slachtoffer zoeken, wordt dan onmiddellijk vergroot. Hierbij

bepaling. Op het beeldscherm dat mee aan boord gaat, kan

passen we uitgebreid de systematische zoekmethoden toe.

de duiker het sonarbeeld bekijken vooraleer hij te water gaat,

De redding wordt een uitgebreide zoekactie en na verloop

wat hem kan helpen bij visualisatie en oriëntatie.

van tijd een berging, maar de familie van de betrokkene stond binnen het uur aan wal. Enkele familieleden overwe-

Sommige zones beschikken over eigen sonarmateriaal (niet

gen om zelf te water te gaan. De emoties en frustraties kun-

te verwarren met echo). Daar zijn al successen mee geboekt.

nen dan hoog oplopen. Onze intentie is om een oplossing te

Toch blijft onderwaterscanning een job apart. Het verschil

bieden en de drenkeling alsnog te vinden.

zit vaak in de kwaliteit van het materiaal en de ervaring van de gebruiker. Het vergt kennis om een sonar juist te gebrui-

Hoe pakken we dat aan? Het is aangeraden om de familie

ken en te interpreteren. Indien de technologie verbetert en

duidelijk te maken wat er aan het gebeuren is. Als duikers

de prijzen zakken (nu moet je makkelijk 10.000 euro aan-

nog aan het zoeken zijn, is daar aan de oppervlakte weinig

koopprijs rekenen), kan het sonar gebruik zinvoller worden

van te zien. Het is goed om te zeggen dat systematisch zoe-

om te integreren in de brandweer.

ken bij beperkte zichtbaarheid helaas tijd kost. Dat de locatie vaak verschillende risico’s voor de duikers oplevert. Voor

De duikers van de Civiele Bescherming zijn momenteel en-

buitenstaanders is dat allemaal moeilijk te vatten. Hier is ui-

kel gestationeerd in het verre Crisnée. Vanaf 2019 komt er

teraard werk weggelegd voor de politie. Zij kunnen best een

waarschijnlijk een tweede groep forensische duikers bij de

veilige perimeter instellen en de betrokkenen begeleiden.

Civiele Bescherming Brasschaat. Zij doen langdurige zoek-

Hiervoor beschikken zij ook over een cel ‘slachtofferbeje-

opdrachten (soms tot zes weken per opdracht!) en moeilij-

gening’. Deze zijn oproepbaar via de aanwezige inspecteurs,

ke bergingen in opdracht van de politie. Zij doen dit voltijds.

4 Getuigenis zoon gevonden man, vier maanden na verdwijning in de Schelde, GVA, 27/04/2013

Vogelperspectief kan de zaak vergemakkelijken tijdens een zoekactie over een grote oppervlakte. De helikopter van de politie (luchtsteun RAGO) is al meermaals ingezet bij zoekacties. Het is misschien een kostelijke en omslachtige optie, maar navraag kan bijvoorbeeld al uitsluiten of de heli in de buurt is voor een niet-prioritaire opdracht. Het zou niet de eerste keer zijn dat hij ‘radiofonisch’ vertrekt vanop een anti-inbraakcampagne. Ter plaatse is er de mogelijkheid om te communiceren via een Astrid-kanaal ‘M HELI’ dat hiervoor gereserveerd is, maar in de praktijk moet zoiets op het moment zelf afgesproken worden. De RAGO stemt wel altijd af met de gespreksgroep van de lokale politie, dus met een liDeel van een sonar beeld. Lichaam in foetushouding op de bodem. Het zinkstuk met boeientouw werd op basis van de scan binnen de 2 meter van het slachtoffer gelegd. Foto: TST

aison van de politie kom je al ver. Sinds kort beschikken zij ook over drones. Inzet van beide heeft enkel meerwaarde bij het lokaliseren van een lichaam dat boven drijft of is aangespoeld. Hierbij komt hun warmtebeeldcamera van pas.

Daardoor zijn zij niet altijd dezelfde dag inzetbaar en staan

Hetzelfde geldt voor de Civiele Bescherming. Zij beschikken

ze in principe nooit in voor reddingsacties. Zij kunnen in-

over enkele drones, o.a. in hun standplaats te Brasschaat. Op

geschakeld worden als onze inspanningen gestaakt worden.

het vlak van drones staat ons nog veel te wachten. De eer-

Het spreekt voor zich dat zij het meeste ervaring hebben als

ste varende, telegeleide types met sonar werden al getest

het over berging gaat. Zij zijn te bereiken via de officier van

(bijvoorbeeld de afstandsgestuurde reddingsboei E.M.I.L.Y.,

de Civiele Bescherming.

getest door Duikteam BW Amsterdam-Amstelland).

Beeldscherm drone luchtsteun RAGO. Foto: Alain Remue

Het sonarsysteem van het TST, met een zicht op het beeldscherm op de boot. Foto: TST 16

Duikers in volledige uitrusting bergen een lichaam op een drijvende brancard in een waterdoorlatende lijkzak van het parket. Foto: Alain Remue

‘SPORENBEWUST’ HANDELEN

we het lichaam maximaal in het water. Eens het lichaam uit het water wordt gehaald, zal het ontbindingsproces namelijk

Als er een waterlijk wordt gevonden, komt er een enorme

aanzienlijk versnellen. De tijd tussen ‘in het water’ en de eer-

machine op gang van specialisten die de doodsoorzaak en/

ste onderzoeksdaden wordt best zo kort mogelijk gehou-

of de identiteit gaan bepalen. De politiediensten zullen een

den. Dat geldt uiteraard enkel indien het ter plaatse moge-

waterlijk meestal beschouwen als een verdacht overlijden

lijk is en er geen veiligheidsrisico wordt genomen. In (sterk)

(ongeluk, zelfmoord, misdrijf…) omdat er zelden sprake is

stromend water is dit bijvoorbeeld weinig haalbaar. Het is

van een natuurlijk overlijden (hydrocutie = hartstilstand in

aan de duikleider om een goede inschatting te maken. Het

het water). Het is indrukwekkend hoe diepgaand zo’n on-

lichaam fixeren kan in principe al met een touw of met de

derzoek kan zijn en hoeveel tijd en energie eraan besteed

brancard met de ongelukkige naam ‘lijkenkorf’. De collega’s

wordt.

in Oost-Vlaanderen volgen al jaren een afgesproken procedure ‘waterlijk’ met het parket waarbij een lijkenzak in wa-

Waarom is het belangrijk dat er zoveel mogelijk details be-

terdoorlatende gaas ter plaatse wordt gebracht.6 Deze zorgt

waard blijven tot de specialisten hun werk kunnen doen? Elk

ervoor dat het lichaam al kan ingepakt worden in het water.

detail kan een spectaculair resultaat opleveren. De mensen

Zo worden heel veel sporen - ook sommige lichaamsvoch-

van het labo stellen onderzoeksdaden die wij niet kennen of

ten - bewaard. Een nadeel is dat manipulaties met de zak

ons niet kunnen voorstellen. Eén van de vele voorbeelden

in of onder water niet altijd evident zijn. Bovendien wordt

die me zijn bijgebleven, is een verdacht overlijden van een

meer en meer gevraagd naar de temperatuur van het water

vrouw. Op basis van DNA van een klein contactspoor in de

waar het lichaam in gevonden werd en naar stalen van het

oksel, kon men een verdachte opsporen die later werd ver-

water. Rechercheurs van het Labo voor Technische en We-

oordeeld. De dame in kwestie had toen al vier dagen onder

tenschappelijke Politie zullen vaak alle handelingen filmen.

water gelegen . Elke schakel in het onderzoek is belangrijk! 5

We proberen het lichaam minimaal aan te raken om zoveel Hoe kunnen we als brandweer - als de omstandigheden het

mogelijk sporen op het lichaam te vrijwaren. De handen,

toelaten - bij een dergelijk politioneel onderzoek helpen?

voeten en het hoofd zijn van groot belang voor het sporen-

Door sporenbewust te handelen. Idealiter starten we met

onderzoek en zijn het laatste wat we willen aanraken. We

het beveiligen, fixeren en afschermen van het lichaam. Als

stellen zelf geen onderzoeksdaden. We gaan dus niet meer

er zekerheid bestaat dat het om een lijk gaat, dan houden

- zoals vroeger gangbaar was - zelf op zoek naar identiteits-

5 document ‘Lichamen in wateromgeving’, HCP Frank Van Saelen, FGP Agressie 6 Sergeant Andy De Bodt (Zone Zuid-Oost) is hiervan goed op de hoogte en schreef hierover een presentatie en instructiefiche (andy.debodt@zonezuidoost.be)

documenten, tenzij op expliciete vraag van de rechercheurs.

taminatie8. Bij een berging beschermen de duikers zich

Denk eraan dat je zelf het risico loopt om eigen sporen ach-

daarvoor het best door middel van droogpak en volgelaats-

ter te laten, zelfs al heb je handschoenen aan. Brandweer-

masker. Ook een berging aan de oppervlakte doen we bij

duikers werden in het verleden al gevraagd een DNA-staal

voorkeur in full gear. We hebben bij een berging meestal

af te geven voor uitsluitsel tijdens het onderzoek. Stel dat we

tijd, dus waarom zouden we ons niet volledig beschermen?

bij het bergingswerk het lichaam (extra) beschadigen, dan

Contaminatie via de mond of ogen is niet ondenkbaar als

melden we dat aan de rechercheurs.

een duiker enkel in droogpak een waterlijk manipuleert. Een slok water is snel naar binnen. Ademlucht is bovendien goed

Het lichaam en de directe omgeving worden beschouwd als

voor het welzijn van de duiker, die dan vermijdt te werken in

een mogelijke plaats delict (PD) die we best met een pe-

een lijkengeur. Er is natuurlijk ook besmettingsgevaar door

rimeter afsluiten en beschermen. In een wateromgeving is

de omgeving waarin gewerkt wordt. Het water kan om ver-

dit niet altijd van toepassing, maar zeker wel bij oevers, be-

schillende redenen vervuild zijn. Wat komt boven drijven,

ken, putten, vijvers, zwembaden … We zijn daarbij op onze

bevindt zich vaak tussen het drijfvuil. Denk ook aan milieu-

hoede voor plaats delict ramptoerisme door pottenkijkers,

vervuiling en de eventuele aanwezigheid van geloosde pro-

maar zeker ook door de eigen manschappen. Voor nieuwe

ducten. Afhankelijk van de temperatuur van het water en de

collega’s kan ‘lijkgewenning’ interessant zijn. Onnodig rond-

eventuele aanwezigheid van dieren, zijn er risico’s zoals bo-

hangen en foto’s nemen met een smartphone is evenwel

tulisme, blauwalg, hepatitis en de ziekte van Weill9.

onethisch. Veronderstellingen maken over het hoe en waarom bij een lijk, is in onze discipline zelden zinvol. Dat laten

Een duiker met verwondingen die in contact kunnen komen

we beter over aan de politie. Respectvol handelen is even

met water, kan best uit verdacht water blijven. Ook moeten

belangrijk als sporenbewust zijn.

duikers ervoor zorgen dat ze met hun vaccinaties in orde zijn. Medische handschoenen kunnen onder seals van een

Sporenbewust handelen =

droogpak gedragen worden om de bescherming te vergro-

› Beveiligen, fixeren, afschermen

ten. Een collega-duiker had eens een zware ontsteking aan

› Overleg politie (& medische diensten)

de hand na contact met een waterlijk. Hij droeg weliswaar

› Maximaal in het water houden

geen handschoenen.

› Minimaal aanraken › Plaats delict respecteren

Alle materiaal dat gebruikt is bij een berging, wordt uiteraard

› Extra schade door berging melden

ontsmet. Hierbij is het vooral zaak extra aandacht schenken

› Niet op zoek gaan (naar identiteitsstukken)

aan de neopreenkap en handschoenen van de duiker. Het zijn tenslotte sponzen die alles opzuigen. De methode en de middelen voor die ontsmetting zijn nog te weinig onder-

VEILIGHEID VAN ONZE DUIKERS STAAT VOOROP

zocht. Lichamen kunnen er heel apart uitzien als ze een tijd onder

Wat is er naast sporenbewust en respectvol handelen nog

water zijn geweest. Voorbeelden van postmortale mutilatie

belangrijk? De veiligheid van onze duikers! De inzet is steeds

zijn wasvrouwenhuid, schuimzwam, drijfwonden, dieren-

in functie van veiligheid, een kwestie van afweging van ri-

vraat, mechanisch geweld (propellers schepen…). Het kan

sico’s tegenover het mogelijke resultaat. De politiediensten

ook gebeuren dat we ter plaatse komen om slechts een deel

gaan op dat vlak trouwens nooit aandringen. Mocht dat wel

van het lichaam aan te treffen.

het geval zijn, is het aan de duikleider of bevelvoerder om duidelijke grenzen te stellen7.

Onze duikers en pompiers krijgen met andere woorden wel eens wat te verteren. Stel je eens voor dat je dit lichaam aan-

Er is in de buurt van een waterlijk (ook bij dierenkadavers,

treft… Ontsmetting is dan cruciaal, niet alleen op lichamelijk

trouwens!) steeds kans op chemische en biologische con-

maar ook op psychologisch vlak. Misschien zijn er lezers on-

7 Persoonlijke communicatie Alain Remue 8 Frans van der Veen vroeg zich onlangs op het Nederlandse landelijk symposium waterongevallen terecht af of arbeidshygiëne enkel een thema is bij brandbestrijding. Een niet-limitatieve oplijsting van gevaren vinden we in PSDiver Magazine Issue 116 9 Hoewel over de ziekte van Weill, ook wel de ‘rattenziekte’ genoemd, als risico nog weinig geweten is, heeft Frans van der Veen een levend voorbeeld van een persoon die hierdoor besmet werd.

der jullie die, na het lezen van dit artikel, al nood hebben aan

Ik wil ten slotte nog verwijzen naar de Nederlandse documen-

een gesprek met hun FiST-team… Alleszins, ‘it’s OK not to be

taire ‘Waterlijken’ die je kan bekijken via internet. In deze film

OK’. Zoals na elke interventie (met de duikers) is het goed om

volgt men de specialisten die betrokken zijn bij de zoektocht

een debriefing te houden en daarin aandacht te schenken

naar het verhaal van een waterlijk, tot en met de autopsie.

aan het psychologische aspect. Op een duikinzet zijn er naast de duiker ook veel andere

Bekijk ook de aangepaste versie van de presentatie ‘Water-

mensen aanwezig. De duikers hebben meestal meer erva-

lijken: bergen van slachtoffers’ die Cedric Trooskens op het

ring met waterlijken dan de rest. Denk ook aan schippers en

Brandweercongres van oktober 2017 gaf. De slides vind je

de andere manschappen van de hulpwagens.

terug op de website www.brandweercongres.be

Bergingen behoren in theorie misschien niet tot onze kerntaken, maar in de praktijk zijn we meestal de bergers van

Cedric Trooskens, Sergeant-duiker

dienst. Er zijn nog veel onbekenden die verder onderzoek

Brandweer Zone Antwerpen

verdienen, zeker op het vlak van contaminatie en ontsmet-

cedric.trooskens@brandweerzone.

ting. Het is vast nuttig om (verder) kennis te delen over de

antwerpen.be

zonale grenzen heen. De regionale en federale werkgroep Duiken zijn hiervoor ideaal.

VRIJDAG 4 MEI: TRAINING WATERLIJKEN - BERGING SLACHTOFFERS Op vrijdag 4 mei organiseert Brandweer Zone Antwerpen een training rond het thema ‘Waterlijken’ en het bergen van slachtoffers. Ook de Scheepvaarpolitie, TST, Civiele Bescherming en andere betrokken diensten zullen aanwezig zijn. Je kan hiervoor inschrijven bij de auteur van dit artikel, Cedric Trooskens. Let wel, het aantal deelnemers is beperkt.

WATERGEWENNING IN INTERVENTIEPAK Met interventiekledij in het water terechtkomen … Hopelijk overkomt het je nooit. Mocht het toch gebeuren, lees je hieronder waarmee je best rekening houdt. Brandweermannen en -vrouwen van Zone 1 namen deel aan de zwemmarathon om aan den lijve te ondervinden hoe het is om met interventiekledij in het water terecht te komen.

Interventies spelen zich vaak af op onbekend terrein, in

Ik was verrast dat het zo goed lukte. Je mag je natuurlijk niet

donkere omstandigheden, met rook gevulde ruimtes … Bij

forceren. Zelfs onder water ondervond ik geen problemen.

de meeste interventies dragen we onze interventiekledij.

Het grootste probleem was om met je kledij weer uit het wa-

Het kan altijd gebeuren dat er een persoon in het water te-

ter te geraken: ik denk dat het in de realiteit heel moeilijk zou

rechtkomt. Om het gedrag van interventiekledij in het wa-

zijn. Misschien is het beter om je jas uit te trekken en zo uit

ter in veilige omstandigheden te kunnen ervaren, namen

het water te klimmen.”

20 brandweermannen en -vrouwen van Zone 1 deel aan de

Olivier Van Damme

zwemmarathon. In gewassen interventiebroek en -jas, sommigen zelfs met adembescherming! Voor hen was dit een

“Moeten we schrik hebben om met onze interventiekledij in

unieke ervaring ...

het water te vallen? Helemaal niet, het is - zonder dat we het weten - een vest dat zichzelf opblaast eens we in het water

Hieronder enkele reacties van deelnemers aan de zwemma-

vallen. Maar hoe je terug uit het water geraakt, dat is een

rathon:

ander paar mouwen. Het was een leuke ervaring!” Pieter Tacquet

“Ik heb een 5-tal lengtes gezwommen met interventiekledij. Het zwemmen lukt nog aardig in schoolslag. Met de kledij

ENKELE GEVALLEN UIT DE PRAKTIJK

aan lukt het niet om snel te zwemmen, maar zolang je rustig zwemt, kan je dat enige tijd volhouden.

Het is zeker niet de eerste keer dat iemand per ongeluk in het

Ook heb ik één lengte gezwommen met adembescherming.

water terecht komt met interventiekledij.

• Een collega kwam, toen hij een stap achteruit zette tijdens het aanbellen aan een voordeur, met interventiekledij in een diepe vijver terecht. Met de hulp van z’n collega kon hij uit het water komen. • Tijdens een brand in een houtverwerkend bedrijf, ging een brandweerman volledig kopje onder. Door het overtollige bluswater hadden zich plassen gevormd. Ook putten van meer dan 2 meter diepte werden zo gevuld met water. De brandweerman in kwestie kon wel snel en zelfstandig uit het water komen. • Er zijn twee gevallen bekend waarbij een brandweerman in een varkensbeerput terecht kwam tijdens een brand in een boerderij. Bij het eerste geval had de brandweerman van meer dan 1,90 meter het geluk dat de beerput slechts 1,75 meter diep was. In het tweede geval was een onderofficier

Absorptie van water

ten val gekomen in een nauwelijks gevulde beerput. Dat

Het duurt even alvorens de interventiekledij water volledig

gebeurde tijdens een verkenning bij een boerderijbrand.

absorbeert. Wanneer je in het water sukkelt, en je kan er snel

Door zijn verwondingen kon de chef niet meer zelfstandig

(lees: binnen enkele seconden) weer uit komen, zal de kledij

de put verlaten. Gelukkig konden twee collega’s hem met

nog niet veel water hebben opgenomen. De gewichtstoena-

ademluchttoestel uit de put helpen. Desondanks was hij

me is dan ook beperkt bij een korte onderdompeling.

een tijdje buiten strijd. In beide gevallen was de zichtbaar-

Bij een lange onderdompeling zal de interventiekledij - zo-

heid beperkt door de rook.

wel de oude als de nieuwe pakken - verschillende kilo’s water opnemen. Wanneer je dan uit het water wilt geraken zal

Er zijn wellicht nog heel wat van deze situaties bekend in

je meer dan 20 kilogram water moeten meesleuren. Daar

andere zones.

zijn nog geen bottines, helm, handschoenen en onderkledij bij gerekend. Zelfs langs een trap of ladder is het niet een-

CONCLUSIES

voudig om uit het water te geraken. Kan je niet rekenen op hulp, of lukt het niet om je van de interventiekledij te ont-

Drijfvermogen

doen, wordt het zeer moeilijk tot onmogelijk om nog uit het

Zelfs na lange onderdompeling in het water blijft je interven-

water te geraken. Wanneer het niveau tussen het water en de

tiejas en interventiebroek drijven. Ook het ademluchttoestel

kant niet gelijk is, wordt het nog een stuk moeilijker.

met -fles hebben een positief drijfvermogen. Je zal dus blijven drijven!

Temperatuur De gevolgen van koud water zullen het hier zeker niet gemakkelijker maken. Denk maar aan onderkoeling, verkramping, krachtsverlies, thermische shock, paniek ... Het spreekt voor zich: probeer te allen tijde te voorkomen dat je in het water valt met interventiekledij! Mocht het je toch overkomen dat je in het water sukkelt, probeer er dan zo snel mogelijk weer uit te komen, nog vóór je kledij te veel water heeft opgenomen. Roep meteen om hulp en probeer zo nodig je interventiekledij uit te trekken. Met dank aan Olivier Van Damme, Pieter Tacquet, Michel Himpens, Michel Vandenbussche, Philippe Delchambre, Karel Verstraete en Dave Margodt voor hun ervaringen. Frédéric Vandenbussche Dank aan Jean-Pierre Vandewiele voor de foto’s!

Emergency vehicles, special vehicles and equipment for fire fighting, police and medical intervention.

Somati Vehicles NV • Industrielaan 17a (Zuid III) • 9320 Erembodegem

T +32 53 83 16 16 • F +32 53 84 06 86 • info@somativehicles.be • www.somativehicles.com

vehicles Somati VEHiCLES heeft meer dan 40 jaar ervaring in binnen- en buitenland in het leveren en onderhoud van brandweermaterialen, brandweervoertuigen, politievoertuigen en utilitaire voertuigen, evenals ziekenwagens en MUG voertuigen zowel voor brandweer als de meest gerenommeerde ziekenhuizen. Het ontwerpen van de wagen gebeurt in nauwe samenwerking met de eindklant. Hierbij heeft deze steeds inspraak in de gebruikte materialen, indeling en montagemogelijkheden. Alvorens de productie te starten, kan men de wagen in een 3D tekening bekijken.

www.somativehicles.com Industrielaan 17A (Zuid III) I B-9320 Erembodegem tel +32 (0)53 83 16 16 I fax +32 (0)53 84 06 86 info@somativehicles.be

Somati VEHiCLES is ISO 9001:2015 9001:2008 gecertificeerd waardoor wij een perfecte afhandeling en after-service kunnen garanderen.

Met het nieuwe jaar zet de ontwikkeling van Netwerk Brandweer zich verder. In november 2017 vond een tweede conclaaf voor de zonecommandanten plaats waar de focus op de missie en de visie van de organisatie gericht werd. Visie en missie zijn voor elke organisatie de toetssteen waaraan elke beslissing, elke actie gespiegeld wordt: gaan we in de richting van onze visie? Dienen we onze missie? We willen weten waarom we doen wat we doen, hoe we dit doen en wat we concreet gaan doen.

Op het conclaaf mochten we ‘dromen’. De droom waar we

Om te streven naar ‘zero slachtoffers’ wil Netwerk Brand-

allemaal voor wilden tekenen, is een maatschappij met ‘zero

weer volop inzetten op een geïntegreerde brandweerzorg

slachtoffers’ zowel materieel als fysiek. Daar wilde elke zone-

met professionele en performante hulpverleningszones.

commandant persoonlijk voor gaan.

Netwerk Brandweer wil groeien om de onbetwistbare part-

Voorzitter Burgemeester Kristof Hendrickx

Bureaulid

Wim Van Zele

Jan Jorissen

Filiep Dekiere

Koen Bollen

Frank Maertens

Bert Brugghemans

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE PROACTIE & NAZORG

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE PREVENTIE

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE PREPARATIE

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE REPRESSIE

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE BEDRIJFSVOERING

CLUSTERVERANTWOORDELIJKE EXTERNE RELATIES

Thema 1 Risicobeheersing

Thema 6 De Burger

Thema 8 VTO

Thema 10 Innovatiebeleid

Thema 13 Personeelsbeheer

Thema 18 Communicatie

Wim Van Zele

Dirk De Coster

Luc Faes

Koen Bollen

Frank Maertens

Bert Brugghemans

Netwerk: BPA

Netwerk: VTO

Netwerk: HRM & Welzijn oh Werk

Netwerk: COM

Thema 7 Preventie & Evenementen

Thema 9 Logistiek beheer

Thema 2 Databeheer Bert Heylen Thema 3 Interzonale & Internationale samenwerking

Christiaan Gryspeert Netwerk: Preventie

Thema 11 Operationeel beheer Eric Janssen Netwerk: OPS & OPSCOM Ondersteuning: Koen Bollen

Thema 14 Wetgeving

Marc Vande Velde

Philippe Maudens Thema 15 Organisatieontwikkeling

Bert Swijsen

Thema 12 DGH

Thema 4 Nazorg

Robert Van Praet Netwerk: DGH

Thema 16 Financieel beheer

Jos Dauwe

Ondersteuning: Frank Maertens

Wim Van Biesen

Thema 5 Brandweer 2030

Thema 19 Relaties partners

Thema 20 Beleid & politiek Filiep Dekiere

Dominic Knapen

Netwerk: FIN

Jan Jorissen

Thema 17 ICT

Ondersteuning: bureau

Peter De Vijlder Netwerk: ICT Ondersteuning: Bert Brugghemans 23

ner voor een integrale brandweerzorg te worden. Expertise bundelen, kennis delen en innovatie te stimuleren is de basis om daartoe te komen.

EXPERTISECLUSTERS EN THEMA’S Netwerk Brandweer verenigt de Vlaamse brandweerzones via de zonecommandanten. De dagelijkse leiding van Netwerk Brandweer wordt waargenomen door zes zonecommandanten en de voorzitter burgemeester Kristof Hendrickx (burg. Arendonk).

werp samenwerken. De clusters en de thema’s zijn een ‘levend’ geheel.

Deze zes zonecommandanten en de voorzitter vormen samen het bureau. Elk lid van het bureau is verantwoordelijk

Een thema/cluster kan alleen maar vooruitgang maken in

voor een overkoepelende cluster. Elke cluster is opgedeeld

een bepaalde materie als juiste specialisten aan tafel zitten.

in thema’s. Voor elk thema is een zonecommandant verant-

Deze kennis zit verspreid over alle zones. Elke zonecom-

woordelijk, die zorgt voor de coördinatie en de rapporte-

mandant gaat daarom na wie hij ter beschikking heeft die

ring naar de andere zones toe. We bezorgen jullie hierbij een

een aanwinst zal zijn voor bepaalde thema’s. Voor sommige

overzicht van de clusters en de thema’s.

thema’s zal hij (op dit moment) niemand aanleveren, maar voor andere thema’s wel. Het kan dus zijn dat een themaver-

Naargelang de actualiteit, de werklast of andere bijkomen-

antwoordelijke een team heeft dat volledig uit andere zones

de factoren, kan het zijn dat thema’s naar een andere clus-

komt. Elke lid van dit team is gespecialiseerd in dit onder-

ter geplaatst worden, dat bepaalde thema’s samengevoegd

werp en spreekt namens zijn zone, zijn provincie of namens

worden of dat thema’s uitgesplitst worden. De actualiteit kan

verschillende zones. De frequentie van de samenkomsten

zo zijn dat twee of drie thema’s rond één specifiek onder-

wordt vastgelegd door het team.

EVEN KLAARHEID SCHEPPEN… Blijft het tijdschrift ‘De Brandweer[m/v]’ bestaan? Klopt het dat alle brandweermensen het tijdschrift krijgen en niet alleen de leden van BVV? Op deze vragen kunnen we tweemaal ja antwoorden! In de loop van 2018 gaat Netwerk Brandweer ervoor zorgen dat alle brandweermensen (operationeel, ondersteunend en administratief) het tijdschrift krijgen. Als u tewerkgesteld bent in een zone, ongeacht de functie of graad, zult u het tijdschrift ontvangen. Voor Netwerk Brandweer zijn alle brandweermensen (operationeel, ondersteunend en administratief) in elke zone even belangrijk. Het is dan ook een logisch gevolg dat de zonecommandanten willen dat alle personeelsleden over informatie beschikken.

Ben ik nog verzekerd bij de Nationale Kas? De KNKOH (Koninklijke Nationale Kas voor Onderlinge Hulp der Brandweerlieden) – kortweg de Nationale Kas – genoemd, blijft voorlopig bestaan in haar huidige werking met de bestaande dekking. De oorsprong van deze kas is terug te brengen tot vele tientallen jaren terug, toen de familie van brandweermensen, en dan vooral de vrijwillige brandweermensen, op zeer weinig financiële steun kon terugvallen bij een (dodelijk) ongeval van hun partner tijdens een interventie. Deze kas heeft heel wat gezinnen uit de nood geholpen. Met de zonevorming zijn de brandweerlieden van nu (vrijwillig en beroeps) veel beter verzekerd en is de kas een aanvulling, maar geen noodzaak meer. In 2018 zal de werking van de kas doorgelicht worden. Tot dan blijft de kas haar huidige werking behouden. Wanneer de vernieuwde werking van de kas op punt staat en omgeschakeld wordt, zal dit uitgebreid gecommuniceerd worden.

SITUATIONAL AWARENESS INLEIDING Alles en iedereen heeft zijn beperkingen. We weten dat de

tie op een persoon afgevuurd worden, dan zullen er zaken

uitrusting van een brandweermens ongeveer 25 kg weegt.

vergeten worden. En juist die zaken kunnen erg belangrijk

We weten ook dat brandweermensen in staat zijn om een

zijn. Tijdens een brand komt en gaat er erg veel informatie.

slachtoffer naar buiten te slepen. Niemand verwacht echter

Het missen van informatie is dan zeer snel gebeurd.

van een brandweermens dat hij 10 slachtoffers tegelijker-

Het beeld van de (onder)officier die alle beschikbare infor-

tijd naar buiten kan slepen. Dat is gewoon te veel gewicht.

matie registreert, opslaat en verwerkt, klopt niet met de rea-

Iedereen weet dat, iedereen aanvaardt dat.

liteit. Dit beeld houdt immers geen rekening met de mentale

Brandweermensen hebben niet alleen fysieke beperkingen.

beperkingen die we allemaal hebben.

Er zijn ook mentale beperkingen die even reĂŤel zijn. Velen

Dit artikel gaat over situational awareness en over de ver-

zijn zich daar niet van bewust. Zo kan men in stresssituaties

schillende factoren die zorgen dat die situational awareness

maximum vijf zaken onthouden. Als er meer stukjes informa-

per definitie beperkt is.

figuur 1 Het zoekscherm van het NIOSH firefighter fatality program geeft toegang tot honderden verslagen van dodelijke ongevallen met brandweermensen. (www.cdc.gov)

WIE IS DR. RICHARD GASAWAY?

2. Begrijpen Het is belangrijk dat ieder zich bewust is van het feit dat we

Eind oktober bracht dr. Rich Gasaway een bezoek aan België.

eenzelfde realiteit elk op een eigen manier interpreteren.

Hij was er op uitnodiging van majoor Bert Brugghemans, zo-

Verschillende mensen kunnen naar hetzelfde kijken en toch

necommandant van BrandweerZone Antwerpen. Dr. Gasa-

iets anders zien. Dit kan verschillende redenen hebben:

way is dé specialist inzake situational awareness. Hij werkte

1. Verschillende mensen kijken vanuit een andere hoek en

30 jaar bij de brandweer in de VS. Hij startte als brandweer-

zien dus elk een andere kant van het gebeuren.

man en eindigde zijn carrière als Fire Chief in een kleine

2. Iedereen heeft zijn eigen referentiekader. Mensen kun-

stad. Aan het einde van zijn carrière begon hij Line-of-duty-

nen exact hetzelfde zien en er toch een andere betekenis

deaths, dodelijke ongevallen met brandweermensen, te be-

aan geven.

studeren. Hij vroeg zich af hoe het kwam dat zoveel mensen om het leven kwamen terwijl er achteraf soms “duidelijke

Er is kennis en ervaring nodig om waarnemingen om te zet-

oorzaken” waren. Hoe kon het zijn dat deze ervaren brand-

ten in het begrijpen van de situatie. Daarom wordt binnen

weermensen die informatie over het hoofd hadden gezien?

de brandweer veel geïnvesteerd in kennis van brandgedrag,

How did they not see it coming? Het was voor hem het begin

het lezen van brand … Hoe meer kennis en ervaring iemand

van een doctoraatsstudie: een onderzoek naar situational

heeft, hoe meer hij of zij in staat zal zijn om waarnemingen

awareness bij brandweermensen en de verschillende facto-

te interpreteren. Dit heeft te maken met het feit dat hij meer

ren die in de weg van een goed omgevingsbewustzijn staan.

weet en kent, maar ook door het feit dat iemand met ervaring sneller in staat is om te begrijpen wat er aan de hand is.

Gasaway gaf in Antwerpen een lezing over situational awa-

Als een beginnende onderofficier uit een post met weinig

reness. In dit artikel probeer ik een aantal belangrijke items

brandinterventies ter plaatse komt op een brand, zoals in fi-

van die dag te delen. Het is eveneens een pleidooi voor het

guur 3, dan zal hij zich snel een beeld moeten vormen van

integreren van situational awareness in de Belgische brand-

de situatie. Hij zal waarschijnlijk enige vorm van stress erva-

weeropleiding.

ren. Zijn aandacht zal zich fixeren op de uitslaande vlammen. Misschien voelt hij ook de hitte van de vlammen op zijn ge-

SITUATIONAL AWARENESS

zicht. Hij zal tot de conclusie komen dat er een volontwikkelde brand woedt op het gelijkvloers.

Gasaway definieert situational awareness als de mogelijk-

Indien een ervaren onderofficier met zeer veel brandin-

heid om waar te nemen en te begrijpen wat rondom ons

terventies op zijn actief op hetzelfde moment ter plaatse

gebeurt, en dit in relatie tot het tijdsverloop. Vervolgens is

komt, zullen er zich ook andere processen in diens hoofd

het doel om toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, op

afspelen. Waarschijnlijk zal de ervaren onderofficier ook het

tijd, om een negatieve uitkomst te voorkomen.

lichtschijnsel aan de bovenkant van de inkomdeur gezien hebben. Dit vertelt hem dat er een verbinding is tussen de

Er zijn drie kernbegrippen aanwezig in deze definitie:

kamer op het gelijkvloers en de gang. Dit leidt tot verschil-

1. Waarnemen

lende mogelijkheden:

2. Begrijpen

• De deur tussen de kamer en de gang staat open.

3. Voorspellen

• De deur tussen de kamer en de gang is doorgebrand.

1. Waarnemen Tijdens een interventie zijn er continu waarnemingen. De waarneming wordt beïnvloed door allerlei factoren. Dit is een eerste manier waarop het fout kan lopen. De waarneming kan sterk afwijken van de realiteit. De factoren die deze afwijking veroorzaken, zijn een barrière voor goed omgevingsbewustzijn. Dr. Gasaway noemt dit barriers to situational awareness. Dr. Gasaway heeft een honderdtal dergelijke barrières geïdentificeerd. Enkele voorbeelden worden in dit artikel besproken: mind drift, short term memory overload, confabulation, afleiding en taak fixatie. Er zijn er echter vele andere.

In theorie is er ook de mogelijkheid dat de inkomdeur toe-

Er moet onmiddellijk een balans worden opgemaakt van

gang geeft tot één grote ruimte en er dus geen gang is. De

de risico’s en de winst die te behalen valt. Gasaway onder-

ervaren onderofficier weet dat dit weinig waarschijnlijk is. In

scheidt twee windows of opportunity:

dat geval zou de volledige ruimte gevuld zijn met brandende

• The window of opportunity for civilian survivability: de tijd

gassen. De opening aan de bovenkant van de deur zou dan eveneens gevuld zijn met uitslaande vlammen. Het feit dat

waarbinnen burgers kunnen overleven in die situatie. • The window of opportunity for firefighter survivability: de

dit niet zo is, wijst erop dat er een gang is achter de deur.

tijd waarbinnen brandweerlui kunnen overleven in die si-

Dit laatste stukje informatie genereren vraagt heel wat ken-

tuatie.

nis en ervaring. Het komt er op neer dat er een conclusie getrokken wordt uit iets dat afwezig is: er komen geen vlam-

Beide tijdsperiodes zijn eindig. Normaal gezien is de over-

men door de voordeur, dus er is een gang achter de voor-

levingsperiode voor burgers een stuk korter dan die voor

deur.

brandweermensen. Zolang er overlevingskansen zijn voor

Beginners kunnen conclusies trekken uit dingen die ze zien.

burgers, is het verantwoord om risico’s te nemen.

Gevorderden kunnen ook conclusies trekken uit dingen die ze niet zien.

Door van bij het begin een voorspelling te doen over de richting waarin het incident zal evolueren, is het mogelijk om na

3. Voorspellen

verloop van tijd vast te stellen dat de voorspelling klopt of

Het volgende luik van omgevingsbewust zijn, is het voor-

niet. Indien er vijf minuten na aankomst op figuur 3 nog geen

spellen van het verloop. Net nadat ze aangekomen zijn op

verbetering is in de situatie, dan klopt de voorspelling niet.

de plaats van een brand, zou iedereen zich moeten afvra-

Bijsturing wordt noodzakelijk. Er mogen vooral niet zoveel

gen: “In welke richting gaat dit incident evolueren?” Op die

risico’s worden gelopen. Er kunnen verschillende redenen

manier verplichten we onszelf om na te denken over de dy-

zijn omdat de situatie anders evolueert dan gedacht:

namiek van de situatie. Dit kan bijvoorbeeld op de volgende

• Misschien is de brandhaard aangestoken en is er overal vol-

manier voor de situatie in figuur 3: We gaan de brand neer-

doende benzine aanwezig om de brand laaiend te houden.

slaan met één lijn van 45 mm van buitenaf en daarna een

• Misschien zijn er achteraan bijkomende ramen gespron-

binnenaanval starten. Dit zou niet langer dan twee minuten

gen net na de aankomst waardoor het vermogen van de

mogen duren. De volgende ploegen zullen de woning door-

brand snel te groot is geworden om te blussen met één lijn

zoeken op slachtoffers.

van 45 mm.

figuur 3 Uitslaande brand op het gelijkvloers van een woning. (Foto: Nico Speleers) 28

Resource awareness gaat over het beeld dat we hebben van het materiaal waarmee we werken. Hoelang doen we met een persluchtfles? (Foto: Pierre-Henri Demeyere)

• Misschien is er iets mis met de autopomp en is de ploeg er

Een brandweerofficier stond op een moeilijke brandinter-

niet in geslaagd om een effectieve blusactie in te zetten.

ventie in een complex gebouw. De brand was hevig en hij had verschillende ploegen ingezet om de brand te blussen.

Omdat er bij de aankomst bewust een beeld wordt gecre-

Hij kreeg het gevoel dat er iets grondig fout was, maar kon

ëerd, is het ook makkelijker om vast te stellen als de zaken

niet zeggen wat precies. Op dat moment kwam de Safety

niet lopen zoals verwacht. Dan kan bewust worden bijge-

Officer langs, een (onder)officier die instaat voor de veilig-

stuurd om ongevallen te voorkomen.

heid op de interventieplaats, met wie hij zijn gevoel deelde. De Safety Officer gaf aan dat alles in orde leek: de aanvals-

INTUÏTIE: WANNEER OP JE GEVOEL AFGAAN?

ploeg was bezig met de brand, de back-upploeg was bezig met afleggen van een tweede lijn om de aanvalsploeg te ondersteunen. Er stond een Rapid Intervention Team klaar om

In de praktijk zijn brandinterventies vaak erg dynamisch. Per

in te grijpen mocht er iets fout gaan. Het commando was

definitie is het onmogelijk om tegelijk alles te zien. Zo zijn er

ook helemaal volledig. Er was een duidelijke commandopost

meerdere gevels aan een gebouw en is het onmogelijk om

met een schets van de situatie en voldoende mensen om de

ze allemaal tegelijkertijd te zien. Vooral voor officieren leidt

radiocommunicatie op te volgen. Er was iemand die zich be-

dit tot situaties waarbij ze een interventie leiden terwijl ze

zighield met de opvolging van de persluchtdragers. Hij had

niet alle stukjes informatie hebben.

als Safety Officer zijn ronde gemaakt en niets verkeerds vast-

Door de grote hoeveelheid informatie is het bovendien niet

gesteld. Er stonden bovendien reserveploegen klaar voor

mogelijk om alles bewust te verwerken. Hierdoor gebeurt

toekomstige taken. Alles leek perfect in orde en volgens het

een groot stuk van de verwerking onbewust. Leidinggeven-

boekje. De officier besloot zijn onverklaarbare gevoel te ne-

den voelen soms intuïtief wat ze wel of niet moeten doen.

geren en de brandbestrijding verder te zetten zoals ze bezig

Intuïtie is een erg moeilijk gegeven. Onze intuïtie is namelijk

waren. Twintig minuten later trad er binnen rapid fire pro-

niet altijd juist. Rich Gasaway vertelde het volgende verhaal

gress op en kwamen twee brandweerlui om het leven.

van een tragedie in de VS:

De officier in kwestie wist intuïtief dat er iets ging mislopen.

de situatie zoals in figuur 3 binnen de twee minuten na aan-

Hij kon het alleen niet verklaren. Wat kunnen we hieruit le-

komst te stabiliseren? Of zijn er eerder vijf minuten nodig?

ren? Gasaway verwoordt het als volgt: Voor een officier bestaat het team uit alle brandweerlieden • Als je jezelf beschouwt als een expert in je vak

op de interventieplaats. Het team kan dus bestaan uit meer-

• én je bent aan het werk in een situatie met veel risico’s

dere kleinere teams: bijvoorbeeld twee autopompen, een

• én de situatie verandert continu

ladderwagen en een tankwagen. Is dit team in staat om de

• én je staat onder tijdsdruk

volgende acties effectief en efficiënt uit te voeren?

• én je het gevoel krijgt dat de situatie fout zal open

• De brand snel onder controle brengen

• dan doe je er best aan om dat gevoel te volgen.

• De nablussing starten • Ventileren

De kans bestaat dat je onderbewustzijn aan de slag is met

• Zoeken naar slachtoffers

informatie die je bewust niet kan verwerken omdat er te veel informatie is. Volg je gevoel en haal iedereen weg uit de risi-

Het is voor een officier belangrijk om een beeld te hebben

cozone tot je begrijpt wat er echt aan de hand is.

van de tijd die zal nodig zijn om deze taken uit te voeren.

De omgekeerde situatie valt soms ook voor. Soms gebeurt

Indien hij of zij van mening is dat zijn ploegen er te lang over

het dat je overvallen wordt door een gevoel van euforie in

doen, moet er versterking komen.

een situaties met veel risico’s. Alles lijkt goed te gaan. In dat

Net zoals de andere situational awareness, kan dit beeld, dat

geval met je je intuïtie niet vertrouwen. Ga dan bewust op

de officier heeft van het team, ook verkeerd zijn. Ook team

zoek naar feiten om je gevoel te ondersteunen of te weer-

situational awareness is dus belangrijk.

leggen.

Resource awareness

SOORTEN SITUATIONAL AWARENESS

Resource awareness gaat over het beeld dat we hebben van het materiaal waarmee we werken. Hoelang doen we met

Dr. Gasaway onderscheidt verschillende soorten situational

een persluchtfles? Bij de meeste brandinterventies is dat niet

awareness:

echt een probleem. Bij een beperkt aantal brandinterventies

• Persoonlijke situational awareness

is het wel belangrijk om daar een goed beeld van te hebben.

• Team situational awareness

Zonder lucht komen te zitten heeft immers enorme conse-

• Resource awareness

quenties.

• Big-picture situational awareness Klopt het beeld dat we hebben van ons materiaal? Heeft ie-

Persoonlijke situational awareness

dereen een goed beeld van de maximale bluskracht van een

Iedereen heeft een beeld van zichzelf. Bij de ene is dat vrij ac-

hogedruklijn? Of is hier ook sprake van een barrière tot om-

curaat, anderen onder- of overschatten zichzelf. Elk van ons

gevingsbewustzijn?

heeft echter een blinde vlek. Er zijn bepaalde kanten van onszelf - en van ons kunnen - waarvan we ons niet bewust zijn.

Shared situational awareness

Het is belangrijk dat we een goede persoonlijke situational

Bij het afhandelen van een brandinterventie (of een ander

awareness hebben: weten wat onze sterke en zwakke punten

incident) is het belangrijk dat er een gezamenlijk beeld wordt

zijn. Hoe is het gesteld met onze kennis, onze kunde, onze

gevormd van de situatie. In praktijk is het gezamenlijk beeld

lichamelijke conditie? Waar moeten we nog aan werken?

nooit perfect omdat iedereen op een andere manier naar

Is ons zelfbeeld correct? Of staat ons een verrassing te

de situatie kijkt: vanuit een andere hoek (fysiek), vanuit een

wachten op een moment we echt geen extra tegenslag kun-

ander referentiekader, met andere emoties …

nen verdragen?

Toch moeten leidinggevenden ernaar streven om tot een gezamenlijk omgevingsbewustzijn te komen. Na een zwaar

Team situational awareness

ongeval is al vaak gebleken dat het risico voor een aantal

Een team is zoveel meer dan de verzameling van individuen.

collega’s overduidelijk aanwezig was, terwijl anderen er zich

Ook hier kan een beeld bestaan van wat het team kan en

niet van bewust waren.

niet kan. Een team kan bijvoorbeeld bestaan uit de bemanning van de autopomp. Hoelang doen jullie erover om een aanvalslijn in stelling te brengen? Slaagt jullie team erin om

zijn

verschillende

manieren

het

gezamenlijk

Mind Drift

omgevingsbewustzijn te verbeteren. Het geven van een

Iedereen die met de auto rijdt, is al eens tot de conclusie ge-

CAN-report over de radio zorgt ervoor dat die gegevens

komen dat hij of zij een deel van het traject met de automa-

voor iedereen beschikbaar zijn. SOP’s kunnen ertoe

tische piloot heeft afgelegd. Tijdens het autorijden, nochtans

leiden dat iedereen in een team weet welke acties het

een gevaarlijke activiteit waarbij jaarlijks honderden slacht-

team wil uitvoeren en wat de taak van elk individu daarin

offers vallen, is de aandacht weggedreven naar iets anders

is. Duidelijke bevelen van (onder)officieren die expliciet

dan het autorijden. Dit fenomeen heet mind drift. Hoewel

worden uitgesproken kunnen hier ook bij helpen. Indien er

het ongelooflijk lijkt, gebeurt dit ook bij brandbestrijding. Het

tijd voor is, kan een leidinggevende bij de briefing ook een

spreekt voor zich dat dit niet bijdraagt tot een goed omge-

context meegeven, enkele stukjes informatie die helpen

vingsbewustzijn. Er is echter niets dat we ertegen kunnen

om een gezamenlijk beeld van de situatie te vormen: een

doen. We kunnen onszelf er enkel van bewust zijn dat het

korte situatieschets (Wat is er aan de hand?), de teams die

gebeurt en dat ons beeld van de omgeving per definitie on-

al aanwezig zijn en hun taken (Wat zijn we aan het doen om

volledig is.

het probleem op te lossen?) en als laatste de taak die moet uitgevoerd worden (Wat is jullie taak?).

Short term memory overload In de inleiding werd al gezegd dat de gemiddelde mens, ge-

BARRIÈRES VOOR GOED OMGEVINGSBEWUSTZIJN

durende een kort tijdsbestek, maximum vijf stukjes informatie kan onthouden. Op het moment dat er een zesde stukje informatie toekomt, wordt één van de eerste stukjes infor-

Met het onderzoek identificeerde Gasaway meer dan 100

matie “overschreven”. De persoon is dan al vergeten waar

barriers to situational awareness. Tijdens zijn lezing in Ant-

het eerste stukje informatie over ging. Dit kan echter een

werpen kwamen er 12 aan bod. Hier worden slechts enkele

heel belangrijk stukje informatie zijn dat cruciaal is voor de

belangrijke barrières uitgelicht.

verdere afhandeling van het incident.

Taak fixatie: Brandweermensen kunnen erg gefocust zijn. Het nadeel is dat ze soms zo focussen op hun taak, dat ze de wereld rondom hen uit het oog verliezen. (Foto: Pierre-Henri Demeyere)

Wat te denken over de officier die leiding geeft aan twee au-

Taak fixatie

topompen, een autoladder, een tankwagen. Dat zijn al vier

Brandweermensen kunnen erg gefocust zijn, wat uiteraard

eenheden om over na te denken. Hij of zij heeft twee radio’s:

erg belangrijk is. Ze moeten vaak moeilijke taken uitvoeren,

één op de gespreksgroep van de interventie en de andere op

die het verschil kunnen maken tussen leven en dood. Het

de gespreksgroep van de dispatching. Wat als een sergeant

nadeel is dat ze soms zo focussen op hun taak, dat ze de

mondeling verslag komt uitbrengen terwijl er radioverkeer

wereld rondom hen uit het oog verliezen.

is op de twee gespreksgroepen? En op dat moment heeft de politie ook enkele vragen. Tegelijkertijd moet de officier

Hierdoor nemen brandweermensen soms risico’s die on-

ook de situatie in de gaten houden: observeren, begrijpen

nodig zijn. De brandweer heeft al een aantal maatregelen

en voorspellen.

genomen om hiermee om te gaan. Het hele gebeuren rond

Het is belangrijk om hier te erkennen dat mensen ook op

beveiliging van incidenten op de openbare weg is een ma-

dit vlak beperkingen hebben. Dit kan voorkomen worden

nier om de gevolgen van taak fixatie bij werken op de open-

door de officier van een chauffeur te voorzien, die de ra-

bare weg te beperken. De brandweermensen die bijvoor-

diocommunicatie met dispatching voor zijn rekening neemt.

beeld een ontzetting uitvoeren, kunnen zich met deze taken

De chauffeur kan ook een rol spelen in de beeldvorming

bezighouden terwijl anderen zorgen dat het verkeer geen

en kan daar de officier ondersteunen. Er kunnen ook regels

gevaar meer vormt. Vandaag zou iedereen het absurd vin-

worden opgesteld die vastleggen wanneer een tweede of-

den om een ontzetting te doen op een autosnelweg, zonder

ficier ter plaatse moet komen. Dit alles om te voorkomen

dat er signalisatiewagens komen. Nochtans was dat twintig

dat de leider van de operatie over zijn grenzen gaat. Heel

jaar geleden de normaalste zaak van de wereld. Gelukkig is

wat barrières voor situational awareness kunnen niet worden

dit één van de zaken die veranderd zijn. Brandweermensen

vermeden. We kunnen mensen niet plots 15 stukjes informa-

hebben nog even veel last van taak fixatie bij een bevrijding

tie laten onthouden. Wel kunnen we er als organisatie voor

als vroeger, maar de gevolgen ervan zijn ondervangen.

zorgen dat er meer mensen zijn om die informatie te ontvangen. Meer ondersteuning voor leidinggevenden, zodat er

AFSLUITENDE BESCHOUWING

geen belangrijke info verloren gaat. Situational awareness is een thema dat zo goed als afwezig

Confabulation

is in de brandweeropleiding. Toch is een goed omgevings-

Ons brein liegt tegen ons. Als er gaten zijn in het beeld dat

bewustzijn van cruciaal belang om efficiënt en veilig te kun-

we hebben van de realiteit, zal ons brein zelf de gaten in-

nen optreden. Het lijkt aangewezen dat er een cursus over

vullen (met gegevens van eerdere incidenten of van wat het

situational awareness wordt opgenomen in de opleidingen

denkt dat het moet zijn). Hierdoor ontstaat een bijgewerkte

voor brandweermensen en (onder)officieren. Bovendien is

versie van de observatie die sterk kan verschillen van de wer-

het ook belangrijk dat er bijscholing komt zodat alle actieve

kelijkheid.

brandweermensen kennis kunnen maken met dit concept.

Afleiding

BRONNEN

Het volgende is bij iedereen wel eens gebeurd. Je bent op weg naar de keuken om iets te halen. Tegen je er aankomt,

[1] Richard Gasaway, persoonlijke communicatie, 2014

ben je vergeten wat. Nochtans was de oorspronkelijke reden

[2] Richard Gasaway, Flawed situational awareness: a stealth

heel duidelijk. Onderweg is er iets gebeurd dat de aandacht heeft afgeleid. De aandacht is even afgegleden naar een an-

killer, lezing bij BrandweerZone Antwerpen, 2017 [3] www.Samatters.com

der onderwerp of andere activiteit en is niet teruggekomen naar de eerste taak. Op een brandinterventie zijn er talloze zaken die de aandacht kunnen afleiden. Hierdoor ontstaat een groot risico. Een leidinggevende heeft net iets bedacht en beslist om uit te voeren. Dan wordt hij afgeleid terwijl hij op weg is om het te laten uitvoeren. Geregeld komt het voor dat nadien doordringt dat die taak nog moet worden uitgevoerd. Wat als het hier over een zeer kritische taak gaat?

Karel Lambert

AUTOVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! Protectas heeft voor u als brandweerman of –vrouw extra gunstige voorwaarden voor uw autoverzekeringen (en dit zowel voor uzelf als voor uw gezinsleden). Aan goede bestuurders kunnen we een tarief aanbieden dat tot de beste van de markt behoort en bovendien geniet u van de service van een professionele makelaar. Zo betaalt u niet te veel maar staat u ook niet alleen in geval van schade.

BRANDVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! U, brandweerman of –vrouw, bent expert op het gebied van brandbestrijding én brandpreventie. Tegenover een kleiner risico staat een lagere premie. Daarom biedt Protectas brandweerlieden aangesloten bij een beroeps- of een vrijwilligerskorps, een bedrijfskorps of een federatie, een brandverzekering aan tegen unieke voorwaarden. Wij nemen als voorbeeld iemand die in Aalst (postcode 9300) woont. Het gaat om een aanpalende woning of een appartement, met beveiligingsinstallatie of gepantserde deur. . Gebouw Inhoud Diefstal Als eigenaar Als huurder

Formule 1

Formule 2

Formule 3

Formule 4

Formule 5

Formule 6

150.000 EUR 50.000 EUR 25.000 EUR 214,14 EUR 173,74 EUR

180.000 EUR 60.000 EUR 30.000 EUR 256,42 EUR 207,94 EUR

240.000 EUR 80.000 EUR 40.000 EUR 337,71 EUR 273,07 EUR

300.000 EUR 100.000 EUR 50.000 EUR 421,45 EUR 340,65 EUR

360.000 EUR 120.000 EUR 60.000 EUR 475,81 EUR 408,23 EUR

420.000 EUR 140.000 EUR 70.000 EUR 554,65 EUR 475,81 EUR

De premies zijn inclusief waarborg natuurrampen en taksen - Risicogebieden natuurrampen = aangepaste voorwaarden. Verzekerde waarden > formule 6 zijn eveneens mogelijk.

Familiale- en autoverzekering voor brandweerlieden ook goedkoper.

ANTWOORDSTROOK Ja, ik ben geïnteresseerd in uw uniek aanbod. Ik ben nog geen klant bij Protectas. Gelieve mij informatie voor mijn private verzekeringen te bezorgen op volgend adres: Ik ben reeds klant bij Protectas. Gelieve mij informatie voor mijn autoverzekeringen te bezorgen op volgend adres: Naam: ………………………………. Voornaam: ………………………………… Adres: ………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. Tel : ………………………………. Korps: ……………………………………... Stuur deze antwoordstrook naar Protectas, Zelliksesteenweg 12 te 1082 Brussel of bel voor meer informatie op het nummer 02/465.91.01 of fax: 02/468.02.34 of e – mail : Info@Protectas.be Registratienummer CDV 16896

EUROPEES ONDERZOEK NAAR BRANDVEILIGHEID MEUBELS De afgelopen twee jaar is er door de Federation of the Eu-

In een volgend artikel zullen wij ingaan op de overwegingen

ropean Union Fire Officer Associations (FEU) onderzoek ge-

die hebben geleid tot het advies en de aanbevolen testme-

daan naar de noodzaak van het vergroten van de brandvei-

thoden voor meubels en matrassen in de woonomgeving.

ligheid van meubels1 en matrassen in woningen in Europa en manieren om dit te verwezenlijken. In twee artikels zullen wij het proces en de resultaten van dit project nader toelichten.

AANDEEL MEUBILAIR EN MATRASSEN IN WONINGBRANDEN

In dit eerste artikel zal ingezoomd worden op de problematiek en het nut en de noodzaak voor dit onderzoek naar de

In de Europese Unie sterven jaarlijks tussen de 5.000 en

brandveiligheid van meubels en matrassen. Zo zullen wij het

6.000 mensen ten gevolge van brand. In verreweg de mees-

aandeel dat meubels en matrassen hebben in (fatale) wo-

te gevallen (ruim 90%) betreft het branden in woningen.

ningbranden bespreken, alsook de weten regelgeving die op dit moment in Europa geldt voor deze producten. Ver-

In woningen zijn er veel brandbare materialen zoals ban-

volgens krijgt u inzicht in de rol van meubels en matrassen

ken, bedden en fauteuils die allemaal bijdragen aan de totale

bij de ontwikkeling van een brand, maar ook welk effect dit

vuurbelasting in de woning. Uit statistieken van verschillende

kan hebben op ontvluchtingsmogelijkheden en overlevings-

landen2 blijkt dat branden vaak beginnen in meubels of ma-

kansen bij brand.

trassen en dat deze branden juist bijdragen aan veel dode-

1 Onder meubels wordt hier begrepen: bekleed meubilair zoals bankstellen en fauteuils 2 Nederland, Zweden, Finland, Spanje en Denemarken

lijke slachtoffers in woningen. Zo is ongeveer 25% van alle

In andere gevallen zijn deze alleen van toepassing op een

fatale woningbranden begonnen in bekleed meubilair of een

beperkt aantal gebouwen, bijvoorbeeld gebouwen met een

matras. Deze statistieken zouden in werkelijkheid zelfs nog

gezondheidszorgfunctie, gevangenissen, theaters, hotels en

hoger kunnen zijn, omdat in 32% van de totale gevallen het

restaurants. Naast het Verenigd Koninkrijk en Ierland heb-

object waar de brand ontstaan is, onbekend is.

ben alleen Finland en Noorwegen in beperkte mate eisen

Als we kijken naar de verschillende ontstekingsbronnen, kan

gesteld aan de brandveiligheid van meubels (en matrassen)

gezegd worden dat bijna een kwart van alle fatale woning-

in particuliere woningen en woningen van wooncorporaties.

branden wordt aangestoken door een sigaret. Een kleiner

Zweden heeft een aanbeveling uitgewerkt.

aantal branden (7%) wordt aangestoken door kaarsen of een andere kleine open vlam. Net als bij het object waar de brand

NULMETING: PRAKTIJK CASE IN ZUTPHEN

ontstaan is, zouden deze percentages hoger kunnen liggen omdat ook hier een hoog percentage (21%) onbekend is.

Eerder onderzoek uitgevoerd door het Instituut Fysieke Veilig-

Voor een paar landen was het mogelijk om een overzicht

heid (Nederland) heeft uitgewezen dat branden die ontstaan

te maken van het percentage fatale branden ontstaan in

in meubels en matrassen, zich snel ontwikkelen. In het onder-

meubels of matrassen én veroorzaakt door sigaretten of een

zoek uit 2014 zijn brandproeven gedaan in arbeiderswoningen

kleine open vlam. Uit die gegevens is gebleken dat tussen

in de Nederlandse gemeente Zutphen. Om de realiteit zoveel

de 11% en 19% van alle branden in woningen met dodelijke

mogelijk te benaderen is de inrichting van de woningen een

slachtoffers als gevolg, de brand in meubels of een matras

afspiegeling van meubels zoals die in Nederland anno 2014

ontstaat door ontsteking met een kleine ontstekingsbron.

gebruikelijk zijn. Daartoe zijn de meubels aangeschaft bij drie

verschillende meubelwarenhuizen en is gefocust op het prijs-

WET- EN REGELGEVING

segment ‘goedkoop’ met de financiële situatie van een jong gezin in het achterhoofd. In dit onderzoek zijn zes verschil-

Sinds de jaren ‘80 hebben het Verenigd Koninkrijk en Ierland

lende brandproeven gedaan waarbij telkens een brand ont-

wetgeving geïmplementeerd betreffende de brandbaarheid

stoken werd op een andere plaats (woonkamer, slaapkamer

van bekleed meubilair en matrassen in woningen. Vergelijk-

of keuken) en waarbij gevarieerd werd met het openen of slui-

bare wetgeving en eisen zijn op kleine schaal door andere

ten van deuren in de woning. Gedurende deze testen werden

Europese landen geformuleerd. Onderzoek naar deze wet-

variabelen als temperatuur, warmtestraling, koolmonoxide en

geving bracht aan het licht dat verschillende landen eisen

de hoogte van de rooklaag gemeten.

stellen aan de brandveiligheid van meubels (en matrassen) in openbare gebouwen. Naast het Verenigd Koninkrijk en Ier-

Bij deze testen werd duidelijk dat de ontwikkeling van brand

land hebben ook Duitsland, Frankrijk, Portugal, Spanje, Italië,

en de kans op ontvluchting en overleefbaarheid van veel

Noorwegen, Zweden en Finland eisen gesteld. In sommige

factoren afhankelijk zijn. Met ontvluchting wordt bedoeld

gevallen gelden deze eisen voor alle openbare gebouwen.

dat een slachtoffer, totdat dit niet meer mogelijk is, kan en

Voor- en achterkant testhuizen in Zutphen.

3 Vanuit Finland is data aangeleverd over het aantal dodelijke slachtoffers, niet het aantal fatale branden

Voorkant van de woning op het brandweeroefencentrum Crailo.

wil vluchten. Met overleefbaarheid wordt bedoeld: de grens

men zijn van enkel glas. Per test werd één meubelstuk (bank

waarboven aangenomen wordt dat de kans op overleven

of matras) in het woongedeelte van de woning geplaatst.

fors afneemt en de kans op lange termijn gezondheidsscha-

Deze werd vervolgens ontstoken met één van de ontste-

de groot is. De kans op overleven boven deze grens is dus

kingsbronnen die in officiële brandveiligheidstesten worden

niet ‘0’, maar wel beperkt.

gebruikt: een sigaret, een kleine vlam en/of een kleine hou-

Op basis van de testen in Zutphen kon geen duidelijk beeld

ten opstelling (crib 5). Gedurende de experimenten werden

worden verkregen over het brandgedrag van alleen de be-

temperatuur, warmtestaling, koolmonoxide (CO), zuurstof

kleding van meubels en matrassen en de kans op ontvluch-

(O2) en stikstofoxiden (NOx) gemeten.

ting en overlevingskansen bij deze woningbranden . Om hier 4

een betere indruk van te krijgen, is besloten om verschillen-

Testopstelling

de nadere testen uit te voeren. In deze testen wordt het gedrag van meubels en matrassen, de kans op ontvluchting en

375 cm

207 cm

overleefbaarheid bestudeerd. In een geheel lege woonkagoed mogelijk het effect van deze producten bij brand te bestuderen. Door middel van dit onderzoek kon zowel een

600 cm

mer werden enkel meubels en matrassen geplaatst, om zo Testobject (scale)

meest verkochte matrassen en gestoffeerde banken van een grote meubelfabrikant, als de kans op ontvluchting en overleefbaarheid in de huiselijke omgeving bij blootstelling aan

Testo 1 en 2: CO, O2, NOx (0,5 en 1,8 m)

indruk verkregen worden van het brandgedrag van de twee

verschillende gangbare ontstekingsbronnen (sigaret, kleine

De experimenten zijn uitgevoerd op het brandweeroefencentrum Crailo in Nederland. Op dit terrein staan enkele

Camera 1 Testo 3 en 4: CO, O2, NOx (0,5 en 1,8 m)

open vlam en een grotere open vlam).

Thermocouple tree 1 (0,5, 1,8 en 2,25 m)

Thermocouple tree 2 (0,5, 1,8 en 2,25 m)

kleine eenpersoonswoningen bestaande uit twee verdiepingen. De bouwconstructie bestaat uit beton en aan de binnenkant is de constructie beschermd met gipsplaten. Alle ra-

Radiation (facing fire)

Camera 2

4 Het volledige rapport ‘Het kan verkeren’ kan gedownload worden via www.brandweeracademie.nl.

Radiation (facing smoke layer)

Gemeten temperatuur na ontsteking bank

Gemeten CO-waarden na ontsteking bank

Uit de experimenten kan geconcludeerd worden dat de ge-

sen op ontvluchting of overleving van brand, is besloten om

teste banken en matrassen bestand zijn tegen blootstelling

een project op te starten om te komen tot een advies rondom

aan een smeulende ontstekingsbron zoals een sigaret. De-

testmethoden voor bekleed meubilair en matrassen. Oftewel,

zelfde objecten zijn niet bestand tegen blootstelling aan een

wat vindt de brandweer dat er moet gebeuren om de brand-

grotere ontstekingsbron zoals een open vlam (kaars) of een

veiligheid van deze producten te vergroten? Dit onderzoek is

crib 5 (vergelijkbaar met een brandende krant). Wanneer het

uitgevoerd onder de vlag van de FEU door middel van een

object eenmaal brandt, verspreidt het vuur zich snel in alle

werkgroep bestaande uit experts op het gebied van brand-

richtingen en wordt er tijdens de verbranding in korte tijd

weer, brandveiligheid en testmethoden. In deze werkgroep

(binnen 10 minuten) veel warmte en rook geproduceerd.

waren 7 verschillende landen vertegenwoordigd6. Door mid-

De warmteproductie van de geteste objecten is voldoende

del van verschillende bijeenkomsten, overleg met meubelfa-

om in een gemeubileerde woon- of slaapkamer flashover

brikanten en experts op het gebied van de brandveiligheid van

te laten ontstaan, indien er voldoende zuurstof beschikbaar

meubilair, is de problematiek in kaart gebracht. Dit heeft ge-

is voor verbranding. Daarnaast kan geconcludeerd worden

leidt tot een advies waarin gepresenteerd wordt wat er moet

dat, wanneer het object eenmaal brandt en een raam be-

gebeuren om de brandveiligheid van bekleed meubilair en

zwijkt, de temperatuur de bepalende factor is voor zowel de

matrassen te vergroten en op welke manier dit kan worden

kans op ontvluchting als overlevingskans. Bij de genoemde

verwezenlijkt. De uitkomsten van dit advies en de overwegin-

testen in Zutphen bleek dat als het raam niet bezwijkt, CO de

gen om tot dit advies te komen, zullen wij in de volgende edi-

bepalende factor is voor kans op ontvluchting of overleving.

tie van ‘De Brandweer(m/v)’ presenteren en toelichten.

In de testomgeving is de kans op ontvluchting erg laag na 4 tot 6 minuten wanneer alleen een bank brandt en na 7 tot 8

René Hagen en Margo Karemaker

minuten wanneer alleen een matras brandt. In de testomge-

(Beiden zijn werkzaam bij de Brandweeracademie in

ving is de overlevingskans erg laag na 7 tot 8 minuten wan-

Nederland en hebben dit artikel geschreven namens de FEU)

neer alleen een bank brandt en na 9 tot 10 minuten wanneer alleen een matras brandt. De grenswaarden voor de andere parameters (CO, O2 en NOx) worden later overschreden of

Wat is FEU?

worden tijdens de tests niet overschreden .

De FEU is de ‘Federation of the European Union Fire

Officer Associations’. Deze Europese federatie buigt

ADVIES BRANDWEER

zich over allerlei thema’s inzake rampenmanagement, brandveiligheid, brandbestrijding, redding en andere

Omdat er in continentaal Europa op dit moment geen weten

noodoperaties. De voorzitter van de FEU is Chris Ad-

regelgeving is op het gebied van bekleed meubilair en ma-

diers. Voor België zetelen in de FEU zonecdt. Jan Joris-

trassen, maar deze producten wel van grote invloed zijn op

sen, Frank Maertens en Wim Van Zele. www.f-e-u.org

de ontwikkeling van een brand en de beperking van de kan-

5 Het volledige rapport ‘Impression tests upholstered furniture and mattresses’ kan gedownload worden via www.brandweeracademie.nl. 6 België, Nederland, Engeland, Zweden, Finland, Spanje en Polen

PUBLIREPORTAGE

DE UNIEKE VERNIEUWDE LCO2 - TECHNOLOGIE REINIGT, DECONTAMINEERT, DESINFECTEERT EN REÏMPREGNEERT BRANDWEERKLEDIJ ZONDER DEZE TE BESCHADIGEN EN MET RESPECT VOOR HET MILIEU. INLEIDING

aan blootstelling na, ‘schoon werken’

apparatuur, de laatste – en voor de

behoort tot de professionele houding

brandweer niet onbelangrijke – opna-

De brandweer bevindt zich wereld-

van de hedendaagse brandweerman

meweg kan worden geminimaliseerd

wijd in een overgangsfase inzake ar-

(m/v).

door het adequaat dragen van de in-

beidshygiëne. De tijd dat sterk ver-

terventiekledij (incl. handschoenen en

vuilde kledij een eerbetoon was aan

Aangepaste

de ervaring en de heldhaftigheid van

(SOP’s) zorgen ervoor dat onnodige

de brandweerlieden behoort in de

blootstelling aan toxische producten

Om klasse 2 van de EN469 te halen,

meeste korpsen terecht tot het verle-

wordt vermeden. Echter onvermijde-

dient een brandinterventiepak te be-

den. Nieuwe bouwmaterialen brengen

lijk worden brandweerlieden die bv.

schikken over meerdere lagen waar-

nieuwe types contaminatie met zich

een binnenhuisbrand bestrijden bloot-

onder een membraan. Onderzoek

mee, studies tonen de impact van ge-

gesteld aan zwaar toxische producten

heeft aangetoond dat het membraan

contamineerde PBM’s op de gezond-

zoals VOC’s, PAK’s en dioxines. Op dat

de drager niet enkel drooghoudt, maar

heid van deze hulpverleners. Arbeids-

ogenblik wordt de hulpverlener enkel

eveneens fungeert als extra bescher-

deskundigen streven een minimum

beschermd tegen deze contaminan-

mende laag tegen hitteoverdracht en

ten door zijn werkkledij en PBM’s. Het

contaminanten. Het ‘intact’-zijn van

voorhanden zijn van kwaliteitsvolle en

het membraan is dus van essentieel

‘schone’ persoonlijke beschermings-

belang op het ogenblik van interven-

middelen is dus van wezenlijk belang.

tie!

DECONTAMINATIE

Hoe werkt het? Het membraan fun-

interventie-strategieën

bivakmuts).

geert als een soort reservoir. Op het Kankerverwekkende stoffen kunnen

ogenblik dat hulpverlener blootge-

op 3 wijzen het lichaam binnendrin-

steld wordt aan toxische stoffen vult

gen:

het reservoir zich a.h.w. met toxische

• Via het spijsverteringsstelsel

stoffen. De vulsnelheid is afhankelijk

(gastro-intestinaal) • Via het ademhalingsstelsel (inhalatie) • Via de huid (percutaan)

van de blootstellingsduur, het type en concentratie aan toxische stoffen (Vb. keukenbrandbestrijding vs. binnenhuisbrandbestrijding). Omwille van hygiënische –en gezondheidsredenen

De opname via de eerste 2 wegen

dient het reservoir, dat zich vlak bij het

kan geminimaliseerd worden door het

lichaam bevindt, op regelmatige tijd-

adequaat dragen van de ademhalings-

stippen geleegd te worden.

PUBLIREPORTAGE

DIT HEET DECONTAMINEREN

kg, wat dan gemiddeld 4x hoger is dan

CONCLUSIE

wat volgens REACH is toegelaten. Meer wetenschappelijk geformuleerd betekent

decontaminatie

van

LCO2 is een duurzame manier van

een

De nood aan decontaminatie van

decontamineren, de levensduur van

brandinterventiepak de kwantitatieve

brandweerpakken kan dus geen dis-

de kledij wordt aanzienlijk verlengd (in

reductie van de kankerverwekkende

cussiepunt meer zijn! De grote uitda-

vergelijking met natwas-decontami-

en mutagene stoffen die zich vooral

ging bestaat er echter in om de conta-

natie). Bovendien heeft dit proces een

op het membraan van de kledij bevin-

minanten uit de kledij (het membraan)

zeer kleine ecologische voetafdruk

den tot onder het maximaal toegela-

te verwijderen zonder de functionali-

doordat het laagenergetisch is, geen

ten niveau.

teit (bescherming!) van het pak aan te

water verbruikt, een lage CO2- uit-

tasten.

stoot genereert en geen toxische pro-

Opmerking: decontaminatie kan we-

ducten in het milieu terecht komen.

tenschappelijk gezien nooit uitgedrukt

Decontaminatie met water en de-

worden in een % reductie.

tergenten is voor deze toepassing

Door de brandinterventiekledij regel-

“ Decontaminatie met LCO2 is hiervoor de enige gepaste oplossing. Omdat LCO2 een zeer fijne vloeistof is met een lage viscositeit, densiteit en oppervlaktespanning, kan deze door het membraan heen reinigen zonder dit te beschadigen. LCO2 is bovendien een apolaire stof, waardoor het van nature de contaminanten zeer goed oplost.” Het maximaal toegelaten niveau wordt

geen optie, de programma’s die no-

matig te decontamineren met LCO2

gedefinieerd in de REACH-wetgeving,

dig zijn om volledige decontaminatie

en telkens na manifeste contamina-

meer bepaald in de annex XVII. De

(=Oeko-Tex niveau) te bereiken zijn

tie, blijft uw kledij veilig en gezond.

controle hierop gebeurt voor textiel

bijzonder destructief voor de kledij.

De kledij is vrij van toxische stoffen

met behulp van het ‘OEKO-TEX stan-

Bovendien dient er na elke natwaspro-

en micro-organismen, geurvrij en de

dard 100’ certificatiesysteem.

gramma gedroogd te worden wat de

beschermende eigenschappen blijven

levensduur van het pak drastisch kan

gegarandeerd.

Brandinterventiekledij

bevindt

zich

verlagen.

volgens de OEKO-TEX NORM, inzake toegelaten toxiciteit, binnen de klasse

Om bovenstaande redenen werd door

3, d.w.z. dat typische voorkomende

de Vlaamse Overheid een project

toxische producten zoals PAK’s per

goedgekeurd om samen met een aan-

individueel type maximaal in een hoe-

tal bedrijven, Universiteiten en Centex-

veelheid van 1mg/ kg mogen voorko-

bel naar een oplossing te zoeken. Na

men en/of in zijn totaliteit in een maxi-

anderhalf jaar onderzoek en tientallen

male hoeveelheid van 10mg/kg.

testen werd een vernieuwd decontaminatieproces gevalideerd op basis

Bij staalname van pakken die 1x aan

van vloeibaar CO2. Het is voorlopig de

manifeste contaminatie werden bloot-

enige technologie op de markt dat erin

gesteld ofwel meerdere keren aan

slaagt brandweerkledij meervoudig te

niet-manifeste contaminatie werden

decontamineren, desinfecteren en re-

door CENTEXBEL gemiddelde totale

ïmpregneren zonder de functionaliteit

PAK’s-waarden in het membraan ge-

van de kledij aan te tasten en dit op

meten tussen 18mg/kg en de 57mg/

een veilige en milieuvriendelijke wijze.

Foto: Jurgen Vanderveken, Demoframe.

600 KEER BINnen OP ÉÉN JAAR TIJD! Brandweer Zone Antwerpen kiest voor veiligheid door vaardigheid

HOEZO 600 KEER BINNEN?

Campus VESTA. Na deze opleidingen zijn er bijna 20 BIN FGS instructeurs verbonden aan opleidingscentrum Campus

Begin 2016, ondertussen bijna twee jaar geleden, werd de

VESTA. Deze groep instructeurs zal de basis vormen voor het

eerste opleiding tot instructeur Brandweerman In Nood

grootste en meest intense BIN FGS programma in 1 brand-

module 1 Fireground Survival ( BIN FGS) gegeven. Het is de

weerzone tot nu toe in België, met name Brandweer Zone

echte start van het Brandweerman In Nood programma voor

Antwerpen.

de brandweer in België. In eerste instantie werden er opleidingen georganiseerd in samenwerking met het KCCE1 en het OCBB . Elke brandweerschool van België mocht 2 in2

BRANDWEER ZONE ANTWERPEN GAAT BINNEN!

structeurs naar deze opleiding sturen. De bedoeling was om zo in elke school een aantal mensen te hebben die voor-

Onder leiding van majoor Bert Brugghemans en in samen-

trekker konden worden binnen het Brandweerman In Nood

werking met Campus VESTA kiest Brandweer Zone Antwer-

verhaal in hun organisatie. Daar deze opleidingen midden

pen voor de integratie van het Brandweerman In Nood pro-

in een lesjaar vielen was het voor de brandweerscholen en

gramma in hun opleidingsprogramma. Ze zijn ambitieus en

organisaties niet mogelijk om dadelijk met het Brandweer-

willen op een jaar tijd al hun manschappen de opleiding BIN

man In Nood programma aan de slag te gaan. Maar in okto-

Fireground Survival laten volgen.

ber en november van 2016 volgden er twee opleidingen tot

Volgens majoor Bert Brugghemans neemt BIN een belang-

instructeur BIN Fireground Survival op de brandweerschool

rijke plaats op in het opleidingsprogramma. “Mijn grootste

1 KCCE = Federaal Kenniscentrum voor de Civiele Veiligheid, opgericht in 2008. 2 OCBB =OpleidingsCentrum van de Brusselse Brandweer

angst is dat ik mensen zou verliezen tijdens de uitoefening van hun functie” stelt Brugghemans. “Daarom hebben we in ons korps gekozen om BIN een belangrijke plaats te geven in de opleiding. Je kan mensen nog zo goed trainen op hoe ze de zaken moeten doen, maar dan nog kan het mislopen. We werken toch steeds in complexe en moeilijke omstandigheden waarbij je niet alles kan voorzien. Het is dus belangrijk dat mensen leren om zichzelf te redden en hulp in te roepen als ze in gevaar komen.” In het kader van de veiligheid op de interventieplaats gaf Brandweer Zone Antwerpen dit jaar ook een workshop rond Situational Awareness van Rich Gasaway aan alle officieren en onderofficieren. Het korps zet dus heel intensief in op de vaardigheden van manschappen en leidinggevenden om het zo veilig mogelijk te houden tijdens interventies. Brandweer Zone Antwerpen is een korps met een vierploegensysteem. In het totaal gaat het over meer dan 600 operationele manschappen die in 2017 de dagopleiding BIN FGS volgden. Daarenboven wil men ook nog eens de wachtofficieren betrekken in de opleiding. Bovenop het aanzienlijke aantal deelnemers kiest Brandweer Zone Antwerpen er ook nog eens voor om deze opleiding tijdens de wachturen te

erkende opleiding die opgenomen is in de Catalogus KCCE.

laten plaatsvinden. Dat maakt dat er van de manschappen

Dit wil zeggen dat de opleiding moet ingericht worden door

geen offers op vlak van planning of vrije tijd gevraagd wor-

één van de provinciale brandweerscholen.

den. Een mooi initiatief, maar het maakt de logistieke uitda-

Op 12 december werd de laatste sessie gegeven. Met de cij-

ging niet minder!

fers die nu gekend zijn, heeft ongeveer 90% van het opera-

Ze voorzien de opleiding in het kader van het verplichte aan-

tionele personeel van BZA effectief de opleidingen gevolgd.

tal uren Voortgezette Opleiding. Dit zijn de uren die men

Op logistiek vlak moest er gekeken worden hoe men aan

jaarlijks dient te behalen naar aanleiding van het nieuwe KB

een de BIN Fireground Survival modules kon komen. Of men

Opleiding. In 2017 moest men 12 uur Voortgezette Oplei-

bouwt deze zelf of men werkt samen. Er werd voor de laat-

ding voorzien. Brandweer Zone Antwerpen koos in dat kader

ste optie gekozen. Dankzij de samenwerking met Campus

voor de combinatie van 9 uur BIN Fireground Survival en 3

VESTA kon men beschikken over de modules van VESTA.

uur TECC .

De modules en dus het BIN FGS-parcours kreeg een vaste

plaats gedurende de opleidingsperioden in Post Lillo. Over

73 OPLEIDINGSDAGEN PLANNEN, DAT DOE JE ZO!

de exacte opbouw van het parcours werd steeds gekeken naar de groep. De instructeurs pasten de opstelling aan aan de groep. Daarmee respecteren ze een fundamenteel be-

Een typische dag BIN FGS wordt gegeven door twee BIN-in-

ginsel van het BIN-opleidingsprogramma dat zegt dat de

structeurs en maximaal tien deelnemers. Voor Brandweer

opleidingen deelnemer-georiënteerd zijn.

Zone Antwerpen betekent dit 73 sessies plannen waaronder

Ook voor de afdeling onderhoud adembescherming was het

5 reservesessies. Uitgaande van 3 instructeurs per opleiding

een extra inspanning. Er werden namelijk oefentoestellen

komt dit neer op 219 instructeursdagen. Dit vraagt aardig wat

van Brandweer Zone Antwerpen zelf gebruikt. De afdeling

planning, heel wat logistiek, goede coördinatie en een groep

adembescherming moest dus voor elke opleidingsdag de

gemotiveerde BIN FGS instructeurs. Voor de instructeurs

toestellen voorzien en voorbereiden. Na elke opleidingsdag

werd er constructief samengewerkt met het opleidingscen-

kregen zij vervolgens een 12-tal apparaten en tussen de 12

trum Campus VESTA. Dit was nodig omdat het gaat om een

en 24 flessen binnen die nazicht nodig hadden via de on-

3 TECC staat voor Tactical Emergency Casualty Care. Dit heeft betrekking op tussenkomst bij gewelddadige situaties met meerdere slachtoffers.

derhoudsprocedure. De toestellen werden steeds de avond

oriënteren en lokaliseren, oefenen op het uitsturen van een

voor de opleiding opgestuurd naar Post Lillo zodat ze ’s

“Mayday” … Alle zaken die aan bod komen moeten geoefend

morgens bij aanvang van de opleiding klaarlagen. De avond

worden. Deze vaardigheden en attitudes zullen in de prak-

van de opleiding zelf werden de toestellen teruggebracht

tijk maar echt renderen als je er niet hoeft bij na te denken.

naar de afdeling adembescherming.

Brandweermannen moeten zen zijn met hun ademluchttoe-

Last but not least moest ook de dagelijkse brandweerorgani-

stel en zouden niet hoeven na te denken over hoe ze kunnen

satie zelf een belangrijke inspanning doen. Brandweer Zone

uitleggen op welke locatie ze zich bevinden. Het moeten ge-

Antwerpen kiest er namelijk voor om de BIN FGS opleiding

automatiseerde vaardigheden zijn. Daarom is herhaling zo

tijdens de wachtdiensten van de manschappen te geven.

belangrijk. Het regelmatig opfrissen en oefenen is de enige

Elke dinsdag en zaterdag werd er 2 autopompen met vol-

methode die werkt om vaardigheden te automatiseren. Om

ledige bemanning naar de Post Lillo opgestuurd. Er waren

ze te verankeren in de fundamenten van onze grijze materie.

dus 12 deelnemers per opleidingsdag. De opleiding ging

Bruikbaar en klaar op elk moment.

door van 8u30 tot 12u30 en van 13u30 tot 18u30. De eerste

Herhaling? Het woord heeft een bijklank. Dat zal wel een

autopomp op de opleiding ging volledig buiten dienst. De

saaie boel worden. Daar proberen we iets aan te doen. Zo-

tweede autopomp kon indien nodig in allerlaatste instantie

wel op individueel vlak (de deelnemer zelf) als op vlak van

toch vertrekken. Dat wil zeggen dat andere posten soms een

het parcours kunnen progressieve variaties voorzien worden

tandje bij moesten steken. Maar zoals al aangegeven, nie-

die de uitdaging voor de deelnemer gaat veranderen of ver-

mand hoefde zijn vrije tijd op te offeren. Een mooi staaltje

hogen. Daarenboven gaan we begin 2018 ook twee nieuwe

van organisatie en inzet door Brandweer Zone Antwerpen

modules vrijgeven die gebouwd en gebruikt kunnen worden

om het volgen van de opleiding BIN Fireground Survival mo-

in het kader van een dag BIN Fireground Survival.

gelijk te maken voor zijn manschappen.

EN NU? TERUG BINNEN GAAN NATUURLIJK!

SOMS GAAT HET GOED BINNEN, SOMS NIET …

De opleidingsdag BIN Fireground Survival is vooral praktijk-

De ene dag BINnen is de andere niet! Soms heb je een goede

gericht. We oefenen onder stress met ademlucht. De rust

dag, soms een iets mindere. Dat zal je ervaring beïnvloeden.

en kalmte bewaren, steeds oplossingsgericht blijven den-

Ook dat is een reden om met herhaling een opleiding BIN

ken,… zijn belangrijker dan de geleverde (fysieke) prestaties.

FGS te volgen. Je krijgt dan de kans om verder te bouwen op

Het gebruiken van het ABCD-systeem om zich te kunnen

je eerste ervaring. Door te groeien en vaardigheden te verfij-

eerste plaats om fysieke paraatheid of technische kennis, maar vooral om de psychologie. De cursist leert zijn grenzen kennen én aanvaarden wat niet altijd makkelijk is voor brandweermannen. Bovendien leert hij/zij ook naar die grenzen te handelen, bijvoorbeeld door tijdig een mayday uit te sturen.” Voor Campus Vesta is het BIN-verhaal een mooi staaltje van een sterke samenwerking tussen school en hulpverleningszones. De brandweerafdeling wil kwaliteitsvolle opleidingen aanbieden die gericht zijn op de noden van het werkveld waar brandweermensen met excellente competenties en gedegen expertise tijdens een interventie het verschil maken.

MAAR, BIN ZIJN JULLIE! Met Brandweerman In Nood hadden we twee jaar geleden nen. Maar als je eens een slechte dag hebt, weet je hoe je dat

nooit durven denken dat we op zoveel steun en enthousi-

afgaat. Wat als je een slechte dag hebt en je komt voor die

asme kunnen rekenen voor het opleidingsprogramma. Het

pittige binnenaanval te staan? De stress gaat omhoog schie-

is dan ook niet meer dan normaal dat we heel de ploeg van

ten, je gaat misschien vloeken, je niet goed in vel voelen.

instructeurs uit Antwerpen van harte bedanken voor hun in-

Toch moeten we optimaal blijven functioneren. Je niet 100%

zet: Jurgen Vander Veken, Kristoff Bemelmans, Percy Cools,

voelen op een BIN-parcours zal je hier een voorsmaakje van

Tom Schroyens , Tom Noyens, Filip Brosens, Kristof Cremer ,

geven. Het is de kans om jezelf te leren kennen als het eens

Steve de Blauwe, Glenn Dyck, Stijn Lenaerts, Joris Liekens,

wat minder goed gaat op een interventie. We zijn en blijven

Guy Meulemans, Tijl Milis, Wim Smolders, Erik Van Campen-

mensen. Ook dan moeten we rustig oplossingsgericht blij-

hout , Stijn Geens, Steven Thys, Gert Verhaegen, Michel Ver-

ven denken. BIN is dus veel meer dan alleen maar een paar

linden en Michael Vermeiren.

oefeningen met je persluchttoestel. Het is zen worden met

Maar ook een dank u voor al die deelnemers. Sommigen

adembescherming.

zullen schoorvoetend naar de opleiding zijn gekomen, som-

Naast het BIN Fireground Survival kijken we ook naar ande-

migen met reservaties en anderen gewoonweg tegen hun

re domeinen waarop we kunnen werken om onze brand-

goesting. Op het einde van de dag was het overgrote deel

weermannen beter te laten functioneren en dus veiliger te

van de deelnemers, los van leeftijd of graad, echter posi-

laten werken. Heel concreet zijn we daarvoor twee volgende

tief over de dag. Dat is deels dankzij de instructeurs, maar

onderdelen aan het uitwerken. We gaan in module 2 wer-

evenzeer door jullie inzet en motivatie. De bereidheid mee

ken rond de extractie van burgerslachtoffers tijdens binnen-

te gaan in het verhaal van de opleiding en met een geest van

brandbestrijding en het forceren van een toegang. Beide

openheid nieuwe inzichten over het werken met ademlucht

situaties werken sterk stressverhogend. Snel en haastig pro-

vergaren. Alle deelnemers: van harte dank voor jullie inzet en

beren werken zal zeer veel efficiëntie verloren doen gaan.

medewerking!

Met alle gevolgen van dien. Met uitdrukkelijke dank aan sgt. Jurgen Vander Veken, maj.

’T IS BINNEN MET CAMPUS VESTA!

Bert Brugghemans en Suzy De Ceulaer voor hun bijdrage aan het samenstellen van dit artikel.

Als interne instructeur is Gert Verhaegen bij Campus Vesta voortrekker in het verhaal van Brandweerman In Nood. Hij

Op de website www.brandweermaninnood.be vind je ook

heeft als BIN-lesgever de modules voor de opleiding BIN

een leerdocument ‘Brandweerman zakt door de vloer’. Ga

FGS afgewerkt en zorgt voor het onderhoud ervan. Kokers

naar ‘Documentatie’ en vervolgens naar ‘Ongevallen en in-

met kabels, matrassen en verschillende openingen zorgen

cidenten’.

voor de stressvolle situaties die een brandweerman in nood kan tegenkomen.

Met dank aan BrandweerZone Antwerpen,

“Deze opleiding is écht een meerwaarde voor elke brand-

Pieter Maes - Brandweerman In Nood.

weerman”, zegt Gert Verhaegen. “Hier gaat het niet in de

Foto’s: Jurgen Vanderveken

LEEF BRANDVEILIG! Op 31 mei 2017 ging hulpverleningszone Oost Vlaams-Bra-

ken o.a. rond de rookmelders, een vluchtplan, de app 112 en

bant een verdere samenwerking aan met vzw Oscare. Beide

het testen van je rookmelder op de eerste donderdag van

organisaties werkten al langer samen voor nazorgmomen-

iedere maand.

ten, opendeurdagen en infostanden. Samen ontwikkelen ze digitaal en geprint beeldmateriaal

Voorbeelden van campagnes die op de actualiteit zijn ge-

rond brandveiligheid, zowel rond de hoofdthema’s - zoals

richt: de campagne rond de ‘Red Flames’, de Tour de France

rookmelders, vluchtplan - als rond actuele thema’s. In de

of het in de kijker zetten van sportprestaties (vb. aandacht

eerste twee maanden werden maar liefst 24 beelden rond

vragen voor vluchtplan naar aanleiding van afscheid Usain

brandveiligheid ontwikkeld.

Bolt). Je merkt dat we hier gebruik maken van populai-

Na deze testfase kwamen er zes andere hulpverleningszo-

re items die in het nieuws komen, waar we op een speelse

nes bij: Taxandria, Zuid-Oost, Rivierenland, Vlaams-Brabant

manier en met een kwinkslag het thema brandveiligheid op

West, Westhoek en Meetjesland. Ondertussen stapte ook de

inhaken.

provinciale afdeling Brandweer West-Vlaanderen mee in het verhaal.

Tot slot is er ook een derde soort van campagnes, waarbij we ons specifiek richten tot een bepaalde doelgroep, zoals

De ontwikkeling van de beelden en campagnes gebeurt

senioren of studenten.

door vzw Oscare en de hulpverleningszone Oost VlaamsBrabant, met mogelijke input van de andere zones.

WAT KOST DIT?

Ondertussen is er al heel wat beeldmateriaal, dat zeer positief wordt ervaren door burgers en brandpreventieadviseurs.

De aanmaak van de beelden is volledig gratis! De logo’s van

Voor de 14-daagse van de Veiligheid van FOD Binnenlandse

de verschillende deelnemende zones en bonden komen sa-

Zaken werd extra materiaal rond brandveiligheid voor seni-

men op het online beeld. De beelden worden gedeeld via

oren ontwikkeld.

een Google Drive-omgeving. De deelnemers kunnen er ook voor kiezen om materiaal af

DE FAMILIE ‘VAN VLAM’

te drukken dat enkel bestemd is voor de eigen zone. In dat geval kan het beeld worden aangepast met het logo van de

Er is bewust gekozen voor een brandveilige familie, de fa-

eigen zone, telkens ook met het logo van Leef Brandveilig.

milie ‘Van Vlam’, die vooral brandveilig leven wil promoten,

De drukkosten zijn in dat geval uiteraard te dragen door de

preventietips geeft, met een focus op het belang van rook-

zone zelf.

melders en een vluchtplan. De familie Van Vlam bestaat uit grootouders, ouders, kinderen en kleinkinderen en een

Communicatie met de verschillende verantwoordelijken

huisdier. Bedoeling is om vanuit verschillende situaties en

gebeurt voornamelijk via mail en Whatsapp. Wanneer er

gebeurtenissen de verschillende brandveilige thema’s aan te

bijvoorbeeld een nieuw beeld, campagne of ‘one shot’

kaarten en brandveilige boodschappen mee te geven.

aankomt, wordt dit aangekondigd in een speciaal hiervoor aangemaakte Whatsappgroep.

HOE DEELNEMEN? Wil je met jouw hulpverleningszones of provinciale afdeling

SAMEN MET DEZELFDE BOODSCHAP NAAR MEER BRANDVEILIGHEID

deelnemen? Neem hiervoor contact op via info@leefbrandveilig.be. Bij vragen kan er een informatief gesprek plaatsvin-

De bedoeling is om met z’n allen één uniforme boodschap -

den, waarbij het concept ‘Leef Brandveilig’ en voorwaarden

naast de boodschap die je als hulpverleningszone of provin-

tot deelname worden toegelicht.

ciale afdeling zelf wil verspreiden - te delen met de burger. Het is dan ook aangewezen om met alle brandweerzones

Met oog op de campagne worden - themagerichte of actu-

hieraan mee te werken en te zorgen dat we dezelfde bood-

ele - beelden gemaakt. De themagerichte campagnes wer-

schap zo maximaal mogelijk verspreiden.

In het project Leef Brandveilig kunnen uiteraard ook andere

Tim Renders – brandpreventieadviseur

partners mee instappen, zolang ze hetzelfde doel voor ogen

HVZ Oost Vlaams-Brabant – tim.renders@hvzoost.be

hebben.

Koen Maertens – directeur vzw Oscare – koen.maertens@oscare.be

Dit project is uniek in de geschiedenis van de brandweer en brandveiligheid. Nog nooit hebben zoveel brandweerposten

www.leefbrandveilig.be

hetzelfde materiaal gebruikt. De kracht van dit verhaal is het samen verspreiden van een uniforme boodschap. Want samen staan we sterk!

Nieuw in ons gamma de HPS 7000 Pro

Klik jezelf vast bij Vandeputte Group! En (ver)zeker je carrière! Als expert in veiligheid en welzijn geloven wij in een wereld waar elke werknemer veilig en comfortabel zijn job kan doen en ’s avonds gezond huiswaarts kan keren. Onze ambitie is tegen 2020 elke dag 1.000.000 mensen te beschermen! Vandeputte Group is aanwezig in 3 Europese landen, België, Frankrijk en Nederland. Om ons team Government in Vlaanderen te versterken, zijn we op zoek naar een (m/v):

De Dräger HPS 7000 Pro brandweerhelm is een klasse apart, dit heeft het te danken door het innovatieve , sportieve en dynamisch design, ergonomische pasvorm en componenten, waardoor het een multifunctioneel oplossingen biedt en dit terwijl het een optimale bescherming biedt tijdens elke operatie .

KEY ACCOUNT MANAGER NETWERKTALENT IN DE OVERHEIDSSECTOR

Je bent commercieel verantwoordelijk voor de uitbouw en het beheer van je klantenportefeuille in de publieke sector. Je klanten zijn o.a. eerstehulpdiensten, brandweer, politie, zowel op federaal als regionaal niveau. Op een enthousiaste manier draag je het Vandeputte imago uit door je klanten deskundig te adviseren over onze veiligheidsoplossingen. Je gesprekspartners zijn preventieadviseurs, inkopers en andere beslissingnemers. Je volgt de marktevoluties en ontwikkelingen in de sector op de voet op. Je wordt ondersteund door een commerciële binnendienstmedewerker en je kan rekenen op de knowhow en coaching van de salesmanager aan wie je rapporteert. Je komt terecht in een boeiende, internationale omgeving waarin welzijn en resultaten hand in hand gaan. Je krijgt de kans om je loopbaan in eigen handen te nemen. Wens je onze passie voor veiligheid en welzijn te delen en ga je deze uitdaging aan? Stuur je motivatiebrief en cv naar jobs@vdp.com - Vandeputte Group - Tiny Verelst Binnensteenweg 160 - 2530 Boechout - tel.: +32 3 460 04 21

De HPS 7000 Pro is een volledige brandweerhelm met :

* schermende bril. * Gezicht bescherming (vizier). * Geïntegreerde helm lamp . * Nek bescherming.

Voor meer informatie www.draeger.com

De volledige functieomschrijving vind je op: www.vdp.com

MFC INTERNATIONAL: OPBLAASBARE OPLOSSINGEN VOOR REDDINGSOPERATIES EN DECONTAMINATIE

REDDINGSPLATFORMEN

SHELTERS

DECONTAMINATIEDOUCHES

LIFTING BAGS

Exclusief bij Vandeputte. Contacteer ons voor meer informatie. | 03 460 04 60 | info@vdp.com | www.vdp.com

Sgt. Fons De Backere met het gezin Vanhoutte-Demaegdt met hun kindjes Lonato, Arko, Keano en Tiziana.

ROOKMELDER REDT GEZIN MET VIER KINDJES! Eind november kreeg onze post Roeselare een oproep voor een keukenbrand. Bij aankomst stond het gezin buiten de brandweer op te wachten. De onderofficier ter plaatse stelde vast dat een potje op het vuur de oorzaak was voor de hevige rookontwikkeling. “Gelukkig alarmeerde de rookmelder tijdig de ouders en hun 4 kleine kinderen voor de beginnende brand”, wist sergeant Koen Declercq te vertellen.

“Dankzij de sensibiliseringscampagnes beseften we dat ons

1. Het voorkomen van brand

gezin niet beschermd was bij brand. De rookmelder hing er

2. Zorgen voor een snelle detectie (rookmelder)

dan ook nog maar net!” Mama Kimberly is er zich dan ook

3. Het opmaken van een vluchtplan

maar al te goed bewust van dat het veel slechter had kunnen

Maar daarvoor moeten we onze eigen brandweermannen

aflopen. “Om iets na 2 uur werden we gewekt door de rook-

én de bevolking overtuigen van het belang van brandpre-

melder. Er hing al heel wat rook in ons huis. We zijn dan ook

ventie. Door ervoor te zorgen dat iedereen een uniforme

onmiddellijk met de kindjes naar buiten gevlucht. Eenmaal

boodschap naar buiten brengt, willen we uiteindelijk doden,

op straat beseften we dat onze katten nog binnen zaten

gewonden en schade bij brand voorkomen. Iedereen brand-

maar er was al te veel rook om nog terug te gaan”, vertelde

preventieadviseur en samen voor nul doden bij brand!

ze nog. Meer info vind je op: Wel vielen er opnieuw meer dan 50 doden bij woningbran-

www.speelnietmetvuur.be

den, waarvan 9 in de provincie West-Vlaanderen. Deze had-

www.leefbrandveilig.be

den misschien ook vermeden kunnen worden! De brandweerzones in West-Vlaanderen zijn ervan overtuigd dat we

Fons De Backere

moeten blijven investeren in brandveiligheid en het sensibi-

Coördinator BPA - Brandweerzone Midwest

liseren van de bevolking. Via de interzonale campagne met

fons.debackere@zonemidwest.be

de hond ‘Max’ zetten we in op:

FIREFORUM AWARDS 2017 Op donderdag 23 november werden in het Koloniënpaleis in Tervuren voor de 4e maal de Fireforum Awards 2017 voor de beste projecten rond brandveiligheid uitgereikt. Hiermee heeft Fireforum de mensen en organisaties bekroond die zich op één of ander vlak in de wereld van de brandbestrijding verdienstelijk hebben gemaakt.

In de categorie ‘Brandweer’ ging de Award naar het brandpreventieproject VUUR van hulpverleningszone Waasland. Zowel de special Award of the Jury als de Publieksprijs werden toegekend aan het project Firefighters 4 Nepal. Zij ondersteunen de Nepalese brandweer met opleiding en materiële hulp. In de toekomst wordt er zelfs gedacht aan een volwaardige brandweerschool! In de categorie ‘Studie- en Architectenbureaus’ ontvingen de vertegenwoordigers van FESG, de Award voor hun project over de renovatie en herbestemming van de OLV-kerk van Poelkapelle tot een multifunctionele ruimte. In de categorie ‘Interne preventieadviseurs’ mocht de samenwerking tussen CNPP en Engie voor hun project ‘Brandpreventie door Foreign Material Exlusion’ de trofee ontvangen. In de categorie Wetenschappen en onderzoek ging Pieter Poppe van WRF Gent met de Award aan de haal voor de VIPA-studie: brandveiligheid in ouderenvoorzieningen. En kers op de taart, Kol. Donald Withouck, tot voor kort zonecommandant van Brandweerzone Midwest en erevoorzitter van BVV, mocht de Life Time Achievement Award in ontvangst nemen.

Alle winnaars op een rijtje, met vooraan kol. Donald Withouck die de Lifetime Achievement Award in ontvangst mocht nemen. Foto: Fireforum. 48

SCHOLENPROJECT VUUR WINT DE VEILIGHEIDSPRIJS OOST-VLAANDEREN Op 28 september mocht de coördinator van het scholenpro-

nen de politiezone Vlaamse Ardennen, een good practice’

ject VUUR, Charlotte Van Cleemput, in naam van Hulpverle-

van politiezone Vlaamse Ardennen. ‘Anti-radicaliseringspro-

ningszone Waasland de veiligheidsprijs Oost-Vlaanderen in

ject’ van stad Ninove. ‘Met uw hulp stekken we meer dan

ontvangst nemen! Een zeer mooie bekroning van een nog

een frietje alleen! Verdacht? Bel 101!’ van politiezone Deinze

mooier project. De jury heeft unaniem geoordeeld dat het

– Zulte. De jury – samengesteld uit vertegenwoordigers van

een sterk en toegankelijk project is dat zijn effect niet mist.

alle noodplanningsdisciplines – verkoos het scholenproject ‘VUUR’ van Hulpverleningszone Waasland unaniem tot win-

WAT IS HET PROJECT VUUR?

naar van de Oost-Vlaamse Veiligheidsprijs.

Het scholenproject is een allesomvattend project dat zich

Beeldje Janus zal ongetwijfeld een ereplaatsje krijgen! Het

richt op leerlingen van het vierde leerjaar. Daar waar onze

prijzengeld, de 2 500 euro, zal opnieuw geïnvesteerd wor-

brandweer vroeger enkel het kazernebezoek begeleidde,

den in een project rond veiligheid.

leveren we nu ook de voorbereidende lessen kant en klaar vuur, brand, branden brandwondenpreventie, de dienst 112

TWEEDE BEKRONING VOOR SCHOLENPROJECT VUUR MET FIREFORUM AWARD

en de organisatie van de brandweer.

Na het winnen van de Oost-Vlaamse veiligheidsprijs in sep-

Afgelopen schooljaar hebben maar liefst 1450 leerlingen

tember mocht het team van het scholenproject VUUR op

deelgenomen aan het project, dat zijn er 450 meer dan het

23 november ook de Fireforum Award binnen de catego-

jaar voordien. Niet alleen de leerlingen zijn dolenthousiast,

rie ‘brandweer’ mee naar huis nemen. Fireforum Awards wil

maar ook van de leerkrachten en ouders komen positieve

mensen of organisaties bekronen die zich op een of ander

reacties. Ondertussen kent het project ook enige bekend-

vlak in de wereld van de brandbestrijding verdienstelijk heb-

heid in het Vlaamse landschap. Er werden eerste stappen

ben gemaakt. Voor coördinator Charlotte Van Cleemput en

genomen om het project uit te rollen in de hulpverlenings-

team is dit een tweede enorme bekroning van het scho-

zones Vlaams-Brabant-Oost en Vlaams-Brabant-West.

lenproject VUUR, dat in 60% van de vierde leerjaren in het

De veiligheidsprijs staat symbool voor het bevorderen van

Waasland gegeven wordt.

het concept integrale veiligheid en de multidisciplinaire sa-

Charlotte Van Cleemput: “We zijn enorm trots op deze award.

menwerking. Vanuit de Oost-Vlaamse steden, gemeenten

Het is opnieuw een bevestiging dat we met dit project bijdra-

en de hulpdiensten werden negen projecten ingediend. De

gen aan de veiligheid binnen onze regio. Met het scholenpro-

jury selecteerde vijf finalisten. ‘Evacuatieplan vondst vlieg-

ject VUUR wil onze zone een kwetsbare groep weerbaarder

tuigbommen Merelbekestation’ van stad Gent, gemeente

maken tegen de gevaren van vuur. We geloven zelf heel sterk

Melle en gemeente Merelbeke. ‘VUUR’ van hulpverlenings-

in het project. Doordat we gratis een kant en klaar project

zone Waasland, ‘Lokale Integrale Veiligheidscel (LIVC) bin-

aanbieden met lesvoorbereidingen, didactisch materiaal en

aan. De leerlingen leren op een interactieve manier over

werkboekjes gekoppeld aan een kazernebezoek, is het als klas makkelijk om in te stappen in het project.”

Scholen en klassen kunnen zich nog steeds inschrijven via www.hvz-waasland.be.

Bovenaanzicht vanuit de lucht

UITSLAANDE BRAND IN PAARDENSTAL Het afgelopen jaar had de zone Midwest af te rekenen met een aantal grote branden. In dit artikel gaan we dieper in op de brand een de paardenstal in Oostnieuwkerke. Bij de brand moest rekening worden gehouden met verschillende elementen: de constructie van het gebouw en openingen in de tussenwanden, aanwezigheid van mensen en paarden, brandbevorderende materialen … In de brand lieten twee paarden het leven.

We schrijven 30 september 2017. Om 17.45 uur komt de

maakt van twee kinderen die vermist zijn. Ze bevinden zich

oproep binnen. “Brand - industrie - loods”. Vanuit drie ver-

bij de loods waar de brand woedt. De eigenaar kan snel

schillende posten wordt er uitgerukt. Vanuit brandweerpost

daarna aan de brandweer bevestigen dat de kinderen terecht

Westrozebeke wordt een autopomp, een commandovoer-

zijn. Na deze geruststelling kan de brandweer zich richten op

tuig en een logistiek voertuig gevraagd. Vanuit Roeselare

de brandbestrijding en de evacuatie van de paarden.

vertrekken een autopomp en een ladderwagen. Post Hooglede levert een tankwagen en een autopomp.

ASBEST

KINDEREN VERMIST

De bevelvoerder stelt vast dat het dak bestaat uit niet-geïsoleerde golfplaten. Door combinatie van dit licht materiaal en

Tijdens het aanrijden wordt vanop afstand al hevige rook-

de intensiteit van de brand, ontstaan er meerdere openingen

ontwikkeling waargenomen. Via de radio wordt gemeld dat

in het dak, waardoor een schouweffect optreedt. Eerst wordt

de vlammen op meerdere plaatsen door het dak slaan en

gevreesd dat de golfplaten asbest bevatten. Maar zodra de

er mensen en paarden aanwezig zijn. Er wordt melding ge-

eigenaar laat weten dat de twee grootste loodsen gebouwd

waren na 2000 en de derde loods dateert van 2010 wordt het risico op asbest uitgesloten.1

360°-VERKENNING Met deze informatie kan de bevelvoerder de 360°-verkenning starten. Dieper in de loods slaan de vlammen door het dak. Er is al snel een duidelijke uitbreiding merkbaar naar de voorzijde, waar hooi is gestapeld tot aan het dak. De bevelvoerder vreest uitbreiding naar het woongedeelte in aanbouw. Ook is er rookuitbreiding merkbaar vanuit de linkse loods, wat doet vermoeden dat er in de gemeenschappelijke wand

Aantasting dakconstructie door de uitslaande brand in loods 2

één of meerdere openingen zijn. Dit vormt een groot risico naar verdere uitbreiding. Daarom wordt een defensieve binnenaanval (‘diepe aanval’ met bundels) opgestart. Het aan-

den in paardentrailers en meteen overgebracht naar andere

valsteam vindt al snel twee schuifdeuren die een verbinding

paardenstallen in de nabije omgeving. Helaas overleeft één

vormen tussen de eerste loods en de loods waar de brand

paard en één pony de brand niet.

woedt. De schuifdeuren staan elk gedeeltelijk open. De twee openingen worden afgeschermd om verdere branduitbreiding richting de eerste loods te voorkomen.

BRANDVERLOOP EN BLUSWATERMANAGEMENT

De bevelvoerder neemt nog te tijd om de omgeving rondom de loods te analyseren om een vlotte en correcte opstelling

Doordat de brand zich uitbreidt naar de opslagplaats van het

van de nog aanrijdende voertuigen te bewerkstelligen en te

hooi, slaat ook de brand aan de voorzijde van het gebouw

vermijden dat de aanrijdende voertuigen zouden vastrijden.

door het dak (zie foto 2).

EVACUATIE VAN DE PAARDEN

Na opstart van de defensieve binnenaanval, wordt ook een defensieve buitenaanval opgesteld, met een lage druk dia-

Via de voorzijde van het gebouw is het moeilijk inschatten

meter 45, om branduitbreiding richting woongedeelte te

waar in het complex zich de paardenboxen bevinden. De

voorkomen.

eigenaar weet te vertellen dat er in de ruimte van de brand negen paardenboxen, grote hoeveelheden hooi, voeders en

De tankwagen van post Hooglede met een capaciteit van

balen houtkrullen aanwezig zijn. De andere loods, aan de

12.000 liter zorgde in eerste instantie voor de voeding van

rechterzijde, is een overdekte piste met kantine. In de derde,

de autopompen van Westrozebeke en Roeselare. Snel wordt

kleinere loods aan de linkerzijde, zijn er nog negen paarden-

duidelijk dat een statische voedingslijn nodig is om water-

boxen, een aquacenter en een woongedeelte in aanbouw.

tekort te vermijden. Volgens de hydrantenkaart zou er vlak voor de paardenstal een hydrant aanwezig zijn. Deze hy-

De nog aanwezige paarden worden uit de boxen geëvacu-

drant is op het moment van de interventie onvindbaar. Me-

eerd. De brandweer kiest er bewust voor om de evacuatie

teen wordt naar de tweede, verder gelegen hydrant gezocht.

van de paarden over te laten aan de eigenaars en de toe-

De waterleiding van deze hydrant met diameter 80 mm vol-

gesnelde paardenliefhebbers. De aanwezige brandweerlie-

staat niet om beide autopompen te voeden met voldoende

den hebben niet de nodige kennis en ervaring om met deze

bluswater, met drukverlies tot gevolg. Om die reden worden

paarden in paniek om te gaan. Alle paarden worden opgela-

bijkomende tankwagens van de posten Roeselare (8000 li-

1 Vanaf eind jaren zeventig werden verschillende toepassingen van asbest verboden. Het sluitstuk vormt het KB van 3 februari 1998, dat een asbestverbod oplegde voor een lange lijst van toepassingen. Het KB van 23 oktober 2001 vervangt het KB uit 1998 en geeft geen lijst van verboden toepassingen meer. In plaats daarvan geldt nu een algemeen verbod op het produceren, het gebruiken en het op de markt brengen van alle toepassingen van asbest.

ter) en Staden (8000 liter) opgeroepen. Deze tankwagens krijgen de taak om al pendelend voldoende bluswater ter plaatse te krijgen. De tankwagen van Hooglede wordt daarbij gebruikt als buffer. In eerste instantie vertrekken beide pendeltankwagens naar een vulpunt met een leidingdiameter van 80mm. Door het lage debiet duurt het vullen te lang. De chauffeurs van de pendeltankwagens lossen dit zelf op. Ze nemen iets verderop een vulpunt dat aangesloten is op een leidingdiameter van 200mm, waardoor ze op een debiet van 1.666 liter/min kunnen rekenen.

Mobiele kraan trekt verontreinigd hooi uit de brandende loods, waar dit wordt afgeblust.

LEERPUNTEN Na afloop van de interventie werd alles grondig geëvalueerd. Hieronder enkele leerpunten die we graag willen delen: • De lichtstraten in de dakconstructie hadden bij deze brand een positief effect. Ze breken makkelijk waardoor de hitte en rook worden afgevoerd (schouweffect). • Het werken met een tankwagen als buffer was verantwoord aangezien op de interventie gemiddeld 600 l/ min werd verbruikt. Aandachtspunt hierbij is de timing, bij Tijdens de brandbestrijding merkt de bevelvoerder een wi-

het vullen van de buffer door twee pendeltankwagens. Op

tachtig product op, wat in de middelste loods een grote

het moment dat de eerste pendeltankwagen aan te lossen

vuurlast teweegbracht. De eigenaar geeft aan dat dit witte

is, zou de tweede pendeltankwagen aan het vullen moe-

product Geopat was. Geopat heeft een hoog vlampunt,

ten zijn. Op deze manier wordt de buffer continu gevuld.

waardoor het product niet gemakkelijk in brand kan schie-

• De verkregen hooiberg werd niet uiteen getrokken aan-

ten. Het heeft wel een hoge brandlast. Eenmaal het product

gezien in het hooi allerlei andere stoffen vermengd zaten,

haar vlampunt heeft bereikt, kan het leiden tot een snelle

zoals deeltjes van de dakconstructie en Geopat. Bij eerde-

branduitbreiding.

re branden, waar men verontreinigd hooi uiteen getrokken

had, resulteerde dit in hoge saneringskosten voor de eigeIn overleg met de aanwezige bevelvoerders wordt besloten

naar.

om al het hooi uit de middelste loods weg te halen. Een mobiele kraan en verreiker worden opgevorderd om het bran-

Tekst en foto’s: Pierre-Henri Demeyere

dende hooi naar buiten te halen, om het door twee brand-

Met dank aan Johan Vandewalle - postoverste

weermannen te laten afblussen (zie foto 4). Het hooi wordt

Westrozebeke

daarna geladen op een aanhanger en in een weiland gedeponeerd.

2 Geopat is een product dat - vermengd met zand - wordt gebruikt als stabilisatielaag voor paardenpistes. Het product wordt vervaardigd uit kunststoffen zoals polyestervezels (bv. polyethyleentereftalaat), polyamidevezels en polyalkeenvezels (bv. polypropeen). Geopat is niet biologisch afbreekbaar.

advertentie_brandweerman_4.pdf

12/04/13

14:14

NT HYBRID STRONGEST AND MOST VERSATILE RESCUE LIFTING VOOR ELKBAG PROBLEEM

DE 20% MORE CAPACITY

14 TON CAPACITEIT

BESTE OPLOSSING Connect for maximum lifting capacity height ARC CAPABILITY

AFSTAND Stability OP center

BEDIENBAAR

We zijn er trots op de pionier te zijn in High Performance Rescue Bags. De NT Bag werd meer dan 20 jaar geleden ontwikkeld en is nog KOPPELBARE HEFKUSSENS VOOR MEER KRACHT ENsteeds HOOGTEonovertroffen. Het ontwerp van de NT-hybrid is de drijvende kracht achter de vele functies en mogelijkheden. Probeer en vergelijk! VOLLEDIGE INTEGRATIE VAN VERSCHILLENDE PRODUKTEN

PA R T O F

BRABO Brandbeveiliging NV BRABO Brandbeveiliging NV Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T + 32(0)3/645.48.05 | W www.brabo.be Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T +32 (0)3/645.48.05 F + 32 (0)3/645.39.62 H E AV Y R E S C U E S Y S T E M E info@brabo.be E www.brabo.be TM

WWW.RESQTEC.COM

sinds 1913

www.brabo.be

BRABO Brandbeveiliging NV Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T +32 (0)3/645.48.05 F + 32 (0)3/645.39.62 E info@brabo.be - www.brabo.be

TIPS & TRICKS A MBUL ANCE In deze rubriek stellen we een nieuwe tip of trick voor die je als hulpverlener-ambulancier kan toepassen. Het gaat om kleine handigheidjes die je niet meteen leert in de opleiding. Ze komen tot stand door jarenlange ervaring van collega’s.

Tip om iemand te ontzetten via de zijkant van het voertuig. Het slachtoffer kan niet geëvacueerd worden via de achterkant van het voertuig. 1

Toestand van het slachtoffer

Ongeval met busje. Het slachtoffer is ABC-stabiel, maar voelt pijn in de rug en een tintelend gevoel in de benen. 3

Werkwijze aanleggen Boa

1) beginnen aan de keel. 2) ronddraaien rond de hals. 3) onder de oksels doortrekken. Een groot voordeel is dat de persoon ook goed geïmmobiliseerd is bij een zijwaartse ontzetting.

Materiaal ter beschikking

Boa (of opgerold deken met tape), wervelplank, halskraag, KED, en brancard. 4

Zijwaartse ontzetting

Slachtoffer geïmmobiliseerd met Boa of KED op de plank trekken. Benen mee begeleiden. Hulpverlener moet brancard stabiel houden aan het hoofduiteinde.

Auteur: Juan Herrero - HVZ Fluvia - Post Kortrijk

NIEUWE BRANDWEERVOERTUIGEN

BELEEF DE PAARDENKRACHT! Hulpverleningszone Fluvia stelt nieuwe voertuigenvloot voor

Fluvia sloot eind 2017 nog af met een knaller. De vloot met

MULTIFUNCTIONEEL MATERIEEL

interventievoertuigen werd uitgebreid met maar liefst zeven multifunctionele autopompen, één ladderwagen en drie

Deze grote investering in nieuw rollend materieel komt er

logistieke voertuigen. Deze ronkende motoren zijn samen

niet zomaar. Hiervoor werden de financiële middelen van

goed voor de kracht van zo’n 2.723 paarden.

2015, 2016 en 2017 aangewend.

Toepasselijk werden deze voertuigen dan ook voorgesteld

De multifunctionele autopompen zijn trouwens op maat ge-

op de hippodroom van Kuurne. Eén van de gemeenten bin-

maakt. Een interne werkgroep heeft hier mee haar schou-

nen het netwerk van veertien gemeenten waarbinnen Fluvia

ders onder gezet. Voordeel hierbij is dat deze nieuwe voer-

opereert. De nieuwe interventievoertuigen zijn dan ook hét

tuigen zo goed als uniform zijn uitgerust: zelfde materiaal,

werkmiddel bij uitstek om snelst adequate hulp te bieden aan

zelfde opbergplaats in het voertuig. Een extra plus, waardoor

de 330.000 inwoners in het zuiden van West-Vlaanderen.

een efficiënte samenwerking in ons netwerk van 17 brand-

Naast deze evolutie naar een modern wagenpark dat aan-

weerposten bevorderd wordt.

gepast is aan de hedendaagse noden, trekt Fluvia de kaart

Het meest ingezette voertuig bij de brandweer, de auto-

van de professionalisering verder door. Zo willen we niet al-

pomp, kent in deze fase een vernieuwend karakter. We spre-

leen verder optimaliseren, maar ook investeren in een veili-

ken dan ook over een multifunctionele autopomp, want het

ge werkomgeving voor onze medewerkers. Zo gaan in het

voertuig wordt niet louter meer ingezet voor brand. Ook

voorjaar van 2018 tien nieuwe beroepsbrandweermannen

voor andere types interventies kan deze multifunctionele

aan de slag binnen de zone.

autopomp worden gebruikt, zoals bij technische hulpverle-

Volgende brandweerposten stellen deze interventievoertuigen in dienst: Multifunctionele autopomp: • Post Ledegem (A314) • Post Lauwe (A316) • Post Gullegem (A311) • Post Waregem (A323) • Post Kuurne (A312) • Post Avelgem (A317) • Post Kortrijk (A319) Ladderwagen • Post Waregem (E308) Cargovoertuigen • Post Wevelgem (L323) ning (openen deur, verkeersongevallen, personen opgeslo-

• Post Lendelede (L321)

ten in lift …). Maar het voertuig is ook uitgerust om assistentie

• Post Zwevegem (L325)

te verlenen bij duikinterventies of incidenten met gevaarlijke stoffen. Naast die zeven multifunctionele autopompen, werden er eind 2017 ook nog een ladderwagen en drie logistieke voertuigen in dienst gesteld. Die laatste worden ingezet voor o.a. pompwerken, wespenverdelging of allerhande karweien. Investeren in onze mensen en ons materiaal blijft voor hulpverleningszone Fluvia een blijvende prioriteit. In 2018 staat daarom de investering gepland voor vier multifunctionele autopompen, drie ladderwagens en drie ziekenwagens.

De nieuwe Scania CrewCab

Altijd klaar voor het onverwachte De nieuwe Scania CrewCab zit vol met nieuwe functies die speciaal zijn afgestemd op noodhulpdiensten, zonder dat daarbij op ergonomie, veiligheid of kwaliteit is ingeleverd. Dankzij de flexibele indeling, uitgebreide opbergmogelijkheden

en uitstekende verlichtingsopties, is iedereen altijd klaar voor elke noodsituatie. Daarnaast kan de CrewCab uitgerust worden met nieuwe extraâ&#x20AC;&#x2122;s zoals het Scania City Safe-window en een afzonderlijk klimaatsysteem voor de crew-ruimte.

Meer info op www.scania.be of via koen.lefebvre@scania.com